FIZJOLOGIA. Fizjologia. podstawowy. Dr Bartłomiej Szulczyk Dr Ewa Nurowska Dr Maciej Gawlak Dr Aneta Książek Dr Przemysław Kurowski NIE

Transkrypt

1 FIZJOLOGIA 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia (kierunek studiów, poziom i profil kształcenia, forma studiów, np. Zdrowie publiczne I stopnia profil praktyczny, studia stacjonarne): Wydział Farmacji z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Farmacja I stopnia, studia stacjonarne Rok akademicki: 2018/2019 Nazwa modułu/przedmiotu: Fizjologia Kod przedmiotu (z systemu Pensum): Jednostka/i prowadząca/e kształcenie: Zakład Fizjologii i Patofizjologii Człowieka Kierownik jednostki/jednostek:? Rok studiów (rok, na którym realizowany jest przedmiot): Semestr studiów (semestr, na którym realizowany jest przedmiot): Typ modułu/przedmiotu (podstawowy, kierunkowy, fakultatywny): Osoby prowadzące (imiona, nazwiska oraz stopnie naukowe wszystkich wykładowców prowadzących przedmiot): Erasmus TAK/NIE (czy przedmiot dostępny jest dla studentów w ramach programu Erasmus): Osoba odpowiedzialna za sylabus (osoba, do której należy zgłaszać uwagi dotyczące sylabusa): 2 3 podstawowy Dr Bartłomiej Szulczyk Dr Ewa Nurowska Dr Maciej Gawlak Dr Aneta Książek Dr Przemysław Kurowski NIE Dr Ewa Nurowska Liczba punktów ECTS: 5 2. Cele kształcenia 1. Cel kształcenia wiąże opis całego programu kształcenia z programem studiów. Cele kształcenia dostarczają podstawowych informacji o przedmiocie, opisują jakie kompetencje nabędzie student Strona 1 z 8

2 po zakończeniu danego kursu. Poznanie z mechanizmów funkcjonowania oraz regulacji funkcjonowania organizmu człowieka na poziomie molekularnym, komórkowym, tkankowym, narządowym i systemowym. Zakres nauczania obejmuje układ nerwowy, krążenia, oddechowy, pokarmowy, moczo-płciowy, krwiotwórczy i hormonalny człowieka. 3. Wymagania wstępne 1. Student powinien znać podstawy biologii z zakresu szkoły średniej 2. Student powinien znać pojęcia wprowadzone na I roku studiów, w ramach przedmiotu: Anatomia, Bezpieczeństwo i Higiena Pracy, Biofizyka, Biologia z genetyką. 4. Przedmiotowe efekty kształcenia Lista efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia Symbol tworzony przez osobę wypełniającą sylabus (kategoria: W-wiedza, U-umiejętności, K-kompetencje oraz numer efektu) W1 W2 W3 W4 Treść przedmiotowego efektu kształcenia Efekty kształcenia określają co student powinien wiedzieć, rozumieć i być zdolny wykonać po zakończeniu zajęć. Efekty kształcenia wynikają z celów danego przedmiotu. Osiągniecie każdego z efektów powinno być zweryfikowane, aby student uzyskał zaliczenie. zna (prawidłową budowę anatomiczną organizmu ludzkiego i) podstawowe zależności między budową i funkcją organizmu w warunkach zdrowia (i choroby) zna fizjologię układów: nerwowego, wydzielania wewnętrznego, krążenia, limfatycznego, rozrodczego, pokarmowego, moczowego i oddechowego, mechanizmy adaptacyjne, regulacji nerwowej, hormonalnej i termoregulacji zna i rozumie mechanizmy modyfikacji procesów fizjologicznych przez środki farmakologiczne zna strukturę i funkcje błon biologicznych oraz mechanizmy transportu przez błony Odniesienie do efektu kierunkowego (numer) Numer kierunkowego efektu kształcenia zawarty w Rozporządzeniu Ministra Nauki bądź Uchwały Senatu WUM właściwego kierunku studiów. A.W4 A.W5 A.W6 A.W10 W5 zna molekularne aspekty transdukcji sygnałów A.W11 U1 analizuje i opisuje zależności między organizmami a środowiskiem A.U1 U2 U3 stosuje mianownictwo anatomiczne do opisu stanu zdrowia opisuje mechanizmy funkcjonowania organizmu ludzkiego na wszystkich poziomach jego organizacji, rozpatruje poszczególne funkcje organizmu ludzkiego jako powiązane elementy zintegrowanej całości, charakteryzuje możliwości adaptacyjne organizmu człowieka A.U4 A.U5 5. Formy prowadzonych zajęć Strona 2 z 8

