Jak grać, by wygrać. Opublikowano 22 grudnia 2011, autor: Redakcja. Rozmowa z Zenonem Komarem. Analitykiem i graczem giełdowym
|
|
- Rafał Jankowski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Jak grać, by wygrać Opublikowano 22 grudnia 2011, autor: Redakcja Rozmowa z Zenonem Komarem Analitykiem i graczem giełdowym Sztuka mądrych decyzji Sapere aude, incipe! (Ośmiel się być mądrym, zacznij!) Horacy, Listy Tytuł Pana książki brzmi Sztuka spekulacji po latach i jest ona adresowana do graczy giełdowych. Kiedy jednak wstępnie zapoznałem się z jej treścią, pomyślałem, że powinna być zatytułowana inaczej Sztuka mądrych decyzji, a adresatami jej powinni być nie tylko grający na giełdzie, ale wszyscy ci, którzy podejmują decyzje w wielu dziedzinach codziennego życia. Czy zgodziłby się Pan z tym poglądem? Kiedy w 1993 r. wyszła Sztuka spekulacji, od razu stała się bestsellerem dodam, że bestsellerem nie tylko tamtego czasu, gdyż jak mi wiadomo do dnia dzisiejszego nie został pobity rekord sprzedaży tego typu książki 60 tys. w ciągu roku. Był to o fenomen, który jednak miał swoje przyczyny. Pierwsza to czas fantastycznej hossy giełdowej ludzie stali przecież w kolejkach, by otwierać rachunki inwestycyjne. Druga to zupełny brak wiedzy i rodzimych doświadczeń dotyczących gry na giełdzie, brak pozycji wydawniczych jej poświęconych i wreszcie brak Internetu dzisiaj większość informacji można pozyskać poprzez to medium. Oczywiście trzeba je ostrożnie czytać i interpretować, niemniej wiedza jest dzisiaj szeroko dostępna. Wydałem też inne książki, jak np. Sztuka inwestowania czy w Londynie Jak się robi pieniądze, ale to właśnie Sztuka spekulacji jest najbardziej znana. Wracając zaś do jej tytułu, to powiem, że jeden z wydawców uważał, iż książka powinna nosić tytuł Biblia inwestora, ponieważ zawiera bardzo wiele informacji, które rzeczywiście dotyczą nie tylko spekulacji na giełdzie. Giełda to inwestowanie, a spekulacja jest bliższa Forexowi i innym tego typu instrumentom, jak np. derywatywy, kontrakty terminowe, itp. Zostawiłem jednak tytuł z pierwszego wydania, ponieważ gracze giełdowi ciągle ciepło wspominają początek lat 90. i kojarzą mnie z udaną sztuką spekulacji. Mówiąc zaś o mądrych decyzjach, naraziłbym się na zarzut pompatyczności. Ktoś mógłby zapytać jak to, to Komar nigdy się nie myli? Oczywiście, jak każdy z nas często podejmuję błędne decyzje. ale w książce doradza Pan czytelnikowi, jak ich unikać no tak, bo świadomość pułapek pozwala na ominięcie części z nich; nie sposób uniknąć wszystkich, ale każdy błąd mniej może być na wagę złota. Powiedzenie mówi, co prawda, że najlepiej uczymy się na własnych błędach, ale na szczęście nie tylko. Ja jednak upierałbym się przy akcentowaniu słowa mądrość także z racji tego, iż w istocie mamy u Pana dwie książki w jednej. Jest tu, po pierwsze, obszerny i dobrze udokumentowany cykl wykładów omawiających poszczególne kwestie, ale
2 kolejne rozdziały poprzedzane są cytatami, pewnymi mądrościami zaczerpniętymi z wypowiedzi różnych ludzi, nie tylko tych grających na giełdzie. Te bardzo trafnie dobrane zdania mają skłaniać czytelnika do refleksji, ułatwiać mu podjęcie przemyślanej, lub odwrotnie powstrzymać go od podjęcia pochopnej decyzji. A zatem jej adresatami są ci, którzy nie powielają mechanicznie poglądów innych, wtłaczanych do głów przez takie czy inne media, i zadają sobie trud samodzielnego myślenia, co nie jest ani łatwe, ani popularne. Jak wiadomo mądrość to znacznie więcej niż szkolna edukacja spotyka się przecież dobrze wyedukowanych i dyplomowanych idiotów. Ostatnio ksiądz Boniecki bardzo ładnie powiedział, że powtarzamy bardzo dużo stereotypów bez żadnego wkładu własnego. Są jednak i tacy, którzy dużo czytają, analizują, myślą, rozmawiają sami z sobą, ale też prowadzą blogi, w których dzielą się przemyśleniami z gronem ludzi, którzy je śledzą, i w jakiś sposób skłaniają ich do myślenia. Bez wątpienia Pana książka to czyni. Wracając do giełdy, przypomnijmy, że giełda jest miejscem, do którego udają się firmy, by pozyskać potrzebny im do rozwoju kapitał. Ale także i miejscem, które przyciąga tych, którzy chcą ulokować swoje pieniądze na warunkach znacznie korzystniejszych, niż oferuje im np. lokata bankowa. Różnica jest jednak taka, że ci pierwsi w przypadku pierwotnej emisji najczęściej są wygrani i pozyskują środki, a ci drudzy jedynie sporadycznie. Większość graczy wie o tym, ale mimo wszystko ryzykuje w przekonaniu, że to inni, a nie oni przegrają? Dlaczego? To brzmi, jak teoria spiskowa. Jeśli dobrze rozumiem, to sugeruje Pan, że wygrywają tylko pierwotni emitenci, a ci drudzy inwestorzy przegrywają. Ja nie bardzo zgodziłbym się z poglądem, że inwestorzy przegrywają. Każda dekada przynosi ze sobą jakieś innowacje technologiczne samochody, radio, telewizję, Internet, itp., które wraz z rozwojem rynku i upływem czasu wymuszają koncentracje producentów, tak jak to się stało w USA np. z producentami samochodów. W latach 20. i 30. ubiegłego wieku było ich dziesiątki, a kilka dekad później pozostało tylko kilku. Nie znaczy to jednak, że mniej fortunni emitenci zgarnęli kasę i gdzieś zniknęli. Byłby to zwyczajny przekręt. Zdrada idei zbudowania poprzez giełdę czegoś wielkiego. W ich przypadku giełda spełniła tę pierwszą funkcję zdobycie kapitału. Poza tym, proszę pamiętać, że jest bardzo dużo nowych emisji spółek już notowanych na GPW, które chcą pozyskać kapitał. Gdyby inwestorzy zawsze przegrywali, to firmy nie miałyby żadnych szans, by plasować kolejne emisje. Trudno byłoby również marzyć o budowaniu akcjonariatu obywatelskiego. Żeby zdobyć potrzebny kapitał, idziemy albo do banku, który zazwyczaj pożycza go na pewne i rentowne wg niego projekty, albo emitujemy obligacje w ten sposób, przypomnijmy, w latach 80. powstały obligacje śmieciowe promowane przez Michaela Milkena albo wchodzimy na giełdę. Po to, by mogły powstać firmy takie jak Apple, Cisco, Intel, Microsoft, Google i setki innych firm, dziś jeszcze mniej znanych. Giełda to instrument gospodarki rynkowej, ale to także pasja, nadzieja, niekiedy wręcz przekleństwo ogromnych rzesz graczy pod każdą szerokością geograficzną. Także dla Pana to pasja. Czy jest to uleczalne?
