OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU GNIEŹNIEŃSKIEGO W ROKU 2014

Transkrypt

1 PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W GNIEŹNIE OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU GNIEŹNIEŃSKIEGO W ROKU 2014 GNIEZNO LUTY, 2015 ROK

2 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Spis treści WSTĘP SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH WARUNKI ZDROWOTNE ŚRODOWISKA CZŁOWIEKA Ocena obiektów komunalnych Jakość wody przeznaczonej do spożycia Nadzór sanitarny nad basenem i kąpieliskami Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Działalność kontrolna w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego Czynniki szkodliwe dla zdrowia (narażenie zawodowe) Choroby zawodowe Substancje i preparaty niebezpieczne, prekursory narkotyków, produkty biobójcze, detergenty oraz środki zastępcze OBIEKTY ŻYWNOŚCIOWO-ŻYWIENIOWE Nadzór sanitarny nad obiektami Przedstawienie stanu sanitarnego grup obiektów (wyrażonego w % obiektów niezgodnych) Opis grup obiektów w kolejności od tych o najgorszym stanie sanitarnym Stan sanitarny środków transportu Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych Nadzór nad przedmiotami użytku. Jakość zdrowotna przedmiotów użytku Informacja o współpracy z innymi jednostkami kontrolnymi: NIK, IH, WIS, IJHARS, organizacjami konsumencki i środkami masowego przekazu OBIEKTY WYCHOWANIA I NAUCZANIA STAŁE Informacje wstępne Stan sanitarno-techniczny placówek oświatowo-wychowawczych Warunki pobytu w placówkach nauczania i wychowania DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO ZDROWOTNA DZIAŁALNOŚĆ OPINIODAWCZA...78 PODSUMOWANIE

3 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ WSTĘP Działalność Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologiczna w Gnieźnie prowadzona była w oparciu o tworzony corocznie Plan zasadniczych przedsięwzięć, w którym określany jest cel, główne kierunki działania, zasadnicze zamierzenia przyjęte na dany rok dla poszczególnych komórek organizacyjnych oraz harmonogram nadzoru nad obiektami. Głównym celem działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie powiatu gnieźnieńskiego jest zapobieganie chorobom zakaźnym i zawodowym, oraz ochrona zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych. Zadanie to realizowane jest poprzez prowadzenie: działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych oraz sprawowanie nadzoru nad warunkami higieniczno sanitarnymi w placówkach służby zdrowia, nadzoru nad jakością wody oraz obiektami służącymi do zaopatrzenia ludności w wodę do spożycia przez ludzi oraz na potrzeby gospodarcze, nadzoru nad warunkami pracy oraz narażenia zawodowego na czynniki szkodliwe dla zdrowia w środowisku pracy, nadzoru nad bezpieczeństwem żywności, żywienia oraz przedmiotów użytku, nadzoru nad warunkami nauczania, wychowania, opieki oraz wypoczynku i rekreacji dzieci i młodzieży, działalności oświatowo edukacyjnej w celu kształtowania zachowań prozdrowotnych, nadzoru zapobiegawczego, w szczególności uzgadniania projektów planów zagospodarowania przestrzennego, uzgadniania warunków zabudowy i zagospodarowania terenu pod względem wymagań higienicznych i zdrowotnych oraz uczestniczenia w dopuszczeniu do użytku obiektów budowlanych. Przedkładając Państwu Ocenę stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej powiatu gnieźnieńskiego w roku 2014, wyrażam przekonanie, że będzie ono podstawą do kontynuowania działań na rzecz poprawy bezpieczeństwa sanitarnego Naszego powiatu. PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W GNIEŹNIE mgr Danuta Winiarska 3

4 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA 1. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH L.p. Tab. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w pow. gnieźnieńskim w latach Jednostka chorobowa Rok 2012 Rok 2013 Rok 2014 Liczba zachorowań Liczba zachorowań 1. Salmonellozy ogółem w tym zatrucia pokarmowe Bakteryjne zakażenia jelitowe (inne) - ogółem Bakteryjne zatrucia pokarmowe(ogółem) Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe (ogółem) Biegunki dzieci do lat Krztusiec Płonica (szkarlatyna) Choroba meningokokowa, inwazyjna Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes, inwazyjna Borelioza z Lyme Ostre porażenia wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień Wirusowe zapalenie opon mózgowych Ospa wietrzna Odra Różyczka Wirusowe zapalenie wątroby Nowo wykryte zakażenie HIV Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) Wągrzyca Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae, inwazyjna Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu Zapalenie opon mózgowych inne i nieokreślone Zapalenie mózgu inne i nieokreślone Grypa Listerioza Liczba zachorowań 4

5 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W powiecie gnieźnieńskim sytuacja epidemiologiczna poszczególnych chorób przedstawiała się następująco: Choroby szerzące się drogą pokarmową. W zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową w roku 2014 odnotowano 16 przypadków zachorowań /wsp. zap. 11,04/. W porównaniu do roku 2013 jest to o 7 zachorowań mniej. Większość zachorowań dotyczyła salmoneloz o charakterze ostrego nieżytu jelitowego. Czynnikiem etiologicznym były pał. Salmonella potwierdzone bakteriologicznie (w większości przypadków pał. Salmonella enteritidis). W roku 2014 zgłoszono również 1 przypadek zakażenia pozajelitowego wywołanego przez Salmonellę enteritidis rozpoznaną jako posocznica. W stosunku do roku ubiegłego odnotowano 1,2 krotny wzrost zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2. Ogółem w 2014 r. zarejestrowano 219 przypadków /wsp. zap. 4408,4/. Hospitalizowano 100 dzieci, co stanowi 46% ogółu zachorowań. Leczonych ambulatoryjnie było 119 osób, co stanowi 54% ogólnej liczby zachorowań. W stosunku do roku ubiegłego odnotowano 2,9 krotny wzrost zakażeń jelitowych o etiologii wirusowej. Najczęściej były to zachorowania wywołane rotawirusami. Ogniska zachorowań. W roku 2014 r. zarejestrowano 2 ogniska zbiorowego zatrucia pokarmowego. Ogniska odnotowano w domach prywatnych, miały one charakter kontaktowy. Zachorowały 3 osoby dorosłe i 1 dziecko. Odnotowano natomiast ogniska zachorowań innych tj.: - 16 ognisk zachorowań na ospę wietrzną (o 40 ognisk mniej niż w roku ubiegłym). Ogółem liczba zachorowań w ogniskach innych niż zatrucia pokarmowe wynosiła 165 osób. Stanowi to różnicę 205 przypadków mniej niż w roku Choroby w zakresie, których prowadzi się szczepienia ochronne. W roku 2014 podobnie jak w roku ubiegłym nie zarejestrowano zachorowań na tężec oraz zachorowań na ostre porażenie wiotkie u dzieci w wieku od 0-14 lat. W zakresie zachorowań na różyczkę zanotowano 23 krotny spadek zachorowań w stosunku do roku ubiegłego. W 2014 roku zarejestrowano 19 zachorowań na różyczkę /wsp.zap.13,1/, a w roku 2013 ogólna liczba zgłoszonych przypadków wyniosła 441 /wsp.zap /. Stanowi to znaczący spadek zachorowań w stosunku do roku ubiegłego. Nie zanotowano przypadku wrodzonego zespołu różyczkowego. 5

6 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA , RÓŻYCZKA ,1 12,7 12 2,8 11,2 4,8 13, Rys. Zapadalność na różyczkę w powiecie gnieźnieńskim w latach W zakresie zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic zanotowano 1,6 krotny spadek liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2014 r. zarejestrowano 5 przypadków zachorowań /wsp.zap.3,4/, podczas gdy w roku 2013 stwierdzono 8 przypadków zachorowań /wsp.zap.5,5/. Żadnego z pacjentów nie hospitalizowano, ani też nie zarejestrowano powikłań. W zakresie zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B zanotowano 2,1 krotny wzrost liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2014 r. zarejestrowano 13 przypadków zachorowań /wsp.zap. 9.0/, w tym 5 osób zostało w przeszłości zaszczepionych. W roku 2013 r. stwierdzono 6 przypadków zachorowań /wsp. zap. 4,1/. Spośród wszystkich zarejestrowanych przypadków stwierdzono 1 przypadek zachorowania na ostre wirusowe zapalenie wątroby typu B /wsp. zap. 0,7/ WZW typu B WZW typu C Rys. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B i C w powiecie gnieźnieńskim w latach

7 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W 2014 r. nie zarejestrowano zachorowań na odrę. W zakresie zachorowań na krztusiec zanotowano 1 zachorowanie /wsp.zap. 0,7/ podczas gdy w roku 2013 stwierdzono 4 przypadki /wsp. zap. 2,8/ Zgodnie z przyjętą klasyfikacją w roku 2014 stwierdzono 1 przypadek możliwy KRZTUSIEC Rys. Liczba zachorowań na krztusiec w powiecie gnieźnieńskim w latach W zakresie zachorowań na ospę wietrzną zanotowano 1,6 krotny spadek liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2014 r. zarejestrowano 660 przypadków zachorowań /wsp.zap.455,3/ i odnotowano 1 hospitalizacje, podczas gdy w roku 2013 stwierdzono 1061 przypadków ospy wietrznej /wsp.zap.732,9/ oraz 4 hospitalizacje liczba zachorowań na ospę wietrzną Rys. Liczba zachorowań na ospę wietrzną w powiecie gnieźnieńskim w latach

8 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Neuroinfekcje oraz choroby: meningokokowa, pneumokokowa, wywołana przez Hemophilus influenzae. W 2014 r. zarejestrowano ogółem 12 zachorowań na zapalenie opon mózgowordzeniowych /wsp.zap.8,3/. Stanowi to o 4 zachorowania więcej niż w roku ubiegłym. Zarejestrowano 1 zachorowanie o przebiegu zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych wywołane przez Streptococcus pneumoniae /wsp. zap. 0,7/, natomiast w roku 2013 stwierdzono 1 zachorowanie o przebiegu posocznicy wywołanych tym drobnoustrojem. W przypadku zachorowań na zapalenie mózgu o nieznanej etiologii w 2014 r. zarejestrowano 1 zachorowanie /wsp. zap. 0,7/, podobnie jak w roku W 2014 r nie odnotowano przypadków choroby meningokokowej inwazyjnej. Nie odnotowano przypadków wirusowego zapalenia mózgu. Odnotowano 1 przypadek kleszczowego zapalenia mózgu. Inne choroby zakaźne. W zakresie zachorowań na boreliozę zanotowano 1,8 krotny wzrost liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2014 r. zarejestrowano 14 przypadków zachorowań na boreliozę /wsp. zap. 9.7/, podczas gdy w roku 2013 stwierdzono 8 przypadków zachorowań /wsp. zap. 5,5/. Nie odnotowano osób, które były narażone zawodowo. W 2014 roku zarejestrowano 2 przypadki zachorowań na bakteryjne zakażenie jelitowe wywołane przez Campylobacter /wsp. zap. 1,4/ co stanowi różnicę w stosunku do roku 2013 gdzie odnotowano 1 przypadek zakażenia jelitowego wywołanego tym typem bakterii. W zakresie zachorowań na płonicę (szkarlatynę) zanotowano 1,8 krotny spadek liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2014 r. zarejestrowano 46 przypadków zachorowań na płonicę /wsp. zap. 31,7/, podczas gdy w roku 2013 stwierdzono 81 przypadków /wsp.zap.55,6/. W powiecie gnieźnieńskim w 2014 r. nie zarejestrowano przypadków nowo wykrytego zakażenia HIV, natomiast w roku 2013 odnotowano 2 przypadki /wsp. zap. 1,4/. Ponadto podobnie jak w roku poprzednim zarejestrowano 1 przypadek zachorowania na AIDS, /wsp. zap. 0,7/. W zakresie zachorowań na prątkującą postać gruźlicy zanotowano wzrost liczby zachorowań w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w roku 2014 zarejestrowano 13 przypadków zachorowań /wsp. zap. 9,0/, podczas gdy w roku 2013 stwierdzono 9 zachorowań /wsp. zap. 6,2/. W 2014 r. ogółem zachorowało 10 mężczyzn /wsp. zap. 6,9/ i 3 kobiety /wsp. zap. 2,1/. 8

9 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Nie odnotowano zgonów z powodu zachorowania na prątkującą postać gruźlicy płucnej. Najwięcej zachorowań odnotowano w przedziale wiekowym: od lat, 5 zachorowań na prątkującą postać gruźlicy płucnej dotyczyło osób aktywnych zawodowo. Nie zarejestrowano zachorowań wśród dzieci i młodzieży w przedziale wiekowym 0-19 lat. W 2014 r. odnotowano 1 przypadek zgłoszenia zachorowania na gruźlicę układu oddechowego, niepotwierdzoną bakteriologicznie i histopatologicznie. Oraz 20 podejrzeń zachorowań na gruźlicę, co stanowi 8 przypadków więcej niż w roku ubiegłym. Sekcja Epidemiologii objęła nadzorem epidemiologicznym ogółem 48 osób z kontaktu z chorymi na prątkującą postać gruźlicy płucnej, które zostały skierowane do lekarzy rodzinnych podstawowej opieki zdrowotnej Liczba zachorowań na prątkującą postać gruźlicy płucnej w 2014 r. w poszczególnych grupach wiekowych lat lat lat lat lat 1 W 2014 r. zarejestrowano ogółem zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę /wsp. zap / jest to 1,2 krotny wzrost w porównaniu do roku ubiegłego. W poszczególnych grupach wiekowych zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę kształtowały się następująco: grupa wiekowa od 0-4 lat zgłoszono przypadków, grupa wiekowa od 5-14 lat zgłoszono , grupa wiekowa od lat zgłoszono , grupa wiekowa od 65 i więcej zgłoszono zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. W 2014 r. nie odnotowano zgonów z powodu grypy. W porównaniu do roku ubiegłego zwiększyła się liczba placówek, które dokonywały zgłoszeń. Ogółem zgłoszeń dokonało 8 przychodni więcej niż w roku ubiegłym. W bieżącym roku sprawozdawczym zgłoszeń dokonało 22 przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej, tj. 100%. 9

10 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA lat 5-14 lat lat >65 Rys. Liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w 2014 r. Zapobieganie wściekliźnie. W 2014 r. Sekcja Epidemiologii przeprowadziła 189 dochodzeń epidemiologicznych w przypadku pokąsań człowieka przez zwierzę, jest to o 32 dochodzenia epidemiologiczne mniej niż w roku ubiegłym. Szczepienia przeciwko wściekliźnie podjęło 19 osób o 7 osób mniej niż w roku ubiegłym. Osoby, które podjęły szczepienia przeciwko wściekliźnie z uwagi na pokąsanie przez psa to ogółem 12 osób, 5 osób przez kota, 2 osoby przez inne zwierzęta (kuna, szczur). Zakażenia szpitalne, raporty o zakażeniach zakładowych. Dwa zakłady opieki zdrowotnej (szpitale), które zostały zobowiązane na mocy ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz. U. z 2013r., poz.947 ze zm.) do powołania zespołu oraz komitetu kontroli zakażeń szpitalnych, a tym samym do sporządzenia raportów o występowaniu tych zakażeń sporządziły raporty roczne o zakażeniach zakładowych i drobnoustrojach alarmowych. W Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Dziekanka w Gnieźnie wśród drobnoustrojów alarmowych o najwyższych współczynnikach zapadalności wymienić należy: Clostridium difficicile toksyna A i B, Klebsiella pneumoniae ESBL+, Escherichia coli ESBL (+), Staphylococcus aureus MRSA. Oddziały o najwyższych współczynnikach zapadalności to: geriatrii, wewnętrzny, psychosomatyczny, neurologii, leczenia udarów. W roku 2014 nie odnotowano ognisk zakażeń szpitalnych. 10

11 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Realizacja szczepień ochronnych W 2014 r. skontrolowano 22 gabinety szczepień, które w większości znajdują się w przychodniach lekarzy rodzinnych. Na podstawie przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że nie wszystkie punkty szczepień monitorują temperaturę przechowywania szczepionek w dni wolne od pracy. Nieprawidłowości w tym zakresie stwierdzono w 3 przychodniach udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie szczepień ochronnych. Wydano pisemne zalecenia pokontrolne, a ich wykonanie zweryfikowano w trakcie kontroli sprawdzających. Aktualnie wszystkie punkty szczepień monitorują temperaturę przechowywania szczepionek całodobowo, także w dni wolne od pracy w celu zapewnienia łańcucha chłodniczego gwarantującego bezpieczne przechowywanie szczepionek. Liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych na dzień r. to ogółem 56 dzieci. W stosunku do roku ubiegłego liczba ta zwiększyła się o 22 osoby. W ramach podjętych działań Sekcja Epidemiologii wystosowała pisemne wezwania do rodziców dzieci w celu dopełnienia przez nich obowiązku wynikającego z obowiązujących przepisów prawnych. Podjęto również działania zgodnie z wytycznymi Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego i w 2014 r. skierowano 3 sprawy dotyczące osób uchylających się od szczepień do Wojewody Wielkopolskiego jako organu właściwego do prowadzenia egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego w 2014 r. zanotowano 31 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych, co stanowi dużą różnicę w stosunku do poprzedniego roku, kiedy odnotowano 3 przypadki NOP. 11

12 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Wnioski: 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych na terenie powiatu gnieźnieńskiego w porównaniu do roku ubiegłego kształtowała się w sposób zróżnicowany. 2. W 2014 r odnotowano spadek zachorowań na choroby szerzące się drogą pokarmową wywołane przez bakterię Salmonella. W ciągu całego roku zarejestrowano 2 ogniska zatrucia pokarmowego, Odnotowano natomiast 2,9 krotny wzrost zakażeń jelitowych o etiologii wirusowej. 3. W stosunku do roku 2013 zanotowano: 23 krotny spadek zachorowań na różyczkę, 1,8 krotny spadek zachorowań na płonicę (szkarlatynę), 2.5 krotny spadek zachorowań na ospę wietrzną, 1,6 krotny spadek zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic, zarejestrowano tylko 1 przypadek krztuśca tj. o 3 przypadki mniej niż w roku poprzednim, nie odnotowano zachorowań na odrę. 4. Zarejestrowano: wzrost zachorowań na WZW typu B, 1,8 krotny wzrost zachorowań na boreliozę oraz zarejestrowano pierwszy od kilku lat przypadek kleszczowego zapalenia mózgu, wzrost zachorowań na prątkującą postać gruźlicy, 1,2 krotny wzrost zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. 5. Nie odnotowano przypadków nowo wykrytego zakażenia wirusem HIV. 6. Nie odnotowano ognisk zakażeń w podmiotach leczniczych. 7. Nie odnotowano zachorowań na choroby odzwierzęce jak: włośnica, leptospiroza, bąblowica. 8. Wzrosła liczba osób uchylających się od obowiązkowych szczepień ochronnych. Na dzień odnotowano 56 dzieci, stanowi to różnicę 22 osób w stosunku do roku ubiegłego. 9. W wyniku egzekwowania od podmiotów leczniczych obowiązku zgłaszania niepożądanych odczynów poszczepiennych zarejestrowano wzrost liczby zgłoszeń. 12