3 Forma Liczba godzin Liczba grup Minimalna liczba osób w grupie Wykład 30 nieobowiązkowe Seminarium 15 nieobowiązkowe Ćwiczenia 30 nieobowiązkowe 6. Tematy zajęć i treści kształcenia W1-Wykład 1 Fizjologia błon komórkowych Klasyfikacja kanałów jonowych. omówienie kanałów jonowych kontrolowanych przez potencjał, przekaźniki i wtórne przekaźniki cytoplazmatyczne oraz bodźce czuciowe. Mechanizm powstawania potencjału błonowego spoczynkowego oraz potencjału czynnościowego.w1,w2,w3,w4, W5,U2,U3 W2-Wykład 2 Mechanizm przekazywania sygnału w obszarze pojedynczej komórki nerwowej Przekazywanie informacji w obrębie neuronu. Mechanizmy odpowiedzialne za przekazywanie informacji między dendrytami i wzgórkiem aksonu. Przekazywanie informacji wzdłuż aksonu. W1,W2,W3, W4, W5,U2,U3 W3-Wykład 3 Fizjologia synaps nerwowych Przekazywanie informacji między neuronami. Mechanizm działania synapsy chemicznej. Klasyfikacje synaps nerwowych ze względu na neurotransmiter, receptor, strukturę i mechanizm działania. Receptory jonotropowe ze szczególnym uwzględnieniem synapsy nerwowo-mięśniowej. W1,W2,W3,W4,W5, U2,U3 W4-Wykład 4 Mechanizmy przekazywania informacji między komórkami Receptory metabotropowe. Mechanizm działania. Znaczenie funkcjonalne. Mechanizmy przekazywania informacji między komórkami niezależne od synaps nerwowych. W1,W2,W3,W4,W5, U2,U3 W5-Wykład 5 Fizjologia układu autonomicznego Struktura układu współczulnego. Struktura układu przywspółczulnego. Efektory układu autonomicznego. Regulacja odruchowa funkcji efektorów układu autonomicznego. W1,W2,W3,U2,U3 W6-Wykład 6 Fizjologia układu czuciowego Funkcja układu czuciowego. Struktura układu czuciowego. Klasyfikacje receptorów czuciowych. Klasyfikacja dróg czuciowych. Kora czuciowa. W1,W2,W3,U1, U2,U3 W7-Wykład 7 Fizjologia układu ruchowego Ogólny schemat układu ruchowego. Pojęcie wspólnej końcowej drogi układu ruchowego. Odruchowa kontrola motoneuronów. Kontrola motoneuronów przez drogi ruchowe zstępujące. Fizjologia jąder podkorowych. Fizjologia móżdżku. W1,W2,W3,U1, U2,U3 W8 Wykład 8 Fizjologia układu hormonalnego Podwzgórze i przysadka. Hormony tarczycy. Hormony przytarczyc. Hormony nadnerczy. Hormony trzustki. W1,W2,W3,U2,U3 W9 -Wykład 9 Fizjologia serca. Układ bodźcoprzewodzący serca. Mechanizm powstawania potencjałów rozrusznikowych. Potencjały czynnościowe komórek mięśnia sercowego. Sprzężenie elektromechaniczne w komórkach mięśnia sercowego. W1,W2,W3,U2,U3 W10 Wykład 10 Kontrola funkcji serca przez układ autonomiczny oraz przez odruchy neuronalne. Kontrola funkcji układu bodźcoprzewodzącego serca i komórek roboczych mięśnia sercowego przez układ autonomiczny współczulny i przywspółczulny. Kontrola układu bodźcoprzewodzącego serca i komórek roboczych mięśnia sercowego przez odruch z baroreceptorów tętniczych, odruch z chemoreceptorów tętniczych, odruchy z receptorów sercowych, odruch z receptorów bólowych. W1,W2,W3,U2,U3 Strona 3 z 8

