Zarządzanie gospodarstwem rolnym ze szczególnym uwzględnieniem korzyści z prowadzenia rachunkowości rolniczej w gospodarstwie rolnym Rachunkowość w gospodarstwie rolnym 1
ZAKRES I PRZYDATNOŚĆ RACHUNKOWOŚC Rachunkowość wyrosła z potrzeby wspomożenia pamięci ludzkiej w kontroli zasobów i przebiegu działalności jednostki gospodarczej Jest ona potrzebna szczególnie w jednostkach które sa zorientowane na rynek 2
RACHUNKOWOŚĆ JEST NARZĘDZIEM DLA WYTWARZANIA SZCZEGÓLNEGO RODZAJU INFORMACJI 3
CEL RACHUNKOWOŚCI Dostarczanie odpowiednich informacji (a nie danych rachunkowych których liczba jest znaczna) przedstawianych w mierniku pieniężnym: 1. stanu i zmianach zasobów gospodarstwa rolnego w ciągu roku obrachunkowego 2. źródeł finansowania zasobów 3. przebiegu działalności 4. wyników działalności 4
RACHUNKOWOŚĆ JEST BARDZO CZĘSTO UTOŻSAMIANA Z DOKONYWANIEM ZAPISÓW JEST TO JEDNAK NIEUPOWAŻNIONE UPROSZCZENIE 5
CZYM JEST RACHUNKOWOŚĆ? Bardzo często rachunkowość bywa utożsamiana z prowadzeniem zapisów. Jest to jednak daleko idące uproszczenie 6
CZYM JEST RACHUNKOWOŚĆ? Przez pojęcie rachunkowości należy rozumieć całościowy i zwarty system systematycznego gromadzenia i przetwarzania danych oraz prezentowania informacji ekonomicznofinansowych 7
3 główne części rachunkowości Księgowość Rachunek kosztów Sprawozdawczość finansowa 8
1. część rachunkowości Księgowość ma za zadanie tworzenie bazy danych dla systemu rachunkowości. Działalność tą nazywa się często prowadzeniem ksiąg rachunkowych. Na podstawie zarejestrowanych danych ilościowych i wartościowych, możliwe jest opisanie w jednostkach pieniężnych stanu i obrotu różnego rodzaju materiałów i produktów. To umożliwia przygotowanie zestawów informacji wyjściowych służących podejmowaniu decyzji. 9
2. część rachunkowości Rachunek kosztów obejmuje działania służące odzwierciedleniu procesu zaopatrzenia, produkcji i zbytu w ustalonym przedziale czasu 10
3. część rachunkowości Sprawozdawczość finansowa obejmuje zestaw informacji wytwarzanych przez system rachunkowości. 11
Rachunkowość finansowa informuje o stanie finansowo-majątkowym gospodarstwa rolnego i uzyskanym wyniku finansowym. Informacje przekazywane są głównie na zewnątrz gospodarstwa. Opracowane na jej podstawie sprawozdania finansowe mają jednolity format i muszą być ujawniane. Ten rodzaj rachunkowości jest regulowany prawnie (przez Ustawę o rachunkowości, prawo podatkowe itp.) i podlega kontroli finansowej z zewnątrz. Podstawą prawną jest ustawa o rachunkowości z dnia 29 września 1994 r., tekst po nowelizacji z dnia 13 listopada 2000 r., Dziennik Ustaw z roku 2002, Nr 76 poz. 694 z późniejszymi zmianami. 12
Rachunkowość zarządcza to system dostarczania informacji dla kierownictwa, wykorzystywanych w planowaniu i kontroli działalności przedsiębiorstwa oraz w podejmowaniu decyzji umożliwiających bardziej efektywne jego funkcjonowanie 13
GŁÓWNE CELE RACHUNKOWOŚCI ZARZĄDCZEJ Gromadzenie danych PRZESZŁOŚĆ Rozwiazywanie problemów TERAŹNIEJSZOŚĆ Controlling TERAŹNIEJSZOŚĆ Panowanie - PRZYSZŁOŚĆ 14
Linia czasu System sprawozdawczości finansowej w rachunkowości zarządczej Przeszłość Stan bieżący Plan 31.12.2011 r. 31.12.2012 r. 31.12.2013 r. Bilans finansowy według stanu z 31.12.2011 r. Sprawozdania dynamiczne Sprawozdanie o przepływie pieniędzy w 12 miesiącach 2012 r. Rachunek wyników dla 12 miesięcy 2012 r. Sprawozdania statyczne Bilans finansowy według stanu 31.12.2012 r. Sprawozdanie o własnym kapitale z 31.12.2012 r. Projekt bilansu finansowego według stanu 31.12.2013 r. Plan przepływu pieniędzy w 12 miesiącach 2013 r. Projekt rachunku wyników dla 12 miesięcy 2013 r. 15
Dane gromadzone w ramach rachunkowości służą do: 1. Oceny efektów podjętych decyzji, poprzez: coroczne określania dochodów gospodarstwa rolnego, analizę jego działalności. Jest to ocena ze stanu przeszłego 16
Dane gromadzone w ramach rachunkowości służą do: 2. Oceny efektów planowanych decyzji, poprzez: wykonywanie scenariuszy dla oceny skutków projektowanych zmian w gospodarstwie 17
