DIAMENT PRAKTIKUM GEMMOLOGICZNE
NR 171
Wydawnie drugie
Redaktor serii: Nauki o Ziemi Mariusz Rzętała Recenzenci wydania pierwszego Wiesław Heflik Ryszard Kryza
TRESC ODAUTORA 1. WS"mP.. 2.DIAMENT 3. DIAMENT OSZLIFOW ANY. 3.1. Brylant....... 3.2. Fantazyjne formy szlifu.. 4. OCENA DIAMENTOW OSZLIFOW ANYCH. 4.1. Ocena szlifu..... 4.1.1. Szlif brylantowy.... 4.1.1.1. Proporcje szlifu.. 4.1.1.1.1. Wielkosc tafli. 4.1.1.1.2. Kl}t nachylenia fasetek korony. 4.1.1.1.3. Grubosc rondysty. 4.1.1.1.4. Gl~bokosc pawilonu.... 4.1.1.1.5. Wielkosc koletu...... 4.1.1.1.6. Wplyw proporcji brylantu na jego wartosc. 4.1.1.2. Symetria szlifu.... 4.1.1.3. Jakosc poleru..... 4.1.1.4. Ocena szlifu brylantowego 4.1.1.4.1. Przyrzl}dy starsze 4.1.1.4.2. Przyrzl}dy nowsze. 4.1.1.4.2.1. Digitalproporcjoskop (The Brilliant Eye) 4.1.1.4.2.2. Idealskop (The Ideal-Scope)... 4.1.1.4.2.3. Brylanskop (The Brilliance-Scope) 4.1.1.4.3. Systemy oceny szlifu brylantowego 4.1.1.4.3.1. Gemex........ 4.1.1.4.3.2. HCA (Holloway Cut Adviser) 4.1.2. Szlify fantazyjne... 4.1.2.1. Proporcje szlif6w.... 4.1.2.2. Symetria szlif6w.... 4.1.2.3. Poprawnosc formy szlif6w. 9 11 16 39 41 51 53 58 59 60 60 63 67 68 69 70 75 79 82 86 89 89 90 93 94 94 96 99 99 102 105 5
4.2. Ocena barwy i luminescencji. 4.3. Ocena czystosci..... 4.4. Wielkosc (masa)..... 5. SYSTEMY OCENY OSZLIFOW ANYCH DIAMENTOW 6. MODERNIZACJA STARYCH SZLIFOW DIAMENTOW 133 106 115 125 7. DIAMENTY POPRA WIANE I METODY ICH IDENTYFIKACJI 136 7.1. Poprawianie barwy... 137 7.1.1. Napromieniowanie. 141 7.1.2. Temperatura... 146 7.1.3. HPHT (GE POL). 149 7.1.4. Warstewka syntetycznego diamentu 158 7.1.5. Wykrywanie. 159 7.2. Poprawianie czystosci. 162 7.2.1. Laserowanie.. 162 7.2.2. Kamuflaz p~kni~c 168 7.3. Powi~kszanie masy.. 181 8. SYNTETYCZNE DIAMENTY JUBILERSKIE I METODY ICH IDENTY- FIKACJI........ 186 8.1. Historia syntezy diamentu. 186 8.1.1. Pierwsze pr6by.. 186 8.1.2. Droga do sukcesu. 190 8.1.3. Synteza pierwszego diamentu 190 8.2. Fabrykaty........ 192 8.2.1. Proszek diamentowy (grit). 192 8.2.2. Karbonado (carbonado) 193 8.2.3. Powloki diamentowe.. 194 8.2.4. Monokrysztaly.... 196 8.3. Syntetyczne diamenty jubilerskie 197 8.3.1. Jubilerskie monokrysztaly. 197 8.3.2. Jubilerskie powloki diamentowe 201 8.4. Identyfikacja... 201 8.4.1. DiamondSure.. 202 8.4.2. DiamondView.. 203 8.4.3. Metody spektralne 207 8.4.4. Inne metody wykrywania. 208 8.5. Przyszlosc syntetycznego diamentu 212 9. IMITACJE DIAMENTOW I METODY ICH IDENTYFIKACJI 216 9.1. Dawniejsze imitacje diament6w. 216 9.2. Nowsze imitacje diament6w. 220 9.2.1. Syntetyczny rutyl. 220 9.2.2. Tytanian strontu. 221 9.2.3. Sztuczne granaty. 222 9.2.4. Cyrkonia. 223 9.2.5. Moissanit. 227 9.2.6. Kompozyty. 233 6 9.3. Efemerydy... 234 129
10. DIAMENT W WYROBACH JUBILERSKICH 10.1. Oprawy......... 10.2. Ocena oprawionego diamentu. 10.2.1. Szlif.. 10.2.2. Barwa.. 10.2.3. Czystosc. 10.2.4. Masa.. 10.3. Przestrogi... 10.3.1. Zagrozenia podczas naprawy wyrobu z diamentem 10.3.2. Warunki czyszczenia wyrob6w z diamentem. 11. CERTYFIKACJA DIAMENTOW..... 12. SZACOW ANIE WARTOSCI DIAMENTOW 12.1. The Rapaport Diamond Report 12.2. Rosyjska lista cenowa..... 12.3.!nne cenniki........ 13. SWIATOWY RYNEK DIAMENTOW 14. BIBLIOGRAFIA........ 237 237 239 240 240 241 241 246 247 248 250 261 262 267 271 273 278
