Dydaktyka przedmiotowa

Transkrypt

1 dr inż. Ewa Piotrowska Dydaktyka przedmiotowa "Nauczyciel przedmiotów zawodowych w zakresie organizacji usług gastronomicznych i hotelarstwa oraz architektury krajobrazu - studia podyplomowe" projekt realizowany w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.

2 PODSTAWA PROGRAMOWA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE: TECHNIK TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI SYMBOL CYFROWY: 311[36] I. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWO-ORGANIZACYJNE KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE A. OPIS KWALIFIKACJI ABSOLWENTA W wyniku kształcenia w zawodzie absolwent powinien umieć: 1) rozpoznawać i oceniać surowce do przerobu, dozwolone substancje dodatkowe i substancje pomagające w przetwarzaniu oraz gotowe produkty spożywcze; 2) dobierać maszyny i urządzenia do wytwarzania produktów spożywczych; 3) organizować procesy produkcji artykułów spożywczych; 4) nadzorować przebieg procesów technologicznych w produkcji artykułów spożywczych; 5) obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w zakładach przetwórstwa spożywczego; 6) korzystać z dokumentacji technicznych i technologicznych; 7) stosować odpowiednie metody przechowywania surowców, półproduktów i wyrobów gotowych; 8) wykonywać podstawowe w przetwórstwie spożywczym badania laboratoryjne; 9) analizować zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, i ustalać krytyczne punkty kontroli (Hazard Analysis and Critical Control Point - HACCP) w procesach produkcji artykułów spożywczych; 10) opisywać sposoby prowadzenia procesów technologicznych z zachowaniem zasad dobrej praktyki produkcyjnej (Good Manufacturing Practice - GMP) i dobrej praktyki higienicznej (Good Hygiene Practice - GHP); 11) zagospodarowywać odpady poprodukcyjne; 12) planować i organizować pracę w zakładach przetwórstwa spożywczego; 13) stosować przepisy prawa cywilnego i handlowego w zakresie niezbędnym do wykonywania zadań zawodowych; 14) analizować rynek i opracowywać strategie marketingowe; 15) rozwiązywać problemy w twórczy sposób; 16) samodzielnie podejmować decyzje; 17) skutecznie komunikować się z innymi uczestnikami procesu pracy;

3 18) prowadzić negocjacje; 19) stosować zasady kulturalnego zachowania i etyki w biznesie; 20) kierować zespołem pracowników; 21) stosować przepisy kodeksu pracy, dotyczące praw i obowiązków pracownika i pracodawcy; 22) stosować przepisy prawa dotyczące działalności gospodarczej; 23) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej, ochrony środowiska i bezpieczeństwa żywności; 24) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy; 25) poszukiwać miejsca pracy jako pracownik najemny lub przedsiębiorca; 26) organizować doskonalenie zawodowe własne i pracowników; 27) korzystać z różnych źródeł informacji technicznej i ekonomicznej oraz doradztwa specjalistycznego. Kształtowanie postaw przedsiębiorczych oraz przygotowanie do wejścia na rynek pracy powinno przebiegać zarówno w trakcie kształcenia zawodowego, jak i podczas realizacji zajęć edukacyjnych "Podstawy przedsiębiorczości". B. SPECYFICZNE WYMAGANIA KSZTAŁCENIA W ZAWODZIE 1. Wymagania psychofizyczne właściwe dla zawodu: 1) dobry stan zdrowia; 2) zdolności manualne; 3) zainteresowania techniczne, przyrodnicze i ekonomiczne; 4) poczucie odpowiedzialności; 5) zdolności organizacyjne. 2. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik technologii żywności powinien być przygotowany do wykonywania zadań zawodowych, związanych z wytwarzaniem artykułów żywnościowych, takich jak: 1) organizowanie i nadzorowanie procesów pracy i produkcji; 2) dobieranie maszyn i narzędzi oraz surowców do określonej produkcji; 3) prowadzenie uproszczonej rachunkowości i obliczanie opłacalności produkcji oraz stosowanie zasad marketingu. 3. Absolwent szkoły kształcącej w zawodzie technik technologii żywności może podejmować pracę

