Język polski. Program nauczania dla zasadniczej szkoły zawodowej. Aleksandra Adamiak

Transkrypt

1 Język polski Program nauczania dla zasadniczej szkoły zawodowej Aleksandra Adamiak

2 2

3 Spis treści 1. Wstęp 3 2. Cele edukacyjne. Ogólne cele kształcenia i wychowania 4 3. Treści edukacyjne 5 4. Sposoby osiągania celów kształcenia i wychowania Opis założonych osiągnięć ucznia Propozycje kryteriów oceny i metod sprawdzania osiągnięć ucznia 60 3

4 1. Wstęp Niniejszy program został opracowany na potrzeby zasadniczej szkoły zawodowej. Założenia ogólne proponowanego programu opracowano na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 roku w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz. 17). Uczeń wybierający naukę w zasadniczej szkole zawodowej jest przekonany, że szkoła przygotuje go do pracy w wybranej profesji oraz że zdobyte przez niego umiejętności podniosą w przyszłości jakość jego życia, a także dadzą mu pewność siebie i poczucie wartości w różnych dziedzinach życia. Uczeń stanowi w tym wypadku podmiot, który należy pieczołowicie kształtować i wychowywać. Nauczanie języka polskiego jest okazją do kształcenia i doskonalenia umiejętności komunikacyjnych ucznia w każdym obszarze jako odbiorcy i nadawcy oraz uświadomienia mu jego uczestnictwa w życiu społecznym i kulturalnym. Ponadto wyposaża ucznia w odpowiedni zasób wiedzy ogólnej o świecie, która umożliwi mu dalsze doskonalenie się lub osiągnięcie takiej dojrzałości szkolnej, która pozwoli mu funkcjonować w społeczności. Struktura programu nauczania bazuje na 160 godzinach lekcyjnych języka polskiego. Program opiera się na orientacji historycznoliterackiej i kulturowym podziale epok oraz korespondencji sztuk. Na tym etapie edukacji młodzież potrzebuje wsparcia duchowego, otwarcie manifestuje swoje poglądy i uczucia, co wyzwala w niej różne zachowania. Lekcje języka polskiego są okazją do kształtowania odpowiednich postaw i zachowań, a literatura polska i powszechna jest w tym zadaniu niezwykle pomocna, dając wiele wartościowych przykładów z przestrzeni dziejów. Lekcje języka polskiego to okazja do szeroko pojętej komunikacji nauczyciela i ucznia, dzięki której uczeń może dostrzec moralno-społeczne aspekty literatury, poznać wybranych wybitnych przedstawicieli kultury i literatury polskiej i obcej, brać udział w życiu kulturalnym społeczeństwa. Dają też możliwość do kształtowania bogactwa osobowości młodych ludzi, co w dużym stopniu zależy od zaangażowania nauczyciela. 4

5 2. Cele edukacyjne. Ogólne cele kształcenia i wychowania Uczeń: dostrzega własne umiejętności samodzielnie podejmuje decyzje nazywa własne umiejętności, ma poczucie własnej wartości korzysta z wielu źródeł informacji, korzysta z techniki komputerowej wykazuje świadomość kulturową jest gotowy do krytycznego odbioru informacji i komunikatów medialnych dostrzega potrzeby drugiego człowieka skutecznie komunikuje się i wyraża własną opinię tworzy poprawne pisma użytkowe w trakcie starań o pracę rozpoznaje manipulację językową świadomie korzysta z dóbr dziedzictwa kultury i dba o nie wykazuje poczucie estetyki i wrażliwości w odbiorze dzieł sztuki dąży do praktycznego wykorzystania wiedzy wzbogaca wiedzę i zapamiętuje zdobywane informacje rozwija swoje kompetencje, poznaje różne metody pracy niezbędne w opanowaniu wiadomości o świecie umiejętnie planuje czas przeznaczony na naukę i wykorzystuje odpowiednie techniki uczenia się rozwija umiejętność analitycznego myślenia i poprawnego wnioskowania publicznie zabiera głos w dyskusji i prezentuje argumenty dokonuje wartościowania postaw i zachowań poprawnie odczytuje przesłanie utworów literackich decyduje o samokształceniu i doskonaleniu się świadomie dba o własny rozwój intelektualny stosuje zdobytą wiedzę przy tworzeniu wypowiedzi poprawnych pod względem językowym i kompozycyjnym dba o własny wizerunek i kulturę osobistą wykazuje poczucie tożsamości regionalnej uświadamia sobie potrzebę postawy patriotycznej i obywatelskiej i dąży do ich zachowywania 5

6 3. Treści edukacyjne Podręcznik część 1 Przykładowe tematy lekcji Treści nauczania DZIAŁ 1. DLACZEGO KSIĄŻKI PRZEDŁUŻAJĄ NAM ŻYCIE? Cele szczegółowe Wiadomości. Uczeń: Umiejętności. Uczeń: 1. Wprowadzenie: prezentacja wymagań programowych, omówienie lektur i podręcznika wymagania programowe na poszczególne oceny 2. Kultura książki istota książki jako podstawowego nośnika wiedzy znaczenie utrwalania słów sztuka słowa pisanego pierwotna forma książki nośniki pisma, znaki sylabowe okres w kulturze, wieki średnie funkcje pierwszych książek znaczenie Biblioteki Aleksandryjskiej wynalazek Jana Gutenberga pierwsza polska książka odkrycie druku i rozwój techniki drukarskiej pierwsza książka drukowana Biblia Gutenberga powszechność dokumentu elektronicznego dostępność bibliotek cyfrowych 3. Lekcja w bibliotece książki w życiu człowieka sztuka słowa pisanego dostępność różnych tekstów kultury metryczka książki dostępność księgozbioru bibliotecznego zna autora i budowę podręcznika określa, jakie są wymagania programowe na poszczególne oceny przygotowuje metryczkę książki definiuje pojęcia: książka rękopiśmienna, gliniane tabliczki, pismo klinowe, hieroglify, pergamin, manuskrypt rozpoznaje nośniki pisma określa pojęcie wieków średnich nazywa prototyp książki omawia pojęcia: sygnatura, księgozbiór podręczny, katalog alfabetyczny, katalog rzeczowy wie, gdzie w szkole znajduje się biblioteka i jakie są jej zasoby czyta ze zrozumieniem wskazuje cechy gatunkowe czytanego tekstu omawia znaczenie rozwoju pisma dla człowieka opisuje i wyjaśnia rozwój pisma na przestrzeni wieków przedstawia wynalazcę druku dostrzega potrzebę czytania książek redaguje znaczenie pojęć: książka rękopiśmienna, gliniane tabliczki, pismo klinowe, hieroglify, pergamin, manuskrypt uzasadnia znaczenie książki dla rozwoju cywilizacji i każdego człowieka z osobna odnajduje i zapisuje informacje z tekstu gromadzi informacje z katalogu, wykorzystując je do znalezienia książki sporządza opis bibliograficzny książki wyjaśnia sens czytania książek dostrzega różnice między książką, e- 6

