KALKULATOR NAUKOWY z edytorem równań EL-W531 EL-W531G EL-W531H EL-W531HA EL-W535 INSTRUKCJA OBSŁUGI
Opisywane urządzenie jest zgodne z dyrektywą 89/336/EWG z uwzględnieniem poprawki 93/68/EWG. Firma SHARP zdecydowanie zaleca wykonywanie na papierze osobnych kopii wszystkich ważnych danych. W niektórych przypadkach dane przechowywane na nośnikach elektronicznych mogą zostać skasowane lub zmodyfikowane. Z tego względu firma SHARP nie ponosi żadnej odpowiedzialności za utratę lub uszkodzenie danych, niezależnie, czy było to skutkiem niewłaściwej obsługi, napraw, defektów fabrycznych, wymiany lub rozładowania baterii, a także każdej innej przyczyny. Firma SHARP nie ponosi żadnej odpowiedzialności za ewentualne straty finansowe spowodowane przez nieprawidłową obsługę i/lub uszkodzenie opisywanego kalkulatora, o ile odpowiedzialność ta nie została prawnie uregulowana.
WPROWADZENIE Dziękujemy za zakup naukowego kalkulatora firmy SHARP model EL-W531/W531G/W531H/W531HA/W535. Po zapoznaniu się z niniejszą instrukcją należy ją przechowywać w pobliżu na wypadek późniejszych wątpliwości. Uwaga: W opisywanym kalkulatorze separator dziesiętny reprezentuje kropka SPIS TREŚCI Wskazówki dotyczące obsługi... 2 Osłona klawiatury... 3 Wyświetlacz... 4 Przed przystąpieniem do korzystania z kalkulatora... 5 Wprowadzanie, wyświetlanie i edycja równań... 8 Ustawienia wstępne... 14 Obliczenia naukowe... 16 Obliczenia statystyczne... 28 Tryb testów matematycznych... 35 Błędy i zakresy obliczeń... 37 Wymiana baterii... 43 Dodatkowe informacje na temat kalkulatora... 45 Dane techniczne... 46 1
WSKAZÓWKI DOTYCZĄCE OBSŁUGI Nie należy nosić kalkulatora w tylnej kieszeni, ponieważ można by go złamać podczas siadania. Szczególnie delikatny jest wyświetlacz, który jest wykonany ze szkła. Kalkulator należy chronić przed działaniem wysokiej temperatury (nie należy go między innymi kłaść w odkrytym miejscu w samochodzie ani w pobliżu grzejników), wilgoci i kurzu. Kalkulator nie jest wodoszczelny i nie należy używać go w miejscach, w których byłby narażony na kontakt z cieczami (np. z wodą). Krople deszczu, rozpylona woda, sok, kawa, para i pot również mogą spowodować nieprawidłowe działanie pilota. Kalkulator należy czyścić miękką i suchą ściereczką. Nie należy używać rozpuszczalnika ani mokrej ścierki. Kalkulatorem nie wolno rzucać ani wywierać na niego nadmiernego nacisku. Baterii w żadnym przypadku nie wolno wrzucać do ognia. Baterie należy przechowywać w miejscu niedostępnym dla dzieci. Producent zachowuje prawo do wprowadzania modyfikacji w konstrukcji opisywanego kalkulatora i jego akcesoriów ze względu na ciągłe doskonalenie. Przycisk RESET znajdujący się na spodzie kalkulatora należy naciskać (przy pomocy końcówki długopisu lub podobnego przedmiotu nie wolno używać łatwo łamliwych przedmiotów) tylko w opisanych poniżej przypadkach. Należy również pamiętać, że naciśnięcie przycisku spowoduje skasowanie wszystkich danych w pamięci kalkulatora. Włączając kalkulator po raz pierwszy. Po wymianie baterii. W celu skasowania zawartości pamięci. Jeśli wystąpi sytuacja nietypowa i wszystkie przyciski będą zablokowane. W przypadku uszkodzenia opisywanego kalkulatora, należy go przekazać wyłącznie do autoryzowanego serwisu firmy SHARP. 2
OSŁONA KLAWIATURY Osłonę klawiatury należy zdejmować chwytając ja w miejscu pokazanym poniżej. 3
WYŚWIETLACZ Symbole Wyświetlacz składający się z matrycy punktów Pole równania Wykładnik W rzeczywistości podczas pracy kalkulatora wszystkie symbole nie są widoczne jednocześnie. W przykładach obliczeń znajdujących się w niniejszej instrukcji pokazane są symbole niezbędne do użycia danej funkcji. / / : Pojawiają się, jeśli na wyświetlaczu nie można wyświetlić całego równania. 2ndF : Pojawia się po naciśnięciu przycisku, sygnalizując, że dostępne są funkcję oznaczone na pomarańczowo. HYP : Oznacza, że naciśnięty został przycisk i dostępne są funkcje hiperboliczne. Jeśli naciśnięte zostaną przyciski, pojawią się symbole 2ndF Hyp sygnalizujące, że dostępne są odwrotne funkcje hiperboliczne. ALPHA : Oznacza, że naciśnięty został przycisk, lub. DEG/RAD/GRAD : Oznaczają jednostki miary kąta. BUSY : Widoczny jest w trakcie przeprowadzania obliczeń. 4
W-VIEW : Sygnalizuje, że włączony jest edytor WriteView. M : Oznacza, że w niezależnej pamięci zapisana została wartość liczbowa. FIX/SCI/ENG/ : Oznaczają notacje użyte do wyświetlania wartości. (Ustawienia dokonuje się w menu SETUP.) Wskaźnik N2/N1 N1 odpowiada ustawieniu NORM1. A N2 ustawieniu NORM2. PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO KORZYSTANIA Z KALKULATORA Korzystając z kalkulatora po raz pierwszy należy nacisnąć przycisk RESET (na spodzie kalkulatora) przy pomocy długopisu lub innego wąskiego podłużnego przedmiotu. Regulacja kontrastu wyświetlacza Naciśnij kolejno przyciski, a następnie przyciskami wyreguluj kontrast. Naciśnij przycisk, żeby zakończyć. Włączanie i wyłączanie kalkulatora Naciśnij przycisk, żeby włączyć kalkulator. Na wyświetlaczu pojawią się dane, które były widoczne przed wyłączeniem kalkulatora. Żeby wyłączyć kalkulator, naciśnij kolejno przyciski. 5
