WANWELNYCZA. WĄWOLNICA.

Transkrypt

1 "WANWELNYCZA" [w:] Joannis Długosz, Senioris canonici cracoviensis. Liber beneficiorum dioecesis Cracoviensis, A.D (A.D ), Tomus II, p WANWELNYCZA. Oppidum habens in se parochialem ecclesiam muratam, Sancto Adalberto dicatam, et monasterio Sanctae Crucis Calvi Montis incorporatam, cuius haereditas ad serenissimum Poloniae regem pertinet. In quo sunt lanei oppidanorum, de quibus omnibus solvitur et conducitur decima manipularis et canapalis pro praeposito eiusdem ecclesiae in Wanwelnycza, cuius valor aestimatur ad viginti marcas. Item plebanus et ecclesia habent proprios agros et prata, pro suo usu et necessitate. Suburbium oppidi etiam regium, in quo septuaginta quinque lanei, de quibus solvitur decima manipularis praeposito monasterii in Wanwelnycza, cuius valor ad quinquaginta marcas aestimatur. Item in eodem suburbio habetur ecclesia parochialis, Sanctae Mariae Magdalenae dicata, quae est matrix ecclesiae in oppido. WĄWOLNICA. Miasto mające u siebie murowany kościół parafialny, poświęcony Świętemu Wojciechowi, i wcielonemu [do] klasztoru Świętego Krzyża Łysej Góry, którego dziedzictwo [prawnie] przynależy do Najjaśniejszego króla Polski. W którym są łany mieszczańskie, z których wszystkich płaci się i odprowadza dziesięcinę snopową i konopną dla proboszcza tego samego kościoła w Wąwolnicy, której wartość szacuje się na 20 marek. Ponadto pleban i kościół mają własne pola i łąki, dla swojego użytku i potrzeby. Przedmieście miasta również królewskie, w którym [jest] siedemdziesiąt pięć łan, z których płaci się dziesięcinę snopową proboszczowi klasztoru w Wąwolnicy, której wartość szacuje się na pięćdziesiąt marek. Ponadto na tym samym przedmieściu znajduje się kościół parafialny, poświęcony świętej Marii Magdalenie, który jest matką kościoła w mieście [czyt. który jest matczyny względem kościoła w mieście]. 1

2 WANWELNYCZA. Oppidum habens in se parochialem ecclesiam muratam, Sancto Adalberto dicatam, et monasterio Sanctae Crucis Calvi Montis incorporatam, cuius haereditas ad serenissimum Poloniae regem pertinet. WĄWOLNICA. Miasto mające u siebie murowany kościół parafialny, poświęcony Świętemu Wojciechowi, i wcielonemu [do] klasztoru Świętego Krzyża Łysej Góry, którego dziedzictwo [prawnie] przynależy do Najjaśniejszego króla Polski. ANALYSIS GRAMMATICA ANALIZA GRAMATYCZNA WANWELNYCZA nominativus Wąwolnica Wanwelnycza od Vanvelnitia/Wanvelnitia * (Vanvelnitia, -ae f Wąwolnica) [SUBSTANTIVUM] nom. Vanvelnitia Vanvelnitiae gen. Vanvelnitiae Vanvelnitiarum dat. Vanvelnitiae Vanvelnitiis acc. Vanvelnitiam Vanvelnitias abl. Vanvelnitia Vanvelnitiis voc. Vanvelnitia Vanvelnitiae oppidum nominativus miasto (oppidum, oppidi n miasto) [SUBSTANTIVUM] nom. oppidum oppida gen. oppidi oppidorum dat. oppido oppidis acc. oppidum oppida abl. oppido oppidis voc. oppidum oppida * Nazwa miasta zmieniała się nieznacznie na przestrzeni wieków. I tak Jan Długosz zapisywał ją jako Wanwelnycza (ok r.), ale wcześniej używano nazw Vanvelnitia (ok r.), Wanvelnitia ( r.), Wanwelnicza (1377 r.), później natomiast Vanwelnicza/Vanvelnicza (1531 r.), Wawelnica (1650 r.), Wąwelnica (1721 r.) i.in. (zob. Stanisław Rospond, Słownik etymologiczny miast i gmin PRL, Wrocław 1984, s , 418). Prawdopodobnie nazwa miasta pochodzi etymologicznie od staropolskiego słowa wąwel (por. Zygmunt Gloger, Encyklopedja staropolska, t. IV, Warszawa 1900, str. 420 oraz Kazimierz Rymut, Nazwy miast Polski, Wrocław 1980, s. 258). 2