7 4. Polszczyzna bez tajemnic: akcent wyrazowy i pisownia ż rz w szkole dostępność zapisów multimedialnych i elektronicznych biblioteki szkolnej akcent wyrazowy: paroksytoniczny intonacja zdaniowa: rosnąca i opadająca zasady ortograficzne zapisu ż lub rz rozpoznaje adres internetowy wybranej biblioteki on-line definiuje pojęcie akcentu paroksytonicznego za pomocą słownika tłumaczy definicję akcentu wyrazowego wyjaśnia pojęcie intonacji przedstawia zasady pisowni wyrazów z ż, rz, podając przykłady wymienia wyjątki od pisowni z ż i rz bookiem i audiobookiem czyta i analizuje tekst prawidłowo akcentuje wyrazy stosuje odpowiednią intonację, by nadać swojej wypowiedzi charakter pytania lub zdania oznajmującego dostrzega i stosuje właściwe zasady pisowni ż, rz 5. Kultura czytania Umberto Eco, Dlaczego książki przedłużają nam życie?, fragment eseju sztuka dyskusji funkcjonowanie mitu w społeczeństwie szukanie wiadomości z kraju i ze świata DZIAŁ 2. AMOR VINCIT OMNIA MIŁOŚĆ ZWYCIĘŻA WSZYSTKO 6. W świecie cywilizacji antycznej podział dziejów kultury na epoki historycznoliterackie wzbogacenie wiedzy o antyku wykorzystanie informacji zawartych w tekście korzystanie ze zbiorów biblioteki szkolnej, z tradycyjnego księgozbioru, zapisów multimedialnych i elektronicznych oraz internetu korespondencja sztuk najważniejsze dzieła sztuki antycznej przekonuje, dlaczego warto czytać książki wyjaśnia sens powiedzenia: Kto czyta, ten żyje wielokrotnie przedstawia, kim był Umberto Eco wyjaśnia znaczenie związków frazeologicznych pochodzących z mitologii gromadzi odpowiedzi na pytania dotyczące tekstu interpretuje sentencję: Człowiek czytający wart jest dwóch przedstawia ustnie lub pisemnie korzyści wynikające z czytania wygłasza własną opinię po zapoznaniu się z tekstem formułuje wnioski na temat kształtowania pamięci i tożsamości społeczeństw uzasadnia, co kształtuje świadomość człowieka znajduje atrakcyjne dla siebie książki, czasopisma odnajduje obecność łaciny w dzisiejszych czasach rozumie znaczenie związków frazeologicznych pochodzących z mitologii interpretuje znaczenie sformułowania: złoty okres sztuki greckiej rozpoznaje słynne starożytne budowle przedstawia najważniejsze osiągnięcia kultury greckiej wyjaśnia przejęcie przez Rzymian wzorca kultury ateńskiej, podając przykłady 7

8 7. Mityczni kochankowie: Orfeusz i Eurydyka Literacka para wszech czasów: Tristan i Izolda ukazanie miłości jako jednego z najstarszych i najbardziej wzruszających motywów literackich wpływ cywilizacji greckiej i rzymskiej na rozwój kultury śródziemnomorskiej wszechobecność łaciny złoty okres sztuki greckiej klasycyzm najważniejsze osiągnięcia kultury greckiej przejęcie przez Rzymian wzorca kultury ateńskiej mit o Orfeuszu i Eurydyce mity wyjaśniające powstanie świata, człowieka, zjawisk przyrody, otaczającej rzeczywistości wierzenia Greków wartościowanie postaw charakterystyka postaw, zachowań, typów bohaterów związki frazeologiczne funkcjonowanie mitów w kulturze streszczenie fragmentu legendy Dzieje Tristana i Izoldy rozpoznanie podstawowych cech gatunkowych tekstu odczytanie sensu utworu historia wielkiej miłości moc wiecznej legendy wymowny symbol miłości silniejszej niż śmierć Dzieje Tristana i Izoldy przykładem romansu rycerskiego podział rodzajów literackich wyznaczniki rodzajów literackich tłumaczy historię o Orfeuszu i Eurydyce rozpoznaje cechy gatunkowe tekstu rozumie znaczenie mitu wymienia obrazy kreujące świat przedstawiony i bohaterów rozpoznaje postaci, wartościuje ich postawy korzysta z zasobów księgozbioru, słownika frazeologicznego lub internetu wyjaśnia znaczenie związków frazeologicznych pochodzących z mitologii dokonuje streszczenia fragmentu legendy Dzieje Tristana i Izoldy konstruuje plan wydarzeń dokonuje oceny postaci, wartościuje ich postawy relacjonuje rozwój uczucia Tristana i Izoldy wyjaśnia symbolikę występującą w romansie wskazuje funkcjonalne cytaty tłumaczy znaczenie terminów: akcja, fabuła, wątek, epizod opowiada historię Romea i Julii uzasadnia ideę klasycznego piękna wyszukuje informacje w tekście przedstawia trudności, jakie musiał pokonać Orfeusz wskazuje wyznaczniki gatunkowe mitów ocenia postawę Orfeusza odnajduje w tekście wyznaczniki prawdziwej miłości dobiera informacje o bóstwach i postaciach mitycznych wypowiada się poprawnie, zwracając uwagę na kompozycję wypowiedzi ustnej sporządza notatkę formułuje wnioski charakteryzuje bohaterów legendy wyjaśnia tragizm Tristana i Izoldy nawiązuje do słynnych kochanków: Romea i Julii przytacza losy słynnych par tworzy syntetyczną notatkę, poprawną pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym bada i ocenia postępowanie bohaterów interpretuje symboliczną wymowę utworu podaje wyznaczniki rodzaju literackiego 8

9 10. Snuć miłość poezją 11. Miłość wieczna tęsknota wiersz Cypriana Kamila Norwida W Weronie analiza i interpretacja wiersza C. K. Norwida, W Weronie nawiązanie do pary kochanków Williama Szekspira M. Sęp Szarzyński, Sonet V, O nietrwałej miłości świata tego, i W. Szymborskiej, Miłość szczęśliwa analiza i interpretacja tekstów poetyckich twórczość Mikołaja Sępa Szarzyńskiego notka biograficzna na temat Mikołaja Sępa Szarzyńskiego twórczość Wisławy Szymborskiej notka biograficzna na temat Wisławy Szymborskiej rozpoznanie cech gatunkowych tekstów cechy poezji barokowej wartościowanie postaw konteksty kulturowe notatka biograficzna na temat Adama Mickiewicza wiersz Adama Mickiewicza, Do M*** niemoc zakochanego człowieka notka biograficzna na temat Juliusza Słowackiego wiersz Juliusza Słowackiego, Rozłączenie metody poetyckiego obrazowania pojęcie anafory notka biograficzna na temat Juliana Tuwima wiersz Juliana Tuwima, Wspomnienie przedmiot wspomnień przedstawia losy słynnych literackich par poznaje teksty M. Sępa Szarzyńskiego (Sonet V, O nietrwałej miłości świata tego) i W. Szymborskiej (Miłość szczęśliwa) wymienia cechy sonetu definiuje podstawowe pojęcia: podmiot liryczny, sonet, wiersz wolny wymienia, jakie wartości nakazuje miłować poeta wypowiada się na temat wymowy utworów określa uniwersalną wymowę utworów rozpoznaje, czy utwór Miłość szczęśliwa jest pochwałą czy naganą miłości omawia sytuację liryczną we wszystkich analizowanych utworach omawia konteksty biograficzne przedstawia symbolikę utworów wyjaśnia przesłanie utworów tłumaczy motyw tęsknoty i miłości wymienia podstawowe elementy struktury utworu: nadawcę, odbiorcę, sytuację liryczną ma świadomość wartościowania postaw wyjaśnia, na czym polega niemoc człowieka zakochanego określa uczucia podmiotu lirycznego rozpoznaje, jakie znaczenie dla opisu rozłąki z ukochaną osobą ma symbol analizuje i interpretuje wskazane teksty posługuje się terminami: sonet, budowa wiersza, antyteza podaje cechy poezji barokowej odnajduje wartości uniwersalne charakteryzuje styl poetycki W. Szymborskiej wyjaśnia stosunek otoczenia do zakochanych wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź dba o poprawność wypowiedzi ustnej bierze udział w dyskusji wyciąga i formułuje wnioski sporządza poprawną notatkę określa sytuację liryczną analizuje i interpretuje wskazane teksty wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź dba o poprawność wypowiedzi ustnej wykorzystuje zdobytą wiedzę i bierze udział w dyskusji dostrzega symbolikę utworów odczytuje sens i przesłanie utworów wartościuje omawiane postawy bierze udział w dyskusji nad rolą tęsknoty w ukazywaniu motywu miłości zapisuje własną definicję tęsknoty 9