4 w przedsiębiorstwach produkcyjnych przetwórstwa spożywczego oraz w instytucjach prowadzących badanie i ocenę żywności, handel artykułami spożywczymi, a także przechowywanie i dystrybucję żywności. Może także samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. 4. Zawód technik technologii żywności jest zawodem szerokoprofilowym, umożliwiającym specjalizację pod koniec okresu kształcenia. Szkoła określa specjalizację, biorąc pod uwagę potrzeby regionalnego rynku pracy i zainteresowania uczniów. Tematyka specjalizacji może dotyczyć: produkcji w poszczególnych branżach przetwórstwa spożywczego, oceny żywności, handlu artykułami spożywczymi, marketingu produktów spożywczych, zarządzania zakładami przetwórstwa spożywczego, ochrony środowiska w przetwórstwie spożywczym. 5. Szkoła realizująca kształcenie w zawodzie technik technologii żywności powinna posiadać następujące pracownie: 1) przetwórstwa spożywczego; 2) techniki spożywczej; 3) analizy żywności; 4) ekonomiczną. Pracownie powinny składać się z sali ćwiczeń i zaplecza magazynowo-socjalnego. W sali ćwiczeń należy zapewnić stanowisko pracy dla nauczyciela i odpowiednią liczbę stanowisk pracy dla uczniów (jedno- lub dwuosobowych). Każda pracownia powinna być wyposażona w: 1) środki techniczne, takie jak: telewizor, magnetowid, radio, rzutnik pisma, rzutnik przezroczy, zestaw komputerowy, drukarkę, kopiarkę; 2) materiały dydaktyczne, takie jak: filmy, przezrocza, foliogramy, fazogramy, programy komputerowe; 3) tekstowe źródła informacji, takie jak: podręczniki, inne książki niezbędne do kształcenia w zawodzie, czasopisma fachowe, instrukcje do ćwiczeń, katalogi, prospekty, instrukcje technologiczne, normy jakości i receptury. Pracownia przetwórstwa spożywczego powinna być ponadto wyposażona w: 1) plansze i foliogramy zawierające: a) schematy technologiczne, b) skład chemiczny surowców, c) schematy maszyn i urządzeń produkcyjnych, d) tabele parametrów; 2) zestawy i eksponaty: a) drobny sprzęt do przetwórstwa spożywczego,

5 b) makiety oraz modele maszyn i urządzeń, c) opakowania jednostkowe i transportowe, d) próbki surowców, dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu, e) atrapy i próbki wyrobów spożywczych, f) normy jakościowe składników i produktów gotowych. Pracownia techniki spożywczej powinna być ponadto wyposażona w: 1) modele, atrapy i przekroje maszyn i urządzeń stosowanych w procesach technologicznych przetwórstwa spożywczego i w procesach pomocniczych oraz w kontroli produkcji; 2) instrukcje obsługi i dokumentacje techniczno-ruchowe maszyn i urządzeń; 3) maszyny wyłączone z ruchu dla celów dydaktycznych. Pracownia analizy żywności powinna być ponadto wyposażona w: 1) aparaturę laboratoryjną: a) termostaty, b) łaźnie wodne, c) lodówki, d) suszarki, e) wirówki, f) piece do spalań, g) pehametry, h) kolorymetry, i) tłuszczomierze, j) polarymetry, k) wagi analityczne, l) mikroskopy; 2) szkło i drobny sprzęt laboratoryjny; 3) odczynniki chemiczne;

