Załącznik do Uchwały Nr XXXVIII/367/14 Rady Miasta Mińsk Mazowiecki z dnia 27 stycznia 2014r. Program Promocji Zdrowia Psychicznego w mieście Mińsk Mazowiecki na lata 2014-2015 2014
Spis treści I. Podstawa prawna i merytoryczna. II. Wstęp III. Definicje oraz determinanty zdrowia psychicznego. IV. Epidemiologia zaburzeń psychicznych w mieście Mińsk Mazowiecki... V. Zasoby instytucjonalne miasta Mińsk Mazowiecki. VI. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 1. Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności radzenia sobie w sytuacjach zagrażających zdrowiu psychicznemu... 2. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym 3. Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi.. 4. Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego.. VII. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej i pomocy niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym i społecznym 1. Upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej 2. Upowszechnienie zróżnicowanych form oparcia społecznego 3. Aktywizacja zawodowa osób z zaburzeniami psychicznymi.. 4. Skoordynowanie różnych form opieki i pomocy. VIII. Analiza SWOT. IX. Priorytety i rekomendacje X. Harmonogram Miejskiego Programu Promocji Zdrowia Psychicznego realizowany przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej na lata 2014-2015... XI. Harmonogram Miejskiego Programu Promocji Zdrowia Psychicznego realizowany przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej na 2014 r. XII. Spis tabel.. 3 5 7 12 16 26 28 30 32 34 35 36 36 37 40 41 44 47 2
I. Podstawa prawna i merytoryczna. Obowiązki miasta Mińsk Mazowiecki w zakresie ochrony zdrowia, w tym zdrowia psychicznego wyznaczają następujące akty prawne: 1. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 Nr 231, poz. 1375.); 2. Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001r. Nr 142, poz. 1591 z późn. zm.); 3. Ustawa z dnia 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2013r. poz. 182 z późn. zm.); 4. Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2008r. Nr 69, poz. 415, z późn. zm.); 5. Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011r., Nr 127, poz. 721, z późn. zm.); 6. Ustawa z dnia 26 października 1982r. z późn. zm. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2012r., poz. 1356); 7. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. 2012r., poz.124); 8. Ustawa z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. 2005r. Nr 180poz. 1493, z późn. zm.); 9. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011 2015 (Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 grudnia 2010r., Dz. U. z 2011r. Nr 24, poz. 128); 10. Mazowiecki Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011-2015 (Uchwała Nr 270/130/12 Zarządu Województwa Mazowieckiego z dnia 31 stycznia 2012r.); 11. Powiatowy Program Promocji Zdrowia Psychicznego z dnia 30 czerwca 2011r. 3
Zadania własne Miasta wynikające z tych ustaw realizowane są w ramach odrębnych dokumentów, uchwalonych przez Radę Miasta Mińsk Mazowiecki: - Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych Miasta Mińsk Mazowiecki na lata 2012 2016; - Miejski Program Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych oraz Przeciwdziałania Narkomanii na lata 2012 2016; - Miejski Program Wspierania Rodziny na lata 2012 2016; - Miejski Program Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie w mieście Mińsk Mazowiecki na lata 2012 2016. 4
II. Wstęp W dniu 28 grudnia 2010 roku Rada Ministrów wydała rozporządzenie w sprawie Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (Dz. U. z 2011r. Nr 24, poz. 128). Zgodnie z tym rozporządzeniem opracowano Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego na lata 2011 2015. Określa on strategię działań mających na celu ograniczenie zagrożeń dla zdrowia psychicznego, poprawę jakości życia zarówno osób z zaburzeniami psychicznymi, jak i ich rodzin oraz zwiększenie dostępności do świadczeń opieki zdrowotnej. Główne cele Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (NPOZP) to: 1. promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym; 2. zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym; 3. rozwój badań naukowych i systemu informacji z zakresu zdrowia psychicznego. Narodowy Program Ochrony Zdrowia Psychicznego nakłada obowiązek tworzenia odpowiednich programów na wszystkich szczeblach samorządu. Wobec powyższego Samorząd Województwa Mazowieckiego powołał Mazowiecką Radę Zdrowia Psychicznego, która opracowała i koordynuje realizację Mazowieckiego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego (MPOZP). Program ten ma charakter strategiczny, wyznaczając kierunki rozwoju opieki nad osobami z zaburzeniami psychicznymi i ich bliskimi w województwie mazowieckim, angażując wiele niezależnych podmiotów: organy administracji rządowej, samorządowej na wszystkich szczeblach oraz organizacje pozarządowe. Powiatowy Program Promocji Zdrowia Psychicznego, opracowany na potrzeby powiatu mińskiego, realizowany jest w trzech obszarach : 1. Oświaty i wychowania. 2. Powiatowego Urzędu Pracy. 3. Ochrony zdrowia. 5
Zarząd Powiatu Mińskiego ustalił priorytety promocji zdrowia psychicznego, są to: - zaburzenia depresyjne, - samobójstwa, - zaburzenia spowodowane piciem alkoholu, - zaburzenia geriatryczne, związane ze starzeniem się, - przewlekłe i nawracające choroby psychotyczne i afektywne, - zaburzenia spowodowane zażywaniem substancji psychoaktywnych, - zaburzenia związane z traumatycznymi przeżyciami, - zaburzenia wynikające z ubóstwa i bezrobocia. Działania promocyjne polegające na: - kolportażu ulotek, plakatów, broszur informacyjnych, - wydawaniu publikacji, - szkoleniu personelu, - spotkaniach pielęgniarek szkolnych z młodzieżą, - pogadanek pielęgniarek medycyny pracy z osobami pracującymi. W celu opracowania Programu Promocji Zdrowia Psychicznego w mieście Mińsk Mazowiecki na lata 2014 2015, w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej został powołany Zespół do spraw opracowania projektu Programu, harmonogramu działań oraz monitorowania jego realizacji po przyjęciu przez Radę Miasta. W skład zespołu weszli psycholog, pracownicy socjalni oraz dyrektor Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Program Promocji Zdrowia Psychicznego realizowany będzie wieloetapowo. Na wstępie niezbędne jest określenie zasobów, jakimi dysponuje miasto i wykonawcy Programu oraz uzgodnienie i zharmonizowanie niezbędnych do realizacji zadań. Program został opracowany w oparciu o dostępne dane epidemiologiczne, ocenę zasobów pomocy społecznej, dane ochrony zdrowia, oświaty, sektora zatrudnienia oraz organizacji pozarządowych w mieście Mińsk Mazowiecki. 6