10 12. Język miłości Jan III Sobieski, Listy do Marysieńki, fragment Konstanty Ildefons Gałczyński, Rozmowa liryczna Halina Poświatowska, *** pojęcie listu miłosnego poetycki język miłości współczesny język wyrażania miłości nadawca i odbiorca utworu cechy stylu artystycznego 12. Polszczyzna bez tajemnic: style języka (temat połączony z poprzednim) Jan III Sobieski, Listy do Marysieńki, fragment Konstanty Ildefons Gałczyński, Rozmowa liryczna Halina Poświatowska, *** pojęcie listu miłosnego poetycki język miłości współczesny język wyrażania miłości nadawca i odbiorca utworu cechy stylu artystycznego DZIAŁ 3. PIEŚŃ OJCZYSTA 13. W świecie podział literatury na epoki cywilizacji historycznoliterackie średniowiecza epoka średniowiecza: epoka krzyża i miecza motywy literackie epoki: krzyż i miecz białego gołębia smutku podaje definicję anafory opisuje, co jest przedmiotem wspomnień wyjaśnia, jakie znaczenie ma wiązanka mimozy opowiada o roli tęsknoty w ukazywaniu motywu miłości przedstawia własną definicję tęsknoty omawia motywy miłości szczęśliwej i nieszczęśliwej określa język nadawców przedstawia opinię na temat współczesnego języka uczuć prezentuje zabiegi językowe, wyodrębnia style wypowiedzi, wykorzystując słowniki omawia poznane w dziale II utwory wymienia kryterium miłości szczęśliwej i nieszczęśliwej bierze udział w dyskusji opracowuje wypowiedź pisemną omawia poezję uczuć intymnych wie, jak mówić o uczuciach definiuje pojęcie epoki literackiej podaje cechy epoki średniowiecza omawia kulturę łacińską (zachodnią) omawia kulturę grecką (wschodnią) wskazuje trzy wzorce osobowe: dokonuje wyboru sentencji dotyczącej miłości i uzasadnia swą decyzję przedstawia rodzaje stylów funkcjonalnych, w tym cechy stylu artystycznego wykorzystuje zdobytą wiedzę i bierze udział w dyskusji podaje cechy stylu polszczyzny potocznej i porównuje je z cechami stylu artystycznego poprawnie wypowiada się i dobiera właściwe argumenty wskazuje zasadnicze różnice między stylem potocznym a artystycznym wyjaśnia znaczenie świadomości językowej wskazuje główne cechy poetyckiego języka miłości porównuje poetycki język miłości z językiem współczesnej młodzieży zapisuje życzenia walentynkowe analizuje cechy epoki klasyfikuje zjawiska zachodzące podczas tworzenia się kultury epoki przedstawia wzorce osobowe średniowiecza ilustruje przykłady architektury 10

11 14. Bogurodzica narodowa relikwia 15. Bogurodzica w poezji: literackie nawiązania czynniki wewnętrzne i zewnętrzne w genezie średniowiecza: upadek Cesarstwa Zachodniorzymskiego, wędrówki ludów kultura łacińska wzorce osobowe uniwersalizm kultury średniowiecza style architektoniczne cechy stylu romańskiego cechy stylu gotyckiego Bogurodzica jako zabytek kultury i literatury polskiej znaczenie utworu dla narodu polskiego istota relikwii język Bogurodzicy archaizm jako element językowy obraz Maryi w utworze motyw deesis w literaturze i malarstwie środki stylistyczne Bogurodzica hymn rycerstwa polskiego pierwszy polski hymn narodowy pieśń jako symbol narodowy manifestowanie narodowej niezależności Jan Długosz, Roczniki czyli kroniki sławnego Królestwa Polskiego, fragment Juliusz Słowacki, Hymn ( Bogarodzico, Dziewico! ) fragment Krzysztof Kamil Baczyński, Modlitwa do Bogarodzicy nawiązanie do tradycji patriotycznych dzielnego rycerza, sprawiedliwego władcy, pobożnego ascety przedstawia cechy idealnego rycerza, władcy, ascety opisuje cechy stylu romańskiego opisuje cechy stylu gotyckiego wymienia archaizmy występujące w utworze zastępuje archaizmy ich współczesnymi odpowiednikami omawia prośby, jakie kieruje średniowieczny poeta do Maryi opowiada o zasadach, które wyznawał człowiek średniowiecza wskazuje środki stylistyczne użyte w utworze przedstawia środki stylistyczne charakteryzujące Maryję poznaje testy literackie określa podmiot liryczny i jego prośby wskazuje apostrofy oraz różnice i podobieństwa między nimi wyjaśnia powody przywoływania postaci Matki Bożej w poezji pisanej pod zaborami i w czasie II wojny światowej średniowiecza analizuje wizerunek Maryi ukazany w Bogurodzicy wyraża tekst średniowieczny współczesną polszczyzną określa podmiot liryczny utworu rozumie definicję archaizmu i odnajduje go w tekście wyjaśnia znaczenie religijne i narodowe utworu dla społeczeństwa polskiego podkreśla znaczenie i sposób funkcjonowania motywu deesis w literaturze i malarstwie określa znaczenie relikwii dla narodu polskiego wymienia środki stylistyczne charakteryzujące Maryję: epitety, synonimy, apostrofa analizuje podmiot liryczny rozpoznaje w tekście archaizmy wyjaśnia religijną funkcję utworu i jego narodowe znaczenie wypowiada się na temat potrzeby manifestowania swojej narodowości gromadzi argumenty i przedstawia własne stanowisko 11

