Zagospodarowanie przestrzeni podmiejskiej jako czynnik warunkujący funkcjonowanie aglomeracji warszawskiej: diagnoza i ocena potrzeb mieszkańców

Transkrypt

1 Zagospodarowanie przestrzeni podmiejskiej jako czynnik warunkujący funkcjonowanie aglomeracji warszawskiej: diagnoza i ocena potrzeb mieszkańców Dorota Mantey Zakład Geografii Miast i Organizacji Przestrzennej WGiSR UW

2 Suburbanizacja po polsku Prymat prawa własności jako swoiste odreagowanie po latach gospodarki centralnie planowanej, niechętnej wobec wszelkiej własności prywatnej Problemy z planowaniem przestrzennym, czego konsekwencją jest żywiołowe zabudowywanie terenów otwartych w oparciu o prowizoryczną infrastrukturę Nadpodaż terenów rozwojowych w stosunku do potrzeb zapisanych w suikz oraz mpzp, a co za tym idzie konieczność wypłacania odszkodowań, skutkująca niedorozwojem infrastruktury, szczególnie drogowej Osiedla grodzone jako przejaw systemu wartości polskich suburbanitów (określenie stosowane przez K. Kajdanek)

3 cena działki / domu walory przyrodnicze, dużo zieleni, ładna okolica cisza, spokój, z dala od wielkomiejskiej cywilizacji wygląd i estetyka domu oraz jego funkcjonalność bezpieczeństwo odległość oraz łatwość dojazdu do Warszawy bądź miejsca pracy poza Warszawą bliskość sklepów, punktów usługowych, przychodni bliskość szkoły / przedszkola bliskość rodziny, znajomych oferta spędzania czasu wolnego (sport, kultura, rozrywka) pozytywne opinie o gminie, jej rozwoju i mieszkańcach możliwość znalezienia pracy prestiż okolicy sąsiedztwo osób o podobnym bądź wyższym statusie społecznym akt pozyskania domu / mieszkania nie do końca zależny od Państwa woli 1,5 1,2 0,9 0,6 0,3 0-0,3-0,6-0,9 Kryteria wyboru miejsca zamieszkania (gmina Piaseczno) Gdy zaczęliście Państwo szukać nowego miejsca zamieszkania, na ile ważna była ,3 1,25 0,95 0,9 0,86 0,94 0,66 0,66 0,65 0,73 0,69 0,7 0,24 wieś miasto 0,15 0,08 0,01 0,04-0,06-0,04 0,01-0,29-0,3-0,1-0,39-0,31-0,41-0,45-0,69-0,68

4 Kryteria wyboru miejsca zamieszkania (gmina Piaseczno) Gdyby dzisiaj szukał(a) Pan(i) nowego miejsca zamieszkania, to które TRZY KRYTERIA byłyby tymi najważniejszymi? (osoby, które nie mieszkają w gminie od urodzenia) odległość oraz łatwość dojazdu do Warszawy bądź miejsca pracy 49,4% walory przyrodnicze, dużo zieleni, ładna okolica cisza, spokój, z dala od wielkomiejskiej cywilizacji możliwość znalezienia pracy cena działki / domu bliskość szkoły / przedszkola bliskość rodziny, znajomych bliskość sklepów, punktów usługowych, przychodni bezpieczeństwo 34,8% 33,1% 28,4% 27,5% 23,0% 20,5% 19,1% 18,8% oferta spędzania czasu wolnego wygląd i estetyka i funkcjonalność domu 11,5% 11,2% pozytywne opinie o gminie prestiż okolicy fakt pozyskania domu / mieszkania nie do końca zależny od naszej woli sąsiedztwo osób o podobnym bądź wyższym statusie społecznym 5,1% 4,5% 3,1% 2,8% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60%

