INFORMACJA O REALIZACJI USTAWY O SPECJALNYCH STREFACH EKONOMICZNYCH

Ministerstwo Gospodarki INFORMACJA O REALIZACJI USTAWY O SPECJALNYCH STREFACH EKONOMICZNYCH Stan na 31 grudnia 2007 r. Warszawa, maj 2008 r.

Spis treści 1. Synteza... 3 2. Zmiany w uregulowaniach prawnych dotyczących funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych w 2007 r.... 5 3. Lokalizacja specjalnych stref ekonomicznych... 9 4. Efekty funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych... 13 5. Spółki zarządzające specjalnymi strefami ekonomicznymi... 27 6. Kierunki dalszych działań... 36 Spis tabel... 38 Mapa specjalnych stref ekonomicznych w Polsce... 39 2

1. Synteza Niniejszy dokument został przygotowany w związku z przepisem zawartym w art. 26 ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych (tekst jednolity: Dz. U. z 2007 r. Nr 42, poz. 274), zwanej dalej ustawą o sse, który nakłada na Radę Ministrów obowiązek przedstawiania Sejmowi informacji o realizacji ustawy o sse wraz ze sprawozdaniem z wykonania budżetu. Dokument przedstawia informacje dotyczące funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r., obejmując następujące zagadnienia: zmiany legislacyjne dotyczące funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych, związane przede wszystkim z wydaniem przez Komisję Europejską Wytycznych w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2007-2013, lokalizacja i stopień zagospodarowania każdej ze stref, efekty funkcjonowania stref w kontekście zrealizowanych inwestycji i utworzonych miejsc pracy, działalność spółek zarządzających strefami. Rok 2007 był kolejnym korzystnym okresem dla rozwoju inwestycji na terenach specjalnych stref ekonomicznych. Łączna powierzchnia stref wzrosła o 2 800 ha do wysokości 10 963,11 ha, z czego blisko 70% to grunty zagospodarowane. Przedsiębiorcy zainwestowali ponad 10 mld zł, przy czym największą dynamikę zanotowały strefy: krakowska, tarnobrzeska i kostrzyńsko-słubicka. Liczba miejsc pracy wzrosła o blisko 25%, tj. o 36 tys. Największy przyrost zatrudnienia wystąpił w strefach: łódzkiej, kamiennogórskiej i pomorskiej. Ulokowany kapitał pochodzi w ponad 70% z Polski, Niemiec, USA, Japonii i Włoch. Największe nakłady poniosły firmy z branży motoryzacyjnej, która dominuje w strefach: katowickiej, legnickiej, wałbrzyskiej i krakowskiej. Drugie miejsce zajmują producenci wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych. 3

Tabela 1 Inwestycje w specjalnych strefach ekonomicznych - informacja syntetyczna (stan na dzień 31 grudnia 2007 r.) Lp. Strefa Obszar strefy (ha) Poniesione nakłady inwestycyjne (mln zł) Zatrudnienie Branża wiodąca (wg zainwestowanego kapitału) 1 Kamiennogórska 338,70 1 216,0 5 033 poligraficzna (druk czasopism) 2 Katowicka 1 299,63 11 760,1 35 285 3 Kostrzyńsko- Słubicka 1 005,46 2 450,4 12 891 4 Krakowska 298,89 1 025,7 5 566 5 Legnicka 416,80 3 625,7 8 104 motoryzacyjna (samochody, silniki, części do samochodów) drzewna (podłogi drewniane, płyty pilśniowe, wyroby do wyposażania ogrodów), papiernicza (art. higieniczne) motoryzacyjna (samochody ciężarowe), poligraficzna motoryzacyjna (silniki, siedzenia samochodowe) 6 Łódzka 897,38 3 896,0 14 756 metalowa (ostrza i maszynki do golenia) 7 Mielecka 925,67 3 113,6 13 104 8 Pomorska 1 054,41 2 648,7 17 493 drzewna (płyty MDF i wiórowe, panele podłogowe) urządzenia elektryczne i optyczne (moduły do telewizorów LCD i telewizory LCD) 9 Słupska 376,51 615,8 2 180 drzewna (płyty drewnopochodne) 10 Starachowicka 566,42 740,0 6 970 poligraficzna 11 Suwalska 312,85 1 001,1 5 096 drzewna (stolarka otworowa) 12 Tarnobrzeska 1 335,61 4 129,4 18 799 13 Wałbrzyska 1 434,57 7 855,2 28 673 14 Warmińsko- Mazurska 700,21 2 007,6 8 415 Razem 10 963,11 46 085,2 182 365 urządzenia elektryczne i optyczne (panele LCD) motoryzacyjna (skrzynie przekładniowe, silniki diesla) wyroby z gumy i tworzyw sztucznych (opony) 4

2. Zmiany w uregulowaniach prawnych dotyczących funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych w 2007 r. Zasady funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych określa ustawa o sse oraz 14 rozporządzeń w sprawie ustanowienia każdej ze stref. Najistotniejsze zmiany do ustawy o sse wprowadziły następujące akty prawne: ustawa z dnia 16 listopada 2000 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych oraz zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 117, poz. 1228), ustawa z dnia 2 października 2003 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych i niektórych ustaw (Dz. U. Nr 188, poz. 1840, z późn. zm.), ustawa z dnia 23 czerwca 2006 r. o zmianie ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych oraz niektórych ustaw (Dz. U. Nr 141, poz. 997). W związku z nowym okresem planistycznym Unii Europejskiej obejmującym lata 2007-2013 Komisja Europejska wydała Wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2007-2013, a następnie na ich podstawie - rozporządzenie Komisji (WE) nr 1628/2006 z dnia 24 października 2006 r. w sprawie stosowania art. 87 i 88 Traktatu w odniesieniu do regionalnej pomocy inwestycyjnej (Dz. Urz. UE L 302 z 1.11.2006, str. 29). W ramach nowych Wytycznych zmieniona została mapa pomocy w Polsce na mocy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 13 października 2006 r. w sprawie ustalenia mapy pomocy regionalnej (Dz. U. Nr 190. poz. 1402). Kilku województwom obniżono maksymalną intensywność pomocy (dolnośląskie, mazowieckie, pomorskie, śląskie, wielkopolskie, zachodniopomorskie), tym samym zwiększając szanse regionów ściany wschodniej na pozyskanie inwestorów. Z uwagi na zmiany zasad udzielania pomocy wprowadzone przez nowe unijne przepisy, a także nową mapę pomocy regionalnej dokonano w 2007 r. nowelizacji wszystkich dotychczas obowiązujących rozporządzeń Rady Ministrów w sprawie specjalnych stref ekonomicznych. Najważniejsze wprowadzone zmiany to: zmodyfikowanie wykazu działalności, na które nie wydaje się zezwolenia w strefach. Zawiera on nowe elementy tj. wytwarzanie i obrót produktami imitującymi mleko oraz sektor akwakultury. Uwzględnia również zmiany dotyczące Załącznika I do Traktatu ustanawiającego WE obecnie Wytyczne nie mają zastosowania do 5

