WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZYRODY KLASA VI D Jak słyszymy i widzimy? - podaje przykłady naturalnych i sztucznych źródeł światła, - wie, że światło białe składa się kilku kolorów; wymienia w kolejności kolory tęczy, - podaje przykłady źródeł dźwięków, - wymienia przykłady warunków wpływających na dobre widzenie przedmiot, - przeprowadza obserwacje przejścia światła białego przez pryzmat, - podaje przykłady świadczące o tym, że dźwięki rozchodzą się w różnych ośrodkach, - wie, że światło rozchodzi się po liniach prostych, podaje przykłady, które to potwierdzają, - podaje warunki powstawania tęczy, - rysuje schemat przejścia światła białego przez pryzmat, - wykonuje doświadczenie ilustrujące przenoszenie dźwięków przez ciała stałe, porównuje prędkości rozchodzenia się dźwięków na podstawie zjawisk przyrodniczych, doświadczeń lub pokazów, - wyjaśnia zjawiska: odbicia, rozpraszania, pochłaniania i światła, załamania się promieni świetlnych, - wyjaśnia zjawisko rozszczepienia światła, - wyjaśnia sposób rozchodzenia się dźwięków, - nazywa przyrządy, w działaniu których wykorzystano zjawiska odbicia i załamania światła - udowadnia, że światło białe składa się z wielu barw widmowych, - projektuje i wykonuje doświadczenie ilustrujące przenoszenie dźwięków przez różne ośrodki: ciała stałe, powietrze itp. Miejsce Ziemi we Wszechświecie - zna podstawowe elementy Układu Słonecznego, - wie kim był M. Kopernik, - wie, że Ziemia jest kulą i jakie rodzaje ruchów wykonuje - wymienia nazwy planet Układu Słonecznego, - prawidłowo stosuje pojęcia ; gwiazda, planeta, górowanie Słońca, zachód, wschód Słońca, dzień, noc, doba, - wyjaśnia różnice między planetą i gwiazda, - rozpoznaje gwiazdozbiór Wielkiego Wozu, odnajduje Gwiazdę Polarną, - wie, że w ciągu roku zmienia się dł. drogi Słońca nad widnokręgiem a w ciągu dnia zmienia się jego wysokość, - zna termin globus, - wskazuje na globusie równoleżniki i południki, - zna skutki ruchu obrotowego Ziemi, wymagania na ocenę dostateczną oraz: - wyjaśnia zmiany długości cienia w ciągu roku i dnia, - zna następstwa ruchu obiegowego Ziemi, - zna dowody na kulistość Ziemi, - zna odkrycia M. Kopernika, - zna terminy równoleżnik i południk, podaje różnice między nimi, - określa współrzędne geograficzne na globusie i mapie, - omawia ogólnie oświetlenie Ziemi w poszczególnych porach roku, - wykonuje prosty rysunek rozmieszczenia stref oświetlenia Ziemi, - sprawnie posługuje się atlasem wymagania na ocenę dostateczną, dobrą oraz:
- dostrzega związki między wysokością Słońca, długością cienia a porą roku i dnia, - omawia szczegółowo oświetlenie Ziemi w pierwsze dni astronomicznych pór roku, - rozpoznaje obiekty na globusie i mapie na podstawie współrzędnych geograficznych, - wyjaśnia następstwo pór roku, - wskazuje zależności pomiędzy oświetleniem Ziemi a klimatem, - samodzielnie odczytuje mapy różnotematyczne, - omawia osiągnięcia K. Kolumba, F. Magellana. wymagania na ocenę dostateczną, dobrą, bardzo dobrą oraz: - wyjaśnia związek położenia geograficznego z czasem słonecznym, - wyjaśnia różnice między czasem słonecznym, strefowym i urzędowym, - oblicza różnice czasu na podstawie różnicy dł. geograficznej. Lądy, oceany - wskazuje na globusie i na mapie kontynenty świata - wskazuje na schemacie formy ukształtowania dna morskiego - wskazuje na schemacie strefy życia w morzu - wymienia przykłady i zwierząt żyjących w różnych strefach morza - wskazuje na mapie świata rafę koralową przy wybrzeżach Australii - rozróżnia na schematach przykłady dinozaurów roślino- i mięsożernych - wymienia nazwiska podróżników, którzy dokonali ważnych odkryć geograficznych - wskazuje na globusie i na mapie oceany świata - wyjaśnia pojęcie wszechocean - charakteryzuje szelf kontynentalny - opisuje na schemacie długość i grzbiet fali - omawia przystosowania zwierząt żyjących w różnych strefach morza - charakteryzuje warunki życia i zwierzęta występujące na rafie koralowej - rozumie pojęcia: skamieliny i paleontolog - charakteryzuje przystosowania tyranozaura do drapieżnictwa - omawia odkrycia K. Kolumba - wskazuje na mapie trasy wypraw wybranych podróżników - wskazuje na mapie umowną granicę między Europą i Azją - wyjaśnia sposób powstawania fali morskiej, prądów morskich - charakteryzuje warunki życia w różnych strefach morza - omawia budowę polipa parzydełkowców - wyjaśnia sposób powstawania rafy koralowej - charakteryzuje ryby głębinowe - wyjaśnia jak powstała atmosfera zawierająca tlen - wymienia różnice między wybranymi grupami dinozaurów - podaje przyczyny i skutki wielkich odkryć geograficznych - opisuje wyprawy Ferdynanda Magellana - wyjaśnia zjawisko przypływów i odpływów - charakteryzuje cechy ssaków umożliwiające im życie w morzach - wyjaśnia pojęcie symbioza, podaje przykłady - wymienia kolejność powstawania organizmów na Ziemi - charakteryzuje odkrycia Jamesa Cooka - wyjaśnia przyczyny i sposób powstawania tsunami - przygotuje prezentację multimedialną na temat życia w wybranej strefie morza - omawia wpływ zanieczyszczeń mórz i oceanów na życie ekosystemów morskich - wyjaśnia pojęcia: żywe skamieliny - przygotuje plakat na temat wybranego przez siebie gatunku dinozaura - przygotowuje informacje na temat odkryć geograficznych Barnarda Polaka
Krajobrazy świata poznajemy Świat: Cechy Krajobrazów Afryki, cechy krajobrazów: Europy, obu Ameryk, Azji, Australii i Antarktydy - wymienia trzy krajobrazy Ziemi i podaje przynajmniej ich 3 cechy, - odczytuje z diagramu podstawowe dane meteorologiczne tj. : temp. i opady: max, min. - zna różnice miedzy klimatem i pogodą, - zna składniki klimatu, - odczytuje z diagramu podstawowe dane meteorologiczne tj. : inne dane dotyczące temperatury powietrza i opadów - zna nazwy najważniejszych stref klimatycznych i roślinnych na Ziemi, - podaje min 3 cechy poznanych krajobrazów na Ziemi, - podaje nazwy wybranych roślin i zwierząt typowych dla danej strefy roślinnej, - podaje proste przykłady oddziaływania człowieka na środowisko, - wskazuje najważniejsze obiekty geograficzne związane z danym krajobrazem Ziemi. wymagania na ocenę dostateczną oraz: - dokonuje prostej analizy danych z diagramu temperatury i opadów, - wyjaśnia zależności miedzy strefami oświetlenia Ziemi a strefami klimatycznymi, - podaje cechy charakterystyczne dla poszczególnych stref klimatycznych i na podstawie danych identyfikuje daną strefę, - podaje łańcuchy pokarmowe w danym środowisku, - podaje zależności między środowiskiem, w którym żyją organizmy a tymi organizmami, - sprawnie korzysta z map różnotematycznych. wymagania na ocenę dostateczną, dobrą, bardzo dobra oraz: - wymienia na podstawie wykresu klimatycznego cechy danego klimatu, - wyjaśnia przyczyny zróżnicowania klimatów na Ziemi, - rozumie związek miedzy odległością od morza i szerokością geograficzną a cechami klimatu, - uzasadnia działalność gospodarczą człowieka w strefach najbardziej zurbanizowanych, - analizuje informacje odczytywane z map. wymagania na ocenę dostateczną, dobrą, bardzo dobrą oraz: - rozpoznaje podstawowe klimaty za pomocą wykresów klimatycznych, - rozumie wpływ innych czynników na klimat na Ziemi, - wyjaśnia związki między klimatem a krajobrazem, - wskazuje negatywne i pozytywne działania człowieka w środowisku przyrodniczym i ocenia je. - wyjaśnia następstwo pór roku, - wskazuje zależności pomiędzy oświetleniem Ziemi a klimatem, - samodzielnie odczytuje mapy