6 4) zestawy norm czynnościowych; 5) instrukcje do ćwiczeń. Pracownia ekonomiczna powinna być ponadto wyposażona w: 1) kodeks pracy oraz teksty wybranych przepisów prawa gospodarczego i finansowego; 2) poradniki; 3) komputerowe programy użytkowe w wersji szkoleniowej; 4) dokumenty księgowe; 5) środki techniczne, takie jak: telefon, faks, kalkulatory; 6) materiały biurowe. Praktyczna nauka zawodu może odbywać się w szkolnych pracowniach, warsztatach i gospodarstwach pomocniczych, centrach kształcenia praktycznego i centrach kształcenia ustawicznego oraz u pracodawców, głównie w zakładach przetwórstwa spożywczego. 6. Zakres umiejętności i treści kształcenia, wynikający z opisu kwalifikacji absolwenta, zawierają cztery bloki programowe: 1) przetwórczy; 2) analityczny; 3) techniczny; 4) ekonomiczny. III. BLOKI PROGRAMOWE BLOK: PRZETWÓRCZY 1. Cele kształcenia

7 Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) wskazywać rolę i kierunki przetwórstwa spożywczego; 2) stosować przepisy i normy obowiązujące w przetwórstwie spożywczym; 3) określać źródła surowców dla przetwórstwa spożywczego oraz klasyfikować surowce według różnych kryteriów; 4) charakteryzować i stosować dozwolone substancje dodatkowe oraz substancje pomagające w przetwarzaniu; 5) wskazywać funkcje dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu oraz kryteria ich stosowania; 6) określać wartość odżywczą żywności; 7) formułować kryteria jakości i wartości handlowej produktów spożywczych oraz wskazywać czynniki kształtujące jakość zdrowotną żywności; 8) opisywać budowę wirusów, bakterii, drożdży i pleśni; 9) charakteryzować procesy fizjologiczne drobnoustrojów; 10) określać wpływ czynników fizycznych i chemicznych na rozwój drobnoustrojów; 11) wskazywać wykorzystanie drobnoustrojów w przetwórstwie spożywczym; 12) stosować właściwą obróbkę wstępną oraz oceniać jej wpływ na wartość odżywczą i cechy surowców; 13) określać cel i warunki prowadzenia operacji mechanicznych, termicznych i dyfuzyjnych oraz oceniać ich wpływ na wartość odżywczą, cechy organoleptyczne i trwałość produktów spożywczych; 14) określać cel i warunki prowadzenia procesów fizykochemicznych, chemicznych i biotechnicznych w technologii żywności oraz oceniać ich wpływ na wartość odżywczą, cechy organoleptyczne i trwałość produktów spożywczych; 15) opisywać i stosować metody utrwalania żywności oraz opisywać ich wpływ na trwałość produktów spożywczych, ich wartość odżywczą i cechy organoleptyczne; 16) pakować i konfekcjonować żywność; 17) charakteryzować i organizować produkcję: a) przetworów zbożowych, b) wyrobów olejarskich, c) przetworów ziemniaczanych,

8 d) cukru, e) przetworów owocowo-warzywnych, f) wyrobów spirytusowych i browarniczych, g) wyrobów piekarsko-ciastkarskich, h) wyrobów cukierniczych, i) przetworów mięsnych, j) przetworów rybnych, k) przetworów jajczarsko-drobiarskich, l) przetworów mleczarskich, m) koncentratów spożywczych; 18) określać znaczenie higieny w technologii żywności; 19) sporządzać roztwory myjące i dezynfekujące; 20) prowadzić i kontrolować procesy technologiczne w zakładach przetwórstwa spożywczego; 21) analizować i ograniczać zagrożenia, które mają wpływ na bezpieczeństwo gotowych wyrobów, a także wskazywać i monitorować krytyczne punkty kontroli w procesach produkcji oraz podejmować działania korygujące zgodnie z zasadami systemu HACCP; 22) wskazywać zagrożenia dla środowiska ze strony przetwórstwa spożywczego i sposoby zapobiegania im; 23) organizować produkcję żywności zgodnie z przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa żywności. 2. Treści kształcenia (działy programowe) Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych: 1) znaczenie przetwórstwa spożywczego; 2) normalizacja w technologii żywności; 3) jakość zdrowotna żywności; 4) surowce w przetwórstwie spożywczym; 5) materiały pomocnicze i dodatki do żywności; 6) składniki żywności;

