Nauczyciele języka polskiego

Transkrypt

1 I SZKOLNY KONKURS ORTOGRAFICZNY O TYTUŁ MISTRZA ORTOGRAFII REGULAMIN KONKURSU: 1) Konkurs składa się z dwóch etapów. 2) W pierwszym etapie uczestniczą wszyscy uczniowie, pisząc co miesiąc dyktando z tej zasady ortograficznej, którą ćwiczyli przez poprzedzające je 4 tygodnie. Za każde dyktando każdy uczeń otrzymuje od 1 do 6 punktów. 3) Na stronie konkursu co miesiąc będzie umieszczana jedna zasada ortograficzna, którą wszyscy uczniowie ćwiczą samodzielnie, wykonując zamieszczone pod nią zadania. 4) Nauczyciele języka polskiego rozliczają uczniów z wykonania ćwiczeń przygotowujących do dyktanda. 5) Do drugiego etapu konkursu o tytuł Mistrza ortografii kwalifikują się ci uczniowie, którzy we wszystkich dyktandach zebrali najwięcej punktów! 6) Dyktando finałowe odbędzie się w pierwszym tygodniu czerwca 2009 roku. 7) Uczniowie, którzy zajmą miejsca 1-3, oprócz nagród otrzymają podwyższoną o jeden stopień ocenę z języka polskiego! Życzymy wszystkim Uczniom wytrwałości w wykonywaniu ćwiczeń ortograficznych i powodzenia w konkursowych zmaganiach Nauczyciele języka polskiego

2 ZASADY NA LISTOPAD: PISOWNIA WYRAZÓW Z Ó I U. CZY Wymienia się na o, e, a (także w innych słowiańskich językach). W zakończeniach: -ów, -ówna, -ówka. z wyjątkiem: skuwka, zasuwka, wsuwka!!! W zakończeniach czasowników: -uję, -ujesz, -uje, -uj, -ujmy, -ujący itp.; W zakończeniach rzeczowników: -us, -un,-ulec -una, -unka, -unek. W zakończeniach wyrazów zdrobniałych: -uś, -usia, -unia, -uńcia, -uchna, -uch, -uszek, -ucha, -uszka, -uk, -uczek, -uka, -uczka, -ulek, -ulo, -unio, -ula, -ulka, -uleńka, -uta, -utka, -utki, -uśki, -uchny. W wyrazach nieobjaśnionych ( do zapamiętania). W wyrazach nieobjaśnionych ( do zapamiętania). W wyrazach rodzimych. W wyrazach rodzimych i wszystkich zapożyczonych. W dyftongach au, eu. Bardzo rzadko na początku wyrazu / ósmy, ów, ówczesny. Nigdy na końcu wyrazu. Prawie zawsze na początku wyrazu. Zawsze na końcu wyrazu.

3 ZADANIA NA LISTOPAD: Oto zbiór wyrazów z ó niewymiennym. Jeśli go zapamiętasz i będziesz stosował, pisząc ich wyrazy pokrewne oraz będziesz pamiętał i stosował zasady podane powyżej w tabeli, znikną Twoje kłopoty z pisownią wyrazów z ó i u! Zapamiętaj! Krótka, rózga, kłótnia, córka, zbój, powrósło, ogół, skórka, włókno, włóczka, wróżba, różna, żółw, tchórzliwy, wróbel, próżniak. Oprócz czółna, żółtko, wiórek, wójt, równina, chór przepiórek. Póty, póki, król, jaskółka, róża, Józef, szczegół, półka, źródło, mózg, wiewiórka, która, stróż, ogórek, wspólna, góra, próchno, próba, późno, włóka. Zapamiętaj, łatwa sztuka! o o ugór pole, które od dawna nie było uprawiane, włóka dawna miara powierzchni, ok.17 hektarów, 1. Do każdego wyrazu z wierszyka dopisz jak najwięcej wyrazów pokrewnych: Wzór: krótka króciutki, skrót, skrócony, skrócić, skracanie, rózga różdżka, rózeczka, kłótnia kłócić się, kłótliwy, kłótnik, kłótnica, skłócić, skłócony, itd Do podanych wyrazów dopisz takie ich formy, które uzasadniają pisownię ó : mówić -... wzór -... szósty -... łódka -... łóżko -... rosół -... pół -... rósł -... zespół -... gwóźdź -... obóz -... wiózł Utwórz wybrane formy trybu rozkazującego: bezokolicznik l. poj. 2 osoba l. mn. 1 osoba l. mn. 2 osoba robić rób róbmy róbcie stać uspokoić się malować

