OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU GNIEŹNIEŃSKIEGO W ROKU 2013

Transkrypt

1 PAŃSTWOWA INSPEKCJA SANITARNA POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W GNIEŹNIE OCENA STANU SANITARNEGO I SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA POWIATU GNIEŹNIEŃSKIEGO W ROKU 2013 GNIEZNO LUTY, 2014 ROK Spis treści

2 Wstęp 3 1. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH 4 2. WARUNKI ZDROWOTNE ŚRODOWISKA CZŁOWIEKA Ocena obiektów komunalnych Jakość wody przeznaczonej do spożycia Nadzór sanitarny nad basenami i kąpieliskami Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej Warunki sanitarno-higieniczne środowiska pracy Działalność kontrolna w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego Czynniki szkodliwe dla zdrowia (narażenie zawodowe) Choroby zawodowe Substancje i preparaty niebezpieczne, prekursory narkotyków Obiekty żywnościowo-żywieniowe Nadzór sanitarny nad obiektami Przedstawienie stanu sanitarnego grup obiektów Opis grup obiektów w kolejności od tych o najgorszym stanie sanitarnym Stan sanitarny środków transportu Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych Nadzór nad przedmiotami użytku Współpraca z innymi jednostkami kontrolnymi Obiekty wychowania i nauczania stałe Informacje wstępne Stan sanitarno-techniczny placówek oświatowo-wychowawczych Warunki pobytu w placówkach nauczania i wychowania DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO-ZDROWOTNA DZIAŁALNOŚĆ OPINIODAWCZA 87 PODSUMOWANIE 89 WSTĘP 2

3 Głównym celem działalności Państwowej Inspekcji Sanitarnej na terenie powiatu gnieźnieńskiego w 2013 roku było promowanie zdrowego stylu życia, czuwanie nad bezpieczeństwem żywności i żywienia oraz bezpieczeństwem zdrowotny wody, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakaźnych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego z zakresu zdrowia publicznego oraz prowadzenie działalności przeciwepidemicznej. Powyższy cel realizowany był przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Gnieźnie w oparciu o regulacje prawne, w szczególności o ustawę z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz ze zm.). Skala realnych i potencjalnych zagrożeń decyduje o tym jakie czynniki środowiskowe powinny być przedmiotem systematycznego nadzoru i wynikających z nich działań represyjnych i interwencyjnych. Dla oceny stanu warunków zdrowotnych mieszkańców powiatu gnieźnieńskiego istotne znaczenia mają elementy otoczenia, które związane są z masową i długotrwałą ekspozycją na czynniki patogenne, jak np.: zanieczyszczona mikrobiologicznie lub chemicznie żywność, która może wywołać istotne skutki zdrowotne; woda przeznaczona do spożycia przez ludzi, która może być źródłem groźnych zakażeń lub zatruć; środowisko pracy, w którym występują czynniki szkodliwe i uciążliwe dla zdrowia; stan sanitarny obiektów żywnościowo-żywieniowych, zakładów opieki zdrowotnej, placówek nauczania i wychowania, obiektów turystyczno-wypoczynkowych i innych obiektów użyteczności publicznej. Istotnym przedsięwzięciem w roku 2013 było rozszerzenie działalności, umieszczonego w strukturze Stacji, Laboratorium Bakteriologicznego, co skutkuje na dzień dzisiejszy zwiększeniem zakresu i liczby badań dla mieszkańców i podmiotów funkcjonujących na terenie powiatu gnieźnieńskiego. Mam nadzieję, że przedkładany Stan sanitarny i sytuacja epidemiologiczna powiatu gnieźnieńskiego w roku 2013 będzie podstawą do wyciągnięcia wniosków i podejmowania działań, które pozwolą na dalszą poprawę zdrowia publicznego w naszym powiecie. Ufam, iż zaprezentowana poniżej ocena upewni Państwa co do tego, że Państwowa Inspekcja Sanitarna pełni swoje zadania w sposób profesjonalny i rzetelny zapewniając Nam wszystkim bezpieczeństwo sanitarne. PAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W GNIEŹNIE mgr Danuta Winiarska 1. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH 3

4 Tab. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w pow. gnieźnieńskim w latach L.p. Jednostka chorobowa Rok 2011 Rok 2012 Rok 2013 Liczba Liczba Liczba zachorowań zachorowań zachorowań 1. Salmonellozy ogółem w tym zatrucia pokarmowe Bakteryjne zakażenia jelitowe (inne) - ogółem Bakteryjne zatrucia pokarmowe(ogółem) Wirusowe i inne określone zakażenia jelitowe (ogółem) Biegunki dzieci do lat Krztusiec Płonica (szkarlatyna) Choroba meningokokowa, inwazyjna Choroba wywołana przez Streptococcus pyogenes,inwazyjna ogółem posocznica ogółem Róża Inna określona i nie określona Borelioza z Lyme Ostre porażenia wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień Wirusowe zapalenie opon enterowirusowe mózgowych Nie określone Ospa wietrzna Odra Różyczka Wirusowe zapalenie wątroby typu A typu B - ostre typu B - przewlekłe typu C: wg definicji przypadku r. typu C: wg definicji przypadku r Typu B+C (zakażenie mieszane) / Nowo wykryte zakażenie HIV Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) Wągrzyca Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae, inwazyjna Ogółem zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu w innych chorobach Bakteryjne zapalenie objętych MZ-56 opon mózgowych 2-1 inne określone i/lub mózgu inne, nie określone Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone Zapalenie mózgu inne i nie określone Grypa Ogółem 4-9 u dzieci w wieku 0-14 lat Listerioza W powiecie gnieźnieńskim sytuacja epidemiologiczna poszczególnych chorób przedstawiała się następująco: 4

5 Choroby szerzące się drogą pokarmową W zakresie chorób szerzących się drogą pokarmową w roku 2013 odnotowano 23 przypadków zachorowań /wsp.zap. 15,9/. W porównaniu do roku 2012 jest to o 8 zachorowań więcej. Większość zachorowań dotyczyła salmoneloz o charakterze ostrego nieżytu jelitowego. Czynnikiem etiologicznym były pał. Salmonella potwierdzone bakteriologicznie (w większości przypadków pał. Salmonella Enteritidis). W roku 2013 zgłoszono również 2 przypadki zakażeń pozajelitowych wywołanych przez pał. Salmonellę Enteritidis z czego 1 przypadek rozpoznano jako posocznica, drugi jako inne zakażenie pozajelitowe. W stosunku do roku ubiegłego odnotowano 1,4 krotny spadek zachorowań na biegunki u dzieci do lat 2. Ogółem w 2013 r. zarejestrowano 186 przypadków /wsp.zap.128,5/ Hospitalizowano 51 dzieci, co stanowi 27% ogółu zachorowań, leczonych ambulatoryjnie było 135 osób, co stanowi 73 % ogólnej liczby zachorowań. W stosunku do roku ubiegłego, w roku 2013 odnotowano 2,3 krotny spadek zakażeń jelitowych o etiologii wirusowej. Najczęściej były to zachorowania wywołane rotawirusami. Ogniska zachorowań W roku 2013 zarejestrowano 2 ogniska zbiorowego zatrucia pokarmowego. Ogniska odnotowano w domach prywatnych, miały one charakter kontaktowy. Zachorowały dzieci dwa rodzeństwa. Oprócz ognisk zatrucia pokarmowego odnotowano również przypadki innych ognisk. W roku 2013 zarejestrowano 56 ognisk zachorowań na ospę wietrzną (o 2 więcej niż w roku ubiegłym) oraz 11 ognisk zachorowań na różyczkę Łącznie stwierdzono 67 ognisk, tj. o 9 więcej niż w roku ubiegłym. Choroby w zakresie, których prowadzi się szczepienia ochronne W roku 2013 podobnie jak w roku ubiegłym nie zarejestrowano zachorowań na tężec. Zarejestrowano 1 zachorowanie na ostre porażenie wiotkie u dzieci w wieku od 0-14 lat tj. zespół Gullaina Barryego u 3 letniego chłopca. Dziecko w przeszłości było szczepione szczepionką przeciwko poliomyelitis IPV. W zakresie zachorowań na różyczkę zanotowano 63 krotny wzrost zachorowań w stosunku do roku ubiegłego. W roku 2013 ogólna liczba zgłoszonych przypadków wyniosła 441 / wsp. zap /. Stanowi to znaczący wzrost zachorowań w stosunku do lat 5

6 ubiegłych, gdzie w roku 2011 zgłoszono 16 zachorowan /wsp. zap. 11,2/, natomiast w roku 2012 zarejestrowano 7 przypadków /wsp. zap. 4,8/ Nie notowano przypadków wrodzonego zespołu różyczkowego , , ,1 2,8 11,2 4, RÓŻYCZKA Rys. Zapadalność na różyczkę w powiecie gnieźnieńskim w latach W zakresie zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic zanotowano 1,3 krotny wzrost liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2013 r. zarejestrowano 8 przypadków zachorowań /wsp.zap. 5,5/, podczas gdy w roku 2012 stwierdzono 6 przypadków zachorowań /wsp.zap. 4,2/. Żadnego z pacjentów nie hospitalizowano, ani też nie zarejestrowano powikłań. W zakresie zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B zanotowano 1,5 krotny spadek liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2013 r. zarejestrowano 6 przypadków zachorowań /wsp. zap. 4,1/, podczas gdy w roku 2012 r. stwierdzono 9 przypadków zachorowań /wsp. zap. 6,2/ W roku 2013 podobnie jak w roku ubiegłym nie stwierdzono przypadków zachorowań na ostre wirusowe zapalenie wątroby typu B. Ustalono, że p/wzw typu B, zaszczepiona w przeszłości została tylko 1 osoba. Analiza porównawcza w zakresie zachorowań na wzw typu C, gdzie nie prowadzi się szczepień ochronnych wskazuje na 3,7 krotny spadek liczby przypadków w stosunku do roku ubiegłego. W roku 2013 zarejestrowano 4 przypadki zachorowań /wsp. zap. 2,8/, podczas gdy w roku 2012 stwierdzono 15 przypadków. 6

7 WZW typu B WZW typu C Rys. Liczba zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B i C w powiecie gnieźnieńskim w latach W 2013 r. zarejestrowano 1 przypadek podejrzenia zachorowania na odrę. W zakresie zachorowań na krztusiec zanotowano 5 krotny spadek liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2013 r. zarejestrowano 4 przypadki zachorowań /wsp.zap. 2,8/, podczas gdy w roku 2012 stwierdzono 20 przypadków /wsp. zap. 13,9/. Porównanie sytuacji w latach wcześniejszych przedstawia się następująco: KRZTUSIEC Rys. Liczba zachorowań na krztusiec w powiecie gnieźnieńskim w latach W zakresie zachorowań na ospę wietrzną zanotowano 1,7 krotny wzrost liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2013 r. zarejestrowano 1061 przypadków zachorowań /wsp. zap733,4/ i odnotowano 4 hospitalizacje, podczas gdy w roku 2012 stwierdzono 640 przypadków ospy wietrznej /wsp. zap. 443,3/ oraz 4 hospitalizacje. 7

8 Rys. Liczba zachorowań na ospę wietrzną w powiecie gnieźnieńskim w latach liczba zachorowań na ospę wietrzną Neuroinfekcje oraz choroby: meningokokowa, pneumokokowa, wywołana przez Hemophilus influenzae. W 2013 r. zarejestrowano ogółem 8 zachorowań na zapalenie opon mózgowordzeniowych /wsp.zap.5,5/. Stanowi to o 3 zachorowania mniej niż w roku ubiegłym. Zarejestrowano 1 zachorowanie na chorobę meningokokową inwazyjną/zapalenie opon mózgowych u 56- letniej kobiety, u której dwoinki Neisseria meningitidis stwierdzono w preparacie bezpośrednim z płynu mózgowo- rdzeniowego. Zejście choroby : wyleczenie Ponadto stwierdzono 1 zachorowanie na chorobę meningokokowi inwazyjną / inne zapalenia mózgu i rdzenia kręgowego, u 16 letniej dziewczyny. Zejście choroby: zgon. Ogółem w powiecie gnieźnieńskim chemioprofilaktyką objęto 89 osób z otoczenia z chorymi osobami. Ponadto w 2013 r. zarejestrowano 1 zachorowanie o przebiegu posocznicy wywołane przez Streptococcus pneumoniae /wsp.zap. 0,7/ oraz 1 przypadek zapalenia mózgu o nieznanej etiologii. Inne choroby zakaźne W zakresie zachorowań na boreliozę zanotowano 3 krotny spadek liczby przypadków porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2013 r. zarejestrowano 8 przypadków zachorowań na boreliozę /wsp. zap. 5,5/, podczas gdy w roku 2012 stwierdzono 24 przypadki zachorowań /wsp. zap. 16,6/. Żadna z osób zakażonych nie była narażona zawodowo. W 2013 roku odnotowano 1 zachorowanie na bakteryjne zakażenie jelitowe wywołane przez Campylobacter. W 2012 r. nie odnotowano tego typu zachorowań. 8

9 W zakresie zachorowań na płonicę (szkarlatynę) zanotowano 1,6 krotny wzrost liczby przypadków w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w 2013 r. zarejestrowano 81 przypadków zachorowań na płonicę /wsp.zap. 56,0/, podczas gdy w roku 2012 stwierdzono 50 przypadków /wsp.zap.34,6/. W powiecie gnieźnieńskim w 2013 r. podobnie jak w roku poprzednim zarejestrowano 2 przypadki nowo wykrytego zakażenia HIV /wsp.zap. 1,4/. Ponadto zarejestrowano 1 przypadek zachorowania na AIDS. W zakresie zachorowań na prątkującą postać gruźlicy zanotowano spadek liczby zachorowań w porównaniu z rokiem ubiegłym. Ogółem w roku 2013 zarejestrowano 9 przypadków zachorowań /wsp.zap. 6,2/, podczas gdy w roku 2012 stwierdzono 17 przypadków zachorowań /wsp.zap. 11,8/. W 2013 r. ogółem zachorowało 7 mężczyzn /wsp.zap.4,8/ i 2 kobiet /wsp.zap.1,4/. Odnotowano 1 zgon z powodu zachorowania na prątkującą postać gruźlicy płucnej. W poszczególnych grupach wiekowych liczba zachorowań na prątkującą postać gruźlicy płucnej kształtowała się następująco: w grupie wiekowej od lat zgłoszono 1 zachorowanie, w grupie wiekowej od lat zgłoszono 2 zachorowania, w grupie wiekowej od lat zgłoszono 2 zachorowania, w grupie wiekowej od lat zgłoszono 3 zachorowania, w grupie wiekowej od lat zgłoszono 1 zachorowania, w grupie wiekowej od 70 lat i więcej nie zgłoszono zachorowań Najwięcej zachorowań odnotowano w przedziale wiekowym: od lat, 2 zachorowania na prątkującą postać gruźlicy płucnej dotyczyły osób aktywnych zawodowo. Nie zarejestrowano zachorowań wśród dzieci i młodzieży w przedziale wiekowym 0-19 lat. W 2013 r. odnotowano 6 przypadków zgłoszeń zachorowań na gruźlicę układu oddechowego, nie potwierdzoną bakteriologicznie i histologicznie. Oraz 12 podejrzeń zachorowań na gruźlicę, co stanowi 28 przypadków mniej niż w roku ubiegłym. Sekcja Epidemiologii objęła nadzorem epidemiologicznym ogółem 62 osoby z kontaktu z chorymi na prątkującą postać gruźlicy płucnej, które zostały skierowane do lekarzy rodzinnych podstawowej opieki zdrowotnej. 9

10 lat lat lat lat lat 1 2 Liczba zachorowań na prątkującą postać gruźlicy płucnej w 2013 r. w poszczególnych grupach wiekowych W 2013 r. zarejestrowano ogółem zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę /wsp.zap /. Jest to 2,7 krotny wzrost w porównaniu do roku ubiegłego. W poszczególnych grupach wiekowych zachorowania oraz podejrzenia zachorowań na grypę kształtowały się następująco: grupa wiekowa od 0-4 lat zgłoszono przypadków, grupa wiekowa od 5-14 lat zgłoszono 9 722, grupa wiekowa od lat zgłoszono , grupa wiekowa od 65 i więcej zgłoszono zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. W 2013 r. nie odnotowano zgonów z powodu grypy. W porównaniu do roku ubiegłego zwiększyła się liczba placówek, które dokonywały zgłoszeń. Ogółem zgłoszeń dokonało o 3 przychodnie więcej niż w roku ubiegłym. W bieżącym roku sprawozdawczym zgłoszeń dokonało 14 przychodni Podstawowej Opieki Zdrowotnej. 10

11 lat 5-14 lat lat >65 Liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę w 2013 r Zapobieganie wściekliźnie W 2013 r. Sekcja Epidemiologii przeprowadziła 221 dochodzeń epidemiologicznych w przypadku pokąsań człowieka przez zwierzę, jest to o 15 dochodzeń epidemiologicznych więcej niż w roku ubiegłym. Szczepienia przeciwko wściekliźnie podjęło 26 osób- porównywalnie jak w roku ubiegłym. Osoby, które podjęły szczepienia przeciwko wściekliźnie z uwagi na pokąsanie przez psa to ogółem 20 osób, 5 osób przez kota, 1 osoba przez inne zwierzęta (nietoperz). Zakażenia szpitalne, raporty o zakażeniach zakładowych Dwa zakłady opieki zdrowotnej, które zostały zobowiązane na mocy ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. Nr 234 poz. 1570) do powołania zespołu oraz komitetu kontroli zakażeń szpitalnych, a tym samym do sporządzenia raportów o występowaniu tych zakażeń w roku 2011 sporządziły raporty roczne o zakażeniach zakładowych i drobnoustrojach alarmowych. W Wojewódzkim Szpitalu dla Nerwowo i Psychicznie chorych,,dziekanka w Gnieźnie wśród drobnoustrojów alarmowych o najwyższych współczynnikach zapadalności wymienić należy: Klebsiella pneumoniae, Escherichia coli ESBL (+), Acinetobacter, Staphylococcus ureus,pseudomonas areuginosa. Oddziały o najwyższych współczynnikach zapadalności to: geriatrii, neurologii, wewnętrzny psychosomatyczny, oddział rehabilitacji neurologicznej. W roku 2013 odnotowano 2 ogniska epidemiczne zakażeń zakładowych. 11

12 Realizacja szczepień ochronnych W 2013 r. skontrolowano 24 gabinety szczepień, które w większości znajdują się w przychodniach lekarzy rodzinnych. W zakresie transportu, przechowywania i przestrzegania terminów ważności szczepionek nieprawidłowości stwierdzono w 1 placówce. Nieprawidłowości dotyczyły przerwania łańcucha chłodniczego w zakresie przechowywania szczepionek, czego skutkiem było zniszczenie dużej partii preparatów szczepionkowych. Ponieważ do zdarzenia doszło dwukrotnie Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gnieźnie podjął decyzję o wstrzymaniu działalności punktu szczepień działającego w strukturach przychodni p.o.z. Informację o zdarzeniu przekazano do Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego, powiadomiono również Narodowy Fundusz Zdrowia w Poznaniu. Zezwolenie na wznowienie działalności punktu szczepień podmiot uzyskał dopiero po podjęciu kompleksowych działań gwarantujących bezpieczne warunki przechowywania i transportu szczepionek m.in. był to zakup komputerowego rejestratora temperatury w lodówce przeznaczonej do przechowywania szczepionek, który zapewnia całodobowy monitoring temperatury wraz z alarmowym powiadamianiem o jej wahaniach. Liczba osób uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych na dzień r. to ogółem 34 dzieci -.W stosunku do roku ubiegłego liczba ta zwiększyła się o 10 osób. W ramach podjętych działań Sekcja Epidemiologii wystosowała pisemne wezwania do rodziców dzieci w celu dopełnienia przez nich obowiązku wynikającego z obowiązujących przepisów prawnych. Podjęto również działania zgodnie z wytycznymi Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego i w 2013 r. skierowano 2 sprawy dotyczące osób uchylających się od szczepień do Wojewody Wielkopolskiego jako organu właściwego do prowadzenia egzekucji obowiązków o charakterze niepieniężnym. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego w 2013 r. zanotowano 3 przypadki niepożądanych odczynów poszczepiennych. 12

13 Wnioski: 1. Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakaźnych na terenie powiatu gnieźnieńskiego w porównaniu do roku ubiegłego kształtowała się w sposób zróżnicowany. 2. Odnotowano 2,3 krotny spadek zakażeń jelitowych o etiologii wirusowej. W roku 2013 zarejestrowano ogółem 146 przypadków zachorowań, podczas gdy w roku przypadków. 3. Zarejestrowano 63 krotny wzrost zachorowań na różyczkę. Wzrost ten jest szczególnie widoczny w stosunku do lat ubiegłych, gdzie rejestrowane były pojedyncze przypadki. Aktualnie mamy do czynienia z tzw. epidemią wyrównawczą. Problem dotyczy nie tylko powiatu gnieźnieńskiego, ale wszystkich regionów naszego kraju. 4. W zakresie zachorowań na ospę wietrzną zanotowano 1,7 krotny wzrost liczby przypadków w porównaniu do roku ubiegłego. 5. W 2013 r. zarejestrowano ogółem zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. Jest to 2,7 krotny wzrost w porównaniu do roku ubiegłego. 6. Odnotowano 5 krotny spadek zachorowań na krztusiec w porównaniu z rokiem ubiegłym. 7. W roku 2013 w porównaniu z rokiem ubiegłym nastąpił spadek zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B i C. 8. W porównaniu z rokiem ubiegłym odnotowano również 3 krotny spadek liczby przypadków zachorowań na boreliozę. 9. W roku 2013 odnotowano 1,8 krotny spadek zachorowań na prątkującą postać gruźlicy. 10. W porównaniu z rokiem ubiegłym, gdzie nie stwierdzono ognisk zbiorowego zatrucia pokarmowego w roku 2013 odnotowano 2 ogniska. 11. Zarejestrowano 2 ogniska zakażeń w podmiotach leczniczych udzielających szpitalnych świadczeń zdrowotnych. Stanowi to różnicę w stosunku do roku ubiegłego, gdzie ognisk nie odnotowano. 12. Wzrosła liczba osób uchylających się od obowiązkowych szczepień ochronnych. Na dzień odnotowano 34 dzieci, stanowi to różnicę 10 osób w stosunku do roku ubiegłego. 13. Nie odnotowano zachorowań na choroby odzwierzęce jak: włośnica, leptospiroza, bąblowica. 13

