Jakość powietrza. Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej

Transkrypt

1 Z a i n w e s t u j m y r a z e m w ś r o d o w i s k o Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Jakość powietrza

2 Przegląd zagadnień: Emisje zanieczyszczeń do powietrza (rozróżnienie pojęć) Zjawisko niskiej emisji i smog ( przyczyny i skutki) Dlaczego zanieczyszczenie powietrza jest problemem? Wiodące dokumenty prawne w walce z niską emisją Prawo Ochrony Środowiska i oceny WIOŚ Likwidacja kopciuchów; jakość paliw - nowe wymogi Ekoprojekt - wymagania dla produktu Programy Ochrony Powietrza ( dokumenty lokalne) Czy w Twoim województwie jest czyste powietrze? Czy ograniczenie niskiej emisji jest możliwe? Dlaczego warto i trzeba podejmować działania? Edukacja podstawą sukcesu podejmowanych działań

3 Zanieczyszczenia powietrza Emisja wysoka i emisja niska Podział pomiędzy wysoką emisją a niską emisją powszechnie definiowany jest w odniesieniu do wysokości komina. Wysoka emisja to emisja z przemysłu (źródła punktowe) czyli spaliny np.: z elektrowni, ciepłowni, dużych zakładów produkcyjnych emitowane są wysokimi do kilkuset metrów kominy i są rozprowadzone na dużym obszarze Przemysł, wielkie elektrownie i elektrociepłownie emitują aktualnie znacznie mniej zanieczyszczeń powietrza ponieważ : podlegają restrykcyjnym przepisom prawa muszą stosować instalacje oczyszczające spaliny Zdarza się, że spaliny opuszczające komin zmodernizowanej elektrowni są czystsze niż powietrze zasysane do kotła

4 Niska emisja. niska emisja to zanieczyszczenia koncentrujące się nisko nad ziemią ( potocznie emitują kominy do 40 m), Odpowiedzialne za lokalny stan powietrza są: domowe piece grzewcze i lokalne kotłownie węglowe sektor komunalnobytowy (źródła emisji powierzchniowe) na terenach zurbanizowanych transport samochodowy (emisja liniowa) Źródło: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

5 Główne przyczyny niskiej emisji przy wytwarzaniu ciepła Pamiętajmy o kosztach przyszłego leczenia! Płacimy zawsze sami! Nieefektywne spalanie paliwa brak odpowiedniej ilości tlenu niezbędnego do spalania np. w skutek ograniczenia przepustowości komina (brak czyszczenia to wydzielanie tlenku węgla CO, potocznie zwanego czadem) Spalanie paliwa o niskiej jakości często użytkownicy kotłów kupują tanie paliwo np. muły, floty lub wykorzystują odpady (śmieci), ale... opału o niskiej jakości trzeba spalić więcej. oszczędności finansowe są niewielkie wzrasta lokalnie ilość zanieczyszczeń emitowanych do powietrza Źródło: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

6 Smog... problem nie tylko miast Smog to nadal bardzo poważny problem o charakterze : społecznym gospodarczym środowiskowym Smog swym zasięgiem, przy niesprzyjających warunkach atmosferycznych, może objąć prawie cały obszar naszego kraju. Pojawia się zwykle na obszarach, gdzie występuje tzw. niska emisja. Smog zalega również na obszarach poza dużymi miastami, dotychczas uważanych za czyste, pełniących funkcje rekreacyjne lub nawet uzdrowiskowe przykładowo: Zakopane, Podbeskidzie skupiska domów ogrzewanych paliwem złej jakości. Smog to gęsta mgła z dymem i spalinami, występująca czasem w wielkich miastach i na obszarach przemysłowych Ta definicja przestała być aktualna Źródło: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

7 Lubimy żyć bezpiecznie i komfortowo Komfort odczuwamy wtedy, kiedy nie zauważamy oddziaływania na nasz organizm żadnych bodźców zewnętrznych. Ważnym czynnikiem odpowiadającym za poczucie komfortu jest właśnie jakość powietrza którym oddychamy. Analiza wyników ocen rocznych przeprowadzanych przez Inspekcję Ochrony Środowiska wskazuje na zły stan jakości powietrza w Polsce. Źródło:

