Obieg węgla w Morzu Bałtyckim

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Obieg węgla w Morzu Bałtyckim"

Transkrypt

1 Obieg węgla w Morzu Bałtyckim Karol Kuliński Zakład Chemii i Biochemii Morza Promotor: Prof. dr hab. inż. Janusz Pempkowiak Finansowanie: Działalność statutowa IOPAN, Temat II.2 Grant promotorski MNiSW nr: N N EU FP6 CARBOOCEAN Sopot,

2 Morza i oceany absorbują 1,6 ± 0, g C w postaci CO 2 (Takahashi i in., 2009) Pompa biologiczna Chisholm, 2000

3 Rola Morza Bałtyckiego??? 10,8 g C m -2 rok -1 (Thomas i in., 2003) 36,0 g C m -2 rok -1 (Kuss i in., 2006) -35,4 g C m -2 rok -1 (Algesten i in., 2006) -19,7 g C m -2 rok -1 (Wesslander i in., 2010) -28,1 g C m -2 rok -1 (Wesslander i in., 2010) HELCOM, 2007

4 Hipoteza: Kierunek i wielkość wymiany netto CO 2 przez powierzchnię Morze Bałtyckie atmosfera można wyznaczyć wykorzystując bilans mas Cel pracy: Przedstawienie ilościowego i jakościowego opisu obiegu węgla w Morzu Bałtyckim

5 Model pudełkowy budżet węgla F i F e wymiana pomiędzy M. Bałtyckim i M. Źródła Północnym dodatnie F s depozycja do osadów dennych F Ubytki m strumień - ujemne powrotny z osadów dennych F r dopływ z wodami rzek F p źródła punktowe (ścieki) F f rybołówstwo F o depozycja z atmosfery F a wymiana netto CO 2 przez granicę woda morska/atmosfera źródła = ubytki F i + F e + F o + F a + F f + F p + F r + F m + F s = 0 F a = F i + F e + F o + F f + F p + F r + F m + F s

6 Zadania badawcze: zidentyfikowanie istotnych strumieni węgla w M. Bałtyckim wyznaczenie ilościowej wymiany węgla pomiędzy M. Bałtyckim i M. Północnym z uwzględnieniem zmienności krótkookresowej określenie dopływu węgla z wodami rzek do M. Bałtyckiego oszacowanie depozycji węgla do osadów dennych M. Bałtyckiego wyznaczenie wielkości strumienia powrotnego węgla z osadów dennych M. Bałtyckiego do toni wodnej wyznaczenie dynamiki procesów wczesnej diagenezy materii organicznej osadach dennych

7 Wymiana węgla pomiędzy M. Bałtyckim i M. Północnym

8 F = C V F strumień węgla C stężenie węgla V objętość przepływającej wody Morze Północne MP MB Morze Bałtyckie Zmienność sezonowa rozpuszczonego węgla nieorganicznego (DIC) MB (Thomas i Schneider, 1999) + wyniki własne MP (Prowe i in., 2009) + wyniki własne Zmienność sezonowa rozpuszczonego węgla organicznego (DOC) MB wyniki własne MP wyniki własne + niepublikowane dane S. Suratmana (UEA) Hydrodynamiczny model CMOD Okres: VI.2002 V.2006 Metoda end members x + y = 1 S B x + S P y = S CD x udział wody bałtyckiej y udział wody północnomorskiej S B zasolenie wody bałtyckiej [PSU] S P zasolenie wody północnomorskiej [PSU] S CD zasolenie wody w Cieśninach Duńskich [PSU]

9 Dopływ węgla z wodami rzek

10 F = C V F strumień węgla C stężenie węgla V objętość przepływającej wody HELCOM, 2007 Baza danych: Narodowe programy monitoringowe krajów nadbałtyckich Okres Średniomiesięczne wartości stężeń węgla (TOC, TIC) Średniomiesięczne wartości objętości przepływającej wody Objętość sumaryczna 345 km 3 rok -1 80% całkowitej objętości (428 km 3 rok -1 Lass i Matthäus, 2008)

11 Depozycja węgla do osadów dennych oraz strumień powrotny do toni wodnej

12 Depozycja węgla do osadów dennych Typy dna w Morzu Bałtyckim Powierzchnia obszarów depozycyjnych oraz tempo akumulacji węgla organicznego zostały wyznaczone w oparciu o dane literaturowe: Błaszczyszyn, 1982 Emeis i in., 2000 Algesten i in., 2006 Christoffersen i in., 2007 erozyjne pośrednie depozycyjne Jönsson i in., 2005

13 Strumień powrotny węgla z osadów dennych F2 BY15 MB B1 P1 DIC, DOC DIC, DOC J = -φ D sed ΔC Δx J strumień dyfuzyjny [μg cm -2 s -1 ] φ porowatość 1. cm osadu [%] D sed współczynnik dyfuzji [cm 2 s -1 ] ΔC Δx zmiana stężenia z głębokością μg cm [ -3 cm ] Ullman i Aller, 1982

14 Wymiana węgla pomiędzy M. Bałtyckim i M. Północnym

15 Wymiana wody pomiędzy Morzem Bałtyckim i Morzem Północnym okres DIC [Tg C rok -1 ] bałtycki DIC północnomorski DIC suma 2002/ ,39 5,41-5, /2004-9,23 3,97-5, /2005-9,18 1,65-7, /2006-8,98 3,76-5,22 średnia±sd -9,70±1,13 3,70±1,55-6,00±1,08 okres bałtycki DOC DOC [Tg C rok -1 ] północnomorski DOC suma 2002/2003-2,21 0,28-1, /2004-1,80 0,23-1, /2005-1,79 0,11-1, /2006-1,72 0,22-1,50 średnia±sd -1,88±0,22 0,21±0,07-1,67±0,19