produkcji pierwotnej wyrobów w nim wymienionych (dotychczas dotyczyło to także przetwarzania i wprowadzania do obrotu tych produktów); dostosowanie do nowych zasad udzielania pomocy regionalnej kilku definicji: utworzenia nowych miejsc pracy, nowej inwestycji i nowo zatrudnionych pracowników. Aktualnie liczba tworzonych miejsc pracy liczona jest w stosunku do średniego zatrudnienia w okresie 12 miesięcy poprzedzających uzyskanie zezwolenia zamiast, jak dotąd, 6 miesięcy; skrócenie okresu utrzymania zatrudnienia w przedsiębiorstwach małych i średnich z 5 do 3 lat; wprowadzenie nowych wskaźników maksymalnej intensywności pomocy w zależności od regionu; podwyższenie pułapu pomocy dla małych przedsiębiorców z 15 do 20 punktów procentowych, przy jednoczesnym zmniejszeniu pułapu dla średnich firm z 15 do 10 punktów procentowych; wyeliminowanie ograniczenia udzielania pomocy dla sektora motoryzacji; umożliwienie zakupu przedsiębiorstwa likwidowanego lub takiego, które zostałoby zlikwidowane, wyłącznie niezależnemu inwestorowi; wprowadzenie wymogu indywidualnej notyfikacji projektu inwestycyjnego w momencie przekroczenia 75% wartości maksymalnej pomocy, jakiej można udzielić na realizację inwestycji o kosztach kwalifikowanych stanowiących równowartość 100 mln euro; doprecyzowanie katalogu kosztów kwalifikowanych inwestycji, m.in.: - nabycie prawa użytkowania wieczystego gruntu, podobnie jak zakup gruntu, uznaje się za koszt w całości kwalifikujący się do objęcia pomocą, - w przypadku nabycia przedsiębiorstwa, któremu udzielono już pomocy publicznej, do kosztów kwalifikowanych można zaliczyć cenę nabycia tylko tych składników, które wcześniej nie były objęte pomocą, - ograniczenie kosztów kwalifikowanych ponoszonych przez dużych przedsiębiorców wyłącznie do nowych aktywów, co ma przeciwdziałać przenoszeniu fabryk do nowych państw członkowskich Unii; skrócenie, w przypadku sektora małych i średnich przedsiębiorstw, okresu utrzymania własności składników majątku oraz prowadzenia działalności gospodarczej z 5 do 3 lat, przy czym okresy te liczone są od momentu zakończenia inwestycji. 6

Powyższe zmiany warunków udzielania pomocy regionalnej dotyczą wyłącznie przedsiębiorców, którzy uzyskali zezwolenia po wejściu w życie znowelizowanych rozporządzeń. Na dotychczasowych zasadach działają natomiast przedsiębiorcy posiadający już wcześniej zezwolenia. W dniu 5 lipca 2007 r. Rada Ministrów przyjęła Założenia do zmiany ustawy z dnia 20 października 1994 r. o specjalnych strefach ekonomicznych, określające kryteria obejmowania gruntów prywatnych statusem specjalnej strefy ekonomicznej. Zgodnie z art. 5 ust. 3 ustawy w przypadkach uzasadnionych ważnymi względami gospodarczymi część strefy może obejmować grunty stanowiące własność Skarbu Państwa, których użytkownikiem wieczystym jest osoba inna niż zarządzający strefą (za zgodą użytkownika wieczystego), a także osób innych niż Skarb Państwa, gmina i zarządzający (za zgodą właściciela). W związku z faktem, iż ww. ustawa nie precyzuje przypadków uzasadnionych ważnymi względami gospodarczymi, a prywatne tereny są coraz częściej włączane w obszar specjalnych stref ekonomicznych, zaistniała konieczność opracowania szczegółowych kryteriów w tym zakresie. Za ważne względy gospodarcze uznano: tworzenie nowych miejsc pracy lub ponoszenie nakładów inwestycyjnych; rozwój innowacyjnych technologii; rozwój sektora nowoczesnych usług (IT, BPO, usług badawczo-rozwojowych). Kryteria obowiązują do czasu wejścia w życie stosownej nowelizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych. Procedurę nowelizacji ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych rozpoczęto w 2007 r., a jej projekt został przyjęty przez Radę Ministrów w lutym 2008 r. Proponowane zmiany w ustawie polegają na: określeniu zasad i kryteriów obejmowania strefą gruntów stanowiących własność podmiotów innych niż Skarb Państwa, gmina, zarządzający strefą lub będących w użytkowaniu wieczystym osób innych niż zarządzający; zwiększenie limitu wielkości obszaru stref do 20 tys. ha; uściśleniu warunków określonych w zezwoleniu na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy oraz określeniu zasad jego zmiany przez ministra właściwego do spraw gospodarki; zmianie zakresu planu rozwoju strefy; 7

ograniczeniu możliwości zatrudniania członków zarządów spółek zarządzających u przedsiębiorców działających na terenie tej samej strefy; uregulowaniu kwestii powoływania zarządów w spółkach zarządzających specjalnymi strefami ekonomicznymi wyłącznie w ustawie o specjalnych strefach ekonomicznych; zmianie podmiotu opiniującego wniosek o utworzenie strefy z wojewody na zarząd województwa; rozdzieleniu delegacji dla Rady Ministrów do wydania rozporządzeń w sprawie specjalnych stref ekonomicznych (zostanie wydane jedno rozporządzenie określające zasady i warunki udzielania pomocy publicznej w strefach oraz czternaście rozporządzeń ustanawiających strefy). Przewiduje się, że nowelizacja ustawy o specjalnych strefach ekonomicznych wejdzie w życie do końca czerwca 2008 r. 8

3. Lokalizacja specjalnych stref ekonomicznych Wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. specjalne strefy ekonomiczne zajmowały obszar 10 963,11 ha i były znacznie rozproszone. Strefy znajdowały się na terenie 126 miast i 116 gmin. W stosunku do roku 2006 r. łączna powierzchnia stref wzrosła w 2007 r. o blisko 2 800 ha. Rada Ministrów wydała łącznie 20 rozporządzeń zmieniających granice stref. Najczęściej, tzn. trzykrotnie, zmieniano obszar strefy mieleckiej. W pięciu strefach (kostrzyńsko-słubickiej, łódzkiej, tarnobrzeskiej, wałbrzyskiej i warmińsko-mazurskiej) zmiany granic odbyły się dwa razy w roku. Żadnych zmian nie dokonano natomiast w strefie legnickiej. Zmiany granic stref wprowadzone w 2007 r. pozwoliły na objęcie strefą projektów inwestycyjnych planowanych przez takie firmy jak: Kronospan, spółki z grupy Saint-Gobain (strefa katowicka), MTU Aero Engines Polska, Firma Oponiarska Dębica (strefa mielecka), Danfoss, Wielton, Euroglas Polska, ATM, Procter & Gamble (strefa łódzka), Mondi Packaging Paper Świecie (strefa pomorska), Rockwool Polska (strefa suwalska), Stora Enso Poland, Wydawnictwo Bauer, Swedwood Poland (strefa warmińsko-mazurska). Tabela 2 Wielkość i lokalizacja specjalnych stref ekonomicznych wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. Lp. 1 Strefa województwo Kamiennogórska dolnośląskie, wielkopolskie Obszar strefy (ha) 31.12.2006 31.12.2007 240,72 338,70 Lokalizacja strefy 31.12.2007 * miasta: Jawor, Jelenia Góra, Kamienna Góra, Kowary, Lubań, Lubawka, Ostrów Wielkopolski, Piechowice, Prusice, Żmigród gminy: Janowice Wielkie, Kamienna Góra, Nowogrodziec, Odolanów, Prusice 2 Katowicka śląskie, małopolskie, opolskie 1 189,16 1 299,63 miasta: Bielsko-Biała, Częstochowa, Dąbrowa Górnicza, Gliwice, Jastrzębie-Zdrój, Katowice, Knurów, Myślenice, Rybnik, Siemianowice Śląskie, Sosnowiec, Tychy, Zabrze, Żory gminy: Bieruń, Czechowice-Dziedzice, Czerwionka- Leszczyny, Godów, Pawłowice, Siewierz, Sławków, Strzelce Opolskie 3 Kostrzyńsko- Słubicka lubuskie, zachodniopomorskie, wielkopolskie 806,89 1 005,46 miasta: Gorzów Wielkopolski, Gubin, Kostrzyn nad Odrą, Nowa Sól, Poznań, Zielona Góra gminy: Barlinek, Bytom Odrzański, Chodzież, Czerwieńsk, Goleniów, Gubin, Karlino, Lubsko, Międzyrzecz, Police, Rzepin, Słubice, Strzelce Krajeńskie, Sulęcin, Swarzędz, Zielona Góra 9