8 Zanieczyszczenia powietrza definicja Zanieczyszczenia powietrza to substancje gazowe, stałe lub ciekłe, znajdujące się w powietrzu (naruszające określony skład chemiczny powietrza na danym obszarze) Fot. Grzegorz Celejewski/ Agencja Gazeta Zdjęcie :

9 Niska emisja to zanieczyszczenia wdychane przez ludzi, przez zwierzęta oraz zanieczyszczenia osiadające na roślinach, które spożywamy Negatywne skutki niskiej emisji to również: kwaśne deszcze, dziura ozonowa, globalne ocieplenie, niszczenie dóbr materialnych, straty ekonomiczne. Problemy zdrowotne ujawniają się dopiero po kilku lub kilkunastu latach cyklicznego wchłaniania tych zanieczyszczeń Źródło:

10 Niska emisja a zdrowie nasze i naszych dzieci pyły zawieszone (PM10, PM2,5, PM 1,0) mają silne właściwości sorpcyjne przez co mogą przenosić w swoich strukturach inne zanieczyszczenia np. metale ciężkie. Mogą przyczynić się do chorób układu oddechowego, nowotworów, chorób serca i naczyń krwionośnych. Raporty WHO. im drobniejsze ziarna pyłu zawieszonego tym łatwiej wnikają do wnętrza organizmu i są bardziej niebezpieczne dla zdrowia i życia pyły o średnicy 0.1 μm przenikają także poprzez barierę łożyskowo-naczyniową do płodu. Dzieci w łonie matek narażone na działanie zanieczyszczeń powietrza mają 4 razy większe szanse zachorowania na astmę, czy alergię pyły zawieszone skracają życie Europejczyka o ok. 1 rok. W Polsce to dwa miesiące więcej. Źródło:

11 Niska emisja Wpływ na zdrowie ludzi i środowisko m.in. : choroby i mutacje organizmów cd. wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA): benzo(a)piren - najbardziej niebezpieczny posiada właściwości rakotwórcze (uszkadza DNA, powoduje mutacje). Powoduje problemy z oddychaniem oraz podrażnia układ oddechowy metale ciężkie: najbardziej szkodliwe to: kadm, ołów, rtęć, (odkładają się w nerkach, wątrobie, szpiku kostnym uszkadzają system nerwowy) dwutlenek siarki: wywołuje podrażnienia oczu, gardła i nosa, uszkadza drogi oddechowe, powoduje zmiany skórne, choroby układu krążenia, a także poważne zmiany w rogówce oka Źródło:

12 Niska emisja Wpływ na zdrowie ludzi i środowisko m.in. : choroby i mutacje organizmów cd. W Polsce z powodu chorób wywołanych zanieczyszczonym powietrzem rocznie umiera ok osób czyli 15 razy więcej niż w wypadkach drogowych!!! dioksyny: działają silnie mutagennie naruszając strukturę DNA- zaburzają funkcjonowanie układu odpornościowego i mogą być przyczyną bezpłodności tlenek węgla (czad): krótkotrwałe wdychanie powoduje silne zatrucie organizmu Dwutlenek tlenek azotu (NO2): działa drażniąco dla dróg oddechowych ozon troposferyczny: powstaje pod wpływem promieniowania słonecznego w powietrzu zanieczyszczonym tlenkami azotu (np. NO2) i i powoduje choroby płuc i oskrzeli, choroby układu krążenia. Źródło: Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)

13 Mamy w Polsce przepisy prawa, które mogą pomóc w walce z zanieczyszczeniem powietrza Ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości Mariusz Cieszewski / MSZ