14 2. WARUNKI ZDROWOTNE ŚRODOWISKA CZŁOWIEKA 2.1 Ocena obiektów komunalnych Jakość wody przeznaczonej do spożycia Na potrzeby zaopatrzenia w wodę ludności powiatu gnieźnieńskiego funkcjonowały 42 wodociągi sieciowe: o produkcji < 100 m3/d - 14 o produkcji od m3/d - 24 o produkcji od m3/d - 4, które czerpały wodę ze 106 studni głębinowych, ujmowanych na warstwach trzecio i czwartorzędowych. Długość sieci wodociągowej deklarowana przez zarządzających wynosiła ok ,62 km. Wszystkie przedsiębiorstwa wodociągowe przedstawiły aktualne pozwolenia wodno- prawne w zakresie poboru wód podziemnych z ujęcia i odprowadzanie wód popłucznych powstałych w trakcie eksploatacji wodociągów wydane przez Starostę Gnieźnieńskiego. W celu zapewnienia należytej jakości wody przeznaczonej do spożycia zarządzający wodociągami przeprowadzali płukanie sieci wodociągowej, systematyczne płukanie filtrów, stałą lub okresową dezynfekcję wody w zależności od zagrożeń związanych z awariami, brakiem dostawy energii i wykonywanymi czynnościami na stacjach uzdatniania lub sieci wodociągowej. Na bieżąco poprawiany był stan sanitarno - techniczny pomieszczeń i urządzeń stacji uzdatniania wody. Włączono wyremontowaną część napowietrzalni i rozpoczęto remont drugiej części w Gnieźnie przy ul. Żwirki i Wigury; w Trzemesznie wyremontowano chlorownię, pomieszczenia aeratora oraz korytarze i dyżurkę; przeprowadzono malowanie pomieszczeń i wymieniono drzwi wejściowe do stacji uzdatniania w Gorzykowie; odmalowano armaturę wodociągową w Grotkowie, Malczewie i Szczytnikach Czerniejewskich; wymieniono złoża filtracyjne w Płaczkowie i Sławnie, a uzupełniono w Szczytnikach Czerniejewskich. Ponadto dbano o stan techniczny i zabezpieczenie ujęć wody - studni głębinowych, zbiorników wody czystej oraz stref ochrony sanitarnej. W roku 2013 przeprowadzono 45 kontroli stacji uzdatniania wody i na tej podstawie oceniono, że ich stan sanitarno - techniczny był w zdecydowanej większości dobry. Zakwestionowano pod tym względem wodociąg w Witkowie, gdzie wydano decyzję na 14

15 poprawę stanu technicznego ścian w hydroforni i posadzki w szatni oraz wodociąg w Łubowie z uwagi na stan sufitów w hydroforni i ubikacji oraz zniszczone okna w chlorowni. W tym ostatnim nastąpiła poprawa i wykonano zarządzenia decyzji. W Witkowie odnotowano wykonanie części zaleceń, odnowienie obiektu nastąpi w 2014r. Na potrzeby kontroli jakości wody wyznaczono 91 punktów poboru do badań urzędowych w zakresie monitoringu kontrolnego, przeglądowego i w ramach nadzoru. Celem oceny jakości zaopatrzenia w wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi pobrano do badań łącznie 284 próbki wody, z tego w miastach 88 a na wsiach 196. Poza podstawowymi wskaźnikami fizyko chemicznymi i bakteriologicznymi oznaczano zawartość takich metali jak: antymon, arsen, bor, chrom, glin, kadm, miedź, nikiel, ołów, selen, rtęć oraz pestycydów, analizowano zawartość metali ciężkich jak związków organicznych i produktów ubocznych dezynfekcji wody. Nie stwierdzono przekroczeń w tym zakresie i zagrożeń dla konsumentów wody. Wodociągi o wydajności < 100 m 3 /d W tej grupie w ocenie rocznej jakość wody kwestionowano w 5 wodociągach zakładowych (Grotkowo, Płaczkowo, Szczytniki Czerniejewskie, Zakrzewo, Żółcz) z uwagi na przekroczenia zawartości żelaza, manganu, mętności i amoniaku. Wydano 7 decyzji o warunkowej przydatności wody oraz wyznaczono terminy wykonania działań naprawczych. Nie ma w tej grupie wodociągów produkujących wodę o kwestionowanej jakości bakteriologicznej, choć na przestrzeni roku 5 razy odnotowano przekroczenia w tym zakresie. Podjęto wówczas odwrotne działania informacyjne i naprawcze, a ich skuteczność potwierdziły powtórne badania, przeprowadzone zarówno w ramach kontroli wewnętrznej jak i urzędowej. Wodociągi o wydajności od m 3 /d W tej grupie stwierdzono obiekty produkujące wodę o podwyższonych parametrach fizyko chemicznych, jednakże po prowadzonym postępowaniu administracyjnym (wydano 6 decyzji zarządzających podjęcie działań naprawczych) uzyskano poprawę i żadnego w ocenie rocznej nie zakwalifikowano jako złego. W ciągu roku notowano pięciokrotnie przekroczone wskaźniki zanieczyszczenia bakteriologicznego, które po działaniach 15

16 zarządzających wodociągami były szybko usunięte i zapewniono odbiorcom wodę o dobrej jakości zdrowotnej. Wodociągi o wydajności od m 3 /d Do tej grupy zakwalifikowane są 4 wodociągi miejskie: 2 w Gnieźnie, 1 w Trzemesznie i 1 w Witkowie. Produkowały w zdecydowanej większości wodę o dobrej jakości fizyko - chemicznej, wydano 1 decyzje na poprawę uzdatniania wody z powodu przekroczeń mętności i związków żelaza. Ponadto stwierdzono 1 przypadek kwestionowanej jakości bakteriologicznej: w Trzemesznie, co po wydanych zaleceniach Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego zostało niezwłocznie usunięte. Tab. Zaopatrzenie ludności w wodę w powiecie w 2013 r. Wodociągi o produkcji [m 3 / d] Liczba urządzeń Liczba urządzeń dostarczających wodę Liczba ludności zaopatrywanej w wodę (w tys.) Odpowiadają cą nieodpowiadają cą odpowiadają cą nieodpowiadają cą < ,750 0, , ,037 0 Ogółem ,658 0,642 % ,1 11,9 98,4 1,6 W związku ze sprawowanym nadzorem i stwierdzonymi przekroczeniami zostało wydanych 16 decyzji administracyjnych :14 zobowiązujących do poprawy jakości wody i 2 dotyczące stanu technicznego, 38 decyzji opłatowych, wystawiono 150 decyzji o dobrej jakości wody oraz 67 ocen informujących starostę, prezydenta, burmistrzów i wójtów o jakości wody. Stan zwodociągowania powiatu wynosi 99,83 %, a przeliczeniu na mieszkańców miast i wsi przedstawia się następująco: 16

17 ogółem % Liczba ludności miejskiej korzystających z % wodociągów nie korzystających % ogółem % Liczba ludności wiejskiej korzystających z % wodociągów nie korzystających , ,45 % Badania wody ciepłej W roku 2013 pobrano 9 prób wody ciepłej do badań w kierunku Legionelli. Badania przeprowadzono zgodnie z planem w Domu Opieki dla Starszych Osób Dom pod Aniołem w Jelitowie, w Przedszkolu Nr 2 Źródełko Gniezno ul. Wrzesińska 49a i w Przedszkolu Żydowo ul. Kościuszki 34. Wszystkie badania wykonane w w/w obiektach były prawidłowe i odpowiadały wymaganiom określonym w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61 poz. 417 z późn. zmianami) Nadzór sanitarny nad basenem i kąpieliskami 1. Pod nadzorem Powiatowej Stacji znajduje się 1 basen zlokalizowany w Kompleksie rekreacyjno - sportowym w Gnieźnie ul. Jolenty 5. Obiekt jest całoroczny, z przerwą eksploatacyjną od r. Wyposażony w 1 nieckę basenową dla pływających, 1 rekreacyjną, 2 jacuzzi i 2 zjeżdżalnie: niecka dla pływających o wymiarach 25 x 12,5 m i głębokości od 1,5 m do 2m, z wyznaczonymi 6 torami pływackimi i 6 słupkami startowymi, temperatura wody od 26 0 C do 28 0 C niecka rekreacyjna o wymiarach 16 x 8 m i głębokości od 0,9m do 1,1 m wyposażona w gejzery wodne, bicze wodne, kaskada -grzybek, kanapa powietrzna. Temperatura wody od C zjeżdżalnia dla dzieci od lat 7 i dla dorosłych: 2 rury zjazdowe - dłuższa 72m i krótsza 55m. 2 whirpoole (jacuzzi) o temp C 17

18 Przy basenie funkcjonują: siłownia, sauna sucha, solarium. Stan sanitarno-higieniczny obiektu ocenia się jako dobry. Do dezynfekcji wody stosowane są: podchloryn sodu i kwas solny, Tixanit, Gotix. Ogółem przeprowadzono 5 kontroli sanitarnych i pobrano 60 próbek wody, nie stwierdzono jej zanieczyszczenia. W roku 2013 z basenu skorzystały osoby. nie 2. Kąpieliska śródlądowe - Nadzorem objęto 2 kąpieliska: Winiary i Skorzęcin, oraz 5 miejsc wykorzystywanych do kąpieli : Borzątew, Kłecko, Jankowo Dolne, Dziekanowice, Lednogóra. Stan sanitarny i techniczny kąpielisk oceniono jako dobry. Kąpiel odbywała się pod opieką ratowników, posiadających wyposażenie w sprzęt i środki pomocy przedlekarskiej. W Skorzęcinie największej bazie wypoczynku letniego zapewniono dobre wyposażenie dla potrzeb osób korzystających z kąpieli W roku 2013 korzystało z kąpieliska ok. 85 tys. osób. Kąpielisko Winiary zapewniało podstawowe, choć skromne wyposażenie i nie stwierdzono zaniedbań w zakresie utrzymania stanu sanitarnego, użytkowało go szacunkowo osób. Miejsca wykorzystywane do kąpieli w Borzątwi, Dziekanowicach, Jankowie Dolnym, Kłecku i Lednogórze były dobrze utrzymane. Tereny plaż i ich wyposażenie jak ubikacje, przebieralnie, pomosty, kosze na odpady były w dobrym stanie sanitarnym i technicznym.. Szacuje się, że w sezonie letnim było użytkowników. Badania jakości wody do celów kąpielowych prowadzone były w ramach kontroli urzędowej 4 badania i w ramach kontroli wewnętrznej na zlecenie organizatorów Zarówno przed sezonem jak i w trakcie jego trwania nie stwierdzono zanieczyszczenia bakteriologicznego wody. O wynikach badań i podejmowanych działaniach przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego informowano zarządzających kąpieliskami, środki masowego przekazu oraz umieszczono komunikaty na stronach internetowych Powiatowej Stacji. 18

19 Systematyczne meldunki przekazywano również do Wojewódzkiej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Poznaniu, celem sporządzania bieżących informacji w ogólnokrajowym Serwisie Kąpieliskowym sk.gis.gov.pl, gdzie dostępne są informacje o wyposażeniu i jakości wody do kąpieli w całym kraju Stan sanitarny obiektów użyteczności publicznej Domy Pomocy Społecznej Spośród 9 obiektów objętych nadzorem sanitarny 4 świadczą opiekę całodobową, są to: Dom Matki i Dziecka Caritas w Gnieźnie, Dom Seniora Jesienny Azyl w Gnieźnie, Dom Opieki Senior w Łubowie oraz Dom Opieki dla Osób Starszych Dom pod Aniołem w Jelitowie. Pozostałe 5 obiektów to domy pobytu dziennego lub warsztaty terapii zajęciowej czynne w godzinach dopołudniowych. Na podstawie przeprowadzonych kontroli stwierdzono, że w placówkach całodobowych zasiedlenie w pokojach dostosowane jest do wielkości zajmowanych pomieszczeń. W trzech obiektach znajdują się gabinety pielęgniarskie, w jedynym zapewniono gabinet diagnostyczno-zabiegowy. Ponadto w razie potrzeby lekarz jest przywołany lub pensjonariusz korzysta z opieki medycznej w miejscowej przychodni. W 5 placówkach pobytu dziennego prowadzone są zajęcia terapeutyczne w pracowniach: stolarskiej, kaletniczej, metaloplastycznej, ogrodniczej, gobeliniarskiej, komputerowej, plastycznej, krawieckiej i filcu, ceramicznej, introligatorskiej, poligraficznej, gospodarstwa domowego, zajęcia teatralne. Prowadzona jest także rehabilitacja ruchowa w sali ćwiczeń oraz zabiegi hydroterapii, fizjoterapii, kinezyterapii, masażu suchego. Obecnie wszystkie 9 obiektów znajdujących się pod nadzorem Powiatowej Stacji ocenia się jako dobre, nie prowadzi się w stosunku do nich postępowania administracyjnego. 19

20 Obiekty świadczące usługi noclegowe - Hotele w ewidencji Stacji jest 18 obiektów w miastach i 5 na terenach wiejskich; został zamknięty 1 obiekt w Gnieźnie Hotel Orzeł ul. Wrzesińska. Stan tego obiektu pod względem technicznym budził w ostatnim czasie zastrzeżenia, odnotowano również interwencję personelu o nieprawidłowościach w jego funkcjonowaniu, co po wydanych zaleceniach zakończyło się zakończeniem działalności. W ciągu całego roku nie udało się przeprowadzić kontroli w hotelach w Czerniejewie, gdyż cały zespół hotelowy został wydzierżawiony przez osobę prywatną, która zainwestowała w pierwszym rzędzie w część gastronomiczną. Część hotelowa jest w trakcie remontu pomieszczeń i odnowienia wyposażenia. Obiekty świadczące usługi noclegowe hotel motel pensjonat kemping damy wycieczkowe pola biwakowe inne obikety hotelarskie agroturystyka Stan sanitarny pomieszczeń na pobyt gości i zaplecza budził zastrzeżenia w 1 obiekcie: - Hotel Viktoria w Łubowie stwierdzono przed sezonem odpadającą farbę na suficie w 1 pokoju, plamy na suficie w innym, ubytki płytek w ubikacji zniszczone wyposażenie w łazience, zbyt krótkie prześcieradła. Stan sanitarno-techniczny poprawił się zalecenia W wielu obiektach noclegowych wykonano we własnym zakresie szereg prac poprawiających standard: - Hotel Mieszko w Gnieźnie w trakcie remontu pokoje i ciągi komunikacyjne na I piętrze - Hotel Pietrak w Gnieźnie po remoncie recepcja, klatka schodowa, część pokoi, sala konferencyjna. Na II piętrze powstał nowy apartament, - Hotel AWO w Gnieźnie odmalowano część pokoi, - Hotel Nest w Gnieźnie w trakcie modernizacji 2 budynki przeznaczone na hotel, 20

21 - Hotel W Starej Kamienicy w Gnieźnie po remoncie parter- sala klubowa, restauracja oraz ciągi komunikacyjne, w trakcie instalowanie windy dla gości, - Hotel Adalbertus w Gnieźnie w pomieszczeniach piwnicznych wydzielono nowe pomieszczenie socjalne, odmalowano ciągi komunikacyjne, 4 pokoje, zakupiono nowa pościel i poduszki. - Hotel Pietrak w Trzemesznie w czterech pokojach przystosowano łazienki do potrzeb osób niepełnosprawnych, - Hotel Czeremcha w Trzemesznie - odmalowano pokoje, w niektórych zamontowano nowe lampy, nową balustradę na klatce schodowej, zakupiono część kołder, poduszek, materacy i nakładek na materace. Również w hotelach na terenach wiejskich wykonano szereg prac odnawiających, między innymi: w Hotelu Słowianin w Modliszewie, w Hotelu Pałac w Zakrzewie, w Hotelu Nad jeziorem Białym w Skorzęcinie. Według deklaracji przedstawicieli obiektów dezynfekcja kołder odbywa się raz w roku w pralniach ogólnodostępnych w Gnieźnie, a koce są prane w miarę potrzeb, nie rzadziej niż raz w roku. W większości hoteli systematycznie odbywa się wymiana kołder i poduszek na nowe. Ogółem przeprowadzono 38 kontroli obiektów hotelowych. W czynnych obiektach hotelowych do dyspozycji gości jest ogółem 796 miejsc noclegowych. Obiekty o wysokim standardzie to: hotele Feniks, W Starej Kamienicy, Pietrak w Gnieźnie i w Trzemesznie. Wpływa na to staranne wykończenie wnętrz, dbałość o czystość i porządek pomieszczeń, ciekawa oferta gastronomiczna, zadbane otoczenie obiektu i ogródki letnie. W ewidencji znajdują się 3 obiekty Motel Sawik w Gnieźnie, Gościniec w Dolinie w Jankowie Dolnym, Gościniec Liliowy Staw w Małachowie. 21

22 Obiekty w dobrym stanie sanitarno-technicznym i higienicznym, dysponują łącznie 56 miejscami noclegowymi, otoczenie zadbane. Wyróżniający pod względem zagospodarowania i utrzymania jest Gościniec Liliowy Staw. Nadzorem sanitarnym objęto Pensjonat Omega w Skorzęcinie. Jest on zaopatrzony w wodę z wodociągu miejskiego w Witkowie, o dobrej jakości wody, ścieki odprowadzane są do kanalizacji sanitarnej, a odpady komunalne są gromadzone w kontenerach i odbierane przez firmę Eko Skórtex Gizałki. Pensjonat jest obiektem sezonowym, dysponuje 12 pokojami z 22 miejscami noclegowymi. Łazienki z natryskami, toalety w pokojach. Wydzielone miejsca do przechowywania bielizny czystej i brudnej oraz sprzętu porządkowego, którego przechowywanie jest właściwe. Bielizna brudna prana jest w pralni Pralbiel w Gnieźnie. Stan sanitarno-techniczny i higieniczny obiektu dobry. Z uwagi na sezonowy charakter obiektu, przed sezonem zostały odmalowane wszystkie pokoje, klatki schodowe i ciągi komunikacyjne, na schodach założono wykładzinę dywanową, zakupiono lodówki do pokoi. Nadzorem sanitarnym objęte są 3 ośrodki wypoczynkowe w Jankowie Dolnym, w Skorzęcinie i w Gołąbkach. Obiekty są zaopatrzone w wodę z wodociągów komunalnych o dobrej jakości, usuwają ścieki do kanalizacji (1) lub zbiorników bezodpływowych (2). Odpady stałe gromadzone są w pojemnikach na terenie ośrodków, później odbierane przez firmy komunalne. Bielizna czysta i brudna oraz środki czystości i sprzęt porządkowy gromadzone są w wydzielonych magazynkach. Bielizna brudna prana jest w pralni ogólnodostępnej lub we własnym zakresie. Dezynfekcja poduszek i kołder deklarowana jest 1 raz w roku. W Ośrodku Wypoczynkowym Jutrzenka w Gołąbkach gm. Trzemeszno zmodernizowano 1 domek, odnowiono pomieszczenia noclegowe, i łazienkę, zakupiono nowe wyposażenie; ponadto zakupiono 20 łóżek. Wszystkie obiekty utrzymane były w dobrym stanie sanitarnym i technicznym. W ewidencji są 3 pola biwakowe: Borzątew, Skorzęcin, Gołąbki. Skontrolowano 2, gdyż nadal w Gołąbkach jest zawieszenie działalności, nie był w sezonie wykorzystywany. Przeprowadzono 3 kontrole. 22

23 Jedna z nich przeprowadzona była w związku z interwencją. Dotyczyła złego stanu technicznego pola w Skorzęcinie: za mało toalet, zatłoczenie i bałagan. Kontrola nie potwierdziła zarzutów, choć wydano doraźne zalecenia dot. braku pokręteł przy 2 kranach w ubikacji, brak płytki ściennej w ubikacji, brak płytek na posadzce w dwóch kabinach ustępowych. Zarządzający obiektem nie miał żadnych zgłoszeń użytkowników na stan utrzymania lub stwierdzane nieprawidłowości i zobowiązał się do odwrotnego usunięcia usterek. W pozostałych obiektach nie kwestionowano stanu sanitarno-higienicznego i technicznego. Pola biwakowe zaopatrzone są w wodę z wodociągów komunalnych o dobrej jakości, ścieki odprowadzane się do kanalizacji (1) lub zbiorników bezodpływowych (2). Odpady komunalne gromadzone na terenie obiektów w pojemnikach, wywożone przez firmy komunalne, z którymi podpisano odpowiednie umowy. Zaopatrzenie w środki czystościowe było wystarczające. Inne obiekty świadczące usługi hotelowe w tej grupie są zewidencjonowane 3 obiekty o charakterze wczasowym i 16 gospodarstw agroturystycznych, ponadto 8 obiektów - pokoje noclegowe. Ogółem w ewidencji znajduje się 26 obiektów. W skontrolowanych obiektach stwierdzono: odpady komunalne gromadzone są prawidłowo i odbierane przez firmy komunalne, ścieki odprowadzane są do kanalizacji 16, lub zbiorników bezodpływowych 10 (szambo), zaopatrzenie w wodę z wodociągów sieciowych o dobrej jakości wody, bielizna brudna i czysta gromadzona jest w wydzielonych do tego celu miejscach, bielizna brudna prana jest we własnym zakresie- 19, lub w pralniach usługowych - 7, zaopatrzenie w środki czystości było wystarczające, a sposób gromadzenia sprzętu porządkowego był prawidłowy, Stan wyposażenia gospodarstw agroturystycznych jest różny, zależny od lokalizacji obiektu i jego otoczenia. W większości odnowiono przed sezonem pomieszczenia mieszkalne, ogólnodostępne, korytarze i hole. W kilku zakupiono nowe umeblowanie, odnowiono ogrodzenie, zamontowano lampy i urządzono kwietniki Do atrakcji zapewnionych przez właścicieli należą: możliwość jazdy konnej, korzystanie ze sprzętu wodnego (rowery wodne, łódki), możliwość wędkowania, jazdy na rowerze. Ponadto część obiektów ma dostęp do plaży, wydzielone miejsca do grillowania, miejsca na ognisko, plac zabaw dla dzieci, boiska do siatkówki. Przeprowadzone kontrole nie wykazały zaniedbań sanitarnych i technicznych. 23