Notacja oznaczenia przycisków użyte w niniejszej instrukcji Do określenia e x : Żeby określić ln: Żeby określić F: Funkcje, których nazwy są napisane kolorem pomarańczowym powyżej przycisków, są dostępne po wcześniejszym naciśnięciu przycisku. Żeby wykonać odwołanie do pamięci, należy najpierw nacisnąć przycisk. Wartości liczbowe przytaczane w instrukcji nie są podawane w postaci przycisków, a jako zwykłe liczby. Funkcje, których nazwy są napisane na szaro obok przycisków są dostępne w odpowiednich trybach pracy kalkulatora. Edytor WriteView i edytor liniowy W trybie NORMAL dostępne są dwa edytory: edytor WiriteView i edytor linowy. Żądany edytor można wybrać w menu SET UP. Edytor WriteView Edytor liniowy (wybierany domyślnie) Uwaga: W niektórych przykładach obliczeń, w których widoczny jest symbol LINE, poszczególne operacje na przyciskach oraz wyniki obliczeń są podane tak, jak są wyświetlane w edytorze liniowym. 6
Kasowanie wpisów i zawartości pamięci Operacja Wpis (wyświetlacz) A-F* 1 M, X, Y D1-D4* 2 ANS STAT* 3 Wybór trybu ( ) * 5 *4 *4 *4 Przełącznik RESET : kasuje : zachowuje. *1 Naciśnij kolejno przyciski, a następnie wybierz pamięć jednej zmiennej do skasowania. *2 Pamięć definiowalna. Patrz Obliczenia w pamięci. *3 Dane statystyczne (wprowadzone). *4 Patrz Przycisk kasowania pamięci. *5 Kasowane podczas przełączania trybów obliczeń statystycznych. 7
Przycisk kasowania pamięci Naciśnij przyciski, żeby wyświetlić menu. Żeby zinicjalizować ustawienia wyświetlacza, naciśnij przycisk. Zostaną ustawione następujące parametry: Jednostki miary kąta: DEG Notacja wyświetlania: NORM1 System liczbowy: DEC Żeby skasować wszystkie zmienne ((A F, M, X, Y, D1 D4, ANS i STAT), naciśnij przyciski. Żeby skasować CAŁĄ zawartość pamięci, naciśnij przyciski. Taka operacja (RESET) spowoduje skasowanie całej zawartości pamięci i przywróci standardowe ustawienia kalkulatora. WPROWADZANIE, WYŚWIETLANIE I EDYCJA RÓWNAŃ Edytor WriteView Wprowadzanie i wyświetlanie W edytorze WriteView można wprowadzać i wyświetlać ułamki lub niektóre funkcje w standardowym zapisie. Uwagi: Edytora WriteView można używać wyłącznie w trybie NORMAL. Jeśli równanie będzie zbyt duże, otrzymany wynik może nie mieścić się na wyświetlaczu. Jeśli chcesz wyświetlić całe równanie, użyj przycisku lub, żeby powrócić do okna edycji. 8
Wyświetlanie wyników obliczeń Jeśli będzie to możliwe, wyniki obliczeń będą wyświetlane z wykorzystaniem ułamków zwykłych, symbolu i π. Naciskanie przycisku spowoduje przełączanie trybu wyświetlania w następującym cyklu: Ułamki mieszane (z lub bez π) ułamki niewłaściwe (z lub bez π) liczby dziesiętne Ułamki właściwe (z lub bez π) liczby dziesiętne Liczby urojone (pierwiastki kwadratowe, ułamki stworzone z użyciem pierwiastków kwadratowych) liczby dziesiętne Uwagi: W następujących sytuacjach wyniki obliczeń mogą być wyświetlane z wykorzystaniem symbolu. Obliczenia arytmetyczne i obliczenia w pamięci. Obliczenia trygonometryczne W obliczeniach trygonometrycznych podczas wprowadzania wartości z tabeli poniżej wyniki mogą być wyświetlane z wykorzystaniem symbolu. Wprowadzana wartość DEG Wielokrotność 15 RAD Wielokrotność GRAD Wielokrotność Wyniki równań mogą nie mieścić się na ekranie. W takim przypadku można użyć przycisku lub, żeby wyświetlić niewidoczny fragment (z lewej lub prawej strony wyświetlacza). 9
Ułamki właściwe i niewłaściwe będą przekształcane i wyświetlane w postaci dziesiętnej, jeśli liczba znaków potrzebna do ich wyrażenia będzie większa od dziewięciu. W przypadku ułamków mieszanych maksymalna liczba wyświetlanych cyfr to osiem (włączając w to liczby całkowite). Jeśli liczba cyfr mianownika wyniku ułamkowego zawierającego π będzie większa od trzech, wynik zostanie przekształcony i wyświetlony w postaci dziesiętnej. 10
Edytor liniowy W edytorze liniowym można wprowadzać i wyświetlać równania linia po linii. Uwagi: Jednocześnie na wyświetlaczu mogą być widoczne trzy linii równania. Jeśli równanie zajmuje więcej niż trzy linie, jego fragment może być niewidoczny. W takim przypadku można użyć przycisku lub, żeby wyświetlić niewidoczny fragment. W edytorze liniowym wyniki obliczeń są wyświetlane w postaci dziesiętnej. Edycja równań Bezpośrednio po uzyskaniu wyniku równania można nacisnąć przycisk, żeby powrócić na koniec równania, albo przycisk, żeby powrócić na jego początek. Przy pomocy przycisków można,, i przesuwać kursor. Żeby powrócić na początek rówania, naciśnij kolejno przyciski, a żeby przejść na koniec równania, naciśnij kolejno przyciski. W edytorze WriteView można używać przycisków i do przesuwania kursora w górę lub w dół na przykład pomiędzy licznikiem i mianownikiem. Usuwanie liczb i funkcji Żeby usunąć liczbę lub funkcję, należy ustawić kursor po jej prawej stronie, a następnie nacisnąć przycisk również usunąć liczbę lub funkcję, na której znajduje się kursor, naciskając kolejno przyciski.. Można 11