4 4. Wpisz ó lub u do podanych związków wyrazowych p...źne popoł...dnie w...jek J...zek pr...żny tr...d sp...źniony powr...t pr...ba ch...ru r...żnica pogląd...w n...dna lekt...ra sz...ste wyr...żnienie r...da wiewi...rka szczeg...lny pow...d pł...cienna s...kienka b...rzowa chm...ra szczupl...tki star...szek kr...tkie przem...wienie debi...t p...blicystyczny wyr...b artyk...łów 5. Podane niżej przymiotniki połącz w związki wyrazowe z rzeczownikami zamieszczonymi w ramce: pocztówka, klasówka, probówka, placówka, plażówka, pokojówka, złotówka, grochówka, makówka, wiatrówka, stołówka kolorowa... polska... smaczna... trudna... wygodna... szklana... dojrzała... wzorzysta... ciepła... pracowita Uzupełnij podany tekst brakującymi literami ó lub u : Oto obchodzimy Dziady! W Dzień Zad...szny w kaplicy cmentarnej zbierają się l...dzie, kt...rzy chcą...czcić zmarłych przodk...w. G...ślarz (prowadzący obrzędy) przywoł...je duchy os...b, kt...re odbywają karę za błędy i przewinienia popełnione za życia. Pierwsze pojawiają się d...chy lekkie. Są to dzieci: J...zio i R...zia, kt...re nie mogą dostać się do nieba, ponieważ:... wedł...g Bożego rozkaz..., Kto nie doznał goryczy ni raz..., Ten nie dozna słodyczy w niebie. Ich wina polega na tym, że podczas ziemskiego życia nie zaznały cierpienia. Ziarenko gorczycy, o kt...re proszą dzieci, może im pom...c. G...ślarz spełnia ich prośbę, a następnie odpędza d...chy zaklęciem i znakiem krzyża. Kolejnym, najcięższym d...chem, kt...ry za swoje zbrodnie nie może op...ścić ziemi, jest zjawa dawnego właściciela wsi, cierpiącego za znęcanie się nad poddanymi. Nie można m......dzielić pomocy, ponieważ otacza go stado drapieżnych ptak...w. Z tej skrzydlatej gromady odłączają się kolejno: kr...k- za życia nędzarz, zachłostany na śmierć z powod... zjedzenia kilk... jabłek z pańskiego ogrodu oraz sowa- przed śmiercią uboga wdowa, kt...ra w wigilijny wiecz...r zamarzła w śnieg... wraz z dzieckiem, ponieważ okr...tny pan kazał ją wyrz...cić. Ch...r potwierdza słowa widma: Sprawiedliwe zrządzenie Boże! Bo kto nie był ni raz... człowiekiem, Tem... człowiek nic nie pomoże. D...chem pośrednim jest zjawa dziewczyny- pasterki Zosi, kt...ra zmarła, mając dziewiętnaście lat. Za życia najpiękniejsza we wsi, była jednak obojętna wobec innych,

5 lekceważyła adorator...w i drwiła z nich. Za karę...nosi się między niebem a ziemią, ponieważ:... wedł...g Bożego rozkazu, Kto nie dotknął ziemi ni razu, Ten nigdy nie może być w niebie. Tak kończy się uroczystość Dziad...w. Prosty lud surowo ocenia pokutujących grzesznik...w. Wszystkie te po...czenia są jednak swoistą wskaz...wką dla żyjących. M...wią o tym, jak postępować, aby dostąpić zbawienia po śmierci.

6 ZASADY ORTOGRAFICZNE DO ĆWICZENIA W GRUDNIU rz czy ż Wymienia się na r w wyrazach pokrewnych lub innych formach tego wyrazu (także w innych językach słowiańskich), np.: marzec marca, dworzec dworca, parzysty - para Po: b, p, d, t, g, k, ch, j, w, np.: brzemię, przygniatać, drzemka, trzmiel, krzyżówka, chrzest, ujrzeć, wrzenie. Wymienia się na g, ź, z, s, dz, dź, d, h, np. ; potężny potęga, mosiężny mosiądz, drużyna druh, Sapieha Sapieżyna, grożę groźba, przerażenie przerazić, wyżej wysoko. Wyjątki: Pszczyna, pszczoła, pszenica, bukszpan, kształt, kszyk (nazwa ptaka), wszystko, wszędzie. W zakończeniach: -arz (nazw wykonawców czynności lub wyrazów łac. poch.), np.: piekarz, weterynarz; -erz (nazw wykonawców czynności lub rzecz. r. m.), np.: kuśnierz, kołnierz; W przyrostkach: -mierz, -mistrz, np.: amperomierz, sztukmistrz. W wyrazach nieobjaśnionych ( do zapamiętania) np.: porzeczka, korzyść, Murzyn, itd... W zakończeniach: -aż, np.: sabotaż, podaż, montaż, (rzecz. r. żeń. lub franc. poch.); -eż, np.: młodzież, odzież, papież, (rzecz. r. żeń. lub zapożyczonych). W przyrostkach: -yż, -iż; -żar, -żur, -żer, -żerka; -żka, -żca, -żnica; W partykułach:-że, -ż, np.: takŝe, otóŝ. W wyrazach nieobjaśnionych ( do zapamiętania), np.: życie, żaden, żal, itd...

