Rezonans Magnetyczny i Tomografia Komputerowa w chorobach reumatycznych

Transkrypt

1 Rezonans Magnetyczny i Tomografia Komputerowa w chorobach reumatycznych Iwona Sudoł-Szopińska Zakład Radiologii, Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie

2 Wskazania do MR i TK w chorobach reumatycznych Wczesna diagnostyka, prognoza Monitorowanie leczenia Ocena zaawansowania Ocena remisji Ocena powikłań

3 Kiedy i dlaczego jest MR niezbędny Dokładna metoda do oceny BME Dokładna metoda do wczesnej diagnostyki zmian zapalnych w kręgosłupie, SKB i do oceny aktywności zapalenia Dokładna metoda do wczesnej diagnostyki zapalenia TMJ Jedyna metoda, poza scyntygrafią, do diagnostyki AVN

4 Kiedy i dlaczego jest MR niezbędny 1. Ocenia wszystkie stawy 2. Ocenia wszystkie tkanki zajęte przez choroby reumatyczne, aż do poziomu molekularnego (synovium tenosynovium, tkanka kostna, tłuszczowa, chrząstka) 3. Ocena jakościowa, półilościowa, ilościowa 4. Brak promieniowania

5 MR w kryteriach, zaleceniach 1. Kryteria klasyfikacyjne ASAS, 2009, dla SpA 2. CRMO, DM 3. RZS - rola badań obrazowych wspomagająca

6 Spektrum zmian w MR

7 Zapalenie błony maziowej jam staww, pochewek i kaletek Boutry N et al. AJR 2007;189:1502; Narvaez JA et al. RadioGraphics 2010;30,143

8 Obrzęk / Zapalenie szpiku / BME / Osteitis Narvaez JA et al. RadioGraphics 2010;30,143; Stomp W et al. 2014;24:2614

9 T1 TSE FS PD FS STIR v Nadżerki PDPD PD FS

10 Tkanka tłuszczowa PD TSE FS T1 TSE CM

11 Bezpieczeństwo MR Badanie bezpieczne (brak rtg, kontrast zasadniczo bezpieczny) Przeciwwskazaniem są opiłki w oku, wszczepione urządzenia elektroniczne/rozrusznik, stare endoprotezy Niewydolność nerek Klaustrofobia

12 Wskazania do badania TK w chorobach reumatycznych Ocena MSK w przebiegu chorób reumatycznych HRCT-ocena zmian włóknisto-guzkowych, infekcyjnych w płucach Zapalenia dużych naczyń, ocena tętniaków Ocena wątroby, śledziony, węzłów chłonnych, nerek, OUN Cel badania Ocena spektrum zmian, zaawansowania Ocena dynamiki stan stabilny czy progresja..

13 Względy bezpieczeństwa TK Przeciwwskazaniem do TK jest ciąża, przede wszystkim ze względu na szkodliwy wpływ promieniowania rentgenowskiego na rozwój płodu i możliwość wystąpienia wad rozwojowych płodu i dziecka po urodzeniu. Środek kontrastowy jest zawsze substancją obcą dla organizmu, a więc mogącą powodować reakcje uboczne typu alergoidalnego. Najczęściej krótkotrwałe, przemijające. Bardzo rzadko zagrażającym życiu przebiegu. Szczególne znaczenie mają powikłania dot. funkcji nerek w postaci ostrej niewydolności nerek lub tzw. nefropatii pokontrastowej.

14 Grupy o podwyższonym ryzyku ciąża, karmienie piersią, alergia na leki, pokarmy, surowice, pyłki, lub inne alergie, astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc, alergia na jodowe środki kontrastowe, w tym powikłania po poprzednich badaniach z kontrastem, zaburzenia czynności serca, układu krążenia, nerek, cukrzyca, alkoholizm, choroby neurologiczne, w tym padaczka, zaburzenia krążenia mózgowego, udary, podejrzenie lub rozpoznana nadczynność tarczycy, wole zamostkowe, obrzęk szyi spowodowany powiększeniem tarczycy (wole), szpiczak mnogi lub nadprodukcja specjalnych białek (paraproteinemia), choroby z autoagresji, nużliwości mięśni (miastenia), homocystynuria, nadciśnienie spowodowane występowaniem guza chromochłonnego nadnerczy.