13 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ 2. WARUNKI ZDROWOTNE ŚRODOWISKA CZŁOWIEKA 2.1. Ocena obiektów komunalnych Jakość wody przeznaczonej do spożycia. Nadzór sanitarny nad jakością wody przeznaczonej do spożycia prowadzony jest na podstawie art. 4 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U z 2011 r. Nr 212 poz ze zm.), art. 12 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz. U z 2015 r. poz. 139) oraz rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007 r w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U Nr. 61 poz. 417 ze zm.). Na potrzeby zaopatrzenia w wodę ludności powiatu gnieźnieńskiego funkcjonowały 42 wodociągi sieciowe: o produkcji < 100 m3/d - 15, o produkcji od m3/d 23, o produkcji od m3/d - 4, które czerpały wodę z 99 studni głębinowych, ujmowanych na warstwach trzecioi czwartorzędowych. Studnie na ujęciach wody są właściwie zabezpieczone przed dostępem osób postronnych i prawidłowo oznakowane. Wody surowe charakteryzują się znaczną zawartością związków żelaza i manganu, dlatego wszystkie stacje uzdatniania wody posiadają urządzenia napowietrzające, filtry pospieszne otwarte lub zamknięte oraz system dezynfekcji. Dbając o stan sanitarno techniczny stacji uzdatniania i ujęć wody zarządzający wodociągami wykonywali systematycznie prace naprawcze: czyszczenie urządzeń filtrujących i zbiorników wody czystej, wymianę części lub całych urządzeń jak pompy, sprężarki, aeratory, malowanie pomieszczeń i budynków W celu zapewnienia należytej jakości wody przeznaczonej do spożycia prowadzono płukanie sieci wodociągowej, systematyczne płukanie filtrów, stałą lub okresową dezynfekcję wody w zależności od zagrożeń związanych z awariami, brakiem dostawy energii i wykonywanymi pracami na stacjach uzdatniania lub sieci wodociągowej. 13

14 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W roku 2014 przeprowadzono 54 kontrole stacji uzdatniania wody i na tej podstawie oceniono, że ich stan sanitarno - techniczny był w zdecydowanej większości dobry. Zakwestionowano pod tym względem stan wodociągu wiejskiego w Dąbrówce Kościelnej, gdzie stwierdzono brudne ściany i posadzkę, urządzenia filtracyjne o powierzchni skorodowanej, brak zabezpieczenia kanału wód popłucznych i porośniętą obudowę studni. Mimo zaleceń z braku środków nie podjęto prac naprawczych. Nieprawidłowy stan techniczny stwierdzono na wodociągu wiejskim w Jarząbkowie: skorodowane powierzchnie rur wodociągowych, ściany brudne, popękany sufit, posadzki zażelazione. Od kilku lat planowana rozbudowa stacji uzdatniania nie została podjęta. Ponadto nieprawidłowości stanu technicznego odnotowano w wodociągu miejskim w Witkowie: zalane studzienki studni głębinowych, obrośnięte obudowy studni, skorodowane włazy; w ciągu roku kwestionowano ponadto brudne ściany w pomieszczeniach suw, zniszczoną podłogę w szatni co zostało uwzględnione w pracach remontowych. W minionym roku odnotowano poprawę stanu technicznego stacji uzdatniania w Jankówku. Wykonano generalną modernizację obiektu: przeprowadzono remont elewacji obiektu, wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, naprawę dróg i ogrodzenia, czyszczenie komór zbiornika wyrównawczego wraz z siecią do suw, czyszczenie sieci wody surowej, wymiana chloratorów, wymiana sprężarek, wymiana złoża filtracyjnego, wymiana wodowskazów i wodomierzy, wymiana aeratorów, wymiana lub naprawa nieczynnych hydrantów i zasuw, czyszczenie i malowanie armatury, wymiana pompy głębinowej, naprawa oświetlenia, wymiana urządzeń sanitarnych, naprawa sieci centralnego ogrzewania. Na potrzeby kontroli jakości wody wyznaczono 94 punkty poboru do badań urzędowych w zakresie monitoringu kontrolnego, przeglądowego i w ramach nadzoru. Celem oceny jakości zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi pobrano do badań łącznie 253 próbki wody, z tego w miastach 86, a na wsiach 167. Na dwóch wodociągach stwierdzono podwyższone wskaźniki bakteriologiczne: bakterie grupy coli i ogólna liczba bakterii w 22 0 C, co zostało w krótkim czasie usunięte. Najczęściej kwestionowano jakość wody z uwagi na przekroczenia dopuszczalnych wartości: żelaza, manganu, mętności, barwy, amoniaku i zapachu. Parametry te choć normowane w przepisach krajowych i unijnych nie mają znaczenia zdrowotnego i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia konsumentów wody. W takich przypadkach zezwalano na warunkowe korzystanie z wody, określając czas podjęcia działań naprawczych. 14

15 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Poza podstawowymi wskaźnikami fizyko chemicznymi i bakteriologicznymi oznaczano zawartość związków organicznych, metali ciężkich oraz pestycydów i produktów ubocznych dezynfekcji wody. Nie stwierdzono przekroczeń w tym zakresie i zagrożeń dla zdrowia konsumentów wody. Wodociągi o wydajności < 100 m 3 /d. W tej grupie w ocenie rocznej jakość wody kwestionowano w 3 wodociągach zakładowych (Grotkowo, Karsewo, Zakrzewo) z uwagi na przekroczenia zawartości żelaza, manganu i mętności. Wydano 6 decyzji o warunkowej przydatności wody oraz wyznaczono terminy wykonania działań naprawczych. W celu wyegzekwowania poprawy wystosowano 2 grzywny w celu przymuszenia na kwotę 1.500,- zł. Nie ma w tej grupie wodociągów produkujących wodę o kwestionowanej jakości bakteriologicznej. Wodociągi o wydajności od m 3 /d. W tej grupie stwierdzono obiekty produkujące wodę o podwyższonych parametrach fizyko chemicznych, a w ocenie rocznej jakość wody kwestionowano w wodociągu wiejskim Jarząbkowo, gdzie stwierdzono przekroczenia mętności, amoniaku i związków żelaza. W przypadkach stwierdzonych przekroczeń prowadzone było postępowanie administracyjne (wydano 8 decyzji zarządzających poprawę jakości wody). W ciągu roku notowano dwukrotnie przekroczone wskaźniki zanieczyszczenia bakteriologicznego, które po działaniach zarządzających wodociągami były szybko usunięte i zapewniono odbiorcom wodę o dobrej jakości zdrowotnej. Wodociągi o wydajności od m 3 /d. Do tej grupy zakwalifikowane są 4 wodociągi miejskie: 2 w Gnieźnie, 1 w Trzemesznie i 1 w Witkowie. Produkowały wodę o dobrej jakości fizyko - chemicznej i bakteriologicznej. Pobrano ogółem 75 próbek do badań. W Trzemesznie na zalecenia kontrolujących poprawiono stan techniczny: usunięto zacieki na suficie w dyspozytorni, zlikwidowano ubytki tynku na budynku, naprawiono rynny oraz schody do chlorowni. 15

16 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Wodociągi o produkcji [m 3 / d] Tab. Zaopatrzenie ludności w wodę w powiecie w 2014 r. Liczba urządzeń Liczba urządzeń dostarczających wodę Nieodpowiadającą Odpowiadającą (warunkowo przydatna) Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) Nieodpowiadającą Odpowiadającą (warunkowo przydatna) < ,240 0, Ogółem ,418 0, , ,277 1,243 % ,5 9,5 99,1 0,9 W związku ze sprawowanym nadzorem i stwierdzonymi przekroczeniami zostało wydanych 14 decyzji administracyjnych zobowiązujących do poprawy jakości wody, 35 decyzji rachunkowych, 2 grzywny i tytuły wykonawcze na sumę 1.500,- zł.; wystawiono 145 decyzji o dobrej jakości wody oraz 67 ocen informujących starostę, prezydenta, burmistrzów i wójtów o jakości wody, oraz 25 pism z zaleceniami. Stan zwodociągowania powiatu wynosi 99,82 %, a w przeliczeniu na mieszkańców miast i wsi przedstawia się następująco: Liczba ludności miejskiej ogółem % korzystających z wodociągów % nie korzystających % Liczba ludności wiejskiej ogółem % korzystających z wodociągów % nie korzystających , ,47 % W roku sprawozdawczym wpłynęły 2 interwencje telefoniczne na jakość wody z wodociągu miejskiego w Gnieźnie; z ujęcia ul. Żwirki i Wigury lokator budynku wielokondygnacyjnego skarżył się na zapach wody po pracach wykonanych kilka dni wcześniej na instalacji wody ciepłej. Po podjętej interwencji żalący potwierdził poprawę 16

17 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ jakości wody i zanik uciążliwości. Druga interwencja dotyczyła zmienionej barwy wody z ujęcia ul. Sosnowa. Badania wody u żalącego i sąsiada i nie wykazały przekroczeń, o czym poinformowano interweniującego. Dodatkowo rozpatrzono pisemny wniosek mieszkańca Niechanowa kwestionującego rury azbestowo cementowe, którymi dostarczana jest woda do spożycia. Wystosowano pismo informacyjne o stanowisku organów sanitarnych w tym zagadnieniu. Ponadto rozpatrzono wniosek Posła w sprawie częstych przerw w dostawie wody spowodowanych brakiem energii elektrycznej w miejscowości Niechanowo. Wystosowano pismo informacyjne. Badania wody ciepłej. W roku 2014 pobrano 12 prób wody ciepłej do badań w kierunku oznaczania bakterii Legionelli. Badania przeprowadzono zgodnie z planem w podmiotach leczniczych: NZOZ Vivax, Zakład Opiekuńczo Leczniczy, Dom Pomocy Społecznej w Gnieźnie oraz Zakład Poprawczy w Witkowie. Wszystkie badania wykonane w w/w obiektach były prawidłowe i spełniały wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61 poz. 417 ze zmianami) Nadzór sanitarny nad basenem i kąpieliskami. Pod nadzorem Powiatowej Stacji znajduje się 1 basen zlokalizowany w Kompleksie rekreacyjno - sportowym w Gnieźnie ul. Jolenty 5. Obiekt funkcjonuje jako całoroczny, z przerwą eksploatacyjną od r. Wyposażony w 1 nieckę basenową dla pływających, 1 rekreacyjną, 2 jacuzzi i 2 zjeżdżalnie. W czasie przerwy przeprowadzono prace remontowe w szatniach i węzłach sanitarnych. Odmalowano również pomieszczenia socjalne i magazyny, w magazynie sprzętu ratowniczego założono płytki ścienne, odmalowano pomieszczenie, odnowiono ławki przy szatniach, odnowiono fugi w niecce basenowej. Przy basenie funkcjonują: siłownia, sauna sucha, solarium. Stan sanitarno-higieniczny obiektu ocenia się 17

18 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA jako dobry. Do dezynfekcji wody stosowane są: podchloryn sodu i Alkosot, Calcit ph, Biocyt Gotix. Ogółem przeprowadzono 5 kontroli sanitarnych i 12 kontroli jakości wody, tj. pobrano 60 próbek, nie stwierdzono jej zanieczyszczenia. W roku 2014 z basenu skorzystało osób. Kąpieliska śródlądowe. Nadzorem objęto 2 kąpieliska: Winiary i Skorzęcin, oraz 5 miejsc wykorzystywanych do kąpieli: Borzątew, Kłecko, Jankowo Dolne, Dziekanowice, Lednogóra. Stan sanitarny i techniczny kąpielisk oceniono jako dobry. Kąpiel odbywała się pod opieką ratowników, posiadających wyposażenie w sprzęt i środki pomocy przedlekarskiej. W Skorzęcinie największej bazie wypoczynku letniego zapewniono dobre wyposażenie dla potrzeb osób korzystających z kąpieli. W roku 2014 korzystało z kąpieliska ok. 95,5 tys. osób. Kąpielisko Winiary zapewniało podstawowe, choć skromne wyposażenie i nie stwierdzono zaniedbań w zakresie utrzymania stanu sanitarnego, użytkowało go szacunkowo 29 tys. osób. Zgodnie z obowiązującymi przepisami dokonano pierwszej klasyfikacji kąpielisk na podstawie czteroletnich badań jakości wody i uzyskano ocenę doskonałą. Miejsca wykorzystywane do kąpieli w Borzątwi, Dziekanowicach, Jankowie Dolnym, Kłecku i Lednogórze były dobrze zagospodarowane. Tereny plaż i ich wyposażenie jak ubikacje, przebieralnie, pomosty, kosze na odpady były w dobrym stanie sanitarnym i technicznym. Szacuje się, że w sezonie letnim skorzystało z nich ok. 34 tys. użytkowników. Badania jakości wody do celów kąpielowych prowadzone były w ramach kontroli urzędowej 4 badania i w ramach kontroli wewnętrznej na zlecenie organizatorów Zarówno przed sezonem jak i w trakcie jego trwania nie stwierdzono zanieczyszczenia bakteriologicznego wody. O wynikach badań i podejmowanych działaniach przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego informowano zarządzających kąpieliskami, środki masowego przekazu oraz umieszczono komunikaty na stronach internetowych Powiatowej Stacji. Systematyczne meldunki przekazywano również do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Poznaniu, celem sporządzania bieżących informacji w ogólnokrajowym Serwisie Kąpieliskowym sk.gis.gov.pl, gdzie dostępne są informacje o wyposażeniu i jakości wody kąpielisk w całym kraju. 18

19 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej. Domy Pomocy Społecznej. Spośród 9 obiektów objętych nadzorem sanitarny 4 świadczą opiekę całodobową, są to: Dom Matki i Dziecka Caritas w Gnieźnie, Dom Seniora Jesienny Azyl w Gnieźnie, Dom Opieki Senior w Łubowie oraz Dom Opieki dla Osób Starszych Dom pod Aniołem w Jelitowie. Pozostałe 5 obiektów to domy pobytu dziennego lub warsztaty terapii zajęciowej czynne w godzinach dopołudniowych. Wszystkie obiekty znajdujące się pod nadzorem Powiatowej Stacji ocenia się jako dobre. Stan sanitarno higieniczny placówek nie budził zastrzeżeń, choć sprzątaniem w części obiektów zajmują się pensjonariusze w ramach prowadzonych terapii. Większość obiektów posiada wydzielony teren rekreacyjny, utrzymany w dobrym stanie sanitarno technicznym i porządkowym. Otoczenie jest utrzymane czysto i zadbane. Szczególnie starannie utrzymany jest teren wokół Domu Opieki dla Osób Starszych Dom Pod Aniołem w Jelitowie. Dom otoczony jest parkiem z licznymi alejkami i ławeczkami. Przed domem znajduje się taras ze stolikami i krzesłami. Obiekty świadczące usługi noclegowe Hotele Motele Pensjonaty Kempingi Pola biwakowe Inne obiekty hotelarskie Agroturystyka Rys. Obiekty świadczące usługi noclegowe. - Hotele w ewidencji Stacji jest 18 obiektów w miastach i 5 na terenach wiejskich; W ciągu całego roku nie udało się przeprowadzić kontroli w hotelach w Czerniejewie, gdyż część hotelowa jest nadal w trakcie remontu pomieszczeń i odnowienia wyposażenia. 19

20 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Stan sanitarno - techniczny pomieszczeń na pobyt gości lub zaplecza budził zastrzeżenia w 5 obiektach, wobec tego wydano 1 decyzję, 2 pisma z zaleceniami i 2 zalecenia do protokołu. Nieprawidłowości zostały usunięte. Ogólnie bazę hotelową stałą i sezonową ocenia się korzystnie, zwiększa się ilość obiektów i miejsc noclegowych o dobrym stanie sanitarnym i wysokim standardzie. Obiekty o wysokim standardzie to: hotele W Starej Kamienicy, Feniks, Pietrak w Gnieźnie i w Trzemesznie. Nadzorem sanitarnym objęte są 3 motele: 1 w mieście i 2 w gminach. Obiekty te posiadają 56 miejsc noclegowych; zaopatrzone są w wodę z wodociągów sieciowych o dobrej jakości, ścieki odprowadzane są do kanalizacji. Odpady komunalne gromadzone i usuwane są prawidłowo. Brudna bielizna, a także koce i kołdry prana jest w pralniach usługowych, posiadają wydzielone miejsca do przechowywania bielizny i środków czystościowych, których ilości były wystarczające. W obiektach tej grupy nie stwierdzono nieprawidłowości, stan sanitarno-techniczny i higieniczny był dobry. W roku sprawozdawczym w Gościńcu Liliowy Staw w Małachowie odmalowano część pokoi i ciągi komunikacyjne oraz poprawiono wyposażenie pokoi. Na terenie Powiatu funkcjonuje 1 Pensjonat Omega w Skorzęcinie. Jest obiektem sezonowym, dysponuje 12 pokojami z 28 miejscami noclegowymi. Łazienki z natryskami, toalety w pokojach. Wydzielone miejsca do przechowywania bielizny czystej i brudnej oraz sprzętu porządkowego, którego przechowywanie jest właściwe. Bielizna brudna prana jest w pralni usługowej. Stan sanitarno-techniczny i higieniczny obiektu dobry, przed sezonem zostały odmalowane pokoje na I piętrze, a na parterze wytapetowano. Zagospodarowano ogródek na zewnątrz: ustawiono ławki, parasol, grill, otoczenie obsadzono roślinami a drogi utwardzono kostką. W ewidencji Stacji znajdują się 3 kempingi w Jankowie Dolnym, w Skorzęcinie i w Gołąbkach. Obiekty są zaopatrzone w wodę z wodociągów komunalnych o dobrej jakości, usuwają ścieki do kanalizacji (1) lub zbiorników bezodpływowych (2). Odpady stałe gromadzone są w pojemnikach na terenie ośrodków, później odbierane przez firmy komunalne. Bielizna czysta i brudna oraz środki czystości i sprzęt porządkowy gromadzone są w wydzielonych magazynkach. Bielizna brudna prana jest w pralni ogólnodostępnej (2) lub we własnym zakresie (1). Dezynfekcja poduszek i kołder deklarowana jest 1 raz w roku. We wszystkich obiektach podjęto przed sezonem prace odnawiające pomieszczenia o różnym zakresie. Zadbano również o otoczenie np. w Gołąbkach utworzono ogródek z ławkami i altaną, zamontowano nową bramę wjazdową. Wszystkie obiekty utrzymane były w dobrym stanie sanitarnym i technicznym. 20

21 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W ewidencji są 2 pola biwakowe: Borzątew, Skorzęcin. Nie stwierdzono nieprawidłowości w Borzątwi, natomiast w Skorzęcinie kwestionowano stan techniczny: ściany w ubikacji i umywalniach brudne, lustro zniszczone, brak wylewki, skorodowane z odchodzącą farbą tablice sektorowe, ławki i stoły zniszczone. Wystosowano pismo zalecając usunięcie nieprawidłowości. Podczas kontroli sprawdzającej stwierdzono wykonanie większości zaleceń. Na zniszczone ławki ponownie wydano zalecenia w piśmie do OKSiR z zaleceniem do kąpieliska w Skorzęcinie. Nadzorem sanitarnym objętych jest 26 innych obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie, w tym 16 gospodarstw agroturystycznych. Stan wyposażenia gospodarstw agroturystycznych jest różny, zależny od lokalizacji obiektu i jego otoczenia. W większości odnowiono przed sezonem pomieszczenia mieszkalne, ogólnodostępne, korytarze i hole. W kilku zakupiono nowe umeblowanie. Do atrakcji zapewnionych przez właścicieli należą: możliwość jazdy konnej, korzystanie ze sprzętu wodnego (rowery wodne, łódki), korty tenisowe i boiska do siatkówki, możliwość wędkowania, jazdy na rowerze. Ponadto część obiektów ma dostęp do plaży, wydzielone miejsca do grillowania, miejsca na ognisko, plac zabaw dla dzieci. Przeprowadzone kontrole nie wykazały zaniedbań sanitarnych i technicznych. Do urządzonych wyjątkowo starannie, z ciekawą ofertą dla wypoczywających należą te same obiekty co w poprzednim okresie sprawozdawczym: Alicja Godawa Leśniczówka w Przyborowie gm. Łubowo, Marcin Król Rybakówka w Sławnie gm. Kiszkowo, Ranczo w Dolinie - Dąbrówka Kościelna gm. Kiszkowo, Helena Bejm - Wierzyce 25 gm. Łubowo, Maria Stachowiak Wiekowo gm. Witkowo. W ewidencji Stacji są 2 noclegownie: Ośrodek dla Bezdomnych w Gnieźnie ul. Kawiary i ul. Pocztowa, w których zamieszkiwały 54 osoby, choć przewidziane są na 50. Obiekty zarządzane są przez Powiatowe Stowarzyszenie na Rzecz Pomocy Bezdomnym i Integracji Społecznej Dom w Gnieźnie. Pokoje utrzymane były czysto, za prace porządkowe odpowiedzialni mieszkańcy. Wydzielone są magazyny bielizny czystej i miejsce składowania bielizny brudnej (pojemniki w łazienkach). Poduszki i kołdry są corocznie wymieniane na nowe, a pościel prana we własnym zakresie. Ponadto wydzielone są magazyny odzieżowe i spożywcze, pokoje socjalne i stołówki; w jednym jest również kaplica. Otoczenie zagospodarowane zielenią, wyposażone w oczko wodne, ławki, stoliki, uprawiany jest warzywnik. Obiekty ogrodzone, zamykane Oba obiekty zaopatrzone są w wodę z wodociągu miejskiego, odprowadzają ścieki do kanalizacji miejskiej, posiadają umowę na odbiór odpadów stałych, a ogrzewane są z własnej kotłowni gazowej. Przeprowadzone kontrole nie wykazały nieprawidłowości sanitarno-technicznych i higienicznych. W jednym z nich powstał nowy plac zabaw dla dzieci 21