Funkcja wyświetlania wielu linii W opisywanym kalkulatorze podczas pracy w trybie NORMAL można przywoływać wcześniejsze równania i ich wyniki. Maksymalnie w pamięci można przechowywać do 340 znaków. Gdy pamięć zostanie zapełniona, przechowywane równania będą kolejno usuwane, zaczynając od najstarszego. Naciśnięcie przycisku spowoduje wyświetlenie poprzedniego równania i jego wyniku. Kolejne naciśnięcie przycisku spowoduje wyświetlenie kolejnych równań (po powrocie do poprzednich równań można używać przycisku do wyświetlenia równań późniejszych). Dodatkowo, naciśnięcie kolejno przycisków umożliwi przejście do najstarszego równania. Żeby przeprowadzić edycję przywołanego równania, naciśnij przycisk lub. Wieloliniowa pamięć zostanie skasowana w następujących przypadkach: po naciśnięciu przycisków, po zmianie trybu, po skasowaniu pamięci ( ), wywołaniu RESET, konwersji jednostek miar kąta, konwersji współrzędnych, konwersji w bazie N-wymiarowej, zmianie edytora ( lub ) oraz skasowaniu pamięci ( ). Równania z jednym rozwiązaniem wymagają dodatkowych jedenastu znaków w pamięci do przechowywania wyniku. Oprócz pamięci niezbędnej do przechowywania równania edytor WriteView potrzebuje pewnej ilości pamięci na potrzeby wyświetlania. Równania obejmują także instrukcje kończące obliczenia, np. znak =. 12
Kolejność wykonywania działań Opisywany kalkulator przeprowadza obliczenia w następującej kolejności: ułamki (1 4 itp.), funkcje poprzedzane przez swój własny argument (x -1, x 2, n! itp.), Y x, x, domyślne mnożenie wartości w pamięci (2Y itp.), funkcje, których symbol poprzedza argument (sin, cos itp.) domyślne mnożenie funkcji (2sin30, itp.), n C r n P r,, +,, AND OR, XOR, XNOR =, M+, M, M, DEG, RAD, GRAD, DATA, CD, rθ, xy i inne instrukcje kończące obliczenia. 13
USTAWIENIA WSTĘPNE Wybór trybu pracy Menu SETUP : tryb normalny (NORMAL) : tryb obliczeń statystycznych (STAT) : tryb testów matematycznych (DRILL) Naciśnij przycisk, żeby wyświetlić menu SETUP. Naciśnij przycisk, żeby zamknąć menu SETUP. Ustawienie jednostek miary kąta Ustawić można następujące trzy jednostki miary kąta (stopnie, radiany i gradusy): DEG ( ): naciśnij (ustawienie standardowe) RAD (rad) : naciśnij GRAD (g) : naciśnij Wybór notacji i liczby miejsc po kropce dziesiętnej Wyniki obliczeń mogą być wyświetlane w jednej z pięciu notacji: dwóch z ruchomą kropką dziesiętną (NORM1 lub NORM2), ze ustalonym położeniem kropki dziesiętnej (FIX) oraz w notacji naukowej (SCI) lub inżynierskiej (ENG). Jeśli wybrane zostanie ustawienie (FIX) lub (ENG), wyświetlony zostanie komunikat TAB (0-9)? i będzie można ustawić liczbę miejsc dziesiętnych od 0 do 9. Jeśli wybrane zostanie ustawienie (SCI), pojawi się komunikat SIG (0-9)? i będzie można ustawić liczbę cyfr znaczących od 0 do 9. Ustawienie 0 odpowiada 10 cyfrom znaczącym. Ustawienie systemu ruchomej kropki dziesiętnej w notacji naukowej W notacji z ruchomą kropką dziesiętną dostępne są dwa ustawienia: NORM1 i NORM2. Liczba spoza ustawionego przedziału jest automatycznie wyświetlana w notacji naukowej: NORM1( ): 0.000000001 x 9999999999 NORM2( ): 0.01 x 9999999999 14
Wybór edytora W trybie NORMAL dostępne są dwa edytory: Edytor WriteView (W-VIEW): (ustawienie standardowe) Edytor liniowy (LINE): Regulacja kontrastu wyświetlacza Naciśnij kolejno przyciski, a następnie przyciskami wyreguluj kontrast. Naciśnij przycisk, żeby zakończyć. Tryby wstawiania i nadpisywania Podczas pracy z edytorem linowym można ustawić tryb wprowadzania znaków INSERT (wstawianie ustawienie standardowe) i OVERWRITE (nadpisywanie). Po włączeniu trybu nadpisywania ( ) kursor trójkątny zmieni się na prostokątny, a funkcje lub liczby pod kursorem będą zastępowane podczas dokonywania wpisu. 15
OBLICZENIA NAUKOWE Naciśnij przyciski, żeby wybrać tryb NORMAL. Na początku każdego przykładu należy nacisnąć przycisk, żeby skasować wskazanie wyświetlacza. Jeśli nie zostało zaznaczone inaczej, przykładowe obliczenia są wykonywane z wykorzystaniem edytora WriteView ( ) ze standardowymi ustawieniami wyświetlania. Działania arytmetyczne Nawias zamykający bezpośrednio przed lub można pominąć. Operacje na stałych Podczas wykonywania operacji na stałych drugi składnik sumy, odjemna, dzielnik oraz pierwszy czynnik są stałe. Podczas wykonywania operacji na stałych, stała jest oznaczona jako K. Funkcje Postępuj zgodnie z poszczególnymi przykładami dla każdej z funkcji. W edytorze liniowym używane są następujące symbole: : do oznaczania potęgi (, ) : do oddzielania liczb całkowitych, liczników i mianowników ( ) 16