różnotematyczne, - omawia osiągnięcia K. Kolumba, F. Magellana. wymagania na ocenę dostateczną, dobrą, bardzo dobrą oraz: - wyjaśnia związek położenia geograficznego z czasem słonecznym, - wyjaśnia różnice między czasem słonecznym, strefowym i urzędowym, - oblicza różnice czasu na podstawie różnicy dł. geograficznej. Życie na lądzie - opisuje budowę dżdżownicy, ślimaka winniczka, owada, pająka - podaje miejsca występowania tych organizmów - wyjaśnia, dlaczego płazy zalicza się do zwierząt dwóch środowisk - wymienia kilku przedstawicieli płazów, gadów, ptaków, ssaków - opisuje budowę ciała jaszczurki - rozróżnia na zdjęciach i podaje cechy różniące zaskrońca i żmii zygzakowatej - podaje przykłady ptaków zimujących w Polsce i odlatujących do ciepłych krajów - wyjaśnia pojęcie ssaki - na przykładzie dowolnie wybranego ssaka podaje cechy jego budowy
- omawia znaczenie dżdżownic dla środowiska - charakteryzuje przystosowania dżdżownicy do życia w glebie - opisuje etapy rozwoju motyla - podaje cechy budowy pajęczaków - identyfikuje kleszcze i świerzbowce jako pajęczaki, charakteryzuje miejsca ich występowania - wymienia cechy przystosowujące płazy do życia na lądzie i życia w wodzie - rozróżnia płazy na ogoniaste i bezogonowe - wymienia cechy przystosowujące gady do życia na lądzie - wymienia przykłady gadów żyjących w Polsce - wymienia cechy przystosowujące ptaki do lotu - rozumie zależność kształtów dziobów i kończyn od rodzaju pożywienia ptaków - charakteryzuje przystosowania 2 3 grup ptaków, np. drapieżnych, brodzących i ziarnojadów - wyjaśnia różnice uzębieniu ssaków roślinożernych i mięsożernych - charakteryzuje przystosowania 2 3 grup ssaków łożyskowych - wyjaśnia znaczenie śluzu pokrywającego ciało dżdżownicy i ślimaka winniczka - rozróżnia typy aparatów gębowych owadów - podaje przykłady pozytywnej i negatywnej roli owadów w przyrodzie i życiu człowieka - omawia etapy rozwoju płazów - rozróżnia wybrane gatunki płazów podając ich cechy charakterystyczne - omawia etapy rozwoju gadów - rozróżnia wybrane gatunki gadów podając ich cechy charakterystyczne - wyjaśnia pojęcia: gniazdowniki i zagniazdowniki - wymienia przykłady gniazdowników i zagniazdowników - charakteryzuje przystosowania kangura i kolczatki do życia, - rozróżnia typy piór i podaje ich znaczenie - opisuje budowę pióra ptasiego - omawia rozwój ptaków - kwalifikuje gatunki ptaków do różnych grup - charakteryzuje ptaki należące do nielotów - omawia budowę skóry ssaka - podaje przykłady wytworów naskórka - wyjaśnia pojęcie ssaki łożyskowe - kwalifikuje gatunki ssaków do różnych grup - rozumie i wyjaśnia pojęcie: stekowiec, torbacz - omawia rolę dżdżownic w powstawaniu próchnicy - omawia rolę owadów w zwalczaniu innych owadów, zaliczanych do szkodników - prezentuje ciekawostki na temat różnych pajęczaków - podaje powody ochrony płazów - przygotowuje ciekawostki na temat różnych, wybranych gatunków płazów - przygotowuje ciekawostki na temat różnych, wybranych gatunków gadów - przedstawia informacje na temat kukułki jako ptaka odrzucającego jaja innym ptakom - przygotowuje ciekawostki na temat różnych, wybranych gatunków ssaków łożyskowych Ochrona środowiska: - wymienia 3 4 przykłady globalnych zagrożeń - podaje przykłady działań mających na celu ochronę naszej planety - wie, czym jest czerwona księga zwierząt - wyjaśnia, jak doszło do powstania dziury ozonowej - wyjaśnia,jak powstają kwaśne opady - wymienia przykłady alternatywnych źródeł energii - rozpoznaje symbole międzynarodowych organizacji działających na rzecz ochrony przyrody