24 Do urządzonych wyjątkowo starannie, z ciekawą ofertą dla wypoczywających należą obiekty: Alicja Godawa Leśniczówka w Przyborowie gm. Łubowo, Marcin Król Rybakówka w Sławnie gm. Kiszkowo, Ranczo w Dolinie - Dąbrówka Kościelna gm. Kiszkowo, Helena Bejm - Wierzyce 25 gm. Łubowo, M. Stachowiak Wiekowo gm. Witkowo. Zakłady świadczące usługi dla ludności W powiecie gnieźnieńskim na dzień działały ogółem 282 obiekty usługowe. Zakłady użyteczności publicznej zakłady fryzjerskie zakłady kosmetyczne salony tatuażu zakłady odnowy biologicznej inne zakłady świadczące wiecej niż jedną z usług Kontrole obejmowały stan sanitarno techniczny i higieniczny pomieszczeń, w których wykonywane są usługi, przestrzeganie czystości i dezynfekcji powierzchni oraz urządzeń ze szczególnym uwzględnieniem narzędzi, warunki sterylizacji sprzętu, postępowanie z narzędziami naruszającymi ciągłość tkanki, z odpadami w tym niebezpiecznymi. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości higieniczne: brak środka dezynfekcyjnego, nieprawidłowo sporządzany lub opisany środek do dezynfekcji, nieprawidłowo przechowywana odzież (bez segregacji), pelerynki przechowywane w pomieszczeniu gospodarczym, przeterminowane środki opatrunkowe w apteczce, brak widocznej informacji o zakazie palenia, nieprawidłowo przechowywane odpady medyczne, 24

25 brak lub nieaktualna dokumentacja zdrowotna, przeterminowane kosmetyki, brak umowy na odbiór odpadów komunalnych, Stwierdzane uchybienia pod względem technicznym: rozszerzono działalność o usługi kosmetyczne w 1 pomieszczeniu z fryzjerskimi, niesprawna wentylacja mechaniczna w zakładzie, brak wentylacji mechanicznej w ubikacji, brudne ściany i sufity, wilgoć na ścianach, brak szafy odzieżowej, brak zmywalnej powierzchni przy umywalce, uszkodzona tapicerka na siedziskach krzeseł, nieprawidłowo przechowywana bielizna czysta, brak odpływu od umywalki w pom. gospodarczym, brak apteczki I pomocy, ubytki płytek w suficie w ubikacji, zaciek na suficie w pomieszczeniu usług, brudne ściany i sufity oraz stolarka okienna, brak wentylacji w gabinecie i rolmasażu, brak książki kontroli W celu wyegzekwowania poprawy w tej grupie obiektów wydano 4 decyzje zarządzające, 43 decyzji opłatowych, nałożono 7 mandatów na sumę 800,-zł., wystosowano 12 pism z zaleceniami, opiniowano nowe lub modernizowane obiekty i wydano 23 opinie sanitarne. Rodzaj działalności usługowej Liczba obiektów wg ewidencji Liczba obiektów skontrolowa nych w 2013 Liczba przeprowad zonych kontroli Liczba obiektów w złym stanie sanitarnoporządkowy m Liczba obiektów w złym stanie sanitarnotechnicznym Zakłady fryzjerskie Zakłady kosmetyczne Zakłady tatuażu Zakłady odnowy biologicznej Inne zakłady świadczące usł** Razem Po podejmowanym postępowaniu administracyjnym uzyskano poprawę stanu sanitarno technicznego w 14 zakładach fryzjerskich, gabinetach kosmetycznych, solariach i innych usługowych. 25

26 Jednocześnie stwierdza się, że w wielu obiektach po wydanych zaleceniach lub z własnej inicjatywy nastąpiła poprawa stanu zagospodarowania i utrzymania obiektów oraz postępowania ze sprzętem do obsługi klienta. Dworce autobusowe Pod nadzorem Powiatowej Stacji znajdują się 2 obiekty: w Gnieźnie i Trzemesznie. W Trzemesznie nie stwierdzono zaniedbań w zakresie wyposażenia i utrzymania obiektu, bowiem do dyspozycji pasażerów jest jedynie dostępna poczekalnia. Natomiast w Gnieźnie stwierdzono wykonanie decyzji z 2012 r.: odmalowano ściany, położono nowe płytki podłogowe. Ponadto ułożono nowe płytki ścienne w ubikacji damskiej i męskiej. Teren zewnętrzny Dworca utrzymany dobrze: stanowiska wydzielone, wyposażone w ławki i kosze na odpady. W trakcie kontroli obiektów przeprowadzono ocenę stanu sanitarnego 8 pojazdów do przewozu osób. Nie stwierdzono nieprawidłowości sanitarnych. Dworce kolejowe W ewidencji Stacji jest 5 obiektów: w Gnieźnie 2, w Trzemesznie, Pierzyska i Lednogóra wszystkie zostały skontrolowane. Ogółem 1 ocenia się negatywnie: Dworzec PKP w Gnieźnie, gdzie trwa remont obiektu. W poprzednim sprawozdaniu rocznym oceniono negatywnie 2: Dworzec PKP w Gnieźnie i w Trzemesznie w tym ostatnim w 2013 r. odmalowano pomieszczenia do obsługi podróżnych, dlatego oceniono, że nastąpiła pewna poprawa. W Gnieźnie w lipcu rozpoczęto remont i zamknięto poczekalnię, a krzesła dla podróżnych przeniesiono na hol. Po wystosowanym piśmie z art. 30 odmalowano często kwestionowany tunel prowadzący na perony. W grudniu wpłynęło zażalenie na stan higieniczny dworca: brzydki zapach, porozrzucane papiery i butelki przez przebywających tam często bezdomnych, na posadzce w holu kałuża brudnej wody. Ustalono z kierownikiem budowy częstszą częstotliwość sprzątania w okresie zimowym przynajmniej dwa razy dziennie i prowadzenie dezynfekcji zabrudzonych powierzchni. Nie budził zastrzeżeń stan techniczny i higieniczny pomieszczeń dworca i środków transportu (wagoników) Gnieźnieńskiej Kolejki Wąskotorowej. W poprzednim roku kwestionowano stan sanitarny Przystanku PKP w Pierzyskach: nastąpiła poprawa w zakresie jego utrzymania i nie odnotowano nieprawidłowości, choć jego standard jest słaby. Również Na stacji PKP w Lednogórze, gdzie wyłączony jest z użytkowania budynek dworca wraz z poczekalnią, nie stwierdzono zaniedbań sanitarnych. 26

27 Tereny rekreacyjne W ewidencji stacji jest 27 obiektów w miastach i 5 w gminach. W Dolinie Pojednania stwierdzono uchybienia stanu technicznego dot. ubytków na schodach, brak kratek ściekowych, później ubytki płyt granitowych na ścianie przy schodach. Zarządzający Urząd Miejski w Gnieźnie część nieprawidłowości usunął niezwłocznie a część zobowiązał się do usunięcia z chwilą pozyskania środków finansowych. W 2 skontrolowanych ogródkach jordanowskich stwierdzono zanieczyszczenie gruzem, wystosowano pismo. W Parku Miejskim w Gnieźnie stwierdzono ubytki desek w 2 mostkach, w jednym uzupełniono braki, drugi wymieniono na nowy. Stwierdzono zaniedbane i zarośnięte trawą i chwastami tereny zielone wzdłuż drogi przy ul. Wrzesińska i Libelta - wystosowano pismo z zaleceniami do Zarządu Dróg Powiatowych w Gnieźnie. Odnotowano poprawę i wykoszenie terenów zielonych. Generalnie zieleń w miastach oraz na terenach wiejskich była zadbana i utrzymana w dobrym stanie porządkowym, kwietniki przyuliczne i na terenach zielonych obsadzone roślinami sezonowymi. Inne obiekty użyteczności publicznej W roku 2013 kontrolami objęto wszystkie apteki (planuje się je do kontroli co kilka lat). Ogółem w miastach są 44 apteki. W jednej zalecono zapewnić pojemnik na odpady komunalne na zewnątrz i zawrzeć umowę na ich odbiór. Wystosowano zawiadomienie o wszczęciu postępowania, ale odstąpiono od tego po informacji od zobowiązanej strony o wykonaniu zaleceń. Stan sanitarno-techniczny i higieniczny pomieszczeń w obiektach nie budził zastrzeżeń. Prawidłowe było również postępowanie z odpadami niebezpiecznymi wszystkie mają podpisane umowy na odbiór leków przeterminowanych z firmami specjalistycznymi. Nadzorem objęto 18 obiektów sportowych w tym 5 orlików. Kwestionowano stan techniczny boiska sportowego w Kłecku: braki płytek ściennych w kabinie natryskowej w szatni dla gości, w pokoju sędziego łuszcząca się farba na ścianach i suficie, ubytek płytek na schodach przy wejściu do szatni, skorodowane 27

28 powierzchnie koszy przy wejściu na widownię oraz częściowy brak i zniszczone siedziska na widowni. Wystosowano do Prezesa Klubu pismo z art. 30, zawiadamiając Urząd Gminy. Zalecenia nie zostały wykonane, brak również informacji o terminie i sposobie usunięcia nieprawidłowości. Skierowano drugie pismo w tej sprawie do Burmistrza Miasta i Gminy Kłecko. Obiekt oceniono za rok 2013 jako zły technicznie. Po kontroli Hali sportowej w Witkowie, gdzie stwierdzono brudne ściany w pokoju nauczycieli w-f, w pomieszczeniu gospodarczym i w 2 pomieszczeniach siłowni., oraz zniszczone płytki podłogowe w siłowni wystosowano decyzję zarządzającą - stwierdzono wykonanie zaleconych prac. W pomieszczeniach Boiska sportowego Witkowo stwierdzono brudne ściany i sufity w szatniach, ciągach komunikacyjnych i węzłach sanitarnych wystosowano decyzję, która została wykonana. Uchybienia stwierdzono również na Boisku w Czerniejewie: uszkodzone siedziska na widowni, zapełniony pojemnik na odpady wystosowano pismo. Ponieważ nieprawidłowości dotyczyły tylko widowni, a w obiekcie wykonano szereg prac poprawiających stan techniczny nie ocenia się go negatywnie. W pozostałych obiektach sportowych nie odnotowano nieprawidłowości; stwierdzono natomiast wykonanie prac odnawiających pomieszczenia np. na Boisku sportowym Start i Hali przy ul. Paczkowskiego w Gnieźnie oraz w Hali widowiskowo- sportowej w Trzemesznie. W miastach w ewidencji jest 18 stacji paliw. Nieprawidłowości stwierdzono w Stacji w Kłecku: przybrudzone ściany i sufity, przeterminowane środki opatrunkowe w apteczce I pomocy, brak dokumentacji zdrowotnej 4 pracowników. Wystosowano pismo z zaleceniami; nieprawidłowości usunięto, co wykazała kontrola sprawdzająca. W Stacji w Trzemesznie brak było dokumentacji zdrowotnej obsługi. Przedstawiono aktualną dokumentacje w siedzibie tut. Powiatowej Stacji. Pozostałe obiekty utrzymane były w dobrym stanie sanitarnym i technicznym. Nadzorowano 7 obiektów kultury jak domy kultury, kino, teatr, muzeum. Po stwierdzeniu nieprawidłowości technicznych w kinie: w dwóch salach kinowych zniszczone siedziska (dziurawa i poprzecierana tapicerka) wystosowano pismo z zaleceniami. Wpłynęła informacja o wykonaniu zalecenia, co potwierdziła kontrola sprawdzająca. Kolejny rok trwa remont i modernizacja Miejskiego Ośrodka kultury w Gnieźnie. Sukcesywnie odnawiane są sale zajęć, zagospodarowano zielone zaplecze, gdzie odbywają się imprezy plenerowe. W teatrze stwierdzono odnowienie pomieszczeń (malowanie ścian, cyklinowanie i malowanie parkietów, wymiana centralnego 28

29 ogrzewania, wykładziny dywanowej w kuluarach, i wykładziny zmywalnej w korytarzach. Poprawiło to znacząco standard obiektu. W ewidencji są 4 parkingi ogólnodostępne, nie kwestionowano ich zagospodarowania lub utrzymania, choć w jednym przypadku zalecono uaktualnić dokumentację zdrowotną obsługi. W ewidencji jest 7 pralni i magazyn bielizny szpitalnej w Szpitalu ZOZ Gniezno. Podczas kontroli obiektów stwierdzono drobne nieprawidłowości w dwóch pralniach: zaciek na ścianie w magazynie bielizny brudnej, brak możliwości segregacji odzieży personelu, za pralnicami brak porządku. Uchybienia usunięto po zaleceniach wpisanych do protokoły i potwierdziła to kontrola sprawdzająca. Magazyn bielizny szpitalnej to osobne magazyny na czystą i brudną bieliznę w dwóch budynkach szpitalnych ul 3 Maja i ul. św. Jana. Stan techniczny nie budził zastrzeżeń. Bielizna czysta zabezpieczona workami foliowymi, przekazywana jest na oddziały szpitalne. Brudna z oddziałów znajduje się również w workach foliowych, a do pralni zewnętrznej przekazywana jest w wózkach zabezpieczonych pokrowcami. Pracownicy wyposażeni są w odzież ochronną, zapewniono szafy z rozdziałem od odzieży wierzchniej. Do dyspozycji pracowników jest pomieszczenie socjalne z umywalką do mycia i dezynfekcji rąk. Sprzęt porządkowy oznakowany jest według stref czystości; do dyspozycji dwa zestawy wózków czysty i brudny. Zapewniono punkty do mycia i dezynfekcji sprzętu porządkowego, używane środki dezynfekcyjne to: Desprej, Surfanios Lemon Fresh, Domestos. Nadzorem objęto 4 parkingi w Gnieźnie, których stan nie był kwestionowany podczas kontroli. W jednym zalecono okazać dokumentację zdrowotną obsługi. Na dwóch z nich są ubikacje ogólnodostępne, a na jednym ubikacja publiczna, we wszystkich są pomieszczenia dla osób obsługujących podróżnych. W ewidencji Stacji jest 7 zakładów pogrzebowych, skontrolowano wszystkie. Zakłady dysponują specjalistyczny pojazdami do przewozu zwłok. Skontrolowano 7 pojazdów i stwierdzono, że wszystkie spełniają wymagania rozporządzenia oraz posiadają pozytywną opinię sanitarną. Na podstawie uzyskanych informacji od właścicieli nie stwierdzono zaniedbań sanitarnych w postępowaniu ze zwłokami. Każda firma zadeklarowała miejsca do przechowywania zwłok do czasu pochówku. W ewidencji znajduje się również 1 pomieszczenie przechowywania zwłok funkcjonujące w Szpitalu ZOZ. Ocenione w poprzednim sprawozdaniu rocznym jako złe pod względem technicznym. Za rok 2013 jego stan nie uległ poprawie z uwagi na trwającą budowę nowego budynku, który będzie spełniał funkcję domu przedpogrzebowego. 29

30 Planowane jest ukończeniu budowy w maju 2014r. Pomieszczenia do przechowywania zwłok składają się z chłodni, przedsionka oraz pomieszczenia pomocniczego. W chłodni jest 8 miejsc, ma ona powierzchnie gładkie, nienasiąkliwe, odporne na działanie środków myjących i dezynfekcyjnych płytki na podłogach i ścianach na całej wysokości. Zapewniono agregat chłodniczy, który utrzymuje temperaturę ok. 6ºC. W pomieszczeniach zapewniono wentylację mechaniczną, a okna zostały zabezpieczone siatkę przed dostępem insektów i gryzoni. Postępowanie ze zwłokami, sposób mycia i dezynfekcji powierzchni i rąk, postępowanie z odpadami medycznymi oraz z brudną bielizną określają opracowane i wdrożone procedury. Odpady komunalne powstające w pomieszczeniu do przechowywania zwłok są przekazywane do zbiorczych kontenerów na odpady należących do Szpitala ZOZ w Gnieźnie, a następnie odbierane przez firmę Urbis Sp. z o.o. w Gnieźnie. Odpady niebezpieczne powstające w placówce są zbierane do wydzielonych i odpowiednio oznakowanych pojemników, zaopatrzonych w worki foliowe w kolorze czerwonym. Są to głównie odpady medyczne o kodzie : materiał opatrunkowy, skażona materiałem biologicznym bielizna jednorazowego użytku, rękawiczki jednorazowe. Po zapełnieniu pojemnika odpady są transportowane do zbiorczego magazynu odpadów medycznych Szpitala ZOZ w Gnieźnie, a stamtąd odbierane w przeciągu 72 h przez firmę Mardo z Grodźca. W obiekcie, z uwagi na jego tymczasowy charakter i brak możliwości technicznych, nie wydzielono odrębnego zaplecza sanitarnego dla rodzin odbierających zwłoki. Personel obiektu korzysta z pomieszczeń socjalnych i węzłów sanitarnych dla pracowników Szpitala ZOZ w Gnieźnie. Na terenach wiejskich wśród innych obiektów użyteczności publicznej skontrolowano 31. Skontrolowanych 8 obiektów sportowych. W wykazanych w poprzednim sprawozdaniu rocznym 2 złe: Dom Sportowca Niechanowo i Boisko Sportowe Cielimowo nastąpiła poprawa. W Niechanowie odmalowano ściany i sufity w szatni oraz odnowiono parkiet. W Cielimowie również odnowiono pomieszczenia i zlikwidowano przyczynę zalewania powierzchni po opadach atmosferycznych. Za rok 2013 negatywnie oceniono 1 obiekt: Boisko Sportowe Żydowo. Stwierdzono zniszczone powierzchnie ścian i posadzek w pomieszczeniach sanitarnych, zniszczone z ubytkami siedziska ławek na widowni. Wystosowano pismo z zaleceniami, lecz jeszcze nie odnotowano poprawy. Kwestionowano ponadto stan boiska sportowego w Kiszkowie: 30

31 zniszczona elewacja i schody, brudne ściany i sufity w szatniach. Został przeprowadzony remont obiektu, odnowiono pomieszczenia, budynek i trybuny oraz powierzchnię boiska. Wyróżniającym się obiektem w tej grupie jest Hala Widowiskowo-Sportowa w Kiszkowie. Dobrze utrzymane były stacje paliw (6), w których oprócz zapewnienia prawidłowego stanu sanitarno-technicznego i higienicznego kontrolowano postępowanie z odpadami niebezpiecznymi i zawarcie umów z firmami odbierającymi je do utylizacji. Nie kwestionowano stanu sanitarnego w domach kultury (2 obiekty) oraz Muzeum i Skansenie (2). Prawidłowo utrzymany był parking w Skorzęcinie po wyegzekwowaniu poprawy stanu sanitarno-technicznego w poprzednich latach. W roku sprawozdawczym nadzorem objęto 6 tras turystycznych. Kontrole nie wykazują zaniedbań w zakresie utrzymania tras turystycznych. Pobocza dróg wzdłuż tras są czyste, wykoszone. Wzdłuż tras turystycznych skontrolowano ogółem 166 przystanków. Stwierdzono zaniedbania techniczne lub porządkowe w 5. Najczęściej przyczyną złego stanu przystanków są zniszczone wiaty, dziury w ścianach i dachu, brak siedzisk. W 2 stwierdzono zaśmiecenie. Wystosowano 6 pism w trybie art. 30 i 2 z zaleceniami do urzędów gmin i Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad zalecające podjęcie działań naprawczych lub porządkowych. Stwierdzono uzupełnienie braków i uporządkowanie zaniedbanych przystanków oraz postawienie nowej wiaty w miejsce bardzo zniszczonej (Wymysłowo gm. Trzemeszno). W ewidencji Stacji jest 1 Zakład Karny w Gębarzewie, skontrolowany 3 razy. Kontrolami objęto stan utrzymania cel dla osadzonych wraz z pomieszczeniami sanitarnymi, łaźnie, pokoje widzeń, pomieszczenia rekreacyjne oraz ambulatorium. Podczas kontroli stwierdzono uchybienia sanitarno techniczne, otrzymano pisemną informację o wykonaniu zaleceń, co potwierdziła kontrola sprawdzająca. Ustępy publiczne W ewidencji znajduje się 11 ubikacji publicznych w miastach: w Gnieźnie, Kłecku, Trzemesznie, Witkowie oraz 3 w gminach., w których przeprowadzono 25 kontroli sanitarnych. 31