16 Dopływ węgla z wodami rzek

17 Dopływ węgla z wodami rzek

18 Depozycja węgla do osadów dennych oraz strumień powrotny do toni wodnej

19 Depozycja węgla do osadów dennych

20 Strumień powrotny węgla z osadów dennych

21 F o = 0,57 F s = -3,78 F a = -1,14 F m = 1,14 Budżet węgla w Morzu Bałtyckim Morze Północne F i = 3,91 F e = -11,58 Osady Morze Bałtyckie Atmosfera F f = -0,06 F p = 0,04 F r = 10,90 Ładunki węgla wyrażone są w g C rok -1 Emisja netto CO 2 z M. Bałtyckiego do Dane literaturowe: F o Algesten i in., 2006; atmosfery Kuśmierczyk-Michulec i in., 2001 F f ICES, F2008; Crabtree, 1995 a = -1,14 ± 2, g C rok -1 F p HELCOM, 2004 F a = -3,0 ± 6,4 g C m -2 rok -1 Ląd Dopływ węgla z wodami rzek IC: 62% OC: 38% Import węgla z M. Północnego IC: 95% OC: 5% Eksport węgla do M. Północnego IC: 83% OC: 17% Depozycja do osadów dennych OC: 100% Strumień powrotny węgla z osadów dennych IC: 91% OC: 9%

22 Dziękuję

23 Wnioski Bilans mas węgla w Morzu Bałtyckim umożliwia wyznaczenie kierunku i wielkości wymiany netto CO 2 przez powierzchnię woda morska/atmosfera Najważniejszymi elementami budżetu węgla w Morzu Bałtyckim są: - spływ rzeczny, - wymiana węgla pomiędzy Bałtykiem i Morzem Północnym, - depozycja materii organicznej do osadów dennych, - procesy dekompozycji i mineralizacji materii organicznej w osadach, - wymiana CO 2 przez powierzchnię woda morska/atmosfera. Morze Bałtyckie emituje do atmosfery średnio 3,0 ± 6,4 g C m -2 rok -1 w postaci CO 2. Spływ rzeczny wnosi największe ładunki węgla nieorganicznego i organicznego do Morza Bałtyckiego (10, g C rok -1 ) Morze Bałtyckie jest eksporterem netto węgla do Morza Północnego (-7, g C rok -1 ). Ilościowa ocena eksportu węgla do osadów dennych winna uwzględniać procesy dekompozycji i mineralizacji zachodzące w trakcie wczesnej diagenezy. Roczne strumienie węgla w Bałtyku wahają się w szerokich granicach.

24 Analiza próbek DOC i DIC próbka wody próbka wody filtracja 0,4 μm zakwaszanie HCl do ph=2 usuwanie CO 2 powietrzem syntetycznym przesącz DOC utlenianie OC Na 2 S 2 O 8 + UV detekcja powstałego CO 2 w IR DIC konserwacja HgCl 2 zakwaszanie HCl do ph=2 detekcja powstałego CO 2 w IR

25 F = C V F strumień węgla C stężenie węgla V objętość przepływającej wody Morze Północne MP MB Morze Bałtyckie Zmienność sezonowa rozpuszczonego węgla nieorganicznego (DIC) MB (Thomas i Schneider, 1999) + wyniki własne MP (Prowe i in., 2009) + wyniki własne Zmienność sezonowa rozpuszczonego węgla organicznego (DOC) MB wyniki własne MP wyniki własne + niepublikowane dane S. Suratmana (UEA)

26 Zmienność sezonowa stężeń DIC MB modelowany DIC (Thomas i Schneider, 1999) MB granica błędu (Thomas i Schneider, 1999) MB zmierzony DIC ( ) MP modelowany DIC (Prowe i in., 2009) MP granica błędu (Prowe i in., 2009) MP zmierzony DIC ( )

27 Dokładność budżetu węgla w Morzu Bałtyckim Strumień Ładunek netto węgla Niepewność Niepewność [10 12 g C rok -1 ] [10 12 g C rok -1 ] [%] Rzeki 10,90 4,37 40,1 M. Północne -7,67 2,91 38,2 Osady denne -2,64 0,74 28,0 Opady 0,57 0,07 13,3 Źródła punktowe 0,04 n. i. <7 Rybołówstwo -0,06 n. i. <8 n.i. nieistotne źródła niepewności (<0, g C rok -1 ) Emisja netto CO 2 z M. Bałtyckiego do atmosfery F a = -1,14 ± 2, g C rok -1 F a = -3,0 ± 6,4 g C m -2 rok -1

28 V [km 3 ] V [km 3 ] Wprowadzenie Cel Koncepcja Metody Wyniki Wnioski Wymiana wody pomiędzy Morzem Bałtyckim i Morzem Północnym woda bałtycka powracająca do M. Bałtyckiego woda bałtycka wypływająca do M. Północnego dzień roku woda północnomorska wpływająca do M. Bałtyckiego woda północnomorska powracająca do M. Północnego dzień roku

29 Zmienność sezonowa stężeń DOC Molo zmierzony DOC Molo granica błędu MB modelowany DOC MB granica błędu MB zmierzony DOC ( ) MP modelowany DOC MP granica błędu MP zmierzony DOC ( ) MP zmierzony DOC (S. Suratman)

Teoretyczne i praktyczne aspekty obiegu węgla w Morzu Bałtyckim

Teoretyczne i praktyczne aspekty obiegu węgla w Morzu Bałtyckim Teoretyczne i praktyczne aspekty obiegu węgla w Morzu Bałtyckim Janusz Pempkowiak, Karol Kuliński, Beata Szymczycha, Aleksandra Winogradow Zakład Chemii i Biochemii Morza, Instytut Oceanologii PAN, Sopot,

Bardziej szczegółowo

RECENZJA rozprawy doktorskiej Pani mgr Aleksandry Szczepańskiej pt.: Określenie szybkości odkładania (burial rates) węgla w bałtyckich osadach dennych

RECENZJA rozprawy doktorskiej Pani mgr Aleksandry Szczepańskiej pt.: Określenie szybkości odkładania (burial rates) węgla w bałtyckich osadach dennych Olsztyn, 13.09.2012 r. dr hab. inŝ. Wojciech Janczukowicz, prof. UWM Katedra InŜynierii Środowiska Wydział Nauk o Środowisku Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie RECENZJA rozprawy doktorskiej Pani

Bardziej szczegółowo

Model fizykochemiczny i biologiczny

Model fizykochemiczny i biologiczny Model fizykochemiczny i biologiczny dr Czesław Kliś Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego

Bardziej szczegółowo

Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej nocno-zachodnim Morzu Barentsa

Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej nocno-zachodnim Morzu Barentsa Agata Zaborska Zakład Chemii i Biochemii Morza Instytutu Oceanologii PAN Akumulacja osadów w dennych oraz odkładanie materii organicznej w północnop nocno-zachodnim Morzu Barentsa. Akumulacja osadów dennych.