Lp. 4 5 Strefa województwo Krakowska małopolskie, podkarpackie Legnicka dolnośląskie Obszar strefy (ha) 31.12.2006 31.12.2007 264,48 298,89 416,80 416,80 Lokalizacja strefy 31.12.2007 * miasta: Kraków, Krosno, Nowy Sącz, Tarnów gminy: Dobczyce, Niepołomice, Zabierzów miasta: Chojnów, Legnica, Lubin, Polkowice, Środa Śląska, Złotoryja gminy: Gromadka, Legnickie Pole 6 Łódzka łódzkie, wielkopolskie, mazowieckie 511,64 897,38 miasta: Aleksandrów Łódzki, Bełchatów, Grodzisk Mazowiecki, Koło, Kutno, Łęczyca, Łódź, Ozorków, Piotrków Trybunalski, Radomsko, Rawa Mazowiecka, Sieradz, Tomaszów Mazowiecki, Turek, Warszawa, Wieluń, Zduńska Wola, Zgierz, Żyrardów gminy: Konstantynów Łódzki, Ksawerów, Nowe Skalmierzyce, Ostrzeszów, Sławno, Stryków, Tomaszów Mazowiecki, Ujazd, Widawa, Wieluń, Wolbórz, Zduńska Wola, Żabia Wola 7 8 9 Mielecka podkarpackie, małopolskie, lubelskie Pomorska pomorskie, kujawsko-pomorskie, zachodniopomorskie Słupska zachodniopomorskie, pomorskie 707,12 925,67 677,02 1 054,41 219,12 376,51 miasta: Dębica, Gorlice, Jarosław, Leżajsk, Lubaczów, Lublin, Mielec, Ropczyce, Sanok, Zagórz gminy: Dębica, Głogów Małopolski, Jarosław, Laszki, Leżajsk, Ostrów, Trzebownisko miasta: Gdańsk, Grudziądz, Kwidzyn, Malbork, Stargard Szczeciński, Starogard Gdański, Świecie, Tczew gminy: Chojnice, Człuchów, Gniewino, Krokowa, Łysomice, Sztum, Świecie, Tczew miasta: Koszalin, Słupsk, Szczecinek, Wałcz gminy: Debrzno, Słupsk 10 Starachowicka świętokrzyskie, mazowieckie, opolskie, łódzkie, lubelskie 329,74 566,42 miasta: Iłża, Końskie, Ostrowiec Świętokrzyski, Puławy, Skarżysko-Kamienna, Starachowice, Suchedniów, Stąporków, Szydłowiec gminy: Końskie, Mniszków, Morawica, Tułowice 11 Suwalska podlaskie, warmińskomazurskie, mazowieckie 288,94 312,85 miasta: Ełk, Grajewo, Suwałki gminy: Gołdap, Małkinia Górna, Suwałki 12 Tarnobrzeska podkarpackie, mazowieckie, świętokrzyskie, lubelskie, dolnośląskie, małopolskie 1 049,19 1 335,61 miasta: Jasło, Pionki, Przemyśl, Przeworsk, Radom, Siedlce, Stalowa Wola, Tarnobrzeg gminy: Gorzyce, Janów Lubelski, Jasło, Jedlicze, Kobierzyce, Łuków, Nisko, Nowa Dęba, Ożarów Mazowiecki, Pilawa, Połaniec, Poniatowa, Rymanów, Staszów, Tuczępy, Wojnicz, Wyszków 13 Wałbrzyska dolnośląskie, opolskie, wielkopolskie, lubuskie 939,43 1 434,57 miasta: Bolesławiec, Dzierżoniów, Kłodzko, Kudowa- Zdrój, Leszno, Nowa Ruda, Oława, Opole, Świdnica, Świebodzice, Wałbrzych, Wrocław gminy: Brzeg Dolny, Bystrzyca Kłodzka, Jelcz- Laskowice, Kluczbork, Krotoszyn, Namysłów, Nysa, Oława, Praszka, Skarbimierz, Strzegom, Strzelin, Syców, Szprotawa, Śrem, Świdnica, Święta Katarzyna, Wiązów, Wołów, Września, Ząbkowice Śląskie, Żarów 10

Lp. 14 Strefa województwo Warmińsko- Mazurska warmińskomazurskie, mazowieckie Obszar strefy (ha) 31.12.2006 31.12.2007 524,07 700,21 Razem 8 164,31 10 963,11 * pogrubioną czcionką wyróżniono obszary włączone do strefy w 2007 r. Lokalizacja strefy 31.12.2007 * miasta: Bartoszyce, Ciechanów, Elbląg, Iława, Lidzbark Warmiński, Mława, Morąg, Mrągowo, Nowe Miasto Lubawskie, Olsztyn, Ostrołęka, Ostróda, Pasłęk gminy: Bartoszyce, Dobre Miasto, Iłowo-Osada, Olecko, Szczytno, Wielbark Najwięcej gruntów zostało włączonych do strefy wałbrzyskiej - blisko 500 ha, co stanowi ok. 18% łącznej powierzchni gruntów rozdysponowanych w 2007 r. Znaczny obszar przypadł również w udziale strefie łódzkiej (385 ha) i pomorskiej (377 ha). Zagospodarowanie obszaru stref Poniższa tabela obrazuje stopień zagospodarowania obszaru specjalnych stref ekonomicznych. Do gruntów zagospodarowanych zostały zaliczone grunty zajęte przez przedsiębiorców posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie strefy, grunty zajęte przez przedsiębiorców działających bez zezwolenia (ponieważ je wcześniej utracili lub z uwagi na przedmiot działalności nie mogli go uzyskać), a także grunty zajęte przez infrastrukturę. Tabela 3 Zagospodarowanie obszaru stref wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. Lp. Strefa Obszar strefy (ha) Grunty zagospodarowane (ha) Grunty niezagospodarowane (ha) Stopień zagospodarowania gruntów % 1 Kamiennogórska 338,70 166,96 171,74 49,29 2 Katowicka 1 299,63 960,60 339,03 73,91 3 Kostrzyńsko-Słubicka 1 005,46 756,43 249,03 75,23 4 Krakowska 298,89 229,03 69,86 76,63 5 Legnicka 416,80 323,03 93,77 77,50 6 Łódzka 897,38 588,72 308,66 65,60 7 Mielecka 925,67 633,90 291,77 68,48 8 Pomorska 1 054,41 723,55 330,86 68,62 9 Słupska 376,51 182,08 194,43 48,36 10 Starachowicka 566,42 276,20 290,22 48,76 11 Suwalska 312,85 229,88 82,97 73,48 12 Tarnobrzeska 1 335,61 977,50 358,11 73,19 13 Wałbrzyska 1 434,57 943,21 491,36 65,75 14 Warmińsko-Mazurska 700,21 512,74 187,47 73,23 Razem 10 963,11 7 503,83 3 459,28 68,45 11

Łączny obszar specjalnych stref ekonomicznych był zagospodarowany w ponad 68%. Spośród stref największe zagospodarowanie cechowało strefy: legnicką (77,5%), krakowską (76,6%) i kostrzyńsko-słubicką (75,2%). Najwięcej wolnych gruntów w stosunku do powierzchni danej strefy znajdowało się natomiast w strefach: słupskiej i starachowickiej, gdzie stopień zagospodarowania wynosił odpowiednio 48,4% i 48,8%, tj. 23 p.p. i 27 p.p. mniej niż w roku 2006. Największy wzrost zagospodarowania gruntów można zaobserwować w strefie legnickiej (10,5 p.p.), co wynika z faktu, iż w strefie ulokowało się kilku nowych inwestorów, podczas gdy łączna powierzchnia strefy nie uległa zmianie w 2007 r. W dalszej kolejności plasują się strefy: katowicka i warmińsko-mazurska, których zagospodarowanie zwiększyło się o 9 p.p. Na uwagę zasługuje strefa pomorska, w której pomimo znacznego poszerzenia granic w 2007 r. stopień zagospodarowania pozostał na poziomie zbliżonym do roku poprzedniego (ponad 68%). 12