5 Fot. D. Mantey Skutek Fot. D. Mantey

6 Skutek Fot. M. Kałaska

7 Skutek Materiały inwestora umieszczona na stronie:

8 Skutek

9 Skutek

10 Zjawisko uzależnienia od samochodu (osiedla z dala od zwartej zabudowy) Badanie gospodarstw domowych zamieszkujących suburbialne osiedla deweloperskie 1. wszyscy pracujący bądź studiujący członkowie mojego gospodarstwa domowego codziennie dojeżdżają JEDNYM samochodem do pracy / na uczelnię 2. KAŻDY z pracujących bądź studiujących członków mojego gospodarstwa domowego codziennie dojeżdża swoim WŁASNYM bądź służbowym samochodem do pracy / na uczelnię 3. tylko niektórzy członkowie mojego gospodarstwa domowego dojeżdżają do pracy / na uczelnię samochodem, pozostali korzystają z komunikacji publicznej 4. codziennie dziecko / dzieci odwożone są samochodem do szkoły / przedszkola (uwzględniono te gospodarstwa, w których są dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym) 5. dziecko / dzieci odwożone są samochodem raz bądź kilka razy w tygodniu na zajęcia pozalekcyjne (korepetycje, zajęcia sportowe, kółka zainteresowań, angielski, itp.) 6. w moim gospodarstwie domowym po wszelkie zakupy jeździ się wyłącznie samochodem 7. w moim gospodarstwie domowym samochodem jeździ się tylko po duże zakupy, średnio raz w tygodniu 17,3% 59,9% 19,9% 82,3% 64,5% 75,9% 18,6%

11 Plany migracyjne mieszkańców (gminy Piaseczno i Lesznowola) Odsetek respondentów, którzy raczej bądź zdecydowanie chcieliby się wyprowadzić poza gminę, w której mieszkają: Piaseczno: 24,8% (w tym 15% do Warszawy) Józefosław i Julianów: 38% Lesznowola: 27,4% Odsetek respondentów, którzy raczej bądź zdecydowanie chcieliby się wyprowadzić poza gminę 14,1% mieszkańców terenów wiejskich gminy Piaseczno 32,9% mieszkańców miasta Piaseczna Odsetek gospodarstw domowych, w których MŁODY CZŁOWIEK chce wyprowadzić się do Warszawy (podstawą oprocentowania są gospodarstwa domowe, w których jest młody człowiek planujący w najbliższym czasie usamodzielnić się): Piaseczno: 31,3% Lesznowola: 38,0%

12 Plany migracyjne mieszkańców (gmina Piaseczno) % 45,0 Wiek osób, które deklarują chęć wyprowadzenia się do Warszawy bądź pozostania na miejscu 42,6 40,0 35,0 30,0 25,0 20,0 15,0 25,9 17,5 14,8 21,1 16,5 21,1 17,0 10,0 5,0,0 6,7 7,4 7,4 1, lat lat lat lat lat powyżej 65 lat Ci, którzy chcieliby wyprowadzic się do Warszawy Ci, którzy chcieliby pozostać tu, gdzie mieszkają

13 Plany migracyjne mieszkańców (Józefosław i Julianów) Gdyby miał(a) Pan(i) taką możliwość, to na ile chętnie wyprowadził(a)by się Pan(i) z Józefosławia / Julianowa w inne, być może bardziej atrakcyjne miejsce? [ocena na skali od -2 do +2, gdzie -2 oznacza bardzo niechętnie a +2 bardzo chętnie ] Na ile silnie identyfikuje się Pan(i) z Józefosławiem bądź Julianowem [ocena na skali od -2 do +2, gdzie -2 oznacza w ogóle a +2 bardzo silnie ] Czy mieszka Pan(i) (osiedle) Średnia chęć wyprowadzenia się 1 Średni poziom identyfikacji 2 na osiedlu zamkniętym z osiedlową przestrzenią publiczną na osiedlu zamkniętym bez osiedlowej przestrzeni publicznej 0,08 0,57 0,35 0,09 poza osiedlem zamkniętym -0,34 0,83 Ogółem -0,01 0,56 1 Test ANOVA: F 2, 344 = 6,549; p=0,002 2 Test ANOVA: F 2, 345 = 10,159; p=0,000