Bardziej szczegółowo

Przestrzenna i sezonowa zmienność stężeń CO 2 w jeziorze Wigry. Anna Paprocka Instytut Nauk Geologicznych Polska Akademia Nauk w Warszawie

Przestrzenna i sezonowa zmienność stężeń CO 2 w jeziorze Wigry. Anna Paprocka Instytut Nauk Geologicznych Polska Akademia Nauk w Warszawie Przestrzenna i sezonowa zmienność stężeń CO 2 w jeziorze Wigry Anna Paprocka Instytut Nauk Geologicznych Polska Akademia Nauk w Warszawie Cele prac: Zbudowanie modelu obiegu węgla w systemie jeziornym

Bardziej szczegółowo

FIZYKA I CHEMIA GLEB. Literatura przedmiotu: Zawadzki S. red. Gleboznastwo, PWRiL 1999 Kowalik P. Ochrona środowiska glebowego, PWN, Warszawa 2001

FIZYKA I CHEMIA GLEB. Literatura przedmiotu: Zawadzki S. red. Gleboznastwo, PWRiL 1999 Kowalik P. Ochrona środowiska glebowego, PWN, Warszawa 2001 FIZYKA I CHEMIA GLEB Literatura przedmiotu: Zawadzki S. red. Gleboznastwo, PWRiL 1999 Kowalik P. Ochrona środowiska glebowego, PWN, Warszawa 2001 Tematyka wykładów Bilans wodny i cieplny gleb, właściwości

Bardziej szczegółowo

ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody

ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody Bilans jonów Zasady ogólne Kontroli jakości danych dokonuje się wykonując bilans jonów. Bilans jonów jest podstawowym testem poprawności wyników analiz chemicznych

Bardziej szczegółowo

Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii Ekologia Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków Ryszard Laskowski www.cyfronet.edu.pl/~uxlaskow 1/35 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków

Bardziej szczegółowo

Pracownia Chemicznych Zanieczyszczeń Morza Instytut Oceanologii PAN

Pracownia Chemicznych Zanieczyszczeń Morza Instytut Oceanologii PAN Pracownia Chemicznych Zanieczyszczeń Morza Instytut Oceanologii PAN Projekt WAB Wetlands, Algae and Biogas a southern Baltic Sea Eutrophication Counteract Project ( Mokradła(nieużytki), glony i biogaz

Bardziej szczegółowo

Piotr Kowalczuk Natura rozpuszczonej materii organicznej w morzach szelfowych w świetle najnowszych zastosowań spektroskopii fluorescencyjnej

Piotr Kowalczuk Natura rozpuszczonej materii organicznej w morzach szelfowych w świetle najnowszych zastosowań spektroskopii fluorescencyjnej Piotr Kowalczuk Natura rozpuszczonej materii organicznej w morzach szelfowych w świetle najnowszych zastosowań spektroskopii fluorescencyjnej Institute of Oceanology, Polish Academy of Sciences, ul. Powstańców

Bardziej szczegółowo

Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek

Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Katedra Chemii Rolnej i Środowiskowej

Bardziej szczegółowo

Rola normalizacji w ochronie wód. Jeremi Naumczyk Marzec, 2018

Rola normalizacji w ochronie wód. Jeremi Naumczyk Marzec, 2018 Rola normalizacji w ochronie wód Jeremi Naumczyk Marzec, 2018 Cel normalizacji Opracowywanie i publikowanie norm dotyczących procedur badania wód Procedury podane w normach są w przepisach prawnych (rozporządzenia

Bardziej szczegółowo

Menu. Badania temperatury i wilgotności atmosfery

Menu. Badania temperatury i wilgotności atmosfery Menu Badania temperatury i wilgotności atmosfery Wilgotność W powietrzu atmosferycznym podstawową rolę odgrywa woda w postaci pary wodnej. Przedostaje się ona do atmosfery w wyniku parowania z powieszchni

Bardziej szczegółowo

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii biogeochemia Ryszard Laskowski 1/31 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz

Bardziej szczegółowo

BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA

BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. 2. 3. 4. 5. Ogólne podstawy biologicznych metod oczyszczania ścieków. Ścieki i ich rodzaje. Stosowane metody analityczne. Substancje biogenne w ściekach. Tlenowe procesy przemiany

Bardziej szczegółowo

1. Regulamin bezpieczeństwa i higieny pracy... 10 2. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach... 12 Literatura... 12

1. Regulamin bezpieczeństwa i higieny pracy... 10 2. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach... 12 Literatura... 12 Spis treści III. Wstęp... 9 III. Zasady porządkowe w pracowni technologicznej... 10 1. Regulamin bezpieczeństwa i higieny pracy... 10 2. Pierwsza pomoc w nagłych wypadkach... 12 Literatura... 12 III. Wskaźniki

Bardziej szczegółowo

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii biogeochemia Ryszard Laskowski 1 Biogeochemia Lata 1940. Hutchinson i współpracownicy. Biogeochemia bada drogi przepływu pierwiastków chemicznych pomiędzy poszczególnymi składnikami ekosystemu oraz wymiany

Bardziej szczegółowo

Plan wykładu. 1. Pochodzenie wód podziemnych. 2. Klasyfikacja wód podziemnych

Plan wykładu. 1. Pochodzenie wód podziemnych. 2. Klasyfikacja wód podziemnych Plan wykładu 1. Pochodzenie wód podziemnych Cykl hydrologiczny Zasilanie wód podziemnych Wody podziemne w strukturach geologicznych 2. Klasyfikacja wód podziemnych Wody strefy aeracji Wody strefy saturacji

Bardziej szczegółowo

Dominika Jezierska. Łódź, dn r.