22 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA i ogródek wyposażony w piaskownicę. W obiekcie przy ul. Kawiary pomalowano elewację budynku i trwały prace odnawiające pomieszczenia. W obiekcie przy ul. Pocztowej odmalowano wszystkie pokoje, zamontowano 5 nowych drzwi. Stan techniczny w stosunku do poprzedniego roku uległ poprawie. Zakłady usługowe fryzjerskie, kosmetyczne, tatuażu, odnowy biologicznej oraz inne, w których świadczone są więcej niż jedna z usług. W powiecie gnieźnieńskim na dzień działało ogółem 277 obiektów usługowych. 52 zakłady fryzjerskie zakłady kosmetyczne salony tatuażu zakłady odnowy biologicznej inne zakłady świadczące więcej niż jedną z usług 63 Rys. Zakłady użyteczności publicznej. Kontrole obejmowały stan sanitarno techniczny i higieniczny pomieszczeń, w których wykonywane są usługi, przestrzeganie czystości i dezynfekcji powierzchni oraz urządzeń ze szczególnym uwzględnieniem narzędzi, warunki sterylizacji sprzętu, postępowanie z narzędziami naruszającymi ciągłość tkanki, z odpadami w tym niebezpiecznymi. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości higieniczne: brak umowy na odbiór odpadów niebezpiecznych i prawidłowego pojemnika na te odpady, brak środka dezynfekcyjnego, nieprawidłowo sporządzany lub opisany środek do dezynfekcji, nieprawidłowo przechowywana odzież (bez segregacji), brak czystości i porządku, bałagan na zapleczu, braki w wyposażeniu apteczki I pomocy, brak lub nieaktualna dokumentacja zdrowotna, brak umowy na odbiór odpadów komunalnych, brak procedury zapewniającej ochronę przed zakażeniami. 22

23 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Stwierdzane uchybienia pod względem technicznym: brak zmywalnej powierzchni przy myjce i umywalkach, brak wentylacji w gabinecie, niesprawna wentylacja w ubikacji, brudne ściany i sufity, brak lodówki do przechowywania odpadów niebezpiecznych, uszkodzona tapicerka na kanapie w poczekalni, nieprawidłowo przechowywana bielizna czysta, zaciek na suficie w pomieszczeniu usług. W celu wyegzekwowania poprawy w tej grupie obiektów wydano 5 decyzji zarządzających, nałożono 5 mandatów na sumę 700,-zł., wystosowano 14 pism z zaleceniami, opiniowano nowe lub modernizowane obiekty i wydano 35 opinii sanitarnych. Rodzaj działalności usługowej Liczba obiektów wg ewidencji Liczba obiektów skontrolowanych w 2014 Liczba przeprowadzonych kontroli Liczba obiektów w złym stanie sanitarnoporządkowym Liczba obiektów w złym stanie sanitarnotechnicznym Zakłady fryzjerskie Zakłady kosmetyczne Zakłady tatuażu Zakłady odnowy biologicznej Inne zakłady świadczące usł** Razem Po podejmowanym postępowaniu administracyjnym uzyskano poprawę stanu sanitarno technicznego w 10 zakładach fryzjerskich, gabinetach kosmetycznych, tatuażu i innych usługowych. Jednocześnie stwierdza się, że w wielu obiektach po wydanych zaleceniach lub z własnej inicjatywy nastąpiła poprawa stanu zagospodarowania i utrzymania obiektów oraz postępowania ze sprzętem do obsługi klienta. Dworce autobusowe. W ewidencji Stacji znajdują się 2 obiekty: w Gnieźnie i Trzemesznie. W Trzemesznie nie stwierdzono zaniedbań w zakresie wyposażenia i utrzymania obiektu, bowiem do dyspozycji pasażerów jest jedynie dostępna poczekalnia. W Gnieźnie jest zapewniona poczekalnia dla podróżnych z kasą biletową. Nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarno- technicznego i higienicznego. Teren zewnętrzny Dworca utrzymany dobrze: stanowiska wydzielone 9, wyposażone w ławki 23

24 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA i kosze na odpady o dobrym stanie czystości i porządku. Skontrolowano ponadto 7 autobusów przed wyruszeniem w trasę i nie stwierdzono nieprawidłowości sanitarnych. Dworce i stacje kolejowe. W ewidencji Stacji jest 5 obiektów: 3 obiekty w miastach i 2 w gminach, wszystkie zostały skontrolowane. Obiekt oceniony negatywnie w poprzednim roku: Dworzec PKP w Gnieźnie uległ poprawie, ukończono remont i modernizację budynku, gdzie zostały przeniesione toalety dla podróżnych. Ponadto zapewniono poczekalnię, kasy biletowe i sklepiki, podjazd do budynku dla osób niepełnosprawnych. Zagospodarowano estetyczne otoczenie z roślinnością. Dworzec PKP w Gnieźnie po remoncie. Na stan Dworca w Trzemesznie wystosowano 2 pisma z art. 30 w sprawie zniszczonych powierzchni peronów, zawilgoconej ściany w poczekalni, nieporządku w ubikacji. Zalecenia zostały wykonane. Nie kwestionuje się stanu technicznego i higienicznego pomieszczeń dworca i środków transportu (wagoników) Gnieźnieńskiej Kolejki Wąskotorowej. Ustępy publiczne. W ewidencji znajduje się 12 ubikacji publicznych: 9 w miastach i 3 na wsi, na terenie Ośrodka Wypoczynkowego w Skorzęcinie. Ubikacje publiczne są wyposażone w miski ustępowe, umywalki do rąk, kosze na odpady i środki higieniczne; 4 ubikacje są przystosowane dla osób niepełnosprawnych. Sprzęt porządkowy przechowywany jest prawidłowo, wystarczające było zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne: Domestos, Tytan, Agent. W trakcie kontroli stwierdzono uchybienia, które po działaniach pracowników Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gnieźnie zostały usunięte. Dotyczyły one głównie złego stanu sanitarno-technicznego. 24

25 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Widoczna poprawa nastąpiła w 2 obiektach: Ubikacja publiczna przy Dworcowej w Gnieźnie zamknięto stare ubikacje, a w nowym przebudowanym budynku dworca otworzono nowe, w dobrym stanie sanitarnym i technicznym. Ubikacja publiczna przy Pl. 21 Stycznia w Gnieźnie oddano do użytku nowe ubikacje. Za rok 2014 oceniono jako złe technicznie 3 ubikacje w Skorzęcinie. Podczas kontroli stwierdzono ściany brudne powyżej płytek, na zapleczu brudne ściany i sufit, popękany tynk, brak środka do dezynfekcji wystosowano wspólne pismo z zaleceniami. Ocena negatywna technicznie wynika z braku remontów wykonanych przez właściciela obiektu OKSiR, który przed sezonem wydzierżawia obiekty prywatnym osobom, a ci nie inwestują w nie z braku czasu i możliwości dłuższego administrowania obiektami. Wszystkie nadają się do remontu. Tereny rekreacyjne. W ewidencji stacji jest 31 obiektów: 26 w miastach i 5 w gminach. W 6 ogródkach jordanowskich stwierdzono dużą dbałość o zagospodarowanie terenu i wyposażenie w sprzęt dla dzieci; huśtawki, karuzele, zjeżdżalnie boiska do gry i piaskownice. Zwracano uwagę na wymianę piasku w piaskownicach, co deklarowali zarządzający obiektami. W Parku w Witkowie zapewniono ubikację z wyznaczoną osobą odpowiedzialną za jej stan i przeprowadzono dezynfekcję sprzętu przez firmę zewnętrzną Generalnie w parkach i na zieleńcach zieleń była zadbana i utrzymana w dobrym stanie porządkowym, kwietniki przyuliczne i na terenach zielonych obsadzone roślinami sezonowymi, nie kwestionowano stanu technicznego ławek, koszy, oświetlenia oraz innej małej architektury (mostki itp.). Inne obiekty użyteczności publicznej. Nadzorem objęto 26 obiektów sportowych w tym 9 orlików. W poprzednim okresie sprawozdawczym kwestionowano stan techniczny boiska sportowego w Kłecku, Żydowie. Nadal negatywnie ocenia się stan Boiska w Żydowie, a w Kłecku nie przeprowadzono kontroli obiektu z uwagi na zawiadomienie o zamknięciu obiektu. Na stan boiska w Żydowie wystosowano 2 pisma: zniszczone siedziska na widowni, w budynku ubikacji i prysznicy 25

26 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA zacieki, zniszczone ściany i posadzki. Niektóre nieprawidłowości usunięto, lecz nadal nie uzyskano widocznej poprawy stanu technicznego. Kwestionowano również stan boiska w Czerniejewie wystosowano pismo z art. 30 na stan techniczny: brudne ściany brak kratki ściekowej brak miejsca na sprzęt porządkowy, zniszczona elewacja budynku i wyposażenie w szatni. Zarządzający obiektem zawiadomił o usunięciu nieprawidłowości z wyjątkiem elewacji. Pismo wystosowano ponadto na Boisko w Niechanowie: brak drzwi do jednej z kabin, brudne ściany w pom. Gospodarczym i węźle sanitarnym przy szatni gospodarzy. Kwestionowano stan Boiska Sportowego Start w Gnieźnie: brak środka dezynfekcyjnego, brudne kratki wentylacyjne, w szatni dla gości i gabinecie lekarskim brak porządku. Kontrola wynikła z opiniowania obiektu przed podjęciem działalności i wystosowano pismo z zaleceniami. Wykonano wszystkie prace i została wydana opinia na imprezy masowe. Kolejny obiekt kwestionowany to Orlik Cielimowo: drzwi brudne, brak klamek, brak środków myjących i dezynfekcyjnych, składowanie zbędnego sprzętu w ubikacji ogólnodostępnej. Wystosowano pismo, sprawdzono wykonanie zaleceń. W ewidencji są 23 stacje paliw. Nieprawidłowości stwierdzono w Stacji w Kłecku: przybrudzone ściany i sufity, przeterminowane środki opatrunkowe w apteczce I pomocy, brak dokumentacji zdrowotnej 4 pracowników. Odmalowano wszystkie pomieszczenia i wymieniono meble w pom. socjalnym. W Stacji w Niechanowie wystosowano pismo na brak środka do dezynfekcji, brudną ścianę i sprzęt porządkowy, brak było dokumentacji zdrowotnej obsługi. Kontrola sprawdzająca wykazała usunięcie nieprawidłowości. Pozostałe obiekty utrzymane były w dobrym stanie sanitarnym i technicznym. Nadzorowano 11 obiektów kultury jak domy kultury, kino, teatr, muzeum. Pismo z zaleceniami wystosowano na Miejski Ośrodek Kultury: brudne ściany w ciągach komunikacyjnych i w ubikacji ogólnodostępnej na parterze oraz brudne ściany i zniszczony parkiet w Sali baletowej i zapleczu tej Sali. Zarządzający zawiadomił o wykonaniu części prac, pozostałe będą systematycznie prowadzone w kolejnym roku. Odnotowano poprawę w Teatrze gdyż wymieniono wykładzinę podłogową w ciągach komunikacyjnych i w sali prób odnowiono parkiet. W ewidencji są 4 parkingi ogólnodostępne, 1 uległ likwidacji, w 3 nie kwestionowano ich zagospodarowania lub utrzymania. Natomiast niewłaściwe było utrzymanie Parkingu w Skorzęcinie. Uwagi dotyczyły budynku obsługi: brudna posadzka, brak porządku w szafie, w części kuchennej bałagan, brak środka do dezynfekcji, przeterminowane środki w apteczce, brak książki kontroli. Kontrola sprawdzająca wykazała niewykonanie zaleceń i ukarano mandatem. Wystosowano pismo z zaleceniami. Z uwagi na przedłużającą się korespondencje z zarządcą i zakończenie sezonu nie stwierdzono wykonania zaleceń. Rocznie obiekt został oceniony jako zły pod względem sanitarnym 26

27 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W związku z kontrolami tras turystycznych, (6 w ewidencji) przeprowadzono 167 kontroli przystanków autobusowych. Stwierdzono zaniedbania techniczne lub porządkowe w 6. Kwestionowano zniszczone wiaty przystankowe: wybite szyby, wykruszona posadzka betonowa, popisane ściany z ubytkami farby, a ponadto zarośnięte trawą otoczenie. Wystosowano 7 pisma z art. 30 do urzędów gmin lub Zarządu Dróg zalecające podjęcie działań naprawczych lub porządkowych. Wnioski: 1. Ilość obiektów produkujących wodę warunkowo dobrą uległa zmniejszeniu o 1 wodociąg (w 2013 oceniono warunkowo 5 wodociągów, a w ); W roku sprawozdawczym są to 1 wodociąg z grupy większych, produkujących od m 3 /d. i 3 z grupy wodociągów mniejszych <100 m 3 /d. 2. Liczba ludności zaopatrywana w wodę nieodpowiadającą wymaganiom uległa zwiększeniu: w 2013 r mieszkańców, a osoby. 3. Dobrze układała się współpraca z większością przedsiębiorstw wodociągowych, wyniki badań z kontroli wewnętrznych przesyłano systematycznie. 4. Przeprowadzono modernizację stacji uzdatniania w Jankówku, co podniosło standard tego obiektu wodnego. 5. Korzystnie oceniono stałą i sezonową bazę noclegową w miastach i na terenach wiejskich, zwiększa się ilość obiektów i miejsc noclegowych o dobrym stanie sanitarnym i wysokim standardzie. 6. Stan utrzymania i zagospodarowania parkingów i terenów zielonych był dobry. 7. Pozytywnie oceniono stan techniczny i utrzymanie ubikacji w miastach, natomiast zakwestionowano stan techniczny toalet sezonowych w Skorzęcinie. 8. Kwestionowano stan techniczny obiektów sportowych (wystosowano 5 pism z art. 30 i 1 z zaleceniami); rocznie 1 nadal uzyskał ocenę zły technicznie. W tym obszarze również brak przepisów umożliwiających podjęcie postępowania administracyjnego. 9. W okresie sprawozdawczym w żadnym z obiektów nie kwestionowano przestrzegania ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. 10. Jakość wody kąpielowej w kąpieliskach, miejscach wykorzystywanych do kąpieli oraz w basenie w ciągu roku nie budziła zastrzeżeń. 11. Kąpieliska powiatu uzyskały klasyfikację jakości wody na podstawie czteroletnich badań doskonałą. 27

28 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA 12. Mimo rozmów z zarządcami kąpielisk nie ma zgody na przekwalifikowanie miejsc wykorzystywanych do kąpieli na kąpieliska. 13. Dobrze ocenia się infrastrukturę na kąpielisku w Skorzęcinie oraz miejscu wykorzystywanym do kąpieli w Lednogórze. 14. Stwierdzono prawidłowe wyposażenie i postępowanie w pojazdach specjalnych do przewozu zwłok oraz w autobusach dalekobieżnych i miejskich (przeprowadzono 32 kontrole środków transportu) Stan sanitarny podmiotów wykonujących działalność leczniczą. inne praktyki zawodowe rehabilitacja przychodnie i diagnostyka szpitale Rys. Ilość skontrolowanych placówek w latach Zakłady lecznictwa zamkniętego. W ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gnieźnie znajdują się dwa obiekty lecznictwa zamkniętego: SP ZOZ Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Dziekanka ul. Poznańska 15 w Gnieźnie (szpital publiczny) i NSZOZ Vivax Oddział Chirurgii i Ortopedii ul. Witkowska 53 Gniezno (szpital niepubliczny). W roku 2014 przeprowadzono 2 kontrole kompleksowe SP ZOZ Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Dziekanka, w trakcie których dokonano oceny sanitarnej wszystkich 27 oddziałów szpitalnych, pomieszczeń pomocniczych oraz zaplecza szpitala, a także 6 rekontroli. Przeprowadzono także 2 kontrole kompleksowe pomieszczeń NSZOZ Vivax. 28

29 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Stan techniczny i funkcjonalny szpitali. W roku sprawozdawczym w SP ZOZ Dziekanka przeprowadzono szereg remontów i modernizacji: oddano do użytku nowo wyremontowaną izbę przyjęć z zadaszonym podjazdem dla karetek, zakończono (a tym samym dostosowano do wymogów Rozporządzenia Ministra Zdrowia) kompleksowy remont trzech oddziałów szpitalnych, tj. oddziału psychogeriatrycznego nr 2, oddziału psychiatrycznego ogólnego żeńskiego nr 8 oraz oddziału psychiatrycznego ogólnego nr 18 i 18A, zakończono remont pomieszczeń komory dezynfekcyjnej, rozpoczęto kompleksowy remont oddziału psychiatrycznego dla przewlekle chorych nr 6 i 6A. W trakcie bieżącego nadzoru stwierdzono nieprawidłowości stanu technicznego pomieszczeń oddziałów Szpitala Dziekanka, m.in. wskazano na konieczność gruntownego remontu oddziału psychiatrycznego dla przewlekle chorych nr 6 i 6A, a także usunięcia zabrudzeń i ubytków ścian oraz doprowadzenia do prawidłowego stanu sanitarnotechnicznego mebli. W ramach podjętych działań wydano decyzje zarządzające usunięcie stwierdzonych uchybień. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły stanu sanitarno-technicznego łazienek dla pacjentów (9 oddziałów i izba przyjęć), sal chorych (7 oddziałów), gabinetów zabiegowych (2 oddziały) i stanu technicznego mebli (3 oddziały). Część prac remontowych wykonano (m.in. odmalowano sufity w gabinecie zabiegowym, sali telewizyjnej i węzłach sanitarnych w oddziale psychosomatycznym nr 24, zakupiono lodówkę do gabinetu zabiegowego i odmalowano sufity w węzłach sanitarnych dla pacjentów w oddziale geriatrycznym nr 23, odmalowano łóżka w salach chorych oraz ściany w węźle sanitarnym dla pacjentów w oddziale neurologicznym nr 22), natomiast pozostała część z uwagi na ograniczone środki finansowe zostanie wykonana w terminach późniejszych - określonych w decyzjach prolongujących. Prowadzenie prac remontowych w szpitalu odbywa się bez przerywania udzielania świadczeń zdrowotnych pacjentom. NZOZ Vivax posiada w sumie 5 pokoi łóżkowych (2 osobowych) z węzłami sanitarnymi. Pokoje są w dobrym stanie sanitarno-technicznym, prawidłowo wyposażone. Obiekt jest w pełni przystosowany dla osób niepełnosprawnych. Ponadto w ramach NSZOZ Vivax funkcjonują także poradnie: ortopedii i traumatologii narządów ruchu, preluksacyjna, urologiczna i chirurgii naczyniowej, a także pracownia RTG. Pomieszczenia te są odizolowane od oddziału chirurgii i ortopedii planowej, a także mają wydzielone węzły sanitarne, pomieszczenie socjalne i gospodarcze. W trakcie sprawowania 29