32 W stosunku do poprzedniego roku ubyły 2 obiekty, gdyż uległy likwidacji (w Gnieźnie i Trzemesznie) Likwidacja ustępu w Gnieźnie jest związana z trwającą modernizacją i przebudową targowiska miejskiego. Ubikacje publiczne są wyposażone w miski ustępowe, umywalki do rąk, kosze na odpady i środki higieniczne: mydło w płynie, ręczniki papierowe, papier toaletowy. Poszczególne obiekty posiadają 2 5 kabin damskich, 2 4 kabiny męskie, 1 6 pisuary; tylko 2 są przystosowane dla osób niepełnosprawnych: przy ul. Łaskiego (2 kabiny), a także w Witkowie przy ul. Stary Rynek (1 kabina). Sprzęt porządkowy przechowywany jest prawidłowo, do dezynfekcji stosowane są środki: Domestos, Tytan, Agent. W trakcie kontroli stwierdzono uchybienia, które po działaniach pracowników Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gnieźnie zostały usunięte. Dotyczyły one głównie złego stanu sanitarno-technicznego: Ubikacja publiczna ul. Łaskiego w Gnieźnie po stwierdzonych nieprawidłowościach : w części damskiej ściana zawilgocona, spowodowana przeciekaniem dachu, w części męskiej łuszcząca się farba, w pomieszczeniu gospodarczym zdjęte płyty sufitowe z powodu zalania sufitu - wystosowano 1 pismo nakazujące usunięcie uchybień. Po kontroli sprawdzającej wystosowano pismo z art. 30 do Urzędu Miejskiego w Gnieźnie. Zawiadomiono o wykonaniu zaleceń. Ubikacja publiczna przy Dworcowej w Gnieźnie stwierdzono uchybienia techniczne - w części męskiej wilgotna jedna ściana oraz zaciek z rozwojem grzybów i pleśni widocznym jako czarny nalot w narożniku ściany. Wystosowano pismo z art. 30 nakazujące usunięcie stwierdzonych nieprawidłowości. Podczas kontroli sprawdzającej stwierdzono usunięcie nieprawidłowości. O bardzo niskim standardzie jest ubikacja publiczna przy ul. Polnej w Witkowie przewidziana do likwidacji w roku 2014, z uwagi na planowaną budowę Domu kultury w tym miejscu. W ubikacji w Trzemesznie Pl. Św. Wojciecha wymieniono okno na plastikowe, odmalowano ściany i sufity. Za rok 2013 negatywnie ocenia się jako złe pod względem technicznym 2 obiekty: Gniezno ul. Dworcowa będzie likwidowana w związku z projektem przebudowy i modernizacji Dworca kolejowego, Witkowo ul. Polna przeznaczona do likwidacji. Pod nadzorem jest ponadto Ubikacja ogólnodostępna przy ul. Sobieskiego w Gnieźnie Obiekt jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych; o niskim standardzie i często kwestionowany był stan techniczny i sanitarny. 32

33 stwierdzono dwukrotnie zaniedbania techniczne: brudne ściany w pomieszczeniu gospodarczym, zepsuta spłuczka w jednej kabinie męskiej, zapchany zlew, zniszczony sprzęt czyszczący, brak środka do dezynfekcji. Wystosowano 2 pisma nakazujące usunięcie wykazanych nieprawidłowości, co zostało wykonane poprzez zakupienie nowego sprzętu, środka dezynfekcyjnego i naprawie uszkodzonych urządzeń. Potwierdziła to kontrola sprawdzająca. Ogółem nadzorem objęto 648 obiektów komunalnych, przeprowadzono 1253 kontrole, wystosowano 16 pism z art. 30 i 116 innych z zaleceniami, wydano 19 decyzji zarządzających + 44 zezwalające na ekshumacje, wystawiono 130 decyzji rachunkowych, nałożono 13 mandatów na sumę zł. Wnioski: 1. Ilość obiektów produkujących wodę warunkowo dobrą uległa zwiększeniu o 1 wodociąg (w 2012 były 4 wodociągi, a w 2013 oceniono 5 wodociągów); ale w 2013 wszystkie te wodociągi są z grupy wodociągów zakładowych produkujących <100 m 3 /d, podczas gdy w 2012 aż 3 wodociągi były z grupy większych, produkujących od m 3 /d. 2. Liczba ludności zaopatrywana w wodę nie odpowiadającą wymaganiom uległa zmniejszeniu: w 2013 r mieszkańców (0,45 %), a osób (2,18 %). 3. Dobrze układał się współpraca z większością przedsiębiorstw wodociągowych, wyniki badań z kontroli wewnętrznych przesyłano systematycznie. W jednym przypadku interweniowano telefonicznie i pisemnie z uwagi na nie dotrzymanie terminów poboru próbek w ramach kontroli wewnętrznej. 4. Nie stwierdzono zagrożeń zdrowotnych dla osób korzystających z nadzorowanych kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli. Badania jakości wody zarówno przed sezonem jak i w jego trakcie były pozytywne i odpowiadały wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011r. w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscy wykorzystywanych do kąpieli (Dz. U. Nr 86 poz. 478). 5. W obiektach świadczących usługi dla ludności mniej było spraw kwestionowanych z uwagi na brak regulacji prawnych w tym obszarze, co utrudnia egzekwowanie dobrego stanu sanitarnego i technicznego. 6. Korzystnie oceniono stałą i sezonową bazę noclegową w miastach i na terenach wiejskich, zwiększa się ilość obiektów i miejsc noclegowych o dobrym stanie sanitarnym i wysokim standardzie. 7. Stan utrzymania i zagospodarowania parkingów i terenów zielonych był dobry. 8. Nadal nie odnotowano poprawy w zakresie stanu technicznego ubikacji publicznych, dwie o złym stanie sanitarno technicznym uległy likwidacji. 33

34 2.1.4 Stan sanitarny zakładów opieki zdrowotnej Ilość skontrolowanych placówek w latach inne praktyki zawodowe rehabilitacja przychodnie i diagnostyka szpitale Zakłady lecznictwa zamkniętego W ewidencji Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gnieźnie znajdują się dwa obiekty lecznictwa zamkniętego: SP ZOZ Wojewódzki Szpital dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Dziekanka ul. Poznańska 15 w Gnieźnie (szpital publiczny) i NSZOZ Vivax Oddział Chirurgii i Ortopedii ul. Witkowska 53 Gniezno (szpital niepubliczny). Zakład Opieki Zdrowotnej w Gnieźnie znajduje się pod nadzorem Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu. W roku 2013 przeprowadzono w nich 4 kontrole kompleksowe, oraz 5 kontroli sprawdzających i dodatkowych. Oba obiekty szpitalne posiadają opracowany i pozytywnie zaopiniowany program dostosowania pomieszczeń do wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia. Aktualnie na 28 oddziałów Szpitala Dziekanka dostosowanych jest 23. Ponieważ szpital posiada zabudowę pawilonową remonty przeprowadzane są sukcesywnie. Oddziały objęte programem zostaną dostosowane w roku 2014 (2 oddziały) i w latach późniejszych (3 oddziały). Oddział Chirurgii i Ortopedii NSZOZ Vivax w roku 2013r. zapewnił izolatkę dla pacjentów. Kolejne prace związane z pomieszczeniem do dezynfekcji wewnętrznych środków transportu w oddziale szpitalnym są ujęte w programie dostosowawczym, z terminem realizacji w roku 2015r. 34

35 Wykazywane w roku 2013 nieprawidłowości w Szpitalu Dziekanka dotyczyły głównie stanu technicznego budynków: powierzchnie ścian w salach chorych, węzłach sanitarnych, brak zmywalności wyposażenia sal. Z uwagi na rozmiar obiektu i typ zabudowy remonty prowadzone są sukcesywnie według potrzeb, jednak stan obiektu systematycznie poprawia się. Stan techniczny NSZOZ Vivax nie budził zastrzeżeń. Wojewódzki Szpital Dziekanka jest zaopatrywany w wodę z własnego wodociągu lokalnego, a także posiada dwa zbiorniki retencyjne. W przypadku awarii istnieje możliwość zaopatrzenia w wodę z sieci wodociągu miejskiego w Gnieźnie. NZOZ Vivax jest zaopatrywany w wodę przez wodociąg publiczny miasta Gniezna ul. Sosnowa. Placówka posiada przepływowy rezerwowy zbiornik wody o pojemności 3000 litrów. W razie awarii zasilania obiekt posiada własny agregat prądotwórczy. Wodociągi, z których korzystają obiekty znajdują się pod nadzorem Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Gnieźnie, a jakość wody oceniana jest jako dobra. Tutejsza Sanitarna nie prowadziła badań wody z zaopatrzenia rezerwowego opisywanych placówek. Sieć wodociągowa zaopatrująca obiekty jest w dobrym stanie sanitarno-technicznym, nie zgłaszano awarii. Obiekty posiadają opracowane i wdrożone procedury postępowania z bielizną szpitalną, odzieżą ochronną i sprzętem porządkowym. Brudna bielizna jest gromadzona w wydzielonych pojemnikach i wózkach koszowych zabezpieczonych podwójnymi workami foliowymi, a następnie odbierana przez specjalistyczne samochody firm pralniczych, które świadczą usługi na terenie szpitali ( Citonet Bydgoszcz oraz HTS Medei Pępowo). Nie kwestionowano stanu zaopatrzenia w bieliznę i odzież ochronną. Zapas i sposób przechowywania jej jest wystarczający do potrzeb placówki. W obu obiektach czysta bielizna przywożona jest bezpośrednio na oddziały do podręcznych magazynów, zabezpieczona podwójnym workami płóciennofoliowymi. Pojemniki do gromadzenia bielizny oraz pojazdy transportowe są dezynfekowane, co jest odpowiednio udokumentowane. Pracownicy zajmujący się dystrybucja bielizny noszą odzież ochronną odpowiednią do zagrożeń. Placówki posiadają opracowane i wdrożone procedury sprzątania i dezynfekcji powierzchni. W trakcie prowadzenia nadzoru nie stwierdzono nieprawidłowości 35

36 w opisywanym zakresie. Obiekty i ich otoczenie są utrzymane czysto, w dobrym stanie sanitarno-higienicznym. Za utrzymanie czystości odpowiadają oddelegowani do tego celu pracownicy, a w gabinetach zabiegowych i salach operacyjnych dodatkowo pielęgniarki i salowe. W obu placówkach pielęgniarka epidemiologiczna odpowiedzialna jest za nadzór nad utrzymaniem czystości, prowadzi kontrolę wewnętrzną jakości usług świadczonych przez firmy sprzątające, co jest potwierdzane comiesięcznymi raportami dla poszczególnych oddziałów. Raz w roku zespół ds. zakażeń szpitalnych prowadzi szkolenie personelu sprzątającego, co jest odpowiednio udokumentowane. NZOZ Vivax oraz 25 z 28 oddziałów Szpitala Dziekanka posiadają własne pomieszczenia porządkowe, pozostałe 3 korzystają z pomieszczeń sąsiednich oddziałów. Pomieszczenia te są wyposażone w zlew do mycia i dezynfekcji sprzętu porządkowego. Sprzęt jest przechowywany prawidłowo, oznakowany według stref czystości. Do sprzątania stosuje się wózki jezdne dwu-wiaderkowe, ścierki i nakładki do mopów wielokrotnego użytku. Ścierki i nakładki są prane po użyciu przez specjalistyczną firmę. Zaopatrzenie w sprzęt do utrzymania czystości oraz preparaty do mycia i dezynfekcji powierzchni jest wystarczające. Za nieprzestrzeganie procedury prawidłowego sprzątania i dezynfekcji w gabinetach zabiegowych dwie pielęgniarki Szpitala Dziekanka zostały ukarane mandatami karnymi na kwotę 200 zł, nałożonym przez Sekcję Epidemiologii. Opisywane obiekty posiadają opracowane i wdrożone procedury oraz instrukcje stanowiskowe postępowania z odpadami medycznymi. Odpady medyczne są odpowiednio segregowana na etapie wytwarzania. Po zapełnieniu pojemników do 2/3 objętości są one zamykane i odpowiednio oznakowane oddawane do magazynu odpadów. Odpady medyczne są przechowywane na stanowisku pracy tj. w gabinetach zabiegowych nie dłużej niż 24 h, po czym są przenoszone do magazynu odpadów. Są to pomieszczenia o powierzchniach zmywalnych, w dobrym stanie sanitarnotechnicznym, z zapewnionym dostępem do punktu mycia i dezynfekcji rąk. Odpady są przechowywane w magazynach nie dłużej niż 7 dni, w temp. 4ºC przez 7 dni. Po tym czasie odpady są odbierane przez specjalistyczną (Zakład Utylizacji Odpadów Konin, Hygea Lubasz). Odbiór odpadów medycznych jest poświadczony umową i formularzami przekazania odpadów. Odpady komunalne w oddziałach szpitalnych usuwane są do pojemników pedałowych wyłożonych workami foliowymi, a następnie wynoszone do kontenerów 36

37 ustawionych na zewnątrz budynków. Kontenery opróżniane są systematycznie przez firmę Urbis z Gniezna. W czasie sprawowania nadzoru nad placówką nie stwierdzono nieprawidłowości w zakresie segregowania, gromadzenia i utylizacji odpadów medycznych. Ocena żywienia w szpitalach W roku 2013 przeprowadzono analizę zestawienia dekadowego z obiektu szpitalnego tj. Wojewódzkiego szpitala dla Nerwowo i Psychicznie Chorych DZIEKANKA w Gnieźnie. Oceniono zestawienie dekadowe z okresu od r. do r. dla diety podstawowej. Ocenione wyżywienie całodzienne obejmowało trzy posiłki podstawowe, tj. śniadanie, obiad i kolację. Po przeanalizowaniu jadłospisów z poszczególnych dni stwierdzono, że produkty dostarczające białka zwierzęcego występowały w przeważającej części w trzech posiłkach podstawowych (przy czym prawidłowa liczba posiłków podstawowych w ciągu dnia przy całodziennym żywieniu wynosi 4 lub 5). Mleko i przetwory mleczne ujęte są codziennie w co najmniej jednym posiłku (zupa mleczna i/lub mleko, kawa z mlekiem do każdego śniadania) oraz w niektórych pozostałych posiłkach t. j. budyń mleczny jako deser do obiadu i raz w postaci twarogu na kolację. W analizowanych jadłospisach prawie każdy z posiłków obiadowych zawierał warzywa lub owoce. Warzywa gotowane ujęte były w czterech obiadach jako dodatek do drugiego dania oraz w niektórych zupach. Warzywa lub owoce w postaci surowej występowały w czterech posiłkach obiadowych. Na dziesięć analizowanych dań kolacyjnych sześć zawiera dodatek świeżych warzyw lub owoców. Suche nasiona roślin strączkowych były ujęte w jednym z jadłospisów dziennych (zupa fasolowa). Dwa razy zastosowano w śniadaniach płatki owsiane na mleku. Kaszę uwzględniono dwukrotnie do drugiego dania obiadowego i jeden raz w zupie. Rodzaj pieczywa stosowanego do śniadań to pieczywo pszenne, a do kolacji codziennie uwzględniono pieczywo żytnie i graham, co stanowi korzystny element komponowania jadłospisów. 37

38 Do oceny zestawienia dekadowego posłużono się metodą punktową (wg. Starzyńskiej), co pozwala na przeprowadzenie oceny teoretycznej jakościowej. Według kryteriów oceny punktowej zestawienie dekadowe uzyskało łącznie 21 punktów, co w rezultacie daje ocenę zaledwie dostateczną. W porównaniu z wynikiem oceny zestawienia dekadowego z poprzedniego okresu t. j r. liczba punktów nie uległa zmianie. Zalecono zwiększyć częstotliwość wprowadzania do diety posiłków zawierających suche nasiona roślin strączkowych, gdyż produkty te stanowią bogate źródło węglowodanów złożonych, białka roślinnego, witamin z grupy B i przede wszystkim błonnika. Zbyt niskie spożywanie produktów zawierających błonnik może sprzyjać powstawaniu otyłości, miażdżycy, a także chorób nowotworowym jelita grubego. Do zalet ocenionego jadłospisu z w/w okresu należało stosowanie w codziennej diecie pieczywa razowego i graham, co w znacznym stopniu wzbogacało go w węglowodany złożone, białko roślinne, witaminy z grupy B i błonnik. Podkreślono, że dobrą stroną ocenionego sposobu żywienia jest tradycyjny sposób przygotowywania potraw i stosowanie w dużej mierze naturalnych surowców w stosunku do stosowanych produktów przetworzonych. Każdorazowo w ocenie żywienia w szpitalu zwraca się uwagę na to, iż ważnym aspektem prawidłowego żywienia jest również liczba i rozłożenie posiłków w ciągu dnia tj. 4 lub 5 posiłków dziennie, co nie jest uwzględniane w planowaniu żywienia pacjentów szpitala. Biorąc pod uwagę stosunkowo długi okres przebywania pacjentów na niektórych oddziałach zalecono, aby w sposób szczególny uwzględniać zasady prawidłowego żywienia, gdyż trwające dłużej niedobory witamin, minerałów, błonnika i innych ważnych składników pożywienia mogą przyczyniać się do powstawania lub pogłębiania już istniejących chorób na tle wadliwego żywienia. W ocenie podkreślono również, iż ważnym elementem prawidłowego żywienia jest dobieranie produktów i składników o niskiej zawartości soli oraz ograniczenie dodawania tej substancji do przyrządzanych potraw, gdyż każde zmniejszenie spożycia soli ułatwia leczenie nadciśnienia tętniczego. Aby osiągnąć jednak zauważalny efekt redukcji ciśnienia, poinformowano, że należy zmniejszyć spożycie soli do maksimum 38

39 5 gramów dziennie. Zalecono również, aby posiłki były różnorodne pod względem konsystencji, barwy, smaku i zapachu. Dla pacjentów szpitala Zespołu Opieki Zdrowotnej w Gnieźnie oceniono trzy zestawienia dekadowe. Producentem posiłków dla szpitala do czerwca 2013 roku była Firma SOLAR w Gnieźnie, która świadczyła usługi cateringowe. Ocenione zostały dwa zestawienia dekadowe z okresu r oraz roku, dla diety podstawowej. Wyżywienie całodzienne obejmowało trzy posiłki podstawowe tj. śniadanie, obiad i kolację. Do oceny zestawień dekadowych posłużono się metodą punktową (wg. Starzyńskiej). Według kryteriów oceny punktowej jadłospis zarówno z marca jak i z maja uzyskał łącznie 21 punktów uzyskując ocenę dostateczną. W wyniku oceny zestawień dekadowych stwierdzono, że produkty dostarczające białka zwierzęcego występowały zarówno w zestawieniu kwietniowym jak i w zestawieniu majowym w 100% podstawowych posiłków. Obok pieczywa pszenno-żytniego do każdego śniadania i każdej kolacji dodawano pieczywo pełnoziarniste (chleb razowy). W odniesieniu do ocen zestawień jadłospisów z ubiegłego roku sposób żywienia uległ poprawie. W ocenach z 2013 roku stwierdzono poprawę w zakresie udziału w diecie warzyw zarówno w postaci gotowanej jak i surowej. Zalecono, aby podczas układania jadłospisu zwrócić uwagę na rozkład produktów z poszczególnych grup, a zwłaszcza czy jadłospisy każdego dnia zawierają owoce i warzywa, szczególnie w postaci surowej, ponieważ udział w posiłkach warzyw i owoców, zwłaszcza surowych, w znacznym stopniu zwiększa podaż niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania organizmu człowieka witamin, substancji mineralnych oraz błonnika. W ocenie poinformowano również, że wskazane byłoby zwiększyć częstotliwość występowania potraw zawierających suche nasiona roślin strączkowych oraz naturalnych płatków zbożowych dodawanych np. do zup mlecznych, gdyż dostateczny udział tych produktów (w jak najmniejszym stopniu przetworzonych) może zapobiegać wielu dolegliwościom i chorobom. W stosunku do ocen z ubiegłego roku stwierdzono również, że zestawienia dekadowe uległy także poprawie w zakresie kolorystyki w zestawach śniadaniowych poprzez dodanie surowych i/lub przetworzonych warzyw. 39

40 W ocenie nadmieniono również, iż ocenione zestawienia dekadowe składają się z trzech posiłków podstawowych, a w prawidłowym żywieniu człowieka najkorzystniejszą dla zdrowia liczbą posiłków w ciągu dnia jest liczba czterech lub pięciu posiłków. Podkreślono również, iż ważnym elementem prawidłowego żywienia jest dobieranie produktów i składników o niskiej zawartości soli oraz ograniczenie dodawania tej substancji do przyrządzanych potraw, gdyż każde zmniejszenie spożycia soli ułatwia leczenie nadciśnienia tętniczego. Od lipca 2013 roku żywieniem pacjentów szpitala zajmuje się inna firma cateringowa, z której również poddano ocenie zestawienie dekadowe z okresu od r. do r. sporządzonym przez Firmę KONSORPCJUM Paweł Nowak PAWMIX, Ocenione zestawienie dekadowe dotyczyło diety podstawowej. Wyżywienie całodzienne dla pacjentów szpitala obejmuje trzy posiłki podstawowe, tj. śniadanie, obiad i kolację. Do oceny jadłospisów w zestawieniu dekadowym posłużono się metodą punktową (wg. Starzyńskiej), która pozwala na przeprowadzenie oceny teoretycznej jakościowej i obejmuje liczbę posiłków oraz częstotliwość występowania produktów spożywczych z różnych grup. Metoda obejmuje także ocenę pod względem urozmaicenia - czy nie powtarzają się często te same produkty oraz techniki kulinarne, barwę i smak. Według kryteriów oceny punktowej jadłospis uzyskał 21 punktów, co daje podstawę do oceny zestawienia dekadowego jako dostateczny. Po dokonaniu analizy jadłospisów zestawienia dekadowego stwierdzono, że produkty dostarczające białka pochodzenia zwierzęcego występowały w prawie wszystkich trzech posiłkach podstawowych. W poddanym analizie zestawieniu dekadowym wszystkie posiłki obiadowe zawierały warzywa i/lub owoce. Warzywa lub owoce gotowane ujęte były w siedmiu obiadach jako dodatek do drugiego dania i/lub w zupach, a także w postaci kompotu. Warzywa surowe występowały w 5 zestawach obiadowych tj. w postaci surówek, jako dodatek do drugiego dania. W całym zestawieniu dekadowym nie ujęto świeżych owoców. Pomimo codziennego uwzględniania w diecie mleka i jego przetworów, w analizie poszczególnych elementów oceny metodą punktową, w zakresie częstości podawania mleka lub serów wystąpiła ocena zerowa. Wynika to z nieprawidłowego rozłożenia tych produktów na posiłki w ciągu dnia. Do śniadań codziennie podawane było mleko, tak więc produkty mleczne takie jak sery żółte lub twarogowe, lub też inne produkty z tej grupy, (które często 40