14 Plany migracyjne mieszkańców Warszawy (Bródno, Miasteczko Wilanów) Gdyby miał(a) Pan(i) możliwość wyboru miejsca zamieszkania, to którą opcję wybrał(a)by Pan(i) w pierwszej kolejności? nie zamienił(a)bym osiedla na żadne inne miejsce 38,2% 44,3% wyprowadził(a)bym się do innej dzielnicy Warszawy 19,1% 20,0% wyprowadził(a)bym się na wieś, z dala od dużego miasta wyprowadził(a)bym się za granicę wyprowadził(a)bym się do miejscowości podmiejskiej po prawej (praskiej) stronie Wisły 11,2% 12,9% 5,1% 8,6% 2,8% 5,7% trudno powiedzieć wyprowadził(a)bym się do innego miasta 3,6% 5,1% 3,6% 13,5% Miasteczko Wilanów Bródno wyprowadził(a)bym się do miejscowości podmiejskiej po lewej stronie Wisły 5,1% 1,4% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40% 45% 50%

15 Przyszłość terenów otwartych (gmina Lesznowola) Przyszłość terenów otwartych wprowadzać zabudowę mieszkaniową, ale ograniczyć zabudowywanie terenów wielkopowierzchniowymi obiektami 35,8% zahamować gwałtowny rozwój, chroniąc tereny otwarte 24,0% nadal wprowadzać zarówno zabudowę mieszkaniową, jak i wielkopowierzchniowe obiekty produkcyjno-usługowe nie wiemy zaprzestać wprowadzania zabudowy mieszkaniowej, ale przyciągać kolejnych inwestorów 10,5% 15,9% 15,4% 0% 5% 10% 15% 20% 25% 30% 35% 40%

16 Preferowane kierunki rozwoju gmin podwarszawskich (gmina Piaseczno) 70% 66,6% TRZY preferowane kierunki rozwoju gminy 60% 50% 40% 53,8% 48,3% 44,8% 41,4% 30% 26,8% 20% 10% 8,2% 7,7% 0% gmina sprawna i funkcjonalna atrakcyjna, czysta i bezpieczna przestrzeń publiczna atrakcyjna i zróżnicowana oferta spędzania czasu wolnego silna gospodarka, której podstawą są lokalni przedsiębiorcy nowoczesna edukacja dostępna w każdym wieku rozwój, ale wolniejszy i bardziej zrównoważony gmina otwarta na turystów jednodniowych gmina otwarta na nowych mieszkańców

17 Preferowane kierunki rozwoju gmin podwarszawskich (gmina Lesznowola) TRZY preferowane kierunki rozwoju gminy 80% 70% 67,5% 60% 56,1% 52,4% 50% 40% 30% 39,4% 31,5% 29,4% 20% 10% 9,8% 0% Gmina sprawna i funkcjonalna Atrakcyjna, czysta i bezpieczna przestrzeń publiczna Atrakcyjna i zróżnicowana oferta spędzania czasu wolnego Nowoczesna edukacja dostępna dla osób w każdym wieku Rozwój, ale wolniejszy i bardziej zrównoważony Silna gospodarka, której podstawą są lokalni przedsiębiorcy oraz inwestorzy z zewnątrz Gmina otwarta na nowych mieszkańców

18 Warunki życia (gmina Podkowa Leśna i Brwinów) [skala od -2 (ocena bardzo zła) do +2 (ocena bardzo dobra)] Podkowa Leśna N średnia odchyl. stand. ocena utrzymania dróg publicznych w zimie 210-0,27 1,236 ocena dostępu do lekarzy specjalistów 184-0,41 1,160 ocena dostępności tras rowerowych 190-0,41 1,217 ocena jakości dróg dla pieszych w okolicy miejsca zamieszkania 215-0,70 1,251 ocena pomocy gminy udzielanej przedsiębiorcom 52-0,85 1,144 ocena jakości dróg / ulic 212-1,04 1,018 ocena dostępności miejsc pracy w gminie 93-1,35 0,816 Brwinów N średnia odchyl. stand. ocena dostępności przedszkoli 143-0,50 1,204 ocena dostępności różnych form spędzania czasu wolnego dla dzieci / młodzieży 145-0,52 1,167 ocena przepustowości głównych tras komunikacyjnych w godzinach szczytu 294-0,57 0,967 ocena jakości dróg dla pieszych w okolicy miejsca zamieszkania 296-0,61 1,287 ocena dostępności dla dorosłych miejsc spędzania czasu wolnego 234-0,63 1,136 ocena dostępu do lekarzy specjalistów 253-0,92 1,040 ocena dostępności tras rowerowych 286-0,93 1,202 ocena pomocy gminy udzielanej przedsiębiorcom 105-0,95 1,050 ocena jakości dróg / ulic 302-1,22 0,924 ocena dostępności miejsc pracy w gminie 209-1,29 0,868