4. Efekty funkcjonowania specjalnych stref ekonomicznych Liczba udzielonych zezwoleń Zaprezentowana poniżej tabela przedstawia informację o liczbie zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych, wydanych w poszczególnych latach (2005-2007) oraz ujętych narastająco na koniec danego roku. W zestawieniu tym nie zostały uwzględnione zezwolenia cofnięte, wygaszone bądź unieważnione. Cofnięcie zezwolenia następuje w przypadku niezrealizowania przez przedsiębiorcę warunków zezwolenia dotyczących terminu rozpoczęcia działalności, wielkości nakładów inwestycyjnych lub zatrudnienia, a także w przypadku zaprzestania prowadzenia działalności objętej zezwoleniem. Do końca 2007 r. Minister Gospodarki cofnął 417 zezwoleń, najwięcej w strefie suwalskiej (57), katowickiej (48) i pomorskiej (47). Jednakże biorąc pod uwagę udział zezwoleń cofniętych w ogólnej liczbie zezwoleń wydanych w danej strefie, najbardziej niekorzystną relację obserwuje się w strefach: pomorskiej (41%), warmińsko-mazurskiej (40%) i ponownie suwalskiej (38%). Wygaszenie zezwolenia następuje na wniosek przedsiębiorcy, który rezygnuje z realizacji inwestycji w strefie. Liczba zezwoleń wygaszonych wyniosła 169, z czego blisko 24% przypada na strefę suwalską (40). Oznacza to, że w tej strefie 27% projektów inwestycyjnych zostało zaniechanych z woli inwestora. Wysoki udział zezwoleń wygaszonych występuje także w strefie kamiennogórskiej (31%). Ponadto wart odnotowania jest fakt, iż najwięcej wygaszeń miało miejsce w 2000 r. (34), czyli w przededniu wejścia w życie mniej korzystnych zasad udzielania pomocy w specjalnych strefach ekonomicznych. Także w roku 2007 wielu przedsiębiorców podjęło decyzję o rezygnacji z działalności w strefie na podstawie zezwolenia (31 wygaszeń). Unieważnienie zezwolenia ma miejsce jedynie w sytuacji, gdy zostało wydane z rażącym narażeniem przepisów prawa. Przypadek taki wystąpił czterokrotnie. 13

Niektórzy spośród przedsiębiorców, którzy utracili zezwolenia, nadal działają na obszarze stref, jednakże sukcesywnie tereny przez nich zajmowane tracą status specjalnej strefy ekonomicznej. Tabela 4 Liczba ważnych zezwoleń Lp. Strefa 2005 r. 2006 r. 2007 r. wydane wydane wydane narastająco narastająco narastająco w 2005 r. w 2006 r. w 2007 r. 1 Kamiennogórska 26 10 39 14 39 3 2 Katowicka 118 24 143 36 170 33 3 Kostrzyńsko-Słubicka 70 25 91 26 101 24 4 Krakowska 21 5 30 12 38 11 5 Legnicka 41 9 49 15 53 5 6 Łódzka 59 14 76 23 91 19 7 Mielecka 73 9 78 10 88 14 8 Pomorska 42 4 51 16 65 16 9 Słupska 27 8 35 9 41 9 10 Starachowicka 45 10 60 19 67 10 11 Suwalska 62 8 58 1 52 2 12 Tarnobrzeska 81 18 88 17 102 19 13 Wałbrzyska 59 22 79 22 100 23 14 Warmińsko-Mazurska 43 9 47 10 52 13 Razem 767 175 924 230 1059 201 W roku 2007 zostało wydanych 201 zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej na terenie specjalnych stref ekonomicznych, co stanowi blisko 19% ogółu zezwoleń. Największa liczba zezwoleń przypada na strefę katowicką (170), za którą w znacznej odległości plasują się strefy: tarnobrzeska, kostrzyńsko-słubicka i wałbrzyska z liczbą zezwoleń zbliżoną do 100. W ostatnim roku największą liczbę inwestorów przyciągnęły strefy katowicka (33), kostrzyńsko-słubicka (24) i wałbrzyska (23). W stosunku do roku 2006 liczba wydanych zezwoleń zmalała o blisko 30. 14

Nakłady inwestycyjne Tabela 5 Poniesione nakłady inwestycyjne w mln zł Lp. Strefa 31.12.2005 31.12.2006 31.12.2007 Udział stref w łącznych nakładach 31.12.2007 (%) Dynamika rok poprzedni = 100 % 4:3 5:4 1 2 3 4 5 6 7 8 1 Kamiennogórska 606,0 1 000,8 1 216,0 2,6 165,2 121,5 2 Katowicka 7 713,9 10 197,2 11 760,1 25,5 132,2 115,3 3 Kostrzyńsko-Słubicka 1 039,3 1 500,2 2 450,4 5,3 144,3 163,3 4 Krakowska 463,1 481,8 1 025,7 2,2 104,0 212,9 5 Legnicka 2 780,5 3 125,6 3 625,7 7,9 112,4 116,0 6 Łódzka 2 061,8 3 008,5 3 896,0 8,5 145,9 129,5 7 Mielecka 2 363,2 2 804,3 3 113,6 6,8 118,7 111,0 8 Pomorska 1 428,8 1 730,6 2 648,7 5,7 121,1 153,0 9 Słupska 135,6 517,3 615,8 1,3 381,5 119,1 10 Starachowicka 372,5 593,9 740,0 1,6 159,4 124,6 11 Suwalska 478,1 630,3 1 001,1 2,2 131,8 158,8 12 Tarnobrzeska 1 070,5 2 394,2 4 129,4 9,0 223,7 172,5 13 Wałbrzyska 4 596,5 5 872,1 7 855,2 17,0 127,8 133,8 14 Warmińsko-Mazurska 597,2 1 573,6 2 007,6 4,4 263,5 127,6 Razem 25 707,0 35 430,3 46 085,2 100,0 137,8 130,1 Skumulowana wartość inwestycji 14 000,0 12 000,0 11 760,1 10 000,0 8 000,0 7 855,2 mln zł 6 000,0 4 000,0 3 625,7 3 896,0 4 129,4 2 000,0 2 450,4 1 216,0 1 025,7 3 113,6 2 648,7 615,8 740,0 1 001,1 2 007,6 0,0 Kamiennogórska Katowicka Kostrzyńsko-Słubicka Krakowska Legnicka Łódzka Mielecka Pomorska Słupska Starachowicka Suwalska Tarnobrzeska Wałbrzyska Warmińsko-Mazurska 2005-12-31 2006-12-31 Strefa 2007-12-31 15

Do końca 2007 r. przedsiębiorcy prowadzący działalność na terenie specjalnych stref ekonomicznych ponieśli nakłady inwestycyjne w wysokości ponad 46 mld zł, co stanowi wzrost w stosunku do roku poprzedniego o 30%. Tempo rozwoju inwestycji spadło jednakże o 7,7 p.p. w porównaniu z relacją 2006/2005. Jeśli chodzi o dynamikę wzrostu inwestycji w poszczególnych strefach, na uwagę zasługuje strefa krakowska, która wzrost o 213% zawdzięcza inwestycji MAN Trucks w Niepołomicach (ponad 410 mln zł). Wspomnieć należy także o strefie tarnobrzeskiej, gdzie nakłady inwestycyjne poniesione przez LG. Philips LCD Poland w Kobierzycach wyniosły 928,3 mln zł, co stanowi 22 % łącznych inwestycji w tej strefie. Do dużego przyrostu inwestycji w strefie kostrzyńsko-słubickiej przyczyniło się kilka firm m.in. Stelmet, Homanit Polska, TPV Displays Polska. Największy udział w łącznej kwocie inwestycji posiada strefa katowicka - 25,5% (w 2006 r. - 29%), za nią jest strefa wałbrzyska z udziałem, podobnie jak w roku ubiegłym, na poziomie 17 %. Na te dwie strefy przypada ponad 40% całkowitego zainwestowanego kapitału. Miejsca pracy Tabela 6 Utworzone miejsca pracy Lp. Strefa 31.12.05 31.12.06 31.12.07 Udział stref w zatrud nieniu (%) Nowe (%) Dynamika rok poprzedni =100 (%) Ogółem Ogółem Ogółem Utrzymane Nowe 4:3 5:4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 1 Kamiennogórska 2 329 3 302 5 033 265 4 768 2,8 3,4 141,8 152,4 2 Katowicka 21 690 32 204 35 285 4 763 30 522 19,3 21,8 148,5 109,6 Kostrzyńsko- 3 Słubicka 7 241 10 075 12 891 5 359 7 532 7,1 5,4 139,1 128,0 4 Krakowska 3 823 4 711 5 566 1 833 3 733 3,1 2,7 123,2 118,1 5 Legnicka 5 385 6 945 8 104 281 7 823 4,4 5,6 129,0 116,7 6 Łódzka 5 380 8 172 14 756 4 645 10 111 8,1 7,2 151,9 180,6 7 Mielecka 11 003 11 983 13 104 882 12 222 7,2 8,7 108,9 109,4 8 Pomorska 10 152 12 013 17 493 6 580 10 913 9,6 7,8 118,3 145,6 9 Słupska 1 541 1 926 2 180 193 1 987 1,2 1,4 125,0 113,2 10 Starachowicka 4 830 6 055 6 970 2 066 4 904 3,8 3,5 125,4 115,1 11 Suwalska 3 739 4 090 5 096 133 4 963 2,8 3,5 109,4 124,6 12 Tarnobrzeska 10 306 14 755 18 799 3 102 15 697 10,3 11,2 143,2 127,4 13 Wałbrzyska 18 789 22 980 28 673 8 509 20 164 15,7 14,4 122,3 124,8 Warmińsko- 14 Mazurska 5 960 7 206 8 415 3 833 4 582 4,6 3,3 120,9 116,8 Razem 112 168 146 417 182 365 42 444 139 921 100,0 100,0 130,5 124,6 16