41 w śniadaniach występowały obok mleka) powinny być częściej uwzględniane w kolacjach, co zalecono w wyniku oceny. Częstość spożycia warzyw i/lub owoców według oceny całego zestawienia dekadowego była zadowalająca. W tej kategorii zestawienie dekadowe otrzymało 4 punkty, ponieważ występowały one w prawie wszystkich trzech posiłkach (w każdym obiedzie i w każdej kolacji oraz w sześciu śniadaniach). W ocenionym zestawieniu dekadowym zwrócono uwagę na brak dań zawierających suche nasiona roślin strączkowych. Zalecono uwzględniać podczas komponowania kolejnych jadłospisów potrawy zawierające suche nasiona roślin strączkowych, ponieważ stanowią one bogate źródło węglowodanów złożonych, białka roślinnego, witamin z grupy B, a także błonnika. W ocenionych jadłospisach stwierdzono zbyt niski udział ryb. W ocenie wskazano więc zwiększyć częstotliwość serwowania potraw z ryb, (najkorzystniej jeden do dwóch razy w tygodniu). W ramach zaleceń poinformowano również o korzyściach zdrowotnych z udziału ryb w diecie. Zalecono również, aby w sporządzaniu jadłospisów uwzględniać w posiłkach udział sezonowych świeżych owoców. Kierując się dobrem pacjentów oraz wspomaganiem ich w uzyskaniu lepszego zdrowia, zalecono w sposób szczególny uwzględniać zasady prawidłowego żywienia, gdyż trwające dłużej niedobory witamin, minerałów, błonnika i innych ważnych składników pożywienia mogą przyczyniać się do powstawania lub pogłębiania już istniejących chorób na tle wadliwego odżywiania się. W ocenie wskazano również na fakt, iż ważnym elementem prawidłowego żywienia jest również dobieranie produktów i składników o niskiej zawartości soli oraz ograniczenie dodawania tej substancji do przyrządzanych potraw, ponieważ każde zmniejszenie spożycia soli ułatwia leczenie nadciśnienia tętniczego. Ponadto przedstawione w analizowanym jadłospisie posiłki oceniono pozytywnie pod względem różnorodności konsystencji, barwy, smaku i zapachu. Zamieszczono również informacje, że na prawidłowe żywienie składa się odpowiednia liczba posiłków w ciągu dnia najkorzystniejsza dla zdrowia jest liczba 4 lub 5 posiłków. 41

42 Zakłady lecznictwa ambulatoryjnego W roku 2013 w ewidencji Sekcji Higieny Komunalnej PSSE Gniezno znajdowało się 314 obiektów, należących do 291 jednostek administracyjnych. Sekcja przeprowadziła w nich w ramach prowadzonego nadzoru 195 kontroli planowych, sprawdzających, interwencyjnych i odbiorowych. Wszystkie nowo otwarte placówki spełniają wymagane standardy fachowe i sanitarne określone w obowiązujących przepisach prawnych. Powyższe jest bowiem warunkiem uzyskania pozytywnej opinii sanitarnej dotyczącej prowadzonej działalności o charakterze medycznym. Ilość placówek medycznych w powiecie szpitale przychodnie i diagnostyka rehabilitacja praktyki zawodowe inne Przychodnie, ośrodki, poradnie, ambulatoria (w tym pogotowia ratunkowe, laboratoria diagnostyczne, pracownie protetyki, stomatologii i ortodoncji oraz inne tego typu) Kontrolą objęto 76 obiektów: niepubliczne przychodnie, poradnie specjalistyczne, poradnie stomatologiczne, poradnie psychiatryczne, Międzynarodowe Centrum Dializ, 4 pracownie rentgenodiagnostyki oraz 11 zakładów rehabilitacji leczniczej. Przychodnie i poradnie to zespoły lekarzy rodzinnych i specjalistycznych z zakresu medycyny rodzinnej, internistycznej, neurologicznej, okulistycznej, dermatologicznej, stomatologicznej, poradni zdrowia psychicznego. Zakłady rehabilitacji leczniczej świadczą usługi z zakresu laseroterapii, elektrolecznictwa, światłolecznictwa, masażu, kinezyterapii, krioterapii, hydroterapii, zabiegów parafinowych, inhalacji, magnetoterapii. 42

43 Przychodnia Amicor Gniezno Stan sanitarno-techniczny placówek jest dobry. W pomieszczeniach powierzchnie są zmywalne, odporne na działanie środków dezynfekcyjnych, zapewniony jest punkt mycia i dezynfekcji rąk oraz wentylacja grawitacyjna. W węzłach sanitarnych znajduje się wentylacja mechaniczna. W 5 placówkach po prowadzonym postępowaniu administracyjnym wyegzekwowano poprawę stanu sanitarno technicznego, w pozostałych 5 uchybienia zostaną usunięte w najbliższym czasie. W zakresie zapewnienia czystości bieżącej nie stwierdzono większych nieprawidłowości. Sprzątanie i dezynfekcja pomieszczeń odbywa się prawidłowo, zgodnie z opracowanymi procedurami. Sprzęt do utrzymania czystości przechowywany jest prawidłowo w pozycji zawieszonej, w wydzielonym pomieszczeniu z dostępem do miejsca jego mycia i dezynfekcji. Stosuje się osobny sprzęt dla poszczególnych stref czystości. Placówki posiadają dostęp do wody ciepłej i zimnej pitnej o dobrej jakości. Źródłem zaopatrzenia w wodę są wodociągi publiczne, a źródłem wody ciepłej są własne kotłownie, przepływowe podgrzewacze wody lub bojlery. Gabinety mają zapewniony punkt do mycia i dezynfekcji rąk, prawidłowo wyposażony. 43

44 W trakcie świadczenia usług medycznych odpady medyczne wytwarzane są w 55 spośród kontrolowanych 73 obiektów. Odpady na etapie ich wytworzenia są segregowane. Odpady o ostrych końcach gromadzone są w pojemnikach twardościennych, jednorazowego użytku, odpornych na działanie wilgoci. Pozostałe odpady medyczne gromadzone są w workach w kolorze czerwonym w oznakowanych pojemnikach wielokrotnego użytku. Pojemniki po użyciu są dezynfekowane i myte. Następnie odpady przekazywane są do magazynu odpadów medycznych, gdzie zapewnione są powierzchnie zmywalne, odporne na działanie środków dezynfekcyjnych, zapewniony jest również punkt do mycia i dezynfekcji rąk. Odpady przechowywane są w urządzeniu chłodniczym (lodówka) nie dłużej niż 30 dni, po tym czasie odbierane przez specjalistyczne firmy utylizacyjne: Mardo, Troxi, Hygea, Rymed, Medspal, TransMed. Odbiór odpadów medycznych jest udokumentowany umową oraz formularzem przekazania odpadów. Magazyn odpadów po opróżnieniu jest poddawany dezynfekcji i myciu przy pomocy odpowiednich środków. Wszystkie placówki posiadają opracowaną i wdrożoną procedurę oraz instrukcję stanowiskową postępowania z odpadami medycznymi oraz materiałem zakaźnym. W zakresie gospodarki odpadami medycznymi kwestionowano postępowanie w dwóch placówkach, w które korzystały ze wspólnego magazynu odpadów. W trakcie kontroli stwierdzono, iż lodówka do ich przechowywania jest niesprawna i nie zapewnie właściwych warunków chłodniczych. Ponadto w jednym z gabinetów stwierdzono nagromadzone odpady medyczne w nieoznakowanym pojemniku, przechowywane w temperaturze pokojowej dłużej niż dozwolone przepisami 3 dni. Obu placówkom nakazano bezzwłoczne usunięcie nagromadzonych odpadów i zapewnienie odpowiednich warunków ich przechowywania. W placówkach stosowana jest bielizna jednorazowa (podkłady na kozetki, fartuchy ochronne) oraz wielokrotnego użytku (odzież ochronna, nakładki mopów). Czysta bielizna 44

45 jest przechowywana w wydzielonej zamykanej szafie, z zachowaniem rozdziału odzieży ochronnej i własnej. Brudna bielizna gromadzona jest w oznakowanych pojemnikach, prana we własnym zakresie (39 obiektów) lub w pralniach publicznych i specjalistycznych (34 obiektów), pralnie te spełniają wymagania sanitarno-techniczne i higieniczne. Brudna bielizna jednorazowego użytku traktowana jest jako odpad medyczny lub komunalny w zależności od zanieczyszczeń. Praktyki zawodowe W roku 2013 objęto nadzorem ogółem 94 obiekty: 24 indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich, 1 grupową praktykę lekarską, 1 indywidualną praktykę lekarza dentysty, 17 indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarzy dentystów, 32 indywidualnych specjalistycznych praktyk pielęgniarskich (prowadzonych w ramach gabinetów profilaktyki szkolnej), 19 innych obiektów praktyki zawodowej. Procentowy udział praktyk zawodowych lekarzy i pielęgniarek indywidualne praktyki lekarskie 19; 9% 20; 9% 10; 5% indywidualne specjalistyczne praktyki lekarskie grupowe praktyki lekarskie 32; 15% 84; 41% indywidualne praktyki lekarzy dentystów indywidualne specjalistyczne praktyki lekarzy dentystów indywidualne specjalistyczne praktyki pielęgniarek grupowe praktyki pielęgniarek 45; 21% 1; 0% 1; 0% inne Kontrolą objęto głównie lekarzy specjalności: laryngolog, ginekolog, okulista, ortopeda, dermatolog, medycyna pracy, dentysta, a także pielęgniarki szkolne i praktyki fizjoterapeutów i rehabilitantów. 45

46 Gabinet masażu Gniezno ul. Chudoby Stan sanitarno-techniczny obiektów jest dobry. Pomieszczenia posiadają powierzchnie zmywalne, odporne na działanie środków dezynfekcyjnych, o wymiarach dostosowanych do potrzeb prowadzonych praktyk, z wentylacją grawitacyjną (87) lub mechaniczną (7). W gabinetach znajduje się punkt mycia i dezynfekcji rąk, prawidłowo wyposażony. W gabinetach stosujących narzędzia wielokrotnego użytku znajduje się dodatkowo zlew do ich mycia i dezynfekcji (25 spośród kontrolowanych placówek). Sterylizację narzędzi prowadzi się we własnym zakresie w kontrolowanych obiektach, z zachowaniem prawidłowego ciągu technologicznego. Kwestionowano stan jedynie dwóch placówek, gdzie wykazano zabrudzenia ścian, a także w jednej z nich zabrudzenia szafek oraz okolicy pojemników na odpady medyczne. W trakcie świadczenia usług odpady medyczne wytwarza 27 obiektów. Są one gromadzone w sposób prawidłowy, nie dłużej niż 72h na stanowisku pracy oraz nie dłużej niż 30 dni w magazynie odpadów. Magazyny odpadów są prawidłowo wyposażone w urządzenia chłodnicze, posiadają gładkie, nadające się do mycia i dezynfekcji powierzchnie, zapewniono w nich punkt do mycia i dezynfekcji rąk. Odpady są odbierane 46

47 przez specjalistyczne firmy Hygea z Lubasza, Rymed z Zielonej Góry, Troxi z Wrześni, Mardo z Konina, Medspal z Suchego Lasu. Odbiór odpadów medycznych jest udokumentowany umową oraz formularzem przekazania odpadów. Gabinety wytwarzające odpady medyczne posiadają opracowaną i wdrożoną procedurę i instrukcję stanowiskową postępowania z odpadami medycznymi oraz materiałem zakaźnym. Gabinety profilaktyki szkolnej Pod nadzorem sanitarnym znajduje się 32 gabinetów profilaktyki szkolnej (27 w miastach, 5 na terenach wiejskich) prowadzonych przez pielęgniarki w ramach specjalistycznej praktyki zawodowej. Gabinety są czynne kilka godzin dziennie, 3-4 dni w tygodniu. Stan sanitarno-techniczny gabinetów profilaktyki szkolnej jest dobry. Wszystkie gabinety mają zapewniony prawidłowo wyposażony punkt do mycia i dezynfekcji rąk. W ciągu roku kwestionowano jedynie brak wentylacji w jednym z gabinetów działających w szkole w Gnieźnie, która w toku toczącego się postępowania administracyjnego została zapewniona. W trakcie świadczenia usług nie stosuje się narzędzi wielokrotnego użytku, a także w większości placówek nie powstają odpady medyczne. Na 32 gabinetów znajdujących się pod nadzorem PSSE Gniezno odpady te są wytwarzane w 5 gabinetach profilaktyki szkolnej. W zakresie gospodarki odpadami medycznymi nie stwierdzono nieprawidłowości. Gabinety wytwarzające odpady medyczne posiadają opracowaną i wdrożoną procedurę i instrukcję stanowiskową postępowania z odpadami medycznymi oraz materiałem zakaźnym. Postępowanie ze sprzętem porządkowym jest prawidłowe z zachowaniem wymagań higienicznych i stref czystości mikrobiologicznej. Źródłem zaopatrzenia w wodę są wodociągi publiczne. Źródłem wody ciepłej są własne kotłownie szkół lub elektryczne podgrzewacze wody. Stwierdzone nieprawidłowości w obiektach medycznych 24% 6% 12% 58% stan techniczny pomieszczeń procedury higieniczne procesy dezynfekcja postępowanie z odpadami 47

48 Podsumowanie: Oceniając grupę obiektów lecznictwa otwartego należy zaznaczyć, że na szczególne wyróżnienie ze względu na znaczną poprawę stanu sanitarnego w porównaniu do roku ubiegłego zasługują: ZPRSLR Medipom ul. Kościuszki i ul. Jeziorna, NZOZ Amicor w Gnieźnie oraz Poradnia Ginekologiczno-Położnicza Vivax w Czerniejewie. Jednak nie są to jedyne obiekty, których stan uległ poprawie w roku sprawozdawczym 2013r. Wnioski: 1. W roku 2013 objęto nadzorem Wojskową Specjalistyczną Przychodnię Lekarską w Witkowie, z uwagi na zmianę lokalizacji placówki oraz świadczenie usług nie tylko wobec pracowników i rodzin resortu wojskowego. Nowy budynek zasługuje na wyróżnienie ze względu na zaplanowane rozwiązania techniczne, estetykę wykonania i stan sanitarny obiektu. 2. Nieprawidłowości dotyczące postępowania z odpadami medycznymi, brudną bielizną lub dezynfekcją pomieszczeń i sprzętów zdarzają się rzadko, dzięki wprowadzeniu procedur zapobiegających potencjalnym zakażeniom i zachorowaniom na choroby zakaźne. Opracowanie, wdrożenie i zobowiązanie pracowników wszystkich szczebli do przestrzegania procedur opisujących prawidłowe postępowanie wpłynęło na wzrost świadomości i większą dbałość w trakcie świadczenia usług przez pracowników sektora medycznego. 3. Kontrola wewnętrzna prowadzona na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 27 maja 2010r. spowodowała, iż część nieprawidłowości jest wskazywana i usuwane przez kierownictwo placówki. 4. Część placówek nadal nie korzysta z usług pralni profesjonalnych. Odzież ochronna i bielizna wielokrotnego użytku prana jest we własnym zakresie, co nie zawsze stwarza odpowiednie warunki procesu. Wyegzekwowanie prawidłowego postępowania z bielizną wielokrotnego użytku jest trudne z powodu braku uregulowań prawnych. 48

49 2.2. WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Działalność kontrolna w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego Ewidencja pionu higieny pracy obejmowała w roku 2013 łącznie 564 podmioty gospodarcze (więcej niż w roku ubiegłym), w których zatrudnionych było blisko 14 tys. ludzi. Liczba zatrudnionych w nadzorowanych obiektach, w ciągu kilku ostatnich lat, nieznacznie zmalała. Kontrolami objęto 163 podmioty (około 1/3 z ewidencji) zatrudniające prawie 8,6 tys. pracowników - łącznie przeprowadzono 251 kontroli. Struktura nadzorowanych zakładów, określona liczbą zatrudnionych pracowników, przedstawia się następująco: zakładów zatrudniających do 9 pracowników jest 297 zakładów zatrudniających pracowników jest 213 zakładów zatrudniających pracowników jest 45. zakładów zatrudniających 250 i więcej pracowników jest 9 Dominują, tak jak w latach ubiegłych zakłady małe i średnie zatrudniające mniej niż 50 pracowników. Jest ich razem 510, co stanowi 90% ogółu. Zakłady duże, zatrudniające 250 i więcej pracowników, stanowią nieco ponad 1% wszystkich. Odsetek dużych zakładów uległ zmniejszeniu, co wiąże się z objęciem nadzorem nowych podmiotów i są to podmioty o niskim liczbowo stanie zatrudnienia. Rys. Liczba zakładów pracy objętych nadzorem w 2013r. w zależności od zatrudnienia 49

50 Stwierdzane podczas kontroli uchybienia skutkowały wydaniem 85 decyzji merytorycznych zawierających 203 nakazy. Najczęściej stwierdzano naruszenia obowiązujących wymagań w zakresie: systematycznego przeprowadzania pomiarów stężeń/natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia na stanowiskach pracy i rejestru wyników - 53 przypadki przeprowadzenia właściwej oceny ryzyka zawodowego dla pracowników zatrudnionych na poszczególnych stanowiskach pracy - 33 przypadki prawidłowego funkcjonowania systemu udzielania I pomocy oraz profilaktycznej opieki lekarskiej nad pracownikami - 33 przypadki zapewnienia pracownikom właściwych pomieszczeń sanitarno-higienicznych i pomieszczeń pracy - 28 przypadków właściwej klasyfikacji i oznakowania niebezpiecznych chemikaliów, produktów biobójczych i detergentów - 28 przypadków Rys. Nakazy wydane w roku 2013 ( ogólna liczba 203) niebezpieczne chemikalia 14% inne 14% pomiary w środowisku pracy i ich rejestry 26% stan sanitarny zaplecza sanitarnego i pomieszczeń pracy 14% badania profilaktyczne i I pomoc 16% ocena ryzyka zawodowego 16% Na skutek egzekwowania wydanych zarządzeń i zaleceń obserwuje się stałą, systematyczną poprawą stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń pracy oraz pomieszczeń i urządzeń sanitarno-higienicznych. Prawidłowy stan techniczny ułatwia utrzymanie pomieszczeń we właściwym stanie porządkowym i czystości bieżącej co wpływa na poprawę bezpieczeństwa i higieny pracy. 50

51 W roku 2013 nie nałożono żadnego mandatu karnego za nieprawidłowości w tym zakresie. nowoczesne hale produkcyjne Pomieszczenia sanitarno-higieniczne: umywalnia z natryskami 51

52 Każdorazowo podczas kontroli zwraca się uwagę na przestrzeganie wymogów ustawy o ochronie zdrowia przed następstwami używania tytoniu i wyrobów tytoniowych. Pracodawcy deklarują przestrzeganie wymogów w tym zakresie. Obiekty są oznakowane we właściwy sposób. Nadal ilość typowych, właściwie przygotowanych palarni jest niewielka - miejsca do palenia wyznaczane są najczęściej na zewnątrz tj. poza budynkami zakładu. Za nie przestrzeganie zakazu palenia w pomieszczeniach pracy w roku sprawozdawczym nałożono1 mandat karny na kwotę 2 00zł Czynniki szkodliwe dla zdrowia (narażenie zawodowe). Dla czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy określone zostały i są prawnie obowiązujące, normatywy higieniczne, tj. wartości, których w środowisku pracy przekraczać nie wolno. Powyższe ma na celu zapewnienie takich warunków pracy, które nie spowodują negatywnych zmian w zdrowiu pracownika wykonującego pracę przez cały okres aktywności zawodowej. Niestety, tak określone wymogi nie wszędzie są zachowane. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia występują obecnie w 52 zakładach pracy tj. ok. 9% ogółu objętych nadzorem i jest to wartość porównywalna z latami ubiegłymi. W roku 2013 kontrolami objęto 30 z nich. W warunkach niezgodnych z obowiązującymi normatywami higienicznymi pracują obecnie 664 osoby tj. 4,7% wszystkich zatrudnionych. Liczba ta w ostatnim roku nieco się zmniejszyła. Obserwuje się słabą, aczkolwiek spadkową tendencję. Najczęściej przekraczana jest norma higieniczna obowiązująca dla hałasu, tj. 85dBA. Praca w takich warunkach stwarza ryzyko powstania trwałego ubytku słuchu. W takim narażeniu pracują 642 osoby. Wielkość ta zmniejszyła się w odniesieniu do roku 2012 o 30 osób, ale nadal jest znacząca. Egzekwując wykonanie wydanych decyzji osiągnięto również poprawę w zakresie nadmiernego zapylenia powietrza na stanowiskach pracy. Obecnie w zapyleniu wyższym od maksymalnie dopuszczalnego pracuje 19 osób - przekroczenia wartości maksymalnych nie są duże. 6 osób jest zatrudnionych w narażeniu na ponadnormatywne drgania mechaniczne przekazywane na kończyny górne dotyczy jednego zakładu pracy. Doprowadzono do zabezpieczenia pracowników w specjalistyczne rękawice antywibracyjne i wyegzekwowano ich stosowanie. Podobnie jak w roku ubiegłym, nie stwierdza się obecnie przypadków zatrudnienia na stanowiskach, gdzie czynniki chemiczne występowałyby w stężeniach wyższych od dopuszczalnych. 52