3 habens participium praesentis activi, nominativus mające (habeo, habere, habui, habitum mam, posiadam) [VERBUM] nom. habens habens habens habentes habentes habentia gen. habentis habentis habentis habentium habentium habentium dat. habenti habenti habenti habentibus habentibus habentibus acc. habentem habentem habens habentes habentes habentia abl. habenti habenti habenti habentibus habentibus habentibus voc. habens habens habens habentes habentes habentia in (cum abl.) w, u [PRAEPOSITIO] + se ablativus, persona tertia sobą/[u] siebie [PRONOMINA PERSONALIA] persona 1 persona 2 persona 3 persona 1 persona 2 persona 3 nom. ego tu nos vos gen. mei tui sui nostri / nostrum vestri / vestrum sui dat. mihi tibi sibi nobis vobis sibi acc. me te se nos vos se abl. me te se nobis vobis se voc. parochialem accusativus, parafialnego (parochialis, parochialis, parochiale parafialny, parafialna, parafialne; należący do parafii) [ADIECTIVUM] paroecialis, paroecialis, paroeciale parafialny, parafialna, parafialne; należący do parafii [ADIECTIVUM] nom. parochialis parochialis parochiale parochiales parochiales parochialia gen. parochialis parochialis parochialis parochialium parochialium parochialium dat. parochiali parochiali parochiali parochialibus parochialibus parochialibus acc. parochialem parochialem parochiale parochiales parochiales parochialia abl. parochiali parochiali parochiali parochialibus parochialibus parochialibus voc. parochialis parochialis parochiale parochiales parochiales parochialia 3

4 ecclesiam accusativus kościoła (ecclesia, ecclesiae f kościół) [SUBSTANTIVUM] nom. ecclesia ecclesiae gen. ecclesiae ecclesiarum dat. ecclesiae ecclesiis acc. ecclesiam ecclesias abl. ecclesia ecclesiis voc. ecclesia ecclesiae muratam accusativus, murowanego (muratus, murata, muratum murowany, murowana, murowane) [ADIECTIVUM] nom. muratus murata muratum murati muratae murata gen. murati muratae murati muratorum muratarum muratorum dat. murato muratae murato muratis muratis muratis acc. muratum muratam muratum muratos muratas murata abl. murato murata murato muratis muratis muratis voc. murate murata muratum murati muratae murata Sancto dativus świętemu (sanctus, sancta, sanctum święty, święta, święte) [ADIECTIVUM] nom. sanctus sancta sanctum sancti sanctae sancta gen. sancti sanctae sancti sanctorum sanctarum sanctorum dat. sancto sanctae sancto sanctis sanctis sanctis acc. sanctum sanctam sanctum sanctos sanctas sancta abl. sancto sancta sancto sanctis sanctis sanctis voc. sancte sancta sanctum sancti sanctae sancta 4

5 Adalberto dativus Adalbertowi/Wojciechowi (Adalbertus, Adalberti m Adalbert/Wojciech ** ) [SUBSTANTIVUM] nom. Adalbertus Adalberti gen. Adalberti Adalbertorum dat. Adalberto Adalbertis acc. Adalbertum Adalbertos abl. Adalberto Adalbertis voc. Adalberte Adalberti dicatam accusativus, poświęconego (dicatus, dicata, dicatum poświęcony, poświęcona, poświęcone) [ADIECTIVUM] dicata participium praesentis passivi, nominativus poświęconego (dico, dicare, dicavi, dicatum poświęcam, ofiarowuję) [VERBUM] et i [CONIUNCTIO] nom. dicatus dicata dicatum dicati dicatae dicata gen. dicati dicatae dicati dicatorum dicatarum dicatorum dat. dicato dicatae dicato dicatis dicatis dicatis acc. dicatum dicatam dicatum dicatos dicatas dicata abl. dicato dicata dicato dicatis dicatis dicatis voc. dicate dicata dicatum dicati dicatae dicata ** Polskim odpowiednikiem germańskiego imienia Adalbert jest imię Wojciech. Ma to związek z postacią św. Adalberta, arcybiskupa Magdeburga, który udzielił św. Wojciechowi sakramentu bierzmowania. To właśnie na cześć św. Adalberta, św. Wojciech przybrał jako swoje drugie imię imię Adalbert i pod takim właśnie imieniem znany był w krajach germańskich. Jakkolwiek w starych XVIII-wiecznych (i wcześniejszych) księgach metrykalnych z niektórych obszarów Europy Wschodniej można spotkać również łaciński odpowiednich słowiańskiego imienia Wojciech jako Voitechus / Vojtechus lub Woitechus / Wojtechus. Niemniej jednak ten zapis imienia Wojciech nie przyjął się na stałe. 5