Rachunkowość podatkowa jest obligatoryjna, dostosowana do przepisów prawa podatkowego, obejmuje w zasadzie dwa typy: 1. uproszczona rachunkowość dotycząca przedsiębiorstw osób fizycznych, spółek cywilnych, spółek jawnych, spółek partnerskich, jeżeli ich obroty nie przekroczyły 1.200.000. Formy rachunkowości uproszczonej to: karta podatkowa- polegająca na opłacaniu podatku za okresy miesięczne w wysokości ustalonej decyzją administracyjną Urzędu Skarbowego, na podstawie odpowiednich przepisów. Wysokość podatków nie jest zależna od osiąganych przychodów lecz zależy m.in. od ilości zatrudnionych osób, wielkości miejscowości, w jakiej prowadzona jest działalność ryczałt ewidencjonowany oznaczający opodatkowanie przychodów z działalności według określonych w przepisach stawek podatkowych podatkowa księga przychodów i rozchodów polegająca na prowadzeniu ewidencji w celu ustalenia dochodu (dochód to różnica pomiędzy przychodami a kosztami) 2. ewidencje prowadzone łącznie z rachunkowością finansową dla ustalenia dochodu podatkowego. Dotyczy to jednostek prowadzących księgi rachunkowe - pełną księgowość. 18
10 zasad rachunkowości 1.Zasada podmiotowości- wszelkie zjawiska interpretowane są z punktu widzenia jednostki. Polega też na oddzieleniu majątku właścicieli i majątku jednostki. 2. Zasada kontynuacji działania (ciągłości działania) - oznacza, że w dającej się przewidzieć przyszłości jednostka nie zamierza likwidować ani ograniczać działalności, ma to wpływ na wycenę majątku. 3. Zasada miernika pieniężnego- (rachunkowość posługuje się kategoriami wyróżnionymi w mierniku pieniężnym, w Polsce Zł.) 4. Zasada periodyzacji (roku obrachunkowego)- wyraźny podział na okresy sprawozdawcze i przedstawienie wyników działalności za te okresy. Podstawowym okresem sprawozdawczym jest rok obrotowy i poszczególne miesiące tego roku. Rok obrotowy to kolejne 12 miesięcy, ale nie zawsze kalendarzowy. 5. Zasada realizacji- Skutki transakcji wykazuje się w sprawozdaniu tego okresu, w którym one wystąpiły, bez względu na to, czy rozrachunki z nimi związane zostały uregulowane, czy nie. Zasada często określana jako MEMORIAŁU. W wyniku tej zasady powstają należności i zobowiązania. A przychody i koszty są różne od wpływów i wydatków pieniężnych. 6. Zasada ostrożności (konserwatyzmu)- przychody i zyski wprowadza się do ksiąg przy całkowitej pewności ich pozyskania, a koszty i straty wtedy, gdy są one prawdopodobne. 7. Zasada współmierności kosztów i przychodów- oznacza, że na wynik danego okresu wpływają nie wszystkie poniesione koszty, w tym okresie, lecz te, które przyczyniły się do powstania przychodów. 8. Zasada porównywalności- przyjęte zasady postępowania, merytoryczne i formalne powinny obowiązywać w kolejnych okresach. 9. Zasada istotności- oznacza, że wszystkie znaczące zdarzenia gospodarcze powinny być udokumentowane, ujawnione w sprawozdaniu. Można pominąć szczegółową dokumentację drobnych operacji, zwłaszcza, gdy koszt pozyskania informacji przekracza wartość tej informacji. Zasada istotności wymaga również określenia poszczególnych wartości składników sprawozdania bez możliwości ich kompensaty. 10. Zasada dokumentacji zdarzeń i wyceny ewidencyjnej składników wg kosztów historycznych, ceny nabycia- stosowane są także inne sposoby wyceny. 19
Zakres rachunkowości rolniczej (na przykładzie Polskiego FADN) Dotyczy wyłącznie gospodarstwa rolnego, Odzwierciedla stan i strukturę składników majątkowych a także stan i strukturę źródeł zobowiązań, Odzwierciedla strukturę przychodów i kosztów na poziomie gospodarstwa rolnego. 20
Zakres, format i sposób wpisywania danych, niezbędnych do wykonania sprawozdania z gospodarstwa rolnego FADN, są precyzyjnie opisane w rozporządzeniu Komisji. Dzięki temu możliwe jest tworzenie wspólnych zbiorów danych z gospodarstw funkcjonujących na obszarze Unii Europejskiej. 21