15 Przygotowanie do TK oznaczenie poziomu TSH, GFR i kreatyniny (wynik ważny 14 dni dotyczy także MR) nawodnienie pacjenta przed badaniem, tzn. dzień przed i w dniu badania należy wypić ok. 2,0-2,5 l. płynów niegazowanych, pozostawanie na czczo (ostatni posiłek można przyjąć na 6 godzin przed badaniem)

16 Kliniczne zastosowania

17 MR jest niezbedny do oceny zmian zapalnych w dużych stawach

18 MR jest metoda drugiego wyboru do oceny małych stawów Freeston JE et al. Curr Opinion Rheumatol 2009;21:95;Narvaez JA et al. RadioGraphics 2010;30,143

19 Wczesna diagnostyka BME jest niezależnym predyktorem progresji radiograficznej MRI pozwala wykryć więcej nadżerek w RZS niż RTG i USG, najwięcej TK Stomp W et al. J Rheumatol 2014;41:1630;Steenbergen HW Ann Rheum Dis 2015;74:1225; Colebatch AN et al. Ann Rheum Dis 2013;72:804; Aletaha D et al. Arthritis Ruematism 2010;62:2569 Narvaez JA et al. RadioGraphics 2010;30,143

20 Nadżerki w TK

21 Monitorowanie wczesnego zapalenia BME uznawany za biomarkera odpowiedzi na leczenie. Freeston JE et al. Curr Opinion Rheumatol 2009;21,95

22 2011

23 2013

24 MR kręgosłupa C1-C2 synovitis, nadżerki, discitis Podwichnięcia C1-2 Podwichnięcia poniżej C2 Stenoza, ankyloza Ucisk rdzenia, korzeni nerwowych Rejinierse M et al. Radiology 2004;231:57; Wasserman BR et al. Bull NYU Hosp Jt Dis 2011;69:136;

25 C1/2

26 RZS Minika Reijnierse

27 Pseudotumoral zwapnienia, twardzina układowa

28 MIZS

29

30 10 y.o. boy T2TIRM T1 T1 CM Flexor brevis digitorum

31

32 AVN PD TSE FS T2 TSE FS

33

34 CRMO Osteitis/BME: Kości długie, przednia ściana klp/obojczyk, kręgosłup, kości miednicy, spojenie Osteoliza- skleroza-hyperostoza Nguyen MT, Borchers A, Selmi C, Naguwa SM Cheema G, Gershwin ME. The SAPHO syndrome. Semin Arthritis Rheum 2012;42: Jurik AG. Chronic Recurrent Multifocal Osteomyelitis Seminars Musculoskeletal Radiol 2004;8(3):

35 CRMO Dz, 14l STIR cor 40 min, Sag 50 min DIFF min,

36 SAPHO, CRMO

37

38 Twardzina typu cięcia szablą

39 Spondyloartropatie

40 Sacroiliitis 17 y.o. boy: Radiograph: L-2, R-0

41

42 SpA

43 DM/PM MRI (WB-MRI) jest badaniem referencyjnym Wykrywa zmiany zapalne mięśni, powięzi, tk. podskórnej Monitorowanie przebiegu choroby/leczenia, identifikacja miejsca biopsji Malattia C, Damasio MB, Madeo A et al. Whole-body MRI in the assessment of disease activity in juvenile dermatomyositis. Whole-body MRI in the assessment of disease activity in juvenile dermatomyositis. Ann Rheum Dis 2014;73:

44

45 Krystalopatie

46

47

48

49 Ząb w koronie Dna

50 Dna

51 Zapalenie dużych naczyń Olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic Choroba Takayasu Choroba Behçeta Zapalenie naczyń średniej wielkości Guzkowe zapalenie tętnic Choroba Kawasaki Zapalenie małych naczyń Ziarniniakowatość z zapaleniem naczyń Mikroskopowe zapalenie naczyń Zespół Churga-Strausa Plamica Schönleina-Henocha Leukocytoklastyczne zapalenie naczyń Krioglobulinemia Zespół Goodpasture a. Zapalenia naczyń