30 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA nadzoru nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie stanu sanitarno-technicznego NZOZ Vivax. Pralnictwo i gospodarka bielizna szpitalną: Obiekty posiadają opracowane i wdrożone procedury postępowania z bielizną szpitalną, odzieżą ochronną i sprzętem porządkowym (nakładki do mopów, ścierki). Bielizna czysta (pościel, odzież ochronna, nakładki do mopów) przechowywana jest w wydzielonych pomieszczeniach. Każdy oddział posiada własny magazyn bielizny czystej, gdzie jest gromadzona w wydzielonych zamykanych szafach oraz dodatkowo zabezpieczona workami foliowymi. Bielizna zabiegowa jest przechowywana w sterylnych pakietach. Bielizna czyta jest transportowana koszem jezdnym zabezpieczonym workiem materiałowym i foliowym przed zabrudzeniem. W obu obiektach czysta bielizna przywożona jest bezpośrednio na oddziały do podręcznych magazynów, zabezpieczona podwójnym workami płócienno-foliowymi. Pojemniki do gromadzenia bielizny oraz pojazdy transportowe są dezynfekowane, co jest odpowiednio udokumentowane. Pracownicy zajmujący się dystrybucja bielizny noszą odzież ochronną odpowiednią do zagrożeń. Utrzymanie czystości i dezynfekcja powierzchni pomieszczeń szpitala oraz porządek w otoczeniu obiektu. Placówki posiadają opracowane i wdrożone procedury sprzątania i dezynfekcji powierzchni. W trakcie prowadzenia nadzoru nie stwierdzono nieprawidłowości w opisywanym zakresie. Obiekty i ich otoczenie są utrzymane czysto, w dobrym stanie sanitarno-higienicznym. W Szpitalu Dziekanka funkcjonuje system mieszany utrzymania czystości. Za utrzymanie czystości i porządku w kuchniach oddziałowych odpowiedzialne są salowe zatrudnione jako personel szpitala, natomiast sprzątanie oddziałów oraz pozostałych pomieszczeń szpitala zlecono firmie zewnętrznej JUROM, ul. Winogrady 145/1, Poznań. Za utrzymanie czystości w NZOZ Vivax odpowiedzialni są pracownicy placówki oddelegowaniu specjalnie do tego celu. W obu placówkach pielęgniarka epidemiologiczna odpowiedzialna jest za nadzór nad utrzymaniem czystości, prowadzi kontrolę wewnętrzną jakości usług świadczonych przez firmę sprzątającą, co jest potwierdzane comiesięcznymi raportami dla poszczególnych oddziałów. Raz w roku zespół ds. zakażeń szpitalnych prowadzi szkolenie personelu sprzątającego, co jest odpowiednio udokumentowane. NZOZ Vivax oraz wszystkie oddziały Szpitala Dziekanka posiadają własne pomieszczenia porządkowe, wyposażone w zlew do mycia i dezynfekcji sprzętu porządkowego, powierzchnie są zmywalne, umożliwiające ich mycie i dezynfekcję. Sprzęt 30

31 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ jest przechowywany prawidłowo, w pozycji zawieszonej, oznakowany według stref czystości mikrobiologicznej. Do sprzątania stosuje się wózki jezdne dwu-wiaderkowe, ścierki i nakładki do mopów wielokrotnego użytku. Ścierki i nakładki są prane po użyciu przez specjalistyczną firmę. Zaopatrzenie w sprzęt do utrzymania czystości oraz preparaty do mycia i dezynfekcji powierzchni jest wystarczające. Stosowane środki dezynfekcyjne to: Surfanios, Medicarina, Icidin Liquid Spray, Incidin Active, Propano AF, Desam Efekt, Domestos. Postępowanie z odpadami medycznymi. Opisywane obiekty posiadają opracowane i wdrożone procedury oraz instrukcje stanowiskowe postępowania z odpadami medycznymi. W trakcie świadczenia usług powstają odpady medyczne o kodach: , (igły, strzykawki, materiał opatrunkowy, rękawiczki i bielizna jednorazowa, cewniki, opakowania po lekach, zestawy do przetoczeń), a także odpady specjalne i (wodne roztwory utrwalaczy i lampy fluorescencyjne zawierające rtęć), ponadto w NZOZ Vivax wytwarzane są dodatkowo odpady o kodach (fragmenty kości), i (wodne roztwory wywoływaczy, aktywatorów i błony i papier fotograficzny zawierające srebro). Odpady medyczne są segregowane na etapie ich wytwarzania. Odpady o ostrych końcach i krawędziach gromadzone są w twardościennych pojemnikach jednorazowego zamknięcia. Pozostałe odpady medyczne zbierane są do worków z folii polietylenowej umieszczonych w zamykanych pojemnikach pedałowych. Magazyny odpadów medycznych posiadają ściany i podłogi o powierzchniach gładkich, nienasiąkliwych, umożliwiających dezynfekcję. Posiadają drzwi wejściowe bez progu i są zabezpieczone przed dostępem owadów, gryzoni i innych zwierząt. W magazynie jest zapewniona wentylacja mechaniczna i prawidłowo wyposażony punkt do mycia i dezynfekcji rąk. Pracownicy mający styczność z odpadami oraz prowadzący dezynfekcję pomieszczeń magazynów i środków transportu posiadają środki ochrony osobistej odpowiednie do zagrożenia (fartuch, rękawiczki i okulary ochronne). Odpady gromadzone są w pojemnikach zbiorczych, które po opróżnieniu poddawane są myciu i dezynfekcji. Pomieszczenie Szpitala Dziekanka nie posiada agregatu chłodniczego, tak więc temperatura przechowywania odpadów zależy od warunków pogodowych, jednak maksymalny czas ich gromadzenia nie przekracza 72 godzin. Po tym czasie odpady odbierane są przez specjalistyczną firmę utylizacyjną. Transport odpadów medycznych w obu placówkach odbywa się przy pomocy pojemnika jezdnego z pokrywą, wykonanego z materiałów umożliwiających jego mycie i dezynfekcję, co następuje po każdym użyciu. Przeprowadzone procesy dezynfekcji są 31

32 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA udokumentowane. Odbiór odpadów medycznych jest poświadczony umową i formularzami przekazania odpadów. Odpady komunalne w oddziałach szpitalnych usuwane są do pojemników pedałowych wyłożonych workami foliowymi w kolorze niebieskim, a następnie wynoszone do kontenerów ustawionych na zewnątrz budynków. Kontenery opróżniane są systematycznie przez firmę komunalną Urbis z Gniezna (Szpitalu NZOZ Vivax) oraz ALKOM FHU z Poznania (SP ZOZ Dziekanka ). Zakłady lecznictwa ambulatoryjnego. Kontrolą objęto 75 obiektów: niepubliczne przychodnie, poradnie specjalistyczne, poradnie stomatologiczne, poradnie psychiatryczne (60) Międzynarodowe Centrum Dializ, pracownie rentgenodiagnostyki (2) oraz zakłady rehabilitacji leczniczej (12) Przychodnie i poradnie to zespoły lekarzy rodzinnych i specjalistycznych z zakresu medycyny rodzinnej, internistycznej, neurologicznej, okulistycznej, dermatologicznej, stomatologicznej, poradni zdrowia psychicznego. Zakłady rehabilitacji leczniczej świadczą usługi z zakresu laseroterapii, elektrolecznictwa, światłolecznictwa, masażu, kinezyterapii, krioterapii, hydroterapii, zabiegów parafinowych, inhalacji, magnetoterapii. Stan sanitarno-techniczny. Stan sanitarno-techniczny placówek jest dobry. W pomieszczeniach powierzchnie są zmywalne, odporne na działanie środków dezynfekcyjnych, zapewniony jest punkt mycia i dezynfekcji rąk oraz wentylacja grawitacyjna. W węzłach sanitarnych znajduje się wentylacja mechaniczna. W 9 placówkach na drodze wydanych decyzji wyegzekwowano poprawę stanu sanitarno technicznego: W 4 placówkach w wyniku podjętych działań związanych z wynikami kontroli wydano pisemne zalecenia pokontrolne, które zostały wykonane. W 1 podmiocie, w którym w wyniku kontroli stwierdzono zły stan sanitarno techniczny pomieszczeń toczy się postępowanie administracyjne (wydana decyzja zarządzająca). Bieżąca czystość i utrzymanie porządku. W zakresie czystości bieżącej nie stwierdzono nieprawidłowości. Sprzątanie i dezynfekcja pomieszczeń odbywa się prawidłowo, zgodnie z opracowanymi procedurami. Sprzęt do utrzymania czystości przechowywany jest prawidłowo w pozycji zawieszonej, w wydzielonym pomieszczeniu z dostępem do miejsca jego mycia i dezynfekcji. Stosuje się osobny sprzęt dla poszczególnych stref czystości. 32

33 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Kwestionowano stan sanitarno-higieniczny w 5 obiektach. Postępowanie z odpadami medycznymi. W trakcie świadczenia usług medycznych odpady wytwarzane są w 58 spośród kontrolowanych 75 obiektów. Odpady na etapie ich wytworzenia są segregowane. Odpady o ostrych końcach gromadzone są w pojemnikach twardościennych, jednorazowego użytku, odpornych na działanie wilgoci. Pozostałe odpady medyczne gromadzone są w workach w kolorze czerwonym w oznakowanych pojemnikach wielokrotnego użytku. Pojemniki po użyciu są dezynfekowane i myte. Następnie odpady przekazywane są do magazynu odpadów medycznych, gdzie zapewnione są powierzchnie zmywalne, odporne na działanie środków dezynfekcyjnych, zapewniony jest również prawidłowo wyposażony punkt do mycia i dezynfekcji rąk. Odpady przechowywane są w urządzeniu chłodniczym (lodówka) nie dłużej niż 30 dni, po tym czasie odbierane przez specjalistyczne firmy utylizacyjne: Hygea, Troxi, Mardo, Rymed, Medspal, TransMed. Magazyn odpadów po opróżnieniu jest poddawany dezynfekcji i myciu przy pomocy odpowiednich środków. Odbiór odpadów medycznych jest udokumentowany umową oraz formularzem przekazania odpadów. Wszystkie placówki posiadają opracowaną i wdrożoną procedurę oraz instrukcję stanowiskową postępowania z odpadami medycznymi oraz materiałem zakaźnym. W zakresie gospodarki odpadami medycznymi kwestionowano postępowanie w 3 placówkach i we wszystkich wyegzekwowano poprawę. Gospodarka bielizną i pralnictwo. W placówkach stosowana jest bielizna jednorazowa (podkłady na kozetki, fartuchy ochronne) oraz wielokrotnego użytku (odzież ochronna, parawany, nakładki mopów). Czysta bielizna jest przechowywana w wydzielonej zamykanej szafie, z zachowaniem rozdziału odzieży ochronnej i własnej. Brudna bielizna gromadzona jest w oznakowanych pojemnikach, prana we własnym zakresie (48 obiektów) lub w pralniach publicznych i specjalistycznych (27 obiektów), pralnie te spełniają wymagania sanitarno-techniczne i higieniczne. Brudna bielizna jednorazowego użytku traktowana jest jako odpad medyczny lub komunalny w zależności od zanieczyszczeń. Stacja dializ. Pod nadzorem PSSE Gniezno znajduje się tylko jeden obiekt: NZOZ Międzynarodowe Centrum Dializ w Gnieźnie ul. Św. Jana. Placówka działa 7 dni w tygodniu. 33

34 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Stan sanitarno-techniczny pomieszczeń nie budzi zastrzeżeń. Pomieszczenia w dobrym stanie, o gładkich powierzchniach, odpornych na działanie środków dezynfekcyjnych. Za utrzymanie porządku odpowiada wynajęta firma. Sprzęt do utrzymania czystości jest oznakowany według stref czystości mikrobiologicznej. Stosuje się wózki sprzątające z wiaderkami, ścierki jednorazowego użytku oraz mopy wielokrotnego użytku prane w pralni zewnętrznej. Do mycia i dezynfekcji powierzchni stosuje się Clar-Surf, Oxa-Pol, Medicarina oraz Surfanios Lemon Fresh. Do dezynfekcji rąk stosuje się AHD Sprzęt porządkowy przechowywany jest prawidłowo, w wydzielonym pomieszczeniu gospodarczym z zapewnionym miejscem do jego mycia i dezynfekcji. Podczas przeprowadzonych w 2014 r. kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie czystości i utrzymania porządku. Centrum Dializ prowadzi uzdatnianie wody surowej na własne potrzeby. W obiekcie prowadzi się badania wody surowej w ramach kontroli urzędowej (badania bakteriologiczne i fizykochemiczne 12 razy w ciągu roku) przez Powiatową Stację Sanitarno- Epidemiologiczną w Gnieźnie oraz wody uzdatnionej (badania fizykochemiczne 2 razy w roku, bakteriologiczne i pod kątem endotoksyn 1 raz w miesiącu) w ramach kontroli wewnętrznej. W pomieszczeniach Międzynarodowego Centrum Dializ zapewnione są prawidłowo wyposażone punkty do mycia i dezynfekcji rąk z dostępem do ciepłej wody. W zakresie gospodarki odpadami medycznymi nie stwierdzono nieprawidłowości. Obiekt posiada opracowaną i wdrożoną procedurę i instrukcję stanowiskową postępowania z odpadami medycznymi oraz materiałem zakaźnym. Stosowana jest bielizna jednorazowa (podkłady na fotele, fartuchy ochronne) oraz wielokrotnego użytku (odzież ochronna, nakładki mopów). Czysta odzież i bielizna jest przechowywana w wydzielonych zamykanych szafach, z zachowaniem rozdziału odzieży ochronnej i własnej. Brudna bielizna gromadzona jest w oznakowanym koszu, prana w pralni zewnętrznej. Stacja Dializ w tym zakresie spełnia wymagania sanitarno-techniczne i higieniczne. Praktyki zawodowe. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gnieźnie w roku 2014 objęła nadzorem ogółem 81 obiektów: 34

35 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ 1 16 Indywidualna praktyka lekarza 16 dentysty Indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska Indywidualna specjalistyczna praktyka lekarza dentysty Grupowa praktyka lekarska 15 Indywidualna specjalistyczna praktyka pielęgniarska 32 1 Inne obiekty praktyki zawodowej Stan sanitarno-techniczny. Stan sanitarno-techniczny obiektów jest dobry. Pomieszczenia posiadają powierzchnie zmywalne, odporne na działanie środków dezynfekcyjnych, o wymiarach dostosowanych do potrzeb prowadzonych praktyk, z wentylacją grawitacyjną (75), mechaniczną (6). W gabinetach znajduje się punkt mycia i dezynfekcji rąk, prawidłowo wyposażony. W gabinetach stosujących narzędzia wielokrotnego użytku znajduje się dodatkowo zlew do ich mycia i dezynfekcji (22 spośród kontrolowanych placówek). Sterylizację narzędzi prowadzi się we własnym zakresie z zachowaniem prawidłowego ciągu technologicznego. W roku 2014 kwestionowano stan 4 placówek. Bieżąca czystość i utrzymanie porządku. Sprzątanie i dezynfekcja pomieszczeń odbywa się prawidłowo, zgodnie z opracowanymi procedurami, za co odpowiada osoba prowadząca praktykę lub zatrudniony w tym celu pracownik. Postępowanie ze sprzętem porządkowym jest prawidłowe z zachowaniem wymagań higienicznych i stref czystości mikrobiologicznej. Do przechowywania sprzętu wydzielone jest osobne pomieszczenie ze zlewem do jego mycia i dezynfekcji. W zakresie czystości bieżącej stwierdzono nieprawidłowości w 1 obiekcie, a w zakresie utrzymania 35

36 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA porządku kwestionowano 3 obiekty, wyegzekwowano poprawę we wszystkich podmiotach. Postępowanie z odpadami medycznymi. W trakcie świadczenia usług odpady medyczne powstają w 29 obiektach. Są one gromadzone w sposób prawidłowy, nie dłużej niż 72h na stanowisku pracy oraz nie dłużej niż 30 dni w magazynie odpadów. Magazyny odpadów są prawidłowo wyposażone w urządzenia chłodnicze, posiadają gładkie, nadające się do mycia i dezynfekcji powierzchnie. W pomieszczeniu magazynu lub w jego bezpośrednim sąsiedztwie zapewniono prawidłowo wyposażony punkt do mycia i dezynfekcji rąk. Odpady są odbierane przez specjalistyczne firmy. Odbiór odpadów medycznych jest udokumentowany umową oraz formularzem przekazania odpadów. Gabinety wytwarzające odpady medyczne posiadają opracowaną i wdrożoną procedurę, a także instrukcję stanowiskową postępowania z odpadami medycznymi oraz materiałem zakaźnym. W wyniku przeprowadzonych kontroli nieprawidłowe postępowanie z odpadami medycznymi stwierdzono tylko w 1 placówce. Za wykazane nieprawidłowości pracownik został ukarany mandatem karnym na kwotę 200 zł. Wystosowano pismo nakazujące usunięcie w/w nieprawidłowości. Kontrola sprawdzająca wykazała prawidłowe postępowanie z odpadami medycznymi w placówce. Gospodarka bielizną i pralnictwo. W placówkach stosowana jest bielizna jednorazowa (podkłady na kozetki) oraz wielokrotnego użytku (odzież ochronna, parawany). Czysta bielizna jest przechowywana w wydzielonej zamykanej szafie, z zachowaniem rozdziału odzieży ochronnej i własnej. Brudna bielizna gromadzona jest w oznakowanym koszu, prana we własnym zakresie (77 obiektów). Tylko 4 spośród 81 skontrolowanych podmiotów korzysta z usług pralni takich jak PralBiel i Albart z Gniezna. Bielizna transportowana jest w workach ochronnych. Gabinety profilaktyki szkolnej. Pod nadzorem PSSE Gniezno znajdują się 32 gabinety profilaktyki szkolnej prowadzone przez pielęgniarki w ramach specjalistycznej praktyki zawodowej lub jako gabinety podlegające przychodni Zespołu Lekarzy Rodzinnych Vita z Witkowa (4 obiekty). Gabinety są czynne kilka godzin dziennie, 3-4 dni w tygodniu. Stan sanitarno-techniczny. Stan sanitarno-techniczny większości gabinetów profilaktyki szkolnej jest dobry. Kwestionowano stan sanitarno-techniczny w 4 gabinetach. Kontrole sprawdzające wykazały wykonanie zaleceń. 36