12 16. Hymn Unii Europejskiej 17. Poezja patriotyczna 18. Polszczyzna bez tajemnic: interpunkcja narodu polskiego Fryderyk Schiller, Oda do radości Bogurodzica Mazurek Dąbrowskiego nawiązanie do tradycji patriotycznych kształtowanie postaw patriotycznych Władysław Broniewski, Bagnet na broń Konstanty Ildefons Gałczyński, Pieśń o żołnierzach z Westerplatte kontekst historycznoliteracki data wybuchu II wojny światowej cechy wiersza-apelu utrwalenie i pogłębienie wiedzy na temat interpunkcji polskiej język emocji poznaje historię hymnu UE przedstawia poznane wcześniej teksty i wskazuje uniwersalizm utworów prezentuje dłuższą wypowiedź na temat roli hymnu narodowego wymienia odpowiednie argumenty dostrzega specyfikę utworu W. Broniewskiego dostrzega wtrącenia w utworze K. I. Gałczyńskiego rozumie przesłanie utworu analizuje tekst i dostrzega w tekście cechy apelu określa zasady poprawnej interpunkcji rozpoznaje znaki służące wyrażaniu emocji tłumaczy sposób uzupełnienia podanego tekstu odpowiednimi znakami interpunkcyjnymi dostrzega wartości, do których odwołuje się Schiller w Odzie do radości uzasadnia uniwersalizm utworu zna historię hymnu UE formułuje poprawną wypowiedź pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym dobiera przekonujące i logiczne argumenty interpretuje utwory w kontekście historycznoliterackim potrafi uzasadnić przesłanie utworu potrafi dostrzec cechy wiersza-apelu wyjaśnia rolę wtrąceń w wierszu K. I. Gałczyńskiego potrafi sformułować poprawną wypowiedź pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym poprawnie interpretuje utwory stosuje wiedzę w praktyce i uzupełnia tekst znakami interpunkcyjnymi uzasadnia ich funkcję posiada świadomość językową posługuje się znakami interpunkcyjnych w akcie komunikacji językowej sporządza notatkę i poprawnie uzupełnia tekst znakami interpunkcyjnymi Literatura w służbie ojczyźnie Adam Mickiewicz, Reduta Ordona, fragment Stefan Żeromski, Syzyfowe prace, fragment interpretacja fragmentów utworów w kontekście historycznoliterackim znaczenie terminu: intertekstualność ćwiczenia w tworzeniu rozprawki tradycje patriotyczne i ich znaczenie dla rozpoznaje rolę sprawozdania określa użycie środków artystycznych prezentuje bohatera Ordona, wartościuje jego czyn wyjaśnia istotę i znaczenie rusyfikacji na ziemiach polskich tłumaczy mitologizm, odnoszący się do bezcelowego trudu wynarodawiania polskości zbiera i zapisuje swoje przemyślenia w formie rozprawki na zadany temat stawia tezę dotyczącą tradycji patriotycznych i ich znaczenia dla historii ojczystej gromadzi argumenty poprawnie podsumowuje swoją wypowiedź wyjaśnia istotę rusyfikacji na ziemiach polskich 12

13 historii ojczystej utwory jako literackie pomniki historii Polski istota honoru DZIAŁ 4. NAJWIĘKSZA JEST MIŁOŚĆ MATKI 21. Żale Matki Lament świętokrzyski Boskiej pod krzyżem Ewangelia wg św. Jana arcydzieło liryki analiza i interpretacja utworów w średniowiecznej kontekście historycznym i kulturowym literatura apokryficzna liryczny monolog Maryi charakterystyka postaci: cechy boskie, cechy ludzkie przedstawienie sytuacji biblijnej motyw Matki Bożej cierpiącej w malarstwie przedstawienie podmiotu lirycznego i adresata w Żalach Matki Boskiej fragment pasji Chrystusa wg Ewangelii św. Jana, zwanej testamentem z krzyża 22. Pieta motyw cierpiącej matki w literaturze i sztuce korespondencja sztuk: interpretacja utworów w kontekście kulturowym motyw deesis charakterystyka postaci: cechy boskie, cechy ludzkie przedstawienie sytuacji biblijnej motyw Matki Bożej cierpiącej w malarstwie i liryce symbolika biblijna malarstwo Giovanniego Belliniego i Michała Anioła rozpoznaje postawy bohaterów Żeromskiego opowiada, dlaczego recytacja wiersza Mickiewicza wzbudziła silne reakcje u zaborcy określa rolę literatury patriotycznej poznaje teksty o tematyce maryjnej przedstawia obraz Matki Bożej ukazany w utworach wyjaśnia sens dwóch ostatnich wersów Żalów Matki Boskiej pod krzyżem i fragmentu Pisma Świętego poznaje słowa Jezusa przemawiającego z krzyża wyjaśnia znaczenie symboli biblijnych poznaje utwór liryczny opisuje obraz Matki Bożej przedstawia zachowanie Maryi wskazuje fragmenty przedstawiające macierzyńską troskę o syna wskazuje różnice i podobieństwa w malarstwie G. Belliniego i Michała Anioła wyjaśnia rolę literatury patriotycznej na przestrzeni wieków odwołuje się do poznanych wcześniej utworów o tematyce patriotycznej określa rolę cytowania jednego utworu w drugim intertekstualność dostrzega popularność motywu maryjnego definiuje nurt literatury apokryficznej dostrzega ludzki wymiar cierpienia Matki Bożej przedstawia znaczenie terminu misterium podaje argumenty poprawnie podsumowuje swoją wypowiedź interpretuje utwory w kontekście kulturowym definiuje motyw cierpiącej matki obecny literaturze i sztuce określa motyw deesis wykorzystuje wiedzę i ocenia oraz wartościuje religijną wymowę symboliki piety wyjaśnia archaizmy występujące w tekście sformułuje poprawną wypowiedź pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym 23. Polszczyzna bez tajemnic: biblizmy definicja związków frazeologicznych biblizmy wyjaśnia znaczenie związków frazeologicznych ma świadomość zróżnicowania związków redaguje i pisze notatkę wykorzystuje wiedzę i korzysta ze słownika frazeologicznego i internetu 13

14 24. Do Matki Polki macierzyństwo w literaturze Matka odchodzi literackie świadectwo miłości do matki Adam Mickiewicz, Do Matki Polki motyw matki cierpiącej w poznanych utworach nawiązanie do średniowiecznego motywu matki cierpiącej czas powstania utworu cechy literatury romantycznej wzbogacenie wiedzy na temat romantyzmu przesłanie utworu ocena bohaterki lirycznej wiersza, wartościowanie Tadeusz Różewicz, Matka odchodzi fragment prozy poetyckiej notka biograficzna na temat Tadeusza Różewicza interpretacja porównawcza nawiązanie do motywu matki wartościowanie postaw problem opuszczonych rodziców DZIAŁ 5. JESTEM CZŁOWIEKIEM I NIC, CO LUDZKIE, NIE JEST MI OBCE 27. W świecie cywilizacji odrodzenia historycznoliteracki i kulturowy podział epok cechy epoki renesansu wzbogacenie wiedzy na temat renesansu korespondencja sztuk Michał Anioł, Stworzenie Adama malarstwo Rafaela, Szkoła ateńska pojęcie horacjanizmu pojęcie humanizmu frazeologicznych opowiada na temat biblizmów ma świadomość obecności związków frazeologicznych w polszczyźnie potocznej i literackiej tłumaczy kontekst historyczny wyjaśnia związek między czasem powstania utworu a jego przesłaniem rozpoznaje pojawiający się motyw cierpiącej matki w dotychczas poznanych utworach wskazuje na zastosowane w utworze środki artystycznego wyrazu wymienia cechy prozy poetyckiej tłumaczy obecność i wpływ na tekst znaków interpunkcyjnych określa uczucia i emocje autora rozpoznaje problem opuszczonych rodziców omawia zdanie Terencjusza: Jestem człowiekiem i nic, co ludzkie, nie jest mi obce, które stało się mottem epoki poznaje przesłanie ideowe epoki przedstawia pochodzenie nazwy epoki odrodzenia wyjaśnia pojęcie humanizmu tłumaczy pojęcie horacjanizmu definiuje epikureizm i stoicyzm opowiada, co kryje się pod pojęciem szkoły ateńskiej wygłasza przygotowaną przez siebie wypowiedź operuje odpowiednim słownictwem z omawianego kręgu kulturowego interpretuje utwór zgodnie z kontekstem historycznym wnioskuje i określa cechy syna Matki Polki przedstawia, jakie cechy charakteru syna powinna kształtować matka uzasadnia zabarwienie emocjonalne wypowiedzi podmiotu lirycznego tworzy poprawną wypowiedź pisemną pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym rozpoznaje sposób kreowania świata przedstawionego ocenia i wartościuje postawy wykorzystuje do interpretacji elementy znaczące: tytuł, charakterystyczne słownictwo ( groźba matki ) dostrzega kontekst biograficzny tworzy logiczną i spójną wypowiedź przedstawia nawiązania renesansu do starożytności analizuje znaczenie człowieka w epoce renesansu uzasadnia przykładami dorobek kultury renesansu charakteryzuje zasady horacjanizmu określa cechy człowieka renesansu i formułuje wnioski 14