14 Ustawa Prawo Ochrony Środowiska (POŚ) wskazuje: Mamy realny wpływ na emisję w miejscu,w którym mieszkamy System oceny jakości powietrza, w tym: poziomy substancji w powietrzu, podział obszaru kraju na strefy (46 stref w Polsce) obowiązek pomiarów poziomów substancji w powietrzu, klasyfikację stref; Konieczność przygotowania i realizacji Programów Ochrony Powietrza Wymogi dla przedsiębiorstw pozwolenia na wprowadzanie substancji lub energii do środowiska wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza system zgłoszeń niektórych instalacji standardy emisyjne z poszczególnych technologii postępowanie kompensacyjne obowiązek wykonywania pomiarów emisji zanieczyszczeń środki finansowo-prawne ochrony środowiska obejmujące opłaty za wprowadzanie zanieczyszczeń do powietrza; administracyjne kary pieniężne

15 Według Ustawy (POŚ) ochrona powietrza polega na zapewnieniu jak najlepszej jego jakości, w szczególności poprzez: Utrzymanie stężeń zanieczyszczeń w powietrzu poniżej poziomów dopuszczalnych, docelowych lub co najmniej na tych poziomach Zmniejszanie poziomów substancji w powietrzu poniżej poziomów dopuszczalnych, docelowych gdy nie są one dotrzymane

16 Ustawa Prawo ochrony środowiska (POŚ) - system oceny i zarządzania jakością powietrza art. 89 ocena i klasyfikacja stref muszą być wykonane corocznie do dnia 30 kwietnia przez właściwego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska (WIOŚ)

17 Definicja strefy przekroczeń Klasa strefy jest określana na podstawie stężeń zanieczyszczeń występujących w rejonach potencjalnie najbardziej zanieczyszczonych daną substancją Każdej strefie przypisuje się jedną klasę dla każdego zanieczyszczenia, oddzielnie ze względu na ochronę zdrowia i ze względu na ochronę roślin Zaliczenie strefy do klasy C jest konsekwencją przekroczenia normy jakości powietrza na obszarze tej strefy i nie powinno być utożsamiane ze złą jakością powietrza na terenie całej strefy Poziomy określone są w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 24 sierpnia 2012 r. w sprawie poziomów niektórych substancji w powietrzu (Dz. U. z 2012 r. poz. 1031).

18 Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska ocenia jakość powietrza - klasyfikuje strefy gdy: poziom choćby jednej substancji przekracza poziom dopuszczalny powiększony o margines tolerancji poziom substancji nie przekracza poziomu dopuszczalnego Klasa C Konieczne opracowanie lub aktualizacja Programu Ochrony Powietrza (POP) w celu osiągnięcie poziomów dopuszczalnych substancji w powietrzu* Klasa A Konieczne jest dążenie do utrzymania najlepszej jakość powietrza zgodnej ze zrównoważonym rozwojem *Programy ochrony powietrza powinny spełniać wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 11 września 2012 r. w sprawie programów ochrony powietrza oraz planów działań krótkoterminowych (Dz. U. z 2012 r. poz. 1028).

19 Walka z niską emisją Strefa Klasa C Program Ochrony Powietrza i plan działań krótkoterminowych art. 91 w terminie 15 miesięcy od dnia otrzymania wyników oceny poziomu substancji w powietrzu i klasyfikacji stref sporządzonej przez WIOŚ, Zarząd Województwa przedstawia do zaopiniowania właściwym wójtom, burmistrzom lub prezydentom miast i starostom projekt uchwały w sprawie programu ochrony powietrza (POP) Wójt, burmistrz lub prezydent miasta i starosta są obowiązani do wydania opinii w terminie miesiąca od dnia otrzymania projektu POP. Nie wydanie opinii w terminie miesiąca, oznacza akceptację projektu uchwały Sejmik województwa w terminie 18 miesięcy od daty otrzymania wyników oceny i klasyfikacji stref określa w drodze uchwały Program ochrony powietrza (POP) i plany działań krótkoterminowych (PDK)

20 art. 91 cd. Walka z niską emisją Jeżeli już mamy POP to co dalej? W przypadku stref, dla których programy ochrony powietrza zostały określone, a standardy jakości powietrza są nadal przekraczane, Zarząd Województwa obowiązany jest do aktualizacji programu po okresie 3 lat od wejścia w życie uchwały sejmiku województwa w sprawie programu ochrony powietrza uwzględniając działania ochronne dla wrażliwych grup ludności

