DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE GMINY WIŚNIOWA

Transkrypt

1 OFICYNA PROFILAKTYCZNA DIAGNOZA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH NA TERENIE GMINY WIŚNIOWA Na zlecenie Gminy Wiśniowa K18

2 1 S t r o n a

3 Spis treści 1.WPROWADZENIE Cele i ogólne założenia badania Problematyka badania.7 2. METODOLOGIA BADANIA Uzasadnienie i wybór techniki badawczej Dobór próby Narzędzia badawcze BADANIE DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW NA TERENIE GMINY WIŚNIOWA Struktura badanej próby Problem alkoholowy z perspektywy dorosłych mieszkańców Problem nikotynowy z perspektywy dorosłych mieszkańców Problem narkotykowy z perspektywy dorosłych mieszkańców Profilaktyka z perspektywy dorosłych mieszkańców BADANIE DZIECI I MŁODZIEŻYNA Struktura badanej próby Sytuacja rodzinna Czas wolny Problem alkoholowy z perspektywy dzieci i młodzieży Problem nikotynowy z perspektywy dzieci i młodzieży Problem narkotykowy z perspektywy dzieci i młodzieży Profilaktyka z perspektywy dzieci i młodzieży BADANIE SPRZEDAWCÓW NA Struktura badanej próby Problem uzależnień w gminie WNIOSKI I REKOMENDACJE S t r o n a

4 1. WPROWADZENIE Gwałtowne przemiany technologiczne, ekonomiczne i społeczno-kulturowe, jakie dokonały się w XX wieku, doprowadziły do przeobrażeń w niemal każdej sferze życia społecznego przyczyniając się do przeobrażenia starych i powstawania nowych problemów społecznych. Niektórzy socjologowie twierdzą, iż współczesne społeczeństwo produkuje znacznie więcej problemów społecznych niż społeczeństwo tradycyjne.,,problem społeczny zjawisko, które w percepcji społeczności uznawane jest za stwarzające konieczność podjęcia działań zmierzających do ich rozwiązania, a czasem przeciwdziałania jego powstaniu. Problem społeczny w definicji Paula B. Hortona i Geralda R. Lesliego 1 to: a) zjawisko, które jest niepożądane społecznie i kłopotliwe ze względu na natężenie, częstotliwość występowania, zasięg, charakter następstw, b) porusza znaczną część społeczeństwa - kłopotliwa kwestia musi zaistnieć w świadomości społecznej i uzyskać krytyczną opinię; w ten sposób obiektywnie istniejące zjawisko przeobraża się w subiektywnie odbierany problem społeczny, c) wydaje się możliwe do przezwyciężenia - musi istnieć przekonanie, że problem można rozwiązać; zwiększa to szanse na autentyczne zaangażowanie członków zbiorowości i wypracowanie praktycznych dyrektyw służących jego eliminacji lub minimalizowaniu negatywnych skutków, 1 P. B. Hortonai G. R. Lesliego, The Sociology Of Social Problems, 3 S t r o n a

5 d) przezwyciężenie go jest możliwe poprzez działania zbiorowe - konieczna jest nie tylko aktywność profesjonalistów od danych problemów, ale masowe wsparcie społeczne uzyskane dzięki zbliżonym sposobom interpretacji zjawiska. Huber Blumer wyróżnia pięć faz w procesie definiowania problemów społecznych: wyłonienie się problemu, uprawomocnienie, mobilizacja do działania, sformułowanie oficjalnego planu działania, empiryczne realizacje planu. Zagrożenie dla ustalonych norm społecznych Stan groźny dla społeczeństwa Musi zwracać uwagę znacznej częsci społeczeństwa Przezwyciężenie go jest możliwe poprzez działania zbiorowe Do problemów społecznych, które w ostatnich dekadach dają najwyraźniej znać o sobie w polskiej rzeczywistości należy zaliczyć: alkoholizm, narkomanię, nikotynizm, ubóstwo, bezrobocie, przemoc, bezradność opiekuńczo-wychowawczą oraz wykluczenie społeczne. Każdy z tych problemów wymaga odmiennego podejścia i działań specjalistów. Priorytetem w polityce społecznej staje się zatem przeciwdziałanie tego typu zagrożeniom oraz podjęcie działań prowadzących do ograniczenia izolacji społecznej oraz zwiększenie 4 S t r o n a

6 integracji społecznej grup i osób zagrożonych występowaniem wyżej wymienionych problemów. Punktem wyjścia wszelkiej interwencji socjalnej jest diagnoza, będąca niezbędnym elementem poprawnie zaplanowanego procesu zmian. Pomaga ona zidentyfikować negatywne, nieakceptowane zjawiska, a także niezaspokojone potrzeby i oczekiwania mieszkańców. Głównymi celami diagnozy społecznej jest: Identyfikacja przyczyn wywołujących sytuacje problemowe, Identyfikacja wzajemnych związków pomiędzy problemami i kwestiami społecznymi, Identyfikacja skali problemów społecznych w danym układzie administracyjnym, Identyfikacja regionalnych, lokalnych uwarunkowań problemów społecznych, Analiza podejmowanych działań zmierzających do rozwiązania sytuacji problemowej lub jej złagodzenia, Analiza proponowanych rozwiązań przez politykę społeczną regionu Cele i ogólne założenia badania Niniejsza diagnoza społeczna realizowana na zlecenie Gminy Wiśniowa. Ma na celu ukazanie skali problemów uzależnień społecznych na terenie gminy. Zakres działań badawczych odnosił się do zidentyfikowania następujących kwestii: zidentyfikowania problemów uzależnień wśród różnych grup (dzieci, młodzieży, dorosłych mieszkańców, sprzedawców), zidentyfikowania przyczyn lub czynników wywołujących sytuacje problemowe, określenia skali oraz zakresu problemów uzależnień, zidentyfikowania skutków występujących problemów, 5 S t r o n a

7 pokazania rozwiązań mających na celu wyjaśnienie sytuacji problemowej lub złagodzenie jej skutków Problematyka badania Zakres prac badawczych odnosił się do zdiagnozowania następujących problemów: Problemu alkoholowego (alkoholizmu) według WHO to,,wszelki sposób picia, który wykracza poza miarę tradycyjnego i zwyczajowego spożycia albo poza ramy obyczajowego, przyjętego w całej społeczności, picia towarzyskiego bez względu na czynniki, które do tego prowadzą 2. Problem alkoholowy jest jednym z najpoważniejszych i najpowszechniejszych problemów społeczeństwa polskiego, w związku z tym tej kwestii poświęcono najwięcej miejsca w niniejszej diagnozie. Problemu narkotykowego (narkomania) według ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, narkomania to:,,stałe lub okresowe używanie w celach niemedycznych środków odurzających, substancji psychotropowych, środków zastępczych lub nowych substancji psychoaktywnych, w wyniku czego może powstać lub powstało uzależnienie od nich 3. W niniejszym raporcie zwrócono uwagę przede wszystkim na następujące kwestie związane z owym zjawiskiem: rozpowszechnienie i dostępność narkotyków oraz dopalaczy, skala problemu wśród dorosłych mieszkańców, dzieci i młodzieży szkolnej na terenie miasta; Problemu nikotynowego (nikotynizm) jest zjawiskiem, które polega na regularnym zażywaniu tytoniu, w skład którego wchodzi nikotyna silna trucizna oraz szereg innych substancji, które wykazują negatywny wpływ na nasz organizm. Niniejsza diagnoza ma na celu ukazanie skali uzależnienia oraz dostępności dla dzieci 2 T. Pilch, Encyklopedia pedagogiczna XXI wieku, str. 92, 3 Ustawa z dnia 29 lipca 2005 o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2016r. poz. 224), 6 S t r o n a

8 i młodzieży szkolnej na terenie miasta, a także skali problemu wśród dorosłych mieszkańców Gminy Wiśniowa. Schemat obszarów badawczych DIAGNOZA PROBLEMÓW UZALEŻNIEŃ NARKOTYKI ALKOHOL DOPALACZE PAPIEROSY 7 S t r o n a

9 1. METODOLOGIA BADANIA 2.1. Uzasadnienie i wybór techniki badawczej Istotą badania było poznanie opinii oraz postaw względem wybranych problemów społecznych: problemu alkoholowego, nikotynowego, narkotykowego oraz zjawiska przemocy. W tym celu zdecydowano się na przeprowadzenie czterech komplementarnych badań, zrealizowanych wśród czterech grup społecznych: dorosłych mieszkańców gminy, uczniów uczęszczających do szkoły podstawowej i ponadpodstawowej oraz sprzedawców. Każda grupa respondentów wniosła coś nowego względem badanych zagadnień i pozwoliła na ich lepszą diagnozę oraz głębsze zrozumienie. W badaniach zastosowano triangulację technik badawczych. Koncepcja badania uwzględniła zapewnienie trafności i rzetelności planowanych działań. Wiązała się z tym przede wszystkim triangulacja źródeł danych, polegająca na pozyskaniu informacji z różnych środowisk. Diagnozę problemów społecznych na terenie Gminy Wiśniowa rozpoczęto od przeprowadzenia badań wśród dorosłych mieszkańców. Zostały one wykonane zgodnie z metodologią ilościową, za pomocą metody PAPI (wywiad bezpośredni realizowany przy użyciu papierowej ankiety). Wykorzystana technika badawcza opierała się na bezpośrednim komunikowaniu się ankietera z respondentami, przy wykorzystaniu ustrukturyzowanego narzędzia badawczego, jakim był kwestionariusz ankiety. W przypadku sprzedawców wykorzystano metodę CATI, czyli wywiadu telefonicznego. Ankieter komunikował się z grupą respondentów telefonicznie, dzięki czemu w krótszym czasie była możliwość przeprowadzenia badania wśród większej ilości sprzedawców. Wśród uczniów zastosowano badanie ankietowe za pomocą ankiety internetowej (CAWI). Przed przystąpieniem do ankietowania dzieci i młodzieży szkolnej, za każdym razem uzyskiwano zgodę dyrekcji placówki szkolnej na przeprowadzenie badania, udzielano informacji o całkowitej 8 S t r o n a

10 anonimowości oraz o zasadach wypełniania kwestionariuszy, by zminimalizować ryzyko występowania braków danych Dobór próby Badania zostały przeprowadzane na przełomie września i października roku. W badaniu łącznie wzięły udział 216 osób. Zróżnicowany dobór próby umożliwił pogłębienie badanych zjawisk związanych bezpośrednio z zagrożeniami społecznymi na terenie gminy oraz uzyskanie informacji i opinii z różnych środowisk. Poniższy wykres przedstawia szczegółową strukturę próby badawczej: Dorośli mieszkańcy 100 osób Uczniowie 96 osób Sprzedawcy 20 osób 2.3. Narzędzia badawcze Kwestionariusz ankiety użyty do zebrania danych miał podobną konstrukcję niezależnie od badanej grupy. Składał się z pytań zamkniętych jednego lub wielokrotnego wyboru. Ze względu na specyfikę poszczególnych grup dokonano spersonalizowania pytań, 9 S t r o n a

11 dostosowując ich charakter do profilu respondenta. Ankieta wypełniana była samodzielnie, co ma niebagatelną rolę w badaniu postaw i opinii względem delikatnych kwestii. Za każdym razem przed przystąpieniem do badania, uczestnicy zostali poinformowani o pełnej anonimowości, został wyjaśniony cel oraz instrukcja wypełniania kwestionariusza. Wyniki przedstawione w raporcie mają charakter procentowy. Ewentualne dysproporcje związane są z zaokrągleniem do liczb całkowitych (maksymalnie +/- 1%) 10 S t r o n a

12 3.BADANIE DOROSŁYCH MIESZKAŃCÓW NA TERENIE GMINY WIŚNIOWA 3.1.Struktura badanej próby W badaniu diagnozującym problem uzależnień na terenie Gminy Wiśniowa wzięło udział 100 mieszkańców. Spośród badanych 67% stanowiły kobiety, a 33% mężczyźni. Wyk.1. Płeć: 33% 67% kobieta mężczyzna Najliczniejszą część badanej społeczności stanowiły osoby w wieku lat (38%) oraz lat (28%). Ankietowani w wieku lat tworzyli grupę 15% badanych, zaś 12% respondentów znajdowało się między 56 a 65 rokiem życia. Tylko 6% badanej populacji nie miało więcej niż 25 lat, a 1% respondentów deklarował, że mają więcej niż 65 lat. 11 S t r o n a

13 Wyk.2. Wiek: 4 35% 3 25% 2 15% 1 5% 6% 38% 28% 15% 12% do 25 lat powyżej 65 lat 1% Przeważająca część badanych, to osoby posiadające wyższe wykształcenie (56%). Znacząca część respondentów w Gminie Wiśniowa ma wykształcenie zawodowe (23%) bądź średnie/pomaturalne (2). Tylko 1% badanych zdobyło wykształcenie podstawowe. Wyk.3. Wykształcenie: wyższe 56% zawodowe 23% średnie lub pomaturalne 2 podstawowe 1% S t r o n a

14 Znacząca część ankietowanych to osoby będące w związku małżeńskim (64%), 27% to osoby stanu wolnego. 5% deklaruj, że jest po rozwodzie, a 4% mieszkańców jest wdową lub wdowcem. Wyk.4. Stan cywilny: % 64% 5% 4% Analizując strukturę zatrudnienia badanej społeczności, zauważamy, że ponad 1/3 pracuje w prywatnych przedsiębiorstwach (36%) i instytucjach publicznych (34%).Własną działalność gospodarczą prowadzi 19% respondentów, zaś na emeryturze lub rencie przebywa 4% osób. 7% ankietowanych pozostaje bez pracy. Wyk.5. Miejsce zatrudnienia: osoba bezrobotna 7% rolnik emeryt/rencista 4% własna działalność gospodarcza 19% przedsiębiorstwo prywatne (jako pracownik) instytucja publiczna (rządowa lub 34% 36% 5% 1 15% 2 25% 3 35% 4 13 S t r o n a