Dominika Jezierska. Łódź, dn r. Badania i ocena jakości środowiska morskiego Bałtyku rozporządzenie MŚ z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać morskie wody wewnętrzne i wody przybrzeżne będące środowiskiem

Bardziej szczegółowo

Ocena możliwości i warunków osiągnięcia celów redukcyjnych HELCOM dla azotu i fosforu. II Bałtycki Okrągły Stół 13 maja 2014 r

Ocena możliwości i warunków osiągnięcia celów redukcyjnych HELCOM dla azotu i fosforu. II Bałtycki Okrągły Stół 13 maja 2014 r Ocena możliwości i warunków osiągnięcia celów redukcyjnych HELCOM dla azotu i fosforu II Bałtycki Okrągły Stół 13 maja 2014 r 08.05.2014 Deklaracja Ministrów HELCOM w Kopenhadze Raport podsumowujący opracowanie

Bardziej szczegółowo

dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska

dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska dr inż. Andrzej Jagusiewicz, Lucyna Dygas-Ciołkowska, Dyrektor Departamentu Monitoringu i Informacji o Środowisku Główny Inspektor Ochrony Środowiska Eutrofizacja To proces wzbogacania zbiorników wodnych

Bardziej szczegółowo

VIII Doroczna Konferencja Naukowa IO PAN w Sopocie

VIII Doroczna Konferencja Naukowa IO PAN w Sopocie VIII Doroczna Konferencja Naukowa IO PAN w Sopocie Badania statutowe Kierunki badań strategicznych I. Rola oceanu w kształtowaniu klimatu i skutki zmian klimatu w morzach europejskich. II. Zmienność naturalna

Bardziej szczegółowo

Obieg materii w skali zlewni rzecznej

Obieg materii w skali zlewni rzecznej OBIEG MATERII W ZLEWNI RZECZNEJ UJĘCIE BILANSOWE Zestawienie wartości depozycji atmosferycznej, traktowanej jako wejście do systemu zlewni oraz ładunku odprowadzanego poprzez odpływ korytowy pozwala wyróżnić

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 799

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 799 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 799 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 8 Data wydania: 12 lipca 2012 r. Nazwa i adres AB 799 INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

Projekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego

Projekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego Projekt Baltic Pipe budowa międzysystemowego Gazociągu Bałtyckiego Oddziaływania na rybołówstwo Spotkanie konsultacyjne 20.02.2019 r. 1 Badania środowiska morskiego Badania zostały wykonane w strefie potencjalnych

Bardziej szczegółowo

Morze Bałtyckie utworzyło się po zakończeniu ostatniego zlodowacenia. Wyróżnić tu można cztery główne etapy jego powstawania: utworzenie niecki morza

Morze Bałtyckie utworzyło się po zakończeniu ostatniego zlodowacenia. Wyróżnić tu można cztery główne etapy jego powstawania: utworzenie niecki morza MORZE BAŁTYCKIE Morze Bałtyckie utworzyło się po zakończeniu ostatniego zlodowacenia. Wyróżnić tu można cztery główne etapy jego powstawania: utworzenie niecki morza przez lądolód skandynawski, wypełnienie

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 868 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3 Data wydania: 21 lipca 2009 r. Nazwa i adres organizacji

Bardziej szczegółowo

Ewa Imbierowicz. Prezentacja i omówienie wyników pomiarów monitoringowych, uzyskanych w trybie off-line

Ewa Imbierowicz. Prezentacja i omówienie wyników pomiarów monitoringowych, uzyskanych w trybie off-line Projekt MONSUL Analiza czynników wpływających na stan ekologiczny wód Zbiornika Sulejowskiego w oparciu o ciągły monitoring i zintegrowany model 3D zbiornika Ewa Imbierowicz Prezentacja i omówienie wyników

Bardziej szczegółowo

Pigments in water column and sediments of fjords

Pigments in water column and sediments of fjords Grant: GAME - Dojrzewanie Ekosystemu Morskiego Arktyki Pracownia Biochemii Morza Zakładu Chemii i Biochemii Morza Zespół realizujący: prof. dr hab. Alicja Kosakowska dr Maria Łotocka mgr Jolanta Lewandowska

Bardziej szczegółowo

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny

Obliczenia chemiczne. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Obliczenia chemiczne Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny 1 STĘŻENIA ROZTWORÓW Stężenia procentowe Procent masowo-masowy (wagowo-wagowy) (% m/m) (% w/w) liczba gramów substancji rozpuszczonej

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM BADAŃ ŚRODOWISKOWYCH tel PROTOKÓŁ POBIERANIA PRÓBEK

LABORATORIUM BADAŃ ŚRODOWISKOWYCH tel PROTOKÓŁ POBIERANIA PRÓBEK Str. 1 /6 Uwaga: 1) wypełnia zleceniodawca 2) norma wycofana przez PKN A metoda akredytowana, symbol akredytacji AB 1633 N metoda nieakredytowana niepotrzebne skreślić właściwe zaznaczyć X zlecenia PROTOKÓŁ

Bardziej szczegółowo

MIEJSKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE PRZYRODA ROK SZKOLNY 2008/2009 EDYCJA IV. Woda w przyrodzie

MIEJSKIE KONKURSY PRZEDMIOTOWE PRZYRODA ROK SZKOLNY 2008/2009 EDYCJA IV. Woda w przyrodzie MIEJKIE KOKURY PRZEDMIOTOWE PRZYROD ROK ZKOLY 28/29 EDYCJ IV Woda w przyrodzie. Uważnie przeczytaj pytania i zastanów się nad odpowiedzią 2. taraj się pisać czytelnie 3. Masz 6 minut na odpowiedzi, wykorzystaj

Bardziej szczegółowo

OBIEG MATERII W SKALI ZLEWNI RZECZNEJ

OBIEG MATERII W SKALI ZLEWNI RZECZNEJ OBIEG MATERII W SKALI ZLEWNI RZECZNEJ Odpływ powierzchniowy jest podstawową droga odprowadzania substancji rozpuszczonych i zawiesin z obszaru zlewni. Do zasadniczych źródeł substancji obecnych w odpływie

Bardziej szczegółowo

Monitoring ciągły parametrów fizyko-chemicznych wody Zbiornika Goczałkowickiego

Monitoring ciągły parametrów fizyko-chemicznych wody Zbiornika Goczałkowickiego Monitoring ciągły parametrów fizyko-chemicznych wody Zbiornika Goczałkowickiego Dr Marek Ruman Dr Magdalena Matysik Dr Damian Absalon Zespół Hydrologów Wydział Nauk o Ziemi Uniwersytet Śląski 1 Lokalizacja