21 Trzeba działać! Coraz częściej mamy alarmy smogowe w Polsce. Normy są w sezonie grzewczym kilkukrotnie a czasem kilkaset razy przekraczane Obraz:

22 Ograniczanie niskiej emisji jest możliwe Znowelizowany Art. 96 daje podstawę do działań lokalnych, w tym podejmowania uchwał antysmogowych Sejmik województwa może, w drodze uchwały, w celu zapobieżenia negatywnemu oddziaływaniu na zdrowie ludzi lub na środowisko, wprowadzić ograniczenia lub zakazy w zakresie eksploatacji instalacji, w których następuje spalanie paliw. Uchwała może określać: granice obszaru, na którym wprowadza się ograniczenia lub zakazy rodzaje podmiotów lub instalacji, dla których wprowadza się ograniczenia lub zakazy rodzaje lub jakość paliw dopuszczonych do stosowania lub których stosowanie jest zakazane na obszarze, lub parametry techniczne lub rozwiązania techniczne lub parametry emisji instalacji, w których następuje spalanie paliw, dopuszczonych do stosowania na tym obszarze.

23 Likwidacja kopciuchów Nowe rozporządzenie Ministra Rozwoju i Finansów z dnia 1 sierpnia 2017 r. w sprawie wymagań dla kotłów na paliwo stałe Parametry emisji zanieczyszczeń do powietrza określone w rozporządzeniu odpowiadają wymaganiom klasy 5 według normy PN-EN 303-5:2012 robert-wojciechowski.jpg

24 Likwidacja kopciuchów Rozporządzenie obowiązuje od 1 października 2017 roku. Zmienia wymagania dla kotłów paliwowych produkowanych i instalowanych w Polsce i określa m.in.: szczegółowe wymagania dla wprowadzanych do sprzedaży oraz do użytkowania kotłów na paliwo stałe o znamionowej mocy cieplnej o wartości od 0 do 500 kw ( gospodarstwa domowe oraz małe i średnie zakłady) wyeliminowanie z rynku tzw. kopciuchów (palenisk niespełniających podstawowych norm w zakresie emisji pyłu i innych szkodliwych związków) Część 5 normy : Kotły grzewcze na paliwa stałe z ręcznym i automatycznym zasypem paliwa o mocy nominalnej do 500 kw, Terminologia, wymagania, badania i oznakowanie

25 Likwidacja kopciuchów nakłada na wprowadzających do obrotu kotły, stosowanie wymagań konstrukcyjnych mających wpływ na poziom emisji tlenku węgla, organicznych związków gazowych oraz pyłu oraz zakaz stosowania rusztu awaryjnego (spalanie śmieci) Gdy jesteśmy świadkami palenia śmieci w piecu zgłośmy sprawę do straży miejskiej, policji Kary grzywny do 5000 zł Mandat- do 500 zł Żródło:

26 Likwidacja kopciuchów okres przejściowy na kotły wyprodukowane przed dniem wejścia w życie rozporządzenia można wprowadzić do obrotu i do użytkowania do końca czerwca Od nie można wprowadzać na rynek bądź instalować w domach kotłów grzewczych niższej klasy niż klasa 5 Żródło: Nie montuj starych kotłów! Są mniej efektywne Emisyjność "kopciucha" jest nawet ponad dziesięciokrotnie wyższa od nowoczesnego kotła klasy piątej

27 Likwidacja kopciuchów Zmian nie stosuje się do kotłów : wytwarzających ciepło jedynie na potrzeby zapewnienia ciepłej wody użytkowej kotłów służących do ogrzewania i rozprowadzania gazowych nośników ciepła (para wodna albo powietrze) kotłów kogeneracyjnych na paliwo stałe o mocy elektrycznej >50 kw kotłów na biomasę niedrzewną (słomę, trzcinę, pestki, ziarna, łupiny orzechów) Przepisy nowego rozporządzenia wskazują wymagania dla kotłów również w zakresie granicznych wartości emisji Natomiast od roku obowiązują wymogi ekoprojektu