9 7) morfologia i fizjologia drobnoustrojów; 8) wpływ środowiska na wzrost i rozwój drobnoustrojów; 9) wykorzystanie drobnoustrojów w przetwórstwie spożywczym; 10) operacje i procesy jednostkowe w technologii żywności; 11) metody utrwalania żywności; 12) przetwórstwo zbożowe; 13) przetwórstwo surowców olejarskich; 14) przetwórstwo roślin okopowych; 15) przetwórstwo owocowo-warzywne; 16) przemysł spirytusowy; 17) przemysł browarniczy; 18) produkcja piekarsko-ciastkarska; 19) produkcja cukiernicza; 20) przetwórstwo mięsne; 21) przetwórstwo rybne; 22) przetwórstwo jajczarsko-drobiarskie; 23) przetwórstwo mleczarskie; 24) produkcja koncentratów spożywczych; 25) higiena i kontrola produkcji; 26) systemy zapewniania jakości w zakładach przetwórstwa spożywczego, w tym system HACCP; 27) zagrożenia dla środowiska ze strony przetwórstwa spożywczego; 28) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz bezpieczeństwa żywności w zakładach przetwórstwa spożywczego. BLOK: ANALITYCZNY 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć:

10 1) określać rolę i znaczenie analizy żywności; 2) pobierać próbki do badań laboratoryjnych; 3) przeprowadzać podstawowe operacje analizy wagowej; 4) przygotowywać odczynniki oraz określać zasady alkacymetrii, ergonometrii i jodometrii; 5) stosować metody instrumentalne w analizie żywności; 6) przeprowadzać ocenę sensoryczną żywności; 7) oznaczać zawartości: wody, suchej masy i popiołu; 8) oznaczać kwasowość różnymi metodami; 9) oznaczać zawartość tłuszczu metodą ekstrakcyjno-wagową, ekstrakcyjno-refraktometryczną i elektrometryczną; 10) badać cechy fizyczne i chemiczne tłuszczów; 11) oznaczać zawartość białek metodą klasyczną i instrumentalną; 12) oznaczać zawartość cukrów metodą chemiczną i instrumentalną; 13) badać właściwości dozwolonych substancji dodatkowych i innych dodatków do żywności stosowanych w przetwórstwie spożywczym; 14) oznaczać zawartość dodatków do żywności w produktach spożywczych; 15) przeprowadzać badania mikrobiologiczne żywności, opakowań, maszyn i urządzeń oraz powietrza w dziale produkcyjnym; 16) określać celowość kontroli międzyoperacyjnej w przetwórstwie spożywczym; 17) wskazywać punkty zagrożeń jakości przetworów zbożowych, wyrobów olejarskich, przetworów ziemniaczanych, cukru, przetworów owocowo-warzywnych, wyrobów spirytusowych i browarniczych, wyrobów piekarsko-ciastkarskich, wyrobów cukierniczych, przetworów mięsnych, przetworów rybnych, przetworów jajczarsko-drobiarskich, przetworów mleczarskich, koncentratów spożywczych; 18) wykonywać podstawowe badania laboratoryjne surowców, półproduktów i produktów w wybranych branżach przetwórstwa spożywczego; 19) obsługiwać sprzęt laboratoryjny stosowany w analizie żywności; 20) interpretować wyniki analiz żywności; 21) przestrzegać zasad ergonomii oraz przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w laboratoriach zakładowych. 2. Treści kształcenia (działy programowe)