15 Jako dobrą ocenia swoją sytuację materialną 73% badanych, a 5% określa ją jako bardzo dobrą. 22% mieszkańców Gminy Wiśniowa ani dobrze, ani źle nie ocenia swojej sytuacji materialnej. Wyk.6. Ocena sytuacji materialnej % 73% 22% bardzo dobrze dobrze ani dobrze, ani źle źle bardzo źle 3.2. Problem alkoholowy z perspektywy dorosłych mieszkańców Celem określenia skali problemu alkoholizmu w Gminie Wiśniowa, poprosiliśmy dorosłych mieszkańców o oszacowanie jak często spożywają alkohol. Spośród ankietowanych 25% deklaruje, że w ogóle nie pije alkoholu, zaś 31% badanych pije napoje alkoholowe kilka razy w roku. 33% respondentów sięga po alkohol kilka razy w miesiącu, a 1 kilka razy w tygodniu. 1% dorosłych mieszkańców gminy spożywa alkohol codziennie. 14 S t r o n a

16 Wyk.7. Jak często spożywa Pan/i alkohol? 35% 33% 31% 3 25% 25% 2 15% 1 1 5% 1% codziennie kilka razy w tygodniu kilka razy w miesiącu kilka razy w roku nie piję alkoholu Wśród osób, które przyznały, że spożywają alkohol, najpopularniejszym napojem jest piwo (39%), natomiast 32% badanych pije wino, a 2 wódkę. Dużą popularnością cieszą się nalewki (1), zaś nieco rzadziej mieszkańcy gminy sięgają po likiery (4%) i inne alkohole (5%). Wyk.8. Jaki rodzaj alkoholu pije Pan/i najczęściej? 4 35% 3 25% 2 15% 1 5% 39% 32% 2 1 4% 5% piwo wino wódka likiery nalewki inne *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do S t r o n a

17 W diagnozie alkoholizmu, obok częstotliwości spożywanych trunków, istotnym wskaźnikiem tego problemu są także dzienne porcje spożycia alkoholu. Spożycie alkoholu opisywać można w gramach wypitego alkoholu lub też posługując się miarą porcji standardowej. Przyjmuje się, że w Europie porcja taka zawiera zwykle 10g czystego alkoholu. Porcja standardowa alkoholu (tzn. 10g czystego, 10 alkoholu) zawarta jest w ok. 250ml piwa o mocy 5%, w ok. 100ml wina o mocy 12% oraz w ok. 30ml wódki o mocy 4 4. Jak wynika z odpowiedzi respondentów, 54% wypija zwykle 1-2 jednostki alkoholu, 33% ankietowanych 3-4 porcje, a 1 badanych deklaruje spożycie 5-7 porcji dziennie. 3% dorosłych mieszkańców gminy przyznaje, że wypija w granicach 8-10 porcji. Z powyższego wynika, że aż 33% mieszkańców przekracza dzienną dawkę alkoholu o 2-3 porcje. Natomiast 3% deklaruje, że wypija 8-10 porcji standardowych, co może wskazywać na picie szkodliwe bądź ryzykowne. Wyk.9. Ile porcji alkoholu wypija Pan/i w ciągu całego dnia, w którym Pan/i pije? (Porcja to 250ml piwa 5% lub 100ml wina o mocy 12% lub kieliszek wódki (30ml) o mocy 4). 6 54% % % i więcej Mieszkańcy gminy zostali zapytani o powody, z jakich sięgają po alkohol. Zdecydowana większość pije dla towarzystwa (66%). Niepokojący wydaje się fakt, że 29% badanych spożywa napoje wysokoprocentowe bez konkretnego powodu, natomiast 16% 4 dostęp z dnia , 16 S t r o n a

18 ze względu na chęć lepszej zabawy. Część badanej społeczności pije alkohol za namową znajomych (6%), a 4% chce w ten sposób złagodzić stres. 1 badanej populacji podaje inne, bliżej nie określone powody. Wyk.10. Z jakich powodów sięga Pan/i po alkohol? inne brak konkretnego powodu aby zmniejszyć objawy kaca pod wpływem znajomych by złagodzić stres by zapomnieć o problemach dla towarzystwa chęć lepszej zabawy 6% 4% 1 16% 29% 66% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Respondenci najczęściej spożywają alkohol w domu (54%) i u znajomych (52%). Część ankietowanych decyduje się na picie napojów wysokoprocentowych w pubie/restauracji/ kawiarni (11%), a 3% na świeżym powietrzu. W pracy alkohol spożywa 1% badanych. Inne miejsca, bliżej nie określone wskazało 4%ieszkańćów gminy. Wyk.11. Gdzie najczęściej spożywa Pan/i alkohol? % 52% 11% 1% 3% 4% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do S t r o n a

19 Interesująca zdaje się być także kwestia wykonywania obowiązków w pracy pod wpływem alkoholu. Mieszkańcy na ogół nie decydują się na taką praktykę. 96% nigdy nie pracowało w stanie odurzenia alkoholowego, jednakże 4% badanych przyznało, że rzadko zdarza im się pracować pod wpływem alkoholu. Wyk.12. Czy zdarzyło się Panu/i wykonywać obowiązki w pracy pod wpływem alkoholu? 10 96% bardzo często często czasami rzadko nigdy 4% Spośród osób pijących napoje wysokoprocentowe zdecydowana większość nigdy nie prowadziła pojazdu pod wpływem alkoholu (92%). W przypadku 6% ankietowanych miały miejsce pojedyncze incydenty prowadzenia pojazdu. 1% ankietowanych nie posiada prawa jazdy. Wyk. 13. Czy zdarzyło się Panu/i kierować pojazdem pod wpływem alkoholu? nigdy mi się to nie zdarzyło 92% raz mi się to zdarzyło 6% zdarza mi się to sporadycznie zdarza mi się to często nie mam prawa jazdy 1% S t r o n a

20 Żaden z pijących mieszkańców Gminy Wiśniowa nie został zatrzymany za prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu. Wyk.14. Czy był Pan/i kiedykolwiek zatrzymany za prowadzenie pojazdu w stanie nietrzeźwości? tak nie Przyznanie się do prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu jest drażliwą kwestią, dlatego respondenci często nie są chętni to takich deklaracji. W takim przypadku warto zapytać badanych o to, czy zdarzyło się im być świadkiem sytuacji, w której ktoś prowadził pojazd w stanie nietrzeźwości. Okazuje się, że 51% respondentów było świadkami takiej sytuacji (36% rzadko, 1 czasami, 4% często, a bardzo często- 1%). Wyk.15. Czy zdarzyło się Panu/i być świadkiem sytuacji, w której ktoś prowadził pojazd pod wpływem alkoholu? 1% 4% 49% 1 36% bardzo często często czasami rzadko nigdy Oszacowaniu skali prowadzenia pojazdu pod wpływem alkoholu, pomocna może okazać się opinia respondentów na temat częstości występowania tego zjawiska. Według 19 S t r o n a

21 większości badanych mieszkańców, sytuacje takie nigdy nie mają miejsca (8%), 41% uznaje, że zdarzają się rzadko, 3, że czasami. Aż 2 respondentów uznaje, że sytuacja jazdy po alkoholu ma miejsce często, a 1 % ankietowanych twierdzi, że bardzo często. Wyk.16. Jak często Pana/i zdaniem ma miejsce sytuacja jazdy po wypiciu alkoholu w Pana/i gminie? 41% 8% 1% 2 3 bardzo często często czasami rzadko nigdy Ankietowani zostali zapytani o spożywanie alkoholu przez ich rodziców. Zdecydowana większość (79%) twierdzi, że ich rodzice spożywali alkohol sporadycznie, tylko z okazji świąt i uroczystości rodzinnych, natomiast u 2% mieszkańców zdarzało się to często, bez okazji. 14% deklaruje, że rodzice nie pili napojów wysokoprocentowych, a 5% nie ma wiedzy na ten temat. Wyk.17. Czy Pańscy/Pani rodzice pili alkohol: nie pili alkoholu 14% nie wiem często, nawet bez okazji 2% 5% sporadycznie, tylko z okazji świąt, uroczystości rodzinnych 79% S t r o n a

22 Na pytanie, czy rodzice awanturowali się po spożyciu alkoholu, 85% badanych odpowiedziało, że takie sytuacje nie miały miejsca, a 11% nie posiada wiedzy na ten temat. Problem awantur domowych dotyczył 3% ankietowanych. Wyk.18. Czy zdarzało się, że Pana/Pani rodzice awanturowali się po alkoholu? 10 85% % 11% tak nie nie wiem Na terenie Gminy Wiśniowa, w opinii mieszkańców jest dużo punktów sprzedaży alkoholu, natomiast dla 36% ta liczba jest wystarczająca. 15% badanych uważa, że sklepów z alkoholem jest za dużo, zaś dla 3% jest ich za mało. 7% ankietowanych nie ma wiedzy na temat ilości punktów z napojami wysokoprocentowymi występującymi na obszarze gminy. Wyk.19. Czy według Pana/i liczba punktów sprzedaży w Pana/i gminie jest: 4 35% 3 25% 2 15% 1 5% 39% 36% 15% 7% 3% mała wystarczająca duża zbyt duża nie wiem 21 S t r o n a

23 Interesująca wydaje się kwestia poglądu badanej społeczności na szkodliwość picia alkoholu w ciąży. 95% badanych zauważa, iż ma ono negatywny wpływ na rozwój dziecka. Na uwagę zasługuje jednak fakt, że aż 2% mieszkańców gminy nie zdaje sobie sprawy ze szkodliwości picia alkoholu w ciąży. Znaczący jest fakt, iż 3% ankietowanych deklaruje brak wiedzy na temat szkodliwości picia napojów wysokoprocentowych w ciąży. Wyk.20. Czy według Pana/i picie alkoholu w ciąży ma wpływ na rozwój dziecka? 2% 3% 95% tak nie nie wiem Jak wygląda kwestia picia alkoholu przez kobiety w ciąży na terenie Gminy Wiśniowa? Większość badanych nigdy nie widziała kobiety ciężarnej spożywającej napoje wysokoprocentowe (74%). Jednak aż 2 ankietowanych widziało pijące kobiety w ciąży, a 6% nie potrafiło określić, czy spotkało się z taką sytuacją. Wyk.21. Czy widział/a Pan/i kobiety w ciąży spożywające alkohol na terenie gminy? 6% 2 74% tak nie nie wiem 22 S t r o n a

24 W diagnozie problemu alkoholizmu na terenie gminy pomocna może okazać się opinia dotycząca jego skali. 23% badanych zauważa, iż spożycie alkoholu w gminie wzrasta, 34% uznaje je za stałe. 34% badanych nie ma zdania, zaś 9% stwierdza, iż spożycie to maleje. Wyk.22. Proszę ocenić czy spożycie alkoholu na przestrzeni kilku lat w Pana/i gminie: 35% 3 25% 2 15% 1 5% 34% 34% 23% 9% maleje jest stałe wzrasta nie wiem W profilaktyce uzależnień pomocne może okazać się poznanie stanu wiedzy mieszkańców na temat picia alkoholu oraz osób go spożywających. 96% badanych nie zgodziło się ze stwierdzeniem, że nie ma nic złego w przychodzeniu do pracy na kacu, a 4% badanych nie ma zdania na ten temat. 6% respondentów uznaje, że alkohol w piwie jest mniej szkodliwy niż w wódce. 73% osób nie zgodziło się z tym stwierdzeniem, 21% nie ma wiedzy na ten temat. Badani mieszkańcy gminy zauważają, że osoba, która ma problem alkoholowy nie koniecznie musi pić codziennie (25%), 32% respondentów uważa, że osoba z problemem spożywa napije wysokoprocentowe każdego dnia, a 43% nie umie tego stwierdzić. 55% ankietowanych nie zgodziło się z twierdzeniem, że alkoholizm jest dziedziczny, natomiast 18% uznaje, iż geny mogą mieć znaczenie w kwestii uzależnienia alkoholowego. Należy zaznaczyć, że badani mieszkańcy gminy zauważają, iż nawet okazjonalne spożywanie alkoholu może uzależniać (5), 35% badanych uznało, że picie napojów wysokoprocentowych jedynie od czasu do czasu, nie uzależnia. 6 badanych nie zgodziło się ze stwierdzeniem, że alkohol jest dobrym lekarstwem na sen. Aż 11% badanych uznaje alkohol za skuteczny środek w walce z bezsennością. 23 S t r o n a

25 Wyk.23. Proszę ocenić czy zgadza się Pan/i z poniższymi stwierdzeniami. Nie ma nic złego w przychodzeniu do pracy na kacu Alkohol w piwie jest mniej szkodliwy niż w wódce Osoby z problemem alkoholowym piją codziennie Alkoholizm jest dziedziczny Okazjonalne spożywanie alkoholu nie uzależnia Alkohol jest dobrym lekarstwem na sen 4% 21% 73% 6% 43% 25% 32% 27% 55% 18% 15% 35% 5 29% 6 11% 96% NIE WIEM NIE ZGADZAM SIĘ ZGADZAM SIĘ *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Podejście mieszkańców Gminy Wiśniowa do kwestii spożywania alkoholu jest bardzo zróżnicowane. 54% badanych mieszkańców stwierdza, iż powinno zachować się umiar, 32% uznaje, że wszystko jest dla ludzi. 1 jest całkowicie przeciwna spożywaniu alkoholu, a 4% respondentów wstrzymało się od głosu. Wyk.24 Jakie jest Pana/i podejście do spożywania alkoholu? nie wiem 4% wszystko jest dla ludzi 32% powinno się zawsze zachować umiar 54% jestem przeciwny/a spożywaniu alkoholu Dla zdecydowanej większości badanej społeczności, człowiek z problemem alkoholowym jest osobą chorą (65%), zaś 26% wskazało, że jest nieszczęśliwy, będąc 24 S t r o n a

