Wyzwania rozwojowe gmin województwa śląskiego w kontekście zachodzących procesów demograficznych

Transkrypt

1 Wyzwania rozwojowe gmin województwa śląskiego w kontekście zachodzących procesów demograficznych

2 Cel badania Główny: Identyfikacja kierunków i czynników rozwoju województwa śląskiego w kontekście zachodzących procesów demograficznych Szczegółowe: Określenie wpływu procesu starzenia się społeczeństwa na rozwój regionu Określenie wpływu migracji na rozwój regionu 2 2

3 Obszary badawcze 1. Sytuacja demograficzna (starzenie się) województwa śląskiego. 2. Ocena działań prowadzonych w regionie w kontekście procesu starzenia się społeczeństwa. 3. Migracje ludności w woj. śląskim. 4. Ocena działań prowadzonych w wybranych regionach w kontekście zachodzącego procesu migracji ludności. 5. Czynniki wpływające na atrakcyjność miast 3 3

4 Starzenie się społeczeństwa stan obecny 4 4

5 Starzenie się społeczeństwa prognoza 5 5

6 Piramida wieku w 2035 meżczyźni kobiety Maksimum globalne: najliczniejsza grupa ludzi w wieku 52 Dwa maksima lokalne: osób w wieku 77 więcej niż tych w wieku 24 6

7 Dostosowanie usług i infrastruktury do potrzeb starzejącego się społeczeństwa Obszary usług objęte badaniem rynek pracy, edukacja i kształcenie ustawiczne, kultura i rozrywka, sport i rekreacja, pomoc społeczna, ochrona zdrowia, gospodarka mieszkaniowa. 7 Ogólne wnioski W większości badanych obszarów wyzwanie sprostania potrzebom ludzi starszych jest, przynajmniej częściowo, rozpoznane i analizowane (najsłabiej3 i 7) Przeważnie lepsze wyposażenie w infrastrukturę oraz szerszy zakres usług dostępne są na obszarach miejskich niż wiejskich W konsekwencji. lepsza sytuacja jest w centralnym obszarze województwa a gorsza w podregionie północnym U podstaw przewagi miast leży zdecydowanie wyróżniające się wyposażenie w infrastrukturę i nasycenie usługami w miastach na prawach powiatu 7

8 Rynek pracy wnioski Osoby 50+ nie są kluczowym klientem PSZ ani prywatnych agencji, a oferta dla nich jest uboga. Osoby 45/50+ nie są częstymi uczestnikami programów aktywizacji zarówno ze środków Funduszu Pracy jak i EFS Aktywizacja osób starszych to większe koszty i konieczność kompleksowego podejścia z szeregiem specyficznych działań wymagane wykorzystanie wyspecjalizowanych organizacji pozarządowych Obecnie, mamy raczej nadal do czynienia ze zjawiskiem dyskryminacji osób starszych na rynku pracy. Jest to najczęściej efektem niesłusznych stereotypów odnośnie m.in. motywacji, zdolności do nauki 8 8

9 Edukacja i kształcenie ustawiczne wnioski Niski udział starszych grup wiekowych (i niżej wykształconych) w kształceniu ustawicznym. Brakuje ośrodka, instytucji, która analizowałaby i koordynowała działania w zakresie kształcenia ustawicznego (w tym kształcenia osób starszych). Brakuje zbiorczej informacji o dostępnej ofercie, jej zgodności z preferencjami słuchaczy, stopniem spójności z potrzebami rynku. pracy. UTW stanowią podstawową (często jedyną) możliwość kształcenia, rozwoju, dla osób starszych, w wieku poprodukcyjnym. Jednak dostępność UTW jest niewystarczająca i mocno zróżnicowana przestrzennie, szczególnie w układzie miasto / wieś. 9 9

10 Kultura i rozrywka wnioski Programy instytucji kultury i produkty kulturalne dostarczane przez podmioty komercyjne nie są zorientowane na ludzi starszych. Ważną rolę w realizacji potrzeb kulturalnych ludzi starszych pełnią NGO Brakuje wiedzy odnośnie usług i ofert w obszarze kultury oferowanych ludziom starszych (i w ogóle). Poza programami wiodących instytucji, aktywność małych podmiotów działających lokalnie nie jest monitorowana (a stanowi znaczną część oferty na rzecz osób starszych), co ogranicza też możliwości podjęcia skutecznych działań