III. Definicje oraz determinanty zdrowia psychicznego Realizowanie Programu Promocji Zdrowia Psychicznego w mieście Mińsk Mazowiecki wymaga sprecyzowania podstawowych pojęć dotyczących zdrowia psychicznego, a przede wszystkim określenia terminu zdrowie psychiczne. Ustawa z dnia 19 sierpnia 1994 roku o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2011 Nr 231, poz. 1375.) definiuje osoby z zaburzeniami psychicznymi jako: osoby chore psychicznie, wykazujące zaburzenia psychotyczne, upośledzone umysłowo, wykazujące inne zakłócenia czynności psychicznych, które zgodnie ze stanem wiedzy medycznej zaliczane są do zaburzeń psychicznych, a osoba ta wymaga świadczeń zdrowotnych lub innych form pomocy i opieki niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym lub socjalnym. Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie psychiczne jest stanem dobrego samopoczucia, w którym człowiek wykorzystuje swoje zdolności, radzi sobie ze stresem w codziennym życiu, wydajnie i owocnie pracuje oraz jest w stanie wnieść wkład w życie danej wspólnoty. Zdrowie psychiczne ujmowane jest w dwóch wymiarach: pozytywne zdrowie psychiczne jako dobrostan jednostki i takie zasoby, które umożliwiają radzenie sobie z trudnościami i unikanie załamania stanu zdrowia. Oznacza rozwijanie swoich mocnych stron, które umożliwiają konfrontację i harmonijne przechodzenie przez niepowodzenia i zagrożenia. Jest ono nieodłączną częścią ogólnego stanu zdrowia. Podobnie jak zdrowie fizyczne determinuje dobrostan jednostek, wspólnot i całych społeczeństw; negatywne zdrowie psychiczne, związane z objawami negatywnymi, określanymi jako psychologiczny dystres i występowanie zaburzeń psychicznych. Według WHO, pojęcie zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania oznacza schorzenia o charakterze klinicznym związane ze zmianami w myśleniu, nastroju lub zachowaniu z charakterystycznym występowaniem nienaturalnych myśli, emocji i relacji z innymi osobami. W raporcie WHO Zdrowie psychiczne, nowe rozumienie, nowa nadzieja z 2001r. wskazuje, iż zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania są to choroby powszechne i o uniwersalnym charakterze, dotyczą ludzi ze wszystkich krajów i społeczeństw, osób w każdym wieku, niezależnie od płci czy statusu materialnego, mieszkających na terenach zurbanizowanych oraz wiejskich. 7
WHO szacuje, że 450 milionów ludzi na świecie cierpi na różnego rodzaju zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania, wliczając w to uzależnienia od alkoholu i innych substancji psychoaktywnych. Raport podkreśla powszechny charakter zaburzeń neuropsychicznych, które na przestrzeni życia danej osoby, dotyczą co czwartego człowieka. Wymienia się jako najczęściej występujące zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania: - depresja, - schizofrenia, - zaburzenia zachowania, - zaburzenia związane ze spożywaniem alkoholu i narkotyków, - samookaleczenia. Jednocześnie przypomina zasady dotyczące ochrony zdrowia psychicznego, wprowadzone przez Organizację Narodów Zjednoczonych, są to: - niedopuszczalność dyskryminacji osoby z powodu choroby psychicznej, - prawo pacjenta do leczenia i opieki w swoim środowisku, - prawo pacjenta do leczenia w najmniej ograniczającym środowisku, z zastosowaniem najmniej ograniczającego i ingerującego w jego osobowość leczenia. Wytyczne z raportu WHO zostały potwierdzone jako konieczne do zastosowania przez Rezolucję Komitetu Wykonawczego WHO z 17 listopada 2002r. w dokumencie Umocnienie zdrowia psychicznego. Wzywa ona państwa członkowskie do wypełnienia zaleceń raportu, ustanowienia polityki wobec zdrowia psychicznego, programów oraz prawa, opartych na aktualnej wiedzy naukowej i zawierających odniesienie do problematyki praw człowieka oraz do konsultacji z podmiotami związanymi z tematem zdrowia psychicznego, jak również do zwiększenia inwestycji w zdrowie psychiczne, zarówno we własnych krajach, jak i w ramach współpracy międzynarodowej. Dokument wskazuje na konieczność umacniania i zróżnicowania procesu budowania koalicji ze społeczeństwem obywatelskim i poczynienia działań w celu zwiększenia globalnej świadomości i poparcia dla kampanii zdrowia psychicznego. W 2005 roku podczas Europejskiej Konferencji Ochrony Zdrowia Psychicznego w Helsinkach przyjęto deklarację w sprawie ochrony zdrowia psychicznego, w której kraje europejskie zobowiązały się do opracowania, wprowadzenia i oceny polityki i ustawodawstwa, pozwalającego na poprawę samopoczucia psychicznego całej populacji, na stworzenie warunków do zapobiegania zaburzeniom psychicznym oraz na dobre 8
funkcjonowanie osobiste i społeczne ludzi z problemami psychicznymi. W tym samym roku Komisja Europejska ogłosiła Zieloną Księgę w sprawie poprawy zdrowia psychicznego ludności, przedstawiającą strategię zdrowia psychicznego dla Unii Europejskiej. Precyzuje ona, że działanie na rzecz zdrowia psychicznego powinno dotyczyć wszystkich grup społecznych, tj. dzieci, młodzieży, osób starszych, osób aktywnych zawodowo oraz grup wrażliwych społecznie. Zadaniom wyznaczonym przez zapisy Zielonej Księgi sprzyjać ma deinstytucjonalizacja opieki psychiatrycznej oraz objęcie pomocą na poziomie lokalnym, bardziej dostępnym dla osób z problemami zdrowia psychicznego oraz przyczyniającym się do zwiększenia integracji społecznej. W 2008 roku podczas Konferencji w sprawie zdrowia psychicznego w Brukseli powstał Europejski Pakt na rzecz Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego, w ramach którego zaproponowano zgromadzenie wiedzy z całej Unii Europejskiej w celu wypracowania wspólnych działań w pięciu głównych priorytetach: - zapobieganie samobójstwom i depresji, - zdrowie psychiczne młodych ludzi a