Podczas korzystania z funkcji i w edytorze liniowym, wartości i należy wprowadzać w następujący sposób: logn (podstawa, wartość) abs wartość 17
18
Poniżej podane są zbiory wartości odwrotnych funkcji trygonometrycznych: Generacja liczb losowych Generator liczb losowych ma cztery ustawienia dostępne w trybach normalnym i statystycznym. (Opisywana funkcja nie może zostać wybrana podczas korzystania z funkcji bazy N). W celu wygenerowania kolejnych liczb losowych, naciśnij przycisk. Naciśnij przycisk, żeby zakończyć. Liczby losowe Liczbę pseudolosową z przedziału od 0 do 0.999 o trzech cyfrach znaczących można wygenerować naciskając kolejno przyciski. Rzut kostką Żeby zasymulować rzut sześcienną kostką do gry, można wygenerować liczbę całkowitą z przedziału od 1 do 6, naciskając kolejno przyciski. Rzut monetą Żeby zasymulować rzut monetą, można wygenerować 0 (orzeł) lub 1 (reszka), naciskając kolejno przyciski. Losowe liczby całkowite Losową liczbę całkowitą z przedziału od 0 do 99 można wygenerować naciskając. Konwersja jednostek miar kąta Każde naciśnięcie sekwencji przycisków spowoduje cykliczną konwersję jednostek miar kąta. 19
Obliczenia w pamięci Obliczenia z wykorzystaniem pamięci można wykonywać w trybach NORMAL i STAT. Pamięci tymczasowe (A-F, X i Y) Naciśnij przycisk i przycisk zmiennej, żeby zapisać wartość w pamięci. Naciśnij przycisk i przycisk zmiennej, żeby przywołać wartość z pamięci. Żeby umieścić zmienną w równaniu, naciśnij przycisk i przycisk zmiennej. Pamięć niezależna (M) Oprócz wszystkich właściwości pamięci tymczasowych, do zmiennej w pamięci niezależnej można również dodawać i odejmować wartości. Naciśnij przyciski, żeby skasować zawartość pamięci niezależnej. 20 Pamięć ostatniego wyniku (ANS) W pamięci ostatniego wyniku przechowywany jest rezultat obliczeń uzyskany poprzez naciśnięcie przycisku lub wprowadzenie dowolnej innej instrukcji kończącej obliczenia. Uwagi: Wyniki obliczeń wymienionych niżej funkcji są zapisywane automatycznie w pamięciach X lub Y przy jednoczesnym zastąpieniu istniejących wartości: rθ, xy: pamięć X (r lub x), pamięć Y (θ lub y) Dwie wartości z obliczeń regresji kwadratowej w trybie STAT: pamięć X (1:), pamięć Y(2:) Użycie przycisku lub spowoduje przywołanie wartości z pamięci przy wykorzystaniu maksymalnie 14 cyfr. Pamięci definiowalne (D1-D4) W pamięciach definiowalnych (D1-D4) można przechowywać funkcje lub działania matematyczne. Żeby zapisać funkcję lub działanie, naciśnij przycisk, a następnie przycisk odpowiadający żądanej pamięci (,, lub ). Operacje związane z menu (np. ) nie mogą być przechowywane w pamięci. Naciśnij przycisk, żeby powrócić do poprzedniej zawartości wyświetlacza.
Żeby przywołać zapisaną funkcję lub operację, naciśnij odpowiedni przycisk pamięci. Przywołanie funkcji niedostępnej w danej sytuacji nie wywoła żadnej akcji. Zapisanie nowej funkcji lub operacji w danej pamięci powoduje usunięcie poprzednio przypisanej jej funkcji lub operacji. Podczas wyświetlania lub korygowania danych w trybie STAT nie można zapisywać funkcji lub operacji w pamięciach definiowalnych. 21
Obliczenia łańcuchowe Opisywany kalkulator umożliwia wykorzystanie poprzedniego wyniku w kolejnych obliczeniach. Wynik poprzednich obliczeń nie zostanie przywołany po wprowadzeniu kolejnych instrukcji. Uwagi: Ułamki właściwe i niewłaściwe będą przekształcane i wyświetlane w postaci dziesiętnej, jeśli liczba znaków potrzebna do ich wyrażenia będzie większa od dziewięciu. W przypadku ułamków mieszanych maksymalna liczba wyświetlanych cyfr to osiem (włączając w to liczby całkowite). Żeby przekształcić liczbę w systemie sześćdziesiętnym na ułamek, należy ją najpierw przekształcić na system dziesiętny, naciskając. Działania na ułamkach Na ułamkach można przeprowadzać działania arytmetyczne i operacje w pamięci. W trybie NORMAL przy pomocy przycisku można również zamieniać ułamki zwykłe na dziesiętne i na odwrót. 22
23
Operacje w systemie dwójkowym, piątkowym ósemkowym, dziesiętnym i szesnastkowym Opisywany kalkulator umożliwia przeprowadzanie konwersji, czterech podstawowych działań arytmetycznych, obliczeń w nawiasach oraz obliczeń w pamięci, a także operacji logicznych AND, OR, NOT, NEG, XOR i XNOR na liczbach w systemie dwójkowym, piątkowym, ósemkowym, dziesiętnym i szesnastkowym. Konwersja na każdy z systemów przeprowadzana jest przy pomocy następujących przycisków: : Konwersja na system dwójkowy. Pojawia się symbol BIN. : Konwersja na system piątkowy. Pojawia się symbol PEN. : Konwersja na system ósemkowy. Pojawia się symbol OCT. : Konwersja na system szesnastkowy. Pojawia się symbol HEX. : Konwersja na system dziesiętny. Symbole BIN, PEN, OCT i HEX znikają. Uwaga: W opisywanym kalkulatorze cyfry A F w systemie szesnastkowym można wprowadzać przy pomocy przycisków,,,, i. W systemie dwójkowym, piątkowym, ósemkowym i szesnastkowym nie można wprowadzić części ułamkowej. Jeśli liczba w systemie dziesiętnym posiadająca część ułamkową zostanie przekształcona do postaci dwójkowej, ósemkowej lub szesnastkowej, jej cześć ułamkowa zostanie pominięta. Podobnie, jeśli wynik obliczeń w systemie dwójkowym, ósemkowym lub szesnastkowym będzie zawierał część ułamkową, zostanie ona pominięta. W systemie dwójkowym, piątkowym ósemkowym lub szesnastkowym zamiast liczby ujemnej wyświetlana jest liczba do niej przeciwna. 24