7 ZAPAMIĘTAJ! W przyrostkach -szy, za pomocą których tworzymy stopień wyższy przymiotników, piszemy zawsze sz bez względu na poprzedzającą spółgłoskę. ĆWICZENIA DO WYKONANIA PRZEZ WSZYSTKICH UCZNIÓW W GRUDNIU Oto rymowany słowniczek z wyrazami nieobjaśnionymi (do zapamiętania), w których pisze się rz : I. Jarzębina, wierzba, korzeń, rzęsisty, uderzyć, burza, obwarzanek, rzodkiew, orzech, porządek, rzęzić, odkurzacz. II. Rzadko, rzęsa, rzeźba twarzy, Rzesza, rzewny, rzępolenie, Rzymianin, pierzchnąć, towarzysz, wierzchowiec, tarzać się, rzemień. III. Rząd, narzędzia, pogorzelec, jarzyna, porzeczka, korzyść, Rzeszów, Chorzów, Zgierz, Chorzele, Węgorzewo, rzeka Orzyc. IV. Murzyn, rzucić, jarzmo, zmierzch, urząd, narzeczony, Grzegorz, rzeczywiście, spichrz, tchórz, świerzb, mrzonka, rzeźwić, Węgorzewo. V. Rzezimieszek, rzetelna Katarzyna, rzepak, rzekomo, rzekotka, zadzierzgnąć, wierzgać, urzynać. Nigdzie tutaj Z nie spotkasz! 1. Do podanych w zbiorze wyrazów z rz dopisz po jednym wyrazie pokrewnym, ale pamiętaj, że w całej rodzinie wyrazów występuje rz : Wzór: -jarzębina jarzębinka -wierzba - wierzbowa itd...

8 2.Uzupełnij tekst brakującymi literami rz i ż. Pamiętaj o zasadach pisowni. Jeśli masz wątpliwości, sprawdź pisownię wyrazu w słowniku ortograficznym! P...ygody Koszałka Opałka Bu...a w ja...mie chmur deszczowych nadciągnęła z...adko spotykaną siłą. Ku... wzbił się a... po wie..chołki d...ew. G...mialo, jakby st...elano z moździe...y. Wie...by i ja...ębiny uginały się pod ude...eniami wiatru. Lunął...ęsisty deszcz. Mę...ny kronika... Koszałek Opałek nie p...ejmował się tym. Według jego kalenda...a trwały jeszcze...ądy zimy. A nie zda...yło się, aby...etelny u...ędnik imć króla Błystka pomylił pory roku. Podniósł tylko kołnie..., bo leciały ju... krople wielkości o...echa. Nie tchó...ąc, szedł dalej. Nagle potknął się o ko...eń. Kałama... uwieszony na...emieniu ude...ył go w głowę tak potę...nie,...e krasnal w zapadającym zmie...chu dost...egł wszystkie gwiazdy. Ocknął się w mrocznym koryta...u. Ko...ystniej tu bylo ni... na dwo...e. Jakieś zwie...ątko uwiło sobie z pe...u wygodne gniazdko....ecz jasna,...e znu...ony ka...ełek nie oparł się pokusie i...ucił się na siano. Wkrótce w no...e rozległo sie gromkie chrapanie. 3.Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne lub takie ich formy, w których rz wymienia się na r. Podkreśl wymieniające się litery: w skórze -... o chmurze -... w chórze -... w ofierze -... garncarz -... w plenerze -... o karze -... przy murze -... nad morzem... stworzyć -... cesarz -... szerzej -... atmosferze -... w futrze -... pisarz -... cmentarz -... weterynarz -... malarz Podane wyrazy wpisz do odpowiednich rubryk tabelki. Podkreśl spółgłoski, po których piszemy rz : przemówienie, krzepki, brzydki, wrzeć, brzmieć, chrzanowy, chrzęst, grzęda, spojrzenie, grzeczny, brzoza, drzwi, przepiórka, wrzesień, przekora, ujrzeć, trzymać, dojrzały, chrzęścić, chrzest, brzemienny, nadbrzeżny, grzmieć, chrzcić, przytulny, wytrzymały, krzyczeć, wrzucać, krzyżowy, przytulić rzeczownik czasownik przymiotnik

9 6.Wyjaśnij pisownię następujących wyrazów: a) pieniążek pieniądz b) kominiarz końcówka arz rzeczowników męskich, kominiarski c) dłużej -... d) pogróżka -... e) miażdżyć -... f) lepszy -... g) wyobrażenie -... h) nietoperz -... i) brzemienna -... j) przygoda -... k) ujrzał -... l) korzyść -... m) przekształcić -... n) leżeć -... o) odzież -... p) straż -... q) każę -... r) karze -... s) kolarz -... t) kolaż Utwórz od niżej podanych wyrazów nazwy wykonawców czynności, zajęć, zawodów. Podkreśl końcówki; -arz, -erz: kwestować -... marynarka -... łgać -... zioło -... murować -... malować -... paść -... piec -... łyżwy -... pszczoła -... pisać -... rzeźbić -... sekretarzować -... kucharzyć -... drukować -... żeglować -...

10 7.Do podanych wyrazów dopisz wyrazy uzasadniające pisownię z. Podkreśl wymieniające się litery: krąg -... drużyna -... koleżka -... móżdżek -... dłużej -... liżę -... spieniężyć -... mażę -... księża -... odjeżdżać -... możesz -... skażenie -... bliżej -... leżeć Podane niżej wyrazy z ż wpisz do odpowiedniej rubryki: ważyć, trwożliwy, drążek, wstążka, żyletka, pasożyt, małżeństwo, rżeć, starożytny, żalić się, znużony, niezależny, dróżka, bieżnia, niższe, rożek, drużba, nóżka, posążek, wożę, pożyczyć, żądać, żebrak, żałoba, Wyrazy ż nieobjaśnionym Wyrazy z ż wymiennym 9. Utwórz stopień wyższy i najwyższy przymiotników. Podkreśl sz po spółgłoskach: miły - milszy, najmilszy bogaty -...,... głupi -...,... mądry -...,... grzeczny -...,... mały -...,... lekki -...,... biedny -...,... dobry -...,... krótki -...,... okrągły -...,...

11 ZASADY ORTOGRAFICZNE DO ĆWICZENIA W STYCZNIU I LUTYM H czy Ch H Ch Wymienia się na:g,z,ŝ, np. hańba (staropolska) gańba, błahy błazen, druh druŝyna. Występuje w rozpoczynającej wyraz cząstce: hekto-, higro-, hiper-, hipo-, homo-, hetero-, homeo-, helio-, hydro-, np. hektolitr, hektopaskal, higrometr, higroskop, hiperinflacja, hiperpoprawność; hipoalergiczny, hipodrom; homofonia, homologacja, heteroatom, heteroseksualny, homeopatia, homeostaza, heliocentryzm,helioenergetyczny hydrobus,hydroelektrownia, hydrologia. Wymienia się na sz w wyrazach pokrewnych lub innych ich formach gramatycznych, np.: mucha muszka, cicho cisza, słuchać słyszę, itd. Występuje zawsze na końcu wyrazu, np.: mech, rolnikach, puszystych, polach, pisklętach, czerstwych, miłych, wysokich, itd. Wyjątki: druh, Boh(rzeka) W hałaśliwych słowach, np.: huk, harmider, hałas, hej, hop, hola, hasać, wataha, hejnał, hulać... W wyrazach nieobjaśnionych (do zapamiętania), hotel, huśtawka, itd. Piszemy po spółgłosce s w wyrazach pochodzenia obcego, np.: schemat, pascha, schizma, itd. W wyrazach nieobjaśnionych (do zapamiętania), np. chichotać, chochlik, itd.