edukacja, - zdrowie psychiczne w miejscu pracy, - zdrowie psychiczne seniorów, -zwalczanie uprzedzeń i wykluczenia społecznego. Priorytetem polityki europejskiej w obszarze promocji zdrowia jest opracowanie w każdym kraju Unii Europejskiej takiego planu działania, który zawierałby profilaktykę, promocję zdrowia psychicznego oraz indywidualne, niezbędne potrzeby danego kraju. Dlatego programy polskie są harmonizowane z Paktem na Rzecz Zdrowia i Dobrostanu Psychicznego. Raport WHO z 2008 roku wskazuje na interakcje między czynnikami biologicznymi, psychologicznymi i socjalnymi jako determinanta większości zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Wyróżniono trzy główne sfery funkcjonowania człowieka: biologiczną - dotyczącą uwarunkowań fizjologicznych, większość zachodzących tu reakcji ma charakter odruchowy, popędowy, świadoma ich kontrola jest ograniczona; psychiczną - dotyczącą intelektu, emocji, relacji z otaczającym światem, w tym z innymi ludźmi; duchową - dotyczącą uczuć wyższych, doznań estetycznych i religijnych, rozwój tej sfery wymaga świadomego i systematycznego zaangażowania człowieka. 9
Czynnikami warunkującymi prawidłową czynność psychiczną są: czynniki biologiczne - brak obciążeń genetycznych w kierunku zaburzeń i schorzeń psychicznych, niewystępowanie w czasie ciąży oraz okresie okołoporodowym i pourodzeniowym, mikro- i makrouszkodzeń w obrębie Centralnego Układu Nerwowego, ogólna odporność organizmu, niska chorobowość w ciągu życia, dbanie o higienę psychiczną, wypoczynek, regeneracja sił witalnych; czynniki psychospołeczne - dostateczny poziom społecznego uczenia i warunkowania, prawidłowy rozwój osobowości i społecznego przystosowania, prawidłowe relacje z otoczeniem, warunkujące samoakceptację, akceptację ze strony innych osób oraz wzmacniające poczucie oparcia, odgrywanie właściwych dla siebie ról społecznych, status materialny dotyczący pracy i stabilności finansowej, możliwość zaspokajania potrzeb intelektualnych i duchowych, ekspozycja na stres; W powstawaniu zaburzeń psychicznych zwraca się szczególną uwagę na rolę czynników socjalnych, w tym szczególnie: - ubóstwo i niski status społeczny, - niski poziom wykształcenia, - płeć żeńska w przypadku nerwic i depresji, - wiek dziecięcy i senioralny, - sytuacje konfliktów i katastrof, - czynniki rodzinne i środowiskowe, - choroby o dużym zagrożeniu dla zdrowia, np. nowotwory czy AIDS. W wymiarze globalnym zaburzenia psychiczne są przyczyną obniżenia jakości życia i dobrostanu społeczeństwa, stanowią obciążenie dla gospodarki i finansów publicznych. Koszty ekonomiczne zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania są długofalowe i bardzo wysokie. Dotyczą zarówno jednostek, ich rodzin oraz całego społeczeństwa. Część z tych ekonomicznych obciążeń jest oczywista i wymierna, ale część jest praktycznie niemożliwa do oszacowania. Do mierzalnych kosztów należą potrzeby systemu ochrony zdrowia i systemu pomocy społecznej, koszty utraconego zatrudnienia i zmniejszonej produktywności, koszty przestępczości i bezpieczeństwa publicznego oraz negatywnych skutków przedwczesnej śmiertelności. W życiu osobistym zaburzenia psychiczne prowadzą do dysfunkcji rodziny, utraty przyjaciół, spadku wydajności pracy, utraty zatrudnienia, obniżenia statusu społecznego, marginalizacji czy wykluczenia społecznego, zwiększenia przestępczości, przemocy, bezdomności czy samobójstw. 10
Dla obywateli zdrowie psychiczne jest kapitałem pozwalającym na realizowanie ich intelektualnego i emocjonalnego potencjału oraz znalezienie i odgrywanie swoich ról w życiu społecznym. Dlatego też tak ważne jest zapewnienie osobom cierpiącym na zaburzenia psychiczne powszechnie dostępnej i wysokiej jakości pomocy. 11
IV. Epidemiologia Próby oceny stanu zdrowia psychicznego mieszkańców Miasta Mińsk Mazowiecki dokonano na podstawie danych Narodowego Funduszu Zdrowia. Zdrowie psychiczne monitorowane jest w szczególności na podstawie wskaźników rozpowszechnienia zaburzeń psychicznych, obejmujących liczbę leczonych pacjentów. W ciągu ostatnich dwóch lat ( 2011 i 2012) z pomocy lekarza psychiatry skorzystało łącznie 2553 mieszkańców naszego miasta. Ponad połowa osób korzystających z ambulatoryjnej pomocy lekarskiej to kobiety. Taka sytuacja wynika prawdopodobnie z faktu, że kobiety częściej uświadamiają sobie istnienie problemu i decydują się skorzystać z pomocy profesjonalistów. Z zebranych danych wynika, że największą grupę objętych opieką medyczną stanową osoby w wieku produkcyjnym. Tabela. 1. Zestawienie danych statystycznych dotyczących: mieszkańców miasta Mińsk Mazowiecki leczonych w związku z zaburzeniami psychiatrycznymi w 2011roku Kobiety do 18r.ż Mężczyźni do 18 r.ż Kobiety po 18 r.ż Mężczyźni po 18 r.ż Razem Rok liczba % liczba % liczba % liczba % 2011 41 51,90 94 51,37 668 50,72 504 51,75 1307 2012 38 48,10 89 48,63 649 49,28 470 48,25 1246 Razem 79 100 183 100 1317 100 974 100 2553 Źródło: Dane statystyczne Narodowego Funduszu Zdrowia. Z przedstawionych powyżej danych wynika, że przeważającą część pacjentów stanowią kobiety po 18 roku życia. Najmniejszą liczebnie grupą pacjentów są kobiety przed 18 rokiem życia. Największą grupę zaburzeń w opiece ambulatoryjnej na przestrzeni 2011 2012 stanowią zaburzenia niepsychotyczne, a w tym Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu. W roku 2011 z powodu uzależnienia od alkoholu leczenie psychiatryczne podjęło 170 osób, w roku 2012 liczba ta wzrosła do 181 osób. Uzależnienie od alkoholu dominuje w grupie mężczyzn. Szczególnie charakterystyczne dla kobiet są Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną traktowane najczęściej jako syndrom współuzależnienia. 12