Czas, system dziesiętny i sześćdziesiętny Opisywany kalkulator umożliwia konwersję pomiędzy systemem dziesiętnym a sześćdziesiętnym i na odwrót. Dodatkowo, w systemie sześćdziesiętnym można wykonywać cztery działania arytmetyczne i obliczenia w pamięci. Notacja w systemie sześćdziesiętnym ma następującą postać: Stopnie Minuty Sekundy 25
Konwersja współrzędnych Przed przystąpieniem do obliczeń należy wybrać jednostkę miary kąta. Wynik obliczeń jest automatycznie zachowywany w pamięciach X (r lub x) i Y (θ lub y). Wynik obliczeń jest zapisywany w postaci dziesiętnej również w edytorze WriteView. Prostokątny układ wsp. Biegunowy układ wsp. 26
Funkcja modyfikacji Wyniki obliczeń są przechowywane w wewnętrznej pamięci kalkulatora w notacji naukowej z 14-cyfrową mantysą. Ponieważ jednak wyniki obliczeń są wyświetlane w określonej przez użytkownika notacji z wybraną liczbą cyfr po kropce dziesiętnej, wynik obliczeń może się różnić od wartości pokazanej na wyświetlaczu. Dzięki użyciu funkcji modyfikacji ( ), wewnętrzna wartość może zostać przekształcona tak, by odpowiadała wartości na wyświetlaczu, co pozwala na użycie wartości z wyświetlacza w dalszych operacjach bez zmiany. Podczas korzystania z edytora WriteView, jeśli wynik obliczeń jest wyświetlany z wykorzystaniem ułamków lub liczb urojonych, należy nacisnąć najpierw przycisk, żeby przekształcić go najpierw do postaci dziesiętnej. 27
OBLICZENIA STATYSTYCZNE Obliczenia statystyczne można przeprowadzać w trybie STAT. Dostępnych jest osiem wymienionych niżej typów operacji statystycznych. Po wybraniu trybu obliczeń statystycznych należy ( ) wybrać żądany typ operacji. (Stat 0 [SD]): statystyka jednej zmiennej (Stat 1 [LINE]): obliczenie regresji liniowej (Stat 2 [QUAD]): obliczenie regresji kwadratowej (Stat 3 [E_EXP]): obliczenie regresji wykładniczej (Stat 4 [LOG]): obliczenie regresji logarytmicznej (Stat 5 [POWER]): obliczenie regresji potęgowej (Stat 6 [INV]): obliczenie regresji odwrotnej (Stat 7 [G_EXP]): obliczenie ogólnej regresji wykładniczej Zmienne i obliczenia statystyczne Obliczenia statystyczne dla jednej zmiennej Statystyka (patrz strona następna) i wartości funkcji normalnego rozkładu prawdopodobieństwa. Obliczenie regresji liniowej Statystyki i (patrz strona następna), dodatkowo estymacja y dla danego x (estymacja y ) oraz estymacja x dla danego y (estymacja x ). Obliczenie regresji kwadratowej Statystyki i oraz współczynniki a, b i c we wzorze regresji kwadratowej (y = a + bx + cx 2 ). (W regresji kwadratowej, nie ma możliwości uzyskania współczynnika korelacji (r).) Jeśli dostępne są dwie wartości x, obie zostaną wyświetlone z oznaczeniami 1 i 2 oraz zapisane osobno w pamięciach X i Y. 28
Obliczenie regresji wykładniczej Eulera, regresji logarytmicznej, regresji potęgowej, regresji odwrotnej oraz ogólnej regresji wykładniczej Statystyki i oraz dodatkowo estymacja y dla danego x (estymacja y ) oraz estymacja x dla danego y (estymacja x ). (Ponieważ przed przeprowadzeniem obliczeń kalkulator przekształca każde wyrażenie do postaci umożliwiającej przeprowadzenie regresji liniowej, wszystkie wartości statystyczne, oprócz a i b, są uzyskiwane z danych przekształconych a nie wprowadzonych.) x Średnia próbek (dane x) sx Odchylenie standardowe próbki (dane x) σy Odchylenie standardowe populacji (dane x) n Liczba próbek x Suma próbek (dane x) 2 x Suma kwadratów próbek (dane x) y Średnia próbek (dane x) sy Odchylenie standardowe próbki (dane y) σy Odchylenie standardowe populacji (dane y) y Suma próbek (dane y) 2 y Suma kwadratów próbek (dane y) xy Suma iloczynów próbek (x, y) r Współczynnik korelacji a Współczynnik równania regresji b Współczynnik równania regresji c Współczynnik równania regresji kwadratowej Użyj przycisków i, żeby wykonać obliczenia na zmiennych STAT. Przycisk nie działa w trybie STAT. 29
30
31