6 monasterio dativus klasztoru (monasterium, monasterii n klasztor) [SUBSTANTIVUM] nom. monasterium gen. monasteria monasterii monasteriorum dat. monasterio monasteriis acc. monasterium Monasterca abl. monasterio monasteriis voc. monasterium monasteria Sanctae genetivus, świętej (sanctus, sancta, sanctum święty, święta, święte) [ADIECTIVUM] nom. sanctus sancta sanctum sancti sanctae sancta gen. sancti sanctae sancti sanctorum sanctarum sanctorum dat. sancto sanctae sancto sanctis sanctis sanctis acc. sanctum sanctam sanctum sanctos sanctas sancta abl. sancto sancta sancto sanctis sanctis sanctis voc. sancte sancta sanctum sancti sanctae sancta Crucis genetivus krzyża (crux, crucis f krzyż) [SUBSTANTIVUM] nom. crux cruces gen. crucis crucum dat. cruci crucibus acc. crucem crucis abl. cruce crucibus voc. crux cruces 6

7 Calvi genetivus, łysego (calvus, calva, calvum łysy, łysa, łyse) [ADIECTIVUM] nom. calvus calva calvum calvi calvae calva gen. calvi calvae calvi calvorum calvarum calvorum dat. calvo calvae calvo calvis calvis calvis acc. calvum calvam calvum calvos calvas calva abl. calvo calva calvo calvis calvis calvis voc. calve calva calvum calvi calvae calva Montis genetivus góry (mons, montis m góra) [SUBSTANTIVUM] nom. mons montes gen. montis montium dat. monti montibus acc. montem montis abl. monte montibus voc. mons montes Monasterium Sanctae Crucis Calvi Montis Ordinis Sancti Benedicti Zakon Świętego Krzyża na Łysej Górze reguły świętego Benedykta *** *** Zwane Sanktuarium na Świętym Krzyżu (współczesna pełna nazwa: Bazylika mniejsza pw. Trójcy Świętej i sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego) jest to sanktuarium położone na Świętym Krzyżu (Łysej Górze) w Górach Świętokrzyskich, na terenie diecezji sandomierskiej, uznawane za najstarsze polskie sanktuarium. Założone w I poł. XII wieku przez Bolesława Krzywoustego, początkowo pod wezwaniem Świętej Trójcy, a od XV wieku pod wezwaniem Świętego Krzyża. 7

8 incorporatam nominativus, wcielonej (incorporatus, incorporata, incorporatum wcielony, wcielona, wcielone) [ADIECTIVUM] incorporatam participium praesentis passivi, accusativus wcielonej (corporo, corporare, corporavi, corporatum wcielam) [VERBUM] nom. incorporatus incorporata incorporatum incorporati incorporatae incorporata gen. incorporati incorporatae incorporati incorporatorum incorporatarum incorporatorum dat. incorporato incorporatae incorporato incorporatis incorporatis incorporatis acc. incorporatum incorporatam incorporatum incorporatos incorporatas incorporata abl. incorporato incorporata incorporato incorporatis incorporatis incorporatis voc. incorporate incorporata incorporatum incorporati incorporatae incorporata cuius genetivus którego (qui, quae, quod który, która, które) [PRONOMINA RELATIVA] nom. qui quae quod qui quae quae gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum dat. cui cui cui quibus quibus quibus acc. quem quam quod quos quas quae abl. quo qua quo quibus quibus quibus haereditas nominativus dziedzictwo (haereditas, haereditatis f dziedzictwo) [SUBSTANTIVUM] nom. haereditas gen. dat. haereditates haereditatis haereditatum haereditati haereditatibus acc. haereditatem haereditatis abl. haereditate haereditatibus voc. haereditas haereditates 8

9 ad (cum acc.) do [PRAEPOSITIO] + serenissimum accusativus, gradus superlativus [do] najjaśniejszego (serenus, serena, serenum jasny, jasna, jasne) [ADIECTIVUM] gradus superlativus nom. serenissimus serenissima serenissimum serenissimi serenissimae serenissima gen. serenissimi serenissimae serenissimi serenissimorum serenissimarum serenissimorum dat. serenissimo serenissimae serenissimo serenissimis serenissimis serenissimis acc. serenissimum serenissimam serenissimum serenissimos serenissimas serenissima abl. serenissimo serenissima serenissimo serenissimis serenissimis serenissimis voc. serenissime serenissima serenissimum serenissimi serenissimae serenissima Poloniae genetivus Polski (Polonia, Poloniae f Polska) [SUBSTANTIVUM] nom. Polonia Poloniae gen. Poloniae Poloniarum dat. Poloniae Poloniis acc. Poloniam Polonias abl. Polonia Poloniis voc. Polonia Poloniae regem accusativus króla (rex, regis m król) [SUBSTANTIVUM] nom. rex reges gen. regis regum dat. regi regibus acc. regem regis abl. rege regibus voc. rex reges 9