3 Pasja to dar. To nie choroba, którą trzeba leczyć. Wręcz odwrotnie pasja to wielkie zamiłowanie do czegoś. Chyba, że myśli Pan o szewskiej pasji silnym gniewie wynikającym z emocji i niepewności. Jak wiemy, gniew nie pomaga w niczym, ani w życiu, ani w grze na giełdzie. Oczywiście jest pewna grupa ludzi, która istotnie jest uzależniona od gry na giełdzie, ale nie można powiedzieć, że dotyczy to wszystkich. W książce pokazuję m.in. jak z niepewnością radzą sobie inżynier, hazardzista i gracz giełdowy. Inżynier wie wszystko, co wiedzieć musi, by rozwiązać swój technologiczny problem. Jego wyliczanka zawiera margines bezpieczeństwa, którego celem jest eliminacja jakiegokolwiek ryzyka. Dzięki tej eliminacji inżynier operuje w świecie pewności. Hazardzista nie wie, co przyniesie mu Fortuna, ale wierzy, że jest wybrańcem losu. Nie gra, by wygrać. Gra dla samej gry. Gracz z kolei nie ma luksusu pewności, którą dysponuje inżynier, ale wie znacznie więcej niż hazardzista. W przypadku gracza intelekt i analiza zastępują traf i przypadek. Rozumowanie, a nie łut szczęścia czy koło Fortuny, wyznacza wynik spekulacji. Patrząc na naszych trzech bohaterów, widzimy, na czym polega konflikt matematyki z prawdopodobieństwem. Matematyka zajmuje się tym, co pewne. Prawdopodobieństwo przeciwnie. Inżynier to matematyka i pewność. Gracz to prawdopodobieństwo i niepewność. Jako gracz szukam sposobu, w jaki mogę zdobyć przewagę tak, aby w długim przedziale czasu mój system czy moja metoda, bez względu na to, którą z nich użyję, a jest ich wiele, była górą. To nie jest kwestia uzależnienia, ale prawie wiary najlepiej sprawdzonej w symulacjach komputerowych, a potem potwierdzonej w osiągniętych wynikach. Zgadzam się operować w niepewności. Większość ludzi grających w Lotto jest w moim przekonaniu przegrana. A większość graczy na giełdzie. też jest przegranych, ponieważ zachowują się podobnie do hazardzistów. Są przegrani, ponieważ zwykle ich pierwsze transakcje są wygrane. Brzmi to prawie jak paradoks, prawda? Mówią, to jest przecież tak prosta gra, i po trzech, czterech transakcjach uważają, że już wszystko pojęli, a tak naprawdę to nic nie wiedzą i w ogóle nie są przygotowani mentalnie do tego, co robić ze stratami. Mnie też się coś takiego zdarzyło. Moje pierwsze transakcje były wygrane, ale byłem na tyle przytomny, że wiedziałem, iż to nie ja wymyśliłem te transakcje miałem dobrego maklera, a do tego była zwyżka na giełdzie. Innymi słowy nie należy mylić hossy z naszymi własnymi zdolnościami. I umiejętnie podejmować ryzyko, bo przecież bez ryzyka niczego się na giełdzie nie wygra. Trzeba zatem mieć umiejętność podejmowania ryzyka, trzeba mieć umiejętność pociągnięcia za cyngiel. Nie skreślać Ameryki Giełda nowojorska nadal wyznacza trendy spadkowe i wzrostowe dla innych giełd na w świecie. Kiedy Wall Street kicha, katar mają wszyscy. Czy widzi Pan symptomy zmiany tej sytuacji. A jeśli tak, to w którą stronę będzie to nowe centrum grawitować?
4 Właśnie kupiłem książkę prof. W. Orłowskiego Świat do przeróbki, z którą się identyfikuję. De facto sam chciałem napisać o tym, o czym mówi profesor. A mówi właśnie o kształtowaniu się nowego centrum, o południowym Pacyfiku, jako nowym centrum, i o północnym Atlantyku, z którego ten ruch jest dokonywany. Jest tam mowa o demografii, a także o tym, o czym wspomina H. Kissinger w swej książce On China, mówiąc, że dla Chińczyków bycie potęgą nie jest żadnym novum oni już byli i będą potęgą, ten szczyt jest jeszcze przed nimi. Natomiast inni publicyści przewidują wzlot i upadek Chin. Uważają, że Chiny mają przed sobą tylko dekadę świetności. Według np. W. Gadomskiego, największy cios ambicjom mocarstwowym chińskich przywódców zadadzą sami Chińczycy, którzy nie będą tolerować państwowego kapitalizmu. Poza tym społeczeństwo chińskie będzie się szybko starzało. Wcześniej, w latach 70. i 80. czytałem, jak wielu analityków piało z zachwytu, obserwując przesuwanie się tego języczka u wagi w kierunku Japonii, a jeszcze wcześniej w kierunku Rosji, by wspomnieć np. M. Friedmana, który przewidywał, że Rosja przegoni Stany Zjednoczone w latach 70., co jak wiemy nigdy się nie sprawdziło. Sytuując Pana pytanie w szerszym kontekście, ja bym jednak nie skreślał Ameryki z listy wpływowych centrów. G. Friedman twierdzi, np., że bieżące stulecie będzie należało do Ameryki tak ze względu na położenie geograficzne, jak i na zasoby, jakimi dysponuje. Nic zatem nie wskazuje, by epoka dominacji Ameryki miała się skończyć. Musi być po prostu mniej socjalizmu, mniej populistycznych haseł, przekonywania, że każdemu coś się należy. Trzeba wydawać tyle, na ile kogo stać, i utrzymywać dyscyplinę budżetową, a wszystko będzie dobrze. Ja nawet dostrzegam jakiś zaczątek tych pozytywnych zmian w ruchu oburzonych. Kiedy popatrzeć na zbieraninę ich postulatów, to przypominają trochę 21 punktów pierwszej Solidarności, które nie były przecież ani wówczas, ani dzisiaj postulatami czysto pro rynkowymi. Ale to one były zaczynem późniejszych dużych zmian, w wyniku których wolność wywalczyliśmy nie tylko my, Polska, ale i inne kraje sowieckiego bloku. Na razie ruchy oburzonych, nie tylko zresztą w Stanach, mogą być wykolejone nie ma tam liderów, jest za dużo postulatów itd., ale patrzę na nie z nadzieją, trochę jak na udany protest przeciwko wojnie w Wietnamie czy w końcu udany ruch praw obywatelskich (civil rights movement) w latach 50. i 60. ubiegłego wieku. W XIX w. Północ wygrała wojnę secesyjną, a na Południu nic się nie zmieniło. Kościuszko, Lincoln i Johnson to ci, dzięki którym Murzyni stali się równoprawnymi obywatelami USA. Ruch oburzonych istotnie protestuje przeciwko wielu wynaturzeniom, wśród nich także przeciw temu, o czym i Pan pisze w swojej książce, tj. przeciw chciwości (greed). Jak ważny i istotny jest to element w procesie gry giełdowej, czy szerzej w finansowym kryzysie, jakiego doświadczamy obecnie w Ameryce i w UE? Niewątpliwie jest on ważny, ale ważniejszy jest brak kontroli rynku derywatów. Ten rynek jest olbrzymi. To właśnie on spowodował, że wiele banków i instytucji finansowych już upadło. Inne jeszcze upadną, gdyż kryzys przecież wciąż trwa. To jedna wielka tragedia. Obawiam się, że EBC ma tylko jedną opcję albo będzie się drukowało pieniądze, albo w ogóle nie będzie Unii Europejskiej. Jeśli jakiś bank kupił np. greckie obligacje rządowe nawet zgodnie ze sztuką zdywersyfikowanego
5 inwestowania do wysokości 3% w przekonaniu, że jest to pewny zysk, gdyż państwo w przeciwieństwie do jakiejś zadłużonej firmy nie upadnie, ale cały jego kapitał wynosi właśnie te 3%, to on po prostu zbankrutuje. Właśnie dlatego miesiąc temu zbankrutował ML Global. A zatem chciwość dzisiaj ma się dobrze, niestety. Aby uzdrowić rynek derywatów, wystarczy wprowadzić przejrzystość i jednorodność w księgowości banków. Póki co, regulatorzy amerykańscy stracili okazję, by wprowadzić te zmiany. Jak ocenia Pan pozycję giełd europejskich? A. Merkel powiedziała ostatnio, że wygląda na to, iż w ogóle nie mamy jutra. Skoro wszyscy zajmujemy szalenie jednostronne stanowiska, to przekornie można wyrazić nadzieję, że za jakiś czas dojdzie do jakiegoś odrodzenia. To nie jest bowiem tak, że zmienimy premiera Papandreau na Pampadosa, a Berlusconiego na Montiego i rozwiążemy problem. Bo przecież tak naprawdę to nie oni zawinili, a zatem wymiana jednego premiera na drugiego nic nie da. Ważniejsze jest to, by został przegłosowany pakiet ratunkowy dla finansów strefy euro, który, jeśli odniesie sukces, wprowadzi nas na dobre tory. GPW liderem Europy Środkowej Był Pan bardzo blisko GPW w pierwszych latach po jej uruchomieniu. Czy dzisiejsza GPW spełnia Pana oczekiwania z tamtego okresu? Istotnie dane mi było uczyć bez mała pół tysiąca maklerów i sporą liczbę doradców inwestycyjnych, a na moich książkach, chociażby na Sztuce inwestowania, wychowało się niemal całe pokolenie. Dziś są to już 40- i 50-latkowie parający się zarządzaniem aktywami, analizą rynku czy też kreowaniem nowych instrumentów finansowych. Inni prowadzą swoje przedsiębiorstwa, zdobywają finansowanie dla nowopowstałych podmiotów gospodarczych itp. Jestem z nich dumny jak paw. Giełda rozwija się znakomicie, choć osobiście czuję niedosyt związany z segmentem instrumentów pochodnych. Co prawda, W. Buffett bardzo wyraźnie powiedział, iż derywaty to broń masowego rażenia i ona nas wykończy. Osobiście myślę jednak, że potrzebujemy ich więcej na giełdzie. Dziś nie mamy ani rynku opcyjnego, ani terminowego. Jest za to swoisty wstęp do GPW New Connect. Tu jednak postrzegam zagrożenie wielu inwestorów gra w ciemno na New Connect. To nie spekulacja, to hazard. Ciągle przychodzą nowe spółki, z których liczne, jak się obawiam, za 10 lat w ogóle nie będą istnieć. Nie dostrzegam tu niezbędnej stabilności dla bycia na giełdzie, a to jest istotne dla inwestorów. Na Giełdę wchodzi, mimo tej niepewności, coraz więcej spółek, w tym spółki zagraniczne. Jak Pan postrzega ten proces? Oczywiście bardzo pozytywnie. Pierwsza sesja GPW, którą bardzo dobrze pamiętam, to był obrót rzędu tylko USD, ale już pod koniec 2001 r. wolumen obrotów dochodził do USD. Pamiętam, w 1993 r., kiedy uczyłem wspomnianych maklerów i doradców, przebiliśmy już Istambuł i Wiedeń. Był to rok olbrzymiej hossy doszliśmy z wolumenem obrotu do 100 mln USD, co było olbrzymim sukcesem. Wiedziałem, że ten wolumen się nie utrzyma i spadnie o jakieś 50 60%, tymczasem spadł aż o.95%. Po bessie z lat odrodziliśmy się i od tego czasu wolumen systematycznie rośnie.