11 Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych: 1) znaczenie analizy żywności; 2) analiza wagowa; 3) analiza objętościowa; 4) metody instrumentalne; 5) ocena sensoryczna; 6) oznaczanie zawartości wody, suchej masy i popiołu; 7) oznaczanie kwasowości; 8) oznaczanie zawartości oraz badanie właściwości tłuszczu; 9) oznaczanie zawartości białek; 10) oznaczanie zawartości cukrów; 11) badanie właściwości dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu; 12) oznaczenie zawartości dozwolonych substancji dodatkowych i substancji pomagających w przetwarzaniu w produktach spożywczych; 13) oznaczenia mikrobiologiczne w przetwórstwie spożywczym; 14) podstawowe analizy w przetwórstwie zbożowym; 15) analiza w przetwórstwie surowców olejarskich; 16) analiza w przetwórstwie roślin okopowych; 17) analiza w przetwórstwie owocowo-warzywnym; 18) analiza w przemyśle spirytusowym; 19) analiza w przemyśle browarniczym; 20) analiza w produkcji piekarsko-ciastkarskiej; 21) analiza w produkcji cukierniczej; 22) analiza w przetwórstwie mięsa; 23) analiza w przetwórstwie rybnym; 24) analiza w przetwórstwie jajczarsko-drobiarskim;

12 25) analiza w przetwórstwie mleczarskim; 26) analiza w produkcji koncentratów spożywczych; 27) punkty zagrożeń jakości w przetwórstwie spożywczym; 28) rola systemu zarządzania jakością zdrowotną żywności (HACCP) w procesie technologicznym; 29) przepisy o warunkach zdrowotnych żywności i żywienia; 30) przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymagania ergonomii w laboratorium. BLOK: TECHNICZNY 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) wskazywać znaczenie techniki w przetwórstwie spożywczym; 2) czytać rysunki techniczne; 3) rozróżniać typowe części maszyn; 4) rozróżniać typowe materiały stosowane do budowy maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego; 5) określać następstwa korozji i zużycia materiałów konstrukcyjnych oraz wskazywać sposoby zapobiegania; 6) posługiwać się katalogami oraz dokumentacją techniczną maszyn i urządzeń; 7) określać rolę normalizacji części maszyn; 8) dobierać i obsługiwać urządzenia kontrolno-pomiarowe stosowane w przetwórstwie spożywczym; 9) opisywać budowę, zasady działania oraz obsługiwać maszyny i urządzenia ogólnego zastosowania, takie jak: maszyny i urządzenia przepływowe, urządzenia do wytwarzania pary grzejnej, urządzenia chłodnicze, instalacje wodno-kanalizacyjne, gazowe, elektryczne i parowe; 10) rozróżniać i dobierać środki transportu wewnętrznego i zewnętrznego; 11) rozróżniać i opisywać przeznaczenie typowych maszyn i urządzeń elektrycznych; 12) określać rolę podstawowych elementów automatyki oraz czytać schematy układów automatyki stosowanych w procesach technologicznych; 13) opisywać wyposażenie techniczne magazynów w zakładzie przetwórstwa spożywczego oraz obsługiwać i konserwować stosowane w nich maszyny i urządzenia; 14) opisywać budowę, zasady działania oraz obsługiwać maszyny i urządzenia do obróbki wstępnej