28 Jakość paliw stałych Projekt rozporządzenia (druk sejmowy 2377) Ministra Energii w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych W projekcie rozporządzenia przyjęto unormowania jakościowe dla węgla kamiennego, brykietów, peletów zawierających co najmniej 85% węgla kamiennego, a także unormowania jakościowe dla paliw stałych otrzymywanych w procesie przeróbki termicznej węgla kamiennego, robert-wojciechowski.jpg

29 Jakość paliw stałych Projekt rozporządzenia (druk sejmowy 2377) Ministra Energii w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych Wymagania jakościowe dla paliw stałych w projekcie rozporządzenia określono w odniesieniu do: kategorii sortymentowych wg normy PN-G-97001:1982, typów węgla wg normy PN-G-97002:1982, paliw niskoemisyjnych (bezdymnych) powszechnie stosowanych w Polsce. robert-wojciechowski.jpg

30 Jakość paliw stałych Projekt rozporządzenia (druk sejmowy 2377) Ministra Energii w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych Przyjęte rozwiązania wypełniają delegacje ustawy o systemie monitorowania i kontrolowania jakości paliw i wyraźnie wpłyną na ograniczenie niskiej emisji ze spalania paliw stałych w ogrzewnictwie indywidualnym i gospodarce komunalnej. robert-wojciechowski.jpg

31 Jakość paliw stałych Projekt rozporządzenia (druk sejmowy 2377) Ministra Energii w sprawie wymagań jakościowych dla paliw stałych Przykład. Wymagania jakościowe dla: węgla kamiennego, brykietów lub peletów zawierających co najmniej 85% węgla kamiennego (sortymenty średnie o wymiarze ziarna 5 40 mm: groszek, groszek I, groszek II): Zawartość popiołu 14% Zawartość siarki całkowitej 1,8% Minimalna wartość opałowa 21 MJ/kg Maksymalna zawartość wilgoci 20% robert-wojciechowski.jpg

32 Ekoprojekt Rozporządzenie KE 2015/1189 z dnia 28 kwietnia 2015 r. w sprawie wykonania dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/125/WE w odniesieniu do wymogów dotyczących ekoprojektu dla kotłów na paliwo stałe Pojęcie ekoprojekt w skrócie oznacza projektowanie przyjaznych dla środowiska produktów w całym cyklu ich życia. Celem ekoprojektu jest obniżenie szkodliwego wpływu produktów na środowisko oraz osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony środowiska poprzez zredukowanie wpływu produktów związanych z energią na środowisko. określa wymogi maksymalnego zużycia energii oraz innych czynników dla wybranych grup produktowych.

33 Ekoprojekt- obszary wymogów Wymagania dla produktu (ekoprojekt) Obowiązek stosowania etykiet energetycznych Obowiązek udostępniania danych technicznych produktu (kart produktu Etykieta kotła do ogrzewania pomieszczeń

34 Wyniki oceny jakości powietrza Pył PM norma dobowa Benzo(a)piren w pyle PM

35 Rozkład przestrzenny zanieczyszczenia powietrza pyłem PM10 w roku województwo śląskie

36 Epizody smogowe % Procent stanowisk pomiarowych pyłu PM10, na których stężenie 24-godz. pyłu PM10 w styczniu i w lutym 2017 r. przekraczało wartość 75 µg/m 3, czyli o ponad 50% przekraczało średniodobowy poziom dopuszczalny dla pyłu PM10 (spośród wszystkich stanowisk, na których w danym dniu pomiary były prowadzone).

37 :00 03:00 06:00 09:00 12:00 15:00 18:00 21: :00 03:00 06:00 09:00 12:00 15:00 18:00 21: :00 03:00 06:00 09:00 12:00 15:00 18:00 21: :00 03:00 06:00 09:00 12:00 15:00 18:00 21: :00 03:00 06:00 09:00 12:00 15:00 18:00 21: :00 03:00 06:00 09:00 12:00 15:00 18:00 21: :00 03:00 06:00 09:00 12:00 Epizod smogowy Stężenia pyłu zawieszonego PM10 dla wybranych stacji monitoringu jakości powietrza w Polsce w dniach od 6 do 12 stycznia 2017r. pył PM10 µg/m , , , , ,00 800,00 600,00 400,00 200,00 0,00 Kraków, Al. Krasińskiego Skawina, os. Ogrody Zdzieszowice, ul. Piastów 6 Rybnik, ul. Borki 37d Wodzisław Śląski, ul. Gałczyńskiego 1 Żywiec, ul. Kopernika 83a Poziom Informowania Poziom Alarmowy Procent stanowisk pomiarowych pyłu PM10, na których stężenie 24-godz. pyłu PM10 w styczniu i w lutym 2017 r. przekraczało wartość 75 µg/m 3, czyli o ponad 50% przekraczało średniodobowy poziom dopuszczalny dla pyłu PM10 (spośród wszystkich stanowisk, na których w danym dniu pomiary były prowadzone).