Bardziej szczegółowo

Zakres badań środowiskowych w rejonie zrzutu solanki wykonanych przez Instytut Morski w Gdańsku dla Gas Storage Poland sp. z o.o. w latach

Zakres badań środowiskowych w rejonie zrzutu solanki wykonanych przez Instytut Morski w Gdańsku dla Gas Storage Poland sp. z o.o. w latach Zakres badań środowiskowych w rejonie zrzutu solanki wykonanych przez Instytut Morski w Gdańsku dla Gas Storage Poland sp. z o.o. w latach 2009-2018 Autorzy: Mateusz Gorczyca, Tomasz Kuczyński, Piotr Pieckiel,

Bardziej szczegółowo

NATURALNE ZMIANY CYKLU OBIEGU WODY

NATURALNE ZMIANY CYKLU OBIEGU WODY NATURALNE ZMIANY CYKLU OBIEGU WODY prof. dr hab. inż. MACIEJ MACIEJEWSKI, e-mail: maciej.maciejewski@imgw.pl dr inż. TOMASZ WALCZUKIEWICZ, e-mail: tomasz.walczykiewicz@imgw.pl mgr CELINA RATAJ, e-mail:

Bardziej szczegółowo

Magdalena Jabłońska-Czapla Eligiusz Kowalski Jerzy Mazierski

Magdalena Jabłońska-Czapla Eligiusz Kowalski Jerzy Mazierski ROLA ZANIECZYSZCZEŃ PUNKTOWYCH W DYSTRYBUCJI WYBRANYCH METALI W ZBIORNIKU WODOCIĄGOWYM GOCZAŁKOWICE. Magdalena Jabłońska-Czapla Eligiusz Kowalski Jerzy Mazierski Instytut Podstaw Inżynierii Środowiska

Bardziej szczegółowo

Temat: Ołów 210 w osadach jeziornych

Temat: Ołów 210 w osadach jeziornych Geochemia izotopów Temat: Ołów 210 w osadach jeziornych Arkadiusz Bulak 1. Zarys geochemii elementów szeregu uranowego Opis zachowania poszczególnych elementów jest trudny ze względu na różne ich właściwości

Bardziej szczegółowo

Jak chroni się wody Bałtyku

Jak chroni się wody Bałtyku SZKOŁA PODSTAWOWA nr 1 w DAMNICY GRUPA II Jak chroni się wody Bałtyku Pomorskie dobry kurs na edukację. Kształtowanie kompetencji kluczowych uczniów w regionie poprzez edukację morską POŁOŻENIE MORZA BAŁTYCKIEGO

Bardziej szczegółowo

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach 1 STECHIOMETRIA INTERPRETACJA ILOŚCIOWA ZJAWISK CHEMICZNYCH relacje ilościowe ( masowe,objętościowe i molowe ) dotyczące połączeń 1. pierwiastków w związkach chemicznych 2. związków chemicznych w reakcjach

Bardziej szczegółowo

SKUTKI SUSZY W GLEBIE

SKUTKI SUSZY W GLEBIE SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy

Bardziej szczegółowo

Numer zlecenia nadany w Laboratorium Badań Środowiskowych. Numer protokołu pobierania nadany w Laboratorium Badań Środowiskowych

Numer zlecenia nadany w Laboratorium Badań Środowiskowych. Numer protokołu pobierania nadany w Laboratorium Badań Środowiskowych Str. 1 /5 zlecenia PROTOKÓŁ POBIERANIA PRÓBEK I. Zleceniodawca 1) : II. Osoba pobierająca (próbkobiorca) 1) : III. Zakres badań 1) : Zgodnie z zakresem do zlecenia numer. Zgodnie z umową numer.. Inne........

Bardziej szczegółowo

ZASOLENIE. czyli ile łyżeczek soli jest w Bałtyku. Monika Zabłocka Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk

ZASOLENIE. czyli ile łyżeczek soli jest w Bałtyku. Monika Zabłocka Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk ZASOLENIE czyli ile łyżeczek soli jest w Bałtyku Monika Zabłocka Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk ZASOLENIE 01 Definicja, jednostki, zasolenie praktyczne SÓL MORSKA 02 Skład soli morskiej, reguła

Bardziej szczegółowo

Mapy zagrożenia powodziowego od strony morza

Mapy zagrożenia powodziowego od strony morza Mapy zagrożenia powodziowego od strony morza Wyniki - Centrum Modelowania Powodzi i Suszy w Gdyni Monika Mykita IMGW PIB Oddział Morski w Gdyni 28.11.2012 r. Obszar działania CMPiS w Gdyni Obszar działania

Bardziej szczegółowo

Karta charakterystyki online TOCOR700 SPECYFICZNE DLA KLIENTÓW SYSTEMY ANALIZY

Karta charakterystyki online TOCOR700 SPECYFICZNE DLA KLIENTÓW SYSTEMY ANALIZY Karta charakterystyki online A B C D E F H I J K L M N O P Q R S T Informacje do zamówienia Typ Nr artykułu Na zapytanie Dokładne specyfikacje urządzenia i parametry produktu mogą się różnić i zależą od

Bardziej szczegółowo

Oczyszczanie Ścieków

Oczyszczanie Ścieków Oczyszczanie Ścieków Oczyszczanie Ścieków WYKŁAD 7 Typy reaktorów Reaktory z idealnym pełnym wymieszaniem Reaktor idealnie mieszany W każdym punkcie reaktora stężenie w danym czasie jest stałe- nie ma

Bardziej szczegółowo

WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia

WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia WZPiNoS KUL Jana Pawła II Rok akademicki 2016/2017 Instytut Inżynierii Środowiska Kierunek: Inżynieria środowiska II stopnia Zagadnienia do egzaminu magisterskiego na rok akademicki 2016/2017 Kierunek:

Bardziej szczegółowo

S A M P L I N G SKRÓCONY OPIS PROGRAMU NA ROK Wydanie 2 z dnia r.