52 Choroba Takayashu

53 Guzkowe zapalenie tętnic

54 Rola HRCT

55 HRCT RZS, MIZS, DM, twardzina, toczeń układowy, PM/DM, z. Sjogrena, spondyloartropatie. Zmiany włókniste, guzkowe, krwawienia do pęcherzyków, zmiany zapalne, obliteracyjne drzewa oskrzelowego, zapalne-włókniste, wysięk w opłucnej

56

57 Piśmiennictwo Sudoł-Szopińska I (2017): The 2017 EULAR standardised procedures for ultrasound imaging in rheumatology. Annals of the Rheumatic Diseases (0), 01.cze. Eshed, Iris, Kay-Geert A. Hermann, Anna Zejden, i Iwona Sudoł-Szopińska. Imaging to Differentiate the Various Forms of Seronegative Arthritis. Seminars in Musculoskeletal Radiology 22, nr 2 (kwiecień 2018): Jacques, Thibaut, Iwona Sudoł-Szopińska, Neal Larkman, Phil O Connor, i Anne Cotten. Musculoskeletal Manifestations of Non-RA Connective Tissue Diseases: Scleroderma, Systemic Lupus Erythematosus, Still s Disease, Dermatomyositis/Polymyositis, Sjögren s Syndrome, and Mixed Connective Tissue Disease. Seminars in Musculoskeletal Radiology 22, nr 2 (kwiecień 2018): Jans, Lennart, Niels Egund, Iris Eshed, Iwona Sudoł-Szopińska, i Anne Grethe Jurik. Sacroiliitis in Axial Spondyloarthritis: Assessing Morphology and Activity. Seminars in Musculoskeletal Radiology 22, nr 2 (kwiecień 2018): Rennie, Winston J., Lennart Jans, Anne Grethe Jurik, Iwona Sudoł-Szopińska, Claudia Schueller-Weidekamm, i Iris Eshed. Anterior Chest Wall in Axial Spondyloarthritis: Imaging, Interpretation, and Differential Diagnosis. Seminars in Musculoskeletal Radiology 22, nr 2 (kwiecień 2018): Sudoł-Szopińska, Iwona, i Adam Greenspan. MSK Imaging in Rheumatology. Seminars in Musculoskeletal Radiology 22, nr 2 (kwiecień 2018): Sudoł-Szopińska, Iwona, Lennart Jans, Anne Grethe Jurik, Robert Hemke, Iris Eshed, i Nathalie Boutry. Imaging Features of the Juvenile Inflammatory Arthropathies. Seminars in Musculoskeletal Radiology 22, nr 2 (kwiecień 2018): Sudoł-Szopińska I (2017): Ultrasound in Arthritis. Radiologic Clinics of North America (5), s Sudoł-Szopińska I, Jans L, Teh J. (2017): Rheumatoid arthritis: what do MRI and ultrasound show. Journal of Ultrasonography (68).

58

59

60

61 1. The role of MRI in current classification criteria of rheumatic diseases. 2. Impact of MRI on the diagnosis of musculoskeletal rheumatic diseases (ax SpA, pspa, RA, JIA, JSpA 3.MRI protocols 4.MRI interpretation and reporting (SIJ, spine in RA, in SpA, in JSpA, peripheral joints 5.Assessment of MR images (qualititative, semiquantitative, quantitative) Semin Musculoskelet Radiol 2015;19:

62 Metody oceny obrazów MR i TK

63 Ocena zmian jakościowa

64 Ocena zmian półilościowa i ilościowa RAMRIS, SAMIS

65

66

67

68 Podwichnięcie przednie 10 mm T1 FS CE

69

70 CRMO SAPHO

71 Spektrum zmian w MR

72 Zapalenie błony maziowej T1 T2 FS T1 FS GD Boutry N et al. AJR 2007;189:1502; Narvaez JA et al. RadioGraphics 2010;30,143

73 Zapalenie błony maziowej pochewek / Tenosynovitis T1 TSE T2 TSE FS T1 FS CM

74 Zapalenie błony maziowej / Bursitis T1 TSE T2 TSE PD FS