13 surowców oraz operacji mechanicznych, termicznych i dyfuzyjnych; 15) opisywać budowę, zasady działania oraz obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane w procesach fizykochemicznych, chemicznych i biotechnicznych; 16) charakteryzować i obsługiwać maszyny i urządzenia stosowane do utrwalania żywności poprzez chłodzenie, zamrażanie, ogrzewanie, suszenie, metody osmoaktywne, niekonwencjonalne, chemiczne i biologiczne; 17) charakteryzować i obsługiwać maszyny i urządzenia do pakowania i konfekcjonowania produktów spożywczych; 18) charakteryzować i obsługiwać maszyny i urządzenia do mycia i dezynfekcji opakowań jednostkowych i zbiorczych oraz do mycia i dezynfekcji pomieszczeń produkcyjnych i pomocniczych; 19) charakteryzować urządzenia: energetyczne, do uzdatniania wody, oczyszczania ścieków, zatrzymywania płynów i gazów; 20) przestrzegać przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń w zakładach przetwórstwa spożywczego; 21) udzielać pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy. 2. Treści kształcenia (działy programowe) Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych: 1) rysunek techniczny; 2) części maszyn; 3) materiałoznawstwo; 4) urządzenia kontrolno-pomiarowe w zakładach przetwórstwa spożywczego; 5) maszyny i urządzenia ogólnego zastosowania; 6) środki transportu w zakładach przetwórstwa spożywczego; 7) maszyny i urządzenia elektryczne stosowane w przetwórstwie spożywczym; 8) podstawy automatyki; 9) maszyny i urządzenia do obróbki wstępnej surowców, operacji mechanicznych, termicznych i dyfuzyjnych; 10) rodzaje, przeznaczenie, budowa oraz zasady działania maszyn i urządzeń stosowanych w procesach fizykochemicznych, chemicznych i biotechnicznych; 11) maszyny i urządzenia do utrwalania żywności;

14 12) maszyny i urządzenia do pakowania i konfekcjonowania żywności; 13) maszyny i urządzenia do mycia oraz dezynfekcji opakowań i pomieszczeń; 14) urządzenia energetyczne i wodno-ściekowe w zakładach przetwórstwa spożywczego; 15) zasady eksploatacji i konserwacji maszyn i urządzeń przemysłu spożywczego; 16) wymagania ergonomii oraz przepisy bezpieczeństwa i higieny pracy przy obsłudze maszyn i urządzeń w zakładach przetwórstwa spożywczego; 17) zasady udzielania pomocy przedlekarskiej ofiarom wypadków przy pracy. BLOK: EKONOMICZNY 1. Cele kształcenia Uczeń (słuchacz) w wyniku kształcenia powinien umieć: 1) definiować podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne; 2) objaśniać podstawowe pojęcia dotyczące gospodarki rynkowej; 3) analizować czynniki mające wpływ na wzrost i spadek popytu i podaży; 4) objaśniać zachowania konsumentów na rynku; 5) wyjaśniać istotę mechanizmu rynkowego; 6) objaśniać rolę i funkcje pieniądza; 7) rozróżniać i charakteryzować przedsiębiorstwa; 8) określać rodzaje kosztów, przychodów i zysków; 9) analizować rynki czynników produkcji: rynek pracy, kapitału i ziemi; 10) rozróżniać papiery wartościowe i oceniać ich znaczenie na rynku; 11) klasyfikować kredyty i analizować kształtowanie się stóp procentowych; 12) określać fazy cyklu koniunkturalnego; 13) wskazywać przyczyny inflacji i metody walki z inflacją; 14) wyjaśniać pojęcie i strukturę budżetu państwa; 15) objaśniać rolę państwa i jego oddziaływanie na gospodarkę; 16) określać rodzaje i przyczyny bezrobocia oraz politykę państwa w tym zakresie; 17) wskazywać możliwości i bariery wymiany międzynarodowej oraz korzyści z handlu