10 pertinet indicativus praesentis activi, persona tertia [prawnie] przynależy (pertineo, pertinere, pertinui, pertentum należę, [prawnie] przynależę do kogoś ) [VERBUM] persona tempus praesens modus indicativus activum passivum 1 pertineo pertinemus pertineor pertinemur 2 pertines pertinetis pertineris pertinemini 3 pertinet pertinent pertinetur pertinentur In quo sunt lanei oppidanorum, de quibus omnibus solvitur et conducitur decima manipularis et canapalis pro praeposito eiusdem ecclesiae in Wanwelnycza, cuius valor aestimatur ad viginti marcas. W którym są łany mieszczańskie, z których wszystkich płaci się i odprowadza dziesięcinę snopową i konopną dla proboszcza tego samego kościoła w Wąwolnicy, której wartość szacuje się na 20 marek. in (cum abl.) w, u [PRAEPOSITIO] + quo ablativus [w] którym (qui, quae, quod który, która, które) [PRONOMINA RELATIVA] nom. qui quae quod qui quae quae gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum dat. cui cui cui quibus quibus quibus acc. quem quam quod quos quas quae abl. quo qua quo quibus quibus quibus sunt indicativus praesentis activi, persona tertia są (sum, esse, fui jestem, istnieję) [VERBUM ANOMALUM] tempus praesens modus indicativus modus coniunctivus persona 1 sum sumus sim simus 2 es estis sis sitis 3 est sunt sit sint 10

11 lanei nominativus łany (laneus, lanei m łan miara roli ) [SUBSTANTIVUM] nom. laneus lanei gen. lanei laneorum dat. laneo laneis acc. laneum laneos abl. laneo laneis voc. lanee lanei oppidanorum genetivus, mieszczańskie (oppidanus, oppidana, oppidanum mieszczański, miejski; należący do miasta) [ADIECTIVUM] nom. oppidanus oppidana oppidanum oppidani oppidanae oppidana gen. oppidani oppidanae oppidani oppidanorum oppidanarum oppidanorum dat. oppidano oppidanae oppidano oppidanis oppidanis oppidanis acc. oppidanum oppidanam oppidanum oppidanos oppidanas oppidana abl. oppidano oppidana oppidano oppidanis oppidanis oppidanis voc. oppidane oppidana oppidanum oppidani oppidanae oppidana de (cum abl.) od, z [PRAEPOSITIO] + quibus ablativus [z] których (qui, quae, quod który, która, które) [PRONOMINA RELATIVA] nom. qui quae quod qui quae quae gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum dat. cui cui cui quibus quibus quibus acc. quem quam quod quos quas quae abl. quo qua quo quibus quibus quibus 11

12 omnibus ablativus, wszystkich (omnis, omnis, omne wszystek, wszelki, wszelaki, pl. wszyscy) [ADIECTIVUM] nom. omnis omnis omne omnes omnes omnia gen. omnis omnis omnis omnium omnium omnium dat. omni omni omni omnibus omnibus omnibus acc. omnem omnem omne omnes omnes omnia abl. omni omni omni omnibus omnibus omnibus voc. omnis omnis omne omnes omnes omnia solvitur indicativus praesentis passivi, persona tertia płaci się (solvo, solvere, solvi, solutum płacę) [VERBUM] et i [CONIUNCTIO] persona tempus praesens modus indicativus activum passivum 1 solvo solvimus solvor solvimur 2 solvis solvitis solveris solvimini 3 solvit solvunt solvitur solvuntur conducitur indicativus praesentis passivi, persona tertia odprowadza się (conduco, conducere, conduxi, conductum gromadzę, dzierżawię, przekazuję, odprowadzam) [VERBUM] persona tempus praesens modus indicativus activum passivum 1 conduco conducimus conducor conducimur 2 conducis conducitis conduceris conducimini 3 conducit conducunt conducitur conducuntur 12

13 decima nominativus dziesięcina/dziesięcinę (decima, decimae f dziesięcina, dziesiąta część) [SUBSTANTIVUM] nom. decima decimae gen. decimae decimarum dat. decimae decimis acc. decimam decimas abl. decima decimis voc. decima decimae manipularis nominativus, snopowa/snopową (manipularis, manipularis, manipulare snopowy, snopowa, snopowe) [ADIECTIVUM] (od: manipulus, manipuli m snop, snopek) nom. manipularis manipularis manipulare manipulares manipulares manipularia gen. manipularis manipularis manipularis manipularium manipularium manipularium dat. manipulari manipulari manipulari manipularibus manipularibus manipularibus acc. manipularem manipularem manipulare manipulares manipulares manipularia abl. manipulari manipulari manipulari manipularibus manipularibus manipularibus voc. manipularis manipularis manipulare manipulares manipulares manipularia et i [CONIUNCTIO] 13