Z powodu tego zaburzenia w roku 2011 leczenie podjęło 136 kobiet, a w roku 2012 144 kobiety, co znów oznacza niewielką tendencję wzrostową. W grupie kobiet leczonych w latach 2011-2012 dominują: - zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną - 29,58% wszystkich kobiet leczonych w latach 2011 2012, w tym prawie połowa to pacjentki zdiagnozowane jako osoby współuzależnione (15,11% wszystkich kobiet), - zaburzenia nastroju (afektywne) 20,56% wszystkich kobiet leczonych w latach 2011 2012, - schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe 15,04% wszystkich kobiet leczonych w latach 2011 2012. W grupie mężczyzn przeważającą liczbę stanowią osoby po 18 roku życia. Wśród mężczyzn dominują poniższe typy zaburzeń: - zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania spowodowane użyciem alkoholu 22,56% wszystkich mężczyzn leczonych w latach 2011 2012. Zaburzenia związane z używaniem substancji psychoaktywnych klasyfikowane są jako zaburzenia psychiczne i współwystępują z wieloma różnymi zaburzeniami psychicznymi i zaburzeniami zachowania, m.in. z przemocą, depresją i samobójstwami, - zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną 15,12% wszystkich mężczyzn leczonych w latach 2011 2012, - schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe 12,44% wszystkich mężczyzn leczonych w latach 2011 2012. Wśród przyczyn zagrażających zdrowiu psychicznemu najczęściej wymienia się: bezrobocie, kryzys rodzinny, biedę, alkohol i narkotyki. Wśród potencjalnych i realnych zagrożeń dla zdrowia psychicznego wymienia się ponadto: złe warunki pracy i życia w połączeniu z biedą, emigrację zarobkową, zaburzenie więzi społecznych, brak wsparcia społecznego i solidarności, starzenie się społeczeństwa i niż demograficzny, przestępczość zorganizowaną, korupcję, katastrofy ekologiczne, naturalne, komunikacyjne oraz nieuleczalne choroby. 13
Tabela 2. Zestawienie danych statystycznych dotyczących mieszkańców miasta Mińsk Mazowiecki leczonych w związku z zaburzeniami psychiatrycznymi w 2011roku. F60-F69 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych 23 F80-F89 Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego) 29 F50-F59 Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami 32 fizycznymi F70-F79 Upośledzenie umysłowe 46 Z 03 Obserwacja medyczna i ocena przypadków podejrzanych o chorobę lub stany 52 podobne F90-F98 Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w 76 wieku młodzieńczym F00-F09 Zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami objawowymi 142 F20-F29 Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe 184 F30-F39 Zaburzenia nastroju (afektywne) 209 F10-F19 Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem środków 223 (substancji) psychoaktywnych F40-F48 Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną 291 Razem 1307 Źródło: Dane statystyczne Narodowego Funduszu Zdrowia. 14
Tabela 3. Zestawienie danych statystycznych dotyczących mieszkańców miasta Mińsk Mazowiecki leczonych w związku z zaburzeniami psychiatrycznymi w 2012roku. F60-F69 Zaburzenia osobowości i zachowania dorosłych 19 F50-F59 Zespoły behawioralne związane z zaburzeniami fizjologicznymi i czynnikami 20 fizycznymi F80-F89 Zaburzenia rozwoju psychicznego (psychologicznego) 30 Z 03 Obserwacja medyczna i ocena przypadków podejrzanych o chorobę lub stany 33 podobne F70-F79 Upośledzenie umysłowe 54 F90-F98 Zaburzenia zachowania i emocji rozpoczynające się zwykle w dzieciństwie i w 78 wieku młodzieńczym F00-F09 Zaburzenia psychiczne organiczne, włącznie z zespołami objawowymi 126 F20-F29 Schizofrenia, zaburzenia typu schizofrenii (schizotypowe) i urojeniowe 170 F30-F39 Zaburzenia nastroju (afektywne) 203 F10-F19 Zaburzenia psychiczne i zachowania spowodowane używaniem środków 216 (substancji) psychoaktywnych F40-F48 Zaburzenia nerwicowe, związane ze stresem i pod postacią somatyczną 297 RAZEM 1246 Źródło: Dane statystyczne Narodowego Funduszu Zdrowia. 15
IV. Zasoby instytucjonalne Miasta Mińsk Mazowiecki Zdrowie psychiczne mieszkańców miasta w ocenie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim oferuje wielopłaszczyznową pomoc dla osób chorych psychicznie, zaburzonych psychicznie oraz dla ich rodzin mieszkających na terenie miasta Mińsk Mazowiecki. Podstawowym celem udzielanej pomocy jest poprawa funkcjonowania osoby chorej w jej środowisku. Formy pomocy udzielanej przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim to: świadczenia pieniężne, zaspokajanie podstawowych potrzeb dożywanie, praca socjalna, pomoc psychologiczna i prawna zmierzająca do poprawy sytuacji podopiecznego. Działania realizowane w ramach pracy socjalnej to: ustalanie sytuacji zdrowotnej, społecznej i socjalnej osoby, której zachowanie wskazuje na występowanie zaburzeń psychicznych, pomoc w załatwianiu spraw urzędowych, motywowanie do podjęcia leczenia psychiatrycznego, zapewnienie bezpłatnych konsultacji psychologicznych w miejscu zamieszkania osoby chorej psychicznie, zaburzonej psychicznie lub rodzinom tych osób, zapewnienie bezpłatnych konsultacji psychologicznych realizowanych w siedzibie Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim, wskazywanie miejsc i instytucji gdzie można uzyskać bezpłatną pomoc psychiatryczną, psychologiczną, terapeutyczną i prawną, nawiązywanie kontaktu z rodziną w celu przywrócenia właściwych relacji oraz uzyskania wsparcia dla osoby z zaburzeniami psychicznymi, nawiązywanie kontaktu z instytucjami działającymi na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi w celu zapewnienia wsparcia środowiska, aktywizowanie środowiska lokalnego w celu przełamywania stereotypów na temat osób z zaburzeniami psychicznymi, specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi, zapewnienie całodobowej opieki w domach pomocy społecznej, 16
W okresie dwóch minionych lat wzrosła liczba osób z zaburzeniami psychicznymi korzystających z różnych form wsparcia oferowanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim. Tabela 4. Liczba osób niepełnosprawnych intelektualnie oraz chorych psychicznie korzystających ze wsparcia MOPS w latach 2011 i 2012 Rok Osoby niepełnosprawne intelektualnie Osoby chore psychicznie 2011 24 40 2012 32 55 Źródło: opracowanie własne. W wykonywaniu zadań i wsparciu osób chorujących psychicznie MOPS współdziała z różnymi podmiotami, m.in.: z organami wykonawczymi miasta, innymi jednostkami organizacyjnymi, ochroną zdrowia, policją, kuratorami sądowymi oraz instytucjami i organizacjami pozarządowymi zajmującymi się pomocą społeczną. W Mieście Mińsk Mazowiecki głównym ośrodkiem ambulatoryjnym, leczącym osoby chore psychicznie jest Poradnia Zdrowia Psychicznego (PZP) SPZOZ Mińsk Mazowiecki. Z pomocy Poradni korzystają osoby dorosłe, po 18 roku życia. W 2011 roku kiedy SPZZOZ zatrudniał 2 lekarzy psychiatrów, ze wsparcia specjalistów PZP skorzystało 403 pacjentów, w 2012 roku 390 pacjentów. W ostatnim kwartale 2012 r. SPZOZ zatrudniał 3 lekarzy psychiatrów. Najczęściej z usług Poradni Zdrowia Psychicznego korzystają kobiety. Tabela 5. Zestawienie danych statystycznych dotyczących mieszkańców miasta Mińsk Mazowiecki leczonych ambulatoryjnie w latach 2011 i 2012. Rok 2011 2012 Liczba kobiet po 18 r.ż. z zaburzeniami psychicznymi 239 245 Liczba mężczyzn po 18 r.ż. z zaburzeniami psychicznymi 164 145 Liczba lekarzy psychiatrów 2 3 Przeciętna dzienna liczba przyjmowanych pacjentów 8 7 Źródło: Dane statystyczne SPZOZ w Mińsku Mazowieckim. 17
Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas DWP, to instytucja działająca na terenie miasta Mińsk Mazowiecki na rzecz osób chorych psychicznie, zaburzonych psychicznie oraz ich rodzin. Dom dysponuje 30 miejscami dla podopiecznych, z którymi pracuje 3 terapeutów i psychologów oraz 3 pedagogów. Oferta ŚDS skierowana jest do osób chorujących psychicznie, zwłaszcza do osób doświadczających zaburzeń psychotycznych m.in. schizofrenia, zaburzenia schizotypowe, urojeniowe lub schizoafektywne. Udział w programie ŚDS ma na celu: doprowadzenie do zwiększenia poczucia pewności siebie, własnych możliwości w kontaktach z ludźmi, zwiększanie własnej aktywności i rozwój zainteresowań, wykształcenie umiejętności radzenia sobie z doświadczaniem choroby psychicznej, zapewnienie możliwości dzielenia się swoimi przeżyciami i poszukiwaniem rozwiązań, kształtowanie podstawowych umiejętności społecznych i samodzielności, poprawę relacji interpersonalnych. ŚDS udziela wszechstronnego wsparcia osobom chorującym psychicznie i ich rodzinom poprzez wzajemną pomoc i wsparcie, integrowanie uczestników ze środowiskiem, udzielanie wsparcia terapeutycznego i psychologicznego, kreowanie pozytywnego wizerunku osób chorujących psychicznie oraz przeciwdziałanie stereotypom. Korzystanie z oferty ŚDS jest uzupełnieniem leczenia farmakologicznego prowadzonego w PZP. Umożliwia zmniejszenie liczby i intensywności nawrotów choroby. Realizację w/w celów ułatwia akceptacja i wsparcie ze strony rodzin osób chorujących, dlatego też współpraca z rodzinami jest jednym z elementów pracy terapeutycznej warunkującym jej skuteczność. W mieście Mińsk Mazowiecki działa Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy prowadzony przez powiat miński, przeznaczony dla niepełnosprawnych intelektualnie osób dorosłych. Instytucja ta ma na celu podtrzymywanie i rozwijanie umiejętności niezbędnych do samodzielnego życia, rozszerzania zakresu zaradności i samodzielności życiowej adekwatnej do indywidualnego poziomu funkcjonowania, integrację społeczną poprzez umożliwienie osobom niepełnosprawnym intelektualnie pozostanie w społeczności lokalnej oraz środowisku rodzinnym, aktywizowanie, rozwijanie ich zainteresowań, indywidualnych uzdolnień poprzez udział w różnorodnych zajęciach terapeutycznych, doprowadzenie do zwiększenia poczucia własnej wartości oraz pewności w kontaktach z ludźmi, środowiskowe wsparcie i pomoc rodzinom w sprawowaniu opieki nad osobą z niepełnosprawnością intelektualną, kreowanie pozytywnego wizerunku osób z niepełnosprawnością intelektualną oraz przeciwdziałanie stereotypom i błędnym schematom postrzegania tej grupy osób niepełnosprawnych przez społeczeństwo, 18
umożliwienie udziału w programach aktywizacji zawodowej i treningach mieszkaniowych osobom, których możliwości intelektualne i psychoruchowe na to pozwalają. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (MKRPA) prowadzi działalność w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych w oparciu o przepisy ustawy z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi (Dz. U. z 2012 r., poz. 1356). W skład Komisji wchodzą osoby przeszkolone w zakresie profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych. Komisja realizuje zadania w czterech podkomisjach: - podkomisja ds. motywowania do leczenia, - podkomisja ds. działań profilaktyczno edukacyjno informacyjnych, - podkomisja ds. pomocy terapeutycznej i psychologicznej, - podkomisja ds. kontroli przestrzegania przepisów prawa w zakresie sprzedaży, reklamy i promocji napojów alkoholowych. Tabela 6. Zestawienie danych statystycznych dotyczących mieszkańców miasta Mińsk Mazowiecki korzystających ze wsparcia MKRPA w latach 2011 i 2012. Rok 2011 2012 Liczba złożonych wniosków o wszczęcie postępowania mającego na celu nałożenie obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu 48 64 Liczba osób uzależnionych od alkoholu korzystających z bezpłatnych porad dyżurujących specjalistów 94 101 Liczba osób uzależnionych od alkoholu korzystających z terapii grupowych 28 25 Liczba osób współuzależnionych korzystających z bezpłatnych porad specjalistów 170 97 Liczba osób współuzależnionych korzystających z terapii grupowych 39 20 Liczba osób - młodzieży eksperymentującej ze środkami psychoaktywnymi, korzystającej z porad indywidualnych i terapii grupowej 15 14 Liczba podejmowanych czynności zmierzających do zobowiązania osoby uzależnionej od alkoholu do poddania się leczeniu w zakładzie lecznictwa odwykowego 11 8 Źródło: Dane statystyczne MKRPA w Mińsku Mazowieckim. 19
Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych prowadzi od 2002 roku Miński Punkt Informacyjno Konsultacyjny ( MPIK). W ramach działań MPIK oferowana jest pomoc specjalistów psychologów, pedagogów, terapeutów, prawników, a także udział w grupach edukacyjno terapeutycznych dla osób: uzależnionych, współuzależnionych, zagrożonych uzależnieniami, a także młodzieży i osób doświadczających przemocy. Z danych Miejskiej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych wynika, że wzrosła liczba wniosków o wszczęcie postępowania mającego na celu nałożenie obowiązku poddania się leczeniu odwykowemu. Więcej osób, u których występował problem alkoholowy skorzystało z bezpłatnych porad specjalistów dyżurujących w MPIK. Mniej osób skorzystało z oferty Poradni ds. Uzależnień. W formie zajęć grupy edukacyjno - terapeutycznej dla osób uzależnionych od alkoholu i innych osób uzależnionych od alkoholu i innych środków zmieniających świadomość, w 2011r. uczęszczało co tydzień 28 osób, a w 2012r. - 25 osób. W spotkaniach grupy edukacyjno- terapeutycznej dalszego zdrowienia z elementami treningu konstruktywnych zachowań Mój problem w 2011r. uczestniczyły co tydzień 23 osoby, natomiast w 2012r.- 16 osób. Na warsztaty przeznaczone dla osób po leczeniu odwykowym, które chcą zdobyć umiejętności potrzebne do życia w trzeźwości oraz utrwalania abstynencji uczęszczało każdym tygodniu roku 2011-28 osób, a w roku 2012-26 osób. W Powiatowym Urzędzie Pracy w Mińsku Mazowieckim w 2011 roku zarejestrowano 10 osób bezrobotnych niepełnosprawnych z powodu zaburzeń psychicznych, w 2012 roku liczba ta uległa zmniejszeniu o 1 osobę. W 2011 roku zaktywizowano 2 osoby z zaburzeniami psychicznymi, które podjęły pracę zawodową. W roku 2012 liczba ta wzrosła do 3 osób. W latach 2011-2012 żadna z osób bezrobotnych zaburzonych psychicznie nie uczestniczyła w szkoleniach, ani kursach zawodowych. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna jest placówką oświatową prowadzoną przez powiat miński. Swoimi działaniami poradnia obejmuje dzieci z terenu powiatu oraz z miasta Mińsk Mazowiecki. Poradnia psychologiczno - pedagogiczna działa na zasadach określonych przez Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie szczegółowych zasad działania publicznych poradni 20
psychologiczno-pedagogicznych, w tym publicznych poradni specjalistycznych (Dz.U. Nr 228, poz. 1488). Cele poradni psychologiczno pedagogicznej wynikające ze statutu: 1. Podniesienie poziomu rozwoju dzieci i młodzieży: - intelektualnego - poprzez diagnozowanie oraz wspomaganie potrzeb edukacyjnych, prowadzenie terapii pedagogicznej oraz terapii SI, prowadzenie warsztatów ortograficznych, neurorozwoju, terapii czaszkowo - krzyżowej, - emocjonalnego poprzez prowadzenie terapii indywidualnej i rodzinnej, wspieranie w kryzysie, wspieranie w procesie podejmowania decyzji, - społecznego poprzez prowadzenie warsztatów kształtujących różne umiejętności społeczne, prowadzenie edukacji prozdrowotnej. 2. Zwiększenie kompetencji wychowawczych rodziców i nauczycieli poprzez: - szkolenia rad pedagogicznych, - wykłady dla rodziców, - superwizje, - tutoring, - warsztaty umiejętności wychowawczych dla rodziców, - współpracę z placówkami przy opracowywaniu i realizowaniu indywidualnych programów edukacyjno- terapeutycznych oraz planów działań wspierających. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna oprócz wspomagania pracy placówek miejskich i powiatowych placówek oświatowych i działań rodziców, ma za zadanie prowadzenie terapii dzieci i młodzieży, w zależności od rozpoznanych potrzeb, w tym dzieci i młodzieży z zaburzeniami rozwojowymi, z zachowaniami dysfunkcyjnymi, niepełnosprawnych, niedostosowanych społecznie lub zagrożonych niedostosowaniem społecznym, oraz ich rodzin. 21
Centrum Usprawniania w Mińsku Mazowieckim jest prywatnym ośrodkiem zajmującym się kompleksową diagnozą i terapią neurologopedyczną, pedagogiczną, procesów Integracji Sensorycznej i terapią ruchową. Nie posiada umowy z NFZ. Pacjenci Centrum Usprawniania to dzieci od 1 miesiąca życia, młodzież oraz dorośli którzy zgłaszają się z: - nieprawidłowym rozwojem ruchowym, - zaburzeniami integracji sensorycznej, - niepełnosprawnością intelektualną w tym głębokim, - złożoną niepełnosprawnością (wady wzroku, słuchu, niepełnosprawność ruchowa), - mózgowym porażeniem dziecięcym, - autyzmem, - wadami genetycznymi, a także rzadkimi zespołami genetycznymi, - chorobami o nieustalonej etiologii, - zaburzeniami rozwoju mowy, - wadami wymowy, - trudnościami w zakresie ssania, odgryzania, żucia, połykania, oddychania, - po wypadkach komunikacyjnych i innych urazach. Tabela 7. Zestawienie danych statystycznych dotyczących: mieszkańców miasta Mińsk Mazowiecki leczonych w Centrum Usprawniania w latach 2011 i 2012. Rodzaj zaburzenia 2011 2012 Dzieci z zaburzeniami wieku rozwojowego w tym: 53 85 Ze spektrum autyzmu 17 20 Chorobami genetycznymi 5 8 Mózgowym porażeniem dziecięcym 6 7 Źródło: Dane statystyczne Centrum Usprawniania w Mińsku Mazowieckim. EwaMed to ośrodek rehabilitacji dziennej udzielający specjalistycznej opieki dzieciom od 0 do 18 roku życia z różnymi problemami w zakresie centralnego układu nerwowego. Posiada umowę z NFZ. Ośrodek zatrudnia specjalistów: lekarzy, logopedów, 22
fizykoterapeutów, psychologów, pedagogów, terapeutów i masażystów. Oferta Ośrodka zawiera również Biofeedback oraz terapię Integracji Sensorycznej. Od października do grudnia 2011 roku Ośrodek EwaMed udzielił 353 świadczeń dzieciom z zaburzeniami wieku rozwojowego, w okresie styczeń grudzień 2012r. udzielono 3918 świadczeń. Tabela 8. Zestawienie danych statystycznych dotyczących: liczby świadczeń udzielonych przez Ośrodek EwaMed w latach 2011 2012. Pomoc psychologiczna 2011 2012 139 970 świadczeń Pomoc pedagogiczna 199 618 świadczeń Rehabilitacja 912 6420 świadczeń Źródło: Dane statystyczne Ośrodka Rehabilitacji Dziennej EwaMed. Dom Pomocy Społecznej św. Józefa w Mieni prowadzony przez powiat miński świadczy usługi: bytowe, opiekuńcze i wspomagające. Dom przeznaczony jest dla osób obojga płci, których stan zdrowia oraz sytuacja społeczna uzasadniają potrzebę stałego wspierania w ramach usług opiekuńczych i wspomagających. Dom Pomocy Społecznej św. Józefa w Mieni spełnia standardy określone w Rozporządzeniu Ministra Polityki Społecznej z dnia 23.08.2012 roku w sprawie domów pomocy społecznej (Dz. U. 2012, poz. 964) i jest wpisany do rejestru domów pomocy społecznej województwa mazowieckiego pod pozycją nr 48. Dom Pomocy Społecznej w Mieni posiada 80 miejsc dla osób przewlekle chorych psychicznie. Tabela 9. Liczba mieszkańców Mińska Mazowieckiego zamieszkujących w Domu Pomocy Społecznej św. Józefa w Mieni w latach 2011 i 2012. Rok 2011 2012 Liczba osób przewlekle chorych psychicznie 11 10 Uczestnicy biorący udział w terapii zajęciowej 10 9 Mieszkańcy utrzymujący kontakt z rodziną lub środowiskiem 8 8 Źródło: Dane statystyczne Domu Pomocy Społecznej św. Józefa w Mieni. Liczba mieszkańców przewlekle psychicznie chorych w DPS św. Józefa nieznacznie zmalała. 23