26 również obciążeniem dla społeczeństwa (4%). Alkoholik dla 3% ankietowanych jest osobą, mającą zły wpływ na innych, a 2% ma go za awanturnika i chuligana. Wyk.25. Kim jest dla Pana osoba z problemem alkoholowym? awanturnikiem, chuliganem 2% osobą nieszczęśliwą 26% osobą mającą zły wpływ na innych osobą, która jest obciążeniem społecznym przestępcą 3% 4% osobą chorą 65% Problem nikotynowy z perspektywy dorosłych mieszkańców 82% mieszkańców gminy nie pali papierosów. Codziennie nikotynizuje się 9% badanych, a 1% kilka razy w tygodniu. 8% zdarza się zapalić wyroby tytoniowe kilka razy w roku. Dzięki określeniu skali uzależnienia od papierosów, można dobrać skuteczniejsze strategie profilaktyczne mające na celu redukcję tego zjawiska. 25 S t r o n a

27 Wyk.26. Jak często pali Pan/i papierosy? 10 82% % 1% 8% codziennie kilka razy w tygodniu kilka razy w miesiącu kilka razy w roku nigdy Spośród osób, które zdeklarowały się jako palące 2 pali od 6 do 15 sztuk dziennie, a mniej niż 5 wypala 8% badanych. 4% sięga po papierosów dziennie, 24% nie jest w stanie określić dokładnej liczby wypalanych papierosów dziennie. 44% respondentów nie pali każdego dnia. Wyk.27. Ile sztuk papierosów dziennie Pan/i wypala? nie wiem, nie liczę 24% powyżej % poniżej 5 8% nie palę codziennie 44% 5% 1 15% 2 25% 3 35% 4 45% Badani na pytanie o motywacje do podjęcia palenia papierów podali, że jest to dla nich czynność relaksująca i sprawiająca przyjemność (13%). Następnie 21% ankietowanych palenie papierosów uznało za zwyczaj, 8% jako chęć zaimponowania w towarzystwie, a także 8% kierowało się motywami społecznymi. W sytuacjach stresowych sięga po papierosa 13% mieszkańców, 38% badanych nie podało konkretnego powodu. Jak wynika z analizy danych, palenie papierosów jest zwyczajem palaczy oraz łagodzi stres. 26 S t r o n a

28 Wyk.28. Co skłoniło Pana/ią do palenia papierosów: inne stres zwyczaj motywy społeczne przyjemność/relaksacja zaimponowanie w towarzystwie chęć bycia modnym chęć dobrej zabawy 8% 8% 13% 13% 21% 38% 5% 1 15% 2 25% 3 35% 4 Następnie zapytano ankietowanych o sytuacje, w których najczęściej sięgają po papierosa. Badani w głównej mierze palą papierosy dla przyjemności 38% i w sytuacjach stresujących (17%). W towarzystwie pali 8% badanej społeczności, 13% je łączy z alkoholem, a 33% ankietowanych nie potrafiło wskazać konkretnych sytuacji. Z powyższych danych wynika, że respondenci nikotynizują się przede wszystkim w sytuacjach stresowych oraz dla przyjemności. Wyk.29. W jakich sytuacjach najczęściej sięga Pan/i po papierosa? inne 33% dla przyjemności 38% dla towarzystwa 8% przy alkoholu 13% ze znudzenia/zabicia czasu w stresie 17% 5% 1 15% 2 25% 3 35% 4 *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Ankietowani odpowiadając na pytanie dotyczące próby rzucenia palenia, większość wskazała, że nigdy nie podejmowała takich prób (63%). W porównaniu do osób, które miały raz taką próbę lecz nieskuteczną (13%), bądź kilkukrotnie im się to nie udało (17%), liczba 27 S t r o n a

29 osób nie podejmujących się zwalczenia uzależnienia jest bardzo duża. Tylko 8% badanych nie mających za sobą dotychczas próby rzucenia palenia deklaruje taki zamiar. Uzależnienie od nikotyny jest jednym z najsilniejszych uzależnień od środków psychoaktywnych. Usiłowanie rozstania się z nałogiem często kończą się niepowodzeniem, co zniechęca palaczy do podejmowania kolejnych kroków. Wyk.30. Czy próbował Pan/i kiedykolwiek rzucić palenie? 7 63% % 13% 17% 1 nigdy nie próbowałem nie, ale zamierzam spróbować tak, raz, ale nie udało mi się tak, wiele razy, ale nie udało mi się Kolejnym pytaniem z zakresu palenia papierosów było zapytanie o ocenę szkodliwości ich nadużywania dla zdrowia. Ankietowani odpowiedzieli, że palenie papierosów jest szkodliwe (22%), a 75% uznało je za bardzo szkodliwe. Wskazuje to na świadomość palaczy, że mają do czynienia ze substancją szkodzącą ich zdrowiu i przynoszącą spustoszenie w organizmie. Tylko 2% badanych odpowiedziało, że palenie papierosów jest w małym stopniu szkodliwe dla zdrowia, natomiast jako nieszkodliwe uznało je 1% badanych. Świadomość palaczy na temat destrukcyjnego wpływu palenia papierosów na zdrowie jest duża, a nie podejmowanie działań zmierzających do zaprzestania używania świadczy do sile uzależnienia. 28 S t r o n a

30 Wyk.31. Jak ocenia Pan/i szkodliwość palenia papierosów dla zdrowia? 2% 1% 22% 75% bardzo szkodliwe szkodliwe w małym stopniu szkodliwe nieszkodliwe Sprzedaż wyrobów tytoniowych osobom poniżej 18 roku życia jest nielegalna. Badając opinię dorosłych mieszkańców na temat możliwości zakupu papierosów przez osoby nieletnie miało na celu sprawdzenie, czy w Gminie Wiśniowa ekspedienci łamią prawo. Połowa ankietowanych twierdzi, że nie wie, czy w obrębie miejsca zamieszkania nieletni mogą kupić papierosy. Aż 28% potwierdziło taką możliwość, a 21% badanych uważa, że zakup wyrobów tytoniowych przez młodzież niepełnoletnią jest niemożliwy. Wyk.32. Czy w Pana/i miejscowości osoby niepełnoletnie mogą zakupić papierosy? 28% 51% tak nie 21% nie wiem 29 S t r o n a

31 3.4. Problem narkotykowy z perspektywy dorosłych mieszkańców W kolejnym bloku tematycznym poruszono problem narkotykowy z perspektywy dorosłych mieszkańców. Celem było poznanie opinii oraz doświadczeń respondentów związanych z używaniem tych substancji psychoaktywnych. Mieszkańcy gminy zostali zapytani o częstotliwość zażywania narkotyków. Zdecydowana większość opowiedziała się za tym, że ich nie spożywa (99%). W sporadycznych przypadkach 1% badanych twierdzi, że tylko raz spróbowali środków psychoaktywnych. Wynik należy brać z marginesem błędu, ponieważ wielu ankietowanych może nie chcieć się przyznać do faktu używania narkotyków, ponieważ są one nielegalne. Wyk.33. Jak często zażywa Pan/i narkotyki? zażywałem jednokrotnie kilka razy w roku raz w miesiącu kilka razy w miesiącu raz w tygodniu 2 do 5 razy w tygodniu 6 razy w tygodniu lub codziennie 1% nie zażywam narkotyków 99% Jako powód sięgnięcia po narkotyki, 10 badanych wskazało, że są one inne, niż wymienione w ankiecie, lecz bliżej ich nie określili. 30 S t r o n a

32 Wyk.34. Z jakich powodów sięgnął/ęła Pan/i po wyżej wymienione substancje psychoaktywne? inne brak konkretnego powodu aby zmniejszyć objawy kaca wpływ znajomych by złagodzić stres by zapomnieć o problemach dla towarzystwa chęć lepszej zabawy Na pytanie dotyczące możliwości pozyskania narkotyków na terenie zamieszkiwanej miejscowości, respondenci odpowiedzieli, że nie wiedzą gdzie mogliby je kupić (85%). Mieszkańcy społeczności twierdzą, że jest trudny dostęp do środków psychoaktywnych (11%), natomiast 2% respondentów nie miałoby problemów, aby je pozyskać. Dla 2% badanych narkotyki są całkowicie niedostępne. Wyk.35. Jak ocenia Pan/ i możliwość pozyskania narkotyków na terenie Pana/i miejscowości? % całkowicie niedostępne 85% 11% 2% trudno dostępne łatwo dostępne nie wiem 31 S t r o n a

33 Ankietowani w pytaniu o możliwość pozyskania dopalaczy na terenie miejsca zamieszkania, mieli ocenić czy istnieją trudności w ich zdobyciu. 1% badanych twierdzi, że pozyskanie dopalaczy jest łatwe, natomiast trudno dostępne są w opinii 9%. Tylko 3% mieszkańców uważa, że dopalacze w ich miejscu zamieszkania są całkowicie niedostępne. Większość badanej społeczności (87%) nie potrafi ocenić, czy można pozyskać dopalacze na terenie gminy. Wyk.36. Jak ocenia Pan/i możliwość pozyskania dopalaczy na terenie Pana/i miejscowości? 87% % całkowicie niedostępne 9% 1% trudno dostępne łatwo dostępne nie wiem W odniesieniu do wcześniejszego pytania, poproszono respondentów o wskazanie, gdzie w swojej miejscowości mogą nabyć narkotyki lub dopalacze. Ku zaskoczeniu 97% mieszkańców odpowiedziało, że nie zna takich miejsc. Wynikać to może z obawy o poniesienie konsekwencji prawnych przez siebie, bądź z obawy przed osobami rozprowadzającymi substancje psychoaktywne. Pozostali mieszkańcy uważają, że środki można dostać na osiedlu (1%) lub na dyskotece (1%). 32 S t r o n a

34 Wyk.37. Czy zna Pan/i miejsca w swojej miejscowości gdzie można zakupić narkotyki lub dopalacze? w szkole, przed szkołą w siłowni na dyskotece w centrum miasta na osiedlu 1% 2% 1% nie znam takich miejsc 97% Następnie respondenci mieli za zadanie ocenić czy zgadzają się z wymienionymi stwierdzeniami. Miało to na celu zbadanie ich przekonań na temat narkotyków i dopalaczy, które powszechnie funkcjonują w społeczeństwie. Z przekonaniem, że przychodzenie do pracy pod wpływem narkotyków lub dopalaczy nie ma nic złego nie zgodziło się 95% badanych, nie wiem odpowiedziało 4%, a zgodziło się z tym 1% ankietowanych. 86% mieszkańców nie zgodziło się ze stwierdzeniem, że posiadanie narkotyków nie powinno być karalne. Wiele przekonań funkcjonuje w społeczeństwie odnośnie nadużywania substancji psychoaktywnych. Jednym z nich jest twierdzenie, że dopalacze są bezpieczną alternatywą dla narkotyków, 93% mieszkańców społeczności nie popiera tego przekonania, a 7% opowiedział się, że nie wie. Ze stwierdzeniem: okazjonalne zażywanie narkotyków nie prowadzi do uzależnienia nie zgodziło się 9 badanych, 8% nie ma zdania na ten temat, a 2% uznaje je za prawdziwe. Kolejnym przekonaniem funkcjonującym w społeczeństwie jest, że marihuana nie powinna być klasyfikowana jako narkotyk, gdzie 71% ankietowanych jest odmiennego zdania i nie zgadza się z tym twierdzeniem, 2 nie ma zdania, a 9% w pełni zgadza się z przekonaniem. Aż 95% mieszkańców nie zgadza się ze stwierdzeniem, że wszystkie narkotyki są bezpieczne o ile używa się ich odpowiednio, 33 S t r o n a

35 a 5% nie ma zdania. Negowanie przez ankietowanych powyższych stwierdzeń może świadczyć o ich szerszym zakresie wiedzy o narkotykach i dopalaczach. Wyk.38. Proszę ocenić czy zgadza się Pan/i z poniższymi stwierdzeniami. W przychodzeniu do pracy pod wpływem narkotyków lub dopalaczy nie ma nic złego 4% 1% 95% Posiadanie narkotyków nie powinno być karalne 7% 7% 86% Dopalacze są bezpieczną alternatywą dla narkotyków 7% 93% NIE WIEM Okazjonalne zażywanie narkotyków nie prowadzi do uzależnienia 8% 2% 9 NIE ZGADZAM SIĘ ZGADZAM SIĘ Marihuana nie powinna być klasyfikowana, jako narkotyk 9% 2 71% Wszystkie narkotyki są bezpieczne o ile używa się ich odpowiednio 5% 95% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do Profilaktyka z perspektywy dorosłych mieszkańców W kolejny bloku pytań skierowanych do dorosłych mieszkańców gminy, skoncentrowano się na opinii mieszkańców dotyczących takich kwestii jak: działania profilaktyczne prowadzone przez gminę, pomoc w problemie alkoholowym, wiedza temat konsekwencji używania środków psychoaktywnych. 34 S t r o n a

36 Problemy z nadużywaniem alkoholu, narkotyków mają znaczący wpływ na projektowanie działań profilaktycznych w każdej gminie. Poznanie skali ich występowania pozwala na stworzenie programu profilaktycznego, dostosowanego problemów występujących w społeczności lokalnej. Ważne jest poznanie opinii respondentów na temat istotności dla nich takich problemów jak przemoc, alkoholizm i narkomania, po to, aby zaangażować mieszańców gminy w realizację inicjatyw profilaktycznych. Dla mieszkańców Gminy Wiśniowa, najistotniejszym problemem jest alkoholizm (ważny dla 91%, nie istotny dla 4% badanych, a zdania na ten temat nie ma 5%). Picie alkoholu przez dzieci i młodzież jest ważne dla 8 dorosłych respondentów (8% twierdzi, że nie jest to dla nich istotne, a 12% nie wypowiada się na ten temat). Problem narkomani w miejscu zamieszkania nie jest ważny dla 16%, nie wypowiada się aż 21%, a 63% badanych, twierdzi, że jest to istotny problem. Podobnie ma się kwestia zażywania narkotyków przez dzieci i młodzież. 65% uważa to za problem ważny, 18% nie ma zdania, a 17% ankietowanych nie interesuje się tym. Problem brania przez dzieci i młodzież dopalaczy jest bliski dla 66% badanych, 2 nie ma zdania, a 14% nie uważa go za ważny. Przemoc w szkole jest ważna dla 68% społeczności, a tematyka przemocy występującej w domu jest istotna dla 71% mieszkańców gminy. 35 S t r o n a