12 Rymowany słowniczek wyrazów h niewymiennym: Wystarczy nauczyć się na pamięć tych trudnych do objaśnienia wyrazów, a w pozostałych przypadkach stosować zasad, Twoje dyktanda będą bezbłędne!!! Czyhać, hen, ohydna, hiena, harcerz, hasło, hart(ducha), higiena. Bohdan, Henryk, hoŝa Hania, honor, hańba, huk, Hiszpania. Helikopter, hol, hydroplan. Halo, hola, hura, hopla, herbatniki, hurt, hektolitr. Hamak, huśtać, hak, Hipolit, horda, hultaj, herszt, hołota, hałaśliwy, hipopotam. Himalaje, Kopenhaga, hangar, hulać, hełm, huragan. Hektar, Hucuł, haft z Podhala, hufnal, hacel, handlarz, hala. Bohater, historia błaha, hetman, hejnał, hymn, wataha. Humor, hotel, zahamować, harmonogram, huta, hojny. Zapamiętaj wszystkie słowa, gdy z pisownią nie chcesz wojny. Ćwiczenie 1. Naucz się wiersza na pamięć. Ćwiczenie 2. Uzupełnij tekst brakującymi literami: h i ch:..rabia..ipolit postanowił zorganizować..uczne przyjęcie. Wiadomość ta narobiła wiele..ałasu, wszystki.. bardzo zdziwiła. Cała okolica wiedziała, Ŝe..rabia jest wielkim..ytrusem, który nade wszystko ko..a pieniądze i nie..ce się nimi z nikim dzielić. KaŜdy miał ogromną o..otę uczestniczyć w tym..istorycznym wydarzeniu. W dniu przyjęcia w zamku..rabiego zjawili się wszyscy szla..etnie urodzeni goście. Panowie przybyli w czarnych fraka.., na ich biały.. koszula.. pyszniły się duŝe mu..y, a w butonierka.. pączki róŝnokolorowy.. kwiatów. Panie wyglądały uroczo w długi.., bogato zdobiony.. suknia... Przed bramami zamczyska czy..ała spragniona sensacji..mara ciekawski... Ćwiczenie 3. Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne, w których ch wymienia się na sz: brzuch -... pociecha -... strach -... suchy -... kicha -... blacha -... proch -... zawierucha -...

13 Ćwiczenie 4. Utwórz wyraŝenia, dopisując przymiotniki pochodzące od podanych rzeczowników: hala zawody halowe hetman buława... hipoteka kredyt... hydraulik prasa... mahoń meble... handel przedsiębiorstwo... herb pierścień... heroizm czyn... hotel pokój... ohyda czyn... Ćwiczenie 5. Do podanych wyrazów dopisz po dwa wyrazy pokrewne spośród słów znajdujących się w ramce: herezja -...,... hipnoza -...,... histeria -...,... higiena -...,... rehabilitacja -...,... inhalacja -...,... chaos -...,... chart ( rasa psa ) -...,... charakter -...,... chciwiec -...,... chytrus -...,... wychowanek -...,... heretyk, chaotycznie, histeryzować, charcik, higienistka, heretycki, charakteryzować, chciwość, histeryk, chciwy, higieniczny, hipnotyzować, chytrzyć, hipnotyzer, chaotyczny, rehabilitować, charcica, rehabilitacyjny, charakteryzacja, chytrusek, inhalatorium, wychowanie, inhalować, wychowywać Ćwiczenie 6. Podane niŝej wyrazy wpisz do odpowiednich rubryk tabeli: Chiny, archipelag, hufiec, Henryków, Bochnia, szlachta, herbarz, monarcha, husaria, Himalaje, Chartum, chorągiew, historyk, Chełm, hełm, Podhale, Hel, hrabia, Chęciny, Hrubieszów, chochlik Rzeczowniki pospolite Rzeczowniki własne z h z ch z h z ch

14 Ćwiczenie 7. Dopisz po jednym wyrazie bliskoznacznym zawierającym h lub ch do podanych wyrazów. Wybierz je spośród słów zawartych w ramce, w razie potrzeby skorzystaj ze słownika wyrazów bliskoznacznych: humanitarny, hołubić, chuchrowaty, hojny, anarchiczny, chluba, heroiczny, honor, chmara, cecha, chochlik, chóralnie, niepohamowany, chciwie, hardo, chwalić się, harmonizować, chwilowo ludzki -... ozdoba -... mnogość -... szczodry -... poŝądliwie -... zbiorowo -... cześć -... wyniośle -... wątły -... bezrządny -... bohaterski -... właściwość -... skrzat -... pieścić -... szczycić się -... pasować -... nieopanowany -... czasowo -...

15 ZASADY ORTOGRAFICZNE DO ĆWICZENIA W MARCU Łącznie czy rozdzielnie Partykułę NIE pisze się razem z: - rzeczownikiem - przymiotnikiem w st. rów - przysłówkiem w st. rów. - imiesłowem przym. (w zn. przym.) Partykułę NIE pisze się osobno z: - czasownikiem - przymiot. w st. wyż. i najwyż. - przysłów. w st. wyż. i najwyż. - imiesłowem przym. (w zn. czasown.) - liczebnikiem - zaimkiem - przysłówkiem nieodprzymiotnikowym, np. nie zawsze, nie tylko - wyrażeniem przyimkowym - wyrażeniem zaimkowym pół, ćwierć + inny wyraz, np. ćwierćnuta, półbuty pół, ćwierć jako liczebniki ułamkowe, pół chleba, ćwierć kostki masła -bym, -byś, -by itd. - z formami osob. czasownika - ze spójnikami -bym, -byś, -by itd. - z formami nieosob. czasownika - z pozostałymi częściami mowy Zrosty np. dobranoc, Białystok Zestawienia np. zupa grzybowa, samochód ciężarowy Ruchome końcówki czasownika, np. Tyś tutaj nie był. Wyrażenia przyimkowe, których złożoność się zatarła, np. powoli, wreszcie, dlatego, nadzwyczaj, wśród, wówczas, ponadto Wyrażenia typu: oko za oko Przymiotnik złożony z członów nierównorzędnych znaczeniowo, np.jasnozielony Cząstki: -inąd, -kolwiek, -kroć, -dziesiąt, -set, -naście -że, -ż (partykuły) Wyrażenia: - przysłówkowe - przyimkowe - zaimkowe Wyjątki!!! niejeden wielu, niewielu- mało, niejaki pewien, niektórzy- jacyś, nieco trochę, niedomagać chorować, niewolić zmuszać, niepokoić - nękać

16 Zapamiętanie zasad ułatwi rymowanka ortograficzna: Z nie rzeczownik i przymiotnik niech się łączą jak brat z bratem. Pisz więc razem: niepowrotny, nieuwaga, niedostatek. I w przysłówek, co powstanie utworzony z przymiotnika: niespodziany niespodzianie, niech przeczenie ściśle wnika. Lecz przysłówki, mój kolego, które przymiotnikiem gardzą, nic nie mając z nim wspólnego, jak: nie tylko i nie bardzo, nie opodal i nie dzisiaj, i nie całkiem, i nie wczoraj - te oddzielnie proszę pisać, by kwitł uśmiech profesora. W stopniach wyższych też oddzielę to przeczenie prawie zawsze. Pisz: nie śmielszy, nie najśmielej, nie łatwiejszy, nie najłatwiej. Na zaimek, na czasownik i liczebnik nie się boczy. Rozłącz więc, tak każe słownik: Nie ten, nie dwa, nie doskoczy. Ćwiczenie 1. Do podanych wyrazów dopisz dobrane z ramki wyrazy bliskoznaczne (synonimy): niebyt, nietakt, niedołęga, nienawiść, niepokój, nieprzyjaciel, niespodzianka, niedobór, nieład, nieobecność, nieposłuszeństwo, niedorzeczność wróg -... uchybienie -... nicość -... trwoga -... brak -... bałagan -... oferma -... zaskoczenie -... bezsens -... absencja -... wrogość -... samowola -...

17 Ćwiczenie 2. Dopisz przymiotniki lub przysłówki w stopniu wyższym i najwyższym. Podkreśl przeczenie nie : niemiły nie milszy, nie najmilszy niemiło... nieładna... nieładnie... nietrudny... nietrudno... niedobry... niedobrze... niezdrowe... niezdrowo... Uzupełnij: Nie z przymiotnikami i przysłówkami od nich utworzonymi w stopniu... i...piszemy osobno! Ćwiczenie 3. Podane wyrazy wpisz w odpowiednie rubryki tabeli: niedelikatność, niegrzeczny, nieładnie, nieszczęśliwa, nie ja, nie ty, nie nasze, nie dwa, nie sto, nieszczęście, niezgoda, niedobry, niewysoko, nieobecność, nie on, nie wy, nie pięć, niemądrze, niegłupio, nielekki, niewdzięczność, niezdara, niedołężnie, niezdarnie, niewinny, nie nauczy, nie urwał, nie przeskoczysz, nie jeden(ale dwóch!), nie kilkoro, nie twoja, nie mów, nie przeczytałby, niewinny, nie czują, nie zrobiono, nie dbając, nie twoja, nie ten, nie dopisali rzeczowniki przymiotniki przysłówki zaimki liczebniki czasowniki Ćwiczenie 4.

18 Utwórz formy trybu przypuszczającego od czasownika: przeczytać: Liczba pojedyncza rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj nijaki 1. przeczytałbym Liczba mnoga rodzaj męskoosobowy rodzaj niemęskoosobowy Ćwiczenie 5. Cząstki bym, -byś, -by są ruchome, mogą występować również przed czasownikiem, do którego się odnoszą. Przekształć zdania według wzoru: Wzór: Chętnie odwiedziłbym koleżankę. Chętnie bym odwiedził koleżankę. a) O której chcielibyście wyjść z domu?... b) Jak rozwiązalibyśmy ten problem?... c) Na pewno nosiłbym ten sweter.... d) Z przyjemnością pomógłby ci w lekcjach.... Ćwiczenie 6. Z podanego tekstu wypisz wyrażenia przyimkowe: Do szkoły Filip przyszedł bardzo spóźniony. Szedł przez park i podziwiał piękne kwiaty na klombach. Na gałęziach śpiewały ptaki, nad głową szumiały liście. Chłopiec tak się rozmarzył, że zapomniał o lekcjach. Z zadumy wyrwał go szkolny dzwonek. Gdy wpadł do klasy, już wszyscy siedzieli w ławkach. Ze spuszczoną głową Filip wysłuchał gorzkich uwag nauczyciela pod swoim adresem

19 Ćwiczenie 7. Podane wyrażenia przyimkowe ułóż w porządku alfabetycznym: naprawdę, zaraz, naraz, wreszcie, nareszcie, nadzwyczaj, pośrodku, powoli, dlatego, ponadto, nawet, naprzód, wśród, zanadto, doprawdy, zapewne, wtem, wzwyż, nawzajem, wówczas Ćwiczenie 8. Wpisz brakujące przyimki do następujących wyrażeń: skrzynka... pomarańczami mieszkać... Wisłą teczka... skóry materiał... kropki marzyć... miłości zakuty... łańcuchy płakać... grobem leżał... ławką odwołany... urzędu spotkanie... rzeką fontanna... parku pomagać... lekcjach

20 ZASADY ORTOGRAFICZNE DO ĆWICZENIA W KWIETNIU - MAJU Wielką czy małą literą Na początku wypowiedzenia. Ze względów uczuciowych i grzecznościowych, np. zwroty grzecznościowe w listach prywatnych i urzędowych. Imiona, nazwiska i przezwiska własne ludzi, zwierząt i roślin, np. Apollo, słoń King, pies Karusek, dąb Bartek, Jan Kowalski, Masa, Baranina. Przymiotniki dzierżawcze (czyj?)utworzone od imion własnych, np. bajki Sabałowe, poemat Mickiewiczowski, komedie Fredrowskie. Nazwy mieszkańców: - planet i kontynentów, np. Marsjanin, Azjata - krajów i regionów, np. Niemiec, Ślązak. Nazwy członków: - ludów i ras, np. Arab, Murzyn, Indianin - narodów i plemion, np. Francuz, Polanie - dynastii i rodów, np. Jagiellonowie, Potoccy. Nazwy własne: - astronomiczne, np. Mars, Gwiazda Polarna - geograficzne, np. Morze Bałtyckie, góra Śnieżka - administracyjne, np.lubuskie (w Lubuskiem) - instytucji i przedsiębiorstw, np. Rada Ministrów - organizacji, np. Towarzystwo Kultury Języka W tytułach: - książek i nieodmiennych tytułach czasopism (wielką literą- pierwszy wyraz),np. Dobra pani, Żyjmy dłużej Nazwy pospolite zwierząt, roślin, osób, np. ryś, kania, buk, chryzantema, babcia, astronom, sprzedawca. Przymiotniki pospolite (jaki?) utworzone od nazw własnych : - imion, np czasy zygmuntowskie, - nazw własnych (m. in. geogr.), rosyjski, język włoski Nazwy mieszkańców: - miast i wsi, np. lewinianin, poznaniak, opolanin - dzielnic i osiedli, np. zatorzanin, prażanin Nazwy pospolite: - astronomiczne, np. słońce, gwiazdy - administracyjne, np województwo opolskie, powiat brzeski, prezydent, dyrektor - w nazwach urbanistycznych i ulic, np ulica Wiosenna, plac Konstytucji, pomnik Bohaterów Warszawy, kościół Na Skałce, kościół Wszystkich Świętych, pałac Potockich, ale! Pałac Kultury i Nauki! Nazwy: - wyznawców religii, np. żyd, ewangelik,, muzułmanin - członków zrzeszeń, zakonów, np. skaut. harcerz, franciszkanin, dominikanin

21 - odmiennych tytułach czasopism wszystkie wyrazy wielką literą, np. Gazeta Wyborcza, Świat Młodych - serii wydawniczych, np. Arkady, - artykułów i utworów, np. Bogurodzica - programów RTV, np. Boso przez świat - oprogramowania komputerowego np, Windows. Nazwy: - świąt i dni uroczystych, np. Dzień Górnika, Wielkanoc - imprez, np. Festiwal Piosenki Polskiej - firm i marek, np. samochód Honda - ugrupowań, np. Stronnictwo Demokratyczne - orderów i odznaczeń, np. Krzyż Walecznych, Order Uśmiechu - skrótowce, np. PKP( Polskie Koleje Państwowe), GOPR( Górskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe), WSiP( Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne). - tańców, np. kujawiak, polka - wszelkich miar czasu, np. wtorek, luty, średniowiecze, jesień - wydarzeń dziejowych( historycznych), np. bitwa pod Grunwaldem, powstanie kościuszkowskie, pokój toruński. Nazwy: - obrzędów i zwyczajów, np. andrzejki, mikołajki, śmigus dyngus,droga krzyżowa - er, epok, okresów i prądów, np. romantyzm, odrodzenie, impresjonizm - artykułów przemysłowych- pojedynczych egzemplarzy wyrobów firmowych, np. przejechała honda, skoda; fotografuję kodakiem, zorką - artykułów spożywczych, np. mleko, miód. Zapamiętaj!!! W skrótowcach oraz wielowyrazowych nazwach własnych przyimki i spójniki piszemy małą literą! Ćwiczenia do pisowni wielką i małą literą I. Wstaw wielką lub małą literę. Wyjaśnij zasadą pisownię tych nazw: 1. polska akademia nauk, urząd rady ministrów, uniwersytet jagielloński, urząd gminy w przechlewie, muzeum narodowe w krakowie, zespół szkół w przechlewie, belweder, wilanów, łazienki, powązki, barbakan, wawel, zapiecek, sukiennice, starówka krakowskie przedmieście, rynek starego miasta, zamek królewski, pałac kultury i nauki aleja tulipanów, aleje ujazdowskie, ulica puławska, most grunwaldzki, pomnik kopernika, las łagiewnicki virtuti militari, złoty krzyż zasługi, nagroda nobla,nagroda złote lwy, telekamery, oscary, wiktory, pokojowa nagroda nobla

22 gopr,pan, gops,osir, wsip, usa, wtorek, grudzień, dyngus, andrzejki, adwent, post, wielki tydzień, anioł pański, wielki piątek, msza święta, różaniec, litania, mikołajki, sylwester, gorzkie żale, pasterka druga wojna światowa, powstanie listopadowe, wielka rewolucja francuska, powstanie warszawskie, grudzień 70, czerwiec prezydent, profesor, prezes, dyrektor, cesarz, car, król, doktor, wójt, magister, przewodniczący,.. 10.narodowe święto niepodległości, wigilia, wszystkich świętych, nowy rok, boże narodzenie, popielec, dzień świętego walentego, 3 maja, święto pracy, dzień babci ślązak, pomorzanin,marsjanin, polak, murzyn, indianin,słowianin, europejczykj,arab, warszawianin piastowie, jagiellonowie, herakles, zeus, bolesław chrobry, masa, baranina, długi, sokole oko walc, tango, twist, oberek, menuet, dolar, złoty, euro,, funty, franki, ruble, korony wenus, księżyc,, gwiazda polarna, droga mleczna, wielka niedźwiedzica, jowisz, saturn, ziemia konkurs pianistyczny im. fryderyka chopina, dzień bez samochodu, V mistrzostwa europy w piłce nożnej, konkurs chopinowski, arial, windows, linux, word, times new roman, skype, gadu-gadu, powerpoint, stary testament, wielki słownik ortograficzny, atlas świata, pismo święte, książka nad książkami, portret rodziny sobieskich, mona liza, biblia tysiąclecia, dzieje apostolskie, księgą psalmów kurier poranny, gazeta współczesna, twój styl, mówią wieki, żyjmy dłużej, po prostu, claudia..

23 19. mercedes, golf, marlboro, ampicilina, samochód golf, papierosy Marlboro, lekarstwo ampicilina chrześcijanin, żyd, muzułmanin, jezuita, franciszkanin, krzyżak, benedyktyni, karmelitanka, II. Zwróć uwagę na pisownię nazw geograficznych: KONTYNENT MIESZKANIEC KONTYNENTU Europa Europejczyk/ Europejka Azja Azjata/ Azjatka Ameryka Amerykanin/ Amerykanka PAŃSTWO MIESZKANIEC MIASTO MIESZKANIEC PAŃSTWA MIASTA Polska Polak/ Polka Zielona zielonogórzanin/ Góra zielonogórzanka Chiny Chińczyk / Pekin pekińczyk/ Chinka pekinka Kanada Kanadyjczyk/ Nowy nowojorczyk Kanadyjka Jork /nowojorczanka Spróbuj uzupełnić tabelę: KONTYNENT MIESZKANIEC KONTYNENTU PAŃSTWO MIESZKANIEC MIASTO PAŃSTWA Afryka Sudan Kair Azja Rosja Moskwa Europejczyk/ Europejka MIESZKANIEC MIASTA brelińczyk / berlinka