Wprowadzanie i korekcja danych Przed wprowadzeniem nowych danych należy skasować zawartość pamięci. Wprowadzanie danych Dane z jedną zmienną Dane Dane częstotliwość (wprowadzenie kilku takich samych wartości) Dane z dwiema zmiennymi Dane x dane y Dane x dane y częstotliwość (wprowadzenie kilku takich samych par wartości) Można wprowadzić maksymalnie 100 elementów danych. W przypadku danych jednej zmiennej, wartość bez częstotliwości jest liczona jako jeden element danych, a wartość z częstotliwością są liczone jako dwa elementy danych. W przypadku danych dwóch zmiennych, wartości bez częstotliwości są liczona jako dwa elementy danych, a wartości z częstotliwością są liczone jako trzy elementy danych. Korekcja danych Korekcja przed naciśnięciem przycisku : Skasuj błędne dane przyciskiem i wprowadź nowe. Korekcja po naciśnięciu przycisku : Użyj przycisku lub, do wyświetlenia poprzednio wprowadzonych danych. Naciśnij przycisk, żeby wyświetlić dane od pierwszej wprowadzonej do ostatniej. Żeby wyświetlać dane w kolejności odwrotnej, naciśnij przycisk. Naciśnij kolejno przyciski lub, żeby przejść na koniec lub początek zbioru danych. Każdy element jest wyświetlany z etykietą X, Y lub F : Numer zbioru danych Dane x Częstotliwość Numer zbioru danych Dane x Dane y Częstotliwość 32
Przy pomocy przycisku lub wyświetl element do zmodyfikowania, ustaw na nim kursor, wprowadź prawidłową wartość, a następnie naciśnij przycisk lub. Przy pomocy przycisku można skorygować wszystkie ustawione wartości. Żeby usunąć zbiór danych, przy pomocy przycisku lub wyświetl element zbioru danych do usunięcia, a następnie naciśnij kolejno przyciski. Zbiór danych zostanie usunięty. Żeby dodać nowy zbiór danych, naciśnij przycisk i wprowadź wartości, a następnie naciśnij przycisk. 33
Wzory stosowane w obliczeniach statystycznych Wprowadzone dane będą przechowywane w pamięci, dopóki nie zostanie naciśnięty przycisk lub nie zostanie zmieniony tryb pracy. Przed wprowadzeniem nowych danych należy skasować zawartość pamięci. Typ Liniowa Wykładnicza Eulera Logarytmiczna Potęgowa Odwrotna Wzór regresji y = a + bx y = a e bx y = a + b ln x y = a x b y = a + b Kwadratowa y = a + bx + cx 2 Wykładnicza ogólna y = a b x W obliczeniach statystycznych wystąpi błąd, jeśli: Bezwzględna wartość wyniku pośredniego lub wyniku obliczeń będzie równa lub większa niż 1 x 10 100. Mianownik będzie równy zero. Podjęta zostanie próba wyciągnięcia pierwiastka z liczby ujemnej. Równanie regresji kwadratowej nie ma rozwiązania. 34
TRYB TESTÓW MATEMATYCZNYCH Testy arytmetyczne Wyświetlane są zadania dotyczące czterech działań na liczbach całkowitych nieujemnych. Istnieje możliwość określenia liczby pytań i typu działania. Tabliczka mnożenia Wyświetlane są zadania dotyczące poszczególnych operacji z tabliczki mnożenia (od 1 do 12) kolejno lub w sposób przypadkowy. Żeby zakończyć pracę w trybie testów matematycznych naciśnij przycisk i wybierz inny tryb pracy. Przeprowadzanie testów z arytmetyki i tabliczki mnożenia 1. Naciśnij przyciski lub, żeby wybrać testy arytmetyczne lub z tabliczki mnożenia. 2. Testy arytmetyczne: Przy pomocy przycisku lub wybierz liczbę pytań (25, 50 lub 100). Tabliczka mnożenia: Przy pomocy przycisku lub wybierz wiersz tabliczki (od 1 do 12). 3. Testy arytmetyczne: Przy pomocy przycisku lub wybierz typ pytań (+,,, lub + ). Tabliczka mnożenia: Przy pomocy przycisku lub wybierz sposób zadawania pytań po kolei (serial) lub kolejność przypadkowa (random). 4. Naciśnij przycisk, żeby rozpocząć. W trybie testów z arytmetyki i tabliczki mnożenia (tylko tryb random) pytania są wybierane przypadkowo. Pytania mogą się powtarzać. 5. Wprowadź odpowiedź. Żeby poprawić błąd, użyj przycisku lub, a następnie podaj prawidłową odpowiedź. 6. Naciśnij przycisk. Jeśli odpowiedź będzie prawidłowa, pojawi się symbol i wyświetlone zostanie kolejne pytanie. Jeśli odpowiedź będzie błędna, pojawi się symbol i wyświetlone zostanie to samo pytanie. Odpowiedź na to pytanie zostanie zaliczona jako błędna. Jeśli naciśnięty zostanie przycisk bez wprowadzania odpowiedzi, kalkulator poda prawidłowy wynik. Odpowiedź na to pytanie zostanie zaliczona jako błędna. 7. Wprowadzaj odpowiedzi na kolejne pytania zatwierdzając je przyciskiem. 8. Po zakończeniu naciśnij przycisk. Podana zostanie liczba i procent prawidłowych odpowiedzi. 9. Naciśnij przycisk, żeby powrócić do podstawowego okna bieżącego testu. 35
Przykładowy test z arytmetyki Przykładowy test z tabliczki mnożenia Bieżące pytanie/ Całkowita liczba pytań Pytanie Liczba pozostałych pytań Pytanie Patrz punkt 6. na poprzedniej stronie Patrz punkt 6. na poprzedniej stronie Liczba pytań Typ operatora Procent poprawnych odpowiedzi Poprawne odpowiedzi Mnożnik Sposób wyboru kolejności Procent poprawnych odpowiedzi Poprawne odpowiedzi 36