15 zagranicznego; 18) objaśniać formy i procesy integracyjne pomiędzy gospodarkami poszczególnych krajów; 19) wskazywać korzyści i zagrożenia dla przetwórstwa spożywczego w Polsce, związane z integracją z Unią Europejską; 20) definiować istotę marketingu w skali gospodarki narodowej i przedsiębiorstwa; 21) określać pojęcie, znaczenie i kryteria segmentacji rynku; 22) charakteryzować decyzje związane z produktem, ceną i kanałem dystrybucji; 23) rozróżniać podmioty marketingu i określać ich zachowania marketingowe; 24) rozróżniać i objaśniać rodzaje komunikacji marketingowej; 25) objaśniać procedurę zakładania przedsiębiorstwa; 26) analizować działalność wybranego rynku hurtowego i giełdy towarowej; 27) definiować pojęcie, cele i funkcje przedsiębiorstwa; 28) rozróżniać struktury organizacyjne przedsiębiorstwa; 29) charakteryzować działalność zaopatrzeniową, handlową i produkcyjną w przedsiębiorstwie; 30) objaśniać rolę i zadania kadry kierowniczej w przedsiębiorstwie; 31) ustalać potrzeby i zasady doboru pracowników; 32) współtworzyć poprawne stosunki kadry kierowniczej i pracowników; 33) rozróżniać sposoby wynagradzania pracowników; 34) wyjaśniać różnice w zarządzaniu małym i dużym przedsiębiorstwem; 35) określać potrzeby finansowe przedsiębiorstwa i źródła pozyskiwania kapitału; 36) wyjaśniać rolę planowania i kontroli w przedsiębiorstwie; 37) opracowywać strategie rynkowe dla przedsiębiorstwa; 38) klasyfikować składniki majątkowe przedsiębiorstwa i źródła ich pochodzenia; 39) sporządzać bilans przedsiębiorstwa; 40) klasyfikować koszty przedsiębiorstwa według różnych kryteriów; 41) przeprowadzać kalkulacje kosztów wybranych działalności; 42) sporządzać podstawowe dokumenty dotyczące działalności gospodarczej;

16 43) przeprowadzać spis z natury składników majątkowych i wyceniać je; 44) prowadzić uproszczoną rachunkowość w przedsiębiorstwie; 45) obliczać dochód z działalności gospodarczej; 46) rozróżniać i obliczać podatki; 47) oceniać działalność przedsiębiorstwa na podstawie sprawozdań i wskaźników finansowych; 48) opracowywać plan marketingowy przedsiębiorstwa; 49) opracowywać biznesplan przedsiębiorstwa; 50) podejmować działania związane z poszukiwaniem pracy. 2. Treści kształcenia (działy programowe) Treści kształcenia ujęte są w następujących działach programowych: 1) podstawowe pojęcia i kategorie ekonomiczne; 2) podstawowe pojęcia gospodarki rynkowej; 3) zachowania konsumentów; 4) pieniądz jako kategoria ekonomiczna; 5) przedsiębiorstwo w gospodarce rynkowej i jego koszty; 6) rynki czynników produkcji: rynek pracy, kapitału, ziemi; 7) rynek pieniężno-kredytowy; 8) cykle gospodarcze; 9) rola państwa w gospodarce rynkowej; 10) integracja międzynarodowa; 11) marketing w gospodarce narodowej i przedsiębiorstwie; 12) podstawy podejmowania decyzji w przedsiębiorstwie; 13) system marketingowy w agrobiznesie; 14) decyzje marketingowe w przedsiębiorstwie; 15) rynki hurtowe i giełdy towarowe; 16) przedsiębiorstwo i struktura przedsiębiorstwa;

17 17) podstawowe cele i funkcje przedsiębiorstwa; 18) rodzaje działalności w przedsiębiorstwie; 19) kadra kierownicza i pracownicy w przedsiębiorstwie; 20) małe przedsiębiorstwo na rynku; 21) finansowanie działalności przedsiębiorstwa; 22) planowanie i kontrola w przedsiębiorstwie; 23) strategia przedsiębiorstwa na rynku; 24) bilans przedsiębiorstwa; 25) koszty w przedsiębiorstwie; 26) kalkulacja kosztów wybranych działalności; 27) dokumentacja działalności gospodarczej; 28) uproszczone formy rachunkowości w małych przedsiębiorstwach; 29) podstawy księgowości i sprawozdawczości finansowej; 30) plan marketingowy przedsiębiorstwa; 31) biznesplan przedsiębiorstwa; 32) przygotowanie do wejścia na rynek pracy.