4 W11-Wykład 11 Fizjologia układu naczyniowego. Kontrola mięśniówki gładkiej naczyń układu krążenia przez układ autonomiczny współczulny i przywspółczulny. Kontrola mięśniówki gładkiej naczyń przez hormony. Kontrola mięśniówki gładkiej naczyń przez czynniki uwalniane miejscowo. Kontrola mięśni gładkich układu naczyniowego przez odruch z baroreceptorów tętniczych, odruch z chemoroceptorów tętniczych, odruchy z receptorów sercowych, odruch z receptorów czuciowych bólowych. W1,W2,W3,U2,U3 W12 Wykład 12 Fizjologia układu pokarmowego. Funkcje przewodu pokarmowego. Regulacja funkcji efektorów układu pokarmowego: mięśniówki gładkiej i gruczołów przez układ autonomiczny i hormonalny. Mechanizm powstawania potencjału błonowego i potencjałów czynnościowych komórek mięśni gładkich przewodu pokarmowego. Sprzężenie elektromechaniczne w komórkach mięśni gładkich. Funkcja i regulacja działania żołądka. Funkcja i regulacja działania trzustki. Hormony trzustki. Funkcja i regulacja wydzielania żółci. Regulacja krążenia trzewnego. W1,W2,W3,U2,U3 W13 -Wykład 13 Fizjologia układu oddechowego. Receptory czuciowe układu oddechowego. Regulacja funkcji efektorów autonomicznych układu oddechowego: mięśniówki gładkiej i gruczołów dróg oddechowych. Kontrola odruchowa funkcji przepony i mięśni międzyżebrowych. Struktura i funkcja centralnego generatora oddechowego. W1,W2,W3,U2,U3 W14 Wykład 14 Fizjologia nerek. W1,W2,W3,U2,U3 W15 Wykład 15 Fizjologia równowagi kwasowo-zasadowej W1,W2,W3,U2,U3 1 Ćwicz./seminar. Fizjologia komórki. Fizjologia krwi. Fizjologia i regulacja procesu krwiotworzenia. Fizjologia i regulacja procesu krzepnięcia krwi. Transport substancji odżywczych i metabolitów przez krew. Demonstracja komputerowa transportu substancji odżywczych i metabolitów przez krew. W1,W2,W3,U2,U3 2 Ćwicz./seminar. Fizjologia komórek pobudliwych. Funkcja i klasyfikacja kanałów jonowych. Mechanizm powstawania potencjału spoczynkowego i czynnościowego. Fizjologia propagacji potencjału czynnościowego wzdłuż aksonu. Demonstracja komputerowa mechanizmów działania kanałów jonowych i potencjałów czynnościowych. W1,W2,W3, W4, W5, U2,U3 3 Ćwicz./seminar. Mechanizmy przekazywania informacji między komórkami. Mechanizm skurczu mięśni. Przekazywanie informacji na drodze chemicznej: synaptycznej, parakrynowej, endokrynowej, za pośrednictwem fermonów. Klasyfikacja synaps nerwowych. Budowa i mechanizm działania synapsy nerwowo-mięśniowej. Blokery i aktywatory synapsy nerwowo-mięśniowej. Sprzężenie elektrochemiczne. Potencjały czynnościowe mięśni poprzecznie prążkowanych. Sprzężenie elektromechaniczne. Mechanizm skurczu mięśni poprzecznie prążkowanych. Elektromiogram. Regulacja siły skurczu mięśni poprzecznie prążkowanych. Demonstracja oceny siły mięśniowej w skali Lovett'a. Komputerowa demonstracja mechanizmu działania złącza nerwowo-mięśniowego i modelu ślizgowego skurczu mięśnia poprzecznie prążkowanego. W1,W2,W3,W4,W5, U2,U3 4 Ćwicz./seminar. Fizjologia układu czuciowego. Klasyfikacje receptorów czuciowych. Klasyfikacje dróg czuciowych ośrodkowych. Budowa kory czuciowej. Badanie czucia dyskryminacji przestrzennej bodźca, badanie czucia powierzchniowego i głębokiego. Badanie rozmieszenia receptorów czuciowych na powierzchni skóry przy pomocy włosów von Frey a. Struktura i funkcja narządów zmysłów: smaku i węchu. W1,W2,W3,U1,U2,U3 5 Ćwicz./seminar. Fizjologia układu czuciowego narządy zmysłów. Struktura i funkcja narządów zmysłów: wzrok, słuch, narząd równowagi. Demonstracja przewodzenia kostnego i powietrznego. Odruch źrenic na światło i nastawność anatomia, fizjologia, znaczenie diagnostyczne odruchu. Oglądanie dna oka przy pomocy oftalmoskopu. Demonstracja złudzeń wzrokowych, kolorów dopełniających, istnienia Strona 4 z 8