Zakres obliczeń w testach matematycznych Zakresy obliczeń dla poszczególnych operatorów są następujące: + Operator dodawania: 0 + 0 do 20 + 20 Operator odejmowania: 0-0 do 20-20. Odpowiedzi są całkowitymi liczbami nieujemnymi Operator mnożenia: 1 0 lub 0 1 do 12 12 Operator dzielenia: 0 1 lub 144 12 do 12 12. Odpowiedzi są całkowitymi liczbami od 0 do 12. Dzielne są niewiększe od 144, a dzielniki od 12. + Operacje mieszane: Pytania mieszczą się we wszystkich podanych wyżej zakresach. BŁĘDY I ZAKRESY OBLICZEŃ Błędy Błąd wystąpi, jeśli wynik obliczenia wykroczy poza dopuszczalny zakres obliczeń lub podjęta zostanie próba przeprowadzenia niedopuszczalnej operacji matematycznej. W przypadku wystąpienia błędu, naciśnięcie przycisku lub spowoduje ustawienia kursora w miejscu wystąpienia błędu. Zmodyfikuj równanie lub naciśnij przycisk, żeby skasować błąd. Kody i typy błędów Błąd składni (ERROR 01): Podjęto próbę wykonania nieprawidłowej operacji. Na przykład: 2 5 Błąd obliczeń (ERROR 02): Bezwzględna wartość pośredniego lub końcowego wyniku obliczeń jest równa lub większa niż 10 100. Podjęto próbę wykonania dzielenia przez 0 (lub wynik pośredni był równy 0). Podczas wykonywania obliczeń przekroczony został dopuszczalny zakres. 37
Błąd zagłębienia (ERROR 3): Przekroczona została liczba dopuszczalnych buforów. (Dostępnych jest 10 buforów przeznaczonych na wartości liczbowe i 64 bufory na instrukcje obliczeniowe.) Błąd przepełnienia (ERROR 4): Wprowadzono ponad 100 elementów danych w trybie STAT. Komunikaty ostrzegawcze Cannot delete! Wybranego elementu w edytorze WriteView nie można usunąć poprzez naciśnięcie przycisku lub przycisków. Przykład: W powyższym przykładzie należy najpierw usunąć wykładnik przed próbą usunięcia nawiasów. Cannot call! Funkcja lub operacja zapisana w pamięci definiowalnej (od D1 do D4) nie może zostać przywołana. To ostrzeżenie pojawia się na przykład, gdy przywoływana będzie operacja statystyczna w trybie NORMAL. Buffer full! Długość równania (włączając w to wszelkie instrukcje kończące obliczenia) przekracza maksymalną wielkość bufora (159 znaków w edytorze Writeview lub 161 znaków w edytorze liniowym). Długość równania nie może przekraczać dopuszczalnego limitu 38
Przyciski funkcji Wskazanie Miejsce w buforze *1 *1 Jest to ilość pamięci użyta na potrzeby wyświetlania w edytorze WriteView mierzona liczbą znaków. (Z wyłączeniem wprowadzonych znaków oznaczonych symbolem.) Zakresy obliczeń W określonych przedziałach kalkulator wykonuje obliczenia z dokładnością do ± 1 dziesiątej cyfry mantysy. Błąd obliczeń jednak wzrasta podczas wykonywania ciągłych obliczeń z powodu akumulacji poszczególnych błędów. (Tak samo dzieje się w przypadku funkcji y x,, e x, ln itp., w przypadku których obliczenia ciągłe są przeprowadzane wewnętrznie.) Dodatkowo, błąd obliczeń będzie się akumulował i zwiększał w pobliżu punktów przegięcia i pojedynczych punktów funkcji. Zakresy obliczeń: ±10-99 ~ ±9.999999999 10 99 i 0. Jeśli bezwzględna wartość wpisu albo ostatecznego lub pośredniego wyniku jest mniejsza niż 10-99, wartość ta będzie traktowana jako zero w obliczeniach i na wyświetlaczu. 39
Wyświetlanie wyników z wykorzystaniem symbolu Wyniki obliczeń mogą być wyświetlane z wykorzystaniem symbolu, jeśli spełnione są wszystkie poniższe warunki: Jeśli pośrednie i ostateczne wyniki obliczeń są wyświetlane w następującej postaci: Jeśli wszystkie poszczególne współczynniki mieszczą się w następujących przedziałach: 1 a < 100; 1 < b < 1,000; 0 c < 100; 1 d < 1,000; 1 e < 100; 1 f < 100 Jeśli liczba składników w wynikach pośrednich i końcowych nie przekracza dwóch. Uwaga: Wynik z dwoma składnikami ułamkowymi zawierającymi będzie sprowadzona do wspólnego mianownika. 40
41
42 *n liczby całkowite
WYMIANA BATERII Uwagi dotyczące wymiany baterii Nieodpowiednie postępowanie z bateriami może spowodować wyciek elektrolitu lub wybuch. Należy pamiętać o przestrzeganiu następujących zasad postępowania z bateriami: Instalując baterię należy się upewnić, że jest ona odpowiedniego typu. Instalując baterię należy ją włożyć zgodnie z oznaczeniami w kalkulatorze. W nowym kalkulatorze bateria jest instalowana w fabryce i może się rozładować wcześniej zależnie od czasu przechowywania kalkulatora w magazynie. Uwagi dotyczące skasowania zawartości pamięci Podczas wymiany baterii cała zawartość pamięci jest kasowana. Zawartość pamięci może również ulec skasowaniu przy uszkodzeniu kalkulatora lub podczas jego naprawy. Żeby uniknąć utraty ważnych danych, wszelkie ważne informacje znajdujące się w pamięci kalkulatora należy przepisywać na papier. Kiedy wymienić baterię Baterię należy wymienić, jeśli obraz na wyświetlaczu ma słaby kontrast. 43
Ostrzeżenia Jeśli płyn, który może wyciec z baterii, dostanie się do oczu, może spowodować poważne obrażenia. W takim przypadku należy przemyć oko czystą wodą i niezwłocznie skontaktować się z lekarzem. Jeśli płyn z nieszczelnej baterii zabrudzi skórę lub ubranie, należy go niezwłocznie spłukać czystą wodą. Jeśli kalkulator ma pozostawać przez dłuższy czas nieużywany, należy wyjąć z niego baterie, żeby zabezpieczyć go przed uszkodzeniem, które mógłby spowodować wyciek z baterii. Baterie należy przechowywać w bezpiecznym miejscu. Rozładowanej baterii nie należy przechowywać w kalkulatorze. Baterię należy przechowywać w miejscu niedostępnym dla dzieci. Rozładowana bateria pozostawiona w kalkulatorze mogą wyciec i uszkodzić kalkulator. Niewłaściwe postępowanie z bateriami może spowodować wybuch. Baterii nie wolno wrzucać do ognia, ponieważ mogłyby wybuchnąć. Funkcja automatycznie wyłączająca kalkulator Żeby zmniejszyć zużycie baterii, kalkulator wyłączy się automatycznie, jeśli w ciągu 10 minut nie zostanie naciśnięty żaden przycisk. 44