6 Jaką wartość dodaną mogą te firmy zagraniczne, głównie z Ukrainy, wnieść na warszawski parkiet? Z punktu widzenia inwestorów jest to poszerzenie oferty lokowania pieniędzy. Wzrost kapitalizacji warszawskiego parkietu czyni go również bardziej atrakcyjnym dla inwestorów zagranicznych. Uważam jednak, że początkujący inwestor powinien wchodzić w fundusze inwestycyjne. Od ponad roku mamy nowy instrument, a mianowicie ETF (Exchange Traded Funds). Oznacza to, że kupując na giełdzie warszawskiej jedną akcję ETFWIG20, można za jednym zamachem nabyć 20 największych firm tak pod względem kapitalizacji, jak i obrotów (WIG 20). To jest to koło zamachowe giełdy. Mało tego ten ETF jeszcze płaci dywidendy. Jeśli cokolwiek ma sens dla tzw. leszcza, czyli niezorientowanego gracza, ale posiadającego odpowiednie środki, to właśnie tu powinien próbować. Jednak wielu moich przyjaciół próbuje wyłapywać te akcje, które podskoczą o 100, 200 czy 300%, ponieważ WIG takiego wyniku nigdy nie osiągnie. Czyli działają odwrotnie, niż postępuje guru gry giełdowej, wspomniany już W. Buffett, który nie kupuje akcji firm, które są mu mało znane i których nie rozumie. Wygląda na to, że Buffett zaczyna rozumieć firmy technologiczne. W 2000 r. Buffett oświadczył: Nigdy nie kupowaliśmy żadnych firm technologicznych, gdyż w ogóle ich nie rozumiemy. Nasze inwestycje to rzeczy trwałe cegła, farby itp., gdyż to rozumiemy. I nagle teraz wydał 10 mld USD z tych 28 mld, które zainwestował w tym roku, tj. w czasach kryzysu, i kupił 5,5% firmy IBM 64 mln akcji. Kupił również akcje firmy Intel. Zastanawiające Czy te ukraińskie spółki mogą w istotny sposób przyczynić się do rozwoju warszawskiej Giełdy? Tak, gdyż z jednej strony jest to kwestia kapitalizacji, i te giełdy, które mają wysoką kapitalizację są atrakcyjne dla inwestorów z zagranicy. Spółki ukraińskie są spółkami o wysokiej kapitalizacji. A po drugie na giełdzie istotna jest płynność. Wracając do moich doświadczeń z wczesnych lat 90., to wspomnę czas, kiedy prowadziłem zajęcia ze studentami, a oni mnie pytali panie Zenonie, to kiedy Pan zacznie namawiać fundusze inwestycyjne do wejścia na GPW. Odpowiadałem gdybyśmy się zebrali z obrotem giełdy sięgającym mln, to jest to suma kieszonkowego. Jakie fundusze w tej sytuacji w to wejdą? Normalny fundusz, który chce zdywersyfikować portfel i inwestuje tak jak np. dr. Mark Mobius z funduszu Franklin Templeton, kalkuluje w następujący sposób jeśli kapitalizacja Polski wynosi 1% kapitalizacji światowej, to lokuje 1%. Jeśli ocenia Polskę pozytywnie, to lokuje nie 1%, ale 1,5 lub 2% Jeśli natomiast jest nastawiony negatywnie, to zredukuje ten 1% do np. 0,8 lub 0,6%. Rosnąca kapitalizacja warszawskiej Giełdy oznacza rosnące zainteresowanie i zaangażowanie inwestorów z całego świata, a to znaczy, że kapitał i nowe inwestycje przychodzą do nas, a nie do innych. Prezes GPW L. Sobolewski marzy o tym, by giełda warszawska odgrywała rolę centrum finansowego w tej części Europy. Podobne ambicje ma Wiedeń. Jak Pan patrzy na tę regionalną rywalizację?
7 Po pierwsze polski rynek jest znacznie większy niż czeski czy węgierski. Finansowanie poprzez rynek giełdowy staje się coraz bardziej powszechne w Polsce. Na rynku czeskim finansowanie poprzez rynek giełdowy jest prawie niespotykane. Na Węgrzech jest lepiej. Przedsiębiorstwa rozwijają się tam, wykorzystując kredyt bankowy. Jeśli chodzi o Wiedeń, to ustępujemy mu wielkością kapitalizacji, ale przewyższamy go liczbą notowanych spółek. Po drugie, Polacy są bardzo pracowici i dobrze wyedukowani, a przy tym bardziej mobilni niż ich sąsiedzi. Myślę, że mamy duże szanse wygrać tę rywalizację. Poprzednio wspomniał Pan o książce G. Friedmana Następne 100 lat. Autor pisze w niej, że w późnych nastych lub dwudziestych latach tego stulecia rosnąca presja Rosji na kraje Europy Środkowej spowoduje większe zaangażowanie się w tym regionie, zwłaszcza w Polsce, USA. Czy GPW nie mogłoby być takim miejscem, gdzie Amerykanie mogli w istotny sposób zaznaczyć swoją obecność? Patrzymy na kapitalizację i płynność giełdy. Był czas, kiedy z racji wykonywanych zadań co najmniej raz w miesiącu byłem w Londynie. I zawsze, mimo tego, iż wówczas na Giełdzie mieliśmy 250 spółek, to firm, które tak naprawdę można było tam prezentować, było co najwyżej 12. Amerykanie nie wejdą tutaj i nie będą kupować firm typu krzak, gdyż one nie mają ani odpowiedniej wielkości, ani płynności. W. Buffet kupuje 64 mln akcji za 10 mld USD. To jest zupełnie inna skala biznesu Dobrze, ale on kupuje firmy, które dobrze zna i je rozumie. Natomiast Pan w swojej książce podaje przykład P. Lyncha, który nie kupuje gigantów, ale firmy mało znane, lecz posiadające wg. niego duży potencjał rozwojowy. Czyżby to znaczyło, że Amerykanie nie widzą u nas tej możliwości ekspansji? Mówi pan Amerykanie, ale jacy Amerykanie? Ci spoza giełdy związani z gazem łupkowym, informatyką, księgowością na pewno tak. Ale na giełdzie każdy zarządzający zachowuje się tak, jakby podstawowym zakresem jego obowiązków w pracy było jej utrzymanie. Według Keynesa, jeśli chcesz utrzymać swoją pracę, to nigdy, ale to nigdy nie myl się na własną rękę. Możesz się mylić w towarzystwie. Na przykład w latach żaden prezes z powiedzmy trzydziestu największych finansowych instytucji nie zdołał przewidzieć nadchodzącego załamania na rynku nieruchomości i kryzysu będącego jego nieuchronną konsekwencją. Mimo, że około trzydziestu ekonomistów i komentatorów widziało nadchodzący problem, to prezesi po fakcie usprawiedliwiali się tym, że przecież nikt nie zdołał go przewidzieć. Najwidoczniej samo przeoczenie zbliżającego się kryzysu jeśli nie popełniono innej poważnej pomyłki nie było dostatecznym powodem do tego, by być wyrzuconym z pracy. Dlatego wielcy świata finansów dbają przede wszystkim o swoje kariery, a nie o majątki klientów. Keynes miał rację, twierdząc, że porządny bankier to nie ten, który potrafi przewidzieć niebezpieczeństwo i mu zapobiec, lecz ten, który jeśli jest zrujnowany jest zrujnowany wraz z szerszym gronem swoich towarzyszy, tak żeby nikt nie mógł obwiniać tylko jego. Jak zaczną inwestować w Polsce, to będziemy mieli do czynienia z efektem stadnym wszyscy przecież inwestują, więc zrobię to i ja. Ta obecność amerykańska możliwa jest w jakichś wyspecjalizowanych funduszach hedgingowych, ale Keynes przekonywał, że zasadniczą rolą czy celem takiego prezesa czy menadżera banku jest zachowanie swojego stanowiska pracy, a nie bawienie się w niepewne interesy. Stąd