19 Lokalne wydarzenia (Józefosław i Julianów) % Jakiego rodzaju imprez brakuje na terenie Józefosławia i Julianowa najbardziej? 50,0 40,0 30,0 42,3% 38,1% 38,9% 34,6% 33,3% 31,5% lat lat 65 lat i więcej 20,0 22,2% 19,0% 10,0 12,8% 9,5% 7,4% 10,3% 0,0 imprez integracyjnych, pikników rodzinnych imprez kulturalnych, wystaw, koncertów imprez i zawodów sportowych żadnych, nie potrzeba tu więcej imprez

20 Mysiadło przypadek szczególny Który z pomysłów na zagospodarowanie terenów po dawnym KPGO Mysiadło jest najlepszy? atrakcyjne tereny wypoczynkowe i rekreacyjne DLA OKOLICZNYCH MIESZKAŃCÓW 41,8 unikalne w skali regionu obiekty rekreacyjne lub edukacyjne, które PRZYCIĄGNĄ LUDZI SPOZA MYSIADŁA 20,7 obiekty handlowe i usługowe funkcje mieszkaniowe z przewagą zabudowy wielorodzinnej, ale z atrakcynymi terenami rekreacyjnymi centrum biurowo-konferencyjne lub naukowotechnologiczne 8,0 7,4 10,0 wyłącznie kameralna zabudowa jednorodzinna 6,4 zostawić teren niezagospodarowany jako rezerwa na przyszłość 5, %

21

22

23 Wnioski Sposób zagospodarowania przestrzeni podmiejskiej przekłada się na funkcjonowanie całej aglomeracji. Niemożność zaspokajania potrzeb pozamieszkaniowych w strefie podmiejskiej powoduje: nieustane przemieszczanie się w obrębie aglomeracji, budowanie relacji międzyludzkich w oderwaniu od zamieszkiwanej przestrzeni, osłabienie kapitału społecznego miejscowości podmiejskich. Skutki ułomnej suburbanizacji obrazuje postawa ludzi młodych, którzy chętnie deklarują chęć przeprowadzenia się w przyszłości do Warszawy, w której funkcjonują na co dzień.

24 Wnioski Strefa podmiejska oprócz funkcji mieszkaniowej powinna pełnić także funkcję rekreacyjną, m.in. dla mieszkańców stolicy. W interesie zatem zarówno Warszawy, jak i gmin podwarszawskich leży współpraca przy realizacji obiektów oraz infrastruktury rekreacyjnej o znaczeniu ponadlokalnym. Rola gmin podmiejskich w alokacji funkcji pozamieszkaniowych wciąż pozostaje niedookreślona. Świadczą o tym dalekosiężne plany inwestycyjne niektórych gmin, bez stosownych konsultacji zarówno z mieszkańcami, jak i władzami stolicy. Wyhamowanie tempa zabudowywania gmin podwarszawskich i poprawa jakości już zagospodarowanej przestrzeni, z uwzględnieniem pozamieszkaniowych potrzeb, powinny przełożyć sią na optymalizację przepływów w obrębie aglomeracji, zaś koordynacja inwestycji ponadlokalnych zacieśnić relacje pomiędzy Warszawą a jej bezpośrednim zapleczem.