Zatrudnienie w strefach w latach 2005-2007 40 000 35 000 35 285 30 000 28 673 Liczba miejsc pracy 25 000 20 000 15 000 10 000 5 000 5 033 12 891 5 566 8 104 14 756 13 104 17 493 2 180 6 970 5 096 18 799 8 415 0 Kamiennogórska Katowicka Kostrzyńsko-Słubicka Krakowska Legnicka Łódzka Mielecka Pomorska Strefa Słupska Starachowicka Suwalska Tarnobrzeska Wałbrzyska Warmińsko-Mazurska 2005-12-31 2006-12-31 2007-12-31 Działający na terenie stref inwestorzy zapewniają łącznie ok. 182 tys. miejsc pracy, z czego 77% to nowe miejsca pracy stworzone przez inwestorów po uzyskaniu zezwolenia na prowadzenie działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej. Liczba miejsc pracy w 2007 r. wzrosła w stosunku do roku poprzedniego o blisko 25%. Przyrost ten jest niższy niż w roku 2006, kiedy liczba miejsc pracy zwiększyła się o 30% w porównaniu z 2005 r. Największe zatrudnienie jest w strefie katowickiej (m.in. dzięki inwestycjom: TRW Polska - 4280 miejsc pracy, General Motors Manufacturing Poland - 2736 miejsc pracy, LEAR Corporation Poland II 1801 miejsc pracy) i wałbrzyskiej (m.in. MAHLE Polska 2906 miejsc pracy, POLAR 2498 miejsc pracy, FAURECIA WAŁBRZYCH 2292 miejsc pracy, Toyota Motor Manufacturing Poland 2073 miejsc pracy). Osiągnęło ono poziom odpowiednio 35,3 tys. i 28,7 tys. miejsc pracy. Na kolejnych miejscach znajdują się strefy: tarnobrzeska, gdzie wiele miejsc pracy stworzyli m.in.: LG Electronics Wrocław, Heesung Electronics Poland, LG. Philips LCD Poland oraz pomorska (Philips Consumer Electronics Industries Poland i Jabil Circuit Poland, FLEXTRONICS INTERNATIONAL POLAND, SHARP MANUFACTURING POLAND). Rok 2007 przyniósł największy przyrost zatrudnienia w strefach: łódzkiej, kamiennogórskiej i pomorskiej. 17

Wiodący inwestorzy Tabela 7 Wiodący inwestorzy w specjalnych strefach ekonomicznych Lp. Przedsiębiorca Gmina Strefa Branża Kraj pochodzenia kapitału 1 2 3 General Motors Manufacturing Poland Sp. z o. o. Toyota Motor Manufacturing Poland Sp. z o. o. FIAT -GM POWERTRAIN POLSKA Sp. z o.o. Gliwice Wałbrzych Bielsko-Biała 4 "MICHELIN POLSKA" S.A. Olsztyn 5 6 7 Volkswagen Motor Polska Sp. z o.o. "TOYOTA MOTOR INDUSTRIES POLAND" Sp. z o. o. "LG. PHILIPS LCD POLAND" Sp. z o.o. Polkowice Jelcz- Laskowice Kobierzyce Katowicka Wałbrzyska Katowicka Warmińsko- Mazurska Legnicka Wałbrzyska Tarnobrzeska 8 NGK Ceramics Polska Sp. z o.o. Gliwice Katowicka 9 Kronospan Mielec Sp. z o.o. Mielec Mielecka 10 11 Gillette Poland International Sp. z o. o. "BDN Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością" Sp. komandytowa Łódź Łódzka 12 Isuzu Motors Polska Sp. z o.o. Tychy Katowicka 13 GUARDIAN Industries Poland Sp. z o. o. 14 Sitech Sp. z o.o. Polkowice Legnicka 15 FAURECIA WAŁBRZYCH Sp. z o.o. Motoryzacyjna (samochody) Motoryzacyjna (skrzynie przekładniowe) Motoryzacyjna (silniki) Produkcja opon Motoryzacyjna (silniki) Motoryzacyjna (silniki diesla) Produkcja paneli LCD Motoryzacyjna (filtry ceramiczne do silników diesla) Produkcja wyrobów z drewna Produkcja maszynek do golenia USA Japonia Włochy Francja Niemcy Japonia Korea Japonia Austria Holandia Nowogrodziec Kamiennogórska Druk czasopism Niemcy Motoryzacyjna (silniki) Japonia Częstochowa Katowicka Szklarska (huta) USA Wałbrzych Wałbrzyska Motoryzacyjna (siedzenia samochodowe) Produkcja metalowych komponentów do siedzeń samochodowych Niemcy Francja Najwięksi inwestorzy w specjalnych strefach ekonomicznych reprezentują przede wszystkim branżę motoryzacyjną, a kapitał pochodzi najczęściej z Japonii. Najwięcej dużych inwestorów ulokowanych jest w strefie katowickiej. W czołówce znajduje się również wielu inwestorów 18

ze stref obecnych w województwie dolnośląskim, tj. wałbrzyskiej, legnickiej i kamiennogórskiej, a także tarnobrzeskiej w Kobierzycach. Na uwagę zasługuje fakt, że przedsiębiorcy prowadzący działalność w strefach na terenie województwa dolnośląskiego i śląskiego zainwestowali łącznie ok. 26 mld zł, czyli ponad połowę wszystkich środków ulokowanych w strefach. Na województwa te przypada także największa liczba utworzonych miejsc pracy. Efekty w przeliczeniu na zagospodarowany obszar stref Tabela 8 Efekty w przeliczeniu na 1 ha zagospodarowanego terenu Lp. Strefa Teren zajęty przez przedsiębiorców działających w oparciu o zezwolenie (ha) Nakłady inwestycyjne na 1 ha (mln zł) Miejsca pracy na 1 ha 1 Kamiennogórska 149,96 8,11 34 2 Katowicka 813,02 14,46 43 3 Kostrzyńsko-Słubicka 496,38 4,94 26 4 Krakowska 212,74 4,82 26 5 Legnicka 219,30 16,53 37 6 Łódzka 540,82 7,20 27 7 Mielecka 240,35 12,95 55 8 Pomorska 666,51 3,97 26 9 Słupska 148,85 4,14 15 10 Starachowicka 176,75 4,19 39 11 Suwalska 116,20 8,62 44 12 Tarnobrzeska 685,18 6,03 27 13 Wałbrzyska 924,84 8,49 31 14 Warmińsko-Mazurska 399,24 5,03 21 Średnia 7,82 32 Na jeden hektar terenu zagospodarowanego przez inwestorów, posiadających zezwolenie na prowadzenie działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej, przypada średnio blisko 8 mln zł zainwestowanego kapitału i ponad 30 miejsc pracy. W 2006 r. parametry te kształtowały się na podobnym poziomie i wynosiły odpowiednio 7,13 mln/ha i 31 miejsc pracy/ha. Biorąc pod uwagę nakłady inwestycyjne, zdecydowanie powyżej średniej plasują się strefy: legnicka (16,5 mln zł), katowicka (14,5 mln zł ) i mielecka (13 mln zł). W odniesieniu do wielkości zatrudnienia najlepszy rezultat osiągnęła strefa mielecka (55 miejsc pracy). Na 19

