Choroby Płuc Prof.dr hab. Kazimierz Roszkowski-Śliż

Choroby Płuc Prof.dr hab. Kazimierz Roszkowski-Śliż Ocena sytuacji stanu obecnego i perspektywy rozwoju specjalizacji w dziedzinie chorób płuc Ogólna ocena dziedziny Ocenę skali problemu, jakim są układu oddechowego w Polsce przeprowadzono na podstawie analizy umieralności i zapadalności z powodu chorób układu oddechowego o znacznym rozpowszechnieniu takich, jak: nowotwory układu oddechowego /także na podstawie zachorowalności/ przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma oskrzelowa zapalenie płuc gruźlica/także na podstawie zapadalności/ Znana jest ograniczona wartość danych dotyczących umieralności wg przyczyn pochodzących z karty zgonu. Jednak na podstawie kształtowania się tych danych w czasie można ocenić tendencje w tym zakresie. Przedstawiono dane dotyczące zgonów z powodu w/w chorób i zespołów chorobowych w 2008r. i w latach 1980-2008r. W Polsce podobnie jak w większości krajów uprzemysłowionych układu oddechowego są jednym z najważniejszych problemów zdrowotnych o tendencji wzrostowej. Aktualnie są czwartą w kolejności po chorobach układu krążenia, nowotworach, wypadkach i zatruciach, najczęstszą przyczyną zgonów. Najważniejsze znaczenie ze względu na rozpowszechnienie oraz ciężkość następstw inwalidztwo, zgony - mają w grupie chorób układu oddechowego: nowotwory układu oddechowego, przewlekła obturacyjna choroba płuc, astma oraz ostre układu oddechowego, zdominowane przez zapalenie płuc. Znaczny spadek rejestrowanej umieralności z powodu niektórych zespołów czy jednostek chorobowych w analizowanym okresie nie zawsze może być tłumaczony jako wynik tylko poprawy terapii tak z pewnością jest w przypadku astmy, ale tak nie jest w przypadku zgonów z powodu zespołu serca płucnego. Skala tego spadku w ciągu 25 lat o 90% - przemawia za zmiennością preferencji rozpoznawczych lekarzy notyfikujących przyczynę zgonu chorego. W 2008r. układu oddechowego łącznie ze zgonami z powodu gruźlicy, nowotworów układu oddechowego i zespołu serca płucnego zostały uznane za przyczynę śmierci 43.892 chorych. Współczynnik umieralności z powodu tych chorób 115,0. Taki poziom utrzymuje się od 1990r. Z powodu chorób układu oddechowego wg klasyfikacji ICD-10 (- J00 - J99) (bez zespołu serca płucnego, nowotworów i gruźlicy) zmarło 18.467 chorych współczynnik 48,4. Te ostatnie były zbliżone do poziomu w 2000r. Największy udział w umieralności z powodu chorób układu oddechowego mają zapalenie płuc i przewlekła obturacyjna choroba płuc. W ocenianym roku zarejestrowano 8.771 zgonów z powodu zapalenia płuc. Zgony z 1

tego powodu stanowiły 47,5% ogólnej liczby zgonów z powodu chorób układu oddechowego. Zgony te dotyczą głównie ludzi starszych w wieku 70 lat i więcej. Zgony stanowiły w tej grupie wiekowej 76,3% ogółu zgonów z tej przyczyny. Dominujący udział zgonów w tej grupie wiekowej jest rejestrowany od lat sześćdziesiątych. Towarzyszył im stały i szybki spadek umieralności z powodu zapalenia płuc wśród niemowląt. W roku 1965 zmarło z powodu zapalenia płuc 9.145 niemowląt i stanowiło to 45,8% ogółu zgonów z tej przyczyny (była to obok biegunek najczęstsza przyczyna zgonu niemowląt) w 2006r. odpowiednio 40 zgony 0,5% ogółu zgonów z tej przyczyny. W 2008r. umieralność z powodu przewlekłej obturacyjnej płuc wynosiła 7211. Współczynnik zapadalności 18,9/100000. Zgony z powodu przewlekłej obturacyjnej płuc podobnie jak chorobowość z jej powodu, występują głównie wśród ludzi starszych i ta tendencja pogłębia się od wielu lat. Zgony w grupie chorych w wieku 70 lat i więcej stanowiły w 2008r. 74,3% a w 1970 56,6%. Za pozytywny objaw należy uznać dalsze zmniejszenie liczby zgonów z powodu astmy z 3.441 w 1980 roku do 627 w 2008r. Współczynniki umieralności zmniejszyły się w tym okresie odpowiednio z 9,7 na 1,6. Tak znaczny spadek jest następstwem poprawy w leczeniu, a zwłaszcza w leczeniu stanu astmatycznego. Wśród