S A M P L I N G SKRÓCONY OPIS PROGRAMU NA ROK Wydanie 2 z dnia r. S A M P L I N G SKRÓCONY OPIS PROGRAMU NA ROK 2018 Wydanie 2 z dnia 02-01-2018 r. Opracował: Zatwierdził: Imię i Nazwisko Krzysztof Jędrzejczyk Karolina Sójka Data 02-01-2018 02-01-2018 Podpis Niniejszy

Bardziej szczegółowo

Numer zlecenia nadany w Laboratorium Badań Środowiskowych. Numer protokołu pobierania nadany w Laboratorium Badań Środowiskowych

Numer zlecenia nadany w Laboratorium Badań Środowiskowych. Numer protokołu pobierania nadany w Laboratorium Badań Środowiskowych LABORATORIU BADAŃ ŚRODOWISKOWY Str. 1 /5 protokołu pobierania zlecenia PROTOKÓŁ POBIERANIA PRÓBEK I. Zleceniodawca 1) : II. Osoba pobierająca (próbkobiorca) 1) : III. Zakres badań 1) : Zgodnie z zakresem

Bardziej szczegółowo

WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)

WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja) L.p. 1 2 3 4 5 Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr Stężenie tlenków azotu (NO x ) WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja) badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 5 maja 2016 r. Nazwa i adres: AB 646 Kod identyfikacji

Bardziej szczegółowo

Możliwość wykorzystania modelu zlewni rzecznej w celu określenia przyczyn zmiany jakości wód na przykładzie rzeki Kłodnicy

Możliwość wykorzystania modelu zlewni rzecznej w celu określenia przyczyn zmiany jakości wód na przykładzie rzeki Kłodnicy Możliwość wykorzystania modelu zlewni rzecznej w celu określenia przyczyn zmiany jakości wód na przykładzie rzeki Kłodnicy Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych Zespół Ekologii Wód Zakres seminarium

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1426

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1426 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1426 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 7 Data wydania: 15 kwietnia 2016 Nazwa i adres: OTTO ENGINEERING

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1134

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1134 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1134 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 6 Data wydania: 5 sierpnia 2014 r. Nazwa i adres AB 1134 PRZEDSIĘBIORSTWO

Bardziej szczegółowo

OFERTA TEMATÓW PRAC DYPLOMOWYCH do zrealizowania w Katedrze Chemii Analitycznej

OFERTA TEMATÓW PRAC DYPLOMOWYCH do zrealizowania w Katedrze Chemii Analitycznej OFERTA TEMATÓW PRAC DYPLOMOWYCH do zrealizowania w Katedrze Chemii Analitycznej TECHNOLOGIE OCHRONY Badania poziomu składników organicznych w próbkach opadów atmosferycznych (deszcz, śnieg, szron, sadź).

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 646 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 12 Data wydania: 27 maja 2015 r. Nazwa i adres: AB 646 Kod identyfikacji

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1267

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1267 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1267 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3, Data wydania: 19 czerwca 2013 r. Nazwa i adres AB 1267 MO-BRUK

Bardziej szczegółowo

Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego

Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego Dr inż. Janusz Turbiak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy

Bardziej szczegółowo

O F E R T A CENOWA dotyczy zamówienia, którego wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty EURO

O F E R T A CENOWA dotyczy zamówienia, którego wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty EURO Formularz oferty na wykonanie zamówienia którego wartość nie przekracza wyrażonej w złotych równowartości kwoty 30 000 EURO... ( nazwa wykonawcy )... ( siedziba wykonawcy )... Zakład Gospodarki Odpadami

Bardziej szczegółowo

Mirosław Darecki. Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk

Mirosław Darecki. Instytut Oceanologii Polskiej Akademii Nauk Charakterystyki środowiska Morza Bałtyckiego zawarte w sygnale rejestrowanym przez czujniki satelitarne w świetle produktów Systemu SatBałtyk 1. Wstęp. Mirosław Darecki Instytut Oceanologii Polskiej Akademii

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka

Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym. Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka Zagrożenia naturalnymi źródłami promieniowania jonizującego w przemyśle wydobywczym Praca zbiorowa pod redakcją Jana Skowronka GŁÓWNY INSTYTUT GÓRNICTWA Katowice 2007 SPIS TREŚCI WPROWADZENIE (J. SKOWRONEK)...

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 950 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 3, Data wydania: 5 maja 2011 r. Nazwa i adres INSTYTUT PODSTAW

Bardziej szczegółowo

Fosfor na granicy czyli:

Fosfor na granicy czyli: Fosfor na granicy czyli: rola ekotonów w homogennym jeziorze Iwona Kostrzewska-Szlakowska Szlakowska, Marek Rzepecki ekoton G.L. Clarke (1965): strefy przejściowe, w których istnieją silne oddziaływania

Bardziej szczegółowo

Spis treści. Symbole i oznaczenia 13. Przedmowa 19. Część I. Podstawy dynamiki płynów 23

Spis treści. Symbole i oznaczenia 13. Przedmowa 19. Część I. Podstawy dynamiki płynów 23 Spis treści Symbole i oznaczenia 13 Przedmowa 19 Część I. Podstawy dynamiki płynów 23 1 Właściwości wody morskiej 25 1.1 Wprowadzenie................................. 25 1.2 Właściwości fizyczne wody morskiej.....................

Bardziej szczegółowo

Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego

Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Anna Kowalska Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary,

Bardziej szczegółowo

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne

CHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [

Bardziej szczegółowo

WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)

WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja) L.p. 1 2 3 4 Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr Stężenie tlenków azotu (NO x ) WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja) badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy

Bardziej szczegółowo

Międzynarodowy kontekst zanieczyszczeń Morza Bałtyckiego substancjami biogennymi pochodzenia rolniczego

Międzynarodowy kontekst zanieczyszczeń Morza Bałtyckiego substancjami biogennymi pochodzenia rolniczego Międzynarodowy kontekst zanieczyszczeń Morza Bałtyckiego substancjami biogennymi pochodzenia rolniczego Marta Kalinowska, WWF IV Bałtycki Okrągły Stół, 1.07.2015 r. fot. Darek Bógdał Marta Kalinowska,

Bardziej szczegółowo

E N V I R O N SKRÓCONY OPIS PROGRAMU

E N V I R O N SKRÓCONY OPIS PROGRAMU F-01/ENV E N V I R O N SKRÓCONY OPIS PROGRAMU Edycja nr 1 z dnia 17 lutego 2014r Opracował: Zatwierdził: Imię i Nazwisko Krzysztof Jędrzejczyk Krzysztof Wołowiec Data 17 lutego 2014 17 lutego 2014 Podpis

Bardziej szczegółowo

TRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI

TRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI Ćwiczenie nr 7 TRANSPORT NIEELEKTROLITÓW PRZEZ BŁONY WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA PRZEPUSZCZALNOŚCI Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z podstawami teorii procesów transportu nieelektrolitów przez błony.