38 Coraz częstsze alarmy smogowe w Polsce! Aktualne informacje o jakości powietrza można znaleźć na portalu Głównego Inspektora Ochrony Środowiska oraz w jego aplikacji na urządzenia mobilne na systemy ios, Android i Windows pt.: Jakość powietrza w Polsce Bezpłatna aplikacja jest dostępna poprzez App Store, Windows Store, oraz Google play

39 Ograniczanie niskiej emisji jest możliwe przy pomocy środków finansowych Ze zdobytych już doświadczeń wiemy, że najbardziej korzystnymi działaniami z punktu widzenia efektywności kosztowej samorządów, ograniczenia zanieczyszczeń do środowiska i lokalnego bezpieczeństwa energetycznego są m.in: poprawa efektywności energetycznej w budynkach, modernizowanie systemów ciepłowniczych, obniżanie energochłonności systemów transportowych, tworzenie lokalnych sieci energetycznych i inwestowanie w odnawialne źródła energii, wprowadzanie zrównoważonej gospodarki odpadami oraz odbioru ścieków. Działań na rzecz rozwoju niskoemisyjnego z punktu widzenia władz i społeczności lokalnych może być więcej

40 Działania powinny być kompleksowe Podejmowane działania na rzecz rozwoju gospodarki niskoemisyjnej w tym na rzecz likwidacji niskiej emisji powinny być systemowe i kompleksowe ponieważ : przynoszą wymierne efekty ekologiczne na danym obszarze przyczyniają się do zmniejszenia wydatków każdego z nas m.in. na zaopatrzenie w energię, mogą stanowić nowe impulsy do lokalnego rozwoju gospodarczego i zwiększania lokalnego zatrudnienia. Dostrzegając konieczność wspierania działań z zakresu likwidacji niskiej emisji Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wraz z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska przejęły realizację Krajowego Pakietu Czyste Powietrze (KPCP) i uruchamiają wiele programów priorytetowych z których można skorzystać - będzie to tematem kolejnej prezentacji. NFOŚiGW jest również Instytucją wdrażającą I oś priorytetową POIiŚ Zmniejszenie emisyjności gospodarki

41 Ograniczanie niskiej emisji może być bezinwestycyjne W trosce o własne zdrowie mieńmy codzienne zachowania poprzez: racjonalne zużywanie energii racjonalne zużywanie wody odpowiedzialną gospodarkę odpadami (nie spalajmy śmieci!) korzystanie z komunikacji publicznej ( samochody zostają w domu) dbajmy o zieleń i nowe nasadzenia np.: Najtańsza jest to ta energia, której nie trzeba produkować absorbcja szkodliwych substancji 1 ha lasu w ciągu jednej godziny pochłania emisję CO2 wytworzoną przez 200 osób w tym czasie żywopłoty przy ulicach mogą pochłonąć ok. 70 % zanieczyszczeń emitowanych przez samochody)

42 Ograniczanie niskiej emisji jest możliwe ale. Skuteczność i efektywność każdego nawet najlepszego programu inwestycyjnego będzie ograniczona bez edukacji społeczeństwa Obrazhttps:// Igmu6CHk2JMwfN5szi1BtrtP5Vs%3D&sa=X&ved=0ahUKEwiAirvZqaPXAhWBURoKHVHiA9oQ9QEIKjAB#imgrc=A30D_kIAGaRaJM:

43 Dziękuję za uwagę