8 prezes Sobolewski ma absolutnie rację poprawiając kapitalizację GPW, gdyż poprawiając kapitalizację giełdy i korzystając z bessy krajów strefy euro, która powinna przyjść z tej racji, iż banki będą odpisywać coraz więcej i więcej na straty, nasza giełda ma szansę pójść w górę. Kryzys euro Strefa euro przeżywa w tej chwili wielki kryzys. Jest tu wiele przyczyn, ale także i te, iż banki, głównie niemieckie i francuskie, zbyt lekkomyślnie kupowały obligacje rządowe takich krajów jak Grecja, w przekonaniu, że państwo strefy euro w przeciwieństwie do firmy nie może zbankrutować. Euro, kiedy powstawało, miało być konkurencją dla dolara. Dziś nie wiemy, czy euro w ogóle przetrwa. Jaki jest Pana pogląd w tej sprawie? W czarnym scenariuszu można spodziewać się, że w 2012 r. wyjdzie ze strefy euro Grecja. Jest w recesji już trzy lata, PKB 15% poniżej szczytu, a akcje 90% niżej. To przypomina lata depresji w Ameryce. Kandydatem jest też Portugalia i Irlandia. Wyjście oznacza bankructwo banków w tych państwach, ich nacjonalizację i olbrzymie straty banków reszty strefy. Euro będzie słabe, a dolar mocny. Wzrost dolara spowoduje spadek cen akcji, towarów i metali. W różowym scenariuszu programy naprawcze odbudują zaufanie do strefy euro. Rynek oczywiście zna te problemy. Rynek ciągle nie wie, ile potrzeba pieniędzy, by opanować kryzys. ECB miał 440 mld euro kapitału, z czego na wykup obligacji krajów w kryzysie wydał około połowy, mówi się więc o lewarowaniu do wysokości 1 bln euro. Natomiast w tej chwili wg agencji ratingowej Egan Jones strefa euro tak na szybko potrzebuje 3 bln. A Boston Konsulting Group mówi wręcz o 6 bln. Nikt zatem nie wie, jaki jest prawdziwy rozmiar tego kryzysu. W tej sytuacji rynek jest bardzo nerwowy, a ta nerwowość przejawia się we wzroście stóp procentowych, czyli wartość obligacji generalnie spada. Co zatem zrobić z tym długiem? Każdy z tych krajów musi sobie odpowiedzieć na pytanie, jaki dług może na bieżąco obsługiwać. Jednym z tych mierników to oczywiście dług odniesiony do PKB, który jest różny dla poszczególnych krajów. Czy wyjściem z kryzysu byłyby euroobligacje, którym zdecydowanie sprzeciwiają się Niemcy? A kto miałby je kupować? Ci, którzy już raz dobrowolnie umorzyli 100 mld długu? Niemcy? Kanclerz Niemiec A. Merkel wielokrotnie zapewniała, że zrobi wszystko, by nie dopuścić do upadku euro. Tyle tylko, że jak dotąd zrobiła wszystko, by euro upadło. Nie znaczy to, że ją winię. Bundesbank nigdy nie chciał unii walutowej. Helmut Schlesinger, prezes Bundesbanku w 1992 r., zapytany co mu się nie podoba w prekursorze euro, zwanym ecu, odpowiedział, że nic szczególnego prócz nazwy uważał, że powinna to być marka niemiecka. Najtęższe umysły prowadzą debatę filozoficzną, co powinno się stać z euro, i co do tego nie ma zgody. Są poważne różnice zdań. Eurosceptycy uważają, że nie warto być w europejskiej wspólnocie. Emocje wydają się rządzić dniem. Nie tylko w Grecji, Hiszpanii czy we Włoszech, ale również w Polsce. Wystarczy przeczytać reakcje polityków i dziennikarzy po wystąpieniu ministra spraw zagranicznych R. Sikorskiego w Berlinie, który nawoływał do większej integracji Unii i żądał od Niemiec wzięcia finansowej
9 odpowiedzialności za kryzys finansowy euro i domagał się wzmocnienia roli Komisji Europejskiej i Parlamentu Europejskiego. Ale, jak to zauważył już A. Michnik: Często etyka przekonań (powinność zrobienia czegoś) idzie w poprzek etyce odpowiedzialności (za wynik). Stosowanie podwójnych standardów można zarzucić każdemu. Konsekwentni są tylko fanatycy. W rozmaitych sytuacjach jesteśmy skazani na niekonsekwencję. Tak czy owak w kryzysie euro szybko dochodzimy do finału. W następnych tygodniach/miesiącach rozstrzygnie się los euro. Za chwilę trzeba będzie wybrać kierunek, albo w prawo, albo w lewo. Mam nadzieję, że liderzy wybiorą właściwą drogę. Tu spotykamy się z problemem niemożności UE. W Stanach w takiej sytuacji jest to kwestia spotkania i decyzji trzech osób podczas roboczego obiadu. W EU ostry kryzys trwa od lipca, po drodze było już kilka szczytów i przypuszczalnie na tym się nie skończy. Rynek musi uwierzyć w program ratunkowy. Tak naprawdę jednak ten kryzys dzisiaj to nie jest tylko kwestia zadłużenia i jego obsługi, ale także relacji między eksporterami i importerami. Z jednej strony mamy Niemców, Holendrów i Finów, którzy są netto eksporterami, a z drugiej tych, których zmuszają do zakupów ich towarów i do zaciskania pasa. Do kogo zatem i co ci drudzy mają eksportować. Ten problem także wymaga uwagi i rozwiązania. Jaki zatem jest scenariusz czy scenariusze wychodzenia z tego? Scenariuszy było i jest kilka. Niektórzy uważają, że na niektóre z nich jest już za późno tego, co można było jeszcze zrobić w 2009 r. czy nawet w 2010 r., nie można już przeprowadzić w grudniu 2011 r. Dla mnie problemem jest powiększająca się z dnia na dzień paleta potencjalnych rozwiązań i związana z nią niepewność: możliwość restrukturyzacji długu, możliwość konwersji do rodzimych walut, możliwość monetyzacji długu przez bank centralny etc. W takiej sytuacji inwestorzy, którzy zwykle kupują dług, po prostu znikają. Inwestorzy kupujący obligacje różnią się od tych, którzy kupują akcje. Chcą mieć pewność, że po roku czy po latach w zależności od zapadalności obligacji dostaną z powrotem swój kapitał wraz z odsetkami. Nie chcą spekulować, który ze scenariuszy się ziści. W dłuższym terminie scenariusz jest prosty i taki jak zawsze, czyli wzrost zadłużenia musi być mniejszy niż wzrost PKB. Różnica powinna wynieść przynajmniej 1%. Innymi słowy, dług ciągle może rosnąć, ale wolniej niż produkt krajowy brutto.w następnych latach trzeba będzie jednak odpisać z tego długu bardzo duże kwoty. Skoro mowa o PKB godzi się przypomnieć, że kraje spoza strefy euro mają wyższy wzrost gospodarczy, niż ci z euro. Czy to nie jest pewien znak, że cała strefa euro nie została zbudowana na solidnych fundamentach? To niewątpliwie. Instytut Ludwiga von Misesa od dawna udowadnia taką tezę. Jak w tym wszystkim sytuuje Pan Polskę. W tej chwili jest Pan tutaj, ale niebawem wraca Pan do USA, a zatem patrzy Pan na naszą sytuację z tej podwójnej perspektywy. Znane są ograniczenia naszej gospodarki od dawna nie reformowany sektor finansów publicznych, stale rosnący dług publiczny itp. Co dalej? Jestem takim samym optymistą, jakim byłem 20 lat temu podczas wywiadu, którego udzielałem Irenie Dziedzic dla Tele-Echa. Wierzę, że Polska ma dużą szansę, wierzę, że po każdym kryzysie Polska jest silniejsza. Oczywiście jesteśmy narażeni na burze
10 światowe czy europejskie, ale wychodzimy z nich obronną ręka, między innymi dzięki pracowitości i zaradności społeczeństwa, oraz dużej dozie optymizmu. Jeśli jednak nie zrobimy tych reform, o których Pan wspomniał, to będzie to po prostu niewybaczalne. Do tej pory można było posługiwać się różnymi tłumaczeniami tych zaniechań a to prezydent wetował, a to koalicjanci nie byli zgodni, a to jeszcze co innego, ale teraz to już niczym nie da się usprawiedliwić. Nawet kryzysem nie będzie się można już wykręcać, po prostu trzeba się ostro zabrać do roboty. Czy giełda odegra w tym procesie istotną rolę? Niewątpliwie tak. Reformy, o których tu mówimy, nie są przecież aż tak trudne, co pokazali np. Włosi. A zatem to, co tutaj musi się wydarzyć, to przecież nie jest nic rewolucyjnego, można to zrealizować choćby na zasadzie powielenia. Trzeba po prostu mieć plan i przekonać społeczeństwo o konieczności jego realizacji. Dziękuję za rozmowę Rozmawiał R. Bobrowski
Deficyt publiczny - jak mu zaradzić piątek, 07 października 2011 20:10 - Poprawiony sobota, 19 kwietnia 2014 16:28
Z Olgierdem Bagniewskim*, szefem zespołu analityków niemieckiego instytutu East Stock Informationsdienste GmbH w Hamburgu, rozmawia Iwona Bartczak. I.B.: Brak równowagi finansów publicznych jest znanym
Bardziej szczegółowoWaluty to nie wszystko Wykres 1. Korelacja między S&P500 i dolarem w latach 2001-2011 (6 miesięcy krocząco). Źródło:Bespoke Investment Group
ANALIZA NOBLE SECURITIES, 01.04.2011 r. Banki centralne popsuły rynki W ostatnim czasie zupełnie zaniknęła korelacja między kursem dolara a zachowaniem rynków akcji. Jednocześnie korelacja obligacje akcje
Bardziej szczegółowoW kwietniu liderami były fundusze akcji inwestujące na rynkach rozwiniętych Europy i Ameryki Północnej.