Bardziej szczegółowo

EKOLOGIA OGÓLNA WBNZ 884

EKOLOGIA OGÓLNA WBNZ 884 EKOLOGIA OGÓLNA WBNZ 884 Wykład 8 Ekosystemy: ogólne prawidłowości; stabilność i pojęcia pokrewne Życie biosfery = cykl redoks węgla EKOSYSTEM DEPOZYCJA (ocean, osady) energia CO 2 energia REDUKCJA tylko

Bardziej szczegółowo

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA. I. Badania wody surowej, uzdatnionej, wód popłucznych i wody z rzeki

OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA. I. Badania wody surowej, uzdatnionej, wód popłucznych i wody z rzeki OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA I. Badania wody surowej, uzdatnionej, wód popłucznych i wody z rzeki Wykonanie badań wraz z pobraniem próbek i opracowaniem wyników zgodnie z harmonogramem stanowiącym załącznik

Bardziej szczegółowo

dobrane do tematyki przedstawianej w artykułach. Całość uzupełniają streszczenia w języku angielskim i polskim.

dobrane do tematyki przedstawianej w artykułach. Całość uzupełniają streszczenia w języku angielskim i polskim. Dr hab. Wojciech Tylmann, prof. nadzw. Pracownia Rekonstrukcji Zmian Środowiska Wydział Oceanografii i Geografii Uniwersytet Gdański Gdańsk, 10.08.2018 Recenzja rozprawy doktorskiej mgr Katarzyny Koziorowskiej

Bardziej szczegółowo

Pobieranie próbek ciekłych. mi.water.usgs.gov

Pobieranie próbek ciekłych. mi.water.usgs.gov START mi.water.usgs.gov Rodzaje wód Opadowe Powierzchniowe Podziemne Wody opadowe Charakterystyka: Deszcz - skład zależny od składu atmosfery - zawierają: O 2, N 2, CO 2 - ok.25cm 3 /dm 3 - zawierają:

Bardziej szczegółowo

Przykładowe działania związane z ochroną jezior

Przykładowe działania związane z ochroną jezior Przykładowe działania związane z ochroną jezior Olsztyn 6 listopada 2013 Dr hab. inż. Julita Dunalska, prof. UWM Katedra Inżynierii Ochrony Wód Wydział Nauk o Środowisku Uniwersytet Warmińsko-Mazurski

Bardziej szczegółowo

TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE. Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji)

TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE. Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji) TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji) Prowadzący: mgr inż. Anna Banel 1 1. Charakterystyka

Bardziej szczegółowo

Działania KT nr 280 ds. Jakości Powietrza w zakresie ochrony środowiska

Działania KT nr 280 ds. Jakości Powietrza w zakresie ochrony środowiska Działania KT nr 280 ds. Jakości Powietrza w zakresie ochrony środowiska Prof. Zygfryd Witkiewicz Wojskowa Akademia Techniczna VII ogólnopolska Konferencja Normalizacja w szkole 16 marca 2018 r. Strona

Bardziej szczegółowo

OSN 22: Osadzanie cienkowarstwowe techniką odparowania

OSN 22: Osadzanie cienkowarstwowe techniką odparowania 1. TYTUŁ OSN 22: Osadzanie cienkowarstwowe techniką odparowania Cykl życia Tytuł skrócony Końcowe zastosowanie DU niklu metalicznego Procesy odparowania w przemyśle półprzewodnikowym Tytuł systematyczny

Bardziej szczegółowo

BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU

BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU W procesach samooczyszczania wód zanieczyszczonych związkami organicznymi zachodzą procesy utleniania materii organicznej przy współudziale mikroorganizmów tlenowych.

Bardziej szczegółowo

Wiciowce nanoplanktonowe: po co zajmować się czymkolwiek innym?

Wiciowce nanoplanktonowe: po co zajmować się czymkolwiek innym? Wiciowce nanoplanktonowe: po co zajmować się czymkolwiek innym? Dr Kasia Piwosz Zakład Oceanografii Rybackiej i Ekologii Morza Plan prezentacji Kim są wiciowce nanoplanktonowe? Jaka jest ich rola w środowisku

Bardziej szczegółowo

RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ

RECENZJA ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Dr hab. Małgorzata Wojtkowska, prof. nzw. PW Politechnika Warszawska w Warszawie Wydział Instalacji Budowlanych, Hydrotechniki i Inżynierii Środowiska ul. Nowowiejska 20 00-653 Warszawa RECENZJA ROZPRAWY

Bardziej szczegółowo

Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego

Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego Testowanie nowych rozwiązań technicznych przy rekultywacji Jeziora Parnowskiego Mgr inż. Katarzyna Pikuła 04.11.2011 r. Koszalin Teren badań Powierzchnia: 55,1 ha Objętość: 2395 tys. m 3 Głębokość max.:

Bardziej szczegółowo

WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja)

WYKAZ METOD BADAWCZYCH w WBJ-2 (emisja, imisja) L.p. 1 2 3 4 Badany obiekt Oznaczany składnik lub parametr Stężenie tlenków azotu (NO x ) badawcza Sposób wykonania (nr instrukcji operacyjnej, nr normy itp.) WBJ-2/IB/71 wydanie 6 z dnia 24.10.2018 r.