15 28. Po radosnej stronie życia 29. Nie leda piórem opatrzeni Horacy i Jan Kochanowski 30. Humanizm Fraszek Jana Kochanowskiego korespondencja sztuk Jan Kochanowski, Serce roście Giorgione, Koncert wiejski obecność idei renesansowych w literaturze i malarstwie idee stoicyzmu i epikureizmu proponowany przez Jana Kochanowskiego model życia Horacy, Pieśń II Jan Kochanowski, Pieśń XXIV ( Niezwykłym i nie leda piórem opatrzony ) Horacy, Exegi monumentum pojęcie horacjanizmu gatunek literacki: pieśń kontekst biograficzny motyw poety i poezji symbolika utworów Jan Kochanowski, O żywocie ludzkim, Na nabożną, Do Jakuba, Na lipę, O doktorze Hiszpanie definicja fraszki wartościowanie i interpretacja historyczna przedstawia antyczne kanony piękna ma świadomość, że odrodzenie to epoka odkryć definiuje renesansową radość życia rozpoznaje w tekście idee renesansu określa renesansowy pogląd na świat odczytuje propozycje Kochanowskiego związane z renesansowym optymizmem wskazuje na propozycję poety osiągnięcia uznania wśród twórców wskazuje i wartościuje renesansowe ideały opisuje nawiązanie pieśni J. Kochanowskiego do obrazu Giorgione, Koncert wiejski charakteryzuje przedstawione utwory literackie przedstawia kontekst biograficzny wskazuje podobieństwa w warstwie słownej i tematycznej utworów ocenia i wartościuje postawę poety wyjaśnia znaczenie symboli: Melpomena, laur poetycki wyjaśnia myśl Horacego: Non omnis moriar omawia humanizm i jego wartości wyjaśnia humanizm jako prąd umysłowy ukierunkowany na sprawy ludzkie ma świadomość ponadczasowych wartości omawianych utworów przedstawia topos świata teatru przedstawia elementy świadczące o refleksyjności utworu i składające się na motyw przemijania wymienia wady i ludzkie słabości rozpoznaje w utworach elementy przytacza informacje z tekstu czyta i analizuje funkcjonalne fragmenty gromadzi słownictwo z omawiango kręgu tematycznego uzasadnia, ocenia i wartościuje proponowany model życia wygłasza swoje stanowisko na temat poezji i roli poety w dobie renesansu porównuje postawy Horacego i Kochanowskiego wskazuje podobieństwa i różnice w omawianych tekstach pisze rozprawkę tworzy poprawną wypowiedź pisemną pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym redaguje wnioski sporządza notatkę redaguje wypowiedź ustną przedstawia wykonanie swojego zadania na forum klasy zbiera i zapisuje wnioski wyjaśnia renesansową filozofię życia rozpoznaje rolę człowieka w świecie w nawiązaniu do toposu świata teatru i człowieka marionetki dostrzega symbolikę pojawiającą się w omawianych utworach 15

16 31. Recytacja wybór jednej z fraszek i przygotowanie utworu do recytacji 32. Odrodzeniowa autobiografia [część I lekcji] Polszczyzna bez tajemnic jak napisać dobre CV? [część druga lekcji] 33. Humanistyczna wizja cierpienia 34. Człowiek i Stwórca Jan Kochanowski, Do gór i lasów biografia poety zasady pisania curriculum vitae Jan Kochanowski, Tren VIII tren jako gatunek literacki kontekst biograficzny językowe środki artystycznego wyrazu Psalm 91, tłum. Jan Kochanowski psalm, hebrajska pieśń religijna kontekst historycznoliteracki idee renesansu filozofia renesansu renesansowe postrzeganie świata biografii poety wyjaśnia pochwałę życia w bliskości i zgodzie z naturą wymienia kilka wybranych tytułów fraszek Jana Kochanowskiego rozpoznaje przesłanie utworów poznaje biograficzny utwór poetycki prezentuje funkcjonalne cytaty przedstawia działalność Jana Kochanowskiego wymienia miejsca, do których dotarł poeta poznaje wszechstronny rozwój poety określa układ chronologiczny CV ma świadomość używania literackiej polszczyzny wymienia dane do oferty zatrudnienia wyjaśnia sens spełnienia wymogów formalnych pracodawcy, zamieszczając klauzulę o ochronie danych osobowych tłumaczy zasady pisania CV poznaje utwór poetycki wymienia elementy biografii poety znajdujące się w tekście przedstawia motyw śmierci rozpoznaje motyw dziecka tłumaczy stan uczuciowy ojca po stracie dziecka wyjaśnia pojęcie uniwersalizmu wskazuje językowe środki wyrazu poznaje tekst literacki rozróżnia elementy renesansowego postrzegania świata wskazuje funkcjonalne cytaty, mówiące o wierze w Boga określa stosunek poety do Stwórcy porządkuje główne idee epoki renesansu omawia filozofię epikureizmu recytuje wybraną fraszkę występuje publicznie dba o prawidłową emisję głosu oraz prawidłową artykulację utworu poetyckiego stosuje posiadaną wiedzę w sytuacji praktycznej wybiera wnioski i tworzy biogram poety bada poprawność językową redaguje poprawne CV wypowiada się na temat tworzenia pisma użytkowego opracowuje pismo użytkowe przytacza informacje o stanie ducha ojca po stracie dziecka podaje definicję trenu dostrzega autobiografizm trenów Kochanowskiego opracowuje poprawną wypowiedź pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym wypowiada się na temat renesansowej filozofii życia wykorzystuje w praktyce posiadaną wiedzę dostrzega ponadczasowe wartości omawianego utworu wnioskuje i samodzielnie opracowuje 16