53 Rys. Liczba osób pracujących w przekroczeniach NDS/NDN czynników szkodliwych dla zdrowia w 2013r. Jak widać, na podstawie przytoczonych liczb, największym problemem na terenie powiatu jest praca w ekspozycji na hałas przekraczający wartość normy higienicznej. Ten problem obserwowany jest od wielu już lat i powiat gnieźnieński nie jest w tym przypadku odosobniony. Walka z hałasem jest trudna, ale odnotowujemy co roku pewną poprawę. Przez podejmowane działania wyegzekwowano od pracodawców obowiązek opracowania i wdrażania w życie programów ograniczania narażenia na ten czynnik szkodliwy dla zdrowia. Pracodawcy (choć dotyczy to głównie dużych podmiotów gospodarczych) w ramach przyjętych programów wprowadzają nowe rozwiązania techniczne, takie jak obudowy dźwiękochłonne maszyn, modernizacja parku maszynowego, wydzielenie i izolacja tzw. głośnych stanowisk. Niekiedy podejmuje się działania organizacyjne polegające na skracaniu czasu ekspozycji na nadmierny hałas. Egzekwuje się zaopatrzenie pracowników w osobiste ochrony słuchu oraz konsekwentne przestrzeganie ich stosowania, a także terminowe przeprowadzanie badań lekarskich profilaktycznych wraz z badaniami audiometrycznymi. Strefy zagrożone hałasem są właściwie oznakowane. Prowadzone działania podnoszą również świadomość pracowników w zakresie istniejących w środowisku pracy zagrożeń, co przekłada się na ich zachowania prozdrowotne na stanowiskach pracy. Istotne zagrożenie dla zdrowia może stanowić zawodowy kontakt z czynnikami rakotwórczymi. Zatrudnianie pracowników w kontakcie z tego rodzaju czynnikami występuje w 20 obiektach na terenie powiatu. W roku 2013 skontrolowano 15 z nich, gdzie w ekspozycji na czynniki kancerogenne pracują 163 osoby. Jednym z obowiązków pracodawcy jest dokonanie wnikliwej identyfikacji wszystkich zagrożeń występujących na stanowiskach pracy, a następnie oszacowanie istniejącego ryzyka zawodowego. Te zadania realizowane są 53

54 jeszcze zbyt często bardzo pobieżnie i niezgodnie z obowiązującymi w tym zakresie wymogami. Pracodawcy nie zawsze zapoznają z opracowaną oceną pracowników - nie mogą oni zatem świadomie podejmować takich zachowań, które wpływają na podniesienie ich bezpieczeństwa. Analizie ryzyka zawodowego jest wstępem do podejmowania działania, które pozwolą tym ryzykiem skutecznie zarządzać tj. je kontrolować, minimalizować czy nawet eliminować Choroby zawodowe W roku 2013 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wydał 12 decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej, w tym 10 decyzji dotyczyło chorób tzw. azbestozależnych. Właśnie tego rodzaju choroby zawodowe są grupą dominującą już od roku 2010 (stanowią obecnie 83% ogółu). Są to zarówno choroby opłucnej lub osierdzia jak i choroby nowotworowe powstałe na skutek zawodowego narażenia na pyły azbestu. Wszystkie dotyczyły byłych pracowników firmy IZOPOL SA (obecnie Cembrit PRODUCTION S.A.) w Trzemesznie. Byli pracownicy branży azbestowej, tj. zakładów zajmujących się w przeszłości przerobem azbestu, objęci są stałą opieką lekarską profilaktyczną w ramach tzw. programu AMIANTUS. Tego rodzaju choroby zawodowe z pewnością jeszcze przez długi czas będą rozpoznawane i stwierdzane, co wiąże się m.in. z długim okresem latencji chorób nowotworowych oraz powolnym rozwojem pylic, chorób opłucnej czy osierdzia wywołanych azbestem. Z uwagi na realizację programu AMIANTUS poprawiła się znacznie ich wykrywalność i zgłaszalność. Obecnie ekspozycja pracowników na pyły azbestu ma miejsce tylko przy wykonywaniu prac związanych z rozbiórką elementów budowlanych zawierających azbest (dotyczy głównie pokryć dachowych) oraz ich zabezpieczeniem, transportem i składowaniem. W związku z realizacją w Polsce rządowego programu usuwania azbestu, tego typu prace wykonywane są również na terenie naszego powiatu. W roku 2013 prace rozbiórkowe wykonywała firma mająca siedzibę poza powiatem (warunki pracy i zabezpieczenie pracowników w czasie wykonywania prac były szczegółowo kontrolowane w roku ubiegłym nieprawidłowości nie stwierdzono). W roku 2013 skontrolowano 1 firmę transportową zarejestrowaną i wykonującą prace na terenie powiatu. Korzystnie w ostatnich latach przedstawia się sytuacja dotycząca chorób zawodowych wśród pracowników ochrony zdrowia. Od kilku już lat nie stwierdzono żadnego przypadku zachorowania na chorobę zawodową u tzw. białego personelu. Podobnie, pomimo dużej ilości osób zatrudnionych w warunkach ryzyka uszkodzenia słuchu, również od kilku już lat, nie stwierdza się zawodowego uszkodzenia słuchu. 54

55 Odnotowano również znaczący spadek chorób zawodowych związanych z nadmiernym obciążeniem narządu głosu nauczycieli w roku sprawozdawczym stwierdzono tylko 1 tego rodzaju przypadek. Środowisko pracy ulega stale zmianie - stosowane są nowe technologie, nowe chemikalia, itp., co skutkuje zmianą narażenia zawodowego. Jedne typy chorób zawodowych znikają a pojawiają się nowe zachorowania zawodowe np. związane z oddziaływaniem alergenów w roku 2013 stwierdzono 1 taki przypadek. Należy pamiętać, że liczba i rodzaj stwierdzanych chorób zawodowych w dużym stopniu są odzwierciedleniem warunków pracy występujących w przeszłości. Rys. Liczba stwierdzanych chorób zawodowych w latach a. ogółem liczba chorób zawodowych ogółem rok 2008 rok 2009 rok 2010 rok 2011 rok 2012 rok 2013 rok liczba chorób zawodowych ogółem b. poszczególne grupy chorób zawodowych w latach choroby narządu głosu choroby azbestozależne inne 55

56 2.2.4 Substancje i preparaty niebezpieczne, prekursory narkotyków, produkty biobójcze, detergenty oraz środki zastępcze. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny sprawuje stały nadzór nad chemikaliami, w tym prekursorami narkotyków kat. 2 i 3, detergentami, produktami biobójczymi, środkami ochrony roślin oraz środkami zastępczymi czyli tzw. dopalaczami. Dotyczy zarówno producentów, importerów, dystrybutorów i stosujących. W życie wchodzą kolejne zmiany w prawie chemicznym m.in. w zakresie rozporządzenia RECH i rejestracji substancji, w zakresie klasyfikacji (CLP) oraz oznakowania substancji chemicznych i ich mieszanin, a także wymaganych kart charakterystyki czy scenariuszy narażenia. Na terenie powiatu nadzorem w zakresie realizacji prawa chemicznego objętych jest 236 podmiotów. W tym zakresie przeprowadzono 106 kontroli i wydano 23 decyzje zarządzające usunięcie stwierdzonych w tym zakresie nieprawidłowości. W ramach nadzoru nad prekursorami narkotyków kat. 2 i 3 przeprowadzono 22 wizytacje, podczas których nie stwierdzono nieprawidłowości w ich dystrybucji czy zabezpieczeniu. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Gnieźnie nie otrzymał również żadnego zgłoszenia dokonywania podejrzanych transakcji z tego rodzaju chemikaliami. Na terenie powiatu nie funkcjonują podmioty wprowadzające do obrotu, importujący bądź eksportujący prekursorów narkotyków kat.2. Nadzorem objętych jest 12 podmiotów wprowadzających do obrotu prekursory narkotyków kat. 3 oraz 36 podmiotów je stosujących. Prowadzony był również bieżący nadzór nad przestrzeganiem wymogów związanych z wprowadzaniem do obrotu produktów biobójczych. Objętych ewidencją jest 25 podmiotów wprowadzających do obrotu produkty biobójcze, w tym 1 producent. Kontrolami objęci byli również stosujący tego typu produkty. Łącznie przeprowadzono 33 kontrole, w wyniku 5 z nich stwierdzone były nieprawidłowości dotyczyły nieprawidłowego oznakowania produktu czy braku, bądź błędnej karty charakterystyki. Nadzór w zakresie detergentów skierowany był głównie na producentów i dużych dystrybutorów - przeprowadzono łącznie 12 kontroli. Stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły m.in. braku na etykiecie produktu niezbędnych informacji w języku polskim oraz właściwie funkcjonującej strony internetowej dostępnej dla konsumenta. 56

57 Szczególny nadzór prowadzony był w zakresie egzekwowania prawidłowego oznakowania produktów (głównie spryskiwaczy do szyb samochodowych) zawierających metanol - zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Rozpowszechniano w tym czasie ulotki i plakaty dotyczące szkodliwego działania metanolu. W roku 2013 nie było żadnego powiadomienia z systemu RAPEX ( system utworzony dla zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa konsumentów na obszarze całej UE i obejmujący wszystkie produkty nieżywnościowe). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny sprawuje również nadzór nad przestrzeganiem wymogów ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii w zakresie środków zastępczych. Swoje działania realizuje przy współpracy z Powiatową Komendą Policji głównie w zakresie wspólnego przeprowadzania kontroli obiektów wprowadzających tzw. nowe narkotyki i przekazywania posiadanych informacji. W roku 2013 przeprowadzono wspólnie kontrole targowisk i sklepu w ramach ogólnopolskiej akcji PANGEA - akcja miała na celu skontrolowanie miejsc podejrzanych o wprowadzanie środków zastępczych oraz suplementów diety. Podczas tej akcji nie stwierdzono przypadków wprowadzania do obrotu dopalaczy. Pod koniec roku ( listopad), po informacjach otrzymanych zarówno z Policji jak i od mieszkańców, przeprowadzono kontrolę jednego sklepu w Gnieźnie, gdzie stwierdzono wprowadzanie do obrotu środków podejrzewanych, iż zawierają substancje psychoaktywne wypełniające definicję środka zastępczego. W ramach obowiązującego prawa wszystkie produktu, w ilości 98 zostały zatrzymane. Z uwagi na zagrożenie dla zdrowia ludzi, PPIS wydał decyzje, z rygorem natychmiastowego wykonania, zakazujące wprowadzania tych produktów do obrotu na okres co najmniej 18 miesięcy tj. na czas przeprowadzenia badań. Próbki pobranych produktów przekazane zostały do laboratorium Zakładu Medycyny Sądowej UM w Poznaniu i dalsze działania będą możliwe po otrzymaniu wyników sprawa w toku. Podjęto również współpracę z placówkami służby zdrowia, w tym Wojewódzkim Szpitalem dla Nerwowo i Psychicznie Chorych Dziekanka posiadającym Oddział leczenia uzależnień, w zakresie powiadomień o podejrzeniach/zatruciach środkami zastępczymi. Współpraca układa się dobrze. Od 2010, kiedy decyzją GIS zamknięte zostały sklepy z dopalaczami, aż do listopada 2013 PPIS nie otrzymywał żadnych informacji o funkcjonowaniu punktów zajmujących się obrotem tymi produktami. Z uwagi na wagę problemu każdy sygnał w tym temacie jest wnikliwie badany. 57

58 Wnioski: 1. W roku 2013 bezpośrednimi działaniami kontrolnymi objęto 163 podmioty zatrudniające 8,6 tys. pracowników. 2. W wyniku 251 kontroli wydano 85 decyzji z 203 nakazami zarządzającymi poprawę warunków pracy oraz bezpieczeństwa związanego z niebezpiecznymi substancjami chemicznymi oraz ich mieszaninami. 3. Stwierdzono 12 przypadków chorób zawodowych dominują, podobnie jak w latach ubiegłych, choroby azbestozależne stwierdzane u byłych pracowników firmy IZOPOL S.A. ( obecnie CEMBRIT PRODUCTION S.A.) w Trzemesznie. W stosunku do roku ubiegłego odnotowano nieznaczny spadek. 4. Stały nadzór nad warunkami pracy przyczynia się do poprawy warunków pracy, co skutkuje systematycznie spadającą liczbą osób zatrudnionych w warunkach szkodliwych dla zdrowia oraz zmniejszeniem liczby stwierdzanych chorób zawodowych. 5. Kontrola przestrzegania wymogów w zakresie wprowadzanych do obrotu niebezpiecznych chemikaliów, detergentów, produktów biobójczych czy prekursorów narkotyków przyczynia się do zapewnienia bezpieczeństwa ich użytkownikom, w tym konsumentom, oraz środowiska. 2.3 OBIEKTY ŻYWNOŚCIOWO-ŻYWIENIOWE Nadzór sanitarny nad obiektami W ewidencji w 2013 roku znajdowało się ogółem 1244 obiekty żywnościowo żywieniowe: 64 obiekty produkcji żywności, 773 obiekty obrotu żywnością, 297 obiektów żywienia zbiorowego otwartego, 105 obiektów żywienia zbiorowego zamkniętego 2 wytwórnie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością i 3 miejsca obrotu przedmiotami użytku. Liczba ewidencjonowanych obiektów w roku 2013 w porównaniu z 2012 nieznacznie zwiększyła się (o 12 zakładów). W nadzorowanych obiektach przeprowadzono ogółem 1396 kontroli i rekontroli sanitarnych. Wydano 140 decyzji nakazujących usunięcie stwierdzonych uchybień, w tym 1 decyzja unieruchomienia zakładu oraz 28 decyzji zakazujących wprowadzania produktów do obrotu, a winnych zaniedbań ukarano 49 mandatami na kwotę zł. 58

59 Ponadto wydano również 9 postanowień o nałożeniu grzywny i tytułów wykonawczych oraz 236 decyzji zatwierdzających działalność obiektów. W ramach nadzoru nad obrotem grzybami świeżymi wydano 191 atestów na grzyby świeże oraz udzielono 75 porad osobom prywatnym w zakresie przynależności gatunkowej grzybów. Ponadto prowadzono nadzór nad obiektami obrotu kosmetykami ogółem przeprowadzono 12 kontroli Przedstawienie stanu sanitarnego grup obiektów (wyrażonego w % obiektów niezgodnych) Tab. Stan sanitarny obiektów wyrażony odsetkiem zakładów złych w latach Lata Odsetek obiektów o złym stanie sanitarnym , , , , , ,1 Stan sanitarny obiektów w latach odsetekobiektów o złym stanie sanitarnym 0,9 0,5 0,7 0,3 0,2 0, Lata Na podstawie w/w danych liczbowych można stwierdzić, iż w roku 2013 nastąpiło nieznaczne zmniejszenie odsetka obiektów żywnościowo żywieniowych niezgodnych z wymaganiami, który wyniósł 0,1 % (w roku ,2%). 59

60 Porównanie stanu sanitarnego grup obiektów żywności, żywienia i przedmiotów użytku w latach przedstawia poniższa tabela Tab. Stan sanitarny obiektów żywności i żywienia w latach Lp. NAZWA OBIEKTU % obiektów niezgodnych z wymaganiami Piekarnie ,8 6, Ciastkarnie Sklepy spożywcze 1,4 0,5 0 0, Zakłady żywienia zbiorowego - otwarte 0 1,3 0,9 0, Zakłady małej gastronomii 0 0 1,0 0 0,6 6. Zakłady żywienia zbiorowego - zamknięte 1, Hurtownie Kioski spożywcze Powyższa tabela przedstawia, iż obiekt niezgodny z wymaganiami wystąpił tylko w grupie małej gastronomii. Stan sanitarny nadzorowanych obiektów oceniany był zgodnie z jednolitymi procedurami urzędowej kontroli żywności oraz materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, uwzględniającymi przepisy w zakresie wymagań higienicznych. Zgodnie z wymaganiami prawa żywnościowego przedsiębiorcy branży spożywczej są zobowiązani do zapewnienia bezpieczeństwa produkowanej i wprowadzanej do obrotu żywności, poprzez stosowanie zasad dobrej praktyki higienicznej (GHP), dobrej praktyki produkcyjnej (GMP) oraz wdrożenia i utrzymania kontroli wewnętrznej w zakładach w oparciu o zasady systemu HACCP (Analiza Zagrożeń i Krytyczne Punkty Kontroli). W roku 2013 poddano ocenie, na podstawie arkuszy oceny stanu sanitarnego obiekty żywnościowo żywieniowe. Spośród ocenionych tylko jeden uznano za niezgodny z wymaganiami co stanowi poprawę w porównaniu do roku 2012, w którym 3 obiekty były niezgodne. Podsumowując powyższe analizy należy stwierdzić, iż największe zmniejszenie odsetka obiektów niezgodnych nastąpiło w piekarniach (od 10% w roku 2010 do 0% w roku 2013). 60

61 2.3.3 Opis grup obiektów w kolejności od tych o najgorszym stanie sanitarnym. W roku 2013 jedyny obiekt niezgodny z wymaganiami wystąpił w zakładzie żywienia zbiorowego otwartego małej gastronomii. Obiekt ten uznano za niezgodny z wymaganiami (0,6% ogółu zakładów małej gastronomii) z uwagi na brak orzeczeń lekarskich pracowników zatrudnionych w barze, a także ze względu na nieprawidłowe przechowywanie żywności, w warunkach niezgodnych z deklaracją producenta przerwanie ciągłości łańcucha chłodniczego, oraz z uwagi na brak bieżącej ciepłej wody w obiekcie. Na ogólna liczbę 297 zakładów żywienia zbiorowego otwartego - w tym 160 obiektów małej gastronomii skontrolowano 254 obiekty, a klasyfikację sanitarną przeprowadzono w 2014 placówkach W porównaniu do roku 2012 odnotowano nieznaczne zmniejszenie wskaźnika obiektów niezgodnych (o 0,1%). Główne nieprawidłowości w zakładach żywienia zbiorowego otwartego to: - brak ciągłości łańcucha chłodniczego - nieskuteczna wentylacja, - użytkowanie zniszczonego sprzętu, - nieprawidłowa funkcjonalność pomieszczeń. W efekcie przeprowadzonych w w/w obiektach 354 kontroli sanitarnych (141 kontroli w zakładach małej gastronomii) - wydano 36 decyzji administracyjnych w celu poprawy stanu sanitarno-technicznego, w tym 1 decyzję wstrzymującą działalności obiektu i 5 decyzji zakazujące wprowadzanie do obrotu produktu. Za stwierdzone nieprawidłowości dotyczące stanu higienicznego zastosowano w 14 przypadkach mandaty karne na sumę 3.750zł. W zakładach żywienia zbiorowego otwartego - 86% zakładów posiada wdrożone zasady Dobrej Praktyki Higienicznej, natomiast system HACCP został opracowany i wdrożony w 110 obiektach (w tym w 29 zakładach małej gastronomii). Największą grupą nadzorowanych obiektów stanowiących 46% ogółu są sklepy spożywcze, w których w roku 2013 nie stwierdzono obiektów niezgodnych z wymaganiami. 61

62 W roku 2013 zarejestrowanych było 579, w tym 22 super i hipermarkety. Stan sanitarny i techniczny sklepów jest zróżnicowany. W nowych, dużych sklepach dobrze oceniono wyposażenie sal sprzedaży, elektroniczne monitorowanie temperatury w ladach i urządzeniach chłodniczych. Nadal jednak najwięcej zastrzeżeń, podobnie jak w latach ubiegłych stwierdzono w małych sklepach, gdzie do najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości należały: nieprawidłowe przechowywanie artykułów spożywczych, naruszanie ciągłości łańcucha chłodniczego, zatrudnianie osób bez aktualnych badań lekarskich, oferowanie do sprzedaży przeterminowanych artykułów spożywczych, sprzedaż środków spożywczych bez oznakowania lub niewłaściwie oznakowanych, przechowywanie nietrwałej żywności poza urządzeniami chłodniczymi, niezachowanie należytej czystości i porządku, głównie na zapleczu sklepu, mimo znacznej poprawy, niewystarczający stopień wdrażania zasad GHP (brak zapisów potwierdzających wykonywanie czynności określonych w instrukcjach i procedurach). W roku 2013 przeprowadzono w sklepach spożywczych 632 kontrole sanitarne i rekontrole, wydano 76 decyzji administracyjnych w tym 22 decyzje zakazujące wprowadzanie do obrotu nieprawidłowych środków spożywczych. Każda decyzja administracyjna wydawana w związku ze stwierdzeniem nieprawidłowości techniczno higienicznych we wszystkich grupach obiektów związana była z obciążeniem podmiotów gospodarczych kosztami przeprowadzonych kontroli. Za nieprzestrzeganie wymagań dotyczących zachowania czystości i porządku oraz higieny, a także za wprowadzanie do obrotu przeterminowanej żywności nałożono 27 mandatów na sumę zł. Do badań laboratoryjnych pobrano 162 próbki środków spożywczych, z których 3 zakwestionowano. 62

63 W ponad 90% zewidencjonowanych sklepach spożywczych zostały opracowane i wdrożone procedury i instrukcje dobrej praktyki higienicznej, natomiast w 58 sklepach (10%) w tym we wszystkich supermarketach wdrożono zasady systemu HACCP. Piekarnie to grupa obiektów, w której odnotowano największą poprawę zmniejszenie wskaźnika obiektów niezgodnych z 6,2% w roku 2012 do 0 % w roku W roku 2013 nadzorem sanitarnym objęto 13 piekarni, w których przeprowadzono 38 kontroli sanitarnych i rekontroli. Z przeprowadzonych ocen sanitarnych wynika, że w dalszym ciągu w piekarniach powtarzają się takie nieprawidłowości jak: - zły stan techniczny pomieszczeń, maszyn i urządzeń, - niefunkcjonalność pomieszczeń. Częstym stwierdzanym uchybieniem były zabrudzenia i zawilgocenia ścian i sufitów oraz niewłaściwy stan posadzek. Dlatego w celu poprawy stanu sanitarno technicznego wydano 12 decyzji administracyjnych, za stwierdzone nieprawidłowości stanu sanitarno porządkowego i przeterminowane towary nałożono 2 mandaty na kwotę 500zł. W grupie piekarni odnotowano wysoki wskaźnik zakładów posiadających wdrożony system HACCP 92 % obiektów. W roku 2013 nadzorem sanitarnym objęto 9 ciastkarni, w których przeprowadzono 18 kontroli i rekontroli. Ocenie sanitarnej poddano 9 zakładów, z których wszystkie uznano za zgodne z wymaganiami. W celu poprawy stanu sanitarno-technicznego wydano 3 decyzje administracyjne, za nieprzestrzeganie należytej czystości i porządku nałożono 1 mandat na kwotę 200 zł. Ponadto pobrano do badań mikrobiologicznych 24 próbki - ciast z kremem poddanym i niepoddanym obróbce termicznej, z której żadnej nie zakwestionowano. W tej grupie obiektów odsetek zakładów posiadających wdrożony system HACCP wynosił 100%. W grupie zakładów żywienia zbiorowego zamkniętego na ogólną liczbę 105 zarejestrowanych obiektów żywienia zamkniętego skontrolowano 104 zakłady, a klasyfikację sanitarną przeprowadzono w 92 obiektach. Ocen niezgodnych podobnie jak w roku ubiegłym nieuzyskano. W wyniku przeprowadzonych 129 kontroli i rekontroli sanitarnych - wydano 3 decyzje administracyjne w celu poprawy stanu sanitarno technicznego. W zakładach 63