37 Wyk.39. Jak ocenia Pan/i istotność wymienionych problemów społecznych w swoim miejscu zamieszkania? Przemoc w rodzinie 7% 22% 71% Przemoc szkolna 17% 15% 68% Zażywanie dopalaczy przez dzieci i młodzież 2 14% 66% Zażywanie narkotyków przez dzieci i młodzież 18% 17% 65% NIE MAM ZDANIA NIEWAŻNY WAŻNY Problem narkomanii 21% 16% 63% Picie alkoholu przez dzieci i młodzież 12% 8% 8 Problem alkoholizmu 5% 4% 91% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Dorośli mieszkańcy Gminy Wiśniowa mają trudności, aby ocenić działania profilaktyczne prowadzone na terenie ich miejsca zamieszkania (51%). Ani dobrze, ani źle nie ocenia ich 31% respondentów, zaś źle profilaktykę zachowań ryzykownych ocenia 8% ankietowanych, a bardzo źle- 1%. Ze stwierdzeniem, że działania profilaktyczne na 36 S t r o n a

38 terenie Gminy Wiśniowa są dobrze prowadzone, mogłoby się zgodzić 6% mieszkańców, a bardzo dobrze, już tylko 3%. Wyk.40. Jak ocenia Pan/i działania profilaktyczne prowadzone przez gminę? 6 51% % 2 1 3% 6% 8% 1% bardzo dobrze dobrze ani dobrze, ani źle źle bardzo źle trudno powiedzieć Mieszkańcy w razie problemu związanego z przemocą bądź uzależnieniem w rodzinie w pierwszej kolejności zwróciliby się o pomoc do Policji (43%), a następnie do Centrum Pomocy Rodzinie. Dopiero w trzeciej kolejności, ankietowani szukaliby pomocy u rodziny (25%). Z pomocy Gminnej Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych skorzystałoby 7% respondentów, Ośrodka Pomocy Społecznej 17%. Tylko 11% mieszkańców udałoby się po pomoc do Poradni Leczenia Uzależnień, 12% badanych zdeklarowało się, że skorzystaliby z telefonu zaufania lub porady lekarza (2). Kolejno 17% ankietowanych udałoby się do Ośrodka Leczenia Uzależnień, 14% do punktu konsultacyjnego, 13% do Grupy AA, a 4% do Ośrodka Interwencji Kryzysowej. Niewiele osób szukałoby porady w Internecie (3%) bądź radziłoby sobie samemu (14%). Do Zespołu Interdyscyplinarnego zwróciłoby się 3% badanych, z Domu dla Samotnie Wychowujących Matek skorzystałby 1%. Aż 1 badanych nie wie, gdzie w razie problemów może zwrócić się o pomoc. 37 S t r o n a

39 Wyk. 41. Do kogo zwróciłby się Pan/i o pomoc w razie problemu przemocy lub uzależnień w rodzinie? inne 1% nie wiem 1 szukałbym pomocy w Internecie radziłbym sobie sam 3% 5% Ośrodek Leczenia Uzależnień 15% lekarz 2 rodzina 25% punkty konsultacyjne 14% Gminna Komisja Rozwiązywania Problemów 7% Ośrodek Pomocy Społecznej 17% Zespół Interdyscyplinarny 3% telefon zaufania Poradnia Leczenia Uzależnień 12% 11% Ośrodek Interwencji Kryzysowej 4% Dom dla Samotnie Wychowujących Matek 1% Grupa AA 13% Centrum Pomocy Rodzinie 31% Policja 43% 5% 1 15% 2 25% 3 35% 4 45% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Z danych zawartych w poniższej tabeli wynika, że mieszkańcy gminy wiedzę na temat konsekwencji nadużywania substancji psychoaktywnych czerpią z telewizji i Internetu (73%). Prasa stanowi źródło informacji dla 29% badanych, natomiast znajomi 24% ankietowanych informują o konsekwencjach nadużywania środków psychoaktywnych, rodzina % wskazało na pracę, 7% uzyskuje te informacje od lekarza, 38 S t r o n a

40 a 3% mieszkańców dowiaduje się o konsekwencjach na uczelni. Aż 16% badanych, nie zasięga wiedzy o negatywnych konsekwencjach używania środków takich jak narkotyki, dopalacze, alkohol i papierosy. 1% wskazał na inne źródła. Wyk.42. Skąd czerpie Pan/i informacje o konsekwencjach nadużywania substancji psychoaktywnych? nie czerpię wiedzy 16% z innych źródeł 1% z prasy 29% z telewizji i Internetu 73% od lekarzy 7% z pracy 14% z uczelni 3% od znajomych 24% od rodziny *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do S t r o n a

41 4.BADANIE DZIECI I MŁODZIEŻY NA TERENIE GMINY WIŚNIOWA 4.1. Struktura badanej próby W badaniu ankietowym na terenie Gminy Wiśniowa wzięło udział 96 uczniów, gdzie 55% próby stanowili chłopcy, 45% dziewczęta. Można więc uznać, że zachowano podobny rozkład liczebności dziewcząt i chłopców wśród badanej grupy. Wyk.43. Twoja płeć: 45% 55% kobieta mężczyzna Wśród badanych uczniów, najliczniejszą grupą byli uczniowie klasy II gimnazjum (29%), następnie z VII klasy szkoły podstawowej (24%) i III gimnazjum (21%). W szkole podstawowej najliczniejszą grupę respondentów stanowili piątoklasiści (14%), a później uczniowie klasy VI (9%) oraz klasy IV (3%). 40 S t r o n a

42 Wyk.44. Klasa: III gim 21% VIII (II gim) 29% VII (I gim) 24% VI 9% V 14% IV 3% 5% 1 15% 2 25% 3 Najliczniejszą grupę badanych stanowiła młodzież w przedziale wiekowym lat (73%), a następnie uczniowie między 10 a 12 rokiem życia. Tylko 3% badanych było pomiędzy 16 a 18 rokiem życia. Wyk.45. Wiek: % % % S t r o n a

43 4.2. Sytuacja rodzinna Pierwszy blok tematyczny dotyczył życia prywatnego uczniów oraz ich rodzin, a więc m. in. jak wygląda ich status społeczno-ekonomiczny, a także więzi z innymi członkami rodziny. Pierwsze pytanie odnosiło się do tego, z ilu osób składa się rodzina badanego. Większość respondentów (31%) żyje w rodzinach pięcioosobowych, zaś 25% w rodzinach czteroosobowych. Co piątego ankietowanego rodzina skład się z 7 lub więcej osób, u 19% uczniów z sześciu osób. Tylko u 4% badanych rodzinę tworzą trzy osoby. Wyk.46. Z ilu osób składa się Twoja rodzina: 7 lub więcej 21% 6 19% 5 31% 4 25% 3 4% 5% 1 15% 2 25% 3 35% Następnie uczniów zapytano o strukturę ich rodzin. Zdecydowana większość respondentów żyje w rodzinie pełnej (96%). Tylko 4% z nich wychowuje samotny rodzic. 42 S t r o n a

44 Wyk.47. Jaka jest struktura rodziny adopcyjna zastępcza zrekonstruowana (kolejne małżeństwo, rodzeństwo przyrodnie) niepełna (samotna matka, samotny ojciec) 4% pełna 96% W odpowiedzi na pytanie: Jak oceniasz swoje relacje i więzi z wymienionymi osobami? Relacje z rodzicami/opiekunami bardzo dobrze oceniło 73% uczniów, dobrze 24%, ani dobrze ani źle- 3%. Relacje z nauczycielami bardzo dobrze ocenił co czwarty respondent (25%), dobrze 46%, ani dobrze ani źle 22% ankietowanych. Źle relacje z nauczycielem oceniło 4% uczniów, a bardzo źle 3%. Z koleżankami/kolegami bardzo dobrze oceniło swoje relacje 7 badanych, dobrze 23%, ani dobrze ani źle 6% ankietowanych. Źle relacje z kolegami/koleżankami ocenił 1% badanych. 43 S t r o n a

45 Wyk.48. Jak oceniasz swoje relacje i więzi z wymienionymi osobami? BARDZO ŹLE 3% ŹLE 1% 4% ANI DOBRZE, ANI ŹLE DOBRZE 6% 3% 22% 23% 24% 46% KOLEDZY, KOLEŻANKI NAUCZYCIELE RODZICE, OPIEKUNOWIE BARDZO DOBRZE 25% 7 73% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Według respondentów, w ponad połowie przypadków (53%) tylko jeden z rodziców posiada stałą pracę. U 4 badanych oboje rodziców jest czynnych zawodowo, a u 7% żadne z rodziców nie pracuje. Wyk.49. Czy Twoi rodzice posiadają stałą pracę? żadne z rodziców nie ma stałej pracy 7% jedno z rodziców posiada stałą pracę 53% oboje posiadają stałą pracę S t r o n a

46 Uczniowie w zdecydowanej większości (96%) stwierdzili, że sytuacja materialna rodziny pozwala zaspokoić wszystkie jej potrzeby. 3% badanych, oceniło, że starcza jedynie na zaspokojenie podstawowych potrzeb, a 1% respondentów twierdzi, że nie wystarcza na zaspokojenie potrzeb rodziny. Wyk.50. Jak oceniasz sytuację materialną rodziny nie wystarcza na zaspokojenie podstawowych potrzeb rodziny 1% wystarcza na zaspokojenie jedynie podstawowych potrzeb rodziny 3% wystarcza na zaspokojenie wszystkich potrzeb rodziny 96% Czas wolny Drugi blok pytań dotyczył spędzania wolnego czasu przez uczniów. Zawarto w nim pytania o sposób w jaki wykorzystują swój czas wolny, a także ile czasu poza szkołą poświęcają na naukę. Na początek uczniom przedstawiono listę zawierającą wybrane sposoby spędzania czasu wolnego, z prośbą o to, aby określili jak często zdarza im się wykonywać wspomniane aktywności. 1. Jeśli chodzi o czytanie książek, 25% uczniów nie robi tego nigdy, a tylko 7% czyta codziennie. 15% respondentów czyta kilka razy w tygodniu, 11% co najmniej raz 45 S t r o n a

47 w tygodniu, a 19% raz lub dwa razy w miesiącu. Aż 23% młodszych uczniów czyta książki w czasie wolnym tylko kilka razy w roku % uczniów szkoły podstawowej nigdy nie wychodzi wieczorami ze swoimi znajomymi, np. do dyskoteki czy kawiarni. Codziennie zdarza się wychodzić 2% respondentów, natomiast kilka razy w tygodniu 15%.Co najmniej raz w tygodniu robi to 18% uczniów, 26% raz lub dwa razy w miesiącu, a 15% badanych kilka razy w roku % uczniów w ogóle nie uczy się języków obcych w swoim wolnym czasie. Codziennie robi to 28% uczniów, kilka razy w tygodniu 63%, a co najmniej raz w tygodniu 4%. Raz lub dwa razy w miesiącu wzbogacać swoje umiejętności lingwistyczne zdarza się 3% badanej społeczności uczniowskiej. 4. Wśród respondentów tylko 1% z nich nigdy w wolnym czasie nie uprawiało sportu. Zadawalający jest fakt, że 45% uczniów każdego dnia poświęca swój czas wolny na aktywność fizyczną, kilka razy w tygodniu robi to 45%. Co najmniej raz na tydzień sport uprawia 7% respondentów, a raz lub kilka razy w miesiącu 1%. Kilka razy w roku na aktywność fizyczną decyduje się 2% uczniów. 5. Jeśli chodzi o uczestniczenie w zajęciach w placówkach wsparcia dziennego, takich jak świetlica środowiskowa, 67% uczniów w ogóle z nich nie korzysta. 2% badanych robi to codziennie, 7% kilka razy w tygodniu, a 14% co najmniej raz w tygodniu uczestniczy w zajęciach prowadzonych w świetlicy środowiskowej. 4% respondentów korzysta z nich raz lub dwa razy w miesiącu, natomiast 6% kilka razy w roku. 6. Zaledwie 17% uczniów nie gra nigdy w gry online. 29% robi to codziennie, 25% kilka razy w tygodniu, 14% badanych gra co najmniej raz w tygodniu. Tylko 46 S t r o n a

48 8% respondentów gra w gry online raz lub dwa razy w miesiącu, a 7% kilka razy w roku. 7. Codzienne używanie Internetu dla własnej przyjemności deklaruje 74% uczniów. Kilka razy w tygodniu korzysta z niego w tym celu 16% badanych, a raz w tygodniu 6%. Raz lub dwa razy w miesiącu z Internetu dla przyjemności korzysta 3% ankietowanych, zaś kilka razy w roku 1%. 8. Kolejnym uwzględnionym w kafeterii odpowiedzi sposobem spędzenia czasu wolnego było granie na automatach do gry. 77% uczniów twierdzi, iż w ogóle nie korzysta z tego typu rozrywki. 1% co najmniej raz w tygodniu oddaje się tej rozrywce, a kolejne 2% kilka razy w tygodniu. Raz lub dwa razy w miesiącu gra na automatach 6% badanej populacji, 14% uczniów deklaruje, iż robi to kilka razy do roku. 9. Ostatnią z opcji były inne alternatywne formy spędzania czasu np. słuchanie muzyki, oglądanie filmu, gra na instrumencie. Nigdy nie korzystało z nich 3% badanych uczniów. 64% respondentów korzysta z nich codziennie, 26% kilka razy w tygodniu, 7% co najmniej raz w tygodniu. Negatywnym zjawiskiem wyłaniającym się z odpowiedzi uczniów szkoły podstawowej na to pytanie jest przede wszystkim to, iż bardzo mało z nich, w swoim wolnym czasie czyta dla przyjemności książki. Z drugiej strony, pewnego rodzaju optymizmem napawa fakt, iż sporo uczniów z własnej woli przeznacza swój czas na naukę języków obcych. Rzeczą łatwą do przewidzenia było to, że wielu uczniów w wolnych chwilach surfuje w Internecie. 47 S t r o n a

49 Wyk.51. Wybrane sposoby spędzania czasu wolnego. Wybierz po jednej odpowiedzi dla każdej z grup osób. Inne alternatywne formy spędzania czasu np.: słuchanie muzyki, oglądanie 7% 3% 26% 64% Grasz na automatach do gry 14% 6% 1% 2% 77% Używasz Internetu dla przyjemności 1% 3% 6% 16% 74% Grasz w gry online Uczestniczysz w zajęciach w placówce wsparcia dziennego (świetlica Uprawiasz sport 7% 8% 14% 25% 29% 17% 6% 4% 14% 7% 2% 2% 7% 1% 45% 45% 67% kilka razy w roku raz lub dwa razy w miesiącu co najmniej raz na tydzień kilka razy w tygodniu codziennie nigdy Uczysz się języków obcych 3% 4% 2% 28% 63% Wychodzisz wieczorami z przyjaciółmi (dyskoteka, kawiarnia, park) 2% 15% 26% 18% 14% 26% Czytasz książki dla przyjemności 23% 19% 11% 15% 7% 25% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do S t r o n a

50 Swoje wyniki w nauce bardzo dobrze ocenia 26% badanej społeczności uczniowskiej, dobrze- 45%. Ani dobrze ani źle swoich rezultatów w szkole nie ocenia 26% ankietowanych, zaś za złe uważa je 2% uczniów. 1% twierdzi, że ich wyniki w nauce są bardzo złe. Wyk.52. Jak oceniasz swoje wyniki w nauce? 2% 1% 26% 45% 26% bardzo dobrze dobrze ani dobrze ani źle źle bardzo źle Pytanie o czas poświęcony na naukę, miał na celu sprawdzenie, ile wolnego czasu uczniowie poświęcają na uczenie się. Z danych wynika, że 41% respondentów uczy się do 1 godziny dziennie, zaś 5 zajmuje od godziny do 3 godzin. Tylko 8% przeznacza na to od 3 do 6 godzin, a 1% uczy się powyżej 6 godzin dziennie. Wyk.53. Ile godzin dziennie poświęcasz na naukę? 8% 1% 5 41% do 1 godz. od 1 do 3 godz. od 3 do 6 godz. powyżej 6 godz. 49 S t r o n a

51 4.4. Problem alkoholowy z perspektywy dzieci i młodzieży Kolejny blok tematyczny dotyczył problemu alkoholowego z perspektywy dzieci i młodzieży. Uczniowie zapytani o to, czy ich rówieśnicy pija alkohol twierdząco odpowiedziało 39% respondentów. 28% ankietowanych uważa, że ich koledzy/koleżanki nie piją alkoholu, a 33% nie mają wiedzy na ten temat. Wyk. 54. Czy osoby w Twoim wieku piją alkohol? 33% 28% 39% tak nie nie wiem Następnie respondenci zostali zapytani o częstotliwość picia alkoholu. W ciągu swojego życia nigdy nie spożywało alkoholu 6 uczniów, natomiast 1-2 razy deklaruje 15%, 3-4 razy zdarzyło się 7% ankietowanych, 4% pił od 6 do 9 razy w życiu. Aż razy piło 6% społeczności uczniowskiej, również 5% twierdzi, że około razy piło w swym życiu alkohol. Kolejne 2% badanych robiło to ponad 40 razy. W ciągu 12 miesięcy 7 uczniów nie piło alkoholu. 15% z nich deklaruje, że robiło to 1-2 razy w okresie ostatniego roku, natomiast 8% uczniów twierdzi, że pili między 3-5. Zaś 2% uważa, że zdarzyło się im od 6 do 9 razy, a razy spożywało alkohol 4% ankietowanych. Między 20 a 39 razy żaden z badanych nie pił napojów alkoholowych, natomiast 40 razy i więcej zdarzyło się to 1% populacji uczniowskiej. W ciągu ostatnich 30 dni kontaktu z alkoholem nie miało 79% uczniów, a 1-2 razy próbowało alkoholu 14%. Kolejno 6% badanych piło alkohol 3-5 razy. Żadnemu uczniowi w ciągu ostatnich 30 dni nie zdarzyło się spożywać alkoholu 6-39 razy. 1% twierdzi, że w ciągu ostatniego miesiąca piło ponad 40 razy. 50 S t r o n a

52 Wyk.55. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się PIĆ jakiś alkohol, tzn. piwo, wino, wódkę lub inny napój spirytusowy? 40 razy lub więcej 1% 1% 2% razy 5% razy 6-9 razy 3-5 razy 4% 6% 2% 4% 6% 8% 7% w ciągu ostatnich 30 dni w ciągu ostatnich 12 miesięcy W życiu 1-2 razy 14% 15% 15% Nie piłem % *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Kolejne pytanie było związanie z poprzednim i brzmiało: Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się upić napojem alkoholowym, tzn. piwem, winem lub wódką? W całym swoim życiu 85% uczniów nigdy się nie upiło alkoholem, 7% upiło się % społeczności uczniowskiej zdarzyło się od 3 do 5 razy, natomiast 1% deklaruje 6-9 razy. W granicach razy nie upił się żaden uczeń, zaś razy oraz 40 i więcej zdarzyło się to 1% badanych. 51 S t r o n a

53 W ciągu ostatnich 12 miesięcy 85% badanych nie piło alkoholu, 1-2 razy zdarzyło się 1 uczniów, 2% respondentów 3-5 razy spożywało trunek. Między 6 a 9 razy nie upił się żaden badany, zaś 1% badanych upił się napojami wysokoprocentowymi razy w ciągu ostatnich 12 miesięcy, kolejno razy nie zdarzyło się to nikomu z ankietowanych, a 40 i więcej upił się 1% respondentów. W ciągu ostatnich 30 dni nie upiło się 9 respondentów, natomiast 1-2 razy deklaruje 8%. 1% uczniów opowiedziało się, że zdarzyło się im upić kolejno od 3 do 5 razy. Między 6 a 39 razy w ciągu ostatnich 30 dni nie upił się żaden respondent, zaś 40 i więcej zdarzyło się to 1% populacji uczniowskiej. Wyk.56. Ile razy (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się UPIĆ napojem alkoholowym, tzn. piwem, winem lub wódką? 40 razy lub więcej razy razy 6-9 razy 3-5 razy 1-2 razy 1% 1% 1% 1% 1% 1% 1% 2% 4% 8% 1 7% w ciągu ostatnich 30 dni w ciągu ostatnich 12 miesięcy W życiu Nie upiłem się 9 85% 85% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do S t r o n a

54 Na pytanie, w jakim wieku spożywałeś alkohol po raz pierwszy, aż 63% badanych odpowiedziało, że nie piją alkoholu. Poniżej 8 lat, inicjację alkoholową przeszło 4% populacji uczniowskiej, natomiast między 8 a 10 rokiem życia również 4%. 11% respondentów piło napoje alkoholowe pomiędzy 11 a 13 rokiem, zaś 17% przeszło inicjację w wieku lat. 17 i więcej lat w dniu pierwszego spożycia alkoholu miał 1% badanych. Wyk.57. W jakim wieku spożyłeś alkohol po raz pierwszy? 17 i więcej 1% lat 17% lat 11% 8-10 lat poniżej 8 lat 4% 4% nie piję alkoholu 63% Uczniowie sięgający po alkohol najczęściej wybierają piwo (57%), następnie wódkę (26%) i wino (17%). Po szampana sięga 14% badanych, a likiery i nalewki 5%. Inne, bliżej nie określone alkohole wybiera aż 29% respondentów. Wyk.58. Jaki rodzaj alkoholu pijesz najczęściej? % 26% 14% 5% piwo wódka szampan likier, nalewka 29% 17% alkopopy wino inne *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do S t r o n a

55 Dzieci i młodzież zapytani o motywy sięgania po alkohol, odpowiedzieli, że piją dla towarzystwa (35%). Co czwarty respondent stwierdził, że spożywa alkohol, ponieważ chce lepiej się bawić, jest jego ciekawy, jak również bez konkretnego powodu. 15% ankietowanych twierdzi, że lubi smak alkoholu, 13% sięga po niego pod wpływem znajomych, a 8% chce zapomnieć o problemach. Respondenci jako powód sięgania po napoje alkoholowe podali, że w ten sposób chcą złagodzić stres (5%), jak również aby złagodzić objawy zatrucia alkoholowego (3%) oraz z nudów (3%). Wyk.59. Z jakich powodów sięgasz po alkohol? inne 28% lubię jego smak 15% brak konkretnego powodu 25% aby zmniejszyć objawy kaca 3% pod wpływem znajomych 13% z nudy 3% by złagodzić stres 5% by zapomnieć o problemach 8% dla towarzystwa 35% chęć lepszej zabawy z ciekawości 25% 25% 5% 1 15% 2 25% 3 35% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Spośród uczniów pijących alkohol, przykre doświadczenia miało 4% badanych. Wiązały się z problemami w rodzinie 2% i innymi, bliżej nie określonymi przez uczniów (2%). 9% respondentów deklaruje, że nie mieli przykrych doświadczeń wynikających ze spożywania alkoholu. 54 S t r o n a

56 Wyk.60. Czy miałeś jakieś przykre doświadczenia związane ze spożywaniem alkoholu? % nie miałem/am przykrych doświadczeń 2% 2% problemy w szkole problemy w rodzinie problemy finansowe pogorszenie relacji koleżeńskich inne W zdecydowanej większości, rodzice uczniów nie mają wiedzy, że ich dzieci spożywają alkohol (61%). Tylko 39% ma świadomość, że ich pociechy są po in inicjacji alkoholowej. Wyk.61. Czy rodzice wiedzą, że pijesz alkohol? 39% 61% tak nie Rodzice, którzy wiedzą, że ich dzieci piją alkohol aż 36% z nich nic nie zrobiło z tym faktem. Tylko 26% przeprowadziło rozmowę z dziećmi, zaś 5% zdenerwowało się 55 S t r o n a

57 i wyznaczyło karę. W opinii respondentów, rodzice zareagowali w inny sposób, bliżej przez nich nie określony (38%). Wyk.62. Jak Twoi rodzice zareagowali na spożywanie przez Ciebie alkoholu? inne 38% szukali pomocy u specjalisty zdenerwowali się i wyznaczyli karę 5% nie zareagowali 36% przeprowadzili ze mną rozmowę 26% 5% 1 15% 2 25% 3 35% 4 W rodzinach 11% respondentów znajduje się osoba, która nadużywa alkoholu. U 89% badanych nie występuje w rodzinie problem alkoholowy. Wyk.63. Czy Twoim zdaniem ktoś z twojej rodziny nadużywa alkoholu? 11% 89% tak nie Odnosząc się do poprzedniego pytania, 44% badanych wskazało, że ojciec nadużywa alkoholu, 17% wskazało na dziadka. W 6% rodzin, osobą z problemem alkoholowym jest matka oraz brat. Połowa wskazała, że alkoholu nadużywa inna osoba, lecz nie wskazali kim ona jest. 56 S t r o n a

58 Wyk.64. Kto z członków twojej rodziny nadużywa alkoholu? inni 5 babcia dziadek 17% siostra brat 6% tata 44% mama 6% 5% 1 15% 2 25% 3 35% 4 45% 5 *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Uczniowie zapytani o możliwość zdobycia przez młodzież alkoholu w najbliższej okolicy, zdecydowana większość (66%) stwierdziła, że nie mają wiedzy na ten temat. 33% uczniów twierdzi, że młodzież prosi starszych kolegów o zakup alkoholu, zaś 13% podkrada rodzicom lub sami sobie kupują (13%). Tylko 8% prosi obcych ludzi pod sklepem o zakup. Wyk.65. Jak młodzież w Twojej okolicy może zdobyć alkohol? 7 66% % % 8% 13% 1 kupują jej starsi koledzy podkrada rodzicom w domu prosi obcych ludzi pod sklepem o zakup sama sobie kupuje nie wiem 57 S t r o n a

59 Dzieci i młodzież jako konsekwencję nadużywania alkoholu wskazali przede wszystkim na problemy w kontaktach z ludźmi (44%), zaburzenia i choroby (36%) i przemoc wobec bliskich (35%). W dalszej kolejności znalazła się odpowiedź, że jedną z konsekwencji jest obecność alkoholu we krwi (3) oraz problemy finansowe (27%). Inne, bliżej nie określone skutki występują według 4% ankietowanych. Aż 46% badanych nie ma wiedzy w tym temacie, i nie potrafiło określić konsekwencji wynikających z nadużywania napojów wysokoprocentowych. Wyk.66. Które z niżej wymienionych skutków mogą być konsekwencją nadużywania alkoholu? nie wiem 46% inne 4% obecność alkoholu we krwi 3 zaburzenia i choroby przemoc wobec bliskich 36% 35% problemy finansowe 27% problemy w kontaktach z ludźmi 44% 5% 1 15% 2 25% 3 35% 4 45% 5 *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do Problem nikotynowy z perspektywy dzieci i młodzieży Następny blok pytań dotyczył problemu nikotynowego wśród osób nieletnich w Gminie Wiśniowa. Na początku zapytano uczniów czy ich rówieśnicy palą papierosy. Negująco na to pytanie odpowiedziało 3 respondentów, a 38% nie ma wiedzy na ten temat. 32% ankietowanych potwierdziło, że rówieśnicy sięgają po papierosy. 58 S t r o n a

60 Wyk.67. Czy osoby w Twoim wieku palą papierosy? 38% 32% 3 tak nie nie wiem Uczniowie zapytani o swoje doświadczenia związane z paleniem papierosów, 8% badanych odpowiedziało, że nigdy ich nie paliło. 9% społeczności uczniowskiej 1-2 razy w życiu zdarzyło się palić papierosy, 3-5 razy 3% respondentów, natomiast między 6 a 9 razy oraz razy sięgnęło po wyroby tytoniowe 1% ankietowanych. Aż razy paliło 2% populacji uczniów, a 40 i więcej 1%. Wyk.68. Ile razy w życiu (jeśli w ogóle) zdarzyło Ci się próbować palić papierosy? 40 razy lub więcej razy razy 6-9 razy 3-5 razy 1% 2% 1% 1% 3% 1-2 razy 9% nigdy nie paliłem/am 82% S t r o n a

61 W ciągu ostatnich 30 dni, 69% uczniów wypaliło mniej niż 1 papierosa na tydzień. Natomiast 15% respondentów twierdzi, że paliło mniej niż 1 papierosa dziennie, natomiast między 1 a 5 wypaliło 15% badanych. Wyk.69. Jak często paliłe(a)ś papierosy w ciągu OSTATNICH 30 DNI? więcej niż 20 papierosów dziennie papierosów dziennie 6-10 papierosów dziennie 1-5 papierosów dziennie 15% mniej niż 1 papieros dziennie 15% mniej niż 1 papieros na tydzień 69% Problem narkotykowy z perspektywy dzieci i młodzieży Kolejny blok pytań dotyczył używania różnych substancji psychoaktywnych. Na początek uczniowie zostali zapytani o to, czy zdarzyło im się kiedykolwiek zażywać narkotyki. Zdecydowana większość respondentów przeczy temu, aby spożywali środki psychoaktywne. Tylko 1% badanych miał z nimi styczność. 60 S t r o n a

62 Wyk.70. Czy próbowałeś kiedykolwiek zażywać narkotyki? 1% 99% tak nie Kolejne pytanie było skierowane do osób, które odpowiedziały, że próbowały narkotyków. Zapytano młodzież o wiek pierwszego spożycia narkotyków. Inicjację narkotykową 33% przeżyło mając mniej niż 8 lat. Kolejno między 14 a 16 rokiem spróbowało ich 33% respondentów, jak również 33% mając 17 lat i więcej. Wyk.71. Jeśli tak, to ile miałeś/aś wtedy lat? 35% 3 25% 2 15% 1 33% 33% 33% 5% poniżej 8 lat 8-10 lat lat lat 17 i więcej 61 S t r o n a

63 Zadawalający jest fakt, że 10 uczniów nigdy nie próbowało dopalaczy, co przedstawia wykres znajdujący się poniżej. Wyk.72. Czy próbowałeś kiedykolwiek zażywać dopalacze? tak nie Uczniowie zapytani o motywy sięgania po narkotyki, w zdecydowanej większości podali inne, bliżej nie określone przez nich powody. Chęć dobrej zabawy zadeklarowało 17% respondentów, a zwyczaj jako motyw zażywania narkotyków podało 17% uczniów. Wyk.73. Co skłoniło Cię do zażywania narkotyków: inne 67% przyjemność/relaksacja zaimponowanie w towarzystwie motywy społeczne zwyczaj 17% chęć bycia modnym chęć dobrej zabawy 17% S t r o n a

64 Aż 75% uczniów nie podało konkretnego miejsca, w którym sięga po narkotyki. Co czwarty zażywał je u kolegi/koleżanki. Wyk.74. Gdzie zdarzyło Ci się zażywać narkotyki? w domu na terenie szkoły 25% u koleżanki, kolegi pod sklepem podczas szkolnych wycieczek w barze, klubie 75% w innym miejscu Osoby które miały kontakt z narkotykami, zostały zapytane o przykre doświadczenia z nimi związane. Aż 71% respondentów wskazało na inne, bliżej przez nich nie określone przykrości, natomiast 14% przez zażywanie narkotyków miało problemy w szkole. 14% doświadczyło problemów finansowych spowodowanych przez branie narkotyków. Wyk.75. Czy miałeś jakieś przykre doświadczenia związane z zażywaniem narkotyków? % problemy w szkole problemy w rodzinie pogorszenie relacji koleżeńskich 14% problemy finansowe 71% inne 63 S t r o n a

65 Kolejne pytanie skierowane do dotyczyło wiedzy ich rodziców na temat zażywania narkotyków przez dzieci. Wszyscy respondenci stwierdzili, że ich rodzice nie wiedzą o spożywaniu przez nich substancji psychoaktywnych. Jest to niepokojący fakt, mogący świadczyć o braku zainteresowania ze strony rodziców życiem ich dzieci. Wyk.76. Czy rodzice wiedzą, że zażywasz narkotyki? tak nie Na pytanie o stosunek rodziców do zażywania przez nieletnich narkotyków, ponad połowa (56%) badanych stwierdziła, że rodzice starają się chronić swoje dzieci, natomiast 35% respondentów uważa, że szukają pomocy u specjalisty. Według 24% uczniów rodzice szukają pomocy u rodziny, a 19% jest zdania, że proszą o interwencję szkołę. 9% ankietowanych uważa, że rodzice w ogólnie nie reagują na fakt zażywania narkotyków przez nieletnich, a 6% twierdzi, iż udają że tego nie widzą. 64 S t r o n a

66 Wyk. 77. Jaki stosunek według Ciebie mają rodzice/opiekunowie w związku z zażywaniem przez nieletnich narkotyków? proszą o interwencje szkołę 19% szukają pomocy u specjalisty 35% szukają pomocy u rodziny 24% starają się chronić 56% udają, że tego nie widzą 6% w ogóle nie reagują 9% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Większość uczniów (63%) nie wie, czy zdobycie narkotyków w swojej miejscowości jest możliwe. 31% ankietowanych uważa, że trudno pozyskać narkotyki, a tylko 6% twierdzi, że łatwo je zdobyć. Wyk.78. Gdybyś chciał zdobyć narkotyki w swojej miejscowości byłoby to: 6% 63% 31% łatwe trudne nie wiem Podobnie jak w poprzednim pytaniu dotyczącym dostępu do narkotyków, dopalacze w miejscu zamieszkania respondentów są trudno dostępne dla 33% uczniów, natomiast łatwy 65 S t r o n a

67 dostęp zadeklarowało 5% badanych. 61% respondentów nie potrafi ocenić stopnia dostępności dopalaczy w ich miejscowości. Wyk.79. Gdybyś chciał zdobyć dopalacze w swojej miejscowości byłoby to: 5% 61% 33% łatwe trudne nie wiem Zdecydowana większość badanej populacji uczniów (93%), twierdzi, że nie zna miejsc, gdzie można pozyskać narkotyki lub dopalacze w swojej miejscowości. 7% wskazało na inne, bliżej przez nich nie określone miejsca, zaś 2% uważa, że narkotyki lub dopalacze można kupić w sklepie, klubie (2%), na dyskotece (2%). Tylko 1% podało, że można je nabyć w centrum miasta lub w siłowni. Wyk.80. Czy znasz miejsca w swojej miejscowości gdzie można kupić narkotyki lub dopalacze? inne miejsca 7% w siłowni na dyskotece w centrum miasta w klubie w sklepie 1% 2% 1% 2% 2% nie znam takich miejsc 93% S t r o n a

68 Uczniowie zapytani o motywy sięgania przez rówieśników po alkohol, narkotyki, dopalacze lub papierosy, stwierdzili, że kieruje nimi ciekawość (6) oraz chęć zaimponowania innym (4). Za poszukiwaniem wrażeń opowiedziało się 24% badanych, świętowaniem okazji- 19%, zaś na obawę przed odrzuceniem wskazało 14% ankietowanych. Inne, bliżej nie określone motywy podało 11% populacji uczniowskiej. Wyk.81. Z jakich powodów osoby w Twoim wieku sięgają po alkohol, narkotyki, dopalacze, a także papierosy. inne 11% poszukiwanie wrażeń 24% obawa przed odrzuceniem 14% świętowanie okazji 19% chęć zaimponowania innym 4 ciekawość *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 W opinii 76% uczniów, zażywanie narkotyków jest zdecydowanie szkodliwe. Raczej szkodliwe jest dla 15% badanych, zaś raczej nie szkodliwe- dla 3%. Nie miało zdania w tym temacie 6% badanych. 67 S t r o n a

69 Wyk.82. Czy uważasz, że zażywanie narkotyków jest szkodliwe dla zdrowia? 8 76% % 3% 6% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć Za szkodliwością dopalaczy zdecydowanie opowiedziało się 81% uczniów, a raczej szkodliwe są w opinii 1 badanych. Tylko 1%, uważa że dopalacze raczej nie są szkodliwe, a 7% ankietowanych nie ma zdania na ten temat. Wyk.83. Czy uważasz, że zażywanie dopalaczy jest szkodliwe dla zdrowia? 9 81% % 7% zdecydowanie tak raczej tak raczej nie zdecydowanie nie trudno powiedzieć 68 S t r o n a

70 Uczniowie zapytani o negatywne konsekwencje wynikające z nadużywania środków psychoaktywnych, odpowiedzieli, że przeze wszystkim występują zaburzenia zdrowia fizycznego i psychicznego (59%). Na pogorszenie lub zerwanie relacji rodzinnych wskazało 41% populacji uczniowskiej, natomiast za obniżeniem efektywności w nauce opowiedziało się 33%. Wysokie koszty leczenia uzależnień i problemy finansowe stanowią negatywne konsekwencje nadużywania środków psychoaktywnych dla 2 badanych. Aż 8% twierdzi, że nie występują żadne skutki uboczne, a 32% nie potrafi ich wskazać, ponieważ nie ma odpowiedniej wiedzy na ten temat. Wyk. 84. Jakie według Ciebie mogą być negatywne konsekwencje związane z uzależnieniem od alkoholu, narkotyków, dopalaczy i papierosów? inne 5% nie wiem 32% poważne kłopoty finansowe 2 obniżenie efektywności nauki 33% pogorszenie lub zerwanie relacji rodzinnych 41% wysokie koszty leczenia 2 zaburzenia zdrowia fizycznego i psychicznego 59% nie występują negatywne konsekwencje 8% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do Profilaktyka z perspektywy dzieci i młodzieży Następny blok tematyczny, dotyczy spostrzegania profilaktyki przez dzieci i młodzież. Jak wynika z danych, uczniowie wiedzę dotyczącą narkotyków i dopalaczy czerpią głównie z telewizji i Internetu (67%). 3 wiedzę na ich temat zdobywa w szkole, 18% od rodziny, 69 S t r o n a

71 a 15% ankietowanych informacje o narkotykach i dopalaczach pozyskuje od znajomych. Aż 23% badanych wskazało na inne źródła. Wyk.85. Skąd czerpiesz wiedzę dotyczącą narkotyków i dopalacz? 7 67% % 15% 23% 1 od rodziny ze szkoły od znajomych z telewizji i Internetu z innych źródeł *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Na temat szkodliwości środków psychoaktywnych najczęściej rozmawiali z uczniami rodzice (52%) oraz nauczyciele (42%). Co 4 respondent twierdzi, że nikt z nimi nie rozmawiał, zaś 16% samemu pozyskuje wiedzę na ten temat. Tylko 6% ankietowanych rozmawiało na temat szkodliwości substancji psychoaktywnych z pedagogiem lub psychologiem szkolnym, również dla 6% koledzy/koleżanki stanowili źródło informacji. 18% wskazało na inne osoby, lecz nie wskazali konkretnie kto to był. 70 S t r o n a

72 Wyk.86. Kto rozmawiał z Tobą na temat działania i szkodliwości środków takich jak alkohol, narkotyki, dopalacze, papierosy? nikt nie rozmawiał ze mną na ten temat 25% sam pozyskuję wiedzę na ten temat 16% inne osoby 18% pedagog, psycholog szkolny 6% koleżanki, koledzy 6% nauczyciele 42% rodzice 52% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do 10 Uczniowie w sytuacji problemowej wynikającej z używania substancji psychoaktywnych zwróciliby się o pomoc w pierwszej kolejności do rodziców bądź opiekunów (81%). Nauczycieli poprosiłoby o pomoc 2 badanych, podobnie jak kolegę/koleżankę również 2. Do Policji, Straży Gminnej zwróciłoby się 9% ankietowanych. Niewielką popularnością cieszą się Ośrodek Interwencji Kryzysowej (4%), Urząd Gminy (4%) oraz Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej (5%). Na telefon zaufania wskazało 15% społeczności uczniowskiej. Aż 15% badanych, nie wie, gdzie w razie problemów wynikających ze spożywania środków psychoaktywnych mogłoby się udać po pomoc. 4% respondentów wskazało na inne miejsca. 71 S t r o n a

73 Wyk.87. Do kogo zwróciłbyś się o pomoc mając problem związany z alkoholem, narkotykami lub dopalaczami? inne 4% nie wiem telefonu zaufania 15% 15% Urzędu Gminy Miejskiego/ Gminnego Ośrodka Pomocy Społecznej ośrodka interwencji kryzysowej Policji, Straży Miejskiej 4% 5% 4% 9% kolegów, koleżanek nauczycieli 2 2 rodziców, opiekunów 81% *Pytanie wielokrotnego wyboru, odpowiedzi nie sumują się do S t r o n a

74 5. BADANIE SPRZEDAWCÓW NA TERENIE GMINY WIŚNIOWA 5.1. Struktura badanej próby W badaniu diagnozującym problemy społeczne w Gminie Wiśniowa wzięło udział 20 sprzedawców, 14 kobiet i 6 mężczyzn. Ich wiedza jest niezwykle cenne ze względu na fakt, iż na co dzień spotykają się z osobami kupującymi napoje alkoholowe, w związku z tym są w stanie nie tylko ocenić skalę problemu alkoholowego w gminie, ale również scharakteryzować grupę zagrożoną najbardziej problemem uzależnień alkoholowych. Wyk.88. Płeć: 6 14 kobieta mężczyzna Wśród badanych osób największą grupę stanowili respondenci w wieku lat (11 osób). Między 26 a 40 rokiem życia było 7 sprzedawców, zaś powyżej 61 lat miały 2 osoby. 73 S t r o n a

75 Wyk. 89. Pana/i wiek mieści się w przedziale do 25 lat od 26 do 40 lat od 41 do 60 lat powyżej 61 lat Prawie połowa respondentów (9 osób) pracuje w punkcie sprzedaży alkoholu między 6 a 10 lat. Cztery osoby mają staż pracy powyżej 21 lat, zaś 3 osoby pracują od roku do 5 lat. Również 3 sprzedawców ma staż pracy w punkcie, gdzie sprzedawany jest alkohol między 11 a 20 lat. Tylko jedna osoba pracuje krócej niż rok. Wyk.90. Od ilu lat pracuje Pan/i w punkcie, gdzie prowadzona jest sprzedaż alkoholu? powyżej 21 lat 4 od 11 do 20 lat 3 od 6 do 10 lat 9 od 1 do 5 lat 3 poniżej roku S t r o n a

76 5.2. Problem uzależnień w gminie W pierwszym pytaniu sprzedawców poproszono o oszacowanie skali spożycia alkoholu w Gminie Wiśniowa na przestrzeni ostatnich kilku lat. Jak wynika z udzielonych odpowiedzi, połowa ankietowanych ( 10 osób) uważa, że spożycie alkoholu maleje. Siedmiu sprzedawców sądzi jednak, iż spożycie alkoholu w ostatnich latach utrzymuje się na stałym poziomie, a trzy osoby uważają, że obecnie wzrasta podaż alkoholu. Wyk.91. Proszę ocenić czy spożycie alkoholu na przestrzeni kilku lat w Pana/i miejscowości: maleje jest stałe wzrasta 7 3 Następnie ankietowanych zapytano, czy ich zdaniem alkohol w gminie sprzedawany jest osobom niepełnoletnim. Co istotne, 7 ankietowanych sprzedawców uznało, że nigdy nie dochodzi do takiej sytuacji. Jednak pięć osób sądzą, że zdarza się to rzadko, kolejne pięć osób uważa, że takie sytuacje mają miejsce czasami, zaś zdaniem dwóch sprzedawców bardzo często zdarza się, że alkohol jest sprzedawany osobom niepełnoletnim. Jedna osoba twierdzi, że często dochodzi do sprzedaży alkoholu osobom niepełnoletnim na terenie gminy. 75 S t r o n a

77 Wyk.92.Proszę ocenić jak często zdarza się, że alkohol jest sprzedawany osobom niepełnoletnim w Pana/i gminie? bardzo często 5 5 często czasami rzadko nigdy Większości sprzedawców zdarzyło się, aby osoba niepełnoletnia chciała kupić alkohol w obsługiwanym przez nich punkcie jedenastu sprzedawcom przytrafiło się to wiele razy, zaś czterem raz lub kilka razy. Pięciu ankietowanych przyznało, że nigdy nie mieli takiej sytuacji. Wyk.93. Czy zdarzyło się Panu/i, że osoba niepełnoletnia chciała kupić alkohol w obsługiwanym przez Pana/ią punkcie? tak, wiele razy tak, raz lub kilka razy nie, nigdy 76 S t r o n a

78 Zdecydowana większość sprzedawców nigdy nie podała alkoholu osobie niepełnoletniej (17 ankietowanych), zaś trzem osobom zdarzyło się to kilkukrotnie. Wyk.94. Czy zdarzyło się Panu/i sprzedać alkohol osobie niepełnoletniej? tak, za każdym razem tak, wiele razy tak, raz lub kilka razy nie, nigdy Jak wynika z deklaracji sprzedawców, nie wszyscy sprawdzają dowód tożsamości w przypadku wątpliwości co do pełnoletności osoby kupującej alkohol. Dwie osoby badane nigdy nie prosiło o dokument potwierdzający wiek. Raz lub kilka razy zdarzyło się potwierdzić wiek osoby kupującej napoje alkoholowe czterem respondentom, zaś wielokrotnie prosi o dowód osobisty sześciu badanych. Za każdym razem o dokument tożsamości prosi ośmiu sprzedawców, kiedy mają wątpliwości co do pełnoletności nabywcy alkoholu. 77 S t r o n a

79 Wyk.95. Czy zdarzyło się Panu/i kiedykolwiek pytać o dowód osobisty klienta, nie mając pewności czy jest pełnoletni? tak, za każdym razem 6 tak, wiele razy 4 tak, raz lub kilka razy 2 nie, nigdy Jak wynika z udzielonych odpowiedzi, większość sprzedawców sądzi, iż w gminie zdarza się, że mieszkańcy wsiadają za kierownicę pojazdu pod wpływem alkoholu. Sześciu sprzedawców uważa, że takie sytuacje zdarzają się rzadko, trzy osoby wskazały odpowiedź czasami, zaś dwie osoby uważają, że takie sytuacje zdarzają się często oraz bardzo często (2 osoby). Jedynie siedmiu sprzedawców twierdzi, że nigdy nie dochodzi do takich sytuacji w Gminie Wiśniowa. Wyk.96. Proszę ocenić jak często ma miejsce sytuacja jazdy po wypiciu alkoholu w Pana/i miejscowości? bardzo często często czasami rzadko nigdy 78 S t r o n a

80 Sprzedaż alkoholu osobom nietrzeźwym, podobnie jak sprzedaż osobom niepełnoletnim jest niezgodna z prawem. Jednak nie wszyscy ankietowani stosują się do tych przepisów tylko sześciu sprzedawców uważa, że w gminie nie sprzedaje się alkoholu osobom nietrzeźwym, zaś dwie osoby uważają, że takie sytuacje zdarzają się rzadko. Aż siedmiu sprzedawców wskazało na odpowiedź czasami, trzech wybrało odpowiedź często, a dwóch sprzedawców przyznało, iż zdarza się to bardzo często. Wyk.97. Proszę ocenić jak często zdarza się, że alkohol jest sprzedawany osobom nietrzeźwym w Pana/i miejscowości? nigdy 6 rzadko 2 czasami 7 często 3 bardzo często Dodatkowo większość ankietowanych przyznała, że zdarzało im się, iż osoba nietrzeźwa próbowała kupić alkohol w obsługiwanym przez nich punkcie pięciu sprzedawcom zdarzyło się to raz lub kilka razy, dwunastu wiele razy, zaś jedynie trzem osobom nigdy nie przytrafiła się taka sytuacja. 79 S t r o n a

81 Wyk.98. Czy zdarzyło się Panu/i, że osoba nietrzeźwa próbowała kupić alkohol w obsługiwanym przez Pana/ią punkcie? tak, wiele razy tak, raz lub kilka razy nie, nigdy Co więcej, również sami sprzedawcy deklarowali, iż im samym zdarzało się sprzedać osobie nietrzeźwej alkohol czterem sprzedawcom przytrafiło się to raz lub kilka razy. Zdecydowana większość twierdzi, że nie sprzedają napojów alkoholowych osobom nietrzeźwym (16 respondentów). Wyk.99. Czy zdarzyło się Panu/i sprzedać alkohol osobie nietrzeźwej? tak, za każdym razem tak, wiele razy tak, raz lub kilka razy nie, nigdy 80 S t r o n a

82 Następnie ankietowanych zapytano, czy zdarza im się, aby klienci spożywali alkohol na terenie sklepu lub w jego najbliższej okolicy. Jedynie ośmiu sprzedawcom takie sytuacje nie przytrafiły się nigdy. Trzem osobom zdarza się to rzadko, pięciu sprzedawcom przytrafiają się czasami takie sytuacje, zaś dwóm osobom zdarzają się one często lub bardzo często (2 ankietowanych). Wyk.100. Proszę ocenić jak często zdarza się sytuacja, że klienci sklepu spożywają alkohol na terenie lub w pobliżu punktu sprzedaży alkoholu w Pana/i miejscowości? nigdy 8 rzadko 3 czasami 5 często 2 bardzo często Dziewięciu respondentom zdarza się wezwać policję do punktu sprzedaży alkoholu z powodu zakłócania porządku przez osobę znajdującą się pod wpływem alkoholu. Pięciu osobom takie sytuacje przytrafiają się rzadko, dwóm czasami. Jeden sprzedawca jest zmuszony często wzywać Policję ze względu na zakłócanie porządku przez osoby nietrzeźwe, a także jedna osoba robi to bardzo często. 81 S t r o n a

83 Wyk.101. Jak często zdarza się Panu/i wezwać policję z powodu zakłócania porządku przez osobę pod wpływem alkoholu na terenie punktu sprzedaży alkoholu lub w jego najbliższej okolicy? nigdy 11 rzadko 5 czasami 2 często bardzo często Sprzedaż wyrobów tytoniowych osobom nieletnim jest czynem niezgodnym z prawem. Jednak czterech sprzedawców uważa, że w Gminie Wiśniowa rzadko zdarza się, aby produkty te sprzedawano osobom nieletnim, zaś sześć osób sądzi, iż takie sytuacje zdarzają się czasami. Niepokojące jest stwierdzenie respondentów, że na terenie gminy często (1 osoba) lub bardzo często (3 ankietowanych) dochodzi do sprzedaży papierosów osobom, które nie skończyły 18 lat. Wyk.102. Proszę ocenić jak często zdarza się, że osobom niepełnoletnim sprzedawane są papierosy w Pana/i miejscowości? nigdy 6 rzadko 4 czasami 6 często 1 bardzo często S t r o n a

84 Sprzedawcy w punktach z alkoholem na pytanie, czy sprzedają papierosy osobom niepełnoletnim odpowiedzieli, że nigdy im się to nie zdarzyło. Wyk.103. Czy zdarzyło się Panu/i sprzedać papierosy osobie niepełnoletniej? tak, wiele razy tak, raz lub kilka razy nie, nigdy Respondenci zapytani o możliwość pozyskania narkotyków na terenie gminy, siedmiu z nich odpowiedziało, że nie wie, czy jest to możliwe. Sześciu badanych twierdzi, że są one całkowicie niedostępne, dla trzech osób narkotyki są trudno dostępne. Tylko czterech ankietowanych jest zdania, że w Gminie Wiśniowa, narkotyki są łatwo dostępne. Wyk.104. Jak ocenia Pan/i możliwość pozyskania narkotyków na terenie Pana/i miejscowości? całkowicie niedostępne trudno dostępne łatwo dostępne nie wiem 83 S t r o n a

85 W przypadku dostępności dopalaczy ośmiu ankietowanych nie potrafiła ocenić ich dostępności w gminie, zaś sześć osób uważa, że te substancje są niedostępne. Trzech respondentów twierdzi, że dopalacze są trudne do pozyskania na terenie Gminy Wiśniowa, natomiast dla kolejnych trzech osób są łatwo dostępne. Wyk.105. Jak ocenia Pan/i możliwość pozyskania dopalaczy na terenie Pana/i miejscowości? całkowicie niedostępne trudno dostępne łatwo dostępne nie wiem 84 S t r o n a

86 6. WNIOSKI I REKOMENDACJE Celem badania było przedstawienie wybranych problemów społecznych dotykających Gminę Wiśniowa w odniesieniu do opinii: dorosłych mieszkańców, uczniów oraz osób pracujących w punktach sprzedaży napojów alkoholowych. Cel ten został osiągnięty w toku weryfikacji zebranego materiału badawczego, będącego podstawą do opracowania wniosków i rekomendacji, które następnie posłużą do tworzenia różnego rodzaju programów pomocowych zmierzających do poprawy sytuacji na terenie gminy, w tym jakości życia jej mieszkańców. Przeprowadzona diagnoza oraz analiza danych umożliwiła: Rozpoznanie sytuacji dorosłych mieszkańców gminy, ich opinii i postaw względem uzależnień od substancji psychoaktywnych, Zapoznanie się z problemami uczniów szkoły podstawowej oraz gimnazjalnej, szczególnie ich postaw i doświadczeń związanych z wybranymi zagrożeniami społecznymi oraz uzależnieniami, Poznanie doświadczeń sprzedawców napojów alkoholowych związanych z wykonywanym przez nich zawodem, w szczególności sprzedaży alkoholu osobom niepełnoletnim lub nietrzeźwym. W oparciu o dokonaną analizę problemów społecznych zostały sformułowane rekomendacje. Poniżej znajduje się podsumowanie wniosków z badania diagnozującego problemy społeczne na terenie Gminy Wiśniowa wraz z rekomendacjami co do dalszych działań profilaktycznych skierowanych do uczniów i mieszkańców gminy oraz instytucji, których celem jest profilaktyka. Niepokojącym zjawiskiem wśród mieszkańców Gminy Wiśniowa jest przekraczanie spożycia dziennej standardowej porcji alkoholu. W przypadku kobiet zaleca się nie przekraczanie jednej porcji w ciągu dnia przez pięć kolejnych dni w tygodniu, zachowując dwa dni abstynencji, natomiast mężczyźni nie powinni przekraczać 85 S t r o n a

87 dwóch porcji w ciągu dnia przez kolejnych pięć dni w tygodniu zachowując dwa dni trzeźwości. Ponad 46% mieszkańców deklaruje, że wypija więcej niż zalecana porcja standardowa na dzień. Wskazywać to może na problem nadużywania alkoholu przez mieszkańców Gminy Wiśniowa. Zaleca się przeprowadzenie przez Gminną Komisję ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych kampanii informacyjnej dotyczącej negatywnych skutków dla zdrowia i relacji społecznych nadużywania alkoholu. Istotnym jest dotarcie do jak najszerszego grona odbiorców. Rekomenduje się użycie ulotek, bilbordów i spotów reklamowych w lokalnej telewizji powołując się na wyniki niniejszego raportu. Źródło: Kolejnym zjawiskiem wymagającym podjęcia działań profilaktycznych jest podejmowanie pracy pod wpływem alkoholu. Aż 4% respondentów wykonuje swoje obowiązki zawodowe będąc pod wpływem alkoholu. Zaleca się podjęcie działań edukacyjnych skierowanych zarówno do pracodawców jak i pracowników, których celem będzie przedstawienie konsekwencji prawny związanych podejmowaniem pracy w stanie nietrzeźwym oraz zagrożeń wynikających z takiej sytuacji. Implikacje prawne zawarte są w Ustawie o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi z dnia 26 października 1982 r., gdzie art. 17 ust.1 mówi: Kierownik zakładu pracy lub osoba przez niego upoważniona mają obowiązek niedopuszczenia 86 S t r o n a

88 do pracy pracownika, jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie, że stawił się on w pracy w stanie po spożyciu alkoholu albo spożył alkohol w trakcie pracy. Okoliczności stanowiące podstawę decyzji powinny być podane pracownikowi do wiadomości. Ustawodawca również, kto przeprowadza kontrolę stanu trzeźwości, art. 17 ust. 3 wyżej wymienionej ustawy: Na żądanie kierownika zakładu pracy, osoby przez niego upoważnionej, a także na żądanie pracownika, o którym mowa w ust. 1, badanie stanu trzeźwości pracownika przeprowadza uprawniony organ powołany do ochrony porządku publicznego. Zabiegu pobrania krwi dokonuje fachowy pracownik służby zdrowia. Do badania stanu trzeźwości stosuje się przepisy, wydane na podstawie art.47 ust.2. Zaleca się przeprowadzenie szkolenia pt. Pracownik pod wpływem Wymiaru Sprawiedliwości- czyli o konsekwencjach stosowania alkoholu w miejscu pracy lub wypełniania obowiązków w stanie po spożyciu. Kolejny istotny problemem w Gminie Wiśniowa stanowi prowadzenie pojazdów przez osoby pod wpływem alkoholu. Aż 51% mieszkańców było świadkami prowadzenia pojazdu przez osobę nietrzeźwą, natomiast 6% respondentów twierdzi, że zdarzyło się im prowadzić samochód po wypiciu alkoholu. Zaleca się przeprowadzenie kampanii profilaktycznej z zakresu konsekwencji prawno- społecznych związanych z prowadzeniem pojazdu po wypiciu alkoholu. Rekomenduje się zwiększyć kontrole Policji pod kątem trzeźwości kierowców na terenie Gminy Wiśniowa, a także warsztaty dla uczniów i nauczycieli z użyciem alkogogli 5. Pomocne mogą się okazać ulotki i plakaty, takie jak: 5 dostęp z dnia r., 87 S t r o n a

89 Źródło: Z zebranych i opracowanych danych wynika, że osoby niepełnoletnie i pod wpływem alkoholu mogą kupić alkohol oraz wyroby tytoniowe na terenie gminy. Stanowi to złamanie prawa w myśl ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, w której art. 15, mówi: Zabrania się sprzedaży i podawania napojów alkoholowych: 1) osobom, których zachowanie wskazuje, że znajdują się w stanie nietrzeźwym; 2) osobom do lat 18 [ ]. Zaleca się przeprowadzenie kontroli w punktach sprzedaży alkoholu przez Policję wraz 88 S t r o n a

90 z członkiem Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, jak również przeprowadzenie badania Tajemniczy Klient. Polega ono na wizycie kontrolowanej w punkcie sprzedaży alkoholu oraz próbie zakupu alkoholu przez osobę wyglądającą na niepełnoletnią. Specjalnie przeszkoleni audytorzy, jako klienci przeprowadzają zgodnie z wcześniej ustalonym scenariuszem wizytę w wyznaczonym punkcie, a następnie, zaraz po zakończeniu, notują wyniku w odpowiednio do tego przygotowanym kwestionariuszu. Po badaniu zaleca się przeprowadzenie szkolenia terenowego wśród sprzedawców dotyczącego konsekwencji prawnych, moralnych, społecznych wynikających z nieodpowiedzialnej sprzedaży alkoholu 6. Źródło: Zwraca się uwagę, iż szkolenia dla sprzedawców powinny odbywać się w punktach sprzedaży alkoholu, dzięki czemu osoba prowadząca szkolenie będzie mogła dostosować przekazywane treści do specyfiki danego miejsca oraz wskazać rozwiązania problemów, z którymi zmaga się dany sprzedawca. Szkolenia w punktach sprzedaży okazują się bardziej skuteczne niż szkolenia stacjonarne. 6 Źródło: Ośrodek Psychoprofilaktyki Nowa perspektywa, Szkolenie dla właścicieli oraz punktów sprzedaży alkoholu. Tajemniczy klient. 89 S t r o n a

91 Źródło: Z przedstawionych rezultatów badań wynika, że 2 mieszkańców było świadkami spożywania przez kobiety w ciąży alkoholu. Zaleca się ośrodkom zdrowia publicznego informowanie kobiet w ciąży o skutkach nadużywania alkoholu. Należy przekazać informacje na temat alkoholowego zespołu płodowego FAS jako konsekwencji picia alkoholu w okresie ciąży przy użyciu ulotek i plakatów dostępnych w widocznych miejscach. 90 S t r o n a

92 Źródło: Warto zwrócić uwagę na rozpowszechnienie działań profilaktycznych. Mieszkańcy mają trudność określić, czy działania profilaktyczne podejmowane przez gminę są skuteczne. Wynikać to może ze słabego rozpowszechnienia informacji dotyczących podejmowanych działań na terenie gminy. Rekomenduje się szersze informowanie mieszkańców o podejmowanych działaniach mających na celu zapobieganie i zmniejszenie skali zjawisk ryzykownych związanych z używaniem środków psychoaktywnych i przemocy. Zaleca się przeszkolenie członków Gminnej/Miejskiej 91 S t r o n a

93 Komisji ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych z strategii konstruowania Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 7. Jak wynika z licznych publikacji naukowych, problemem nadużywania alkoholu wyzwala w wielu przypadkach przemoc w rodzinie. W związku z tym, zaleca się przeszkolenie członków Zespołów Interdyscyplinarnych z: wybranych zagadnień działania Zespołów Interdyscyplinarnych na rzecz przeciwdziałania przemocy rodzinie 8. W dotarciu do większej liczby mieszkańców z informacjami o instytucjach pomocowych umożliwią spersonalizowane ulotki z danymi teleadresowymi. W prowadzonych działaniach profilaktycznych warto wykorzystać współczesne media tj. telewizja i Internet, gdyż zdecydowana większość mieszkańców czerpie wiedzę na temat nadużywania substancji psychoaktywnych z tych źródeł. Rekomenduje się podjęcie działań profilaktycznych na poziomie uniwersalnym wśród dzieci i młodzieży w celu obniżenia liczby uczniów inicjujących we wczesnych latach picie alkoholu. Z zebranych danych wynika, że przed 17 rokiem życia alkohol spożywało ponad 36% ankietowanych uczniów. Zaleca się przeprowadzenie programu rekomendowanego przez Państwową Agencję ds. Rozwiązywania Problemów Alkoholowych pt. Fantastyczne możliwości. Program należy dostosować do indywidualnych potrzeb. Znajduje się w załączniku nr 1 na końcu niniejszego Raportu. Również rekomenduje się przedstawienie dzieciom i młodzieży gry edukacyjnej Nie, bo tak, której celem jest podnoszenie świadomości na temat szkodliwości alkoholu, oraz opóźnienie inicjacji, rezygnacji lub ograniczenia korzystania z alkoholu przez nieletnich. Aplikacja jest do poprania w sklepie play, pod 7 Źródło: Ośrodek Psychoprofilaktyki Nowa Perspektywa, Strategie konstruowania Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 8 Źródło: Ośrodek Psychoprofilaktyki Nowa Perspektywa, Strategie konstruowania Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 92 S t r o n a

94 Zaleca się działania informacyjne dotyczące podwyższenia świadomości dzieci i młodzieży na temat instytucji pomocowych. Z badań wynika, że wiedza nieletnich, dotycząca miejsc, gdzie w razie problemów wynikających ze spożywania substancji psychoaktywnych mogą otrzymać pomoc jest niewielka. Powinno się stworzyć ulotki z adresami placówek i ich charakterystyką, aby wręczyć każdemu uczniowi na terenie gminy. Zaleca się, aby działania te były połączone z pogadanką uczniów z pedagogiem/psychologiem szkolnym lub warsztaty profilaktyczne, gdzie na początku będzie przedstawiona i scharakteryzowana instytucja publiczna, która sponsoruje warsztaty. W celu promowania prowadzonych zajęć profilaktycznych, zaleca się sporządzenie notatki prasowej do lokalnej pracy, zawierającej miejsce prowadzenia zajęć, zakres tematyczny i podmiot sponsorujący przedsięwzięcie. Jak wynika z zebranych danych, aż 36% rodziców, którzy mają wiedzę, że ich dziecko spożywa alkohol nie zareagowało na ten fakt. W zawiązku z tym, należy uwrażliwić rodziców poprzez działania edukacyjne na problem alkoholowy wśród dzieci i młodzieży. Rekomenduje się przeprowadzenie zajęć z zakresu szkodliwości alkoholu na rozwój fizyczno- społeczny nieletnich oraz trening rozwoju umiejętności wychowawczych rodzica 9. Działania profilaktyczne na terenie gminy powinny mieć charakter długofalowy i różnorodny. Zdecydowanie korzystnym działaniem jest edukowanie mieszkańców poprzez różnego rodzaju akcje ulotkowe lub plakatowe. Istotne jest kontynuowanie prowadzonych działań profilaktycznych i edukacyjnych na terenie gminy, które obejmują wszystkie grupy mieszkańców. Należy podkreślić, że skuteczne rozwiązywanie problemów alkoholizmu i narkomanii zależy nie tylko od podmiotów i instytucji, które działają w tym zakresie, lecz także od społeczności lokalnej. Planowane działania powinny polegać przede wszystkim na dostarczaniu 9 Źródło: Ośrodek Psychoprofilaktyki Nowa Perspektywa, Strategie konstruowania Gminnego Programu Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, 93 S t r o n a

95 informacji o możliwych formach poszukiwania pomocy oraz funkcjonujących w tym zakresie instytucjach. Kluczową rolę mogą odgrywać instytucje cieszące się dużym zaufaniem wśród mieszkańców np. służby porządkowe. Rekomenduje się zwrócenie szczególnej uwagi na wsparcie kadry pracującej w instytucjach pomocowych, szczególnie w zakresie rozwijania ich kompetencji i umiejętności w zakresie nowoczesnych form pomocy pracy z rodzinami borykającymi się z problemem uzależnieniem od alkoholu lub narkotyków. Profesjonalna pomoc pomoże zmniejszyć skutki związane z występowaniem problemu alkoholowego w rodzinie na poziomie społeczności lokalnej. W powyższej analizy danych, wynika, że interwencje podejmowane przez Policję/ Straż Miejską nie są skuteczne. Wymienione jednostki powinny skuteczniej przeprowadzać interwencje w sytuacjach, kiedy zakłócany jest porządek publiczny przez osoby nietrzeźwe. Inną formą działań korzystnie wpływających na poprawę skuteczności i efektywności prowadzonych działań profilaktycznych jest inicjowanie współpracy pomiędzy instytucjami i organizacjami działającymi w obszarze uzależnień, oprócz podnoszenia kompetencji i kwalifikacji kadry specjalistów, rekomenduje się również angażowanie tych podmiotów w prowadzone kampanie społeczne i działalności edukacyjne na rzecz przeciwdziałania uzależnieniom. Specjalistycznym wsparciem powinni zostać objęci mieszkańcy oraz rodziny borykające się z problemem alkoholowym. Alkoholizm oraz przemoc domowa to jedne z ważniejszych problemów społecznych, które dotykają gminę w opinii jej mieszkańców. Rodzinom z problemem alkoholowym powinny zostać zaproponowane warsztaty lub spotkania, podczas których mogliby uzyskać wsparcie i wzmacniać swój autorytet wychowawczy pod okiem psychologów. Z kolei, na terenie gminy może zostać przeprowadzona lokalna kampania uwrażliwiająca na szkodliwość alkoholu oraz zachęcająca do ograniczenia jego nadmiernego spożywania. 94 S t r o n a

96 Źródło: Wzmocnienie integracji społeczności lokalnych na rzecz wspierania rodzin borykających się z różnymi problemami społecznymi, w tym zagrożenia przemocą, alkoholizmem, narkomanią. Wyrównywanie szans może zostać przeprowadzone w różnorodny sposób, m.in. opracowanie programów profilaktycznych przeciwdziałających problemem społecznym w rodzinach, wspieranie i rozwój poradnictwa rodzinnego lub wspieranie rodzin i form zastępczych w opiece nad dzieckiem. Działanie to znajduje uzasadnienie w fakcie, iż to rodzina jest podstawową komórką społeczną i to od jej kondycji zależy rozwój psychospołeczny dzieci i młodzieży. Dbanie o dostęp do różnorodnych zajęć na terenie gminy, umożliwiających pozytywną organizację czasu wolnego mieszkańców. Zapewnienie łatwego dostępu do źródeł informacji, przeznaczonych dla osób szukających wsparcia, dotkniętych problemem uzależnień i/lub przemocy. Po szczegółowej analizie danych, wśród dzieci i młodzież zaleca się przeprowadzenie zajęć profilaktycznych z asertywnych zachowań wobec alkoholu. Propozycje zajęć akredytowanych przez Państwową Agencję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych 95 S t r o n a