Placówki medyczne udzielające pomocy psychiatrycznej mieszkańcom miasta Mińsk Mazowiecki: - Wojewódzki Samodzielny Psychiatryczny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im. prof. dr Jana Mazurkiewicza, ul. Partyzantów 2 / 4, 05-802 Pruszków, - Instytut Psychiatrii i Neurologii, ul. Sobieskiego 9, 02-957 Warszawa, - Samodzielny Wojewódzki Zespół Publicznych Zakładów Psychiatrycznej Opieki Zdrowotnej w Warszawie, ul. Nowowiejska 27, 00-665 Warszawa, - Szpital Wolski im. dr Anny Gostyńskiej. ul. Kasprzaka 17, 01-211 Warszawa, - Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży Sp. Zo.o. w Zagórzu. Ośrodek Rehabilitacji Uzależnień od Substancji Psychoaktywnych ze Współistniejącymi Zaburzeniami Psychotycznymi, Zagórze, 05-462 Wiązowna, - Mazowieckie Centrum Neuropsychiatrii i Rehabilitacji Dzieci i Młodzieży Sp. Zo.o. w Zagórzu. Oddział Psychiatryczny dla dzieci, Oddział Psychiatryczny dla Młodzieży Oddział Leczenia Nerwic Młodzieży ul. 3 maja 127, 05-420 Józefów. Zgodnie z zapisami ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach zdrowotnych finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz. U. z 2008 r. Nr 164, poz. 1027 z późn. zm.) pacjent ma prawo wyboru świadczeniodawcy udzielającego ambulatoryjnych świadczeń specjalistycznych (art. 29) lub szpitalnych (art. 30) spośród wszystkich świadczeniodawców, którzy zawarli umowy o udzielanie świadczeń opieki zdrowotnej z Narodowym Funduszem Zdrowia. Pacjentów nie obowiązuje rejonizacja, wobec czego każdy pacjent ma prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej na terenie całego kraju. System oparcia społecznego odnosi się do zasad leczenia, rehabilitacji i opieki nad osobami, które nie są w stanie zapewnić sobie godziwych warunków egzystencji w społeczności ze względu na przewlekły charakter choroby i często towarzyszące temu braki wypadanie z ról społecznych, niedostatek naturalnych źródeł oparcia lub ubóstwo materialne. 24
Miasto Mińsk Mazowiecki realizuje pomoc osobom chorującym psychicznie i niepełnosprawnym intelektualnie w trzech obszarach: oświata i wychowanie, ochrona zdrowia, Powiatowy Urząd Pracy. Instytucje opisane powyżej udzielają wielopłaszczyznowej pomocy, której podstawowym celem jest poprawa jakości życia. 25
VI. Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Cel główny 1: Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 1.1 Upowszechnienie wiedzy na temat zdrowia psychicznego, kształtowanie zachowań i stylów życia korzystnych dla zdrowia psychicznego, rozwijanie umiejętności. Lp. Nazwa zadania Realizatorzy 1. Psychoedukacja i promowanie zdrowego stylu życia wśród dzieci i młodzieży uczącej się, a także wśród rodziców i nauczycieli poprzez: - systematyczną pracę edukatorów, pedagogów i psychologów prowadzących zajęcia z dziećmi i młodzieżą w świetlicach opiekuńczo wychowawczych w szkołach podstawowych i gimnazjach na terenie miasta, - prowadzenie zajęć edukacyjnych, korekcyjnych, terapeutycznych, rozwijających zainteresowania i zdolności dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 15 lat, a także stwarzanie warunków właściwych do prawidłowego rozwoju zajęcia realizowane w Świetlicy Środowiskowej z Elementami Socjoterapii, ul. Kościelna 18, Mińsk Mazowiecki, - organizowanie w szkołach działań z udziałem specjalisty w zakresie zdrowia psychicznego oraz przeciwdziałania uzależnieniom, - wdrożenie w programach szkolnych systemowego (całościowego) podejścia do promocji zdrowia psychicznego w szkole, obejmującego kontrolowanie zachowania w klasie, rozwój umiejętności społecznych oraz zapobieganie zachowaniom agresywnym wobec słabszych. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas DWP szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne 26
2. Działalność oświatowo- szkoleniowa kształtująca właściwe postawy i zachowania zdrowotne- Program Trzymaj Formę, Program Ograniczenia Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu. Powiatowa Stacja Sanitarno Epidemiologiczna w Mińsku Mazowieckim 3. Podniesienie świadomości środowiska lokalnego na temat promocji zdrowia psychicznego poprzez : - umieszczanie ulotek i plakatów w miejscach ogólnodostępnych, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim - prowadzenie kampanii informacyjnych, organizowanie konferencji celem podnoszenia kwalifikacji osób pracujących z dziećmi, młodzieżą, osobami zagrożonymi wykluczeniem, - szkolenia dla pracowników socjalnych z zakresu pracy z osobami zaburzonymi psychicznie, - specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi. 4. Upowszechnianie informacji dotyczących: dostępnej pomocy psychiatrycznej, psychologicznej, terapeutycznej dla dzieci, młodzieży oraz osób dorosłych, - pomocy dziennej i całodobowej dla osób chorujących psychicznie, osób niepełnosprawnych, osób w podeszłym wieku, - Ośrodków Interwencji Kryzysowej, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas DWP - Ogólnopolskiego Telefonu Zaufania 801-199-990, - Ogólnopolskiego Telefonu Kryzysowego 1161123, - Ogólnopolskiego Telefonu dla Ofiar Przemocy w Rodzinie Niebieska Linia 800-1200 02. 27
Cel główny 1: Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 1.2. Zapobieganie zaburzeniom psychicznym. Lp. Nazwa zadania Realizatorzy 1. - prowadzenie badań i działań diagnostycznych dotyczących poszczególnych uczniów, w tym diagnozowanie indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych, - minimalizowanie skutków zaburzeń rozwojowych i zapobieganie zaburzeniom zachowania, - realizacja różnych form pomocy psychologiczno-pedagogicznej w środowisku szkolnym i pozaszkolnym poszczególnych uczniów, - prowadzenie terapii indywidualnej i grupowej. Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna 2. Działania realizowane w szkołach w oparciu o Programy Szkolnej Profilaktyki, Programy Wychowawcze oraz ogólnopolskie programy profilaktyczne. 3. Propagowanie w szkołach Programu Promocji Zdrowia Psychicznego i zachowań asertywnych Przyjaciele Zippiego. 4. Realizacja zadań określonych w Miejskim Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie oraz Ochrony Ofiar Przemocy w Rodzinie na lata 2012 2016 w mieście Mińsk Mazowiecki. szkoły podstawowe, gimnazja, szkoły ponadgimnazjalne Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim 28