14 canapalis nominativus, konopna/konopną (canapalis, canapalis, canapale konopny, konopna, konopne) [ADIECTIVUM] canabaceus, canabacea, canabaceum konopny, konopna, konopne [ADIECTIVUM] cannabinus, cannabina, cannabinum konopny, konopna, konopne; konopiany) [ADIECTIVUM] (od: canabum konopny **** cannabis, cannabis f konopie) nom. canapalis canapalis canapale canapales canapales canapalia gen. canapalis canapalis canapalis canapalium canapalium canapalium dat. canapali canapali canapali canapalibus canapalibus canapalibus acc. canapalem canapalem canapale canapales canapales canapalia abl. canapali canapali canapali canapalibus canapalibus canapalibus voc. canapalis canapalis canapale canapales canapales canapalia pro (cum abl.) na, w, dla [PRAEPOSITIO] + praeposito genetivus [dla] proboszcza (praepositus, praepositi m przełożony, prepozyt, proboszcz) [SUBSTANTIVUM] nom. praepositus gen. praepositi praepositi praepositorum dat. praeposito praepositis acc. praepositum praepositos abl. praeposito praepositis voc. praeposite praepositi **** Por. hasło Canabum [w:] Słownik łacińsko-polski Bartłomieja z Bydgoszczy. Podług rękopisu z r. 1532, opracował i wydał dr. Bolesław Erzepki, ROCZNIKI TOWARZYSTWA PRZYJACIÓŁ NAUK POZNAŃSKIEGO, tom XXIV, Poznań

15 eiusdem genetivus tej samej/tego samego (idem, eadem, idem ten sam) [PRONOMEN DEMONSTRATIVUM] nom. idem eadem idem idem (eidem, iidem) eaedem eadem gen. eiusdem eiusdem eiusdem eorundem earundem eorundem dat. eidem eidem eidem eisdem (iisdem, isdem) eisdem (iisdem, isdem) eisdem (iisdem, isdem) acc. eundem eandem idem eosdem easdem eadem abl. eodem eadem eodem eisdem (iisdem, isdem) eisdem (iisdem, isdem) eisdem (iisdem, isdem) ecclesiae genetivus kościoła (ecclesia, ecclesiae f kościół) [SUBSTANTIVUM] nom. ecclesia ecclesiae gen. ecclesiae ecclesiarum dat. ecclesiae ecclesiis acc. ecclesiam ecclesias abl. ecclesia ecclesiis voc. ecclesia ecclesiae in (cum abl.) w [PRAEPOSITIO] + WANWELNYCZA ablativus [w] Wąwolnicy Wanwelnycza od Vanvelnitia/Wanvelnitia (Vanvelnitia, -ae f Wąwolnica) [SUBSTANTIVUM] nom. Vanvelnitia Vanvelnitiae gen. Vanvelnitiae Vanvelnitiarum dat. Vanvelnitiae Vanvelnitiis acc. Vanvelnitiam Vanvelnitias abl. Vanvelnitia Vanvelnitiis voc. Vanvelnitia Vanvelnitiae 15

16 cuius genetivus której (qui, quae, quod który, która, które) [PRONOMINA RELATIVA] nom. qui quae quod qui quae quae gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum dat. cui cui cui quibus quibus quibus acc. quem quam quod quos quas quae abl. quo qua quo quibus quibus quibus valor nominativus wartość (valor, valoris m wartość, znaczenie) [SUBSTANTIVUM] nom. valor valores gen. valoris valorum dat. valori valoribus acc. valorem valoris abl. valore valoribus voc. valor valores aestimatur indicativus praesentis passivi, persona tertia szacuje się (aestimo, aestimare, aestimavi, aestimatum oceniam, wyceniam, szacuję) [VERBUM] persona tempus praesens modus indicativus activum passivum ad (cum acc.) do, na [PRAEPOSITIO] + viginti dwadzieścia [NUMERALE CARDINALE] 1 aestimo aestimamus aestimor aestimamur 2 aestimas aestimatis aestimaris aestimamini 3 aestimat aestimant aestimatur aestimantur 16

17 marcas accusativus marek (marca, marcae f marka) [SUBSTANTIVUM] nom. marca marcae gen. marcae marcarum dat. marcae marcais acc. marcam marcas abl. marca marcais voc. marca marcae Item plebanus et ecclesia habent proprios agros et prata, pro suo usu et necessitate. Ponadto pleban i kościół mają własne pola i łąki, dla swojego użytku i potrzeby. item tak też, tak samo, w ten sam sposób, podobnie, tak również, ponadto [ADVERBIUM] plebanus nominativus pleban (plebanus, plebani m proboszcz, pleban) [SUBSTANTIVUM] nom. plebanus plebani gen. plebani plebanorum dat. plebano plebanis acc. plebanum plebanos abl. plebano plebanis voc. plebane plebani et i [CONIUNCTIO] ecclesia nominativus kościół (ecclesia, ecclesiae f kościół) [SUBSTANTIVUM] nom. ecclesia ecclesiae gen. ecclesiae ecclesiarum dat. ecclesiae ecclesiis acc. ecclesiam ecclesias abl. ecclesia ecclesiis voc. ecclesia ecclesiae 17