W kwietniu liderami były fundusze akcji inwestujące na rynkach rozwiniętych Europy i Ameryki Północnej. W kwietniu wśród funduszy przynoszących największe zyski najwięcej było tych inwestujących w Polsce.
Bardziej szczegółowoPsychologia gracza giełdowego
Psychologia gracza giełdowego Grzegorz Zalewski DM BOŚ S.A. Hipoteza rynku efektywnego 2 Ceny papierów wartościowych w pełni odzwierciedlają wszystkie dostępne informacje. Hipoteza rynku efektywnego (2)
Bardziej szczegółowoInwestowanie w IPO ile można zarobić?
Inwestowanie w IPO ile można zarobić? W poprzednich artykułach opisano w jaki sposób spółka przeprowadza ofertę publiczną oraz jakie może osiągnąć z tego korzyści. Teraz należy przyjąć punkt widzenia Inwestora
Bardziej szczegółowoKraje i banki będą potrzebować ponad 2 bln euro w 2012 r.
Kraje i banki będą potrzebować ponad 2 bln euro w 2012 r. Dane na ten temat pojawiają się w serwisach informacyjnych, np. w agencji Bloomberg, są także podawane przez specjalistyczne serwisy informacyjne
Bardziej szczegółowoGlobalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy
Globalny kryzys ekonomiczny Geneza, istota, perspektywy prof. dr hab. Piotr Banaszyk, prof. zw. UEP Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu Wydział Gospodarki Międzynarodowej Agenda 1. Przyczyny globalnego
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Czarodziejski młynek do pomnażania pieniędzy Krzysztof Szczepaniak Uniwersytet Gdański 17 maja 2016 roku Organizatorzy Zasady zajęć Wykładowca to ja Studenci to Wy Pytania
Bardziej szczegółowoEKONOMIA SŁUCHANIE (A2)
EKONOMIA SŁUCHANIE (A2) Witam państwa! Dziś w naszej audycji porozmawiamy o tym jak inwestować, żeby nie stracić, jak oszczędzać i jak radzić sobie w trudnych czasach. Do studia zaprosiłam eksperta w dziedzinie
Bardziej szczegółowoInstrumenty strukturyzowane inwestycja na rynku kapitałowym w okresie kryzysu finansowego
Katedra Inwestycji Finansowych i Zarządzania Ryzykiem Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu Witold Szczepaniak Instrumenty strukturyzowane inwestycja na rynku kapitałowym w okresie kryzysu finansowego Rynek
Bardziej szczegółowoGDZIE SĄ PIENIĄDZE? A raczej dlaczego ich nie ma... 12.01.2014
GDZIE SĄ PIENIĄDZE? A raczej dlaczego ich nie ma... 12.01.2014 1 Pomimo masowego drukowania pieniądza trudno się go doszukać na rynku akcji Rynek akcji rośnie a obroty spadają. A jak głosi stara teoria
Bardziej szczegółowoFinanse dla sprytnych
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Uniwersytet w Białymstoku 28 kwietnia 2011 r. Finanse dla sprytnych Dlaczego inteligencja finansowa popłaca? dr Adam Wyszkowski EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowoZłoty trend. Wszystko o rynku złota. Raport specjalny portalu Funduszowe.pl
Złoty trend Wszystko o rynku złota Raport specjalny portalu Funduszowe.pl Złoto w dzisiejszych czasach jest popularnym środkiem inwestycyjnym. Uważa się przy tym, że inwestowanie w kruszec (poprzez fundusze,
Bardziej szczegółowoMarket Alert: Czarny poniedziałek
Market Alert: Czarny poniedziałek Spowalniająca gospodarka chińska Za powszechna przyczynę spadków na giełdach dzisiaj uznaje się spowalniająca gospodarkę chińską i dewaluacja chińskiej waluty. Niemniej
Bardziej szczegółowo18 miesięczna LOKATA Strukturyzowana Giganci Bankowi zarabiaj razem z dużymi bankami
18 miesięczna LOKATA Strukturyzowana Giganci Bankowi zarabiaj razem z dużymi bankami Okres subskrypcji: 09.09.2011 20.09.2011 Okres trwania lokaty: 21.09.2011-22.03.2013 Aktywo bazowe: koszyk akcji 5 banków
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Młody inwestor na giełdziestrategie inwestycyjne dr Witold Gradoń Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 20 listopada 2017 r. Plan wykładu Historia giełdy, Pojęcie i rodzaje
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne dr Witold Gradoń. Plan wykładu
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne dr Witold Gradoń Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 5 maja 2014 r. Historia giełdy, Plan wykładu Pojęcie i rodzaje
Bardziej szczegółowoINWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH W 2009 ROKU
GPW 2007 NOWA JAKOŚĆ INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH W 2009 ROKU - podsumowanie 1 RYNEK AKCJI W 2009 ROKU średnia wartość transakcji w 2009 roku wyniosła 12,9 tys. zł; jest to najniższa wartość transakcji
Bardziej szczegółowoStopa zwrotu a ryzyko inwestycji na NewConnect. Marek Zuber Dexus Partners
Stopa zwrotu a ryzyko inwestycji na NewConnect Marek Zuber Dexus Partners Ryzyko na rynkach finansowych Skąd się bierze? Generalna zasada: -Im większe ryzyko tym większy zysk -Im większy zysk tym większe
Bardziej szczegółowoSTRATEGIE INWESTOWANIA NA RYNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH. Dr Piotr Adamczyk
STRATEGIE INWESTOWANIA NA RYNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Dr Piotr Adamczyk piotr_adamczyk@sggw.pl 2 Cel przedmiotu, zaliczenie Celem kształcenia jest poszerzenie wiedzy studentów z zakresu funkcjonowania
Bardziej szczegółowoUSDPLN to analogicznie poziom 3,26 i wsparcie 3,20-3,22.
09:00 Okazuje się, że wczorajsze dane o wykorzystanie deficytu budżetowego w Polsce nie były tragiczne i dodatkowo EURUSD znów zaczyna rosnąć więc występują naturalne czynniki sprzyjające umocnieniu PLN.
Bardziej szczegółowoWIG.GAMES: nowy indeks, nowe możliwości. - Warszawa, 2 kwietnia 2019 r
WIG.GAMES: nowy indeks, nowe możliwości - Warszawa, 2 kwietnia 2019 r AGENDA 1. Dlaczego rynek kapitałowy? 2. Branża gry wideo na GPW 3. Indeksy giełdowe 4. Indeks WIG.GAMES 5. Co dalej 2 Rynek kapitałowy
Bardziej szczegółowoGiełda w liczbach. Warszawa, 28 sierpnia 2012 r.
Giełda w liczbach Warszawa, 28 sierpnia 2012 r. Plan prezentacji Giełda na przestrzeni 21 lat Giełda z perspektywy spółek notowanych na GPW Przedstawienie profilu statystycznego inwestora Porady inwestycyjne
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Młody inwestor na giełdzie dr Iwona Piekunko-Mantiuk Politechnika Białostocka Wydział Inżynierii Zarządzania 28 kwietnia 2018 r. Co to jest giełda? Giełda to organizowane
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe na indeksy GPW pozostaje czwartym rynkiem w Europie
Rynek instrumentów pochodnych GPW w I półroczu 2012 roku na tle Europy GPW utrzymuje czwartą pozycję w Europie pod względem wolumenu obrotów indeksowymi kontraktami terminowymi Kontrakty terminowe na indeksy
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Młody inwestor na Giełdzie dr Witold Gradoń Akademia Ekonomiczna w Katowicach 19 Kwietnia 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Plan wykładu
Bardziej szczegółowoDNA Rynków 11/2015 30.03.2015 03.04.2015. Kwartał z jajem. Prezentacja dostępna na stronie www.dnarynkow.com
DNA Rynków 11/2015 30.03.2015 03.04.2015 Kwartał z jajem W POPRZEDNIM TYGODNIU Niemieckie (solidne) wzrosty Niemiecki PMI Indeks IFO Źródło: Bloomberg W POPRZEDNIM TYGODNIU Pierwszy kwartał z ożywieniem
Bardziej szczegółowoPrzewodnik po akcjonariacie i podstawach finansów dla pracowników. Definicje i podstawowe koncepty
Przewodnik po akcjonariacie i podstawach finansów dla pracowników Definicje i podstawowe koncepty Spis treści Czym jest kapitał spółki? Czym jest akcja? Dlaczego cena akcji podlega zmianom? Kim są inwestorzy?