25 Bibliografia Kępkowicz A, Mantey D., Lipińska H., Wańkowicz W., 2014, Club landscape as a manifestation of substitutive public spaces in suburbs, Architektura Krajobrazu. Landscape Architecture. Zieleń osiedlowa. The Settling Greenery, nr 3/2014, s , Lisowski A., Mantey D., Wilk W., 2014, Lessons from Warsaw. The Lack of Coordinated Planning and Its Impacts on Urban Sprawl, in: Stanilov K., Sýkora L. (ed.), Confronting Suburbanization: Urban Decentralization in Postsocialist Central and Eastern Europe, First Edition, John Wiley & Sons, Ltd., p Mantey D., 2015, Zaangażowanie a zaufanie, czyli wybrane aspekty kapitału społecznego na przykładzie podwarszawskiej gminy Podkowa Leśna, MAZOWSZE. Studia Regionalne, 16, s , Mantey D., 2015, Rozwój przestrzenny gminy Lesznowola, opracowanie wykonane dla gminy Lesznowola, maszynopis, 79 s. Mantey D., Kępkowicz A., Lesiewicz-Sych A., 2014, Kształtowanie przestrzeni publicznej suburbiów w kontekście integracji społecznej wyzwania badawcze, [w:] Kołodziejczyk K., Chylińska D., Zaręba A. (red.), Krajobraz jako nośnik idei. Ujęcie teoretyczne i humanistyczne, Instytut Geografii i Rozwoju Regionalnego, Uniwersytet Wrocławski, Wrocław. Mantey D., 2014, Opinie mieszkańców Gminy Brwinów nt. warunków życia i jakości usług publicznych, opracowanie wykonane dla gminy Brwinów, maszynopis, 95 s., Mantey D., 2014, Opinie mieszkańców Miasta i Gminy Podkowa Leśna nt. warunków życia i jakości usług publicznych, opracowanie wykonane dla gminy Podkowa Leśna, maszynopis, 92 s., Mantey D., 2014, Przestrzeń publiczna Józefosławia i Julianowa. Kompleksowa diagnoza wraz z propozycjami utworzenia sieci lokalnych przestrzeni publicznych, opracowanie wykonane dla gminy Piaseczno, maszynopis, 146 s. Mantey D., 2013, Pułapka suburbanizacji, czyli o planach migracyjnych młodych piaseczan, Przegląd Geograficzny, T 85, z. 2 (2013), s , Mantey D., 2013, Gmina jako miejsce identyfikacji - raport z badań w podwarszawskiej gminie Piaseczno, MAZOWSZE. Studia Regionalne, Vol. 13, s Mantey D., 2013, Potrzeba zintegrowanego zarządzania miastami i obszarami metropolitalnymi, Samorząd Terytorialny, Nr 6/2013 (270), Wolters Kluwer Polska, s Mantey D., 2013, Zintegrowane zarządzanie miastami i obszarami metropolitalnymi, INFOS, nr 4(141), Biuro Analiz Sejmowych, Mantey D., 2012, Jak cię widzą, tak cię piszą, czyli Piaseczno oczami jego mieszkańców, MAZOWSZE. Studia Regionalne, nr 11/2012, Warszawa, s ,. Mantey D., 2012, Podwarszawskie osiedla mieszkaniowe, Przegląd Urbanistyczny, Tom IV, Rocznik IV-2012, Towarzystwo Urbanistów Polskich Oddział we Wrocławiu, s Mantey D., 2012, Kierunki rozwoju Miasta i Gminy Piaseczno, opracowanie wykonane dla gminy Piaseczno, maszynopis, 78 s. Mantey D., 2012, Sport, rekreacja i kultura fizyczna w gminie Piaseczno, opracowanie wykonane dla gminy Piaseczno, maszynopis, 53 s. Mantey D., 2011, Żywiołowość lokalizacji osiedli mieszkaniowych na terenach wiejskich obszaru metropolitalnego Warszawy, Uniwersytet Warszawski Wydział Geografii i Studiów Regionalnych, Warszawa. Mantey D., 2011, Mit domu pod miastem, w: Fuhrmann M., Richling A. (red.), Geograficzne spotkania w drodze. Krok trzeci Warszawa. Materiały III Ogólnopolskiej Konferencji Geografów-Doktorantów, WGSR UW, Warszawa, s Mantey D., 2011, Peryurbanizacja wokół Warszawy refleksje z badań nad lokalizacją osiedli domów jednorodzinnych, w: Jakóbczyk- Gryszkiewicz J. (red.), Regiony miejskie w Polsce. Dwadzieścia lat transformacji, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź.