Waloryzacja lasów Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Spalsko-Rogowskie na podstawie struktury zgrupowań chrząszczy saproksylicznych

Transkrypt

1 Waloryzacja lasów Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Spalsko-Rogowskie na podstawie struktury zgrupowań chrząszczy saproksylicznych Valorisation of the ecosystems of Forest Promotional Complex Lasy Spalsko-Rogowskie based on the structure of saproxylic beetles Adam Byk, Jerzy Borowski, Sławomir Mazur, Tomasz Mokrzycki, Artur Rutkiewicz ARTYKUŁY / ARTICLES Abstrakt. W pracy przedstawiono próbę waloryzacji lasów Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Spalsko-Rogowskie w oparciu o strukturę zgrupowań chrząszczy saproksylicznych. Dla celów waloryzacyjnych założono 4 powierzchni badawczych reprezentujących wszystkie typy siedliskowe lasu. Do odłowu chrząszczy saproksylicznych posłużyły pułapki przegrodowe typu Netocia. W zebranym materiale faunistycznym faunę próchnowisk reprezentowało 5549 osobników należących do 33 gatunków z 47 rodzin. Wśrd nich 4 gatunków to chrząszcze obligatoryjnie związane z silnie rozłożonym drewnem, a 40 gatunków to chrząszcze saproksyliczne uważane za rzadkości faunistyczne lub relikty lasów pierwotnych. Najcenniejszymi pod względem faunistycznym z badanych kompleksów leśnych Lasów Spalsko-Rogowskich są lasy rezerwatów i oraz olsy rezerwatu Żądłowice. Słowa kluczowe: Coleoptera, chrząszcze saproksyliczne, waloryzacja lasu, LKP Lasy Spalsko-Rogowskie, Polska Abstract. This paper presents an attempt of evaluation of the natural value of the Forest Promotional Complex Lasy Spalsko-Rogowskie based upon a structure of assemblages of the saproxylic beetles. The study plots, representing 4 types of all forest habitats, were established. The barrier traps of Netocia type were used for collecting of the saproxylic beetles. In the materials collected the mould fauna was represented by 5549 specimens belonging to 33 species of 47 families. Among them 4 species may be classified as the beetles obligatory connected with strongly decayed wood and 40 species may be treated as faunistic rarities or relicts of primeval forests. The most valuable forest complexes of the Lasy Spalsko-Rogowskie, as regards their faunistics, are the forests of the reserves and as well as the older swamps of the Żądłowice reserve. Key words: Coleoptera, saproxylic beetles, forest valorization, FPC Lasy Spalsko-Rogowskie, Poland 8

2 Wstęp Chrząszcze saproksyliczne są to organizmy zależne podczas części swojego życia od obumierającego lub martwego drewna albo od zasiedlających ten substrat grzybów i innych owadów (Speight 989, Gutowski, Buchholz 000). Powszechnie występują w środowisku leśnym i są jego nieodłącznym komponentem. Jednocześnie chrząszcze saproksyliczne są grupą o mocno zróżnicowanych wymaganiach ekologicznych. Owady saproksyliczne zasiedlają różne rodzaje środowisk: martwe stojące pnie drzew, pniaki, korzenie, konary, leżące i zawieszone pnie, leżące gałęzie, martwice boczne żywych drzew, sok wyciekający z drzew, dziuple oraz glebę oblepiającą wykroty, a także grzyby porastające drewno (Buchholz, Ossowska 995a). Oprócz typowych próchnożerców są tu kambiofagi, ksylofagi, mycetofagi, nekrofagi, koprofagi, parazytoidy, drapieżcy oraz gatunki żyjące w soku wyciekającym z drzew i szukające schronienia w spękaniach kory, pod korą czy w dziuplach. Ta specyficzność wymagań pokarmowych i środowiskowych sprawia, iż chrząszcze saproksyliczne są grupą niezwykle wrażliwą na zmiany stanu środowiska. Dodatkowo, w trwających niekiedy setki lat próchnowiskach wewnętrznych długowiecznych gatunków drzew znalazły schronienie i przetrwały do dzisiejszych czasów, pomimo niekorzystnych zmian zachodzących w ich najbliższym otoczeniu, saproksyliczne chrząszcze relikty puszczańskie. W efekcie chrząszcze saproksyliczne stały się jednym z najczęściej używanych zooindykatorów. Ich rolę, jako wskaźnika naturalności lasu i narzędzia waloryzacji przyrodniczej lasów podkreślają Väisänen i in. (993), Buchholz, Ossowska (995b), Hågvar, Økland (997), Kaila i in. (997), Szafraniec, Sołtys (997), Ranius, Jansson (000), Byk (00a,b), Nilsson i in. (00), Tykarski i in. (004), Byk i in. (006), Gawroński, Oleksa (006), Gutowski i in. 006, czy Byk, Mokrzycki (007). W Polsce na podstawie struktury zgrupowań chrząszczy saproksylicznych dokonano waloryzacji przyrodniczej lasów Puszczy Białowieskiej (Byk 00a,b) i Gór Świętokrzyskich (Byk 007) oraz alei śródpolnych Parku Krajobrazowego Pojezierza Iławskiego (Gawroński, Oleksa 006). Oceniono również odkształcenia ekosystemów leśnych borów sosnowych (Gutowski i in. 006) i poddanych antropopresji drzewostanów Puszczy Białowieskiej (Byk i in. 006). Wyniki tych badań dały podstawy do przeprowadzania w oparciu o strukturę zgrupowań chrząszczy saproksylicznych waloryzacji lasów Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Spalsko-Rogowskie. Materiał i metody W skład Lasów Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Spalsko-Rogowskie wchodzą lasy Nadleśnictwa Brzeziny, Nadleśnictwa i Nadleśnictwa. Wstępnie na badanym obszarze wytypowano kilkadziesiąt najmniej przekształconych przez człowieka i jednocześnie najstarszych drzewostanów. Reprezentowały one wszystkie obecne typy siedliskowe lasu oraz jednocześnie lasy objęte ochrona prawną i lasy gospodarcze. Kryterium zasadniczym wyboru docelowych powierzchni waloryzacyjnych była dostępność drzew dziuplastych. W efekcie założono 4 powierzchni badawczych reprezentujących wszystkie typy siedliskowe lasu Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Spalsko-Rogowskie. Następnie wytypowano 70 drzew z obszernymi próchnowiskami wewnętrznymi (5 na każdej powierzchni), w tym sosny zwyczajne Pinus sylvestris L., 3 brzóz brodawkowatych Betula pendula Roth., 3 dębów szypułkowych Quercus robur L., olsz czarnych Alnus glutinosa (L.) Gaertn., 5 grabów pospolitych Carpinus betulus L., lipy drobnolistne Tilia cordata Mill., świerki pospolite Picea abies Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 83

3 (L.) Karst. i topola osika Populus tremula L. (Tab. ). Przed dziuplami na tych drzewach umieszczono pułapki przegrodowe typu Netocia, które służyły do odłowu chrząszczy nęconych zapachem próchna. Pułapki zostały zawieszone na drzewach, w ostatnich dniach kwietnia 00 roku i opróżniane co miesiąc, po czym materiał był segregowany, konserwowany w 70% alkoholu i oznaczany do gatunku. W roku 0 prowadzono zbiory uzupełniające. Oznaczeń gatunków dokonali Jerzy Borowski (Cryptophagidae), Andrzej Melke (Staphylinidae) oraz autor (pozostałe Coleoptera). Oznaczone chrząszcze zaklasyfikowano do następujących grup: F3 gatunki obligatoryjnie związane z silnie rozłożonym drewnem, F gatunki związane z owocnikami grzybów nadrzewnych, środowiskiem podkorowym bądź dziuplami (drapieżniki, nekrofagi), F gatunki fakultatywnie związane z rozkładającym się drewnem lub zasiedlające świeżą leżaninę i osłabione drzewa, F0 gatunki niezwiązane z drewnem, R gatunki należące do rzadkości faunistycznych lub reliktów lasów pierwotnych. Do wyliczenia wartości przyrodniczej W P lasów LKP Lasy Spalsko-Rogowskie wykorzystano liczbę gatunków S, liczbę gatunków obligatoryjnie związanych z silnie rozłożonym drewnem S F3 i liczbę gatunków należących do rzadkości faunistycznych lub reliktów lasów pierwotnych S R. Przy obliczeniach uwzględniono również liczbę osobników N, liczbę osobników gatunków obligatoryjnie związanych z silnie rozłożonym drewnem N F3 i liczbę osobników gatunków należących do rzadkości faunistycznych lub reliktów lasów pierwotnych N R (z pominięciem gatunków niezwiązanych z drewnem F 0 ). Przy pomocy tych danych obliczono wskaźnik bogactwa gatunkowego Margalefa d, wskaźnik wierności zgrupowania Q F3, wskaźnik wartości faunistycznej zgrupowania Q R i wskaźnik wartości przyrodniczej zgrupowania Q F3R. Wartość przyrodniczą W P badanych kompleksów leśnych uzyskano uśredniając wskaźniki wartości przyrodniczej zgrupowania Q F3R ocenianych zgrupowań chrząszczy saproksylicznych. Użyte wskaźniki: wskaźnik bogactwa gatunkowego Margalefa S d = log N gdzie: S liczba gatunków w zgrupowaniu, N ogólna liczba osobników, wskaźnik wierności zgrupowania Q F 3 = du NF 3 U SF 3 gdzie: d wskaźnik bogactwa gatunkowego Margalefa, U NF3 procentowy udział osobników gatunków obligatoryjnie związanych z silnie rozłożonym drewnem w zgrupowaniu, U SF3 procentowy udział gatunków obligatoryjnie związanych z silnie rozłożonym drewnem w zgrupowaniu, 84

4 wskaźnik wartości faunistycznej zgrupowania Q = R du U NR SR gdzie: d wskaźnik bogactwa gatunkowego Margalefa, U NR procentowy udział osobników gatunków należących do rzadkości faunistycznych lub reliktów lasów pierwotnych w zgrupowaniu, U SR procentowy udział gatunków należących do rzadkości faunistycznych lub reliktów lasów pierwotnych w zgrupowaniu, wskaźnik wartości przyrodniczej zgrupowania, W = Q + Q ) / F 3 R ( F 3 R gdzie: Q F3 wskaźnik wierności zgrupowania, Q R wskaźnik wartości faunistycznej zgrupowania, wartość przyrodnicza, W n W F 3 Ri i = P = n gdzie: W F3Ri wskaźnik wartości przyrodniczej i- tego zgrupowania, n liczba zgrupowań. Podobieństwo faunistyczne zgrupowań chrząszczy saproksylicznych oceniono przy użyciu numerycznej analizy skupień. Analizie poddano skład gatunkowy zgrupowań chrząszczy saproksylicznych badanych typów siedliskowych lasu. Do wyróżniania grup zastosowano algorytm Warda, a jako miarę powinowactwa przyjęto odległość euklidesową. Obliczenia przeprowadzono przy użyciu programu komputerowego Statistica. Tab.. Wykaz wytypowanych do odłowu chrząszczy saproksylicznych drzew z próchnowiskami w lasach LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Table. List of the selected mould trees for collecting of saproxylic beetles in the forests of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie Pow. Siedlisko Lokalizacja P Bs Oddz. 77l; nadl., leśn. Głuchów, P Bśw Oddz. 34; nadl. Brzeziny, leśn. P3 Bw Oddz. 5a; nadl., leśn. Żądłowice, Rez. Żądłowice P4 Bb Oddz. 93h; nadl., leśn. P5 BMśw Oddz. 6o; nadl., leśn. Żądłowice, Rez. Żądłowice Współrzedne GPS N E N E N E N E 0 08 N 5 34 E Gatunek drzewa z próchnowiskiem Brz Db Gb Lp Ol Os So Św Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 85

5 Pow. Siedlisko Lokalizacja Współrzedne GPS Gatunek drzewa z próchnowiskiem Brz Db Gb Lp Ol Os So Św P6 BMw Oddz. 3f; nadl., leśn., Rez. N E P7 BMb Oddz. 98d; nadl. Brzeziny, leśn. N E P8 LMśw Oddz. 53; nadl., leśn. Małomierz, Rez. N E P9 LMw Oddz. 4; nadl., leśn. Żądłowice, Rez. Żądłowice N E P0 LMb Oddz. k; nadl. Brzeziny, leśn. N E P Lśw Oddz. 70b; nadl., leśn.,, Rez. N E P Lw Oddz. 67f; nadl., leśn. Borki, Rez. N E P3 Ol Oddz. 8c; nadl., leśn. Żądłowice, Rez. Żądłowice N E P4 OlJ Oddz. 77f; nadl., leśn., N E Wyniki Chrząszcze saproksyliczne LKP Lasy Spalsko-Rogowskie W zebranym materiale faunistycznym faunę próchnowisk reprezentowało 5549 osobników należących do 33 gatunków z 47 rodzin. Najliczniej odławianymi chrząszczami saproksylicznymi byli przedstawiciele rodzin: Leiodidae (033 osobniki; 36,6%), Staphylinidae (69 osobniki;,5%), Elateridae (584 osobniki; 0,5%), Latridiidae (307 osobników; 5,5%), Curculionidae (99 osobników; 5,4%), Ptinidae (73 osobniki; 4,9%). Wśród nich najliczniejszymi gatunkami okazały się Anisotoma humeralis (798 osobników; 3,4%), Haploglossa villosula (0 osobniki; 3,6%), Enicmus fungicola (40 osobników;,5%), Enicmus rugosus (6 osobników;,3%), Melanotus villosus (9 osobników;,%), Aulonothroscus brevicollis (6 osobników;,%), Cerylon histeroides (07 osobników;,9%), Ampedus balteatus (0osobników;,8%), Agathidium seminulum (95 osobników;,7%), Anisotoma orbicularis (86 osobników;,5%), Athous subfuscus (85 osobników;,5%), Dalopius marginatus (79 osobników;,4%), Ptilinus pectinicornis (79 osobników;,4%), Scaphisoma agaricinum (74 osobniki;,3%), Dasytes plumbeus (73 osobniki;,3%), Trypodendron lineatum (70 osobników;,3%), Gabrius splendidulus (59 osobników;,%), Ampedus pomorum (58 osobników;,0%) i Dorcatoma minor (55 osobników;,0%). W odłowionym materiale 4 gatunków to chrząszcze obligatoryjnie związane z silnie rozłożonym drewnem, a 40 gatunków to chrząszcze saproksyliczne uważane za rzadkości faunistyczne lub relikty lasów pierwotnych. Udział osobników gatunków obligatoryjnie związanych z silnie rozłożonym drewnem wśród chrząszczy saproksylicznych w Lasach Spalsko-Rogowskich wyniósł,% (78 osobników), a chrząszczy uważanych za rzadkości faunistyczne lub relikty lasów pierwotnych 3,0% (66 osobników) (Tab. ). 86

6 Tab.. Wykaz chrząszczy (Coleoptera) odłowionych w pułapki przegrodowe typu Netocia i obserwowanych w lasach Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Spalsko-Rogowskie w 00 roku (F klasy wierności względem środowiska próchnowiskowego: F 3 gatunki obligatoryjnie związane z silnie rozłożonym drewnem, F gatunki związane z owocnikami grzybów nadrzewnych, środowiskiem podkorowym bądź dziuplami (drapieżniki, nekrofagi), F gatunki fakultatywnie związane z rozkładającym się drewnem lub zasiedlające świeżą leżaninę i osłabione drzewa, F 0 gatunki niezwiązane z drewnem, R gatunki należące do rzadkości faunistycznych lub reliktów lasów pierwotnych, P, P,..., P4 powierzchnie badawcze) Table. List of beetles (Coleoptera) collected in barrier traps (Netocia) observed in the forests of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie in the year 00 (F fidelity classes in relation to mould environment; F 3 species obligatory connected with strongly decayed wood, F species connected with fructifications of arboreal fungi, subcortical environment or tree holes (predators, necrophages), F species facultative connected with strongly decayed wood or settling fresh fallen or weakened trees, F o species unconnected with wood, R species belonging to faunistic rarities of relicts of the primeval forests, P, P,... P4 study plots) N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4. C. Agonum piceum (Linnaeus, 758) F 0. Amara aenea (DeGeer, 774) F 0 3. Amara bifrons (Gyllenhal, 80) F 0 4. Amara equestris (Duftschmid, 8) F 0 5. Amara lunicollis Schiødte, 837 F 0 6. Amara plebeja (Gyllenhal, 80) F Bembidion doris (Panzer, 796) F 0 8. Bradycellus harpalinus (Audinet-Serville, 8) F 0 9. Calathus erratus (C.R. Sahlberg, 87) F 0 0. Carabus auronitens Fabricius, 79 F Carabus cancellatus Illiger, 798 F 0. Carabus hortensis Linnaeus, 758 F Carabus intricatus Linnaeus, 76 F Carabus violaceus Linnaeus, 758 F 0 Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 87

7 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P Cychrus caraboides (Linnaeus, 758) F 0 6. Dromius agilis (Fabricius, 787) F 7. Dyschirius globosus (Herbst, 784) F Notiophilus biguttatus (Fabricius, 779) F 0 9. Oxypselaphus obscurus (Herbst, 784) F 0 0. Platynus assimils (Paykull, 790) F 4. Platynus livens (Gyllenhal, 80) F 0 9. Pterostichus melanarius (Illiger, 798) F 0 3. Pterostichus niger (Schaller, 783) F Pterostichus oblongopunctatus (Fabricius, 787) F H. Abraeus perpusillus (Marsham, 80) F 3. Dendrophilus punctatus (Herbst, 79) F Gnathoncus nannetensis (Marseul, 86) F 4. Margarinotus striola (C.R. Sahlberg 89) F 0 5. Paromalus parallelepipedus (Herbst, 79) F Paromalus flavicornis (Herbst, 79) F 3 7. Platysoma lineare Erichson, 834 F 4 8. Plegaderus caesus (Herbst, 79) F 3 3. L. Agathidium atrum (Paykull, 798) F. Agathidium confusum Brisout de Barneville, Agathidium nigripenne (Fabricius, 79) F 3 F 88

8 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 4. Agathidium rotundatum (Gyllenhal, 87) F 5. Agathidium seminulum (Linnaeus, 758) F Agathidium varians Beck, 87 F 7. Anisotoma castanea (Herbst, 79) F Anisotoma humeralis (Fabricius, 79) F Anisotoma orbicularis (Herbst, 79) F Catops picipes (Fabricius, 787) F 0. Leiodes cinnamomea (Panzer, 793) F 0. Nemadus colonoides (Kraatz, 85) F 3. Ptomaphagus sericatus Chaudoir, 845 F 0 4. Sciodrepoides fumatus (Spence, 83) F Sciodrepoides watsoni (Spence, 83) F S.. Euconnus claviger (P.W.J. Müller & Kunze, 8) Euconnus denticornis (Müller & Kunze, 8) F F + 3. Microscydmus nanus (Schaum, 844) F 3 4. Neuraphes carinatus Mulsant & Rey, 86 F 3 5. Neuraphes elongatulus (Müller & Kunze, 8) F 6. Stenichnus godarti (Latreille, 806) F Stenichnus scutellaris (P.W.J. Müller & Kunze, 8) F 5. S. Nicrophorus humator (Gleditsch, 767) F 0 Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 89

9 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 3. Nicrophorus interruptus Stephens, 830 F 0 3. Nicrophorus investigator Zetterstedt, 84 F Nicrophorus vespillo (Linnaeus, 758) F Nicrophorus vespilloides Herbst, 783 F Oiceoptoma thoracica (Linnaeus, 758) F Posphuga atrata (Linnaeus, 758) F 0 6. S. Acidota cruentata Mannerheim, 830 F 6. Aloconota gregaria (Erichson, 839) F 0 3. Amischa analis (Gravenhorst, 80) F 0 4. Anotylus insecatus (Gravenhorst, 806) F 0 5. Anotylus rugosus (Fabricius, 775) F 0 6. Anotylus tetracarinatus (Block, 799) F 7. Anthobium atrocephalum (Gyllenhal, 87) F 8. Atheta crassicornis (Fabricius, 793) F 4 9. Atheta fungi (Gravenhorst, 806) F 0 0. Atheta gyllenhalii (Thomson, 836) F 0. Atheta inquinula (Gravenhorst, 80) F 0. Atheta orbata (Erichson, 837) F 0 3. Atrecus affinis (Paykull, 879) F 4 4. Batrisodes delaporti (Aubé, 833) F 3 5. Bibloplectus ambiguus (Reichenbach, 86) F 6. Bibloporus bicolor (Denny, 85) F 7. Bolitochara mulsanti Sharp, 875 F

10 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 8. Bolitochara obliqua Erichson, 837 F 9. Brachygluta fossulata (Reichenbach, 86) F 0 0. Bryaxis bulbifer (Reichenbach, 86) F. Dexiogyia corticina (Erichson, 837) F Erichsonius cinerascens (Gravenhorst, 80) F 0 3. Eudectus giraudi L. Redtenbacher, 857 F Euplectus bescidicus Reitter, 88 F 3 5. Euplectus brunneus (Grimmer, 84) F 3 6. Euplectus karstenii (Reichenbach, 86) F 7. Euplectus kirbii Denny, 85 F 8. Euplectus nanus (Reichenbach, F 3 86) 9. Euplectus piceus Motschulsky, 835 F 30. Euryusa castanoptera Kraatz, 856 F + 3. Fagniezia impressa (Panzer, 805) F 0 3. Gabrius breviventer (Sperk, 835) F Gabrius osseticus (Kolenati, 846) F Gabrius splendidulus (Gravenhorst, 80) F Gyrohypnus punctulatus (Paykull, 789) F Gyrophaena affinis Mannerheim, 830 F 37. Gyrophaena minima Erichson, 837 F 38. Gyrophaena nana (Paykull, 800) F 39. Haploglossa gentilis (Märkel, 845) F Haploglossa marginalis (Gravenhorst, 806) F Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 9

11 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P Haploglossa villosula (Stephens, 83) F 4. Hesperus rufipennis (Gravenhorst, 80) F Heterothops dissimilis (Gravenhorst, 80) F Heterothops minutus Wollaston, 860 F Homalota plana (Gyllenhal, 80) F 46. Hypnogyra angularis (Ganglbauer, F 3 895) Ischnoglossa obscura Wunderle, 990 F Lamprinodes saginatus (Gravenhorst, 806) F Lathrobium brunnipes (Fabricius, 793) F Leptusa pulchella (Mannerheim, 830) F Leptusa ruficollis (Erichson, 839) F 5. Lesteva punctata Erichson, 839 F Liogluta alpestris (Heer, 839) F Lordithon exoletus (Erichson, 839) F 55. Medon dilutus (Erichson, 839) F 56. Micropeplus porcatus (Paykull, F 0 789) 57. Mycetoporus erichsonanus Fagel, 965 F Mycetoporus lepidus (Gravenhorst, 806) F Mycetoporus mulsanti Ganglbauer, 895 F 60. Mycetoporus punctus (Gravenhorst, 806) F 6. Nudobius lentus (Gravenhorst, 806) F 6. Ocalea picata (Stephens, 83) F Omalium caesum Gravenhorst, 806 F 64. Omalium rivulare (Paykull, 789) F 3 9

12 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 65. Othius punctulatus (Goeze, 777) F 66. Othius subuliformis Stephens, 833 F Oxypoda alternans (Gravenhorst, 80) F Oxypoda opaca (Gravenhorst, 80) F Oxypoda togata Erichson, 837 F 70. Oxytelus fulvipes Erichson, 839 F 0 7. Pella lugens (Gravenhorst, 80) F 7. Philonthus carbonarius (Gravenhorst, 80) F Philonthus cognatus Stephens, 83 F Philonthus fumarius (Gravenhorst, 806) F 75. Philonthus mannerheimi Fauvel, 869 F Philonthus quisquiliarius (Gyllenhal, 80) F Philonthus succicola Thomson, 860 F Phloeocharis subtilissima Mannerheim, 830 F Phloeonomus punctipennis Thomson, 867 F 80. Phloeonomus pusillus (Gravenhorst, 806) F 3 8. Phloeopora corticalis (Gravenhorst, 80) F Phloeopora scribae Eppelsheim, 844 F 83. Phloeopora testacea (Mannerheim, 830) F Phyllodrepa melanocephala (Fabricius, 787) Platydracus latebricola (Gravenhorst, 806) F F 0 Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 93

13 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P Pselaphus heisei Herbst, 79 F Quedius brevipennis (Thomson, F 3 860) 88. Quedius mesomelinus (Marsham, 80) F 89. Quedius ochripennis (Ménétriés, 83) F Quedius suturalis Kiesenwetter, 845 F 9. Quedius truncicola Fairmaire. & Laboulb., 856 F Quedius xanthopus Erichson, 839 F 93. Reichenbachia juncorum (Leach, 87) F 94. Scaphidium quadrimaculatum A.G. Olivier, 790 F 95. Scaphisoma agaricinum (Linnaeus, 758) F Sepedophilus bipunctatus (Gravenhorst, 80) F Sepedophilus littoreus (Linnaeus, 758) F 98. Sepedophilus marshami (Stephens, 83) F 99. Sepedophilus testaceus (Fabricius, 793) F Staphylinus erythropterus Linnaeus, 758 F Stenus carbonarius Gyllenhal, 87 F 0 0. Stenus clavicornis (Scopoli, 763) F Stenus humilis Erichson, 839 F Stenus impressus Germar, 84 F Tachinus bipustulatus (Fabricius, F 793) 06. Tachinus fimetarius Gravenhorst, 80 F Tachinus pallipes (Gravenhorst, 806) F 0 94

14 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 08. Tachinus rufipes (Linnaeus, 758) F Tachyporus dispar (Paykull, 789) F 0 0. Tachyporus hypnorum (Fabricius, 775) F Tachyporus pusillus Gravenhorst, 806 F 0. Tachyporus solutus Erichson, 839 F 0 3. Tachyusida gracilis (Erichson, 837) F Thamiaraea cinnamomea (Gravenhorst, 80) F 5. Trichonyx sulcicollis (Reichenbach, 86) F 3 6. Tyrus mucronotus (Panzer, 805) F 7. Velleius dilatatus (Fabricius, 787) F + 8. Xantholinus laevigatus Jacobsen, 849 F 9. Xantholinus linearis (Olivier, 795) F 0 0. Xantholinus longiventris Heer, 839 F. Xylodromus concinnus (Marsham, 80) F 7. T. Trox scaber (Linnaeus, 767) F 8. G. Anoplotrupes stercorosus (L.G. Scriba, 79) F S. Aphodius distinctus (O.F. Müller, 776) F 0. Aphodius fimetarius (Linnaeus, 758) F 0 3. Aphodius prodromus (Brahm, 790) F 0 4. Aphodius sticticus (Panzer, 798) F 0 Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 95

15 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 5. Cetonia aurata (Linnaeus, 76) F 6. Melolontha melolontha (Linnaeus, F ) 7. Osmoderma barnabita Motschulsky, 845 F Phyllopertha horticola (Linnaeus, 758) F 0 9. Protaetia marmorata (Fabricius, 79) F 3 0. Serica brunnea (Linnaeus, 758) F 0. Valgus hemipterus (Linnaeus, 758) F 3 0. S. Cyphon coarctatus Paykull, 799 F Cyphon ochraceus Stephens, 830 F Cyphon padi (Linnaeus, 758) F Cyphon pubescens (Fabricius, 79) F 0 5. Cyphon variabilis (Thunberg, 787) F 0 6. Elodes tricuspis Nyholm, 985 F 0 7. Microcara testacea (Linnaeus, 767) F Prionocyphon serricornis (P.W.J. Müller, 8) F B. Agrilus angustulus (Illiger, 803) F. Buprestis octoguttata Linnaeus, 758 F 3. Chrysobothris igniventris Reitter, 895 F 4. Phaenops cyaneus (Fabricius, 775) F. B. Curimopsis paleata (Erichson, 846) F 0 96

16 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 3. E. Eucnemis capucinus Ahrens, 8 F Hylis procerulus (Mannerheim, 83) F Isorhipis marmottani (Bonvouloir, 87) F Melasis buprestoides (Linnaeus, 76) F T. Aulonothroscus brevicollis (Bonvouloir, 859) F Trixagus carinifrons (Bonvouloir, 859) F Trixagus dermestoides (Linnaeus, 767) F Elateridae. Agrypnus murinus (Linnaeus, 758) F 0. Ampedus balteatus (Linnaeus, 758) F Ampedus erythrogonus (P.W.J. Müller, 8) F Ampedus hjorti (B.G. Rye, 905) F Ampedus nigrinus (Herbst, 784) F Ampedus pomonae (Stephens, 830) F Ampedus pomorum (Herbst, 784) F Ampedus sanguineus (Linnaeus, 758) F Ampedus sanguinolentus (Schrank, 776) F Anostirus castaneus (Linnaeus, 758) F 0. Athous haemorrhoidalis (Fabricius, 80) F. Athous subfuscus (O.F. Müller, 764) F Calambus bipustulatus (Linnaeus, 767) F 3 Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 97

17 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 4. Cardiophorus asellus Erichson, 840 F 3 5. Cardiophorus ruficollis (Linnaeus, 758) F Cidnopus aeruginosus (A. G. Olivier, 790) F 0 7. Dalopius marginatus (Linnaeus, 758) F Denticollis linearis (Linnaeus, 758) F Ectinus aterrimus (Linnaeus, 76) F Lacon quercus (Herbst, 784) F 3 +. Melanotus villosus (Geoffroy, F ) Paraphotistus impresus (Fabricius, 79) F 3. Procraerus tibialis (Lacordaire, 835) F Prosternon tessellatum (Linnaeus, 758) F Selatosomus aeneus (Linnaeus, 758) F Selatosomus cruciatus (Linnaeus, 758) F Sericus brunneus (Linnaeus, 758) F Lycidae. Dictyoptera aurora (Herbst, 784) F 3 3. Lygistopterus sanguineus (Linnaeus, 758) F Pyropterus nigroruber (DeGeer, 774) F 3 7. Lampyridae. Lamprohiza splendidula (Linnaeus, 767) F 0. Phosphaenus hemipterus (Geoffroy, 76) F 0 8. Cantharidae. Cantharis figurata Mannerheim, 843 F 0. Cantharis pellucida Fabricius, 79 F 0 98

18 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 3. Malthinus flaveolus (Herbst, 786) F 3 4. Malthinus frontalis (Marsham, 80) F Malthodes mysticus Kiesenwetter, 85 F 3 6. Rhagonycha elongata (Fallén, 807) F 0 7. Rhagonycha lignosa (O.F. Müller, 764) F 0 8. Rhagonycha testacea (Linnaeus, 758) F 0 9. D. Anthrenus museorum (Linnaeus, 76) F Ctesias serra (Fabricius, 79) F 3 3. Dermestes murinus Linnaeus, 758 F 0 4. Megatoma undata (Linnaeus, 758) F 8 5. Trinodes hirtus (Fabricius, 78) F 5 0. P. Cacotemnus rufipes (Fabricius, 79) F 3 4. Dorcatoma dresdensis Herbst, 79 F 3 3. Dorcatoma flavicornis (Fabricius, 79) F Dorcatoma lomnickii Reitter, 903 F Dorcatoma minor Zahradnik, 993 F Dorcatoma robusta A. Strand, 938 F 3 7. Hadrobregmus pertinax (Linnaeus, 758) F 3 8. Hemicoelus canaliculatus (C.G. Thomson, 863) F Ptilinus pectinicornis (Linnaeus, 758) F Ptinus coarcticollis Sturm, 837 F 3. Ptinus fur (Linnaeus, 758) F Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 99

19 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 5. Ptinus rufipes A.G. Olivier, 790 F 3 3. Ptinus subpillosus Sturm, 837 F Xestobium rufovillosum (DeGeer, F ) 3. L. Elateroides dermestoides (Linnaeus, 76) F 3. Lymexylon navale (Linnaeus, 758) F 8. T. Grynocharis oblonga (Linnaeus, 758) F C. Thanasimus formicarius (Linnaeus, 758) F 6 4. D. Aplocnemus impressus (Marsham, 80) F 3 +. Dasytes fusculus (Illiger, 80) F 3 3. Dasytes niger (Linnaeus, 76) F 3 4. Dasytes plumbeus (O.F. Müller, F ) Trichoceble floralis (A.G. Olivier, 790) F M. Anthocomus fasciatus (Linnaeus, 758) F 0. Cordylepherus viridis (Fabricius, 787) F 6. S. Aspidiphorus orbiculatus (Gyllenhal, 808) F 3 8. Sphindus dubius (Gyllenhal, 808) F N. Cryptarcha undulata (A.G. Olivier, 790) F. Cybocephalus politus (Gyllenhal, 83) F 00

20 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P Cyllodes ater (Herbst, 79) F 4. Epuraea angustula Sturm, 844 F 5. Epuraea guttata (A.G. Olivier, 8) F 6. Epuraea marseuli Reitter, 873 F 4 7. Epuraea neglecta (Heer, 84) F 3 8. Epuraea pygmaea (Gyllenhal, 808) F Epuraea rufomarginata (Stephens, 830) F 0. Glischrochilus hortensis (Geoffroy, 775) F. Meligethes bidens Brisout de Barneville, 863 F 0. Meligethes coracinus Sturm, 845 F Meligethes pedicularius (Gyllenhal, F 0 808) 3 4. Meligethes viridescens (Fabricius, 787) F 0 5. Omosita depressa (Linnaeus, 758) F 0 6. Pityophagus ferrugineus (Linnaeus, 76) F 7. Pocadius ferrugineus (Fabricius, 775) F 0 8. M. Monotoma picipes Herbst, 793 F 0. Rhizophagus bipustulatus (Fabricius, 79) F Rhizophagus cribratus (Gyllenhal, 87) F Rhizophagus depressus (Fabricius, 79) F 3 5. Rhizophagus dispar (Paykull, 800) F 6. Rhizophagus fenestralis (Linnaeus, 758) F 4 7. Rhizophagus ferrugineus (Paykull, 800) F 8. Rhizophagus nitidulus (Fabricius, 798) F 3 Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 0

21 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 9. S. Silvanus bidentatus (Fabricius, 79) F. Uleiota planatus (Linnaeus, 76) F L. Cryptolestes corticinus (Erichson, F 846) 3. P. Phalacrus substriatus Gyllenhal, 83 F 0. Stilbus testaceus (Panzer, 797) F C. Atomaria alpina Heer, 84 F. Atomaria atrata Reitter, 875 F 3. Cryptophagus dentatus (Herbst, F 5 793) 4. Cryptophagus dorsalis C.R. Sahlberg, 89 F 5. Cryptophagus labilis Erichson, 846 F + 6. Cryptophagus lycoperdi (Scopoli, 763) F 0 7. Cryptophagus pilosus Gyllenhal, 87 F 8. Cryptophagus pubescens Sturm, 845 F 9. Cryptophagus saginatus Sturm, 845 F 0. Cryptophagus scutellatus Newman, 834 F 33. E. Dacne bipustulata (Thunberg, 78) F B. Byturus tomentosus (DeGeer, 774) F 0 3 0

22 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 35. C. Cerylon ferrugineum Stephens, 830 F Cerylon histeroides (Fabricius, 79) F E. Endomychus coccineus (Linnaeus, 758) F 37. C. Adalia bipunctata (Linnaeus, 758) F 0. Anatis ocellata (Linnaeus, 758) F 0 3. Aphidecta obliterata (Linnaeus, 758) F 0 4. Calvia decemguttata (Linnaeus, 767) F Calvia quatuordecimguttata (Linnaeus, 758) Chilocorus renipustulatus (L.G. Scriba, 79) F 0 F 0 7. Coccinella septempunctata Linnaeus, 758 F Coccinula quatuordecimpustulata (Linnaeus, 758) F 0 9. Harmonia quadripunctata (Pontoppidan, 763) F 0 0. Hyperaspis campestris (Herbst, 783) F 0. Myrrha octodecimguttata (Linnaeus, 758) F 0. Nephus bipunctatus (Kugelann, 794) F 0 3. Propylea quatuordecimpunctata (Linnaeus, 758) F 0 4. Scymnus auritus Thunberg, 795 F 0 5. Scymnus ferrugatus (Moll, 784) F 0 Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 03

23 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 6. Scymnus suturalis Thunberg, 795 F 0 7. Sospita vigintiguttata (Linnaeus, 758) F 0 8. Subcoccinella vigintiquatuorpunctata (Linnaeus, 758) F L. Corticaria serrata (Paykull, 798) F. Corticarina minuta (Fabricius, 79) F 3. Cortinicara gibbosa (Herbst, 793) F 4. Enicmus fungicola C.G. Thomson, 868 F Enicmus rugosus (Herbst, 793) F Enicmus transversus (A.G. Olivier, 790) F 3 7. Latridius assimilis (Mannerheim, 844) F 8. Latridius hirtus (Gyllenhal, 87) F Latridius minutus (Linnaeus, 767) F 4 0. Latridius porcatus Herbst, 793 F 3 3. Stephostethus angusticollis (Gyllenhal, 87) F 39. Z. Bitoma crenata (Fabricius, 775) F 3. Synchita humeralis (Fabricius, 79) F M. Litargus connexus (Geoffroy, 785) F. Mycetophagus fulvicollis Fabricius, 79 F Mycetophagus multipunctatus Fabricius, 79 F 04

24 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 4. Mycetophagus piceus (Fabricius, 777) F 5. Mycetophagus quadripustulatus (Linnaeus, 760) F 3 4. C. Cis boleti (Scopoli, 763) F. Cis comptus Gyllenhal, 87 F 3. Cis fagi Waltl, 839 F 4. Cis glabratus Mellié, F Cis lineatocribratus Mellié, F Cis micans (Fabricius, 79) F Cis punctulatus Gyllenhal, 87 F + 8. Ennearthron cornutum (Gyllenhal, F 87) Octotemnus glabriculus (Gyllenhal, 87) F 0. Orthocis pseudolinearis (Lohse, 965) F +. Ropalodontus perforatus (Gyllenhal, 83) F 4. Ropalodontus strandi Lohse, 969 F Sulcacis nitidus (Fabricius, 79) F 3 4. T. Eustrophus dermestoides (Fabricius, F 79) M. Dolotarsus lividus (C.R. Sahlberg, 833) F 3 +. Hypulus quercinus (Quensel, 790) F Orchesia fasciata (Illiger, 798) F 3 4. Orchesia luteipalpis Mulsant & Guillebeau, 857 F + 3 Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 05