kolejnych pozycjach plasują się strefy: suwalska (44 miejsca pracy), katowicka (43 miejsca pracy), starachowicka (39 miejsc pracy). Struktura inwestycji wg kraju pochodzenia kapitału Poniższa tabela przedstawia strukturę geograficzną zainwestowanego w specjalnych strefach ekonomicznych kapitału wg stanu na dzień 31 grudnia 2007 r. Tabela 9 Struktura geograficzna zainwestowanego kapitału Lp. Kraj Poniesione nakłady inwestycyjne (mln zł) Udział w łącznych nakładach (%) 1 Polska 8 670,0 18,81 2 Niemcy 7 711,8 16,73 3 USA 7 070,4 15,34 4 Japonia 6 376,4 13,84 5 Włochy 3 925,2 8,52 6 Francja 2 475,6 5,37 7 Korea Płd. 2 386,1 5,18 8 Austria 1 734,1 3,76 9 Holandia 1 510,7 3,28 10 Szwecja 1 365,6 2,96 11 Hiszpania 972,2 2,11 12 Cypr 371,5 0,81 13 Belgia 269,7 0,59 14 Dania 213,0 0,46 15 Szwajcaria 152,9 0,33 16 Czechy 124,3 0,27 17 Portugalia 114,3 0,25 18 Grecja 104,9 0,23 19 Finlandia 86,8 0,19 20 Kanada 82,1 0,18 21 Wielka Brytania 79,8 0,17 22 Tajwan 77,5 0,17 23 Chorwacja 74,7 0,16 24 Indie 61,9 0,13 25 Estonia 23,4 0,05 26 Norwegia 17,9 0,04 27 Irlandia 13,7 0,03 28 Lichtenstein 7,6 0,02 29 pozostałe 11,1 0,02 Razem 46 085,2 100 20

Struktura zainwestowanego kapitału Holandia 3% Austria 4% Szwecja 3% Hiszpania 2% Cypr 1% Belgia 1% Polska 19% Korea Płd. 5% Francja 5% Włochy 9% Niemcy 17% Japonia 14% USA 15% Do pięciu czołowych krajów, z których pochodzi ponad 73% kapitału zainwestowanego w strefach, zaliczają się: Polska, Niemcy, USA, Japonia i Włochy. W roku 2006 państwa te także znajdowały się w czołówce, przy czym drugą pozycję zajmowali inwestorzy amerykańscy z udziałem na poziomie 20%. W 2007 r. wartość inwestycji amerykańskich wzrosła nieznacznie (o ok. 90 mln zł), podczas gdy inwestycje niemieckie zwiększyły się o 2,2 mld zł. Pozwoliło to spółkom z kapitałem niemieckim uplasować się na drugiej pozycji w strukturze kapitałowej inwestycji. 21

Procent inwestycji 100% 80% 60% 40% 20% 0% Kamiennogórska Katowicka Kostrzyńsko-Słubicka Struktura zainwestowanego kapitału (wg 3 krajów wiodących) Krakowska Legnicka Łódzka Mielecka Pomorska Strefa Słupska Starachowicka Suwalska Tarnobrzeska Wałbrzyska Warmińsko-Mazurska Pozostałe Francja Szwecja Korea Płd. Norwegia Cypr Austria Holandia Polska USA Japonia Włochy Niemcy Analizując strukturę zainwestowanego kapitału można wyróżnić strefy z wyraźną dominacją jednego z zagranicznych inwestorów. Są to strefy: legnicka, kamiennogórska, warmińskomazurska, słupska, tarnobrzeska, mielecka, wałbrzyska. Inwestycje niemieckie dominują w strefach: legnickiej (m.in. za sprawą inwestycji Volkswagen Motor Polska w Polkowicach), kamiennogórskiej (m.in. firma poligraficzna BDN należąca do Grupy Bauer), krakowskiej (m.in. MAN Trucks). Ich udział w całkowitych nakładach inwestycyjnych wynosi odpowiednio: 74%, 70% i 41%. W strefie warmińskomazurskiej przeważa kapitał francuski (65%) dzięki inwestycji MICHELIN POLSKA w wysokości 1,3 mld zł. Wysoki udział kapitału cypryjskiego (60%) obserwuje się w strefie słupskiej za sprawą producenta płyt drewnopochodnych KRONOSPAN POLSKA. Na uwagę zasługują także inwestycje japońskie, które koncentrują się w strefie wałbrzyskiej, stanowiąc 43% zainwestowanego tam kapitału. W czołówce plasują się inwestycje Toyoty w Wałbrzychu i Jelczu - Laskowicach, które wyniosły dotąd 1,9 mld zł i 0,9 mld zł. Inwestorzy japońscy zainwestowali znaczne środki także w trzech innych strefach, tj. katowickiej, pomorskiej i legnickiej. W strefie katowickiej obserwuje się znaczący udział inwestycji amerykańskich (34%), wśród których przoduje General Motors Manufacturing Poland z kwotą 2,1 mld zł poniesionych kosztów inwestycyjnych. Wspomnieć należy także o inwestorach z Korei Płd., którzy najwięcej zainwestowali w strefie tarnobrzeskiej. LG. Philips LCD Poland, LG Electronics Wrocław oraz ich poddostawcy zainwestowali 22

w Kobierzycach blisko 2 mld zł, co stanowi 48% ulokowanych w strefie inwestycji. Kapitał koreański jest również obecny w strefie warmińsko-mazurskiej dzięki inwestycji LG Electronics Mława. Struktura branżowa inwestycji Tabela 10 Struktura branżowa inwestycji Symbol Nazwa branży Poniesione nakłady inwestycyjne (mln zł) % DM sprzęt transportowy 14 544,4 31,6 DH wyroby z gumy i tworzyw sztucznych 4 657,4 10,1 DJ metale i podstawowe wyroby z metali 4 415,0 9,6 DL urządzenia elektryczne i optyczne 4 324,7 9,4 DE masa włóknista; papier, tektura i wyroby z nich; zapisane nośniki informacji; usługi poligraficzne 3 383,2 7,3 DI wyroby z pozostałych surowców niemetalicznych 3 152,6 6,8 DD drewno i wyroby z drewna 2 869,0 6,2 DK maszyny i urządzenia, gdzie indziej niesklasyfikowane 2 842,5 6,2 DN produkty wytworzone, gdzie indziej niesklasyfikowane 1 656,1 3,6 DG chemikalia, wyroby chemiczne i włókna sztuczne 1 593,9 3,5 DA artykuły spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe 1 591,8 3,5 I usługi transportowe, magazynowe oraz łączności 404,0 0,9 DB wyroby włókiennicze (tekstylia) 211,6 0,5 K usługi związane z nieruchomościami, wynajem, nauka i prowadzenie działalności gospodarczej 188,3 0,4 E energia elektryczna, gaz, para wodna i woda 130,6 0,3 DC skóry wyprawione i wyroby ze skór wyprawionych 51,6 0,1 inne 68,7 0,1 Razem 46 085,2 100,0 * nazwa branży wg PKWiU brzmi usługi związane z nieruchomościami, wynajem, nauka i prowadzenie działalności gospodarczej, ale zezwolenie może być udzielone jedynie na usługi informatyczne, badawczorozwojowe i BPO (usługi finansowo-księgowe, call centers). Blisko 32% nakładów inwestycyjnych ponieśli przedsiębiorcy reprezentujący branżę motoryzacyjną. To rezultat podobny do roku 2006, w którym udział ten wynosił 35,7%. Drugie miejsce zajmują producenci wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (10%), kolejne producenci wyrobów z metalu (9,6%), wyprzedzając nieznacznie producentów urządzeń elektrycznych i optycznych (9,4%). Struktura branżowa inwestycji w 2006 r. kształtowała się podobnie, z wyjątkiem branży metalowej (DJ), której udział w łącznych inwestycjach był mniejszy o 3,1 p.p. 23