5 plamki ślepej. Badanie dominacji oka. Demonstracja komputerowa anatomii i fizjologii narządu słuchu. W1,W2,W3,U1, U2,U3 6 Ćwicz./seminar. Układ ruchowy. Funkcja i klasyfikacja odruchów neuronalnych. Odruch na rozciąganie. Odruch z ciałek ścięgnistych Golgiego. Funkcja alfa i gamma motoneuronów. Klasyfikacja i funkcja dróg ruchowych rdzeniowych. Struktura i funkcja jąder podkorowych. Struktura i funkcja móżdżku. Objawy uszkodzenia móżdżku. Fizjologia kory ruchowej. Demonstracja i badanie odruchów rdzeniowych. Demonstracja prób móżdżkowych. W1,W2,W3,U1, U2,U3 7 Seminarium Seminarium sprawdzające pierwsze; U1, U2,U3 8 Ćwicz./seminar. Układ hormonalny. Podwzgórze, przysadka mózgowa, szyszynka, tarczyca, przytarczyce, grasica, trzustka, nadnercza, jądra, jajniki. W1,W2,W3,U1,U2,U3 9 Ćwicz./seminar. Fizjologia serca. Struktura i funkcja układu bodźcoprzewodzącego serca. Elektrofizjologia komórek układu bodźcoprzewodzącego serca. Potencjały czynnościowe komórek męśnia sercowego. EKG. Sprzężenie elektromechaniczne w komórkach mięśnia serca. Unerwienie układu bodźcoprzewodzącego i mięśnia sercowego przez układ autonomiczny współczulny i przywspółczulny. Regulacja funkcji mięśnia sercowego przez odruch z baroreceptorów tętniczych, chemoreceptorów tętniczych i receptorów czuciowych mięśnia sercowego. Praca mechaniczna mięśnia sercowego. Autoregulacyjna odpowiedź mięśnia sercowego na obciążenie. Rejestracja EKG. Demonstracja niemiarowości oddechowej. Komputerowa demonstracja mechanizmu powstawania potencjału czynnościowego w komórkach mięśnia sercowego i szerzenia się pobudzenia w mięśniu sercowym. W1,W2,W3,U2,U3 10 Ćwicz./seminar. Fizjologia układu krążenia. Biofizyka przepływu krwi. Struktura i organizacja naczyń krwionośnych. Regulacja nerwowa, regulacja miejscowa i autoregulacja mięśniówki gładkiej naczyń krwionośnych. Mikrokrążenie. Regulacja układu krążenia przez odruch z baroreceptorów tętniczych i odruch z chemoreceptorów tętniczych. Odrębność regulacji mięśniówki gładkiej naczyń krwionośnych wieńcowych, nerkowych, mięśniowych, płucnych i układu pokarmowego. Pomiar ciśnienia tętniczego krwi. Osłuchiwanie serca. W1,W2,W3,U2,U3 11 Ćwicz./seminar. Fizjologia układu oddechowego. Objętości i pojemności oddechowe. Opór i podatność w układzie oddechowym. Dyfuzja gazów w pęcherzykach płucnych. Nerwowa kontrola układu oddechowego: regulacja funkcji mięśnia przeponowego i mięśni międzyżebrowych przez nerwy somatyczne, regulacja funkcji mięśniówki gładkiej i gruczołów dróg oddechowych przez nerwy układu autonomicznego. Odruchowa kontrola mięśni oddechowych poprzecznie prążkowanych, mięśniówki gładkiej i gruczołów dróg oddechowych. Pojęcie centralnego generatora oddechowego. Komputerowa prezentacja cyklu oddechowego, demonstracja zmian ciśnienia zewnątrzopłucnowego i wewnątrzopłucnowego w czasie cyklu oddechowego. Spirometria. W1,W2,W3,U2,U3 12 Ćwicz./seminar. Fizjologia układu pokarmowego. Ogólna struktura układu pokarmowego człowieka. Mechanizm rozdrabniania i absorbcji substancji pokarmowych. Struktura, funkcja i mechanizmy kontroli działania żołądka. Regulacja i rola wydzielania trzustkowego. Regulacja i rola wydzielania żółci. Struktura, funkcja, kontrola funkcji jelita cienkiego i jelita grubego. W1,W2,W3,U2,U3 13 Ćwicz./seminar. Równowaga kwasowo-zasadowa. Równowaga wodno-elektrolitowa. Fizjologia cyklu menstruacyjnego W1,W2,W3,U2,U3 14 Seminarium Seminarium sprawdzające drugie; U1, U2,U3 15 Ćwicz./seminar. Fizjologia nerek. Anatomia czynnościowa nerek. Struktura i funkcja nefronu. Mechanizmy tworzenia i zagęszczania moczu. Demonstracja komputerowa mechanizmu filtracji kłębuszkowej i mechanizmu funkcjonowania nefronu. W1,W2,W3,U2,U3 Strona 5 z 8