37 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Bieżąca czystość i utrzymanie porządku. Stan sanitarno-higieniczny gabinetów nie budził zastrzeżeń. Sprzątanie i dezynfekcja pomieszczeń odbywa się prawidłowo, zgodnie z opracowanymi procedurami. Osobą odpowiedzialną za utrzymanie czystości jest pielęgniarka (5) lub sprzątaczka szkolna (27). Postępowanie ze sprzętem porządkowym jest prawidłowe z zachowaniem wymagań higienicznych i stref czystości mikrobiologicznej. Postępowanie z odpadami medycznymi. Na 32 gabinety znajdujące się pod nadzorem PSSE Gniezno odpady medyczne wytwarzane są w 9 gabinetach profilaktyki szkolnej. Odpady przechowywane są na stanowisku pracy nie dłużej niż 72 godziny, często zabierane do miejsca gromadzenia w dniu wytworzenia. Środki transportu odpadów medycznych są wykonane z materiałów trwałych, odpornych na działanie środków dezynfekcyjnych, po każdym użyciu poddawane są dezynfekcji i myciu. Odpady medyczne przechowywane są w magazynach odpadów w urządzeniach chłodniczych, które spełniają wymogi sanitarno-higieniczne, nie dłużej niż 30 dni, a następnie odbierane są przez firmę Hygea z Lubasza (6 obiektów) oraz Troxi z Wrześni (3 obiekty). Odbiór odpadów medycznych jest udokumentowany umową oraz formularzem przekazania odpadów. Gabinety wytwarzające odpady medyczne posiadają opracowaną i wdrożoną procedurę i instrukcję stanowiskową postępowania z odpadami medycznymi oraz materiałem zakaźnym. W zakresie gospodarki odpadami medycznymi nieprawidłowości stwierdzono w 1 placówce. W ramach podjętych działań wystosowano pismo nakazujące uregulowanie prawidłowego postępowania z odpadami medycznymi zgodnie z obowiązującymi przepisami. Przeprowadzono również kontrolę sprawdzającą, która potwierdziła wykonanie wydanych zaleceń pokontrolnych odpady medyczne gromadzone prawidłowo, przechowywane w lodówce, odbierane raz w miesiącu przez firmę Troxi z Wrześni. Gospodarka bielizną i pralnictwo. W gabinetach medycyny szkolnej stosowana jest bielizna jednorazowa (podkłady na kozetki) oraz wielokrotnego użytku (odzież ochronna, parawany). Czysta bielizna jest przechowywana w wydzielonej zamykanej szafie, z zachowaniem rozdziału odzieży ochronnej i własnej. Brudna bielizna gromadzona jest w oznakowanym koszu, prana we własnym zakresie, transportowana w workach ochronnych. Tylko w 2 gabinetach: Zakład Poprawczy w Trzemesznie i Zakład Poprawczy w Witkowie brudna bielizna prana jest w pralniach na terenie tych obiektów. 37

38 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Podsumowanie: 1. Stan sanitarno techniczny szpitali systematycznie poprawia się. W roku 2014 nie stwierdzono nieprawidłowości związanych ze świadczeniem usług sprzątających w omawianych podmiotach. 2. Opracowane i wdrożone procedury dotyczące postępowania z odpadami medycznymi, brudną bielizną, po ekspozycji na materiał zakaźny oraz dezynfekcji pomieszczeń i sprzętów wymuszają właściwe postępowanie w wymienionych obszarach i minimalizują ryzyko zarażenia i zachorowania na choroby zakaźne. W podobny sposób działają kontrole wewnętrzne prowadzone przez wyznaczonych pracowników szpitali. 3. W roku 2014 w ewidencji PSSE Gniezno znajdowało się 311 obiektów. Przeprowadzono w nich w ramach prowadzonego nadzoru 166 kontroli planowych, sprawdzających, interwencyjnych i odbiorowych. 4. Żadna placówka nie została oceniona na koniec roku negatywnie. Wykazywane w trakcie prowadzenia kontroli nieprawidłowości były sukcesywnie usuwane lub zostaną usunięte w najbliższym czasie. 5. Na szczególne wyróżnienie ze względu na znaczną poprawę stanu sanitarnego w porównaniu do roku ubiegłego zasługują: PLRiS Vitamed, ul. Cymsa 16 Gniezno, Centrum Medyczne Salomed, ul. Wolności Gniezno, PZLR GAL-MED., ul. Brzozowa 2 Niechanowo, PZLR PROMED Kiszkowo. 6. Nieprawidłowości dotyczące postępowania z odpadami medycznymi, brudną bielizną lub dezynfekcją pomieszczeń i sprzętów zdarzają się rzadko, dzięki wprowadzeniu procedur zapobiegających potencjalnym zakażeniom i zachorowaniom na choroby zakaźne. 7. Kontrola wewnętrzna prowadzona na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2010r. spowodowała, iż część nieprawidłowości jest wskazywana i usuwane przez kierownictwo placówki. 8. Część placówek nadal nie korzysta z usług pralni profesjonalnych. Odzież ochronna i bielizna wielokrotnego użytku prana jest we własnym zakresie, co nie zawsze stwarza odpowiednie warunki procesu. 38

39 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ 2.2. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Działalność kontrolna w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego. Ewidencja pionu higieny pracy obejmowała w roku 2014 łącznie 564 podmioty gospodarcze, w których zatrudnionych było blisko 15 tys. ludzi. W porównaniu do roku 2013 liczba osób objętych nadzorem nieznacznie wzrosła. Kontrole przeprowadzono w 180 podmiotach, co stanowi około 1/3 wszystkich objętych ewidencją. Bezpośrednim nadzorem objęto zatem warunki pracy dla 8,8 tys. pracowników. Łącznie przeprowadzono 266 kontroli. Struktura nadzorowanych zakładów, określona liczbą zatrudnionych pracowników, nie zmienia się od kilku lat i przedstawia się następująco: zakładów zatrudniających do 9 pracowników jest 300, zakładów zatrudniających pracowników jest 202, zakładów zatrudniających pracowników jest 52, zakładów zatrudniających 250 i więcej pracowników jest 10. Nadal dominują mikro i małe zakłady zatrudniające do 50 pracowników. Jest ich łącznie 502 co stanowi 89% ogółu. Zakłady duże, zatrudniające powyżej 250 pracowników, stanowią niespełna 2% wszystkich. Objęto nadzorem dużo nowych podmiotów, ale są to podmioty o niskim liczbowo stanie zatrudnienia. 9% 2% 36% 53% do 9 zatrudnionych 0d zatrudnionych od zatrudnionych pow yżej 250 zatrudnionych Rys. Liczba zakładów pracy objętych nadzorem w 2014r. w zależności od zatrudnienia. W wyniku stwierdzonych uchybień wydanych zostało 80 decyzji merytorycznych zawierających 159 nakazy. Najczęściej stwierdzano naruszenia obowiązujących wymagań w zakresie: 39

40 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA systematycznego przeprowadzania pomiarów stężeń/natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy i rejestru wyników 41 przypadki, przeprowadzenia właściwej oceny ryzyka zawodowego dla pracowników zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach pracy 25 przypadki, prawidłowego funkcjonowania systemu udzielania I pomocy oraz profilaktycznej opieki lekarskiej nad pracownikami 34 przypadki, zapewnienia pracownikom właściwych pomieszczeń sanitarno-higienicznych i pomieszczeń pracy 25 przypadków, właściwej klasyfikacji i oznakowania niebezpiecznych chemikaliów, produktów biobójczych i detergentów 23 przypadki. niebezpieczne chemikalia 14% inne 7% pomiary w środowisku pracy i ich rejestry 26% stan sanitarny zaplecza sanitarnego i pomieszczeń pracy 16% badania profilaktyczne i I pomoc 21% ocena ryzyka zawodowego 16% Rys. Nakazy wydane w roku 2014 ( ogólna liczba 159). Egzekwowanie wydanych zarządzeń i zaleceń skutkuje stałą, systematyczną poprawą stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń pracy oraz pomieszczeń i urządzeń sanitarno-higienicznych. Prawidłowy stan techniczny ułatwia utrzymanie pomieszczeń we właściwym stanie porządkowym i czystości bieżącej, co wpływa na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy. W roku 2014 nie nałożono żadnego mandatu karnego za nieprawidłowości w tym zakresie. 40

41 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ nowoczesne hale produkcyjne 41

42 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Pomieszczenia sanitarno-higieniczne: umywalnia z natryskami szatnia Każdorazowo podczas kontroli zwraca się uwagę na przestrzeganie wymogów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Pracodawcy deklarują przestrzeganie wymogów w tym zakresie. Obiekty są oznakowane we właściwy sposób. Ilość typowych, właściwie przygotowanych palarni jest niewielka - miejsca do palenia wyznaczane są najczęściej na zewnątrz tj. poza budynkami zakładu. Za nie przestrzeganie zakazu palenia w pomieszczeniach pracy w roku sprawozdawczym nałożono 3 mandaty karne na łączną kwotę 500zł Czynniki szkodliwe dla zdrowia (narażenie zawodowe). Dla czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy określone zostały, i są prawnie obowiązujące, normatywy higieniczne tj. wartości, których w środowisku pracy przekraczać nie wolno. Powyższe ma na celu zapewnienie takich warunków pracy, które nie spowodują negatywnych zmian w zdrowiu pracownika wykonującego pracę przez cały okres aktywności zawodowej. Niestety, tak określone wymogi nie wszędzie są zachowane. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia występują obecnie w 50 zakładach pracy na terenie powiatu tj. ok. 9% ogółu objętych nadzorem i jest to wartość porównywalna z latami ubiegłymi. W roku 2014 kontrolami objęto 25 z nich. W warunkach niezgodnych z obowiązującymi normatywami higienicznymi pracują obecnie 581 osoby tj. ok 4% wszystkich zatrudnionych. Liczba ta w ostatnim roku nieco się zmniejszyła. Obserwuje się słabą, aczkolwiek spadkową tendencję. 42

43 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Najczęściej przekraczana jest norma higieniczna obowiązująca dla hałasu ustalona na poziomie 85dBA. Praca w takich warunkach stwarza ryzyko powstania trwałego ubytku słuchu. W takim narażeniu pracują 579 osoby. Wielkość ta zmniejszyła się w odniesieniu do roku 2013 o 63 osoby, ale nadal jest znacząca. Walka z ekspozycją na hałas nie jest łatwa szczególnie na stanowiskach związanych z mechaniczna obróbką metalu czy drewna. Znacznie korzystniej przedstawia się sytuacja w zakresie nadmiernego zapylenia powietrza na stanowiskach pracy. Obecnie w zapyleniu wyższym od maksymalnie dopuszczalnego pracują 4 osoby (w roku 2013 było 19 osób), a przekroczenia wartości maksymalnych nie są duże (poniżej 2x NDS). Kolejnym czynnikiem szkodliwym dla zdrowia, występującym w nadmiernym natężeniu są drgania mechaniczne przekazywane na kończyny górne. W takiej ekspozycji pracuje 5 osób (dotyczy dwóch zakładów pracy). Wyegzekwowano zabezpieczenie pracowników w specjalistyczne rękawice antywibracyjne i konsekwentne ich stosowanie. Podobnie jak w roku ubiegłym, nie stwierdza się przypadków zatrudnienia na stanowiskach, gdzie czynniki chemiczne występowałyby w stężeniach wyższych od dopuszczalnych Hałas Pyły Drgania Rys. Liczba osób pracujących w przekroczeniach NDS/NDN czynników szkodliwych dla zdrowia w 2014 r. Ocenić należy, na podstawie przytoczonych wyżej liczb, że największym problemem na terenie powiatu jest praca w ekspozycji na hałas przekraczający wartość normy higienicznej. Ten problem obserwowany jest od wielu już lat i powiat gnieźnieński nie jest w tym przypadku odosobniony. Walka z hałasem jest trudna, ale odnotowujemy co roku pewną poprawę. Przez podejmowane działania wyegzekwowano od pracodawców obowiązek opracowania i wdrażania w życie programów ograniczania narażenia na ten 43

44 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA czynnik szkodliwy dla zdrowia. Pracodawcy (choć dotyczy to głównie dużych podmiotów gospodarczych) w ramach przyjętych programów wprowadzają nowe rozwiązania techniczne, takie jak obudowy dźwiękochłonne maszyn, modernizacja parku maszynowego, wydzielenie i izolacja tzw. głośnych stanowisk. Niekiedy podejmuje się działania organizacyjne polegające na skracaniu czasu ekspozycji na nadmierny hałas. Egzekwuje się zaopatrzenie pracowników w osobiste ochrony słuchu oraz konsekwentne przestrzeganie ich stosowania, a także terminowe przeprowadzanie badań lekarskich profilaktycznych wraz z badaniami audiometrycznymi. Strefy zagrożone hałasem są właściwie oznakowane. Prowadzone działania, związane m.in. z egzekwowaniem od pracodawców dokonania właściwej oceny ryzyka zawodowego i zapoznanie z nią pracowników, prowadzą do podniesienia świadomości pracowników w zakresie istniejących w ich środowisku pracy zagrożeń, co przekłada się na ich zachowania prozdrowotne w czasie wykonywania czynności zawodowych. Istotne zagrożenie dla zdrowia może stanowić zawodowy kontakt z czynnikami rakotwórczymi. Zatrudnianie pracowników w kontakcie z tego rodzaju czynnikami występuje w 19 obiektach na terenie powiatu. W roku 2014 skontrolowano 6 z nich, gdzie w ekspozycji na czynniki kancerogenne pracują 54 osoby. Jednym z obowiązków pracodawcy jest dokonanie wnikliwej identyfikacji wszystkich zagrożeń występujących na stanowiskach pracy, a następnie oszacowanie istniejącego ryzyka zawodowego. Te zadania realizowane są jeszcze zbyt często bardzo pobieżnie i niezgodnie z obowiązującymi w tym zakresie wymogami. Pracodawcy nie zawsze zapoznają z opracowaną oceną pracowników - nie mogą oni zatem świadomie podejmować takich zachowań, które wpływają na podniesienie ich bezpieczeństwa. Analiza ryzyka zawodowego jest wstępem do podejmowania działania, które pozwolą tym ryzykiem skutecznie zarządzać, tj. identyfikować występujące zagrożenia, a następnie je kontrolować i minimalizować czy nawet eliminować Choroby zawodowe W roku 2014 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wydał 14 decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej, w tym 9 decyzji dotyczyło chorób tzw. azbestozależnych. Właśnie choroby powstałe na skutek zatrudnienia w ekspozycji na pył azbestu są grupą dominującą już od roku 2010 (stanowią obecnie ok. 58% ogółu). Są to zarówno choroby opłucnej lub osierdzia jak i choroby nowotworowe. Wszystkie stwierdzone tego typu przypadki dotyczyły byłych pracowników firmy IZOPOL SA (obecnie Cembrit PRODUCTION S.A.) w Trzemesznie. 44

45 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Byli pracownicy branży azbestowej tj. zakładów zajmujących się w przeszłości przerobem azbestu, objęci są stałą opieką lekarską profilaktyczną w ramach tzw. programu AMIANTUS. Choroby związane z tym narażeniem z pewnością jeszcze przez długi czas będą rozpoznawane i stwierdzane, co wiąże się m.in. z długim okresem latencji chorób nowotworowych oraz powolnym rozwojem pylicy (azbestozy), chorób opłucnej czy osierdzia wywołanych azbestem. Z uwagi na realizację programu AMIANTUS poprawiła się znacznie ich wykrywalność i zgłaszalność. Obecnie ekspozycja pracowników na pyły azbestu ma miejsce tylko przy wykonywaniu prac związanych z rozbiórką elementów budowlanych zawierających azbest (dotyczy głównie pokryć dachowych) oraz ich zabezpieczeniem, transportem i składowaniem. W Polsce realizowany jest rządowy program usuwania azbestu. Prace rozbiórkowe elementów azbestowo-cementowych wykonywane są również na terenie naszego powiatu. W roku 2014 tego typu prace wykonywała firma mająca siedzibę poza powiatem. Firma była kontrolowana już w roku ubiegłym odnośnie warunków pracy i zabezpieczenia pracowników nie stwierdzono nieprawidłowości. W roku 2014 przeprowadzono 1 kontrolę w trakcie trwania prac rozbiórkowych prace wykonywane były zgodnie z wymogami. W roku 2014 stwierdzono 1 przypadek zachorowania na chorobę zawodową u tzw. białego personelu dot. przewlekłego zapalenia wątroby typu C. Jest to pierwszy przypadek od kilku już lat. Pomimo dużej ilości osób zatrudnionych w warunkach ryzyka uszkodzenia słuchu, od dłuższego czasu nie stwierdza się zawodowego uszkodzenia słuchu. Odnotowano również znaczący spadek chorób zawodowych związanych z nadmiernym obciążeniem narządu głosu u nauczycieli w roku sprawozdawczym stwierdzono 3 tego rodzaju przypadki. Środowisko pracy ulega stale zmianie - stosowane są nowe technologie, nowe chemikalia itd., co skutkuje zmianą narażenia zawodowego. Jedne typy chorób zawodowych znikają, a pojawiają się nowe zachorowania zawodowe, np. związane z oddziaływaniem alergenów czy też sposobem wykonywania pracy. Liczba i rodzaj stwierdzanych chorób zawodowych w dużym stopniu są odzwierciedleniem warunków pracy występujących w przeszłości. 45

46 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok 2014 rok liczba chorób zawodowych ogółem Rys. Liczba stwierdzanych chorób zawodowych w latach choroby narządu głosu choroby azbestozależne inne Rys. Liczba stwierdzonych chorób zawodowych w poszczególnych grupach chorób w latach Substancje i preparaty niebezpieczne, prekursory narkotyków, produkty biobójcze, detergenty oraz środki zastępcze. Nadzór nad chemikaliami, w tym prekursorami narkotyków kat. 2 i 3, detergentami, produktami biobójczymi, środkami ochrony roślin oraz środkami zastępczymi czyli tzw. dopalaczami jest kolejnym obszarem działania Inspekcji Sanitarnej. Działania kontrolne prowadzone są w zakresie wymogów obowiązujących zarówno producentów jak i importerów, dystrybutorów oraz stosujących. Wdrażane są kolejne etapy prawa chemicznego m.in. w zakresie rozporządzenia RECH i rejestracji substancji, w zakresie klasyfikacji (CLP) oraz oznakowania substancji chemicznych i ich mieszanin, a także wymaganych kart charakterystyki czy scenariuszy narażenia. 46

47 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Na terenie powiatu nadzorem w zakresie realizacji prawa chemicznego objętych jest 268 podmiotów. W tym zakresie przeprowadzono 167 kontroli i wydano 14 decyzji zarządzających usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. W ramach nadzoru nad prekursorami narkotyków kat. 2 i 3 przeprowadzono 39 wizytacji, podczas których nie stwierdzono nieprawidłowości w ich dystrybucji czy zabezpieczeniu. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny nie otrzymał również żadnego zgłoszenia dokonywania podejrzanych transakcji z tego rodzaju chemikaliami. Na terenie powiatu nie funkcjonują podmioty zajmujące się wprowadzaniem do obrotu, importem bądź eksportem prekursorów narkotyków kat.2. Nadzorem objętych jest 7 podmiotów wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków kat. 3 oraz 38 podmiotów, które te prekursory stosują. W roku 2014 prowadzony był również bieżący nadzór nad przestrzeganiem wymogów związanych z wprowadzaniem do obrotu produktów biobójczych. Ewidencją objęte są 24 podmioty wprowadzające do obrotu produkty biobójcze, w tym 1 producent (podmiot zobowiązany do uzyskania stosownego pozwolenia na obrót). Kontrolami objęto również podmioty, w których w procesie technologicznym stosowane są tego typu produkty. Łącznie przeprowadzono 30 kontroli. Tylko w wyniku 1 z nich stwierdzone były nieprawidłowości dotyczyły błędnej karty charakterystyki stosowanego produktu. Nadzór w zakresie detergentów skierowany był głównie na producentów i dużych dystrybutorów - przeprowadzono łącznie 3 kontrole, w trakcie których nie stwierdzono nieprawidłowości. W roku 2014 nie było żadnego powiadomienia z systemu RAPEX (system utworzony dla zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów na obszarze całej UE i obejmujący wszystkie produkty nieżywnościowe). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny sprawuje również nadzór nad przestrzeganiem wymogów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zakresie środków zastępczych. Swoje działania Powiatowy Inspektor Sanitarny realizował przy współpracy z Powiatową Komendą Policji głównie w zakresie wspólnego przeprowadzania kontroli obiektów wprowadzających tzw. nowe narkotyki i przekazywania posiadanych informacji. W roku 2014 przeprowadzono 7 kontroli w zakresie nadzoru nad dopalaczami, z czego 1 z nich odbyła się w ramach corocznej międzynarodowej akcji OPERATION PANGEA INTERNATIONAL WEEK OF ACTION. 47