Bardziej szczegółowoFundamental Trade EURGBP
Fundamental Trade EURGBP Euro to bez wątpienia jedna z najsłabszych walut w obecnym czasie, co z resztą widać po zachowaniu w stosunku do większości walut G10. EURUSD schodzi na coraz to niższe pułapy,
Bardziej szczegółowoJakie są zalety i wady tego rodzaju inwestycji?
Jakie są zalety i wady tego rodzaju inwestycji? Na Warszawskiej Giełdzie Papierów Wartościowych zadebiutował długo wyczekiwany na naszym rynku ETF. Ma on wiernie odwzorowywać zachowanie indeksu WIG20.
Bardziej szczegółowoPlanowanie finansów osobistych
Planowanie finansów osobistych Osoby, które planują znaczne wydatki w perspektywie najbliższych kilku czy kilkunastu lat, osoby pragnące zabezpieczyć się na przyszłość, a także wszyscy, którzy dysponują
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Temat spotkania: Finanse dla sprytnych Dlaczego inteligencja finansowa popłaca? Prowadzący: dr Anna Miarecka Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie 28 maj
Bardziej szczegółowoRaport: Co wiemy o alternatywnych inwestycjach?
Inwestycje alternatywne w Polsce do niedawna nie były szczególnie popularne, a wiedza na ich temat była znikoma. Jednak od paru lat ta sytuacja się zmienia, a nasze portfele inwestycyjne coraz częściej
Bardziej szczegółowoZałącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje DODATKOWE UBEZPIECZENIE Z FUNDUSZEM W RAMACH:
Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje DODATKOWE UBEZPIECZENIE Z FUNDUSZEM W RAMACH: GRUPOWEGO UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE WARTA EKSTRABIZNES GRUPOWEGO UBEZPIECZENIA NA ŻYCIE WARTA EKSTRABIZNES
Bardziej szczegółowoNa rynku alternatywnym NewConnect notowanych jest już ponad 400 spółek. Historia sukcesu NewConnect i perspektywy jego dalszego rozwoju
Na rynku alternatywnym NewConnect notowanych jest już ponad 400 spółek. Historia sukcesu NewConnect i perspektywy jego dalszego rozwoju NewConnect to rynek akcji Giełdy Papierów Wartościowych w Warszawie
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Czarodziejski młynek do pomnażania pieniędzy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Czarodziejski młynek do pomnażania pieniędzy dr inż. Krzysztof Świetlik Politechnika Gdańska 7 marca 2019 r. Czym jest akcja? Mianem tym określa się papier wartościowy
Bardziej szczegółowoUcieczka inwestorów od ryzykownych aktywów zaowocowała stratami funduszy akcji i mieszanych.
Ucieczka inwestorów od ryzykownych aktywów zaowocowała stratami funduszy akcji i mieszanych. Wichura, która w pierwszych dniach sierpnia przetoczyła się nad światowymi rynkami akcji, przyczyniła się do
Bardziej szczegółowoPodstawy inwestowania na rynku Forex, rynku towarowym oraz kontraktów CFD
Podstawy inwestowania na rynku Forex, rynku towarowym oraz Poradnik Inwestora Numer 9 Admiral Markets Sp. z o.o. ul. Aleje Jerozolimskie 133 lok.34 02-304 Warszawa e-mail: Info@admiralmarkets.pl Tel. +48
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Czarodziejski młynek do pomnażania pieniędzy Akcje na giełdzie dr Witold Gradoń Uniwersytet Ekonomiczny w Katowicach 29 października 2018 r. Plan wykładu Historia giełdy,
Bardziej szczegółowoSpekulacja na rynkach finansowych. znajomość narzędzi czy siebie? Grzegorz Zalewski DM BOŚ S.A.
Spekulacja na rynkach finansowych znajomość narzędzi czy siebie? Grzegorz Zalewski DM BOŚ S.A. Narzędzia 2 Analiza techniczna Analiza fundamentalna Narzędzia (2) 3 AT astrologia rynków finansowych AF alchemia
Bardziej szczegółowoW skład portfela indeksu WIG-Ukraine wchodzą akcje następujących spółek (wg stanu na dzień rewizji 28 lutego br.):
Od 4 maja GPW oblicza i publikuje nowy indeks WIG-Ukraine. - Od 4 maja GPW oblicza i publikuje nowy indeks WIG-Ukraine. - Szósta spółka z Ukrainy zadebiutowała na Głównym Rynku GPW. - GPW przygotowana
Bardziej szczegółowoANALIZA SPÓŁEK
2010.04.19 - ANALIZA SPÓŁEK Witam. Dzisiejsza analiza obejmuje po raz pierwszy spółki z indeksu WIG ENERGIA. PGE Spółka PGE jest bardzo krótko na giełdzie bo swój debiut miała 6 listopada 2009 roku (wykres
Bardziej szczegółowoDzięki ćwiczeniom z panią Suzuki w szkole Hagukumi oraz z moją mamą nauczyłem się komunikować za pomocą pisma. Teraz umiem nawet pisać na komputerze.
Przedmowa Kiedy byłem mały, nawet nie wiedziałem, że jestem dzieckiem specjalnej troski. Jak się o tym dowiedziałem? Ludzie powiedzieli mi, że jestem inny niż wszyscy i że to jest problem. To była prawda.
Bardziej szczegółowoINWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH 2008 ROKU
GPW 27 NOWA JAKOŚĆ INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH 28 ROKU - podsumowanie 1 RYNEK AKCJI W 28 ROKU ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI (PLN) 2 UDZIAŁ TRANSAKCJI W OBROTACH 1 18 8 16 6 14 4 2 12 24 25 26 27 28 24
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Akademia Młodego Ekonomisty Strategie inwestycyjne na rynku kapitałowym Inwestowanie na rynku Bartek Majewski Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 11 października 2011 r. JAK POMNAŻAĆ BOGACTWO? Oszczędzanie
Bardziej szczegółowoZałącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA Inwestycja
Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA Inwestycja Masz zamiar kupić produkt, który nie jest prosty i który może być trudny w zrozumieniu Data sporządzenia dokumentu: 19-12-2017
Bardziej szczegółowo3 największe błędy inwestorów, które uniemożliwiają osiągnięcie sukcesu na giełdzie
3 największe błędy inwestorów, które uniemożliwiają osiągnięcie sukcesu na giełdzie Autor: Robert Kajzer Spis treści Wstęp... 3 Panuj nad własnymi emocjami... 4 Jak jednak nauczyć się panowania nad emocjami?...
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Czarodziejski młynek do pomnażania pieniędzy? Grzegorz Kowerda Uniwersytet w Białymstoku 29 października 2015 r. Początki giełdy przodek współczesnych giełd to rynek (jarmark,
Bardziej szczegółowoFirmy Inwestujące w Najem Nieruchomości czyli polskie REIT-y Ostatnia prosta
Firmy Inwestujące w Najem Nieruchomości czyli polskie REIT-y Ostatnia prosta Włodzimierz Stasiak Wiceprezes Zarządu PFR Nieruchomości S.A. Kongres Consumer Finance w Warszawie 7 grudnia 2018 Wykluczenie
Bardziej szczegółowoPOLSKI RYNEK AKCJI W 2014 ROKU
Dr hab. Eryk Łon POLSKI RYNEK AKCJI W 2014 ROKU sytuacja bieżąca i perspektywy 23 kwietnia 2014 r. Plan prezentacji: 1. Sytuacja bieżąca w świetle cyklu prezydenckiego w USA 2. WIG spożywczy jako barometr
Bardziej szczegółowoWERSJA: C NKIETER: JEŚLI RESPONDENT JEST MĘŻCZYZNĄ, ZADAĆ GF1. JEŚLI RESPONDENT JEST KOBIETĄ, ZADAĆ GF2.
WERSJA: C NKIETER: JEŚLI RESPONDENT JEST MĘŻCZYZNĄ, ZADAĆ GF1. JEŚLI RESPONDENT JEST KOBIETĄ, ZADAĆ GF2. MĘŻCZYŹNI GF1 Przeczytam teraz Panu krótkie opisy różnych ludzi. Proszę wysłuchać każdego opisu
Bardziej szczegółowoWojciech Buksa Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych
Wojciech Buksa wojciech.buksa@outlook.com Podatek od transakcji finansowych - jego potencjalne implikacje dla rynków finansowych!1 Wstęp. Pod koniec 2011 roku komisja europejska przedstawiła pomysł wprowadzenia
Bardziej szczegółowoZałącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant B
Data sporządzenia dokumentu: 19-12-2017 Ogólne informacje o dokumencie Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant B Masz zamiar kupić produkt, który nie jest
Bardziej szczegółowoANALIZA SPÓŁEK 21.08.2006. Witam.