64 żywienia zbiorowego zamkniętego 97% obiektów posiada wdrożone zasady Dobrej Praktyki Higienicznej, a 68% opracowany i wdrożony system HACCP. W roku 2013 nadzorem sanitarnym objęto 41 magazynów hurtowych, spośród których skontrolowano 30, a klasyfikację sanitarną przeprowadzono w 27 obiektach. Wszystkie oceniono jako zgodne z wymaganiami, podobnie jak w latach ubiegłych. Zrealizowano 43 kontrole sanitarne w tym 1 interwencyjną. W celu poprawy stanu sanitarno technicznego wydano 3 decyzje administracyjne oraz nałożono 1 mandat na kwotę 200 zł. Najczęściej występujące nieprawidłowości w tych obiektach to: brak porządku i czystości, zły stan techniczny pomieszczeń (uszkodzone posadzki, brudne ściany), nieskuteczna wentylacja. Grupa kiosków spożywczych przez szereg lat wykazywała wysoki odsetek obiektów niezgodnych, szczególnie pod względem technicznym. Na przestrzeni ostatnich lat nastąpiła w tej grupie łącznie z kioskami sprzedającymi mięso na targowiskach znaczna poprawa. Nie stwierdzono obiektów niezgodnych z wymaganiami. Spośród 26 zewidencjonowanych kiosków (w tym 3 sprzedające mięso na targowiskach) skontrolowano 19 obiektów, w których przeprowadzono 25 kontroli sanitarnych. Wydano 2 decyzje administracyjne w celu poprawy stanu sanitarno technicznego. Klasyfikację sanitarną przeprowadzono w 12 obiektach, wszystkie oceniono jako zgodne z wymaganiami Również w tej grupie odnotowano poprawę pod względem stopnia wdrożenia zasad Dobrej Praktyki Higienicznej w roku % obiektów posiadało wdrożone zasady GHP. W pozostałych grupach obiektów produkcji żywności, tj. wytwórnie i automaty do lodów, przetwórni owocowo-warzywnych, zakładów garmażeryjnych, wytwórni makaronów, wytwórni majonezów, wytwórni wyrobów cukierniczych - nie stwierdzono zakładów niezgodnych z wymaganiami. Podsumowując ocenę stanu sanitarnego obiektów żywności i żywienia w roku 2013, nadzorowanych przez Inspekcję Sanitarną w Gnieźnie, należy podkreślić, iż stan sanitarno - higieniczny jest bardzo zróżnicowany. Działają bowiem zarówno obiekty nowoczesne, jak i przestarzałe bez możliwości poprawy funkcjonalności zwłaszcza w zwartej zabudowie miast, 64

65 gdzie często pozbawione są możliwości rozbudowy i modernizacji niezbędnej do wdrażania i przestrzegania zasad systemu GHP/GMP i HACCP oraz obiekty duże (super i hipermarkety), gdzie system HACCP jest wdrożony w 100% oraz małe sklepy wiejskie, które często z uwagi na trudności finansowe ulegają likwidacji. Należy podkreślić, iż stan sanitarny i techniczny zakładów żywności i żywienia ulega systematycznej poprawie, przede wszystkim dzięki wzrostowi świadomości przedsiębiorców i właścicieli obiektów, wdrażaniu przez nich systemów jakości w zakładach zasad GHP/GMP oraz systemu HACCP, ale także dzięki systematycznym i konsekwentnym kontrolom prowadzonym przez pracowników Inspekcji Sanitarnej. Na podkreślenie zasługuje znaczny systematyczny wzrost zakładów z wdrożonym systemem HACCP mianowicie w roku 2007 zgodnie z systemem HACCP działało 28 obiektów tj. 2,2% ogólnej liczby zewidencjonowanych zakładów, w roku 2008 liczba ta wzrosła do 127 obiektów, co stanowi 10% zakładów, w roku 2009 liczba obiektów z wdrożonym systemem HACCP wyniosła 148, tj. 11,5% zakładów, w roku obiektów, co stanowi 13,5% zakładów, w roku obiektów tj. w 15.4 % zakładów, a w roku 2012 liczba obiektów działających zgodnie z zasadami systemu HACCP wyniosła 244 tj. 19,.7% ogólnej liczby zewidencjonowanych obiektów. W roku 2013 opracowany i wdrożony system HACCP posiadało 309 obiektów tj. 25% ogólnej liczby zakładów. zakłady, które wdrożyły system HACCP w % 2, ,5 13,5 15,4 19, Lata Stan sanitarny środków transportu. W roku 2013 przeprowadzono ogółem 65 kontroli środków transportu służących do przewozu żywności, z czego 35 kontroli przeprowadzono na wniosek o zatwierdzenie i o wpis do rejestru, 27 kontroli sanitarnych z oceną oraz 3 kontrole interwencyjne. Na podstawie przeprowadzonych kontroli wydano ogółem 35 decyzji zatwierdzających środki transportu do przewozu żywności. Decyzje zatwierdzające dotyczyły 8 pojazdów typu izoterma z agregatem chłodniczym, służących do przewozu artykułów spożywczych wymagających chłodzenia. Dokonano również odbioru 4 środków transportu służących do przewozu żywności w ramach 65

66 usług cateringowych (obudowa zwykła bez izolacji termicznej) - transport żywności w termosach i pojemnikach na terenie miasta. Decyzje zatwierdzające dotyczyły również 7 pojazdów izotermicznych. Pozostałe zatwierdzenia dotyczyły zwykłych środków transportu do przewozu pieczywa, napojów oraz dużych środków transportu krytych plandeką - służących do przewozu (najczęściej na paletach) żywności nie wymagającej transportu w warunkach chłodniczych. Kontrole sanitarne z oceną środków transportu na podstawie arkuszy ocen przeprowadzane były w miarę ich dostępności podczas kontroli obiektów. Kontrolą objęto stan techniczny i sanitarno-higieniczny pojazdów, dostosowanie powierzchni ładunkowej do rodzaju przewożonej żywności, warunki przewozu (w tym warunki termiczne transportu środków spożywczych i sposób monitorowania temperatur), stan opakowań, higienę osobista i stan zdrowia pracowników, a także stosowanie procesów mycia i dezynfekcji wraz z prowadzeniem odpowiedniej dokumentacji w tym zakresie. Skontrolowano 9 pojazdów chłodni do przewozu mięsa i przetworów mięsnych lub nabiału oraz innych artykułów spożywczych wymagających chłodzenia, 3 samochody mrożnie, 4 pojazdy izotermiczne. Pozostałe skontrolowane środki transportu służyły do przewozu gotowych posiłków w ramach usług cateringowych do np. przedszkoli lub posiłków na terenie kompleksu szpitalnego, lub innych artykułów spożywczych nie wymagających transportu w warunkach chłodniczych. Powyższe kontrole nie wykazały nieprawidłowości. Na podstawie arkusza ocen stanu sanitarnego skontrolowane środki transportu żywności oceniono jako zgodne z wymaganiami. W roku 2013 przeprowadzono 3 kontrole interwencyjne środków transportu na podstawie złożonych zażaleń. Dwie kontrole dotyczyły pojazdów służących do przewozu pieczywa w piekarni. W jednym z skontrolowanych środków transportu stwierdzono zanieczyszczoną podłogę oraz uszkodzenia ściany wewnątrz kabiny ładunkowej. Nałożono mandat karny w wysokości 200 zł. Ponadto nie przedstawiono decyzji PPIS o zatwierdzeniu środków transportu, wymaganych w przypadku transportu artykułów spożywczych. Właściciel piekarni złożył w terminie odwrotnym wnioski o zatwierdzenie środków transportu oraz poinformował o usunięciu nieprawidłowości. Kontrolę interwencyjną przeprowadzono również w związku z zażaleniem na niewłaściwe warunki transportu mięsa i wędlin. Kontrola wykazała brak zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego (nieczynny agregat chłodniczy). Właściciela pojazdu ukarano mandatem karnym w wysokości 200 zł. 66

67 2.3.5 Jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych. Lp. Grupa produktów Ilość prób zbadanych % prób zakwestionowanych Lody Ciastka z kremem Wyroby garmażeryjne i kulinarne Mięso i przetwory mięsne ,5 5. Drób, podroby i produkty drobiarskie Mleko i przetwory mleczne Ryby, owoce morza i ich przetwory Suplementy diety Owoce, warzywa, zioła i przyprawy Materiały i wyroby do kontaktu z żywnością ,5 5, , W 2013 roku zbadano ogółem 222 próbki środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, w tym 3 próbki kosmetyków - 2 próbki do badań mikrobiologicznych oraz 1 próbkę farby do włosów w kierunku badania chemicznego, które wykazało brak obecności niedozwolonych substancji w kosmetykach. Próbki pobrane do badań mikrobiologicznych (żel pod prysznic i krem do ciała) nie wykazał również zastrzeżeń pod względem zbadanych parametrów mikrobiologicznych. Próbki pobierane były w ramach urzędowej kontroli, monitoringu krajowego oraz Unii Europejskiej oraz w wyniku interwencji klientów. W roku 2013 nie odnotowano ognisk zatruć pokarmowych. Natomiast w wyniku zażalenia klientki na jakość fasolki szparagowej mrożonej obecność zanieczyszczenia biologicznego w postaci fragmentu gryzonia, pobrano dodatkowo do badania 2 próbki w/w środka spożywczego (1 próbkę z partii, którą kwestionowano, drugą z innej partii). Przeprowadzone badania w Laboratorium WSSE w Poznaniu nie wykazały obecności zanieczyszczenia mikrobiologicznego, nie stwierdzono również ujemnych cech organoleptycznych. W roku 2013 w porównaniu z rokiem 2012 jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych, wyrażona odsetkiem kwestionowanych próbek uległa poprawie. O 2,5% uległ zmniejszeniu odsetek kwestionowanych próbek (z 3,9 % w r do 1,4,9% w r. 2013). 67

68 W opisywanym roku na ogólną liczbę 222 zbadanych próbek żywności i materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, zakwestionowano 3 próbki: 2 z uwagi na zanieczyszczenie mikrobiologiczne 1 próbka skrzydełko z kurczaka obecności bakterii z rodzaju Salmonella oraz 1 próbka polędwicy Sopockiej, którą zakwestionowano ze względu na nadmierne zanieczyszczenie bakteriami Listeria monocytogenes. Trzecią kwestionowana próbka były zioła prowansalskie z uwagi na nieprawidłowe oznakowanie, producent nie zadeklarował w sposób właściwy składu produktu. Analizując powyższe zestawienie zakwestionowanych próbek z przestrzeni lat należy podkreślić, iż jakość zdrowotna krajowych środków spożywczych uległa poprawie. W grupie lodów, ciastek z kremem oraz wyrobów garmażeryjnych i kulinarnych w latach nie odnotowano prób kwestionowanych. Również w grupie mleka i przetworów mlecznych oraz ryb, owoców morza i ich przetworów zanotowano spadek kwestionowanych próbek żywności w porównaniu do roku Natomiast w grupie środków spożywczych mięso i przetwory mięsne oraz drób i przetwory drobiarskie odsetek kwestionowanych próbek uległ zwiększeniu: z 0% do 5,5 % w przypadku mięsa i przetworów z 0% do 9% w przypadku drobiu i produktów drobiarskich. Należy również podkreślić, iż nadal jedną z głównych przyczyn kwestionowania środków spożywczych jest oprócz nieprawidłowych parametrów mikrobiologicznych nieprawidłowe znakowanie, niezgodne z obowiązującymi przepisami. Świadczy to o nieprzestrzeganiu przez producentów i importerów wymagań dotyczących znakowania zawartych w obowiązujących przepisach prawnych. Na podkreślenie zasługuje fakt, iż na przestrzeni lat nie zakwestionowano materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. Odsetek kwestionowanych próbek na przestrzeni lat przedstawia poniższa tabelka. Rok Ilość zbadanych próbek Środki spożywcze razem % próbek kwestionowanych , , , ,4 68

69 W roku 2013 w kierunku wykrywania obecności organizmów genetycznie zmodyfikowanych (GMO) i identyfikacji modyfikacji genetycznej pobrano do badania 2 próbki środków spożywczych w ramach urzędowej kontroli i monitoringu: 1 próbkę wędlin i 1 próbkę konserwy mięsnej. Do badań pobrano próbki z produktów mogących potencjalnie zawierać GMO. Nie zakwestionowano żadnej ze zbadanych próbek Informacje o produktach, które stanowiły potencjalne zagrożenie dla zdrowia lub życia konsumentów, były przesyłane w ramach Systemu Wczesnego Ostrzegania o Niebezpiecznej Żywności i Paszach (RASFF). W 2013 roku wpłynęły do PSSE w Gnieźnie 32 powiadomienia 24 powiadomienia alarmowe i 8 informacyjnych. Do najczęściej występujących rodzajów zagrożeń zgłaszanych w ramach systemu RASFF należały zanieczyszczeni chemiczne żywności oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością,. Najczęściej stwierdzano wysoki poziom migracji ołowiu i kadmu 3 przypadki w materiałach i wyrobach do kontaktu z żywnością, 1 przypadek przekroczenia zawartości selenu w suplemencie diety, 2 powiadomienia dotyczyły przekroczenia migracji formadehydu z misek melaminowych. Ponadto odnotowano 2 przypadki przekroczenie mikotoksyn w figach suszonych oraz popcornie. Innym zagrożeniem chemicznym zgłaszanym w systemie RASFF był przekroczony limit amin aromatycznych 2 przypadki w następujących produktach: łopatka do naleśników oraz łyżka wąska. Przedmiotem 2 powiadomień było stwierdzenie w produktach niedeklarowanych alergenów glutenu w mace gryczanej oraz obecności SO 2 w chrupiących owocach FRUPP. Powodem 3 powiadomień alarmowych były zanieczyszczenia fizyczne produktów obecność cząstek metalicznych w kaszy gryczanej Kros, obecność szkła w produkcie napojów dla dzieci z jagodami i żurawina oraz obecność zanieczyszczenia w mleku w proszku fragment opakowania. Z powoduy zmienionych cech organoleptycznych (zapleśniałe) zgłoszono 2 przypadki powiadomienia w figach suszonych i daktylach oraz w napoju niegazowanym o smaku wiśniowym San Terra. Przyczyną 6 powiadomień alarmowych były nie zadeklarowane substancje farmakologiczne (sildenafil, sibutramina). W każdym przypadku otrzymania powiadomienia alarmowego podjęto niezwłoczne, zgodne z kompetencjami działania i postępowania wyjaśniające mające na celu wycofanie produktów i wyeliminowanie zagrożenia. 69

70 Monitorowano wycofywanie produktów z rynku i podejmowano w razie konieczności czynności wyjaśniające. O podjętych działaniach informowano każdorazowo WPWIS w Poznaniu. Ponadto kontynuowano w ramach realizacji zasadniczych zamierzeń sporządzanie kwartalnych raportów z nadzoru nad badaniem: - zawartości melaminy w wodorowęglanie amonu i produktach mlecznych oraz sojowych pochodzących z Chin. - nad importem gumy guar oraz produktami zawierających 10% gumy guar w związku z zanieczyszczeniem pentachlorofenolem i dioksynami, - nad importem z krajów trzecich produktów w związku z zanieczyszczeniem aflatoksynami, - a także z nadzoru nad kontrolą ryżu genetycznie zmodyfikowanego w produktach pochodzących z Chin. W roku 2013 kontynuowano również prowadzenie nadzoru nad suplementami diety, środkami spożywczymi specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz środkami spożywczymi wzbogacanymi witaminami lub składnikami mineralnymi. Ponieważ na terenie działania PSSE w Gnieźnie nie ma wytwórni suplementów diety, nadzór nad w/w środkami prowadzony był w obiektach obrotu żywnością: w sklepach zielarsko medycznych, aptekach oraz na wydzielonych stoiskach w marketach. Sprawozdanie z comiesięcznych kontroli w w/w zakresie przesyłano zgodnie z ustalonym harmonogramem do WSSE w Poznaniu. Ogółem w 2013r. sprawdzono 89 suplementów diety nieprawidłowości nie stwierdzono, a do badań zgodnie z harmonogramem poboru próbek - pobrano 6 suplementów diety (3 próbki w kierunku oznaczenia metali, 2 próbki w kierunku badań mikrobiologicznych i 1 próbka na substancje dodatkowe) żadnej próbki nie kwestionowano. W ramach realizacji zaplanowanych na 2013rok przedsięwzięć prowadzono nadzór w zakresie zgodności środków spożywczych z rozporządzeniem 953/2009 w sprawie substancji które mogąś być dodawane w szczególnych celach odżywczych do środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego z uwzględnieniem substancji zabronionych w sporcie. Przeprowadzono kontrole w 1 siłowni i w 2 sklepach dla sportowców. Skontrolowano znajdujące się w obrocie suplementy diety i środki spożywcze specjalnego przeznaczenia żywieniowego. W składzie skontrolowanych produktów nie stwierdzono substancji zabronionych przez Świtową Agencję Antydopingową, natomiast 8 spośród skontrolowanych środków nie figurowało w rejestrze GIS, w związku z czym 70

71 skierowano pisma do PIS zgodnie z właściwością miejscową w celu wykorzystania służbowego zgodnie z kompetencjami Nadzór nad przedmiotami użytku. Jakość zdrowotna przedmiotów użytku. Nadzór sanitarny nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością oraz kosmetykami obejmuje zarówno sanitarno higieniczne warunki produkcji jak i bezpieczeństwo zdrowotne tych produktów. W zakresie nadzoru nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością skontrolowano 1 hurtownię i 2 sklepy. Na podstawie arkusza oceny stanu sanitarnego oceniono hurtownię materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością, która była zgodna z wymaganiami. W trakcie kontroli zwrócono szczególną uwagę na posiadanie przez przedsiębiorcę pisemnej deklaracji zgodności, stwierdzającej, iż oferowane towary spełniają wymagania przepisu rozporządzenia 1935/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004r. w sprawie materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W ramach nadzoru nad zakładami produkcji i specjalistycznymi obiektami obrotu pobrano do badania 1 próbki materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością: - 2 próbki wyrobów szklanych w ramach monitoringu (kraj + import), - 2 próbki wyrobów ceramicznych, dekorowanych z importu. Wszystkie pobrane próbki zbadano w kierunku migracji ołowiu i kadmu. Żadnej nie zakwestionowano. W ramach prowadzonego nadzoru nad kosmetykami skontrolowano 6 obiektów obrotu kosmetykami, w których zwracano uwagę na oznakowanie opakowań jednostkowych kosmetyków nie stwierdzając nieprawidłowości w tym zakresie, oraz na możliwość występowania w obrocie niedozwolonych kosmetyków zgłoszonych w systemie RAPEX (Europejski System Wczesnego Ostrzegania o Produktach Niebezpiecznych) przeprowadzono 12 kontroli w w/w zakresie. W każdym przypadku po otrzymaniu powiadomienia podejmowano stosowne działania mających na celu ustalenie czy dany kosmetyk występuje w obrocie. W ramach realizacji zasadniczych przedsięwzięć w 2013r. szczególny nacisk położono na bezpieczeństwo wyrobów do farbowania włosów oraz wyrobów dla dzieci. W związku z powyższym pobrano do badania 1 próbkę farby do włosów pod kątem parametrów fizyko chemicznych, 2 kolejne próbki kosmetyków pobrane do badania kremy zbadane zostały w kierunku mikrobiologicznym. Żadnej próbki nie kwestionowano. 71

72 Szczególnym nadzorem objęto produkty służące do wykonywania tatuaży z black henny. Preparaty te często zawierają w swoim składzie p-fenylodiaminę, substancję która dozwolona jest do stosowania wyłącznie jako substancja do farbowania włosów w utleniających produktach, a nie może znajdować się w wyrobach do malowania skóry. Przeprowadzone kontrole w studiach tatuażu nie wykazały obecności w produktach przeznaczanych do malowania ciała w/w substancji Informacja o współpracy z innymi jednostkami kontrolnymi: NIK, IH, WIS, IJHARS, organizacjami konsumencki i środkami masowego przekazu. W roku 2013 Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i PU mając na względzie konieczność zapewnienia bezpieczeństwa zdrowotnego żywności tym samym dbałość o zdrowie publiczne współpracowała głównie z: Policją, Strażą Miejską i Powiatowym Lekarzem Weterynarii oraz ze środkami masowego przekazu. W związku z realizacją zadań dot. nadzoru nad wytwarzaniem i wprowadzaniem do obrotu na terenie Polski środków zastępczych Inspekcja Sanitarna w Gnieźnie w ramach współpracy z organami Policji wzięła udział w międzynarodowej akcji Operation PANGEA skierowanej przeciwko nielegalnemu handlowi produktami leczniczymi, suplementami diety i środkami zastępczymi. Przeprowadzono łącznie 3 kontrole 1 sklep Sex shop oraz 2 kontrole na targowiskach. Powyższe kontrole przeprowadzone zostały wspólnie z Sekcja Higieny Pracy, która w roku 2013 przejęła nadzór nad środkami zastępczymi. Kontrole nie wykazały w obrocie nielegalnych produktów leczniczych i środków zastępczych. Ponadto w ramach współpracy ze Starostwem, Urzędem Miasta i Urzędami Gmin w ramach działań profilaktycznych dot. w/w problemu na bieżąco informowano szkoły i urzędy o materiałach dydaktycznych przeznaczonych dla młodzieży nt. profilaktyki uzależnień i przeciwdziałaniu wprowadzaniu do obrotu dopalaczy. W ramach współpracy z Inspekcją Weterynaryjną przeprowadzono w okresie przedświątecznym kontrolę sprzedaży żywych ryb, kierując się wytycznymi Głównego Lekarza Weterynarii, aby przestrzegać ogólnych zasad wynikających z ustawy o ochronie zwierząt. W trakcie kontroli sprawdzano warunki przechowywania żywych ryb, ich sprzedaż oraz sposób ich pakowania, a także metodę uśmiercania ryb w punktach sprzedaży, sprawdzano również pochodzenie ryb oraz Handlowe Dokumenty Identyfikacyjne. Ponadto współpraca z Inspekcją Weterynaryjną polegała również na przekazywaniu każdorazowo informacji o próbkach kwestionowanych żywności pochodzenia zwierzęcego nad produkcją, której nadzór prowadzi Inspekcja Weterynaryjna. 72