48 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Kontrole dotyczyły 2 sklepów w Gnieźnie, w których kolejno funkcjonowały różne podmioty gospodarcze (tzw. wyprowadzanie firm). Wszystkie kontrole były celowane każdorazowo stwierdzano, iż w sprzedaży oferowane były produkty, w odniesieniu do których istniało wysoko uzasadnione podejrzenie, iż są to środki zastępcze w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii. W wyniku prowadzonych działań Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wydał 7 decyzji w oparciu o art. 27c ust. 1 ustawy o PIS dotyczący zatrzymania produktów na czas przeprowadzenia ich oceny i badań oraz 4 decyzje na podstawie art. 27c ust.6 ustawy o PIS zakaz wprowadzania do obrotu, wycofanie z obrotu i zniszczenie produktów na koszt strony. Wydane zostały 2 decyzje zakazujące prowadzenia działalności w oparciu o art. 27c ust. 3 ustawy o PIS. Ponadto wydano 4 decyzje w oparciu o art. 52a ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii nakładające kary w łącznej wysokości zł. W jednym przypadku (dotyczy kwoty zł) sprawę skierowano do egzekucji do właściwego urzędu skarbowego. W dwóch kolejnych sprawach umorzono postępowanie, a 1 sprawa jest w toku. W roku 2014 zatrzymano i zabezpieczono łącznie 204 produkty. Badaniom poddano 14 produktów, z czego 2 próbki dotyczyły produktów zatrzymanych w roku Koszty badań wyniosły łącznie 3.645,72zł, z czego kwota 447,72 zł dotyczyła próbek produktów zatrzymanych w 2013r. Dotychczas nie wyegzekwowano od stron postępowania żadnych kwot poniesionych na badania sprawy w toku. We wszystkich przebadanych produktach wykryto środki zastępcze tj.: UR 144, AM 2201, alfa PVP, pentedron, 3-MMC. Prowadzenie działalności w temacie dopalaczy jest trudne głównie z uwagi na fakt, iż Państwowa Inspekcja Sanitarna nie ma odpowiednich narzędzi (możliwość kontrolowanego zakupu, przeszukanie sklepu, przesłuchanie itp.). Prowadzone postępowania mają charakter administracyjny. Schemat działania firm jest jednakowy tzn. po kontroli następuje likwidacja firmy, która wprowadzała dopalacze i na to miejsce wprowadza się inną. Nowa firma jest zarejestrowana pod tym samym adresem i prowadzą ją te same osoby fizyczne. Podobna sytuacja dotyczy wprowadzanych produktów tzn. są to de facto te same produkty, (co potwierdzają badania) nawet są tak samo opakowane, ale mają zmienioną nazwę i nazwę wprowadzającego do obrotu. 48

49 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Ponadto, często w tym samym lokalu funkcjonują dwie firmy, aby w ten sposób utrudnić działanie organom Państwowej Inspekcji Sanitarnej - szczególnie w momencie wydania decyzji o zakazie prowadzenia działalności. Częstą praktyką jest przesyłanie przez stronę sprzeciwu do kontroli, czy każdorazowe odwołanie się od wydanej decyzji do organu II instancji przy powoływaniu się na błędne i niezgodne z prawdą argumenty. Takie działanie niestety wydłuża sam proces postępowania administracyjnego. Potwierdzeniem powyższego jest fakt, iż wszystkie podjęte postępowania z wyjątkiem jednego, nie są jeszcze zakończone. W trakcie są również postępowania wszczęte już w roku Pomimo wskazanych trudności prowadzone działania doprowadziły do likwidacji 1 sklepu, a w drugim firma ma zakaz prowadzenia działalności pomieszczenie jest zaplombowane. Wnioski: 1. W roku 2014 bezpośrednimi działaniami kontrolnymi objęto 180 podmioty zatrudniające 8,8 tys. pracowników. 2. W wyniku 266 kontroli wydano 80 decyzji z 159 nakazami zarządzającymi poprawę warunków pracy oraz bezpieczeństwa związanego z wprowadzanymi do obrotu bądź stosowanymi niebezpiecznymi substancjami chemicznymi oraz ich mieszaninami. 3. Stwierdzono 14 przypadków chorób zawodowych dominują, podobnie jak w latach ubiegłych, choroby azbestozależne (9 przypadków) stwierdzane u byłych pracowników firmy IZOPOL S.A. (obecnie CEMBRIT PRODUCTION S.A.) w Trzemesznie. 4. Stały nadzór nad warunkami pracy przyczynia się do poprawy warunków pracy, co skutkuje systematycznym, choć powolnym, spadkiem liczby osób zatrudnionych w warunkach szkodliwych dla zdrowia oraz zmniejszeniem liczby stwierdzanych chorób zawodowych. 5. Kontrola przestrzegania wymogów w zakresie wprowadzanych do obrotu niebezpiecznych chemikaliów, detergentów, produktów biobójczych czy prekursorów narkotyków przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa ich użytkownikom, w tym także konsumentom, oraz środowiska. 49

50 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA 2.3. OBIEKTY ŻYWNOŚCIOWO-ŻYWIENIOWE Nadzór sanitarny nad obiektami W roku 2014 w ewidencji zakładów żywnościowo - żywieniowych znajdowało się ogółem 1327 obiektów (w roku ) w tym: 136 obiektów produkcji żywności, 770 obiekty obrotu żywnością, 301 obiektów żywienia zbiorowego otwartego, 116 obiektów żywienia zbiorowego zamkniętego. 2 wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, 2 miejsca obrotu przedmiotami użytku, i 88 gospodarstw produkcji pierwotnej. Liczba zewidencjonowanych obiektów w roku 2014 w porównaniu z 2013 zwiększyła się o 87 zakładów. W nadzorowanych obiektach przeprowadzono ogółem 1421 kontroli i rekontroli sanitarnych. Wydano 150 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień w tym 1 decyzja unieruchomienia zakładu oraz 25 decyzji zakazujących wprowadzania produktów do obrotu, a winnych zaniedbań sanitarno porządkowych ukarano 43 mandatami na kwotę zł. Ponadto wydano również 6 postanowień o nałożeniu grzywny i tytułów wykonawczych oraz 256 decyzji zatwierdzających działalność obiektów. W ramach nadzoru nad obrotem grzybami świeżymi wydano 208 atestów na grzyby świeże oraz udzielono 89 porad osobom prywatnym w zakresie przynależności gatunkowej grzybów. Ponadto prowadzono nadzór nad obiektami obrotu kosmetykami ogółem przeprowadzono 9 kontroli, monitorowano również występowanie w obrocie niedozwolonych kosmetyków zgłoszonych w systemie RAPEX. 50

51 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Przedstawienie stanu sanitarnego grup obiektów (wyrażonego w % obiektów niezgodnych) Tab. Stan sanitarny obiektów wyrażony odsetkiem zakładów złych w latach Lata Odsetek obiektów o złym stanie sanitarnym , , , , , , ,3 Stan sanitarny obiektów w latach Odsetek obiektów o złym stanie sanitarnym (%) 0,9 0,8 0,7 0,6 0,5 0,4 0,3 0,2 0, Lata Na podstawie w/w danych liczbowych można stwierdzić, iż w roku 2014 nastąpiło nieznaczne zwiększenie odsetka obiektów żywnościowo żywieniowych niezgodnych z wymaganiami, który wyniósł 0,3 % (w roku ,1%). Porównanie stanu sanitarnego grup obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku w latach

52 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Tab. Stan sanitarny obiektów żywności i żywienia w latach Lp. NAZWA OBIEKTU % obiektów niezgodnych z wymaganiami Piekarnie ,8 6, Ciastkarnie Sklepy spożywcze 1,4 0,5 0 0,2 0 0,2 4. Zakłady żywienia zbiorowego - otwarte 0 1,3 0,9 0,7 0 0,7 5. Zakłady małej gastronomii 0 0 1,0 0 0,6 1,2 6. Zakłady żywienia zbiorowego - zamknięte 1, Hurtownie Kioski spożywcze W roku 2014 odnotowano nieznaczny wzrost liczby obiektów niezgodnych z wymaganiami w grupach: sklepy spożywcze i zakłady żywienia zbiorowego otwartego. Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, uwzględniającymi przepisy w zakresie wymagań higienicznych. Zgodnie z wymaganiami prawa żywnościowego przedsiębiorcy branży spożywczej są zobowiązani do zapewnienia bezpieczeństwa produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności, poprzez stosowanie zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz wdrożenia i utrzymania kontroli wewnętrznej w zakładach w oparciu o zasady systemu HACCP (Analiza Zagrożeń i Krytyczne Punkty Kontroli). Z porównania rożnych rodzajów obiektów wynika, iż najgorszy stan sanitarny utrzymuje się z pewnymi odchyleniami, w tych samych grupach zakładów, tj. w sklepach oraz zakładach żywienia zbiorowego otwartego. W roku 2014 poddano ocenie, na podstawie arkuszy oceny stanu sanitarnego 781 obiektów żywnościowo żywieniowych (od połowy roku ocenę przeprowadzano na nowych arkuszach). Spośród ocenionych cztery obiekty uznano za niezgodne z wymaganiami, co stanowi pogorszenie w porównaniu do roku 2013 (jeden obiekt niezgodny). Podsumowując powyższe analizy należy stwierdzić, iż największe zmniejszenie odsetka obiektów niezgodnych nastąpiło w piekarniach (od 10% w roku 2010 do 0% w roku 2013), natomiast na podkreślenie zasługuje również fakt, iż w ciastkarniach od roku 2009 nie 52

53 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ stwierdzono też obiektów niezgodnych z wymaganiami, a w zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego nie wystąpiły obiekty niezgodne od roku Opis grup obiektów w kolejności od tych o najgorszym stanie sanitarnym W roku 2014 największy procent obiektów niezgodnych z wymaganiami wystąpił w zakładach żywienia zbiorowego otwartego 1 restauracja 0,7 % oraz 2 zakłady małej gastronomii 1,2 % obiektów niezgodnych. Obiekty te uznano za niezgodne z wymaganiami z uwagi na brak dezynfekcji naczyń, brak orzeczeń lekarskich pracowników zatrudnionych w barze, a także ze względu na nieprawidłowe przechowywanie żywności przerwanie ciągłości łańcucha chłodniczego i przeterminowane artykuły spożywcze. Na ogólna liczbę 301 zakładów żywienia zbiorowego otwartego - w tym 164 obiektów małej gastronomii skontrolowano 256 obiektów, a klasyfikację sanitarną przeprowadzono w 216 placówkach. W porównaniu do roku 2013 odnotowano nieznaczne zwiększenie wskaźnika obiektów niezgodnych (w restauracjach o 0,7%, w małej gastronomii o 0,6%). Główne nieprawidłowości w zakładach żywienia zbiorowego otwartego to: brak ciągłości łańcucha chłodniczego brak dezynfekcji naczyń, użytkowanie zniszczonego sprzętu, nieprawidłowa funkcjonalność pomieszczeń, przeterminowane artykuły spożywcze. W efekcie przeprowadzonych w w/w obiektach 357 kontroli sanitarnych (155 kontroli w zakładach małej gastronomii) - wydano 34 decyzji administracyjnych w celu poprawy stanu sanitarno-technicznego, w tym 1 decyzję wstrzymującą działalności obiektu i 3 decyzji zakazujące wprowadzanie do obrotu produktu. Za stwierdzone nieprawidłowości dotyczące stanu higienicznego nałożono 12 mandatów karnych na sumę 3.150zł. W zakładach żywienia zbiorowego otwartego - 86% zakładów posiada wdrożone zasady Dobrej Praktyki Higienicznej, natomiast system HACCP został opracowany i wdrożony w 119 obiektach (w tym w 32 zakładach małej gastronomii). Największą grupą nadzorowanych obiektów stanowiących 44% ogółu są sklepy spożywcze. W roku 2014 zarejestrowanych było 584, w tym 22 super i hipermarkety. Wskaźnik obiektów niezgodny z wymaganiami w roku 2014 wyniósł 0,2 % (w roku 2013 nie stwierdzono obiektów niezgodnych). 53

54 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Stan sanitarny i techniczny sklepów jest zróżnicowany. W nowych, dużych sklepach dobrze oceniono wyposażenie sal sprzedaży, elektroniczne monitorowanie temperatury w ladach i urządzeniach chłodniczych. Nadal jednak najwięcej zastrzeżeń, podobnie jak w latach ubiegłych stwierdzono w małych sklepach, gdzie do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości należały: nieprawidłowe przechowywanie artykułów spożywczych, naruszanie ciągłości łańcucha chłodniczego, zatrudnianie osób bez aktualnych badań lekarskich, oferowanie do sprzedaży przeterminowanych artykułów spożywczych, sprzedaż środków spożywczych bez oznakowania lub niewłaściwie oznakowanych, przechowywanie nietrwałej żywności poza urządzeniami chłodniczymi, niezachowanie należytej czystości i porządku, głównie na zapleczu sklepu, mimo znacznej poprawy, niewystarczający stopień wdrażania zasad GHP (brak zapisów potwierdzających wykonywanie czynności określonych w instrukcjach i procedurach). W roku 2014 przeprowadzono w sklepach spożywczych 675 kontroli sanitarnych i rekontroli, 7 kontroli interwencyjnych, które związane były głównie ze skargami konsumentów na jakość produktów lub niewłaściwych stan sanitarno porządkowy w zakładach. Wydano 78 decyzji administracyjnych w tym 21 decyzji zakazujących wprowadzanie do obrotu nieprawidłowych środków spożywczych. Każda decyzja administracyjna wydawana w związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości techniczno higienicznych we wszystkich grupach obiektów związana była z obciążeniem podmiotów gospodarczych kosztami przeprowadzonych kontroli, czyli wydania decyzji płatniczych. Za nieprzestrzeganie wymagań dotyczących zachowania czystości i porządku oraz warunków higieny, a także za wprowadzanie do obrotu przeterminowanej żywności nałożono 23 mandaty na sumę zł. 54

55 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Do badań laboratoryjnych pobrano w sklepach 159 próbek środków spożywczych, z których żadnej nie zakwestionowano. W ponad 90% zewidencjonowanych sklepach spożywczych zostały opracowane i wdrożone procedury i instrukcje dobrej praktyki higienicznej, natomiast w 59 sklepach (10%) w tym we wszystkich supermarketach wdrożono zasady systemu HACCP. Piekarnie to grupa obiektów, w której odnotowano największą poprawę zmniejszenie wskaźnika obiektów niezgodnych z 6,2% w roku 2012 do 0 % w roku 2013 i W roku 2014 nadzorem sanitarnym objęto 11 piekarni, w których przeprowadzono 27 kontroli sanitarnych i rekontroli. Z przeprowadzonych ocen sanitarnych wynika, że w dalszym ciągu w piekarniach powtarzają się takie nieprawidłowości jak: - zły stan techniczny pomieszczeń, maszyn i urządzeń, - niefunkcjonalność pomieszczeń, - nieprawidłowe warunki przechowywania wyrobów gotowych wymagających składowania w warunkach chłodniczych, - często brak skutecznej wentylacji w pomieszczeniach magazynowych oraz brak zabezpieczenia punktów oświetleniowych przed rozpryskiem szkła. Częstym stwierdzanym uchybieniem były również zabrudzenia i zawilgocenia ścian i sufitów oraz niewłaściwy stan posadzek. Dlatego w celu poprawy stanu sanitarno technicznego wydano 14 decyzji administracyjnych, za stwierdzone nieprawidłowości stanu sanitarno porządkowego i przeterminowane towary nałożono 2 mandaty na kwotę 400zł. W grupie piekarni odnotowano wysoki wskaźnik zakładów posiadających wdrożony system HACCP 91 % obiektów. W roku 2014 nadzorem sanitarnym objęto 8 ciastkarni, w których przeprowadzono 13 kontroli i rekontroli. Ocenie sanitarnej poddano 8 zakładów, z których wszystkie uznano za zgodne z wymaganiami. W celu poprawy stanu sanitarno-technicznego wydano 3 decyzje administracyjne, za nieprzestrzeganie należytej czystości i porządku nałożono 3 mandaty na kwotę 600 zł. Ponadto pobrano do badań mikrobiologicznych 9 próbek - ciast z kremem poddanym i niepoddanym obróbce termicznej, z której żadnej nie zakwestionowano. W tej grupie obiektów odsetek zakładów posiadających wdrożony system HACCP wynosił 100%. W grupie zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego na ogólną liczbę 116 zarejestrowanych obiektów żywienia zamkniętego skontrolowano 115 zakładów, a klasyfikację sanitarną przeprowadzono w 102 obiektach. Ocen niezgodnych podobnie jak w roku ubiegłym nie uzyskano. W wyniku przeprowadzonych 139 kontroli i rekontroli sanitarnych wydano 7 decyzji administracyjnych w celu poprawy stanu sanitarno 55

56 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA technicznego. W zakładach żywienia zbiorowego zamkniętego 98% obiektów posiada wdrożone zasady Dobrej Praktyki Higienicznej, a 66% opracowany i wdrożony system HACCP. W roku 2014 nadzorem sanitarnym objęto 43 magazyny hurtowe, spośród których skontrolowano 34, a klasyfikację sanitarną przeprowadzono w 27 obiektach. Wszystkie oceniono jako zgodne z wymaganiami, podobnie jak w latach ubiegłych. Zrealizowano 38 kontroli sanitarnych i rekontroli. W celu poprawy stanu sanitarno technicznego wydano 3 decyzje administracyjne w tym jedną zakazującą wprowadzanie produktu do obrotu, nałożono 1 mandat na kwotę 300 zł. Najczęściej występujące nieprawidłowości w tych obiektach to: brak porządku i czystości, zły stan techniczny pomieszczeń (uszkodzone posadzki, brudne ściany), nieskuteczna wentylacja, brak prowadzonych zapisów wymaganych przez instrukcje GHP. Grupa kiosków spożywczych przez szereg lat wykazywała wysoki odsetek obiektów niezgodnych, szczególnie pod względem technicznym. Na przestrzeni ostatnich lat nastąpiła w tej grupie łącznie z kioskami sprzedającymi mięso na targowiskach znaczna poprawa. Nie stwierdzono obiektów niezgodnych z wymaganiami. Spośród 21 zewidencjonowanych kiosków (w tym 2 sprzedające mięso na targowiskach) skontrolowano 16 obiektów, w których przeprowadzono 21 kontroli sanitarnych. Wydano 4 decyzje administracyjne w celu poprawy stanu sanitarno technicznego. Klasyfikację sanitarną przeprowadzono w 12 obiektach, wszystkie oceniono jako zgodne z wymaganiami. Również w tej grupie odnotowano poprawę pod względem stopnia wdrożenia zasad Dobrej Praktyki Higienicznej w roku 2014 wszystkie obiekty posiadały wdrożone zasady GHP. Na targowiskach poszczególne podmioty gospodarcze prowadzące samodzielną działalność zostały również poddane kontroli sklepy i kioski spożywcze, stragany z żywnością i obiekty ruchome i tymczasowe. Wszystkie zostały uznane za zgodne z wymaganiami. Na targowiskach prowadzono również kontrolę w zakresie prawidłowości sprzedaży grzybów uchybień nie stwierdzono. W pozostałych grupach obiektów produkcji żywności, tj. wytwórnie i automaty do lodów, przetwórni owocowo-warzywnych, zakładów garmażeryjnych, wytwórni makaronów, wytwórni majonezów, wytwórni wyrobów cukierniczych - nie stwierdzono zakładów niezgodnych z wymaganiami. Podsumowując ocenę stanu sanitarnego obiektów żywności i żywienia w roku 2014, nadzorowanych przez Inspekcję Sanitarną w Gnieźnie, należy podkreślić, iż stan 56