17 35. Rzecz czarnoleska po latach Bolesław Leśmian, Urszula Kochanowska Korespondencja sztuk Michał Anioł, freski w Kaplicy Sykstyńskiej (XVI w.) notka biograficzna Bolesława Leśmiana miejsce Jana Kochanowskiego w literaturze polskiej wpływ twórczości Jana Kochanowskiego na rozwój literatury i kultury inspiracje sztuką renesansu DZIAŁ 6. DYLEMATY WŁADZY 36. W świecie historycznoliteracki i kulturowy podział cywilizacji baroku epok wzbogacenie wiedzy o baroku człowiek baroku sztuka baroku Giovani Lorenzo Bernini, Ekstaza świętej Teresy lub Peter Paul Rubens, Zdjęcie z krzyża Rembrandt, Szlachcic polski (1637) mechanizmy ludzkiej ambicji lub odwagi istota władzy nurt dworski nurt sarmacki 37. Dramat jako gatunek literacki William Szekspir, Makbet, fragment notka biograficzna Wiliama Szekspira dramat szekspirowski uniwersalizm tragizmu Makbeta współczesne odkrywanie Szekspira (realizcje filmowe lub sceniczne dramatu) wartościowanie i ocena postaw bohaterów didaskalia rozpoznaje problematykę utworu wyjaśnia w interpretacji utworu element znaczący, np. tytuł ma świadomość zdobytej wiedzy na temat twórczości Jana Kochanowskiego omawia cechy epoki wymienia pytania, które stawiał człowiek baroku: o cel życia, porządek świata, miejsce człowieka w świecie określa wyznaczniki światopoglądu epoki wymienia odkrywcze teorie epoki baroku rozpoznaje inspiracje sztuki barokowej wymienia nurty sztuki i literatury barokowej prezentuje uniwersalne mechanizmy kierujące rządzącymi poznaje fragment tekstu przedstawia cechy dramatu szekspirowskiego definiuje didaskalia układa plan wydarzeń Makbeta określa motywy zbrodni wymienia postaci rzeczywiste i nadprzyrodzone wskazuje funkcjonalne cytaty notatkę tworzy syntetyczną notatkę przygotowuje i wypowiada się na temat znaczenia Jana Kochanowskiego dla literatury polskiej przedstawia gatunki literackie uprawiane przez poetę podaje tytuły utworów, w których pojawiły się motywy: dziecka, Boga, poezji, przyrody, zabawy, ogrodu, śmierci, poety porównuje i dostrzega różnice między epoką renesansu i baroku bada cechy sztuki baroku rozpoznaje nurt dworski i sarmacki gromadzi wnioski i uzasadnia istotę władzy i pragnienia sprawowania jej przez ludzi analizuje fragment Makbeta wypowiada się na temat istoty człowieczeństwa wnioskuje, wartościuje i ocenia postępowanie Makbeta uzasadnia tragizm bohatera wyjaśnia uniwersalizm dramatu 17

18 38. Kim jest Makbet? O tytułowym bohaterze dramatu 39. Dramat żądzy władzy. Dyskusja 40. Mechanizmy władzy na podstawie powieści Władca much Williama Goldinga 41. Ideał władcy. Makbet a Malcolm charakterystyka postaci wartościowanie i ocena bohaterów streszczenie dowolnego aktu wykorzystanie znajomości dramatu wartościowanie dzieła literackiego wykorzystanie w interpretacji elementów znaczących dla odczytania sensu utworu William Golding, Władca much, fragment notka biograficzna o W. Goldingu kanon literatury europejskiej mechanizmy władzy we wspólnocie uniwersalizm powieści historia o kondycji człowieka rozumienie dosłowne i przenośne dzieła literackiego opiniowanie, wartościowanie William Szekspir Makbet, fragment wnioskowanie i wartościowanie postaw uniwersalizm postaw uniwersalizm żądzy władzy cechy dobrego władcy manipulacja językowa i poetycka w wyjaśnia uniwersalizm historii ludzkich słabości samodzielnie pracuje z tekstem samodzielnie wykonuje ćwiczenia opiera się na tekście tworzy własną wypowiedź określa sposób postępowania bohatera przedstawia publicznie swój sąd wskazuje mechanizmy ludzkich ambicji w dążeniu do władzy poznaje tekst kultury rozpoznaje nadawcę i adresata tekstu wyjaśnia sens czytanego tekstu przedstawia reguły, według których bohaterowie wybierają wodza rozumie omawianą problematykę i odwołuje się do własnych przemyśleń opisuje rządy Makbeta określa cechy Makbeta jako władcy wymienia cechy dobrego władcy przedstawia motywy, którymi kierują się ludzie dążąc do władzy analizuje fragment Makbeta charakteryzuje wybranych bohaterów podaje motywy ich postępowania tworzy portret psychologiczny Makbeta streszcza wybrany akt formułuje wnioski i przedstawia je w dyskusji wyjaśnia istotę człowieczeństwa analizuje, wartościuje i poddaje osądowi postępowanie człowieka dążącego za wszelką cenę do władzy uzasadnia tragizm bohatera dostrzega uniwersalizm dramatu wyjaśnia niebezpieczeństwa, jakie niesie za sobą władza i jest świadomy odpowiedzialności człowieka gromadzi podstawowe słownictwo z omawianego kręgu tematycznego i posługuje się nim opracowuje w formie pisemnej kryteria wyboru wodza interpretuje myślenie stereotypowe w odniesieniu do Prosiaczka wypowiada się na temat uniwersalnej wymowy fragmentu powieści przedstawia swoją opinię na forum klasy gromadzi wnioski i wygłasza swój sąd na temat wartości obowiązujących w polityce dostrzega uniwersalizm problemów związanych z władzą wypowiada się na temat aktualności Makbeta 18

19 42. Władza a naród. (Jak zostać królem?) 43. Niebezpieczeństwa tyranii w Powrocie konsula Zbigniewa Herberta oraz w utworze Czesława Miłosza Który skrzywdziłeś 44. Polszczyzna bez tajemnic: pisownia obcych nazw własnych wypowiedziach literackich Ewa Lipska, Egzamin analiza i interpretacja utworu poetyckiego interpretacja tytułu: znaczenie, forma, powiązania z treścią funkcja ironii poetyckiej wnioskowanie i wartościowanie postaw uniwersalizm postaw uniwersalizm żądzy władzy cechy dobrego władcy manipulacja językowa i poetycka w wypowiedziach literackich Zbigniew Herbert, Powrót konsula Czesław Miłosz, Który skrzywdziłeś notka biograficzna Zbigniewa Herberta notka biograficzna Czesława Miłosza analiza i interpretacja utworu poetyckiego rozpoznanie cech stylizacji antycznej określenie przesłania utworu wartościowanie i ocenianie postaw uniwersalizm postaw mechanizmy działania tyranii kształtowanie świadomości językowej poprawne posługiwanie się polszczyzną pisownia nazw własnych poznaje tekst kultury omawia tytuł utworu w powiązaniu z treścią rozpoznaje funkcję ironii poetyckiej przedstawia stylistykę utworu tłumaczy nawiązanie do stylizacji antycznej określa przesłanie utworu identyfikuje prokonsula opisuje postawę prokonsula definiuje tyranię na dworze cesarza ma świadomość uniwersalnej wymowy utworu definiuje świadomość językową poznaje zasady poprawnej pisowni nazw własnych rozróżnia zwyczaje językowe i powszechność użycia uzasadnia sens utworu przedstawia motyw przewodni wyjaśnia kryterium, którym kierowali się poddani w wyborze króla dostrzega związek między tytułem a problematyką utworu wypowiada się na temat roli społeczeństwa przy wyborze władcy formułuje wnioski i wygłasza swoją opinię wymienia mechanizmy działania tyranii przedstawia typy ludzkie redaguje rozprawkę na temat Władza przekleństwo czy błogosławieństwo? dostrzega pułapki i niebezpieczeństwa towarzyszące sprawowaniu władzy wyjaśnia zadania, jakie stawia przed adresatem Cz. Miłosz analizuje rolę gromady błaznów, którzy przyzwalają na krzywdzenie człowieka formułuje wypowiedź ustną na temat fragmentu wiersza Który skrzywdziłeś, zdobiącego Pomnik Poległych Stoczniowców w Gdańsku stosuje wiedzę w sytuacji praktycznej i odmienia imiona współcześnie żyjących osób o innej narodowości niż polska stosuje się do zasad pisowni i odmienia nazwiska przez dodanie apostrofu używa zasady pisowni i odmienia nazwiska bez apostrofu zbiera wnioski, zapisuje je i wykonuje zadania DZIAŁ 7. ŚWIAT POPRAWIAĆ ZUCHWAŁE RZEMIOSŁO 45. W świecie historycznoliteracki i kulturowy podział określa ramy czasowe epoki wyjaśnia znaczenie nazwy epoki: wiek 19