Procent inwestycji 100% 80% 60% 40% 20% 0% Kamiennogórska Katowicka Kostrzyńsko-Słubicka Krakowska Struktura branżowa inwestycji (wg 3 branż wiodących) Legnicka Łódzka Mielecka Pomorska Strefa Słupska Starachowicka Suwalska Tarnobrzeska Wałbrzyska Warmińsko-Mazurska Pozostałe K DD DG DE DA DI DN DH DM DK DJ DL Branża motoryzacyjna (DM), najsilniej reprezentowana wśród inwestorów, dominuje w strefach: katowickiej (dzięki inwestycjom m.in. General Motors - 2,1 mld zł, Fiat-GM Powertrain - 1,4 mld zł, NGK Ceramics, Isuzu), legnickiej (Volkswagen - 1,2 mld zł, Sitech, Sanden), wałbrzyskiej (Toyota w Wałbrzychu i Jelczu-Laskowicach - łącznie 2,8 mld zł) i krakowskiej. Profil branżowy strefy krakowskiej zmienił się w porównaniu z 2006 r., kiedy przeważała branża papiernicza. Zmiana ta wynika z realizacji inwestycji przez MAN Trucks w Niepołomicach, który w 2007 r. zainwestował 411 mln zł. Branża papiernicza (DE) przeważa w strefie kamiennogórskiej, gdzie znaczne środki ulokowała firma z Grupy Bauer - BDN. Producenci urządzeń elektrycznych i optycznych (DL) są licznie reprezentowani w strefie pomorskiej, m.in. przez Flextronics, Sharp, Philips i Jabil, Sumika czy Orion. Poniesione przez nich nakłady inwestycyjne stanowią ponad połowę całkowitych inwestycji w strefie. Branża ta jest wiodąca także w strefie tarnobrzeskiej, przede wszystkim dzięki inwestycjom LG. Philips LCD Poland i Heesung Electronics w Kobierzycach. W strefach słupskiej, suwalskiej, mieleckiej i kostrzyńsko-słubickiej dominuje branża drzewna (DD), przy czym w pierwszej ze stref udział tej branży w łącznych inwestycjach strefy kształtuje się na poziomie 63%. 24

Wyraźną koncentrację na jednej branży zaobserwować można w strefie warmińskomazurskiej, gdzie 66% zrealizowanych inwestycji przypada na produkcję wyrobów z gumy i tworzyw sztucznych (DH), do czego przyczyniła się inwestycja Michelin w Olsztynie. Poniższy wykres prezentuje stopień sprofilowania branżowego poszczególnych stref poprzez określenie udziału branży wiodącej oraz udziału trzech wiodących branż w całkowitych inwestycjach zrealizowanych w strefie. Struktura branżowa inwestycji 100% 90% 80% Procent inwestycji 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% Legnicka Warmińsko-Mazurska Krakowska Pomorska Kamiennogórska Katowicka Słupska Strefa Mielecka Suwalska Wałbrzyska Tarnobrzeska Starachowicka Kostrzyńsko-Słubicka Łódzka Udział wiodącej branży Udział 3 wiodących branż Największa koncentracja branżowa występuje w strefie legnickiej i warmińsko-mazurskiej, w których na branżę wiodącą przypada ponad 65% inwestycji, natomiast trzy główne branże wyczerpują ponad 90% zainwestowanych w strefie środków. Duże zróżnicowanie branżowe charakteryzuje strefy: łódzką, kostrzyńsko-słubicką czy starachowicką, gdzie żadna z branż nie osiągnęła 30% udziału w inwestycjach. 25

Pomoc publiczna udzielona przedsiębiorcom w specjalnych strefach ekonomicznych Wielkość zwolnień w poszczególnych latach: 1997 r. - 16,0 mln zł, 2002 r. - 264,3 mln zł, 1998 r. - 31,3 mln zł, 2003 r. - 477,8 mln zł, 1999 r. - 88,2 mln zł, 2004 r. - 656,2 mln zł, 2000 r. - 281,6 mln zł, 2005 r. - 459,1 mln zł, 2001 r. - 334,2 mln zł, 2006 r. - 625,8 mln zł. Informacja o kwocie pomocy publicznej udzielonej w 2007 r. będzie dostępna w połowie 2008 r. Pomoc publiczna w specjalnych strefach ekonomicznych 700 600 500 mln zł 400 300 200 100 0 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 Na koniec 2006 r. pomoc udzielona w specjalnych strefach ekonomicznych wyniosła 3,2 mld zł, co stanowi 9% wartości nakładów inwestycyjnych poniesionych przez przedsiębiorców do końca 2006 r. 26

5. Spółki zarządzające specjalnymi strefami ekonomicznymi Ustawa o sse stanowi, że zarządzającym strefą może być spółka kapitałowa, w której większość głosów na walnym zgromadzeniu lub zgromadzeniu wspólników posiada Skarb Państwa lub samorząd województwa. Tylko w przypadku Pomorskiej Agencji Rozwoju Regionalnego S.A., która zarządza słupską specjalną strefą ekonomiczną, większością głosów dysponuje samorząd województwa. Nadzór właścicielski nad spółkami zarządzającymi strefami, z wyłączeniem spółek, w których Skarb Państwa posiada 100% akcji lub udziałów, sprawuje Minister Gospodarki. Spod nadzoru Ministra Gospodarki wyłączona jest Agencja Rozwoju Przemysłu S.A., która zarządza strefami: mielecką i tarnobrzeską. Tabela 11 Struktura kapitałowa spółek zarządzających strefami na dzień 31 grudnia 2007 r. Spółka zarządzająca Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości S.A. (strefa kamiennogórska) Wartość udział % Nazwa akcjonariusza kapitału wg wg zł kapitału głosów Skarb Państwa 4 498 200 38,97 63,05 Miasto Kamienna Góra 3 045 100 26,38 15,97 Gmina Nowogrodziec 1 417 600 12,28 7,44 Karkonoska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. 100 000 0,87 0,52 BOT Elektrownia Turów S.A. 70 000 0,61 0,37 Miasto Lubań 1 818 200 15,75 9,54 Miasto Jawor 593 100 5,14 3,11 Razem 11 542 200 100,00 100,00 Skarb Państwa 1 135 000 52,19 52,19 Miasto Kraków 78 000 3,59 3,59 Samorząd Województwa Krakowski Park Technologiczny Małopolskiego 233 000 10,71 10,71 Sp. z o. o. Uniwersytet Jagielloński 233 000 10,71 10,71 Politechnika Krakowska 233 000 10,71 10,71 Akademia Górniczo - Hutnicza 233 000 10,71 10,71 ArcelorMittal Poland S.A. 30 000 1,38 1,38 Razem 2 175 000 100,00 100,00 Skarb Państwa 20 228 800 53,66 67,67 Gmina Szczytno 903 800 2,40 1,67 Miasto Bartoszyce 4 930 900 13,08 9,12 Warmińsko - Mazurska Gmina Dobre Miasto 2 797 800 7,42 5,18 Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. Gmina Bartoszyce 8 066 100 21,40 14,93 Gmina Olecko 198 400 0,52 0,37 Miasto Mrągowo 304 000 0,81 0,56 Miasto Nowe Miasto Lubawskie 267 200 0,71 0,50 Razem 37 697 000 100,00 100,00 Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. Skarb Państwa 17 812 000 71,46 87,94 Miasto Łódź 6 369 000 25,55 10,79 Miasto Ozorków 746 000 2,99 1,26 Razem 24 927 000 100,00 100,00 27

Spółka zarządzająca Kostrzyńsko - Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. Wartość udział % Nazwa akcjonariusza kapitału wg wg zł kapitału głosów Skarb Państwa 5 864 900 20,90 56,70 Miasto Kostrzyn nad Odrą 7 742 800 27,59 15,10 Gmina Słubice 7 295 700 26,00 14,20 Miasto Gorzów Wielkopolski 1 538 300 5,48 3,00 Miasto Nowa Sól 2 610 000 9,30 5,10 Miasto Gubin 912 600 3,25 1,80 Gmina Bytom Odrzański 395 000 1,41 0,80 Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Gorzowie Wielkopolskim 200 000 0,71 0,40 Prochem - Zachód Sp. z o.o. 1 500 000 5,35 2,90 Razem 28 059 300 100,00 100,00 Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. (strefy: mielecka i tarnobrzeska) Skarb Państwa 2 481 314 000 100,00 100,00 Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o. Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. Razem 2 481 314 000 100,00 100,00 Skarb Państwa 4 570 000 50,11 53,57 Miasto Dąbrowa Górnicza 458 000 5,02 4,67 Miasto Gliwice 915 000 10,03 9,34 Gmina Godów 55 000 0,60 0,56 Miasto Jastrzębie Zdrój 457 000 5,01 4,66 Miasto Katowice 891 000 9,77 9,09 Gmina Pawłowice 82 000 0,90 0,84 Miasto Sosnowiec 458 000 5,02 4,67 Miasto Tychy 915 000 10,03 9,34 Miasto Żory 320 000 3,51 3,26 Razem 9 121 000 100,00 100,00 Skarb Państwa 122 919 000 71,50 71,50 Samorząd Województwa Pomorskiego 14 000 000 8,10 8,10 Miasto Gdańsk 9 239 000 5,40 5,40 Miasto Tczew 7 378 000 4,30 4,30 Samorząd Województwa Kujawsko-Pomorskiego 11 000 000 6,40 6,40 Miasto Kwidzyn 3 532 000 2,10 2,10 Miasto Malbork 1 320 000 0,80 0,80 Gmina Chojnice 857 000 0,50 0,50 Gmina Tczew 647 000 0,40 0,40 Gmina Człuchów 517 000 0,30 0,30 Gmina Sztum 413 000 0,20 0,20 Razem 171 822 000 100,00 100,00 Skarb Państwa 14 317 000 45,31 55,32 Gmina Polkowice 8 635 000 27,33 18,81 Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska 4 000 000 12,66 15,45 Miasto Złotoryja 2 400 000 7,60 4,64 Gmina Gromadka 1 300 000 4,11 2,70 Miasto Legnica 394 000 1,25 1,15 Gmina Warta Bolesławiecka 300 000 0,95 1,16 ING Security S.A. 100 000 0,32 0,19 28