57 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ sanitarno higieniczny obiektów żywności i żywienia jest w dalszym ciągu bardzo zróżnicowany. Działają bowiem zarówno obiekty nowoczesne, jak i przestarzałe bez możliwości poprawy funkcjonalności zwłaszcza w zwartej zabudowie miast, gdzie często pozbawione są możliwości rozbudowy i modernizacji niezbędnej do wdrażania i przestrzegania zasad systemu GHP/GMP i HACCP oraz obiekty duże (super i hipermarkety), gdzie system HACCP jest wdrożony w 100% oraz małe sklepy wiejskie, które często z uwagi na trudności finansowe ulegają likwidacji. Należy podkreślić, iż stan sanitarny i techniczny zakładów żywności i żywienia ulega systematycznej poprawie, przede wszystkim dzięki wzrostowi świadomości przedsiębiorców i właścicieli obiektów, wdrażaniu przez nich systemów jakości w zakładach zasad GHP/GMP oraz systemu HACCP, ale także dzięki systematycznym i konsekwentnym kontrolom prowadzonym przez pracowników Inspekcji Sanitarnej. Na podkreślenie zasługuje znaczny systematyczny wzrost zakładów z wdrożonym systemem HACCP mianowicie w roku 2007 zgodnie z systemem HACCP działało 28 obiektów tj. 2,2% ogólnej liczby zewidencjonowanych zakładów, w roku 2008 liczba ta wzrosła do 127 obiektów, co stanowi 10% zakładów, w roku 2009 liczba obiektów z wdrożonym systemem HACCP wyniosła 148, tj. 11,5% zakładów, w roku obiektów, co stanowi 13,5% zakładów, w roku obiektów tj. w 15,4 % zakładów, a w roku 2012 liczba obiektów działających zgodnie z zasadami systemu HACCP wyniosła 244 tj. 19,7% ogólnej liczby zewidencjonowanych obiektów. W roku 2013 opracowany i wdrożony system HACCP posiadało 309 obiektów tj. 25% ogólnej liczby zakładów. W roku 2014 liczba zakładów posiadających opracowany i wdrożony system HACCP wynosiła 330, czyli również 25% ogólnej liczby zewidencjonowanych obiektów. 57

58 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Odsetek zakładów, które wdrożyły HACCP (%) Lata Stan sanitarny środków transportu W roku 2014 przeprowadzono ogółem 53 kontroli środków transportu służących do przewozu żywności, z czego 31 kontroli przeprowadzono na wniosek o zatwierdzenie i o wpis do rejestru oraz 31 kontroli sanitarnych z oceną. Na podstawie przeprowadzonych kontroli wydano ogółem 31 decyzji zatwierdzających środki transportu do przewozu żywności. Decyzje zatwierdzające dotyczyły 9 pojazdów typu izoterma z agregatem chłodniczym, służących do przewozu artykułów spożywczych wymagających chłodzenia (mięso, wędliny, nabiał). Dokonano odbioru 2 środków transportu służących do przewozu żywności w ramach usług cateringowych (chłodnie) - transport żywności do szpitali, wymagającej warunków chłodniczych oraz w termosach i pojemnikach termoizolacyjnych. Decyzje zatwierdzające dotyczyły również 7 pojazdów izotermicznych. Pozostałe zatwierdzenia dotyczyły zwykłych środków transportu do przewozu pieczywa, napojów oraz dużych środków transportu krytych plandeką - służących do przewozu (najczęściej na paletach) żywności niewymagającej transportu w warunkach chłodniczych, a także transportu płodów rolnych. Kontrole sanitarne z oceną środków transportu na podstawie arkuszy ocen przeprowadzane były w miarę ich dostępności podczas kontroli obiektów. Kontrolą objęto stan techniczny i sanitarno-higieniczny pojazdów, dostosowanie powierzchni ładunkowej do rodzaju przewożonej żywności, warunki przewozu (w tym warunki termiczne transportu środków spożywczych i sposób monitorowania temperatur), stan opakowań, higienę osobistą i stan zdrowia pracowników, a także stosowanie procesów mycia i dezynfekcji wraz z prowadzeniem odpowiedniej dokumentacji w tym zakresie. Skontrolowano 9 pojazdów chłodni do przewozu mięsa i przetworów mięsnych, ryb lub nabiału oraz innych artykułów 58

59 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ spożywczych wymagających chłodzenia, 2 samochody mroźnie (transport mrożonek), 5 środków transportu do przewozu pieczywa. Pozostałe skontrolowane środki transportu służyły do przewozu innych artykułów spożywczych niewymagających transportu w warunkach chłodniczych oraz gotowych posiłków w ramach usług cateringowych np. posiłków na terenie kompleksu szpitalnego. Powyższe kontrole nie wykazały nieprawidłowości. Na podstawie arkusza ocen stanu sanitarnego skontrolowane środki transportu żywności oceniono jako zgodne z wymaganiami. W roku 2014 przeprowadzono 1 kontrolę interwencyjną środka transportu na podstawie złożonego zażalenia. Kontrola dotyczyła pojazdu służącego do przewozu pieczywa w piekarni. Kontrola nie wykazała nieprawidłowości sanitarno technicznych, stwierdzono natomiast brak zatwierdzenia wydanego przez PPIS. Właściciel piekarni złożył w terminie odwrotnym wniosek o zatwierdzenie oraz wpis do rejestru środka transportu Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych Lp. Grupa produktów Ilość prób zbadanych % prób zakwestionowanych Lody Ciastka z kremem Wyroby garmażeryjne i kulinarne Mięso i przetwory mięsne , Drób, podroby i produkty drobiarskie Mleko i przetwory mleczne Ryby, owoce morza i ich przetwory Suplementy diety Owoce, warzywa, zioła i przyprawy Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością , W 2014 roku zbadano ogółem 208 próbek środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, w tym 3 próbki kosmetyków - 2 próbki do badań mikrobiologicznych oraz 1 próbkę farby do włosów w kierunku badania chemicznego, które wykazało brak obecności niedozwolonych substancji w kosmetykach. Próbki pobrane do badań mikrobiologicznych (płyn do kąpieli i krem odżywczy) nie wykazały również zastrzeżeń pod względem zbadanych parametrów mikrobiologicznych. 59

60 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Wszystkie próbki środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością pobierane były w ramach urzędowej kontroli i monitoringu oraz w wyniku interwencji klientów. W roku 2014 nie odnotowano ognisk zatruć pokarmowych. Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych w roku 2014 wyrażona odsetkiem kwestionowanych próbek uległa poprawie w porównaniu do roku 2013, gdyż w roku 2014 nie stwierdzono kwestionowanych próbek żywności oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. Analizując zestawienie zdyskwalifikowanych próbek środków spożywczych na przestrzeni lat , należy stwierdzić, iż największy spadek kwestionowanych próbek nastąpił w grupach: lodów, ciastek z kremem i wyrobów garmażeryjnych, w których w ostatnich trzech latach nie stwierdzono nieprawidłowości zarówno pod względem parametrów mikrobiologicznych, jak i chemicznych. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż na przestrzeni lat nie zakwestionowano też materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością zarówno pochodzenia krajowego, jak i z UE i importu. Odsetek kwestionowanych próbek na przestrzeni lat przedstawia poniższa tabelka. Rok Ilość zbadanych próbek Środki spożywcze razem % próbek kwestionowanych , , , , W roku 2014 w kierunku wykrywania obecności organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO) i identyfikacji modyfikacji genetycznej pobrano do badania 2 próbki środków spożywczych w ramach urzędowej kontroli i monitoringu: 1 próbkę wędlin i 1 próbkę kukurydzy konserwowej. Do badań pobrano próbki z produktów mogących potencjalnie zawierać GMO. Nie zakwestionowano żadnej ze zbadanych próbek 60

61 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Informacje o produktach, które stanowiły potencjalne zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów, były przesyłane w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF). W 2014 roku wpłynęło do PSSE w Gnieźnie 27 powiadomień 19 powiadomień alarmowych i 8 informacyjnych. Do najczęściej występujących rodzajów zagrożeń zgłaszanych w ramach systemu RASFF należały zanieczyszczenia chemiczne żywności oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością 16 powiadomień. Najczęściej stwierdzano zawyżoną zawartość metali ciężkich (niklu, ołowiu i rtęci) tarka do ziemniaków, borowik suszony i kubek ceramiczny. Ponadto przekroczenie dopuszczalnego poziomu mykotoksyn (ochratoksyna A, aflatoksyna B1), odnotowano w 4 przypadkach w sproszkowanym czosnku, kaszy gryczanej i figach suszonych. Innym zagrożeniem związanym z chemicznym zanieczyszczeniem żywności zgłaszanym w systemie RASFF była obecność substancji chemicznych - tetrahydrokannabinolu (THC), sulfadiazyny, sildenafil i johimbine oraz chlormekwatu i mepikwatu, oraz przekroczenie barwnika erytrozyny (E217) i dwutlenku siarki SO 2 a także obecność aminokwasów, które nie powinny się znajdować w żywności (1 powiadomienie). Przedmiotem 6 powiadomień alarmowych było stwierdzenie w produktach niedeklarowanych alergenów glutenu, 3 powiadomienia dotyczyły zagrożeń fizycznych, a 1 organoleptycznych występowanie nie typowego zapachu gnilnego, fekalnego w produkcie z Indii Cocktail Garnelen oraz złuszczania i ścierania maszynki do mielenia mięsa i obecności cząstek metalu w mielonej kawie, oddzielających się od funkcjonalnych części młynka (2 powiadomienia). Przyczyną skierowania 2 powiadomień alarmowych było zagrożenie mikrobiologiczne obecność pałeczek Salmonella w bazylii suszonej z Egiptu oraz w kiełbasie wieprzowo wołowej producent krajowy. W każdym przypadku otrzymania powiadomienia alarmowego podjęto niezwłoczne, zgodne z kompetencjami działania i postępowania wyjaśniające mające na celu wycofanie produktów i wyeliminowanie zagrożenia. Monitorowano wycofywanie produktów z rynku i podejmowano w razie konieczności czynności wyjaśniające i zaradcze stosowne do stanu faktycznego. O podjętych działaniach informowano każdorazowo WPWIS w Poznaniu. Ponadto kontynuowano w ramach realizacji zasadniczych zamierzeń sporządzanie kwartalnych raportów z nadzoru nad badaniem: zawartości melaminy w wodorowęglanie amonu i produktach mlecznych oraz sojowych pochodzących z Chin, 61

62 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA nad importem gumy guar oraz produktami zawierających 10% gumy guar w związku z zanieczyszczeniem pentachlorofenolem i dioksynami, nad importem z krajów trzecich produktów w związku z zanieczyszczeniem aflatoksynami, a także z nadzoru nad kontrolą ryżu genetycznie zmodyfikowanego w produktach pochodzących z Chin. W roku 2014 kontynuowano również prowadzenie nadzoru nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami spożywczymi wzbogacanymi witaminami lub składnikami mineralnymi. Ponieważ na terenie działania PSSE w Gnieźnie nie ma wytwórni suplementów diety, nadzór nad w/w środkami prowadzony był w obiektach obrotu żywnością: w sklepach zielarsko medycznych, sklepach dla sportowców, w siłowniach, w aptekach oraz na wydzielonych stoiskach w marketach. Sprawozdanie z comiesięcznych kontroli w w/w zakresie przesyłano zgodnie z ustalonym harmonogramem w zamierzeniach do WSSE w Poznaniu. Ogółem w 2014r. sprawdzono 99 suplementów diety nieprawidłowości nie wykazano, a do badań zgodnie z harmonogramem poboru próbek - pobrano 4 suplementy diety (2 próbki w kierunku oznaczenia metali, 2 próbki w kierunku badań mikrobiologicznych) żadnej próbki nie kwestionowano. W ramach realizacji zaplanowanych na 2014 rok przedsięwzięć prowadzono nadzór w zakresie zgodności środków spożywczych z rozporządzeniem 953/2009 w sprawie substancji, które mogą być dodawane w szczególnych celach odżywczych do środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego z uwzględnieniem substancji zabronionych w sporcie. Przeprowadzono kontrole w 1 siłowni i w 2 sklepach dla sportowców. Skontrolowano znajdujące się w obrocie suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. W składzie skontrolowanych produktów nie stwierdzono substancji zabronionych przez Świtową Agencję Antydopingową oraz nieprawidłowości w oznakowaniu Nadzór nad przedmiotami użytku. Jakość zdrowotna przedmiotów użytku Nadzór sanitarny nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością oraz kosmetykami obejmuje zarówno sanitarno higieniczne warunki produkcji jak i bezpieczeństwo zdrowotne tych produktów. W zakresie nadzoru nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością skontrolowano 1 hurtownię i 2 sklepy. Na podstawie arkusza oceny stanu 62

63 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ sanitarnego oceniono hurtownię materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, która była zgodna z wymaganiami. W trakcie kontroli zwrócono szczególną uwagę na posiadanie przez przedsiębiorcę pisemnej deklaracji zgodności, stwierdzającej, iż oferowane towary spełniają wymagania przepisu rozporządzenia 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. Sprawdzano także prawidłowość oznakowania produktów jednostkowych i zbiorczych zgodnie z wymaganiami w/w rozporządzenia. W ramach nadzoru nad zakładami produkcji i specjalistycznymi obiektami obrotu pobrano do badania 6 próbek materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością: - 2 próbki wyrobów z melaminy w ramach kontroli urzędowej (import + UE), - 4 próbki wyrobów ceramicznych, dekorowanych z importu. Wszystkie pobrane próbki wyrobów ceramicznych zbadano w kierunku migracji ołowiu i kadmu. Żadnej nie zakwestionowano, natomiast próbki wyrobów z melaminy zbadane zostały w kierunku migracji specyficznej formaldehydu również nie kwestionowano. W roku 2014 przeprowadzono wiele działań związanych z wyjaśnianiem oraz wycofywaniem w miejscach obrotu kwestionowanych materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktów z żywnością, które były przekazane powiadomieniami w systemie RASFF 5 przypadków. Przedmiotem tych powiadomień były głównie wyroby kwestionowane z uwagi na migracje metali ciężkich, amin aromatycznych oraz złuszczania się i ścierana metalowych części przedmiotów użytku. W ramach prowadzonego nadzoru nad kosmetykami skontrolowano 4 obiekty obrotu kosmetykami, w których zwracano uwagę na oznakowanie opakowań jednostkowych kosmetyków nie stwierdzając nieprawidłowości w tym zakresie, oraz na możliwość występowania w obrocie niedozwolonych kosmetyków zgłoszonych w systemie RAPEX (Europejski System Wczesnego Ostrzegania o Produktach Niebezpiecznych) przeprowadzono 9 kontroli w w/w zakresie. W każdym przypadku po otrzymaniu powiadomienia podejmowano stosowne działania mających na celu ustalenie czy dany kosmetyk występuje w obrocie. W ramach realizacji zasadniczych przedsięwzięć w 2014r. szczególny nacisk położono na bezpieczeństwo wyrobów do farbowania włosów oraz wyrobów dla dzieci. W związku z powyższym pobrano do badania 1 próbkę farby do włosów pod kątem parametrów fizyko chemicznych, 2 kolejne próbki kosmetyków pobrane do badania płyn do kąpieli i krem odżywczy w kierunku badań mikrobiologicznych. Żadnej próbki nie kwestionowano. 63

64 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Szczególnym nadzorem objęto produkty służące do wykonywania tatuaży z black henny. Preparaty te często zawierają w swoim składzie p-fenylodiaminę, substancję która dozwolona jest do stosowania wyłącznie jako substancja do farbowania włosów w utleniających produktach, a nie może znajdować się w wyrobach do malowania skóry. Przeprowadzone kontrole w 2 studiach tatuażu nie wykazały obecności w produktach przeznaczanych do malowania ciała w/w substancji Informacja o współpracy z innymi jednostkami kontrolnymi: NIK, IH, WIS, IJHARS, organizacjami konsumencki i środkami masowego przekazu. W roku 2014 Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i PU mając na względzie konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności tym samym dbałość o zdrowie publiczne współpracowała głównie z: Policją, Strażą Miejską, Urzędem Miasta Gniezna oraz Urzędem Gminy Gniezno i Powiatowym Lekarzem Weterynarii oraz ze środkami masowego przekazu. W ramach współpracy z Inspekcją Weterynaryjną przeprowadzono w okresie przedświątecznym kontrolę sprzedaży żywych ryb, kierując się wytycznymi Głównego Lekarza Weterynarii, aby przestrzegać ogólnych zasad wynikających z ustawy o ochronie zwierząt. W trakcie kontroli sprawdzano warunki przechowywania żywych ryb, ich sprzedaż oraz sposób ich pakowania, a także metodę uśmiercania ryb w punktach sprzedaży, sprawdzano również pochodzenie ryb oraz Handlowe Dokumenty Identyfikacyjne. Ponadto współpraca z Inspekcją Weterynaryjną polegała również na przekazywaniu każdorazowo informacji o kwestionowanych próbkach żywności pochodzenia zwierzęcego, nad produkcją, której nadzór prowadzi Inspekcja Weterynaryjna. Współpracując ze środkami masowego przekazu udzielono w 2014 roku - 2 wywiadów do radia (w tym 1 do radia lokalnego) oraz 3 wywiady do prasy lokalnej. Tematyka wywiadów dotyczyła zasad prawidłowego żywienia, informacji o przeprowadzanych kontrolach weekendowych, a także tematu bezpiecznego zbierania i spożywania grzybów. W ramach współpracy z Urzędem Miasta Gniezna opiniowano i zatwierdzano warunki przeprowadzania imprez masowych dla społeczności naszego miasta organizowanych w ramach jarmarków świątecznych oraz imprez z okazji Dni Gniezna. Ponadto w Urzędzie Gminy Gniezno przeprowadzono szkolenie rolników indywidualnych na temat warunków produkcji pierwotnej i sprzedaży bezpośredniej płodów rolnych oraz obowiązku rejestracji w/w działalności w Inspekcji Sanitarnej. 64

65 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Wnioski: 1. W roku 2014 w ewidencji znajdowało się 1327 obiektów żywnościowo żywieniowych, w porównaniu do roku 2013 nastąpił wzrost o 83 obiekty. 2. W roku 2014 odnotowano nieznaczny wzrost odsetka obiektów niezgodnych z wymaganiami, który wyniósł 0,3% (w roku ,1%). 3. Wskaźnik obiektów złych utrzymuje się na niskim poziomie już od paru lat między innymi dzięki wdrażaniu systemów jakości w przedsiębiorstwach (25% zakładów działało zgodnie z wdrożonym systemem HACCP) oraz dzięki systematycznym i konsekwentnym kontrolom prowadzonym przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 4. Jakość zdrowotna środków spożywczych wyrażana odsetkiem kwestionowanych próbek żywności uległa znacznej poprawie w stosunku do roku 2013 gdyż w roku 2014 nie stwierdzono w obrocie kwestionowanych próbek żywności i wyrobów do kontaktu z żywnością. Szczególna poprawa na przestrzeni ostatnich lat nastąpiła w grupach: lodów, ciastek z kremem i wyrobów garmażeryjnych. 5. W zakresie oceny jakości żywienia w roku 2014 dokonano analizy 50 zestawień dekadowych i 3 jadłospisy 18 w szkołach, 30 w przedszkolach, 2 w zakładach specjalnych i wychowawczych, 1 na koloniach i 1 w szpitalu. Większość z ocenionych zestawów i jadłospisów była zgodna z zasadami racjonalnego żywienia, tylko 6 przypadków oceniono jako nieprawidłowe, między innymi z uwagi na: zbyt niski udział surowych owoców i warzyw oraz produktów wysokobłonnikowych gruboziarniste produkty zbożowe, a także z uwagi na niską podaż w głównych posiłkach produktów stanowiących źródło pełnowartościowego białka zwierzęcego, a także niską podaż pieczywa i kasz z grubego przemiału. 65