73 Współpracując ze środkami masowego przekazu udzielono w 2013 roku - 5 wywiadów, w tym 2 do radia lokalnego (Radio Gniezno) oraz 3 wywiady do prasy lokalnej ( Przemiany na Szlaku Piastowskim i Głos Wielkopolski ). Tematyka wywiadów dotyczyła zasad prawidłowego żywienia, jakości zdrowotnej środków spożywczych, wymagań sanitarno technicznych dla obiektów żywnościowo żywieniowych, a także informacji o przeprowadzanych kontrolach weekendowych, a także tematu bezpiecznego zbierania i spożywania grzybów. Wnioski: 1. W roku 2013 odnotowano nieznaczny spadek odsetka obiektów niezgodnych z wymaganiami świadczący o ogólnej tendencji poprawy stanu sanitarno-technicznego i higienicznego obiektów żywności i żywienia (z 0,7% w 2010 r., 0,3% w 2011 r., 0,2 % w 2012 r. do 0,1% w 2013r.). 2. Wskaźnik obiektów złych utrzymuje się na niskim poziomie między innymi dzięki wdrażaniu systemów jakości w przedsiębiorstwach (25 % zakładów działało zgodnie z wdrożonym systemem HACCP, a w roku ,7%) oraz dzięki systematycznym i konsekwentnym kontrolom prowadzonym przez organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej. 3. Jakość zdrowotna środków spożywczych wyrażana odsetkiem kwestionowanych próbek żywności uległa znacznej poprawie w stosunku do roku 2012 (spadek odsetka próbek kwestionowanych z 3,9% do 1,4 % w 2013 roku). Poprawa nastąpiła szczególnie w grupach: lodów, ciastek z kremem i wyrobów garmażeryjnych. Natomiast w grupie środków spożywczych mięso i przetwory mięsne oraz drób i przetwory drobiarskie odsetek kwestionowanych próbek uległ zwiększeniu. Jednąz głównych przyczyn kwestionowania środków spożywczych oprócz nieprawidłowych parametrów mikrobiologicznych, było nieprawidłowe oznakowanie, niezgodnie z obowiązującymi przepisami. 4. W zakresie oceny jakości żywienia w roku 2013 dokonano analizy 59 zestawień dekadowych 20 w szkołach, 34 w przedszkolach, 2 w zakładach specjalnych i wychowawczych oraz 1 w szpitalu. Większość z ocenionych jadłospisów była zgodna z zasadami racjonalnego żywienia, tylko 7 przypadków oceniono jako nieprawidłowe, między innymi z uwagi na: zbyt niski udział surowych owoców i warzyw oraz produktów wysokobłonnikowych gruboziarniste produkty zbożowe, a także z uwagi na niska podaż w głównych posiłkach produktów stanowiących źródło pełnowartościowego białka zwierzęcego. 73

74 5. W ramach prowadzonego nadzoru nadal szczególny nacisk należy położyć na: zabezpieczenie zakładów głównie produkcyjnych przed szkodnikami, prawidłowe przechowywanie nietrwałych środków spożywczych (przerwanie ciągłości łańcucha chłodniczego), prawidłowe, zgodne z przepisami znakowanie wyrobów, egzekwowanie prawidłowo prowadzonej dokumentacji GHP/GMP i zasad systemu HACCP (częsty brak analizy zagrożeń oraz brak monitorowania krytycznych punktów kontroli oraz niesystematyczne prowadzenie zapisów potwierdzających wykonanie czynności określonych w instrukcjach i procedurach). 2.4 OBIEKTY WYCHOWANIA I NAUCZANIA STAŁE Informacje wstępne Działania inspekcji sanitarnej w zakresie higieny dzieci i młodzieży mają na celu zapewnienie bezpiecznych warunków nauki, pobytu w placówkach oświatowo-wychowawczych oraz bezpiecznych warunków wypoczynku letniego i zimowego. W 2013 roku na terenie powiatu gnieźnieńskiego objęto nadzorem 112 placówek stałych i 76 placówek wypoczynku dzieci i młodzieży. Placówki nowo oddane: W 2013 roku na terenie powiatu powstały: Żłobek Jak u Babci ul. Kopernika w Gnieźnie, Niepubliczne Przedszkole Szkrabuś Gniezno ul. Kostrzyńska, Przedszkole Prywatne Tup tup ul. 3 Maja w Gnieźnie, Niepubliczne Przedszkole Orzełki Caritas Archidiecezji Gnieźnieńskiej os. Orła Białego, Przedszkole Akademia Europejczyka w Kłecku ul. Bujarskich, Specjalny Punkt Przedszkolny Gniazdko Gniezno ul. Warszawska, Punkt Przedszkolny dla Dzieci z Autyzmem w budynku SOSzW Nr 2 w Gnieźnie ul. Żwirki i Wigury. Zlikwidowano: Prywatny Żłobek Szczęśliwe Pociechy Gniezno ul. Zagajnikowa 12, Punkt Przedszkolny Tęczowy Domek Gniezno ul. Orzechowa 32, Filialna Szkoła Podstawowa w Strzyżewie Smykowym gm. Gniezno. Przeprowadzono 254 kontrole, w tym 77 placówek żłobki przedszkola Placówki pod nadzorem szk.podstaw. gimnazja szk.policeal. zespoły szkół szk.wyższe warsztaty szk. domy stud. internaty pl.całodob. pl. wsparcia wypoczynku. Nadzorem sanitarnym objęto: - żłobek (1) - przedszkola (40) - szk. podstawowe(25) - gimnazja (11) - szkoły policealne (2) - zespoły szkół (13) - warsztaty szkolne (3) - szkoły wyższe (3) - domy studenckie (1) - bursy i internaty (1) - pl. całodobowe (3) - placówki wsparcia dziennego (7) 74

75 W skład 13 zespołów szkół wchodzą: 9 przedszkoli, 13 szkół podstawowych, 10 gimnazjów, 1 liceum ogólnokształcące i 1 szkoła policealna. Liczba dzieci i młodzieży w wieku szkolnym i przedszkolnym objętych nadzorem w 2013r Systematycznie wzrasta ilość placówek zapewniających opiekę i wychowanie dzieciom w wieku przedszkolnym. W 2006r. były to 23 przedszkola, w 2013r. 40 placówek, z których korzysta 3890 dzieci. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego istnieją 3 uczelnie wyższe kształcące 1803 studentów. Od ubiegłego roku działalność swoją poszerzyła o nowo uruchomione przedszkole Gnieźnieńska Szkoła Wyższa Milenium, w której także funkcjonuje szkoła podstawowa i gimnazjum. Lokalizację zmieniło Gimnazjum Rodzice Dzieciom przenosząc się do budynku oświatowego w Gnieźnie ul Orzeszkowej 20 oraz Językowa Szkoła Podstawowa Prymus przeniesiona do budynku przy ul. Artyleryjskiej 1 w Gnieźnie. Dzięki tym zmianom znacznie polepszyły się warunki do nauki i prowadzenia zajęć. Swój statut zmieniła Szkoła Podstawowa w Jankowie Dolnym, która przekształciła się w Zespół Szkół. Zespół Szkół w Jankowie Dolnym Stan sanitarno-techniczny placówek oświatowo-wychowawczych W celu dalszej poprawy stanu technicznego obiektów w 2013r. wydano 21 decyzji administracyjnych, w tym 11 decyzji zmieniających. Decyzje najczęściej dotyczyły poprawy stanu sanitarno-technicznego: ciągów komunikacyjnych, korytarzy szkolnych sal lekcyjnych i innych sal zajęć dla dzieci i młodzieży dróg dojścia i ogrodzenia 75

76 placów rekreacyjnych i terenów sportowych toalet w tym sprawności technicznej, armatury oraz wyposażenia w środki higieny osobistej poprawy natężenia oświetlenia sztucznego w salach dostosowania do wymagań ergonomii mebli szkolnych Wyegzekwowano wykonanie zarządzeń 19 decyzji administracyjnych, w tym 14 z lat ubiegłych. Ze względu na ograniczone środki finansowe obserwuje się trudności z realizacją zarządzeń decyzji i zaleceń pokontrolnych. Dyrektorzy placówek wyjaśniają, że dysponują budżetem wystarczającym zaledwie na bieżące podstawowe wydatki, dlatego też często występują o zmianę terminu wykonania wydanych zaleceń i zarządzeń. W 2013r. wystosowano do dyrektorów placówek edukacyjnych 38 wystąpień pokontrolnych, które dotyczyły: - oznakowania i dostosowania mebli szkolnych do wymagań ergonomii - wyposażenia toalet w mydło w płynie, ręczniki jednorazowe oraz papier toaletowy - uzupełnienia apteczki udzielania 1-ej pomocy - dezynfekcji zabawek i sprzętu sportowego - zapewnienia możliwości przechowywania części podręczników i przyborów szkolnych w placówce - okazania aktualnego przeglądu przewodów kominowych i wentylacyjnych - zapewnienia certyfikowanego wyposażenia placu zabaw - ochrony sala zabaw przed nadmiernym nasłonecznieniem Większość zaleceń pokontrolnych wykonano jeszcze w 2013 roku Warunki pobytu w placówkach nauczania i wychowania Językowa Szkoła Podstawowa Prymus w Gnieźnie. Sala lekcyjna i szafki na przechowywanie podręczników i pomocy szkolnych 76

77 Warunki do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego w placówkach oświatowowychowawczych na terenie powiatu gnieźnieńskiego Nowo otwarta hala sportowa w Szkole Podstawowej Nr 2 w Gnieźnie z zapleczem sanitarnym Ogółem w 49 szkołach podstawowych, gimnazjach i zespołach szkół powiatu gnieźnieńskiego w 6 placówkach niezależnie od posiadanej infrastruktury zajęcia w-f prowadzi się również na korytarzach szkolnych, bądź w pomieszczeniach nie przeznaczonych na te cele. Są to: Szkoły Podstawowe w Sławnie, Łagiewnikach Kościelnych, Karniszewie, Modliszewku, Owieczkach a także Zespół Szkół w Zdziechowie. Szkoły takie jak: Zespół Szkół Porkom, Zespół Państwowych Szkół Muzycznych nie posiadają bloku sportowego, w związku z czym dzieci korzystają z sal gimnastycznych w innych obiektach. Od wielu lat obserwuje się małą liczbę uczniów korzystających po zajęciach wychowania fizycznego z natrysków, mimo, że placówki posiadające sale gimnastyczne wyposażone są często w zaplecze sanitarne. Spowodowane jest to brakiem dostatecznego czasu podczas przerw międzylekcyjnych. Podczas prowadzonych kontroli oceniano posiadanie przez placówki oświatowe certyfikatów na sprzęt sportowy. Na 93 placówki poddane ocenie, tylko 33 posiada w 100% sprzęt sportowy certyfikowany, 30 placówek posiada powyżej 50%, 9 placówek do 25%, a w 2 placówkach sprzęt sportowy nie posiada certyfikatów. Oceny nie dokonano w 9 placówkach, które nie posiadają własnego sprzętu sportowego. 77

78 Ocena realizacji wymogów w zakresie stosowania substancji i preparatów chemicznych w laboratoriach szkolnych Pracownia chemiczna w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej w Gnieźnie W laboratoriach szkolnych oceniane są warunki przechowywania oraz prowadzenia doświadczeń z zastosowaniem substancji chemicznych w szkolnych pracowniach chemicznych. W zakresie tym oceniane są takie zagadnienia jak: posiadanie aktualnego spisu substancji niebezpiecznych, kart charakterystyki oraz ich oznakowanie zgodne z przepisami i in.. Na terenie powiatu gnieźnieńskiego preparaty chemiczne stosuje się w 14 placówkach. Nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie i nie wydano decyzji administracyjnych i zaleceń pokontrolnych. Dostosowanie mebli szkolnych do zasad ergonomii Sala w Przedszkolu Sióstr Miłosierdzia w Gnieźnie Zgodnie z Polską Normą PN-EN w placówkach edukacyjnych należy korzystać z mebli szkolnych dostosowanych do wzrostu dzieci i młodzieży. W 2013r. przeprowadzono pomiary dostosowania mebli szkolnych do wzrostu dzieci i młodzieży w 10 placówkach, w 5 stwierdzono nieprawidłowości. Podobnie jak w latach ubiegłych pomiary mebli szkolnych przeprowadzane są w placówkach, w których ich dostosowanie do wzrostu dzieci i młodzieży 78

79 budzi wątpliwości i w których meble nie są oznakowane lub ich oznakowanie jest błędne. Z tych powodów obserwuje się potrzebę ciągłego nadzoru oraz weryfikowania poprawnego doboru mebli do wzrostu dzieci i młodzieży. W celu poprawy zaistniałej sytuacji wystosowano 4 wystąpienia pokontrolne i 3 decyzje zarządzające Higieniczna ocena rozkładów zajęć lekcyjnych Analizę rozkładu zajęć przeprowadzono we wszystkich kontrolowanych szkołach, oceniając stałe godziny rozpoczynania zajęć lekcyjnych i liczbę godzin lekcyjnych w poszczególnych dniach tygodnia. Ze względu na dojazdy uczniów do placówek i zmianowość występowały pojedyncze rozbieżności, które weryfikowano na bieżąco Ocena warunków do utrzymania higieny osobistej w sanitariatach szkolnych Za właściwe warunki do utrzymania higieny osobistej w placówkach oświatowych uznaje się sanitariaty zaopatrzone w ciepłą i zimną bieżącą wodę, papier toaletowy, mydło w płynie, ręczniki jednorazowe lub elektryczne suszarki do rąk. Pomieszczenia te powinny być utrzymane w czystości i w stanie pełnej sprawności technicznej. W stosunku do roku ubiegłego zwiększyła się o 6 ilość placówek skanalizowanych, nadal 11 placówek nie posiada kanalizacji centralnej, w których funkcjonują szamba bezodpływowe. Łazienki w przedszkolach w Niechanowie i Witkowie Na terenie powiatu we wszystkich placówkach zapewniono ciepłą bieżącą wodę w sanitariatach. Podczas kontroli pomieszczeń higieniczno-sanitarnych oceniano zapewnienie uczniom stałego dostępu do środków higieny osobistej. W 3 szkołach podstawowych na terenie miasta Gniezno stwierdzono brak mydła w płynie i brak możliwości suszenia rąk. Wydano zalecenia pokontrolne i przeprowadzono kontrole sprawdzające ich wykonanie. Pozostałe placówki oświatowo-wychowawcze zapewniają właściwe warunki do utrzymania 79

80 higieny osobistej. W 1 świetlicy socjoterapeutycznej nie zachowano standardów dostępności do urządzeń sanitarnych. Nadzór nad placówkami wypoczynku dzieci i młodzieży Wypoczynek zimowy odbył się w ramach 2 turnusów w obiektach hotelowych, 1 turnusu w obiekcie okazjonalnie używanym do wypoczynku i 15 turnusów półkolonii w miejscu zamieszkania. Skontrolowano 17 turnusów. Nieprawidłowości stwierdzono podczas kontroli 1 turnusu brak aktualnej dokumentacji zdrowotnej. Zgłoszono 74 turnusy wypoczynku letniego ( z czego 2 turnusy półkolonii nie odbyły się z uwagi na zbyt małą ilość chętnych). Skontrolowano 59 turnusów, w 14 stwierdzono nieprawidłowości. Dotyczyły one braku aktualnej dokumentacji zdrowotnej, niedostatecznej liczby urządzeń sanitarnych, nie zapewnienia prawidłowych warunków sanitarnohigienicznych oraz braku ciepłej wody podczas wypoczynku w miejscu zamieszkania. Wnioski: 1. Z roku na rok wynikiem wzmożonego nadzoru obserwuje się znaczną poprawę warunków do utrzymania higieny osobistej wśród dzieci i młodzieży w zakresie dostępności do środków czystości w sanitariatach. 2. Poprawia się sytuacja dotycząca pozostawienia przez uczniów części podręczników i przyborów szkolnych w szkołach. Dzieci i młodzież mają możliwość pozostawiania podręczników w salach zajęć lub w indywidualnych zamykanych szafkach. 3. Jednym z głównych kierunków działania w 2013r. było zagadnienie związane z wentylacją w nadzorowanych placówkach. W tym zakresie nie tylko zbierano niezbędne dane, ale również informowano o zagrożeniach wynikających z niewłaściwej wentylacji pomieszczeń. 4. Celem działalności nadzorowej nad placówkami oświatowo-wychowawczymi jest osiągnięcie trwałej poprawy stanu sanitarno-higienicznego i technicznego oraz warunków higieny procesów nauczania. 3. DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO ZDROWOTNA Pracownicy Promocji Zdrowia i Oświaty Zdrowotnej są koordynatorami działalności oświatowo - zdrowotnej wśród społeczeństwa powiatu gnieźnieńskiego, ze szczególnym uwzględnieniem dzieci i młodzieży. Celem tych działań jest kształtowanie odpowiednich postaw i zachowań zdrowotnych oraz dostarczanie wiedzy nt. czynników szkodliwych dla zdrowia, popularyzowanie zasad 80

81 higieny i racjonalnego żywienia, metod zapobiegania chorobom, w tym zakaźnym. Podejmowane są różne działania wynikające z aktualnej sytuacji epidemiologicznej, problemów i potrzeb zdrowotnych społeczeństwa. Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu realizowano: antytytoniowe programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży od sześciolatków do młodzieży gimnazjalnej (ok uczniów) konkurs o zasięgu wojewódzkim Palić, nie palić oto jest pytanie? dla uczniów kl. V szkół podstawowych, w tej edycji konkursu uczniowie projektowali ekslibris o tematyce antytoniowej kontynuacja działań edukacyjnych skierowanych do różnych odbiorców (szkolenia, dystrybucja materiałów edukacyjnych) min. do kobiet ciężarnych, osadzonych w Zakładzie Karnym w Gębarzewie, młodzieży szkół gimnazjalnych projekt Młodzieżowi Liderzy Zdrowia kontra tytoń 81

82 obchody: Światowego Dnia bez Tytoniu, Światowego Dnia Rzucania Palenia; akcja Rzuć Palenie Razem z Nami. Ogólnopolski projekt Odświeżamy Nasze Miasta. TOB3CIT (Tobacco Free Citis) - realizowany był od października 2011r. do września 2013r. Celem projektu było zwiększenie wiedzy i świadomości społecznej na temat zagrożeń dla zdrowia związanych z działaniem dymu tytoniowego oraz wiedzy nt. obowiązujących przepisów prawnych. W ramach projektu utworzono koalicję lokalną, złożoną z przedstawicieli Starostwa Powiatowego, Komendy Powiatowej Policji, Straży Miejskiej, Medycznego Studium Zawodowego, mediów i in., którzy aktywnie wspierali działania antytytoniowe oraz egzekwowanie obowiązującego prawodawstwa w miejscach użyteczności publicznej. Krajowy Program Zwalczania AIDS i Zapobiegania Zakażeniom HIV koordynowanie przebiegu konkursu o zasięgu wojewódzkim dla młodzieży szkół gimnazjalnych na logo pod hasłem Nie daj szansy AIDS szkolenie Młodzieżowych Liderów Zdrowia kontra HIV dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych 82

83 działania informacyjno edukacyjne z okazji Światowego Dnia AIDS, wśród kobiet ciężarnych lub planujących ciążę, osadzonych, środowisk medycznych kampania Znam rekomendacje PTN AIDS. Zalecam test na HIV oraz akcja Bezpieczne Walentynki w środowisku młodzieży szkół ponadgimnazjalnych i studentów - współorganizacja 2 konkursów wiedzy o zasięgu powiatowym nt. profilaktyki HIV/AIDS - III LO w Gnieźnie dla młodzieży szkół ponadgimnazjalnych i ZSP w Czerniejewie dla młodzieży szkół gimnazjalnych Programy dotyczące prawidłowego odżywiania i aktywności fizycznej Trzymaj Formę! o zasięgu ogólnopolskim, realizowany w 11 szkołach gimnazjalnych, wśród ok 2 tys. uczniów kontynuacja wojewódzkiego projektu Bądźmy zdrowi - wiemy, więc działamy (szkolenia, festyny, konkursy) - skierowane do dzieci i młodzieży oraz ich rodziców. Program realizowany jest w 43 placówkach. 83

84 Program pt. Moje Dziecko Idzie do Szkoły dla sześciolatków i ich rodziców, mający za cel główny poprawę stanu zdrowia dzieci rozpoczynających naukę w szkole. Udział w programie 44 placówek, 1500 dzieci sześcioletnich i ich rodzice. Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych - cel główny: ograniczenie używania substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym. Działania prowadzone będą w 2014r. i dotyczyć głównie młodzieży szkół ponadgimnazjalnych, do tej pory zorganizowano 2 eventy w związku z obchodami Światowego Dnia Rzucania Palenia w Starostwie Powiatowym w Gnieźnie oraz Galerii Handlowej Gniezno. Program współfinansowany jest przez Szwajcarię w ramach Szwajcarsko- Polskiego Programu Współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej 84