Procedura wymiany baterii 1. Wyłącz zasilanie naciskając przycisk. 2. Wykręć dwa wkręty. (Rys. 1) 3. Zsuń i unieś osłonę baterii. 4. [EL-W531/W531G/W535] Wyjmij zużytą baterię podważając ją długopisem lub innym podobnym przedmiotem. (Rys. 2) [EL-W531H/W531HA] Wyjmij zużytą baterię. 5. [EL-W531/W531G/W535] Włóż nową baterię, biegunem dodatnim (+) skierowaną do góry. [EL-W531H/W531HA] Zainstaluj nową baterię, dociskając ją w kierunku bieguna ujemnego -. (Rys. 3) 6. Załóż z powrotem osłonę baterii i wkręć wkręty. 7. Naciśnij przycisk RESET z tyłu kalkulatora. 8. Wyreguluj kontrast wyświetlacza patrz opis Regulacja kontrastu wyświetlacza Upewnij się, że na wyświetlaczu pojawią się informacje pokazane poniżej. Jeśli zawartość wyświetlacza jest inna, zainstaluj ponownie baterie i jeszcze raz sprawdź informacje widoczne na wyświetlaczu. DODATKOWE INFORMACJE NA TEMAT KALKULATORA Zapraszamy do odwiedzenia naszej strony www: http://sharp-world.com/calculator/ 45
DANE TECHNICZNE Obliczenia: Testy matematyczne: Wyświetlacz: Wyświetlanie wyników obliczeń: Obliczenia wewnętrzne: Operacje oczekujące: Źródło zasilania: Obliczenia naukowe, obliczenia statystyczne itp. Testy z arytmetyki i tabliczki mnożenia Ciekłokrystaliczna matryca 96 x 32 punktów Mantysa: 10 cyfr Wykładnik: 2 cyfry Mantysy o wielkości do 14 cyfr 64 obliczenia, 10 wartości liczbowych EL-W531/W535 1,5 V (DC): bateria alkaliczna (LR44 lub odpowiednik) 1 EL-W531G Wbudowane baterie słoneczne 1,5 V (DC): bateria podtrzymująca pamięć (bateria alkaliczna (LR44 lub odpowiednik) 1) EL-W531H/W531HA 1,5 V (DC): wydajna bateria manganowa (rozmiar AAA lub R03) 1 Pobór mocy: EL-W531/W531H/W531HA/W535: 0,00011 W Czas pracy: EL-W531G: ok. 3.000 godzin podczas ciągłego wyświetlania 55555. w temperaturze 25 C z wykorzystaniem wyłącznie baterii alkalicznej. 46
EL-W531H/W531HA: ok. 17.000 godzin podczas ciągłego wyświetlania 55555. w temperaturze 25 C. Temperatura otoczenia podczas pracy: 0 C 40 C Wymiary zewnętrzne: 79,6 mm (szer.) x 161,5 mm (gł.) x 15,5 mm (wys.) Ciężar (razem z baterią): Akcesoria: EL-W531/W535 Ok.100 g (z baterią) EL-W531G Ok. 102 g (z baterią) EL-W531H/W531HA Ok. 107 g (z baterią) Bateria x 1 (zainstalowana), instrukcja obsługi,, osłona klawiatury 47
NOTATKI 48
Na opisywanym urządzeniu znajduje się powyższy symbol. Oznacza on, że zużytego urządzenia nie można łączyć ze zwykłymi odpadami z gospodarstw domowych. A. Informacje dla użytkowników (prywatne gospodarstwa domowe) dotyczące usuwania odpadów Uwaga: Jeśli chcą Państwo usunąć to urządzenie, prosimy nie używać zwykłych pojemników na śmieci! Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny należy usuwać oddzielnie, zgodnie z wymogami prawa dotyczącymi odpowiedniego przetwarzania, odzysku i recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Po wdrożeniu przepisów unijnych w Państwach Członkowskich prywatne gospodarstwa domowe na terenie krajów UE mogą bezpłatnie* zwracać zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny do wyznaczonych punktów zbiórki odpadów. W niektórych krajach* można bezpłatnie zwrócić stary produkt do lokalnych punktów sprzedaży detalicznej pod warunkiem, że zakupią Państwo podobny nowy produkt. *) W celu uzyskania dalszych informacji na ten temat należy skontaktować się z lokalnymi władzami. Jeśli zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny jest wyposażony w baterie lub akumulatory, należy je usunąć oddzielnie, zgodnie z wymogami lokalnych przepisów. Jeśli ten produkt zostanie usunięty we właściwy sposób, pomogą Państwo zapewnić, że odpady zostaną poddane przetworzeniu, odzyskowi i recyklingowi, a tym samym zapobiec potencjalnym negatywnym skutkom dla środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego, które w przeciwnym razie mogłyby mieć miejsce na skutek niewłaściwej obróbki odpadów. B. Informacje dla użytkowników biznesowych dotyczące usuwania odpadów. W przypadku gdy produkt używany jest do celów biznesowych i zamierzają go Państwo usunąć: Należy skontaktować się z dealerem firmy SHARP, który poinformuje o możliwości zwrotu wyrobu. Być może będą Państwo musieli ponieść koszty zwrotu i recyklingu produktu. Produkty niewielkich rozmiarów (i w małych ilościach) można zwrócić do lokalnych punktów zbiórki odpadów.
SHARP ELECTRONICS (EUROPE) GmbH Sp. z o.o. ODDZIAŁ W POLSCE 02-844 Warszawa, ul. Puławska 469 tel. +48 22 545 81 00 www.sharp.pl