20 oświeconych 46. Historia wojny mnichów 47. Komizm mnisiej wojny 48. Polszczyzna bez tajemnic: skrzydlate słowa oraz najczęstsze błędy językowe i ich rodzaje 49. Żona modna aktualne satyryczne zwierciadło epok wzbogacenie wiedzy o oświeceniu główne nurty filozoficzne korespondencja sztuk interpretacja tekstów kultury Eugene Delacroix, Wolność wiodąca lud na barykady Zygmunt Vogel, Biblioteka Załuskich Jacques-Louis David, Portret konny Stanisława Kostki Potockiego Ignacy Krasicki, Monachomachia, czyli Wojna mnichów notka biograficzna Ignacego Krasickiego poemat heroikomiczny jako gatunek poezji epickiej klasyczna reguła zadań literatury satyra jako gatunek literacki analiza i interpretacja zagadnieniowa dzieła literackiego wartościowanie postaw krytyka wad społeczeństwa Ignacy Krasicki, Monachomachia, czyli Wojna mnichów satyra jako gatunek literacki analiza i interpretacja dzieła literackiego wartościowanie postaw krytyka wad duchowieństwa cytaty i aforyzmy pochodzące ze znanych utworów literackich wyszukiwanie informacji w słownikach błędy językowe Ignacy Krasicki, Żona modna rozpoznawanie cech gatunku literackiego analiza i interpretacja wybranych poznaje główne kierunki filozoficzne przedstawia osiągnięcia doby oświecenia tłumaczy nawiązania do antyku w sztuce określa miejsce akcji wskazuje funkcjonalne cytaty opisuje wojnę mnichów, odwołując się do odpowiednich fragmentów wymienia przywary mnichów piętnowane przez Krasickiego wskazuje na komizm językowy i sytuacyjny omawia definicję poematu heroikomicznego rozpoznaje rodzaj błędu (leksykalny, gramatyczny, fonetyczny) wyjaśnia poprawną formę wyrazu lub wyrażenia wie o możliwości korzystania z zasobów biblioteki, szukając poprawnej formy wyrazu poznaje treść wybranych satyr Ignacego Krasickiego omawia definicję satyry rozumu charakteryzuje wybrany nurt filozoficzny stosuje wiedzę w sytuacji praktycznej i wybiera informacje z kompendium wiedzy o filozofii rozpoznaje cechy gatunkowe tekstu dostrzega ironię ukrytą w tekście znajduje elementy znaczące dla odczytania sensu utworu formułuje wnioski i ocenia postawę mnichów stosuje wiedzę w sytuacji praktycznej i odwołuje się do własnych doświadczeń porządkuje, zbiera wnioski i wygłasza własną opinię na temat utworu, który jest krytyką obyczajów opracowuje notatkę biograficzną o Ignacym Krasickim gromadzi wnioski i podaje poprawną formę wyrazu sporządza notatkę i stosuje w wypowiedzi ustnej i pisemnej odpowiednią formę gramatyczną, leksykalną lub fonetyczną przytacza aforyzmy dostrzega rolę satyry odnajduje postawy krytykowane w utworach charakteryzuje zjawisko cudzoziemczyzny 20

21 50. Satyra współczesna fragmentów zabieg stylizacji wypowiedzi wartościowanie i ocena postaw Ryszard Marek Groński, Pod papugami notka biograficzna Ryszarda Marka Grońskiego szersze znaczenie terminu satyra satyryczna wymowa wypowiedzi wzbudzanie refleksji u odbiorcy rozpoznawanie stylizacji językowej wartościowanie i opiniowanie postaw DZIAŁ 8. ROMANTYCZNY BUNT 51. W świecie historycznoliteracki i kulturowy podział romantyków epok poszerzenie wiedzy o romantyzmie główne nurty filozoficzne korespondencja sztuk 52. Czucie i wiara wobec szkiełka mędrca 53. Polszczyzna bez tajemnic: skróty i skrótowce Adam Mickiewicz, Ballady i romanse notka biograficzna Adama Mickiewicza filozofia epoki romantyzmu umowny początek polskiego romantyzmu manifest polskiego romantyzmu romantyczna wizja świata postrzeganie świata wg racjonalizmu i empiryzmu definicja ballady poprawne posługiwanie się polszczyzną typologia skrótowców przedstawia przesłanie satyr: dydaktyczne, filozoficzne, polityczne tłumaczy przykłady stylizacji wypowiedzi bohaterki utworu definiuje termin satyra rozpoznaje satyryczny charakter felietonu określa intencje nadawcy przedstawia satyryczną wymowę felietonu określa ramy czasowe epoki prezentuje główne cechy epoki wskazuje wydarzenia historyczne na przełomie XVIII i XIX wieku przedstawia tematykę twórczości poetów romantycznych wyjaśnia rolę poety jako przewodnika narodu opisuje cechy sztuki romantyzmu poznaje utwór poetycki rozróżnia cechy oświecenia i romantycznej wizji świata identyfikuje orientalizm w sztuce romantyzmu przestawia plan wydarzeń wyróżnia części tematyczne kompozycji utworu określa cechy postaci utworu wymienia cechy ballady poznaje normy ortograficzne poznaje zasady pisowni małymi i wielkimi literami potrafi zapisać wyjątki od reguły wypowiada się na temat aktualności utworu rozpoznaje sens aluzji bada w tekście stylizację językową dostrzega w tekście sposób kreowania świata stosuje wiedzę w sytuacji praktycznej i dokonuje oceny postaw bohaterów felietonu redaguje logiczną wypowiedź na temat twórczości satyrycznej i jej znaczenia w życiu społeczeństwa rozpoznaje podział epok wyjaśnia pozaracjonalne postrzeganie świata dostrzega obecność świata pozazmysłowego w światopoglądzie epoki charakteryzuje inspiracje poetów przedstawia tematykę utworów romantycznych rozpoznaje temat ballady odnajduje nawiązanie do utworu średniowiecznego o podobnej tematyce dostrzega nastrój utworu i tworzące go elementy wskazuje i ocenia, przeciw czemu buntuje się młody romantyk określa główne wyznaczniki postawy romantycznej korzysta ze szkolnego księgozbioru odczytuje zasady pisowni skrótowców wykonuje samodzielnie ćwiczenie 21