OD AUTORA Diament fascynowalludzi od wielu wiek6w. Znalazlo to wyraz juz w jego greckiej nazwie adamas, tzn. niepokonany. Pierwszymi, kt6rzy zainteresowali si(( diamentem w spos6b nieomal naukowy, byli alchemicy. Powszechnie wiadomo, ze celem ich niestrudzonych poszukiwan bylo odkrycie,kamienia filozoficznego". Za jednego z jego bliskich,krewnych" uwazali wlasnie diament. Dzi((ki ich wysilkom bardzo wczesnie poznano liczne wlasciwosci tego mineralu. Jednak prawdziwy przelom w poznaniu diamentu nast<!pil dopiero w XX wieku wraz z rewolucj<! naukow<!. Wiedza o tym niezwyklym minerale stanowi dzis wyspecjalizowan<! dziedzin(( i obejmuje wiele zagadnien zar6wno teoretycznych, jak i praktycznych. Szybki rozw6j swiatowego rynku kamieni jubilerskich, a takie spodziewane przyst<!pienie Polski do Unii Europejskiej nakazuje powi((kszenie kadry wysoko wykwalifikowanych fachowc6w w dziedzinie znawstwa kamieni jubilerskich oraz podniesienie kwalifikacji znawc6w juz dzialaj<!cych. Jednym ze sposob6w umozliwiaj<!cych realizacj(( tego zadania jest przygotowanie odpowiednich podr((cznik6w. Diament. Praktikum gemmologiczne, wraz z nieco wczesniej opublikowanymi podr((cznikami: Gemmologia og6lna (LAPoT, 1999) oraz Gemmologia szczeg6lowa (LAPoT, 2000), wydane nakladem Wydawnictwa Uniwersytetu Sl<!skiego, znacz<!co wypelniaj<! t(( luke( i daj<! polskiemu czytelnikowi mozliwosc osi<!gni((cia tego celu. Jest to waine r6wniez z praktycznego punktu widzenia, gdyz niski poziom fachowosci wielu polskich jubiler6w w zakresie gemmologii rodzi uzasadnion<! nieufnosc do firm jubilerskich; stanowi tez jeden z gl6wnych powod6w ich klopot6w. Wprawdzie ujawnianie i pi((tnowanie okreslonych praktyk wzgl((dem niekt6rych kamieni szlachetnych spotyka si(( z wyrain<! niech((ci<! i oporem niekt6rych srodowisk, a dzialalnosc edukacyjna w tym zakresie bywa okreslana nawet jako,tworzenie niewlasciwej atmosfery rynkowej", to nie powinno to jednak zniech((cac w d<!zeniu do poprawy obecnej sytuacji. Podniesienie poziomu wiedzy w tej dziedzinie powinno w perspektywie dac korzysc wszystkim zainteresowanym, takie tym dzis temu niech((tnym. 9
Przygotowujl:!c niniejszl:! publikacj~, zamiarem autora bylo przede wszystkim zwi~zle przedstawienie wiedzy o diamencie studentom ostatnich lat studi6w geologicznych Uniwersytetu Sll:!skiego w ramach monograficznego wykladu z,gemmologii". Autor rna tei: nadziej~, i:e podr~cznik ulatwi dost~p do wiedzy o diamencie wszystkim milosnikom kamieni jubilerskich, gdyi: prezentowane zagadnienia zestawiono w spos6b pozwalajl:!cy na opanowanie ich nawet przez osoby mniej obeznane z tego rodzaju problematykl:!. Z tl:! mysll:! zdecydowano si~ na taki zakres i uklad tresci, aby jak najefektywniej poll:!czyc zagadnienia praktyczne z teoretycznymi. Autor nie Sl:!dzi, by udalo mu si~ znalezc najlepszy z moi:liwych sposob6w prezentacji omawianych zagadnien. Dlatego tei: b~dzie bardzo wdzi~czny za wszelkie uwagi i spostrzei:enia zmierzajl:!ce do ulepszenia pracy.
Redaktor Grażyna Wojdała Redaktor techniczny Barbara Arenhövel Korektor Mirosława Żłobińskia Copyright 2015 by Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego Wszelkie prawa zastrzeżone ISSN 1644-0552 ISBN 978-83-226-1217-0 Wydawca Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego ul. Bankowa 12B, 40-007 Katowice www.wydawnictwo.us.edu.pl e-mail: wydawus@us.edu.pl Wydanie II. Ark. druk. 18,0 Ark. wyd. 23,0 Papier offset. III kl., 90 g Cena 70 zł (+ VAT) Druk i oprawa: Drukarnia Archidiecezjalna ul. Wita Stwosza 11, 40-042 Katowice