11 Sport i rekreacja wnioski Bardzo mała część oferty placówek sportowo-rekreacyjnych jest przygotowana na potrzeby osób starszych. Brak środków finansowych jest wskazywany przez osoby starsze jako bariera uczestnictwa w rekreacji. Problemem są złe przyzwyczajenia, bariera mentalności. Osoba starsza podejmująca się rekreacji może bać się śmieszności

12 Pomoc społeczna wnioski W ramach pomocy społecznej brakuje zintegrowanego podejścia do potrzeb osób starszych, usługi są rozproszone. Brakuje określenia specyfiki pracy socjalnej na ich rzecz i zdefiniowania obowiązków pomocy społecznej wobec tej kategorii klientów. Pomoc społeczna dla osób starszych powinna być oparta na założeniu utrzymania jak najdłużej osoby w jej miejscu zamieszkania i wspierania jej tam. Tymczasem dostęp do potrzebnych usług jest ograniczony. Osoby starsze są najrzadziej, na tle innych grup objęte kompleksowymi programami/projektami pomocy społecznej

13 ochrona zdrowia wnioski Brakuje koordynacji w zakresie funkcjonowania i rozwoju sieci szpitali, współpracy w ustalaniu zakresu usług zdrowotnych świadczonych przez poszczególne jednostki zarządzane na różnych szczeblach samorządu i prywatnie. Procedury medyczne z zakresu geriatrii są nisko wycenione, przez co działalność w tym zakresie jest niedochodowa a prowadzenia oddziału deficytowe. W dziedzinie geriatrii niskie jest też zainteresowanie robieniem specjalizacji. Nie jest ona popularna, gdyż lekarze zainteresowani są kształceniem głównie w specjalizacjach, które otwierają możliwość zarobkowania w ramach prywatnej praktyki. Geriatria do nich nie należy

14 gospodarka mieszkaniowa wnioski Poza incydentalnymi działaniami, kwestia starzejącego się społeczeństwa jest w ramach gospodarki mieszkaniowej gmin zupełnie pomijana. Gospodarowanie zasobem mieszkaniowym ma charakter pomocy społecznej, gdzie kryterium dostępu jest poziom dochodów. Tymczasem problemy mieszkaniowe ludzi starszych mogą być niezależne od poziomu dochodów. Realizacja potrzeb osób starszych w ramach zasobu komunalnego będzie miała ograniczone efekty, gdyż bardzo duża cześć zasobów mieszkaniowych jest poza gestią gmin W zasadzie we wszystkich badanych obszarach usług społecznych zidentyfikowano brak odpowiedniej instytucjonalizacji wyzwań związanych z osobami starszymi. Brakuje stanowisk, ciał, doradczych, decyzyjnych, zajmujących się potrzebami i specyfiką osób starszych w ramach działań samorządów. Tym samym problem ten nieco umyka z pola widzenia

15 Świadomość trendów demograficznych i ich konsekwencje Kwestie demograficzne w strategiach rozwoju: Ujęcie w diagnozie 2/3 Wyzwania demograficzne w SWOT ¾ Mechanizmy powiązań z innymi aspektami rozwoju ¼ Cel, kierunek, działanie służące łagodzeniu skutków negatywnych trendów demograficznych - 1/5 Eksperci z zakresu rozwoju regionalnego: Trendy demograficzne jedynie pośrednio będą oddziaływały na możliwości realizacji większości celów strategii rozwoju województwa. (???) Trendy demograficzne barierą realizacji dla: poprawy warunków inwestycyjnych w regionie, podniesienia skuteczności polityki społecznej i kreowania pozytywnego wizerunku regionu

16 Atrakcyjność osiedleńcza / migracje Działania władz samorządowych mają ograniczony wpływ na saldo migracji (26/50) Działania miast o dodatnim i ujemnym saldzie podobne Polityka władz Katowic i podejmowane przez nie działania prezentują się pozytywnie na tle innych badanych miast Wagi czynników atrakcyjności wskazane przez JST niezgodne z opinią ekspertów (dostęp do zatrudnienia?) Działania JST niezgodne z opinią w zakresie czynników atrakcyjności (infrastruktura drogowa, techniczna, tereny pod zabudowę mieszkaniową) 16 16

17 Atrakcyjność gmin województwa 17 17

18 Dziękujemy za uwagę 18 18