- wymienia skutki ocieplenia się klimatu - wymienia i charakteryzuje wybrane programy mające na celu ochronę przyrody w Polsce i na świecie - podaje przykłady działalności Greenpeace - wyjaśnia, na przykładach, przyczyni wymierania i ginięcia niektórych gatunków roślin lub zwierząt - wyjaśnia, na czym polega zrównoważony rozwój - podaje przykłady i charakteryzuje działania proekologiczne podejmowane przez lokalne władze lub środowisko Utrwalamy wiadomości i umiejętności: Ocena dopuszczająca - wie, że wszystkie organizmy zbudowane są z komórek, - rozróżnia na schematach komórki: roślinną, zwierzęca i bakteryjną, - wskazuje na schemacie komórkę grzyba, odróżnia ją od innych komórek, - przygotowuje mikroskop do obserwacji, - prowadzi (z pomocą kolegi lub nauczyciela) obserwację mikroskopową, - wie, że materia zbudowana jest z drobin, - potrafi przeprowadzić doświadczenie związane z pomiarem prędkości biegu lub marszu, - przygotowuje dowolną hodowlę do obserwacji, - zna i przestrzega zasad hodowli, prowadzenia obserwacji, - przeprowadza proste doświadczenie według podanej instrukcji, - obserwuje zwierzęta żyjące w ściółce leśnej - dokonuje pomiaru temperatury, - podaje przykłady korzyści, jakie daje człowiekowi las, - rozróżnia plan od mapy, - odczytuje skale podane na mapach, - wyjaśnia znaczenie skali na mapie, - odnajduje na mapie świata miejsca związane z wyprawę Magellana, - podaje definicje komórki, - nazywa elementy budujące komórkę roślinną i zwierzęcą, - nazywa elementy budujące komórkę grzyba, - ustawia obraz w mikroskopie, - samodzielnie prowadzi obserwację mikroskopową, wykonuje proste rysunki, - podaje przykłady pierwiastków i związków chemicznych, - oblicza prędkość według podanego wzoru, - przygotowuje doświadczenie ilustrujące przewodzenie substancji w roślinie, - przeprowadza dowolną obserwację i określa wynik doświadczenia, - nazywa 3 4 zwierzęta żyjące w ściółce, - wyjaśnia, dlaczego las jest dobrym miejscem na wypoczynek, - odczytuje dane z planu miejscowości lub obiektu, - odczytuje dane z mapy, - podaje odległość rzeczywistą na podstawie odległości na mapie, z uwzględnieniem skali mapy, - sprawnie odczytuje dane z mapy, - określa funkcje poszczególnych elementów komórki roślinnej i zwierzęcej, - podaje różnice między komórka roślinna a zwierzęcą, - podaje różnice między komórką grzyba a komórkami roślinną a zwierzęcą, - wykonuje schematyczny rysunek oglądanego pod mikroskopem preparatu, - wyjaśnia, na czym polega reakcja chemiczna, - oblicza czas lub drogę, znając pozostałe dane, - dokonuje analizy i obserwacji, - wyciąga wnioski z doświadczeń,
- charakteryzuje życie i funkcje pełnione przez mrówki w mrowisku, - interpretuje wyniki pomiarów, - wyjaśnia i podaje przykłady symbiozy w lesie, - podaje cechy planu, - podaje cechy mapy, - klasyfikuje skale od najmniejszej do największej, - wykorzystuje dane z różnych map hipsometrycznej i tematycznych, - charakteryzuje budowę komórki bakteryjnej, - rozumie czym jest wirus, - samodzielnie opisuje wykonany rysunek, - przedstawia budowę atomu, - poprawnie określa jednostki prędkości, drogi lub czasu, - wyciąga wnioski z doświadczeń, stawia hipotezy i określa sposoby weryfikacji ich, - charakteryzuje życie wybranego przez siebie zwierzęcia żyjącego w ściółce leśnej, - wyjaśnia pojęcie transpiracja, - projektuje plan przykładowego budynku lub terenu wokół szkoły, - analizuje informacje zawarte w różnych legendach map, podaje ich cechy wspólne, - projektuje zadania polegające na przeliczaniu skali, - wykorzystuje współrzędne geograficzne do identyfikowania obiektów geograficznych na mapie, - wyjaśnia pojecie komórczak, podaje przykłady komórczaków, - definiuje: protony, elektrony, neutrony - projektuje własne doświadczenia na dany temat Na czerwono zaznaczono wymagania edukacyjne na koniec I okresu, a na czarno na koniec II okresu.