6 7. Sposoby weryfikacji efektów kształcenia Symbol przedmiotowego efektu kształcenia np. W1, U1, K1 Symbole form prowadzonych zajęć np. W, S, C Sposoby weryfikacji efektu kształcenia Pole definiuje metody wykorzystywana do oceniania studentów np.: kartkówka, kolokwium, raport z ćwiczeń itp. Każda metoda powinna być opisana odrębnie. Kryterium zaliczenia W1 W, C, S Kolokwium W1 W, C, S Egzamin W2 W, C, S Kolokwium W2 W, C, S Egzamin W3 W, C, S Kolokwium W3 W, C, S Egzamin W4 W, C, S Kolokwium W4 W, C, S Egzamin W5 W, C, S Kolokwium W5 W, C, S Egzamin U1 W, C, S Kolokwium U1 W, C, S Egzamin U2 W, C, S Kolokwium U2 W, C, S Egzamin U3 W, C, S Kolokwium U3 W, C, S Egzamin 8. Kryteria oceniania Forma zaliczenia przedmiotu: egzamin testowy (test jednokrotnego wyboru) ocena 2,0 (ndst) kryteria W tym polu definiujemy kryteria zaliczenia dla konkretnej metody oceniania. Wymagane jest określenie jedynie kryterium zaliczenia. Wymagania związane z uzyskaniem różnych oceny można określić fakultatywnie Do egzaminu dopuszczone są osoby które uzyskały na Strona 6 z 8

7 obu kolokwiach co najmniej 51 % punktów. Kryterium zaliczenia przedmiotu: uzyskanie co najmniej 51% punktów na egzaminie 3,0 (dost) 3,5 (ddb) 4,0 (db) 4,5 (pdb) 5,0 (bdb) 9. Literatura Literatura obowiązkowa: 1. Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej, Autorzy: Władysław Traczyk, Andrzej Trzebski; Literatura uzupełniająca: 2. Fizjologia Człowieka, Autor: Stanisław Konturek. 10. Kalkulacja punktów ECTS (1 ECTS = od 25 do 30 godzin pracy studenta) Forma aktywności Liczba godzin Liczba punktów ECTS Godziny kontaktowe z nauczycielem akademickim: Wykład 30 1 Seminarium 15 1 Ćwiczenia 30 1 Samodzielna praca studenta (przykładowe formy pracy): W tym polu opisujemy nakład samodzielnej pracy przeciętnego studenta konieczny aby zaliczyć przedmiot. W kalkulacji należy uwzględnić m.in. konieczność przygotowania się do zajęć, wykonania pracy domowych, przygotowania się do zaliczeń itp. Przygotowanie studenta do zajęć 30 1 Przygotowanie studenta do zaliczeń 40 1 Inne (jakie?) 11. Informacje dodatkowe Razem Osoba odpowiedzialna za dydaktykę: dr Ewa Nurowska, tel.: , ewa.nurowska@wum.edu.pl Strona internetowa Zakładu Fizjologii i Patofizjologii WUM: Koło Naukowe CEREBRUM działające przy Zakładzie Fizjologii i Patofizjologii Człowieka, osoba odpowiedzialna: dr Przemysław Kurowski; strona internetowa Koła Naukowego: Strona 7 z 8

8 Podpis Kierownika Jednostki Podpis osoby odpowiedzialnej za sylabus Strona 8 z 8