18 habent indicativus praesentis activi, persona tertia mają (habeo, habere, habui, habitum mam, posiadam) [VERBUM] persona tempus praesens modus indicativus activum passivum 1 habeo habemus habeor habemur 2 habes habetis haberis habemini 3 habet habent habetur habentur proprios accusativus, własne (proprius, propria, proprium własny, własna, własne; osobisty, prywatny) [ADIECTIVUM] nom. proprius propria proprium proprii propriae propria gen. proprii propriae proprii propriorum propriarum propriorum dat. proprio propriae proprio propriis propriis propriis acc. proprium propriam proprium proprios proprias propria abl. proprio propria proprio propriis propriis propriis voc. proprie propria proprium proprii propriae propria agros accusativus pola (ager, agri m ziemia, rola, pole) [SUBSTANTIVUM] nom. ager agri gen. agri agrorum dat. agro agris acc. agrum agros abl. agro agris voc. ager agri et i [CONIUNCTIO] 18

19 prata accusativus łąki (pratum, prati n łąka) [SUBSTANTIVUM] nom. pratum prata gen. prati pratorum dat. prato pratis acc. pratum prata abl. prato pratis voc. pratum prata pro (cum abl.) na, w, dla [PRAEPOSITIO] + suo ablativus, persona tertia [dla] swojego (suus, sua, suum swój, sowja, swoje) [PRONOMINA POSSESSIVA] persona 3 nom. suus sua suum sui suae sua gen. sui suae sui suorum suarum suorum dat. suo suae suo suis suis suis acc. suum suam suum suos suas sua abl. suo sua suo suis suis suis voc. sue sua suum sui suae sua usu ablativus użytku (usus, usus m używanie, użytek) [SUBSTANTIVUM] nom. usus usus gen. usus usuum dat. usui usibus acc. usum usus abl. usu usibus voc. usus usus et i [CONIUNCTIO] 19

20 necessitate ablativus potrzeby (necessitas, necessitatis f konieczność, potrzeba) [SUBSTANTIVUM] nom. necessitas necessitates gen. necessitatis necessitatum dat. necessitati necessitatibus acc. necessitatem necessitatis abl. necessitate necessitatibus voc. necessitas necessitates Suburbium oppidi etiam regium, in quo septuaginta quinque lanei, de quibus solvitur decima manipularis praeposito monasterii in Wanwelnycza, cuius valor ad quinquaginta marcas aestimatur. Przedmieście miasta również królewskie, w którym [jest] siedemdziesiąt pięć łan, z których płaci się dziesięcinę snopową proboszczowi klasztoru w Wąwolnicy, której wartość szacuje się na pięćdziesiąt marek. suburbium nominativus przedmieście (suburbium, suburbii n przedmieście) [SUBSTANTIVUM] nom. suburbium suburbia gen. suburbii suburbiorum dat. suburbio suburbiis acc. suburbium suburbia abl. suburbio suburbiis voc. suburbium suburbia oppidi genetivus miasta (oppidum, oppidi n miasto) [SUBSTANTIVUM] nom. oppidum oppida gen. oppidi oppidorum dat. oppido oppidis acc. oppidum oppida abl. oppido oppidis voc. oppidum oppida etiam także, również, poza tym, jeszcze, oprócz tego, dodatkowo [PARTICULA] 20

21 regium nominativus, królewskie (regius, regia, regium królewski, królewska, królewskie) [ADIECTIVUM] nom. regius regia regium regii regiae regia gen. regii regiae regii regiorum regiarum regiorum dat. regio regiae regio regiis regiis regiis acc. regium regiam regium regios regias regia abl. regio regia regio regiis regiis regiis voc. regie regia regium regii regiae regia in (cum abl.) w, u [PRAEPOSITIO] + quo ablativus [w] którym (qui, quae, quod który, która, które) [PRONOMINA RELATIVA] nom. qui quae quod qui quae quae gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum dat. cui cui cui quibus quibus quibus acc. quem quam quod quos quas quae abl. quo qua quo quibus quibus quibus septuaginta siedemdziesiąt [NUMERALE CARDINALE] quinque pięć [NUMERALE CARDINALE] lanei nominativus łany/łan (laneus, lanei m łan miara roli ) [SUBSTANTIVUM] nom. laneus lanei gen. lanei laneorum dat. laneo laneis acc. laneum laneos abl. laneo laneis voc. lanee lanei 21

22 de (cum abl.) od, z [PRAEPOSITIO] + quibus ablativus [z] których (qui, quae, quod który, która, które) [PRONOMINA RELATIVA] nom. qui quae quod qui quae quae gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum dat. cui cui cui quibus quibus quibus acc. quem quam quod quos quas quae abl. quo qua quo quibus quibus quibus solvitur indicativus praesentis passivi, persona tertia płaci się (solvo, solvere, solvi, solutum płacę) [VERBUM] persona tempus praesens modus indicativus activum passivum 1 solvo solvimus solvor solvimur 2 solvis solvitis solveris solvimini 3 solvit solvunt solvitur solvuntur decima nominativus dziesięcina/dziesięcinę (decima, decimae f dziesięcina, dziesiąta część) [SUBSTANTIVUM] nom. decima decimae gen. decimae decimarum dat. decimae decimis acc. decimam decimas abl. decima decimis voc. decima decimae 22

23 manipularis nominativus, snopowa/snopową (manipularis, manipularis, manipulare snopowy, snopowa, snopowe) [ADIECTIVUM] (od: manipulus, manipuli m snop, snopek) nom. manipularis manipularis manipulare manipulares manipulares manipularia gen. manipularis manipularis manipularis manipularium manipularium manipularium dat. manipulari manipulari manipulari manipularibus manipularibus manipularibus acc. manipularem manipularem manipulare manipulares manipulares manipularia abl. manipulari manipulari manipulari manipularibus manipularibus manipularibus voc. manipularis manipularis manipulare manipulares manipulares manipularia praeposito dativus proboszczowi (praepositus, praepositi m przełożony, prepozyt, proboszcz) [SUBSTANTIVUM] nom. praepositus gen. praepositi praepositi praepositorum dat. praeposito praepositis acc. praepositum praepositos abl. praeposito praepositis voc. praeposite praepositi monasterii genetivus klasztoru (monasterium, monasterii n klasztor) [SUBSTANTIVUM] nom. monasterium gen. monasteria monasterii monasteriorum dat. monasterio monasteriis acc. monasterium monasteria abl. monasterio monasteriis voc. monasterium monasteria 23

24 in (cum abl.) w [PRAEPOSITIO] + WANWELNYCZA ablativus [w] Wąwolnicy Wanwelnycza od Vanvelnitia/Wanvelnitia (Vanvelnitia, -ae f Wąwolnica) [SUBSTANTIVUM] nom. Vanvelnitia Vanvelnitiae gen. Vanvelnitiae Vanvelnitiarum dat. Vanvelnitiae Vanvelnitiis acc. Vanvelnitiam Vanvelnitias abl. Vanvelnitia Vanvelnitiis voc. Vanvelnitia Vanvelnitiae cuius genetivus której (qui, quae, quod który, która, które) [PRONOMINA RELATIVA] nom. qui quae quod qui quae quae gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum dat. cui cui cui quibus quibus quibus acc. quem quam quod quos quas quae abl. quo qua quo quibus quibus quibus valor nominativus wartość (valor, valoris m wartość, znaczenie) [SUBSTANTIVUM] nom. valor valores gen. valoris valorum dat. valori valoribus acc. valorem valoris abl. valore valoribus voc. valor valores ad (cum acc.) do, na [PRAEPOSITIO] + quinquaginta pięćdziesiąt [NUMERALE CARDINALE] 24

25 marcas accusativus marek (marca, marcae f marka) [SUBSTANTIVUM] nom. marca marcae gen. marcae marcarum dat. marcae marcais acc. marcam marcas abl. marca marcais voc. marca marcae aestimatur indicativus praesentis passivi, persona tertia szacuje się (aestimo, aestimare, aestimavi, aestimatum oceniam, wyceniam, szacuję) [VERBUM] persona tempus praesens modus indicativus activum passivum 1 aestimo aestimamus aestimor aestimamur 2 aestimas aestimatis aestimaris aestimamini 3 aestimat aestimant aestimatur aestimantur Item in eodem suburbio habetur ecclesia parochialis, Sanctae Mariae Magdalenae dicata, quae est matrix ecclesiae in oppido. Ponadto na tym samym przedmieściu znajduje się kościół parafialny, poświęcony świętej Marii Magdalenie, który jest matką kościoła w mieście [czyt. który jest matczyny względem kościoła w mieście]. item tak też, tak samo, w ten sam sposób, podobnie, tak również, ponadto [ADVERBIUM] 25

26 in (cum abl.) w, u, na [PRAEPOSITIO] + eodem ablativus [na] tym samym (idem, eadem, idem ten sam) [PRONOMEN DEMONSTRATIVUM] nom. idem eadem idem idem (eidem, iidem) eaedem eadem gen. eiusdem eiusdem eiusdem eorundem earundem eorundem dat. eidem eidem eidem eisdem (iisdem, isdem) eisdem (iisdem, isdem) eisdem (iisdem, isdem) acc. eundem eandem idem eosdem easdem eadem abl. eodem eadem eodem eisdem (iisdem, isdem) eisdem (iisdem, isdem) eisdem (iisdem, isdem) suburbio nominativus przedmieściu (suburbium, suburbii n przedmieście) [SUBSTANTIVUM] nom. suburbium suburbia gen. suburbii suburbiorum dat. suburbio suburbiis acc. suburbium suburbia abl. suburbio suburbiis voc. suburbium suburbia habetur indicativus praesentis passivi, persona tertia jest posiadany/znajduje się (habeo, habere, habui, habitum mam, posiadam) [VERBUM] persona tempus praesens modus indicativus activum passivum 1 habeo habemus habeor habemur 2 habes habetis haberis habemini 3 habet habent habetur habentur 26