chorób układu oddechowego szczególne miejsce ze względu na częstość występowania oraz utrzymującą się na niskim poziomie skuteczność leczenia mają nowotwory układu oddechowego. W 2005 roku zarejestrowano 15.289 zachorowań na raka płuca (C-33, C-34) wśród mężczyzn i 4.813 wśród kobiet. Współczynniki zapadalności odpowiednio 82,8 i 24,4. Rak płuca jest najczęściej występującym nowotworem u mężczyzn 25,2% ogółu nowotworów i trzecim (7,8%) w kolejności po raku sutka i raku jelita grubego nowotworem u kobiet. W ostatniej dekadzie znaczącemu spowolnieniu, a nawet zahamowaniu, uległa dynamika wzrostu zachorowań, jednak dotyczy to tylko mężczyzn. Wśród nich już od 20 lat nie obserwuje się wzrostu zachorowań w grupach wieku poniżej 50 roku życia, a od kilku lat także w grupie do 70 r.ż. U kobiet nadal utrzymuje się tendencja wzrostowa zachorowalności, choć jej tempo uległo spowolnieniu. Wzrost zachorowań jest rejestrowany u kobiet we wszystkich grupach wiekowych powyżej 45 lat. Tempo tego wzrostu uległo spowolnieniu w ostatnich latach. Podobne tendencje epidemiologiczne występują w zakresie umieralności z powodu raka płuca. Dotyczy to rozkładu zgonów wg płci i wieku. Mimo wzrostu umieralności u mężczyzn w porównaniu z rokiem poprzednim to nie była ona wyższa od rejestrowanej w 2002. U kobiet kontynuowana jest tendencja wzrostowa umieralności. Umieralność z powodu raka płuc podobnie jak zachorowalność jest znacząco wyższa u mężczyzn, niż u kobiet: 16.562 zgonów wśród mężczyzn i 4.953 wśród kobiet; odpowiednio współczynniki w 2005r.: 89,7 u mężczyzn i 25,1 u kobiet. Dynamika wzrostu umieralności była wyższa u kobiet niż u mężczyzn. W latach 1980-2005 umieralność wzrosła o 53,3% wśród mężczyzn i o 153,5% u kobiet. Umieralność z powodu nowotworów układu oddechowego była prawie 30 x większa niż z powodu gruźlicy i ponad 3 x wyższa niż z powodu przewlekłej obturacyjnej płuc. Zapadalność na gruźlicę Po raz pierwszy od 1993r. w 2007 roku nie zarejestrowano spadku zachorowań na gruźlicę w porównaniu z rokiem poprzednim. Nastąpił wzrost zarejestrowanych zachorowań. Zarejestrowano go wśród mężczyzn i wśród mieszkańców wsi. Skala tego wzrostu jest nie wielka współczynnik zapadalności wzrósł o 0,9%. W ostatnim pięcioleciu tempo zmienności zarejestrowanej zapadalności było zróżnicowane i wynosiło w kolejnych latach: - 3,3%, - 6,0%, -2,4%, -7,4% i + 0,9%. Średnie roczne tempo spadku zapadalności w ocenianym pięcioleciu wynosiło 3,6% i było wolniejsze niż w poprzednim pięcioleciu 1998-2002 2

5,3%. W skali krajów Unii Europejskiej jest to mierne tempo spadku niezmniejszające dystansu, jaki dzieli Polskę od krajów z najlepszą sytuacją epidemiologiczną gruźlicy w Europie. Zahamowanie tendencji spadkowej jest prawdopodobnie bardziej wynikiem poprawy w zgłaszaniu nowych zachorowań, niż rzeczywistym wzrostem i odwróceniem tendencji spadkowej. Za taką interpretacją przemawiają zróżnicowane tempa spadku zapadalności w ocenianych latach, świadczące o braku stabilności w systemie wykrywania i/lub rejestracji zachorowań. Nadal istnieją województwa, w których utrzymuje się niedorejestrowanie zachorowań na gruźlicę. W 2007r. zarejestrowano 8.642 zachorowania na gruźlicę i było o 4660 mniej niż przed dziesięcioma laty. Zapadalność na gruźlicę wszystkich postaci 22,7 była o 34,0% niższa niż przed dziesięcioma laty. Dominującą postacią gruźlicy tak jak w latach poprzednich była gruźlica płuc 8.014 zachorowań współczynnik 21,0 - stanowiła ona 92,7% wszystkich zachorowań. Chorzy tylko na gruźlicę pozapłucną 628 współczynnik 1,6 stanowili 7,3% ogółu nowo zarejestrowanych. Ponadto zarejestrowano 75 przypadków gruźlicy pozapłucnej, której towarzyszyła gruźlica płuc. Te przypadki zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia rejestrowane są w grupie gruźlicy płuc. Znaczący spadek zarejestrowanych zachorowań na gruźlicę pozapłucną i utrzymujący się od wielu lat niski odsetek przypadków