Poradnia Zdrowia Psychicznego w Mińsku Mazowieckim 5. Porady i konsultacje dla osób zagrożonych zaburzeniami psychicznymi. Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas DWP Ośrodek Rehabilitacji Dziennej dla Dzieci EwaMed Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim 6. Motywowanie osób w podeszłym wieku do aktywnego uczestniczenia społecznego i kulturalnego, w życiu społeczeństwa oraz w procesie podejmowania decyzji. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim Caritas Dom Dziennego Pobytu Stowarzyszenie Radość Trzeciego Wieku 29
Cel główny 1: Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 1.3. Zwiększenie integracji społecznej osób z zaburzeniami psychicznymi. Lp. Nazwa zadania Realizatorzy 1. Tworzenie lokalnych grup wsparcia dla osób w trudnych sytuacjach życiowych, narażonych na stres i napięcie: - grupa psychoedukacyjna dla osób doświadczających przemocy, - grupa wsparcia dla dzieci z rodzin dysfunkcyjnych, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - program edukacyjno terapeutyczny- Mój Problem dla osób uzależnionych i współuzależnionych. 2. Tworzenie programów oraz grup wsparcia dla osób uzależnionych, przyjmujących substancje psychoaktywne w sposób ryzykowny lub szkodliwy, a także dla osób eksperymentujących ze środkami psychoaktywnymi: - program korekcyjny dla młodzieży eksperymentującej ze środkami psychoaktywnym ( papierosy, alkohol, narkotyki), Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych - program edukacyjno terapeutyczny dla osób, które chcą wytrwać w trzeźwości, - cykl warsztatów dla osób, które chcą zdobywać umiejętności potrzebne do życia w trzeźwości. 30
3. Tworzenie grup wsparcia dla rodzin osób chorujących psychicznie oraz dla osób chorujących psychicznie. Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas DWP 4. Organizowanie zajęć mających na celu ogólne usprawnienie, rozwijanie umiejętności, poprawę kondycji psychicznej i fizycznej osób chorujących psychicznie. Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas DWP Powiatowy Środowiskowy Dom Samopomocy 5. Upowszechnianie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej: - konsultacje psychiatryczne, - pomoc psychologiczna, Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas DWP Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim - pomoc terapeutyczna, - specjalistyczne usługi opiekuńcze dla osób z zaburzeniami psychicznymi. 6. Organizowanie kampanii informacyjno edukacyjnych dotyczących obecności osób chorujących psychicznie w życiu społeczności: - 7 kwietnia - Światowy Dzień Chorego Psychicznie, Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim - 10 października - Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego. 31
Cel główny 1: Promocja zdrowia psychicznego i zapobieganie zaburzeniom psychicznym. 1.4. Organizacja systemu poradnictwa i pomocy w stanach kryzysu psychicznego. Lp. Nazwa zadania Realizator 1. Wspieranie działań osłonowych w ramach pomocy społecznej zapewniające bezpieczeństwo socjalne osobom doświadczającym przemocy domowej, pomoc finansowa i materialna. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim Poradnia Zdrowia Psychicznego 2. Poradnictwo specjalistyczne: - wsparcie psychologiczne, - psychoterapia, - porady prawne. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim 3. Wsparcie wielofunkcyjne dla osób które znalazły się w trudnej sytuacji życiowej w wyniku: zdarzenia losowego, sytuacji rodzinnej lub przeżyć osobistych. Ośrodek Interwencji Kryzysowej Caritas DWP, Noclegownia dla Bezdomnych Mężczyzn Stowarzyszenia " Pomocna Dłoń" Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim 32
4. Opracowanie i stała aktualizacja informacji z danymi adresowymi miejsc w których można szukać wsparcia i pomocy w sytuacji przemocy, uzależnienia, kryzysu psychicznego. Miejska Komisja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim 33
VII. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej i pomocy niezbędnej do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. Cel główny 2 - Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. 2.1 Upowszechnienie środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej. Lp. Nazwa zadania Realizator 1. Współpraca Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej ze placówkami opieki psychiatrycznej na terenie powiatu oraz z lekarzami rodzinnymi. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim Poradnia Zdrowia Psychicznego w Mińsku Mazowieckim Dom Pomocy Społecznej św. Józefa 2. Współpraca ze Środowiskowym Domem Samopomocy Caritas DWP. Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas DWP Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim, 3. Wykonywanie czynności pielęgniarskich w miejscu zamieszkania osoby zaburzonej psychicznie przez Pielęgniarki Podstawowej Opieki Zdrowotnej (pielęgniarki środowiskowe). 4. Wsparcie rodzin osób chorujących psychicznie. Publiczne i Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej w Mińsku Mazowieckim Środowiskowy Dom Samopomocy Caritas DWP Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim, 34
Cel główny 2. Zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronnej i powszechnie dostępnej opieki zdrowotnej oraz innych form opieki i pomocy niezbędnych do życia w środowisku rodzinnym i społecznym. 2.2 Upowszechnienie zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego. 1. Organizowanie i realizowanie specjalistycznych usług opiekuńczych dla osób z zaburzeniami psychicznymi. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim 2. Informowanie oraz zachęcanie osób z zaburzeniami psychicznymi i ich rodzin do korzystania z usług Środowiskowego Domu Samopomocy Caritas DWP. 3. Wspieranie środowiskowych form pomocy na rzecz osób z zaburzeniami psychicznymi. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim Stowarzyszenie Koniczynka Mazowieckie Stowarzyszenie na rzecz Dzieci i Młodzieży z Mózgowym Porażeniem Dziecięcym Krok Dalej 4. Realizacja pomocy finansowej i rzeczowej na rzecz osoby z zaburzeniami psychicznymi. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim 5. Wsparcie psychologiczne. Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Mińsku Mazowieckim 35