ANALIZA SPÓŁEK 21.08.2006 Witam. DWORY Spółka zadebiutowała na GPW w grudniu 2004 roku. Przez pierwszych dziesięć miesięcy notowania przebiegały w bardzo wąskiej stabilizacji. Cena akcji wahała się pomiędzy
Bardziej szczegółowoKryzys strefy euro. Przypadek Grecji
Kryzys strefy euro. Przypadek Grecji Początek kryzysu w Grecji Skala problemów w Grecji została ujawniona w kwietniu 2009, gdy w zrewidowano prognozę deficytu budżetowego z 3,7% PKB do 12,7%, a ostatecznie
Bardziej szczegółowoZałącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant A
Data sporządzenia dokumentu: 19-12-2017 Ogólne informacje o dokumencie Załącznik do dokumentu zawierającego kluczowe informacje WARTA TWOJA PRZYSZŁOŚĆ Wariant A Masz zamiar kupić produkt, który nie jest
Bardziej szczegółowoPOLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej:
POLITYKA SŁUCHANIE I PISANIE (A2) Oto opinie kilku osób na temat polityki i obecnej sytuacji politycznej: Ania (23 l.) Gdybym tylko mogła, nie słuchałabym wiadomości o polityce. Nie interesuje mnie to
Bardziej szczegółowoKażde państwo posiada walutę, w której rozlicza się wszelkie płatności na jego terenie. W Polsce jest nią złoty, dzielący się na 100 groszy.
Każde państwo posiada walutę, w której rozlicza się wszelkie płatności na jego terenie. W Polsce jest nią złoty, dzielący się na 100 groszy. Państwo: Sprawuje kontrolę nad stabilnością swojej waluty.(np.,
Bardziej szczegółowoSTRATEGIE INWESTOWANIA NA RYNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH. Wykład 2
STRATEGIE INWESTOWANIA NA RYNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH Wykład 2 2 Musisz opracować dokładny plan działania Stres jest nieodłącznym elementem przy podejmowaniu decyzji. Nie możesz dopuścić do tego, aby
Bardziej szczegółowoMniejszy apetyt inwestorów na ryzyko sprawił, że pieniądze, które nie lubią przebywać w próżni, Fundusze: była okazja do tańszych zakupów
Ci spośród nielicznych posiadaczy jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych, którzy w listopadzie odnotowali zyski, zawdzięczają to przede wszystkim wzrostowi kursu dolara. Ci spośród nielicznych
Bardziej szczegółowoNasza edukacja nie skończyła się wraz z otrzymaniem dyplomu ze studiów czy szkoły średniej Uczymy
odc. 12 W CO INWESTUJESZ? Możliwości lokowania pieniędzy jest wiele. Można kupić nieruchomości na wynajem, można zainwestować na giełdzie, w złocie, czy też w udziałach dobrze prosperującej firmy. A czy
Bardziej szczegółowoPodsumowanie Tygodnia Małe jest piękne. Inteligentne rozwiązania dla wymagających Klientów. Warszawa, marzec 2012 r.
Podsumowanie Tygodnia Małe jest piękne Inteligentne rozwiązania dla wymagających Klientów CZY LTRO TO TO SAMO CO QE? Zgodnie z naszymi oczekiwaniami w ostatnim miesiącu wzrosty na rynku małych spółek istotnie
Bardziej szczegółowoInformacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 16 września 2010 roku
Informacja o zmianach danych objętych prospektem informacyjnym dokonanych w dniu 16 września 2010 roku Działając na podstawie 28 ust. 2 i 3 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 stycznia 2009 r. w
Bardziej szczegółowoPunkt 2: Stwórz listę Twoich celów finansowych na kolejne 12 miesięcy
Miesiąc:. Punkt 1: Wyznacz Twoje 20 minut z finansami Moje 20 minut na finanse to: (np. Pn-Pt od 7:00 do 7:20, So-Ni od 8:00 do 8:20) Poniedziałki:.. Wtorki:... Środy:. Czwartki: Piątki:. Soboty:.. Niedziele:...
Bardziej szczegółowoPułapki podejmowania decyzji inwestycyjnych
Pułapki podejmowania decyzji inwestycyjnych Decyzje inwestycyjne na Giełdzie Akademia Młodego Ekonomisty program edukacji ekonomicznej gimnazjalistów 17 lutego 2009 r. Żeby zarobić? Żeby nie stracić? Po
Bardziej szczegółowoWERSJA: B ANKIETER: JEŚLI RESPONDENT JEST MĘŻCZYZNĄ, ZADAĆ GF1. JEŚLI RESPONDENT JEST KOBIETĄ, ZADAĆ GF2.
WERSJA: B ANKIETER: JEŚLI RESPONDENT JEST MĘŻCZYZNĄ, ZADAĆ GF1. JEŚLI RESPONDENT JEST KOBIETĄ, ZADAĆ GF2. MĘŻCZYŹNI GF1 Przeczytam teraz Panu krótkie opisy różnych ludzi. Proszę wysłuchać każdego opisu
Bardziej szczegółowoczyli Piotr Baran Koło Naukowe Cash Flow
Bądź tu mądry człowieku!!! czyli Jak inwestować w czasie kryzysu finansowego??? Piotr Baran Koło Naukowe Cash Flow Możliwości inwestowania Konserwatywne : o Lokaty o Obligacje o Fundusze inwestycyjne o
Bardziej szczegółowoOPCJE MIESIĘCZNE NA INDEKS WIG20
OPCJE MIESIĘCZNE NA INDEKS WIG20 1 TROCHĘ HISTORII 1973 Fisher Black i Myron Scholes opracowują precyzyjną metodę obliczania wartości opcji słynny MODEL BLACK/SCHOLES 2 TROCHĘ HISTORII 26 kwietnia 1973
Bardziej szczegółowoAndrzej Zapałowski "Następna Dekada. Gdzie byliśmy i dokąd zmierzamy", George Friedman, Kraków 2012 : [recenzja]
Andrzej Zapałowski "Następna Dekada. Gdzie byliśmy i dokąd zmierzamy", George Friedman, Kraków 2012 : [recenzja] Ante Portas. Studia nad bezpieczeństwem nr 2, 147-150 2013 RECENZJE ANTE PORTAS Studia nad
Bardziej szczegółowoANALIZA SPÓŁEK Witam.
ANALIZA SPÓŁEK 11.09.2006 Witam. WIG BANKI Wykres WIG Banki po czerwcowym spadku, w lipcu bardzo szybko odrobił wszystkie straty. Obecnie, od ponad miesiąca trwa konsolidacja pod szczytem. Zakresem wahań
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe. na koniec roku 3276 kontraktów i była o 68% wyższa niż na zakończenie 2010 r.
Rocznik Giełdowy 2012 algorytmu kalkulacji kursu rozliczeniowego oraz dni wykonania jednostek. Giełda uruchomiła serwis internetowy dedykowany rynkowi instrumentów pochodnych. Serwis dostępny jest pod
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Ekonomia w domu Jak rozmawiać z dziećmi o pieniądzach? Agata Szumska Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu 23 marca 2015 r. ekonomia w domu EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Bardziej szczegółowoNajlepiej wypadły fundusze akcji, straty przyniosły złoto i dolary.
Najlepiej wypadły fundusze akcji, straty przyniosły złoto i dolary. Dla posiadaczy jednostek uczestnictwa funduszy inwestycyjnych lipiec był udany. Najlepiej wypadły fundusze akcji, zwłaszcza te koncentrujące
Bardziej szczegółowoW dłuższym terminie Grexit nie powinien zaszkodzić Polsce
W dłuższym terminie Grexit nie powinien zaszkodzić Polsce Cała uwaga Europy skupia się od kilku miesięcy na Grecji ze względu na nasilenie trwającego w tym kraju kryzysu finansowego. Perspektywa wyjścia
Bardziej szczegółowoStruktura rynku finansowego
Akademia Młodego Ekonomisty Strategie inwestycyjne na rynku kapitałowym Grzegorz Kowerda Uniwersytet w Białymstoku 21 listopada 2013 r. Struktura rynku finansowego rynek walutowy rynek pieniężny rynek
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne Grzegorz Kowerda EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Młody inwestor na giełdzie Strategie inwestycyjne Grzegorz Kowerda Uniwersytet w Białymstoku 8 maja 2014 r. Początki giełdy przodek współczesnych giełd to rynek (jarmark,
Bardziej szczegółowoWojciech Białek, główny analityk CDM Pekao SA Zakopane, 12 czerwca I nigdy już nie będzie takiego lata?