27 ecclesia nominativus kościół (ecclesia, ecclesiae f kościół) [SUBSTANTIVUM] nom. ecclesia ecclesiae gen. ecclesiae ecclesiarum dat. ecclesiae ecclesiis acc. ecclesiam ecclesias abl. ecclesia ecclesiis voc. ecclesia ecclesiae parochialis nominativus, parafialny (parochialis, parochialis, parochiale parafialny, parafialna, parafialne; należący do parafii) [ADIECTIVUM] paroecialis, paroecialis, paroeciale parafialny, parafialna, parafialne; należący do parafii [ADIECTIVUM] nom. parochialis parochialis parochiale parochiales parochiales parochialia gen. parochialis parochialis parochialis parochialium parochialium parochialium dat. parochiali parochiali parochiali parochialibus parochialibus parochialibus acc. parochialem parochialem parochiale parochiales parochiales parochialia abl. parochiali parochiali parochiali parochialibus parochialibus parochialibus voc. parochialis parochialis parochiale parochiales parochiales parochialia Sanctae dativus, świętej (sanctus, sancta, sanctum święty, święta, święte) [ADIECTIVUM] nom. sanctus sancta sanctum sancti sanctae sancta gen. sancti sanctae sancti sanctorum sanctarum sanctorum dat. sancto sanctae sancto sanctis sanctis sanctis acc. sanctum sanctam sanctum sanctos sanctas sancta abl. sancto sancta sancto sanctis sanctis sanctis voc. sancte sancta sanctum sancti sanctae sancta 27

28 Mariae dativus Marii (Maria, Mariae f Maria) [SUBSTANTIVUM] nom. Magdalena Mariae gen. Mariae Mariarum dat. Mariae Mariis acc. Mariam Marias abl. Maria Mariis voc. Maria Mariae Magdalenae dativus Magdalenie (Magdalena, Magdalenae f Magdalena) [SUBSTANTIVUM] nom. Magdalena Magdalenae gen. Magdalenae Magdalenarum dat. Magdalenae Magdalenis acc. Magdalenam Magdalenas abl. Magdalena Magdalenis voc. Magdalena Magdalenae dicata nominativus, poświęcona/poświęcony (dicatus, dicata, dicatum poświęcony, poświęcona, poświęcone) [ADIECTIVUM] dicata participium praesentis passivi, nominativus poświęcona/poświęcony (dico, dicare, dicavi, dicatum poświęcam, ofiarowuję) [VERBUM] nom. dicatus dicata dicatum dicati dicatae dicata gen. dicati dicatae dicati dicatorum dicatarum dicatorum dat. dicato dicatae dicato dicatis dicatis dicatis acc. dicatum dicatam dicatum dicatos dicatas dicata abl. dicato dicata dicato dicatis dicatis dicatis voc. dicate dicata dicatum dicati dicatae dicata 28

29 quae nominativus która/który (qui, quae, quod który, która, które) [PRONOMINA RELATIVA] nom. qui quae quod qui quae quae gen. cuius cuius cuius quorum quarum quorum dat. cui cui cui quibus quibus quibus acc. quem quam quod quos quas quae abl. quo qua quo quibus quibus quibus est indicativus praesentis activi, persona tertia jest (sum, esse, fui jestem, istnieję) [VERBUM ANOMALUM] tempus praesens modus indicativus modus coniunctivus persona 1 sum sumus sim simus 2 es estis sis sitis 3 est sunt sit sint matrix nominativus matka (matrix, matricis f matka) [SUBSTANTIVUM] nom. matrix matrices gen. matricis matricum dat. matrici matricibus acc. matricem matricis abl. matrice matricibus voc. matrix matrices ecclesiae genetivus kościoła (ecclesia, ecclesiae f kościół) [SUBSTANTIVUM] nom. ecclesia ecclesiae gen. ecclesiae ecclesiarum dat. ecclesiae ecclesiis acc. ecclesiam ecclesias abl. ecclesia ecclesiis voc. ecclesia ecclesiae 29

30 in (cum abl.) w, u [PRAEPOSITIO] + oppido ablativus [w] mieście (oppidum, oppidi n miasto) [SUBSTANTIVUM] nom. oppidum oppida gen. oppidi oppidorum dat. oppido oppidis acc. oppidum oppida abl. oppido oppidis voc. oppidum oppida opracowanie i tłumaczenie na język polski: mgr Konrad Cichocki 30