66 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA 2.4. OBIEKTY WYCHOWANIA I NAUCZANIA STAŁE Informacje wstępne Pracownicy pionu higieny dzieci i młodzieży realizują zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej nadzorując stan sanitarno-higieniczny i techniczny placówek oświatowo wychowawczych oraz placówek zorganizowanego wypoczynku. W ramach nadzoru w 2014r. przeprowadzono 266 kontroli placówek, oceniając ich stan pod względem czystości i porządku, warunków pobytu dzieci i młodzieży w tych placówkach. Przedmiotem kontroli są zagadnienia związane z ergonomią stanowiska pracy ucznia, higieną pracy umysłowej, przechowywaniem substancji i preparatów chemicznych, organizacją dożywiania oraz możliwością pozostawienia podręczników i przyborów szkolnych, warunkami do utrzymania higieny osobistej oraz prowadzeniem zajęć wychowania fizycznego uczniów w szkołach. W 2014 roku na terenie powiatu gnieźnieńskiego objęto nadzorem 117 placówek stałych i 85 placówek wypoczynku dzieci i młodzieży, w tym: żłobki, przedszkola, szkoły podstawowe, gimnazja, zespoły szkół, szkoły policealne, warsztaty szkolne, szkoły wyższe, internaty, domy studenckie, placówki z pobytem dziennym i całodobowym, placówki rekreacyjne. Placówki nowo otwarte: Niepubliczne Przedszkole w Gorzkowie gm. Witkowo; Domowe Przedszkole ul Zakole 3 w Witkowie; Zespół Wychowania Przedszkolnego Akademia Rozwoju ul. Gnieźnieńska 16 w Witkowie. Placówki zlikwidowane: Punkt Przedszkolny ul. Bukowa 19 w Gnieźnie; Punkt Przedszkolny ul. Orzeszkowej 20A/75 w Gnieźnie; Punkt Przedszkolny, ul. Dąbrowskiego 16 w Trzemesznie. placówki oświatowo-wychowawcze powiatu gnieźnieńskiego żłobki -3 przedszkola - 44 szk. podstaw gimnazja - 11 szk.policealne -2 zespołu szkół- 13 warsztaty- 3 uczelnie wyższe-3 pl. z pobytem całodob.-4 domy studenckie- 1 Internaty -1 pl. wsparcia dziennego- 6 pl. wych.pozaszkol

67 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W skład 13 zespołów szkół wchodzą: 8 przedszkoli, 13 szkół podstawowych, 10 gimnazjów i 1 liceum ogólnokształcące. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego istnieją 3 uczelnie wyższe kształcące 1804 studentów. ilość dzieci r. 2011r. 2012r. 2013r. 2014r. Rys. Liczba dzieci i młodzieży w wieku szkolnym i przedszkolnym na przestrzeni lat Systematycznie wzrasta ilość placówek zapewniających opiekę i wychowanie dzieciom w wieku przedszkolnym. W 2013r. było 40 przedszkoli, w 2014r. 44 przedszkola. Mimo to nadal obserwuje się zagęszczenie dzieci w placówkach Stan sanitarno-techniczny placówek oświatowo-wychowawczych Na terenie powiatu nie stwierdzono funkcjonowanie budynków w złym stanie sanitarno-technicznym, a nakładane decyzje administracyjne dotyczyły tylko prac stanowiących bieżące remonty, naprawy i konserwację. W jednej szkole podstawowej nałożono mandat za uchybienia porządkowe w łazienkach szkolnych, kontrola sprawdzająca wykazała poprawę bieżącej czystości. W celu dalszej poprawy stanu technicznego obiektów w 2014r. wydano 27 decyzji administracyjnych, w tym 11 decyzji zmieniających. Decyzje najczęściej dotyczyły poprawy stanu sanitarno-technicznego: toalet w tym sprawności technicznej, armatury oraz wyposażenia w środki higieny osobistej dróg dojścia i ogrodzenia, sal lekcyjnych i innych sal zajęć dla dzieci i młodzieży, 67

68 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA warunków prowadzenia zajęć z wychowania fizycznego, placów rekreacyjnych i terenów sportowych, dostosowania do wymagań ergonomii mebli szkolnych, Wyegzekwowano wykonanie zarządzeń 7 decyzji administracyjnych, w tym 5 z lat ubiegłych. W dalszym ciągu, ze względu na ograniczone środki finansowe obserwuje się trudności z realizacją zarządzeń decyzji i zaleceń pokontrolnych. Dyrektorzy placówek wyjaśniają, że dysponują budżetem wystarczającym zaledwie na bieżące podstawowe wydatki, dlatego też często występują o zmianę terminu wykonania wydanych zaleceń i zarządzeń. Do dyrekcji szkół oraz organów założycielskich wystosowano łącznie 41 wystąpień pokontrolnych wskazując na uchybienia stwierdzane podczas kontroli. Wystąpienia dotyczyły najczęściej uchybień stwierdzanych podczas kontroli placów zabaw, oznakowania i dostosowania do wzrostu dzieci mebli szkolnych, przechowywania pościeli, prowadzenia dezynfekcji sprzętu sportowego i zabawek, temperatury w pomieszczeniach, przechowywania środków czystościowych, dezynfekcyjnych oraz sprzętu porządkowego, natężenia oświetlenia sztucznego i innych zagadnień Warunki pobytu w placówkach nauczania i wychowania W ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego w 2014r. przeprowadzono pomiary dostosowania mebli szkolnych do wzrostu dzieci i młodzieży w 13 placówkach, w 3 przedszkolach stwierdzono nieprawidłowości. W pozostałych placówkach dostosowanie mebli do zasad ergonomii jest prawidłowe i wynika z wcześniejszych zaleceń pokontrolnych. Pomiary mebli przeprowadza się głównie w placówkach, w których dostosowanie do wzrostu budzi wątpliwości i w których meble nie są oznakowane lub ich oznakowanie jest błędne. Z tych powodów obserwuje się poprawę, ale także potrzebę ciągłego nadzoru oraz weryfikowania właściwego doboru mebli do wzrostu dzieci i młodzieży. W celu poprawy zaistniałej sytuacji wystosowano 6 wystąpień pokontrolnych i 1 decyzję zarządzającą. Ocenie poddano posiadanie przez szkoły certyfikatów na meble szkolne i przedszkolne. Na 95 ocenianych placówek, 40 z nich posiadało meble w 100% certyfikowane, 35 placówek posiadały powyżej 50%, 11 placówek do 50%, 5 placówek do 25%, a w 4 placówkach meble zakupiono przed 1997r. nie posiada certyfikatów. 68

69 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ ilość placówek (%) r. 2014r bez certyf. 5.2 do 25% do 50% pow.50% 100% Rys. Ocena posiadania przez placówki oświatowe certyfikowanych mebli (%). W 2014r. higieniczną ocenę rozkładów zajęć lekcyjnych przeprowadzono w 51 placówkach. Stwierdzano nieliczne nieprawidłowości wynikające z konieczności dostosowania planu zajęć do dwuzmianowości oraz dowozów uczniów. Nieprawidłowości te weryfikowano na bieżąco. Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w placówkach oświatowowychowawczych na terenie powiatu gnieźnieńskiego Na 50 funkcjonujących na terenie powiatu gnieźnieńskiego szkół podstawowych, gimnazjów i zespołów szkół, 4 placówki nie posiada wystarczającej infrastruktury do prowadzenia zajęć w-f, dlatego lekcje prowadzi się również na korytarzach szkolnych, bądź w pomieszczeniach nieprzeznaczonych na te cele. Są to: Szkoły Podstawowe w Sławnie, Łagiewnikach Kościelnych, Dębnicy a także Zespół Szkół w Zdziechowie. Szkoły takie jak: Zespół Szkół Porkom, Zespół Państwowych Szkół Muzycznych, Szkoła Podstawowa Nr 6 nie posiadają bloku sportowego, w związku z czym dzieci korzystają z sal gimnastycznych w innych obiektach. Podczas prowadzonych kontroli oceniano posiadanie przez placówki oświatowe certyfikatów na sprzęt sportowy. Na 83 placówki poddane ocenie, 49 posiada w 100% sprzęt sportowy certyfikowany, 22 placówki posiadają powyżej 50%, 4 placówki do 50%, 6 placówek do 25%, a w 2 placówkach sprzęt sportowy nie posiada certyfikatów. Oceny nie dokonano w 9 placówkach, które nie posiadają własnego sprzętu sportowego. Porównawczo z rokiem ubiegłym sytuacja systematycznie poprawia się. 69

70 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA ilość placówek (%) bez certyf do 25% do 50% pow. 50% % Rys. Ocena posiadania przez placówki oświatowe urządzeń i sprzętu sportowego z certyfikatami (%). W Szkole Podstawowej w Owieczkach oddano do użytku nową salę gimnastyczną z zapleczem sanitarnym. Modernizacji poddano również blok sportowy w Szkole Podstawowej nr 8 w Gnieźnie. Szkoła Podstawowa w Owieczkach z nowo oddaną salą sportową. Ocena realizacji wymogów w zakresie stosowania substancji i preparatów chemicznych w laboratoriach szkolnych W laboratoriach szkolnych oceniane są warunki przechowywania oraz prowadzenia doświadczeń z zastosowaniem substancji chemicznych w szkolnych pracowniach chemicznych. W zakresie tym oceniane są takie zagadnienia jak: posiadanie aktualnego spisu substancji niebezpiecznych, kart charakterystyki oraz ich oznakowanie zgodne z przepisami. 70

71 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Spośród 13 placówek posiadających substancje chemiczne i ich mieszaniny nie stwierdzono nieprawidłowości. Ocena placów zabaw przy żłobkach, klubach dziecięcych oraz placówkach oświatowo-wychowawczych i opiekuńczych W 2014r. przeprowadzono ocenę 44 placów zabaw. Stwierdzane nieprawidłowości wynikały z braku: udokumentowanych przeglądów, tabliczek znamionowych i certyfikatów na sprzęt i wyposażenie, zabezpieczenia piaskownic przed zanieczyszczeniami odchodami zwierzęcymi. Kontrole te wykazywały także takie nieprawidłowości jak: niekompletne regulaminy placów zabaw, ogrodzenia w złym stanie technicznym, stwarzająca niebezpieczeństwo upadku nawierzchnia przy urządzeniach, nieoznaczony poziom gruntu. W kilku przypadkach wydano zakazy korzystania z urządzeń przeznaczonych wyłącznie do użytku domowego i nieposiadających właściwych certyfikatów. Większość zaleceń pokontrolnych wykonano jeszcze w 2014 roku. O wynikach przeprowadzonych kontroli informowano władze samorządowe. Plac zabaw Szkoły Podstawowa w Owieczkach. W związku ze stwierdzanymi nieprawidłowościami podczas kontroli placów zabaw, wystosowano 33 pisma z zaleceniami oraz 2 decyzje administracyjne. Ocena warunków do utrzymania higieny osobistej w sanitariatach szkolnych. Za właściwe warunki do utrzymania higieny osobistej w placówkach oświatowych uznaje się sanitariaty zaopatrzone w ciepłą i zimną bieżącą wodę, papier toaletowy, mydło w płynie, ręczniki jednorazowe lub elektryczne suszarki do rąk. Pomieszczenia te powinny być utrzymane w czystości i w stanie pełnej sprawności technicznej. W stosunku do roku ubiegłego zwiększyła się o 2 placówki ilość obiektów skanalizowanych. 71

72 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA Łazienki w Przedszkolu Nr 9 w Gnieźnie. Na terenie powiatu we wszystkich placówkach zapewniono ciepłą bieżącą wodę w sanitariatach. Na zły stan techniczny sanitariatów w 8 placówkach wydano decyzje administracyjne, a w 5 wystosowano pisma z zaleceniami pokontrolnymi dotyczącymi niewystarczających warunków do utrzymania higieny osobistej. Nadzór nad placówkami wypoczynku dzieci i młodzieży. Wypoczynek zimowy odbył się w ramach 2 turnusów w obiektach hotelowych, 2 turnusów w obiektach okazjonalnie używanych do wypoczynku i 17 turnusów półkolonii w miejscu zamieszkania. Skontrolowano 15 turnusów. Nieprawidłowości stwierdzono podczas kontroli 1 turnusu niedostateczna liczba urządzeń sanitarnych. Podczas wypoczynku letniego zgłoszono 74 turnusy (z czego 2 turnusy półkolonii nie odbyły się z uwagi na zbyt małą ilość chętnych). W ramach wypoczynku organizowanego w miejscu zamieszkania we wszystkich skontrolowanych placówkach dzieci miały możliwość spożywania posiłków (były to ciepłe posiłki, II-gie śniadania lub suchy prowiant) oraz napojów. Ogółem skontrolowano 66 turnusów, w 6 stwierdzono nieprawidłowości. Wydano 1 decyzję administracyjną na zły stan techniczny kabin prysznicowych w łazienkach, schodów wejściowych do budynku a także ścian i sufitu w sypialni. Ponadto w 4 świetlicach wiejskich w czasie trwania półkolonii zapewniono tylko zimną bieżącą wodę, stwierdzono również niedostateczną ilością urządzeń sanitarnych. W jednej ze świetlic kontrola wykazała nierówną nawierzchnię terenu przy wejściu do budynku i niezakotwione 2 huśtawki na placu zabaw. Zalecenia dotyczące wyrównania terenu i usunięcia niezabezpieczonego sprzętu wykonano kolejnego dnia. Podczas 2 turnusów kolonii wychowawcy nie posiadali dokumentacji zdrowotnej pracowników. 72

73 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ W czasie akcji kontroli wypoczynku zimowego i letniego stwierdzono 12 przypadków zachorowań oraz 3 wypadki i urazy. Kierownikom wypoczynku przekazano materiały edukacyjne na temat bezpiecznych wakacji. Ogółem na 95 zgłoszonych w bazie MEN turnusów, skontrolowano 85, co stanowi 89 % organizowanego wypoczynku. Wnioski: 1. Przeprowadzone w ubiegłym roku kontrole placów zabaw wykazały, że dla zachowania bezpieczeństwa dzieci niezbędny jest szeroko pojęty nadzór zarówno ze strony dyrekcji, pracowników jak i organów prowadzących. 2. Wszystkie placówki zapewniają możliwość pozostawienia podręczników i pomocy w szkołach. Zaobserwowano również wzrost ilości placówek, które zakupiły indywidualne szafki dla uczniów. 3. Dla zachowania odpowiedniego standardu pomieszczeń sanitarnych wciąż niezbędne jest prowadzenie postępowań administracyjnych i bieżących kontroli. 4. Zaobserwowana poprawa dostosowania mebli do zasad ergonomii wynika z wcześniejszego weryfikowania stanowisk pracy ucznia, co uzasadnia potrzebę dalszego nadzoru nad warunkami nauki i pobytu dzieci i młodzieży w placówkach oświatowo-wychowawczych. 73

74 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA 3. DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO ZDROWOTNA Pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej koordynują działalność oświatowo-zdrowotną w celu kształtowania odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych wśród społeczeństwa powiatu gnieźnieńskiego. Wdrażane są zdrowotne programy edukacyjne o zasięgu ogólnopolskim i wojewódzkim, głównie w placówkach oświatowo wychowawczych, działania informacyjno - edukacyjne w zakresie oświaty zdrowotnej i promocji zdrowia prowadzone są także w placówkach ochrony zdrowia oraz w środowisku lokalnym. Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu realizowano: - antytoniowe programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży od sześciolatków do młodzieży gimnazjalnej (w programie uczestniczyło ok uczniów i 500 rodziców). - konkurs o zasięgu wojewódzkim Palić, nie palić oto jest pytanie? dla uczniów kl. V szkół podstawowych, w tej edycji konkursu uczniowie wykonywali plakat o tematyce antytoniowej. - kontynuacja działań edukacyjnych skierowanych do różnych odbiorców min. do kobiet palących akcja Rzuć dymka, osadzonych w Zakładzie Karnym w Gębarzewie, młodzieży szkół gimnazjalnych projekt Młodzieżowi Liderzy Zdrowia kontra tytoń, akcja Rzuć Palenie Razem z Nami. Do dyrekcji szkół przekazano stanowisko Ministerstwa Edukacji Narodowej nt. używania przez dzieci i młodzież elektronicznych papierosów. - obchody: Światowego Dnia bez Tytoniu, Światowego Dnia Rzucania Palenia, podczas których organizuje się min. punkty informacyjno edukacyjne np. w ośrodkach lekarzy rodzinnych, poradni K, w których prowadzi się rozmowy, porady, przekazuje ulotki oraz dokonywane są pomiary stężenia tlenku węgla w wydychanym powietrzu przy użyciu smokolyzera. 74

75 OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJI EPIDEMIOLOGICZNEJ Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV koordynowanie przebiegu konkursu o zasięgu wojewódzkim dla młodzieży szkół gimnazjalnych na plakat pod hasłem Nie daj szansy AIDS, - szkolenie Młodzieżowych Liderów Zdrowia kontra HIV dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, - działania informacyjno edukacyjne z okazji Światowego Dnia AIDS, kampania dla kobiet w wieku prokreacyjnym i lekarzy ginekologów pt. Jeden test. Dwa życia. Zrób test na HIV. Dla siebie i swojego dziecka. oraz akcja Bezpieczne Walentynki w środowisku młodzieży szkół ponadgimnazjalnych i studentów, - współorganizacja 2 konkursów wiedzy o zasięgu powiatowym nt. profilaktyki HIV/AIDS - III LO w Gnieźnie dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych i ZSP w Czerniejewie dla młodzieży szkół gimnazjalnych. Programy dotyczące prawidłowego odżywiania i aktywności fizycznej - Trzymaj Formę! o zasięgu ogólnopolskim, realizowany w 11 szkołach gimnazjalnych, wśród ok 2 tys. uczniów, - kontynuacja wojewódzkiego projektu Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy (szkolenia, festyny, konkursy) - skierowane do dzieci i młodzieży oraz ich rodziców. Program realizowany jest w 42 placówkach. - Program pt. Moje Dziecko Idzie do Szkoły dla sześciolatków i ich rodziców, mający za cel główny poprawę stanu zdrowia dzieci rozpoczynających naukę w szkole. Udział w programie 44 placówek, 1760 dzieci sześcioletnich i ich rodzice. 75

76 STAN SANITARNY I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA - Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych W ramach projektu w 4 szkołach ponadgimnazjalnych koordynowano program pt. ARS, czyli jak dbać o miłość?. Działania dla ogółu społeczeństwa dotyczyły głównie profilaktyki palenia tytoniu i polegały na organizacji 5 eventów w różnych miejscach użyteczności publicznej, w których informowano o szkodliwości palenia tytoniu i dokonywano pomiarów zawartości tlenku węgla w powietrzu wydychanym. Zapobieganie chorobom nowotworowym w ramach profilaktyki raka piersi rozpropagowano konkurs fotograficzny Dbam o swoje piersi (organizatorem konkursu była WSSE w Poznaniu i Wielkopolskie Centrum Onkologii); akcja edukacyjna wśród dziewcząt ze szkół ponadpodstawowych dotycząca profilaktyki raka piersi prowadzona przy współpracy Gnieźnieńskiego Stowarzyszenia Amazonek - prelekcja pracownika OZ nt. samobadania piersi, filmy edukacyjne i ćwiczenia na fantomie. W ramach profilaktyki raka szyjki macicy kontynuowano dystrybucję materiałów informacyjno edukacyjnych do szkół ponadgimnazjalnych. - Prowadzono także akcję Bezpieczne opalanie. Unikaj nadmiernej ekspozycji na słońce (profilaktyka raka skóry). - Zapobieganie chorobom zakaźnym akcja informacyjno edukacyjna nt. różnych chorób zakaźnych głównie za pośrednictwem strony internetowej PSSE i mediów - w 2014r. gorączki krwotocznej Ebola, grypy - Propagowanie szczepień ochronnych w ramach min. Żółtego Tygodnia, Europejskiego Tygodnia Szczepień, akcja Zaszczep w sobie chęć szczepienia 76