Wojciech Białek, główny analityk CDM Pekao SA Zakopane, 12 czerwca 2010 I nigdy już nie będzie takiego lata? O przewidywaniu krachów 2 Blog Wojciech Białka, 6 maja 2010, południe: Prawdopodobieństwo załamania
Bardziej szczegółowoRefinansowanie już od jakiegoś czasu mam kredyt, czy mogę obniżyć jego koszt?
Refinansowanie już od jakiegoś czasu mam kredyt, czy mogę obniżyć jego koszt? Poniższy tekst jest przeniesiony z książki TAJNA BROŃ KREDYTOBIORCY praktycznego poradnika dla wszystkich kredytobiorców. Założenie
Bardziej szczegółowoSZKOŁA INTELIGENTNEGO INWESTOWANIA
SZKOŁA INTELIGENTNEGO INWESTOWANIA Zarządzający Tom Dorsey guru zarządzania Smart Beta oraz współwłaściciel DIF Broker Jeśli ktoś oczekuje cudów u nas ich nie znajdzie. My twardo stąpamy po ziemi i tego
Bardziej szczegółowoPierwszy Ogólnopolski Test Wiedzy o Inwestowaniu za nami
Strona znajduje się w archiwum. Pierwszy Inwestowaniu za nami Zdecydowanie dobrze radzimy sobie z liczeniem oraz z tematyką ekonomiczną. Jesteśmy dosyć skłonni do ryzyka, ale wciąż dość słabo orientujemy
Bardziej szczegółowoTFI podnoszą limity wpłat do funduszy małych i średnich spółek.
TFI podnoszą limity wpłat do funduszy małych i średnich spółek. TFI podnoszą limity wpłat do funduszy małych i średnich spółek. Z jednej strony mówią o poprawie płynności tego segmentu rynku. Z drugiej
Bardziej szczegółowoStrategia dla rynku kapitałowego w Polsce
Strategia dla rynku kapitałowego w Polsce Wyniki badania przeprowadzonego wśród Alumnów Fundacji im. Lesława A. Pagi Warszawa, 27 stycznia 2015 r. www.paga.org.pl facebook.com/fundacjapagi Spis treści
Bardziej szczegółowoUczestnicy funduszy notowali zyski niemal wyłącznie dzięki osłabieniu złotego. Ale tylko
Uczestnicy funduszy notowali zyski niemal wyłącznie dzięki osłabieniu złotego. Ale tylko niektórzy. Większość w maju straciła. Uczestnicy funduszy zyski notowali niemal wyłącznie dzięki osłabieniu złotego.
Bardziej szczegółowoBank of America Corp.(DE) (BAC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE).
Bank of America Corp.(DE) (BAC) - spółka notowana na giełdzie nowojorskiej (NYSE). Czym zajmuje się firma? Bank of America jeden z największych banków świata. Pod względem wielkości aktywów zajmuje 3.
Bardziej szczegółowoNadwyżki finansowe - lokować czy inwestować?
Nadwyżki finansowe - lokować czy inwestować? Co zrobić, aby dobrze ulokować nasze nadwyżki inwestycyjne? Gdzie zarobimy najwięcej i które z instrumentów finansowych są obarczone najmniejszym ryzykiem?
Bardziej szczegółowoInwestor musi wybrać następujące parametry: instrument bazowy, rodzaj opcji (kupna lub sprzedaży, kurs wykonania i termin wygaśnięcia.
Opcje na GPW (II) Wbrew ogólnej opinii, inwestowanie w opcje nie musi być trudne. Na rynku tym można tworzyć strategie dla doświadczonych inwestorów, ale również dla początkujących. Najprostszym sposobem
Bardziej szczegółowoAkademia Młodego Ekonomisty
Temat spotkania: Matematyka finansowa dla liderów Temat wykładu: Matematyka finansowa wokół nas Prowadzący: Szkoła Główna Handlowa w Warszawie 14 października 2014 r. Matematyka finansowa dla liderów Po
Bardziej szczegółowoKryzys i Zarządzanie ryzykiem
Kryzys i Zarządzanie ryzykiem Piotr Banaszyk Katedra Logistyki Międzynarodowej Globalny kryzys ekonomiczny opinie Banku Światowego W 2013 r. gospodarka eurolandu pozostanie w recesji, kurcząc się o 0,1
Bardziej szczegółowoGPW 2007 NOWA JAKOŚĆ. INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH (I połowa 2009 r.)
GPW 27 NOWA JAKOŚĆ INWESTORZY W OBROTACH GIEŁDOWYCH (I połowa 29 r.) 1 RYNEK AKCJI W I POŁ. 29 ROKU ŚREDNIA WARTOŚĆ TRANSAKCJI (PLN) 19 UDZIAŁ TRANSAKCJI W OBROTACH 1 17 15 8 6 66 68 73 57 13 11 25 26
Bardziej szczegółowoPodstawy inwestowania na rynku Forex, rynku towarowym oraz kontraktów CFD
Podstawy inwestowania na rynku Forex, rynku towarowym oraz Poradnik Inwestora Numer 11 Admiral Markets Sp. z o.o. ul. Aleje Jerozolimskie 133 lok.34 02-304 Warszawa e-mail: Info@admiralmarkets.pl Tel.
Bardziej szczegółowoRaport poranny, 24 sierpnia Najważniejsze dane:
Raport poranny, 24 sierpnia 2012 Najważniejsze dane: Spotkanie Merkel - Samaras (Unia Europejska) Przed południem rozpocznie się najważniejsze z czeterech zaplanowanych na ten tydzień spotkań, lecz oczekiwania
Bardziej szczegółowoJak zbierać plony? Krótkoterminowo ostrożnie Długoterminowo dobierz akcje Typy inwestycyjne Union Investment
Jak zbierać plony? Krótkoterminowo ostrożnie Długoterminowo dobierz akcje Typy inwestycyjne Union Investment Warszawa sierpień 2011 r. Co ma potencjał zysku? sierpień 2011 2 Sztandarowy fundusz dla klientów
Bardziej szczegółowoPlatforma Inwestycyjna CARFORFRIEND.DE Jak to działa? tel.
Platforma Inwestycyjna CARFORFRIEND.DE Jak to działa? www.carforfriend.pl www.carforfriend.de Dlaczego używane samochody? Rynek używanych samochodów szybko wzrasta. Z jednej strony wręcz nieetycznie drogie
Bardziej szczegółowoFundamental Trade USDCHF
Fundamental Trade USDCHF W związku z ostatnimi bardzo burzliwymi wydarzeniami na rynku szwajcarskiej waluty warto poświęcić większą uwagę temu przypadkowi, gdyż mimo potężnej aprecjacji CHF w czwartek
Bardziej szczegółowoOpis funduszy OF/1/2015
Opis funduszy Spis treści Rozdział 1. Postanowienia ogólne...3 Rozdział 2. Polityka inwestycyjna i opis ryzyka UFK NN Akcji...3 Rozdział 3. Polityka inwestycyjna i opis ryzyka UFK NN Stabilnego Wzrostu...4
Bardziej szczegółowoFutures na WIG20 z mnożnikiem
Futures na WIG20 z mnożnikiem 20 www.sig.edu.pl 1 Pozycja długa - long Inwestor dokonał ZAKUPU kontraktu FW20U1320 na indeks WIG20 w chwili, gdy kurs tego kontraktu wynosił 2.479 punktów. Otworzył pozycję
Bardziej szczegółowoPodstawą stosowania tej strategii może być jedynie zdrowy rozsądek.
Podstawą stosowania tej strategii może być jedynie zdrowy rozsądek. Carry trade jest jedną ze strategii arbitrażowych pozwalających na korzystanie z różnic w oprocentowaniu walut różnych krajów. Jednak
Bardziej szczegółowoZ Jackiem Chwedorukiem, prezesem banku inwestycyjnego Rothschild Polska, rozmawia Justyna Piszczatowska.
Z Jackiem Chwedorukiem, prezesem banku inwestycyjnego Rothschild Polska, rozmawia Justyna Piszczatowska. Czy Pana zdaniem polskie spółki powinny się obawiać wrogich przejęć w najbliższym czasie? Uważam,
Bardziej szczegółowoKontrakty terminowe w teorii i praktyce. Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego
Kontrakty terminowe w teorii i praktyce Marcin Kwaśniewski Dział Rynku Terminowego Czym jest kontrakt terminowy? Kontrakt to umowa między 2 stronami Nabywca/sprzedawca zobowiązuje się do kupna/sprzedaży
Bardziej szczegółowoRaport Tygodniowy. o sytuacji na rynkach finansowych. Rynek walutowy. Rynek akcji
Raport Tygodniowy o sytuacji na rynkach finansowych Rynek walutowy Rynek akcji Poniedziałek, 24 sierpnia 2015 roku Kurs USD/PLN perspektywa długoterminowa, kurs z 21 sierpnia 2015 roku = 3,7173 Kurs spadł
Bardziej szczegółowo