22 54. Romantyczny bunt Konrada 55. Poetyckie rozmowy z Bogiem Adam Mickiewicz, Dziady (cz. III), fragment romantyczna biografia Adama Mickiewicza koncepcja mesjanizmu kontekst historyczny idea patriotyzmu prometeizm Jan Kasprowicz, Księga ubogich XI ( Przestałem się wadzić z Bogiem ) Stanisław Barańczak, Pocztówka z tego świata notka biograficzna Jana Kasprowicza notka biograficzna Stanisława Barańczaka analiza i interpretacja utworów literackich synteza wiedzy ocena i wartościowanie postawa buntu potrafi uporządkować skróty według określonych kategorii poznaje fragment Wielkiej Improwizacji określa główną ideę dramatu: Polska Chrystusem narodów tłumaczy patriotyzm Konrada określa podmiot liryczny rozpoznaje przyczynę konfliktu podmiotu lirycznego z Bogiem wyjaśnia znaczenie tytułu wiersza wskazuje określenia Boga w utworze przedstawia stosunek podmiotu lirycznego do Boga poddaje osądowi język Konrada analizuje bezpośrednie powody buntu Konrada interpretuje słowa Konrada: Nazywam się Milijon odnajduje w tekście elementy prometeizmu wygłasza własny sąd na temat Konrada podaje fragment wiersza, w którym poeta ocenia postawę buntu jako wartościową charakteryzuje ludzkie słabości określa funkcję refrenu w wierszu wypowiada się na temat podmiotu lirycznego i otaczającej go rzeczywistości bada w obu tekstach stylizację językową rozpoznaje motywy w utworach zbiera i zapisuje wnioski, tworząc logiczną wypowiedź na temat stosunku człowieka do Boga DZIAŁ 9. W SARMACKIM DWORKU 56. Adam faktografia historycznoliteracka Mickiewicz samodzielne zdobywanie informacji sylwetka przygotowanie szczegółowego biogramu romantycznego Adama Mickiewicza wieszcza wykorzystanie informacji o Panu Tadeuszu 57. Litwo! Ojczyzno moja pejzaże Inwokacji Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, fragment biogram A. Mickiewicza analiza i interpretacja utworu poetyckiego podstawowe pojęcia z zakresu poetyki analiza wersyfikacyjna interpretacja historyczna omawia kulturę szlachecką opisuje życie publiczne przedstawia obyczaje, życie codzienne definiuje pojęcie małej ojczyzny wyjaśnia znaczenie romantycznego patriotyzmu przedstawia historię powstania poematu poznaje fragment utworu wskazuje fragmenty, w których pojawia się narrator określa tożsamość narratora tłumaczy oś fabularną epopei rozpoznaje funkcjonalne cytaty gromadzi informacje na temat autora przytacza z tekstu i omawia obrazy poetyckie określa pojęcie swojej małej ojczyzny bada i formułuje cechy epopei narodowej odnajduje we fragmencie utworu obrazy małej ojczyzny stosuje wiedzę w sytuacji praktycznej i korzysta ze słownika terminów literackich opracowuje logiczną wypowiedź ustną, w której przedstawia efekty analizy 22

23 58. Recytacja Inwokacji 59. Witamy w Soplicowie. Dzień w sarmackim dworku mała ojczyzna obrazujące małą ojczyznę omawia wersyfikację utworu opanowanie wskazanego fragmentu przedstawia wskazany fragment tekstu z tekstu na pamięć pamięci recytacja ma świadomość publicznego wystąpienia Michał Elwiro Andriolli, ilustracja do Pana Tadeusza, Polonez (1881), W karczmie korespondencja sztuk interpretacja wybranych fragmentów środki poetyckiej ekspresji ocena i wartościowanie postaw czytanie ze zrozumieniem wybranych fragmentów romantyczny patriotyzm 60. Emisariusz Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, fragment korespondencja sztuk interpretacja wybranego fragmentu środki poetyckiej ekspresji ocena i wartościowanie postaw czytanie ze zrozumieniem wybranych fragmentów romantyczny patriotyzm reguły retoryki 61. Polszczyzna bez tajemnic: retoryka reguły retoryki podstawowe elementy perswazji argumentowanie wypowiedzi definiuje pojęcia: romantyzm, epopeja, sarmatyzm, taniec narodowy, polonez opisuje wygląd dworu poznaje i rozumie pojęcia małej ojczyzny i ojczyzny tłumaczy kultywowanie polskich symboli narodowych określa patriotyzm mieszkańców Soplicowa nazywa postawy bohaterów wybranych fragmentów rozpoznaje kreację świata przedstawionego tłumaczy kultywowanie polskich symboli narodowych określa patriotyzm mieszkańców Soplicowa nazywa postawy bohaterów wybranych fragmentów wymienia w punktach dzieje Jacka Soplicy rozpoznaje zasady retoryki prezentuje swoje przemówienie z uwzględnieniem podstawowych elementów perswazji: zwroty do słuchaczy, odwołania do autorytetów, umniejszanie roli przeciwników, odwoływanie się do uczuć publiczności wersyfikacyjnej wygłasza publicznie Inwokację, dbając o emisję głosu stosuje wiedzę w sytuacji praktycznej i zwraca uwagę na prawidłową artykulację podczas recytacji utworu poetyckiego przytacza przykłady, odwołując się do tekstu posługuje się podstawowymi pojęciami: romantyzm, epopeja, sarmatyzm, taniec narodowy, polonez uzasadnia użycie środków artystycznego wyrazu zastosowanych we fragmentach utworu zbiera wnioski i redaguje tekst pisany, poprawny pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym operuje podstawowym słownictwem z omawianego kręgu tematycznego dostrzega i określa środki artystycznego wyrazu zastosowane we fragmentach utworu operuje podstawowym słownictwem z omawianego kręgu tematycznego przygotowuje publiczne wystąpienie wypowiada się na forum klasy, wykorzystując reguły retoryki używa zasad retoryki tworzy wypowiedź ustną poprawną pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym 23

24 Sąd nad Jackiem Soplicą. Prezentacja mowy 64. Epilog. Na paryskim bruku 65. Z dala od kraju. Problem emigracji Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, fragment interpretacja wybranego fragmentu romantyczny patriotyzm reguły retoryki wartościowanie i ocenianie postaw Adam Mickiewicz, Pan Tadeusz, fragment notka biograficzna Adama Mickiewicza analiza i interpretacja tekstów poetyckich romantyczny patriotyzm mit ojczyzny wartościowanie i ocena postaw wnioskowanie Juliusz Słowacki, Hymn Cyprian Kamil Norwid, Moja piosnka [II] analiza porównawcza i interpretacja tekstów poetyckich romantyczny patriotyzm mit ojczyzny DZIAŁ 10. REALIZM I ROMANTYZM 66. W świecie orientacja w historycznoliterackim i pozytywistów kulturowym podziale epok poszerzenie wiedzy o pozytywizmie cechy literatury pozytywistycznej korespondencja sztuk interpretacja tekstów kultury Aleksander Gierymski, Piaskarze tendencja artystyczna w sztuce: realizm zna i stosuje w swojej wypowiedzi tropy stylistyczne: epitety, przenośnie, porównania, apostrofy, pytania retoryczne oraz wykrzyknienia retoryczne wymienia słownictwo związane z charakterystyką bohatera utrwala pojęcia związane z romantycznym patriotyzmem przedstawia ustną wypowiedź na temat Jacka Soplicy nazywa postawę Jacka określa wymowę utworu poetyckiego definiuje romantyczny patriotyzm rozróżnia blaski i cienie emigracji określa wymowę utworów poetyckich definiuje romantyczny patriotyzm rozróżnia blaski i cienie emigracji utrwala pojęcie refrenu wyjaśnia, jaką rolę pełni refren określa ramy czasowe pozytywizmu rozróżnia epokę romantyzmu i pozytywizmu wymienia i definiuje postawy światopoglądu pozytywistycznego określa zmiany, jakie nastąpiły w drugiej połowie XIX wieku prezentuje pojawiające się tendencje w sztuce wygłasza wypowiedź zgodną z zasadami retoryki wygłasza mowę na forum klasy, wykorzystując reguły retoryki zna zasady retoryki tworzy wypowiedź ustną poprawną pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym redaguje wypowiedź ustną i pisemną zgodną z zasadami retoryki rozpoznaje intencje poety redaguje rozprawkę na temat: Mit ojczyzny w Panu Tadeuszu tworzy wypowiedź pisemną poprawną pod względem językowym, logicznym i kompozycyjnym wypowiada się na temat blasków i cieni emigracji gromadzi argumenty w dyskusji podaje przykłady utworów oraz odnajduje inne propozycje z filmów, literatury i życia codziennego, ilustrujące życie na emigracji bada idee pozytywizmu przedstawia poznane wcześniej utwory polskich pozytywistów ocenia zmiany pojawiające się w epoce 24