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1267

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1267 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1267 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5, Data wydania: 25 czerwca 2015 r. Nazwa i adres AB 1267 MO-BRUK

Bardziej szczegółowo

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu Polsko-Norweska Współpraca Badawcza realizowanego przez Narodowe

Bardziej szczegółowo

Oczyszczanie wody - A. L. Kowal, M. Świderska-BróŜ

Oczyszczanie wody - A. L. Kowal, M. Świderska-BróŜ Oczyszczanie wody - A. L. Kowal, M. Świderska-BróŜ Spis treści Przedmowa 1. Woda w przyrodzie 1.1. Wprowadzenie 1.2. Fizyczne właściwości wody 1.3. Ogólna charakterystyka roztworów wodnych 1.3.1. Roztwory

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1188

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1188 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1188 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 5, Data wydania: 19 maja 2014 r. Nazwa i adres AB 1188,,WODOCIĄGI

Bardziej szczegółowo

1. TYTUŁ OSN 19: PRODUKCJA MATERIAŁÓW STYKOWYCH ZE SREBRA NIKLOWEGO

1. TYTUŁ OSN 19: PRODUKCJA MATERIAŁÓW STYKOWYCH ZE SREBRA NIKLOWEGO 1. TYTUŁ OSN 19: PRODUKCJA MATERIAŁÓW STYKOWYCH ZE SREBRA NIKLOWEGO Cykl życia Tytuł skrócony Końcowe zastosowanie DU niklu metalicznego Tytuł systematyczny oparty na deskryptorze zastosowania SU: SU 15:

Bardziej szczegółowo

Laboratorium Badań Chemicznych, ul. Elektryczna 5, Ostrołęka Zakres badań oferowanych od dnia roku

Laboratorium Badań Chemicznych, ul. Elektryczna 5, Ostrołęka Zakres badań oferowanych od dnia roku matryca, obiekt, materiał Badana cecha uwagi Technika pomiarowa Norma/Procedura badawcza pobieranie próbek biomasy stałej zakres oznaczalności ze spadających strumieni mechaniczne PN-EN 14778:2011 n.d.

Bardziej szczegółowo

OFERTA. mgr Agnieszka Miśko tel. (091) tel. kom

OFERTA. mgr Agnieszka Miśko tel. (091) tel. kom NA WYKONYWANIE BADAŃ OFERTA POMIARY CZYNNIKÓW SZKODLIWYCH I UCIĄŻLIWYCH NA STANOWISKACH PRACY ANALIZA WÓD, ŚCIEKÓW I OSADÓW ŚCIEKOWYCH EMISJI IMISJI Osoby do kontaktu: mgr Agnieszka Miśko tel. (091) 3174105

Bardziej szczegółowo

(studia II stopnia) Monitoring i analityka zanieczyszczeń środowiska Temat pracy

(studia II stopnia) Monitoring i analityka zanieczyszczeń środowiska Temat pracy Porównanie modeli matematycznych transportu zanieczyszczeń rozpuszczonych w rzekach. (temat może być realizowany przez 2 osoby) Praca obejmuje implementację i porównanie modeli matematycznych służących

Bardziej szczegółowo

S A M P L I N G SKRÓCONY OPIS PROGRAMU NA ROK Wydanie 3 z dnia r. Imię i Nazwisko Krzysztof Jędrzejczyk Karolina Sójka

S A M P L I N G SKRÓCONY OPIS PROGRAMU NA ROK Wydanie 3 z dnia r. Imię i Nazwisko Krzysztof Jędrzejczyk Karolina Sójka S A M P L I N G SKRÓCONY OPIS PROGRAMU NA ROK 2019 Wydanie 3 z dnia 19-12-2018 r. Opracował: Zatwierdził: Imię i Nazwisko Krzysztof Jędrzejczyk Karolina Sójka Data 19-12-2018 19-12-2018 Podpis Niniejszy

Bardziej szczegółowo

Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia

Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia VI KONFERENCJA NAUKOWA WODA - ŚRODOWISKO - OBSZARY WIEJSKIE- 2013 Ocena jakości wód powierzchniowych rzeki transgranicznej Wisznia A. Kuźniar, A. Kowalczyk, M. Kostuch Instytut Technologiczno - Przyrodniczy,

Bardziej szczegółowo

Depozycja azotu z powietrza na obszarze zlewni

Depozycja azotu z powietrza na obszarze zlewni Zintegrowany System Informacji o Zlewni CRIS Depozycja azotu z powietrza na obszarze zlewni dr Czesław Kliś Instytut Ekologii Terenów Uprzemysłowionych w Katowicach Projekt Zintegrowana Strategia zrównoważonego

Bardziej szczegółowo

Rola megafauny bentosowej we fiordach Spitsbergenu

Rola megafauny bentosowej we fiordach Spitsbergenu Rola megafauny bentosowej we fiordach Spitsbergenu 25.07.2015 12.08.2015 IV etap rejsu badawczego AREX 2015 na statku r/v Oceania Mgr Kajetan Deja był uczestnikiem IV etapu rejsu badawczego Arex 2015 na

Bardziej szczegółowo

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni

Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Zintegrowana strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni Projekt Zintegrowana Strategia zrównoważonego zarządzania wodami w zlewni finansowany ze środków funduszy norweskich, w ramach programu

Bardziej szczegółowo

ZGOK.ZAM/30/14 Załącznik nr 1 SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA

ZGOK.ZAM/30/14 Załącznik nr 1 SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Załącznik do zaproszenia do składania ofert: SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA Prowadzenie monitoringu składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne, wykonanie testów odpadów, badań stabilizatu

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE CIEKÓW POWIERZCHNIOWYCH W MONITOROWANIU JAKOŚCI EKSPLOATOWANYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH

WYKORZYSTANIE CIEKÓW POWIERZCHNIOWYCH W MONITOROWANIU JAKOŚCI EKSPLOATOWANYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH WYKORZYSTANIE CIEKÓW POWIERZCHNIOWYCH W MONITOROWANIU JAKOŚCI EKSPLOATOWANYCH ZBIORNIKÓW WÓD PODZIEMNYCH Przemysław Wachniew 1, Damian Zięba 1, Kazimierz Różański 1, Tomasz Michalczyk 2, Dominika Bar-Michalczyk

Bardziej szczegółowo

Wybrane normy związane z kwestią wody (opr. E. Polatowska)

Wybrane normy związane z kwestią wody (opr. E. Polatowska) Wybrane normy związane z kwestią wody (opr. E. Polatowska) Numer normy pełny Tytuł w języku polskim Abstrakt w języku polskim PN-EN ISO 9308-3:2002 wersja PN-EN ISO 10870:2012 wersja PN-EN ISO 15587-1:2005

Bardziej szczegółowo