25 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 5. Orchesia micans (Panzer, 793) F 6. Orchesia undulata Kraatz, 853 F 7. Osphya bipunctata (Fabricius, 775) F Wanachia triguttata (Gyllenhal, 80) F + 9. Xylita laevigata (Hellenius, 786) F S. Anaspis frontalis (Linnaeus, 758) F Anaspis ruficollis (Fabricius, 79) F Anaspis rufilabris (Gyllenhal, 87) F Anaspis thoracica (Linnaeus, 758) F Scraptia fuscula P.W.J. Müller, 8 F M. Tomoxia bucephala A. Costa, 854 F O. Calopus serraticornis (Linnaeus, 758) F. Ischnomera cyanea (Fabricius, 79) F P. Pytho depressus (Linnaeus, 767) F P. Schizotus pectinicornis (Linnaeus, F 3 758) 49. A. Notoxus monoceros (Linnaeus, 760) F A. Anidorus nigrinus (Germar, 84) F 3 +. Euglenes oculatus (Paykull, 798) F

26 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 5. S. Rabocerus gabrieli (Gerhardt, 90) F 3 +. Salpingus planirostris (Fabricius, 787) F 3 3. Salpingus ruficollis (Linnaeus, 760) F T. Allecula morio (Fabricius, 787) F 3. Bolitophagus reticulatus (Linnaeus, F 767) 7 3. Corticeus bicolor (A.G. Olivier, 790) F 3 4. Corticeus fasciatus (Fabricius, 790) F + 5. Corticeus linearis (Fabricius, 790) F 6. Corticeus unicolor Piller & Mitterpacher, 783 F Eledona agricola (Herbst, 783) F 5 8. Lagria hirta (Linnaeus, 758) F Mycetochara flavipes (Fabricius, F 3 79) 0. Mycetochara humeralis (Fabricius, 787) F 3. Nalassus dermestoides (Illiger, 798) F 3. Pentaphyllus testaceus (Hellwig, 79) F 3 3. Pseudocistella ceramboides (Linnaeus, 758) F Scaphidema metallicum (Fabricius, 79) F 3 5. Uloma culinaris (Linnaeus, 758) F C. Acanthocinus aedilis (Linnaeus, 758) F. Alosterna tabacicolor (DeGeer, 775) F Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 07

27 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 3. Anastrangalia dubia (Scopoli, 763) F 3 4. Arhopalus rusticus (Linnaeus, 758) F 7 5. Cortodera femorata (Fabricius, 787) F 3 6. Leiopus nebulosus (Linnaeus, 758) F 7. Leiopus punctulatus (Paykull, 800) F + 8. Leptura quadrifasciata Linnaeus, 758 F 3 9. Pogonocherus hispidulus (Piller & Mitterpacher, 783) F 0. Prionus coriarius (Linnaeus, 758) F Rhagium inquisitor (Linnaeus, 758) F 4 6. Rhagium mordax (DeGeer, 775) F 3 3. Saperda scalaris (Linnaeus, 758) F 4. Spondylis buprestoides (Linnaeus, 758) F Stenurella melanura (Linnaeus, 758) F Stictoleptura maculicornis (DeGeer, 775) F 3 7. Stictoleptura rubra (Linnaeus, 758) F Strangalia attenuata (Linnaeus, 758) F 3 9. Tetrops praeustus (Linnaeus, 758) F 54. C. Agelastica alni (Linnaeus, 758) F Altica quercetorum Foudras, 86 F 0 3. Cryptocephalus parvulus O.F. Müller, F Galerucella lineola (Fabricius, 78) F Gonioctena quinquepunctata (Fabricius, 787) F 0 08

28 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 6. Oulema melanopus (Linnaeus, 758) F 0 7. Phratora vitellinae (Linnaeus, 758) F Plagiosterna aenea (Linnaeus, 758) F 0 9. Prasocuris marginella (Linnaeus, 758) F N. Cimberis attelaboides (Fabricius, 787) F A. Anthribus nebulosus (Forster, 770) F. Dissoleucas niveirostris (Fabricius, 798) F 3 3. Enedreytes sepicola (Fabricius, 79) F 3 4. Platystomos albinus (Linnaeus, 758) F 3 5. Tropideres albirostris (Schaller, 783) F A. Protapion fulvipes (Geoffroy, 785) F C. Anthonomus phyllocola (Herbst, 795) F 0. Anthonomus rectirostris (Linnaeus, 758) F Brachonyx pineti (Paykull, 79) F 0 4. Brachyderes incanus (Linnaeus, 758) F Brachytemnus porcatus (Germar, 84) F Ceutorhynchus constrictus (Marsham, 80) F 0 7. Ceutorhynchus pallidactylus (Marsham, 80) F 0 Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 09

29 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice 8. Coeliodes transversealbofasciatus (Goeze, 777) P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 F 0 9. Cryptorhynchus lapathi (Linnaeus, 758) F 0. Crypturgus cinereus (Herbst, 794) F. Curculio glandium Marsham, 80 F 0. Curculio nucum Linnaeus, 758 F 0 3. Dryocoetes autographus (Ratzeburg, F 837) 4. Dryocoetes villosus (Fabricius, 79) F 5. Hylastes angustatus (Herbst, 794) F 4 6. Hylastes ater (Paykull, 800) F Hylastes attenuatus Erichson, 836 F 8. Hylastes opacus Erichson, 836 F 7 9. Hylobius abietis (Linnaeus, 758) F Hylobius pinastri (Gyllenhal, 83) F 3. Hylurgops palliatus (Gyllenhal, 83) F 40. Hypera arator (Linnaeus, 758) F 0 3. Ips typographus (Linnaeus, 758) F 4. Magdalis linearis (Gyllenhal, 87) F 5. Phyllobius arborator (Herbst, 797) F 0 6. Phyllobius argentatus (Linnaeus, 758) F Pissodes pini (Linnaeus, 758) F 8. Pissodes piniphilus (Herbst, 797) F 9. Pityophthorus carniolicus Wichmann, 90 F Platypus cylindrus (Fabricius, 79) F 0

30 N-ctwo Brzeziny N-ctwo N-ctwo Żądłowice P P7 P0 P P P3 P4 P6 P8 P P3 P5 P9 P4 3. Polydrusus tereticollis (DeGeer, 775) F 0 3. Scolytus intricatus (Ratzeburg, 837) F 33. Scolytus ratzeburgii Janson, 856 F 34. Strophosoma capitatum (DeGeer, 775) F Strophosoma melanogrammum (Forster, 77) F Tomicus minor (Hartig, 834) F 37. Tomicus piniperda (Linnaeus, 758) F 38. Trachodes hispidus (Linnaeus, 758) F Trypodendron domesticum (Linnaeus, 758) Trypodendron lineatum (A.G. Olivier, 795) F 6 F Trypodendron signatum (Fabricius, 79) F Xyleborinus attenuatus (Blandford, 894) F 43. Xyleborinus saxesenii (Ratzeburg, 837) F 44. Xyleborus dispar (Fabricius, 79) F 45. Xyleborus monographus (Fabricius, 79) F Xylechinus pilosus (Ratzeburg, 837) F Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03

31 Różnice i podobieństwo faunistyczne zgrupowań chrząszczy saproksylicznych typów siedliskowych lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Liczba osobników Najwięcej osobników chrząszczy saproksylicznych odłowiono w olsie jesionowym (N śr = 96), nieco mniej w borze mieszanym wilgotnym (N śr = 48), lesie mieszanym bagiennym (N śr = 38) i borze świeżym (N śr = 3), a najmniej w borze suchym (N śr = 6), olsie i lesie świeżym (N śr = 37) oraz borze wilgotnym (N śr = 38) (Ryc.) liczba osobników Ryc.. Średnia liczebność zgrupowań chrząszczy saproksylicznych zasiedlających różne typy siedliskowe lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Fig.. Average sample number of the assemblages of saproxylic beetles settling the various types of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie Liczba gatunków Najwięcej gatunków chrząszczy saproksylicznych odłowiono w lesie mieszanym bagiennym (S śr = 34), nieco mniej w lesie mieszanym świeżym (S śr = 33) i borze mieszanym wilgotnym (S śr = 3), a najmniej w olsie (S śr = 4), lesie świeżym (S śr = 6), borze wilgotnym (S śr = 7) oraz borze suchym i lesie mieszanym wilgotnym (S śr = 8) (Ryc. ) liczba gatunków Ryc.. Średnia liczba gatunków chrząszczy saproksylicznych zasiedlających różne typy siedliskowe lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Fig.. Average number of the species of the saproxylic beetles settling the various types of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie

32 Dominacja Dominantem bądź superdominantem w niemal wszystkich badanych zgrupowaniach chrząszczy próchnowisk zasiedlających różne typy siedliskowe lasu Leśnego Kompleksu Promocyjnego Lasy Spalsko-Rogowskie była Anisotoma humeralis. Jedynie na siedlisku boru suchego gatunek ten nie tworzył trzonu zgrupowania i był gatunkiem akcesorycznym. Ampedus balteatus był dominatem bądź subdominantem na najuboższych siedliskach borowych, w borach suchym, świeżym, wilgotnym i bagiennym Lasów Spalsko-Rogowskich. W borach mieszanych występował w roli subdominanta, natomiast na siedliskach lasowych i olsowych był gatunkiem akcesorycznym lub nie występował. Dwukrotnie rolę dominanta w borach pełniły również Agathidium seminulum, Cerylon histeroides, Enicmus rugosus i Melanotus villosus, jednokrotnie: Anisotoma orbicularis, Haploglossa villosula, Phloeopora corticalis, Sepedophilus bipunctatus, Ampedus erythrogonus, Aulonothroscus brevicollis, Megatoma undata, Ptilinus pectinicornis, Epuraea pygmaea, Dasytes plumbeus, Hylurgops palliates i Trypodendron lineatum. Na siedliskach olsowych oprócz Anisotoma humeralis dominantem jednokrotnie były: Haploglossa villosula, Hylis procerulus, Enicmus fungicola. Na siedliskach lasowych oprócz Anisotoma humeralis w roli dominantów jednokrotnie występowały: Platynus assimils, Anisotoma orbicularis, Haploglossa villosula, Hesperus rufipennis, Oxypoda opaca, Athous subfuscus, Eucnemis capucinus, Dorcatoma minor, Ptinus subpillosus, Lymexylon navale, Enicmus fungicola. W roli dominanta wystąpiły w Lasach Spalsko-Rogowskich dwa gatunki uważane za rzadkie: Hesperus rufipennis na siedlisku lasu mieszanego świeżego w rezerwacie, Hylis procerulus na siedlisku olsowym w rezerwacie Żądłowice. Bogactwo gatunkowe Bogactwo gatunkowe zgrupowań chrząszczy saproksylicznych było największe w lesie mieszanym świeżym (d śr = 6,53), lesie mieszanym bagiennym (d śr = 5,4) i borze mieszanym wilgotnym (d śr = 4,96), a najmniejsze w olsie (d śr = 8,65), lesie mieszanym wilgotnym (d śr = 9,7) i lesie świeżym (d śr = 9,99) (Ryc. 3). wskaźnik bogactwa gatunkowego Ryc. 3. Średnie bogactwo gatunkowe chrząszczy saproksylicznych zasiedlających różne typy siedliskowe lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Fig. 3. Average species abundance of the saproxylic beetles settling the various types of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 3

33 Wierność występowania Najwięcej osobników chrząszczy obligatoryjnie związanych z silnie rozłożonym drewnem odłowiono w lesie mieszanym świeżym (N F3śr = 34) i borze mieszanym wilgotnym (N F3śr = 3), a najmniej w olsie (N F3śr = 8). Najwięcej gatunków chrząszczy obligatoryjnie związanych z silnie rozłożonym drewnem odłowiono w lesie mieszanym świeżym (S F3śr = 6) i lesie mieszanym bagiennym (S F3śr = 0), a najmniej w borze wilgotnym, lesie świeżym i olsie (S F3śr = 5). Wierność występowania zgrupowań chrząszczy saproksylicznych była zdecydowanie największa w lesie mieszanym świeżym (Q F3śr = 8,64), a najmniejsza w olsie jesionowym (Q F3śr = 75,3). Średnia wierność zgrupowania chrząszczy saproksylicznych zasiedlających pozostałe typy siedliskowe lasu wahała się od wartości 88,04 do 0,83 (Ryc. 4). wskaźnik wierności zgrupowania Ryc. 4. Średnia wierność zgrupowania chrząszczy saproksylicznych zasiedlających różne typy siedliskowe lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Fig. 4. Average fidelity of the assemblage of saproxylic beetles settling the various types of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie Wartość faunistyczna Najwięcej osobników, jak i gatunków chrząszczy należących do rzadkości faunistycznych lub reliktów lasów pierwotnych odłowiono w lesie mieszanym świeżym (N Rśr = 3, S Rśr = 5) i lesie wilgotnym (N Rśr = 4, S Rśr = ), a najmniej w borze świeżym i lesie świeżym (N Rśr <, S Rśr < ). Podobnie jak w lesie wilgotnym, również w lesie mieszanym bagiennym odłowiono średnio gatunki chrząszczy należących do rzadkości faunistycznych lub reliktów lasów pierwotnych. Wartość faunistyczna zgrupowań chrząszczy saproksylicznych była zdecydowanie największa w lesie mieszanym świeżym (Q Rśr = 64,73) i zdecydowanie najmniejsza w borze świeżym (Q Rśr = 0,60). Niską wartość tego wskaźnika odnotowano także na lesie świeżym (Q Rśr =,73) i olsie jesionowym (Q Rśr = 3,87) (Ryc. 5). 4

34 70 wskaźnik wartości faunistycznej zgrupowania Ryc. 5. Średnia wartość faunistyczna zgrupowania chrząszczy saproksylicznych zasiedlających różne typy siedliskowe lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Fig. 5. Average faunistic value of the assemblage of saproxylic beetles settling the various types of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie Wartość przyrodnicza Wartość przyrodnicza zgrupowań chrząszczy saproksylicznych była zdecydowanie największa w lesie mieszanym świeżym (W F3Rśr = 0,96), a najmniejsza w olsie jesionowym (W F3Rśr = 6,). Średnia wartość przyrodnicza zgrupowań chrząszczy saproksylicznych zasiedlających pozostałe typy siedliskowe lasu była zbliżona i wahała się od wartości 6,59 do 7,93 (Ryc. 6). wskaźnik wartości przyrodniczej zgrupowania Ryc. 6. Średnia wartość przyrodnicza zgrupowania chrząszczy saproksylicznych zasiedlających różne typy siedliskowe lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Fig. 6. Average natural value of the assemblage of saproxylic beetles settling the various types of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie Podobieństwo faunistyczne Efektem analizy skupień było wyodrębnienie dwóch autonomicznych skupisk faunistycznych. W skład pierwszego skupiska weszły zgrupowania chrząszczy zasiedlających próchnowiska lasu mieszanego świeżego i lasu wilgotnego. W skład skupiska drugiego weszły zgrupowania chrząszczy zasiedlających próchnowiska wszystkich pozostałych typów siedliskowych Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 5

35 lasu. W skupisku drugim osobną grupę stanowią chrząszcze saproksyliczne zasiedlające siedliska borowe: bór suchy, bór świeży, bór mieszany wilgotny, bór mieszany bagienny (Ryc. 7). Ryc. 7. Podobieństwo faunistyczne zgrupowań chrząszczy saproksylicznych zasiedlających różne typy siedliskowe lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Fig. 7. Faunitic similarity of the assemblages of saproxylic beetles settling the various types of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie Waloryzacja wybranych gatunków drzew LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Obliczone wskaźniki wartości przyrodniczej zgrupowania pozwalają uszeregować wybrane gatunki drzew Lasów Spalsko-Rogowskich pod względem wartości przyrodniczej. Gatunkami drzew o zdecydowanie najwyższych wartościach przyrodniczych w Lasach Spalsko-Rogowskich okazały się dąb i lipa, a spośród drzew iglastych sosna (Tab. 3). Tab. 3. Wartość przyrodnicza wybranych gatunków drzew LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Table 3. Natural value of the selected tree species of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie Gatunek drzewa Wartość przyrodnicza Względna wartość przyrodnicza [%] Db 8,64 00 Lp 8,38 97 So 7,7 89 Brz 7,57 88 Św 7,3 85 Os 6,70 78 Gb 6, 7 Ol 6,7 7 6

36 Waloryzacja typów siedliskowych lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Obliczone wskaźniki wartości przyrodniczej zgrupowania pozwalają uszeregować typy siedliskowe lasu Lasów Spalsko-Rogowskich pod względem wartości przyrodniczej. Typem siedliskowym lasu o zdecydowanie najwyższej wartości przyrodniczej w Lasach Spalsko- Rogowskich okazał się las mieszany świeży. Wysoką wartość przyrodniczą uzyskały również bór bagienny i bór mieszany świeży (Tab. 4). Tab. 4. Wartość przyrodnicza typów siedliskowych lasu LKP Lasy Spalsko-Rogowskie Table 4. Natural value of the forest habitats of the FPC Lasy Spalsko-Rogowskie Typ siedliskowy lasu Wartość przyrodnicza Względna wartość przyrodnicza [%] LMśw 0,96 00 Bb 7,93 7 BMśw 7,78 7 Bs 7,76 7 Bw 7,63 70 BMb 7,56 69 Lw 7,4 68 Ol 7,39 67 BMw 7,4 66 LMb 6,98 64 Bśw 6,74 6 Lśw 6,69 6 LMw 6,59 60 OlJ 6, 56 Przegląd gatunków rzadkich i reliktowych Carabidae Carabus intricatus Linnaeus, 76 gatunek europejski, częstszy w południowej części kontynentu. Spotykany w całej Polsce. Rozwija się w lasach liściastych zasobnych w próchniejące drewno, które stanowi dla niego miejsce zimowania. W związku z gospodarką człowieka obserwuje się ekstynkcję tego gatunku w Europie (Burakowski i in. 973, Sienkiewicz 007). Sześć osobników zaobserwowano w rezerwacie. Scydmaenidae Euconnus denticornis (Müller & Kunze 8) gatunek europejski rozpowszechniony głównie w zachodniej i środkowej Europie. W Polsce rzadko znajdowany na pojedynczych, rozproszonych stanowiskach, ostatnio wykazany z okolic Poznania. Znajdowany najczęściej wśród mchów na torfowiskach oraz na innych terenach wilgotnych (Burakowski i in. 978, Jałoszyński 003). Odłowiono osobnika. Staphylinidae Bolitochara mulsanti Sharp, 875 gatunek zamieszkujący głównie środkową i północną Europę. Łowiony głównie na terenach górzystych, a na nizinach w lasach o charakterze naturalnym, w czerwonobrunatnym murszu pni i pniaków drzew liściastych, rzadziej sosen i świerków (Burakowski i in. 98, Byk i in. 006). Odłowiono osobnika. Studia i Materiały CEPL w Rogowie R. 5. Zeszyt 35 / / 03 7

37 Eudectus giraudi L. Redtenbacher, 857 gatunek borealno-górski, na całym obszarze występowania bardzo rzadki. Z Polski znany tylko z trzech południowych krain oraz z Puszczy Augustowskiej i Białowieskiej, ostatnio wykazany z Babiej Góry (Kubisz, Melke 994; Melke, Szafraniec 998). Odłowiono osobniki. Euryusa castanoptera Kraatz, 856 gatunek wschodnioeuropejski. W Polsce notowany z nielicznych rozproszonych stanowisk. Znajdowany pod zmurszałą, przegrzybiałą korą drzew liściastych, wśród mchów i opadłych liści przy podstawie starych drzew oraz w gniazdach mrówek (Burakowski i in. 98, Byk 007). Odłowiono osobnika. Haploglossa gentilis (Märkel 844) gatunek europejski. W Polsce znany z nielicznych stanowisk, w ostatnich latach wykazany Puszczy Białowieskiej, Niziny Sandomierskiej, Beskidu Zachodniego i Gór Świętokrzyskich. Zasiedla dziuple starych, spróchniałych drzew, zwłaszcza zamieszkałych przez ptaki, spotykany również w ptasich budkach lęgowych (Burakowski i in. 98, Melke, Szafraniec 998, Staniec 003a, Byk 007). Odłowiono osobniki. Hesperus rufipennis (Gravenhorst 80) gatunek europejski, znany głównie ze środkowej Europy. W Polsce znany z nielicznych stanowisk, w ostatnich 40 latach odnotowany tylko z Niziny Wielkopolsko-Kujawskiej, Wyżyny Lubelskiej, Podlasia i Gór Świętokrzyskich. Zamieszkuje dziuple starych drzew liściastych, zwłaszcza o wilgotnym murszu, w starych lasach, parkach lub wolnostojące (Burakowski i in. 980, Kubisz, Melke 994, Staniec 003b, Byk 007). Odłowiono 34 osobniki. Heterothops minutus Wollaston, 860 gatunek szeroko rozmieszczony w Europie, znajdowany przede wszystkim w środowiskach synantropijnych. Łowiony głównie w kompoście, pryzmach chwastów lub na światło. W Polsce stwierdzony w Rudzie Milickiej na Nizinie Wielkopolsko-Kujawskiej (Borowiec 99). Odłowiono osobnika. Ischnoglossa obscura Wunderle, 990 gatunek europejski, wykazany z Austrii, Belgii, Francji, Niemiec, Szwecji i Polski. W Polsce znany z Pojezierza Pomorskiego, Niziny Mazowieckiej i Puszczy Białowieskiej. Spotykany jest w próchnowiskach i pod korą drzew liściastych (Plewa, Jaworski 0; Marczak i in. 03, Plewa, Melke 03). Odłowiono osobnika. Lamprinodes saginatus (Gravenhorst 806) gatunek europejski. W Polsce rzadki, znany z nielicznych i rozproszonych stanowisk. Zasiedla wrzosowiska, pobrzeża lasu, oraz prześwietlone lasy sosnowe i świerkowe, gdzie znajdowany jest wśród mchu, listowia, pod kamieniami oraz w gniazdach mrówek (Burakowski i in. 980, Wojtas 006, Byk 007). Odłowiono osobniki. Lesteva punctata Erichson, 839 gatunek rozprzestrzeniony od południowej części północnej Europy aż do Pirenejów, Włoch i Półwyspu Bałkańskiego. W Polsce gatunek rzadko spotykany, głównie na terenach pagórkowatych i górzystych nad potokami leśnymi pod mchem i w ściółce. Ostatnio podawany z Bieszczadów i Wyżyny Lubelskiej (Burakowski i in. 979, Szujecki 996, Staniec 00). Odłowiono osobnika. Pselaphus heisei Herbst, 79 gatunek szeroko rozpowszechniony w całej Europie. W Polsce notowany z nielicznych rozproszonych stanowisk, przy tym dane z wielu krain opierają się na znaleziskach z ubiegłego stulecia. Ostatnio podawany z Puszczy Białowieskiej i Wyżyny Małopolskiej. Występuje na wilgotnych, bagnistych miejscach pod mchem i butwiejącymi szczątkami roślinnymi (Burakowski i in. 978, Borowski 00, Mokrzycki 0). Odłowiono 7 osobników. Quedius truncicola Fairmaire & Laboulbène, 856 gatunek europejski. W Polsce znany ze Śląska, Beskidu Wschodniego i Gór Świętokrzyskich. Spotykany w dziuplach starych drzew, zwłaszcza zasiedlonych przez ptaki, pod obluźnioną korą, przy wyciekającym soku z drzew, 8