Spółka zarządzająca Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. Pomorska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. (strefa słupska) Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o. Specjalna Strefa Ekonomiczna "Starachowice" S.A. Nazwa akcjonariusza Wartość kapitału zł wg kapitału udział % wg głosów Bank Zachodni WBK S.A. 150 000 0,47 0,58 Razem 31 596 000 100,00 100,00 Skarb Państwa 8 076 900 40,46 66,64 Miasto Ełk 6 500 000 32,55 18,23 Gmina Gołdap 2 920 000 14,62 8,19 Miasto Suwałki 2 471 000 12,37 6,94 Razem 19 967 900 100,00 100,00 Samorząd Województwa Pomorskiego 6 057 700 27,24 50,75 Miasto Słupsk 6 607 900 29,72 19,71 Gmina Słupsk 970 300 4,36 2,89 Agencja Rozwoju Przemysłu 200 000 0,90 1,19 S.A. Miasto Koszalin 2 325 000 10,46 6,94 Skarb Państwa 6 039 300 27,16 18,02 Pozostali 34 400 0,16 0,50 Razem 22 234 600 100,00 100,00 Skarb Państwa 43 640 000 49,42 79,39 Miasto Wałbrzych 14 210 000 16,09 6,86 AM "RELIQUM" Sp. z o.o. 150 000 0,17 0,07 Miasto Kłodzko 1 000 000 1,13 0,45 Miasto Dzierżoniów 5 460 000 6,18 2,46 Miasto Nowa Ruda 850 000 0,96 0,38 Spółka Restrukturyzacji Kopalń S.A. w Katowicach 420 000 0,48 0,19 Bank Zachodni WBK S.A. 1 000 000 1,13 0,45 PKO BP S.A. 1 000 000 1,13 0,45 Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. 10 200 000 11,55 4,60 Gmina Żarów 1 640 000 1,86 0,74 Gmina Jelcz-Laskowice 4 830 000 5,47 2,18 Gmina Nysa 30 000 0,03 0,01 Miasto Kudowa-Zdrój 420 000 0,48 0,19 Miasto Świdnica 1 650 000 1,87 0,74 Miasto Oława 1 710 000 1,94 0,77 Gmina Strzelin 100 000 0,11 0,05 Razem 88 310 000 100,00 100,00 Skarb Państwa 3 383 100 20,27 54,18 InwestStar S.A. 12 117 600 72,61 38,81 Miasto Starachowice 1 152 500 6,91 6,89 Świętokrzyska Agencja Rozwoju Regionu S.A. 35 500 0,21 0,11 Razem 16 688 700 100,00 100,00 29

W radach nadzorczych spółek zarządzających strefami, w stosunku do których Skarb Państwa posiada większość głosów, zasiadają, w liczbie nie większej niż 5 osób, przedstawiciele: - Ministra Gospodarki odpowiadającego za funkcjonowanie stref, - Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów odpowiadającego m.in. za zagadnienia dotyczące udzielania pomocy publicznej, - wojewody, - jednostek samorządu terytorialnego, których udział w kapitale zakładowym spółki jest największy (nie więcej niż 2 osoby). Do składu rady nadzorczej spółek zarządzających, w stosunku do których samorząd województwa posiada większość głosów, powoływani są przedstawiciele: - samorządu województwa (w liczbie 2), - Ministra Gospodarki, - jednostek samorządu terytorialnego, z wyłączeniem samorządu województwa, których udział w kapitale zakładowym spółki jest największy (nie więcej niż 2 osoby). Główne zadania spółek zarządzających strefami to: - promocja strefy, - organizacja rokowań lub przetargów oraz udzielanie zezwoleń, - zbywanie lub pośredniczenie w zbywaniu prawa własności i prawa użytkowania wieczystego gruntów objętych strefą, - kontrola działalności przedsiębiorców w zakresie jej zgodności z zezwoleniem, - budowa infrastruktury na terenie strefy, - opieka nad inwestorami, pośredniczenie w kontaktach z władzami samorządowymi, właścicielami mediów i infrastruktury itp. Wynik finansowy spółek zarządzających strefami Spółki zarządzające utrzymują się głównie z dochodów uzyskanych ze sprzedaży gruntów oraz opłat administracyjnych uiszczanych przez działających na terenie strefy przedsiębiorców. Wynik finansowy zależy zatem w głównej mierze od napływu inwestorów w danym roku. 30

Tabela 12 Wynik finansowy spółek zarządzających strefami w latach 2003-2007 w tys. zł. Spółka zarządzająca 2003 r. 2004 r. 2005 r. 2006 r. 2007 r. Specjalna Strefa Ekonomiczna Małej Przedsiębiorczości S.A. (strefa kamiennogórska) 200,0 1 072,1 1 504,7 3 138,5 233,6 Katowicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. 733,6 1 687,2 3 268,5 2 220,4 3 751,4 Kostrzyńsko - Słubicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. 4 253,2 4 351,2 9 763,9 5 347,0 10 049,8 Krakowska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. 593,6 600,4 757,0 1 949,0 154,5 Legnicka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. 163,9 968,0 1 882,0 1 840,0 8 158,0 Łódzka Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. 924,8-4 100,0 2 460,0 2 303,2 6 651,6 Agencja Rozwoju Przemysłu S.A w Warszawie / Oddział w Mielcu * Pomorska Specjalna Strefa Ekonomiczna Sp. z o.o. (strefa pomorska) Pomorska Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. (strefa słupska) Specjalna Strefa Ekonomiczna "Starachowice" S.A. 8 647,4 1 391,6 8 635,0 4 414,9 7 214,7-1 406,2-4 742,5-1 377,5 1 427,0 6 423,6-570,2 1 597,7 186,7 1 117,2 1 878,3-639,3 119,5 122,1 154,1 177,0 Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. -772,3-1 121,8 267,9-2 100,0-922,3 Agencja Rozwoju Przemysłu S.A. w Warszawie/ Oddział w Tarnobrzegu * Wałbrzyska Specjalna Strefa Ekonomiczna "Invest-Park" Sp. z o.o. Warmińsko-Mazurska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. 8 647,4 1 391,6 8 635,0 4 414,9 4 200,0 1 901,3 4 060,8 7 098,7 10 376,7 31 990,4 74,1 219,5 10,0-1 680,8 15 692,5 * Dane za 2007 r. dotyczą działalności wyłącznie oddziałów ARP S.A., powołanych do bieżącego zarządzania strefami. W 2007 r. Suwalska Specjalna Strefa Ekonomiczna S.A. (SSSE S.A.) osiągnęła ujemny wynik finansowy w kwocie 922,3 tys. zł. Przyczyną poniesionej straty było niezrealizowanie planu sprzedaży nieruchomości, który zakładał sprzedaż 16,5 ha gruntu i uzyskanie średniej ceny za 1 m 2 w wysokości 21 zł. W rzeczywistości dokonano sprzedaży nieruchomości o powierzchni 4,6581 ha, uzyskując średnią cenę za 1 m 2-21,93 zł. 31