gruźlicy pozapłucnej jest prawdopodobnie spowodowany niezgłaszaniem tych przypadków, rozpoznawanych i leczonych przez lekarzy różnych specjalizacji. Najczęstszą postacią gruźlicy pozapłucnej było gruźlicze zapalenie opłucnej 264 zachorowania - stanowiąc 42,0% wszystkich przypadków tej lokalizacji. Dalszymi najczęstszymi postaciami gruźlicy pozapłucnej w 2007r. były: gruźlica obwodowych węzłów chłonnych- 114 chorych; gruźlica kości i stawów 85, w tym było 49 przypadków gruźlicy kręgosłupa; gruźlica narządów moczowo-płciowych 80, w tym 64 narządów moczowych i 16 narządów płciowych. Z innych postaci gruźlicy pozapłucnej zarejestrowano 12 zachorowań na gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Nie zarejestrowano zachorowań wśród dzieci na tę postać gruźlicy. Zapadalność na gruźlicę narasta wraz z wiekiem od 1,2 wśród dzieci do 14 roku życia do 41,2 wśród osób w wieku 65 lat i więcej. Mediana wieku zachorowań na gruźlicę mieściła się nadal w przedziale 50-54 lata. Zarejestrowano 74 zachorowania wśród dzieci. W tej liczbie było 8 zachorowań wśród dzieci niebędących polskimi obywatelami. Współczynnik zapadalności dzieci polskich 1,1. Wśród tych zachorowań było 35 przypadków gruźlicy płuc i 39 przypadki gruźlicy pozapłucnej. Diagnoza została potwierdzona bakteriologicznie w 31 przypadkach i stanowiło to 41,9% zachorowań tej grupy. Zachorowania wśród dzieci stanowiły 0,9% ogółu zachorowań na gruźlicę w 2007 roku. Poza województwami lubuskim, łódzkim i świętokrzyskim, w którym nie zarejestrowano żadnego zachorowania w pozostałych skala tych zachorowań była różna. Od pojedynczych przypadków w woj.woj.: podkarpackim, podlaskim i warmińskomazurskim do 31 zachorowań w woj. mazowieckim. Tylko w 3 województwach ich liczba była większa niż 5 zachorowań. W przekroju wojewódzkim najwyższa była zapadalność w woj. mazowieckim 3,9 i zachodnio-pomorskim 2,3. Zachorowania wśród dzieci polskich utrzymywały się na poziomie roku poprzedniego. Wzrost zachorowań w porównaniu z rokiem poprzednim spowodowany został zachorowaniami wśród dzieci obcokrajowców. Ze względu na trudności w diagnostyce gruźlicy wśród dzieci, nadal pozostaje aktualny postulat Instytutu Gruźlicy i Chorób Płuc rozpoznawania gruźlicy wśród dzieci, przez co najmniej 2 lekarzy specjalistów niezależnych od siebie, najlepiej w ośrodku z dobrym zapleczem diagnostycznym. W 2007 roku zarejestrowano 136 przypadków zachorowań na gruźlicę wśród młodzieży współczynnik 4,9. Bardzo powoli zmienia się struktura zachorowań wg wieku. W ciągu 3

minionej dekady udział zachorowań ludzi starszych 65 lat i więcej w ogólnej zapadalności wzrósł z 23,1% w 1998 do 24,4% w 2007r. Nadal, mimo tendencji spadkowej wysoki w porównaniu z krajami o lepszej sytuacji epidemiologicznej jest udział chorych na gruźlicę w grupie wieku 20-44. W roku 2007 tacy chorzy stanowili 29,5% ogółu zachorowań; w roku 1998 38,1%. Podobnie jak w latach poprzednich mężczyźni nadal chorują na gruźlicę ponad dwukrotnie częściej, niż kobiety. Zarejestrowano 5.796 zachorowań wśród mężczyzn wsp 31,5 i 2.846 zachorowań wśród kobiet wsp 14,5. Zachorowania wśród mężczyzn stanowiły 67,1% (66,3%) ogółu zachorowań. Stosunek zachorowań mężczyźni/ kobiety 2,0. Tempo spadku zapadalności w obu tych grupach było w ubiegłej dekadzie podobne. Kontynuowane były również dotychczasowe tendencje w zakresie zapadalności na gruźlicę wśród mieszkańców miast i wsi. I tak w 2007r. zarejestrowano 5.077 zachorowań w miastach i 3.565 zachorowania wśród mieszkańców wsi. Zapadalność mieszkańców wsi 24,2 była wyższa niż mieszkańców miast 21,7. Wśród ogółu nowo zarejestrowanych było 5.433 chorych, u których rozpoznanie zostało potwierdzone w badaniu bakteriologicznym (w posiewie). Zapadalność na gruźlicę potwierdzoną bakteriologicznie: 14,3 a w przypadku gruźlicy płuc 13,7. Tacy chorzy stanowili 62,9% ogółu chorych na gruźlicę. Wśród chorych na gruźlicę płuc - odsetek ten wynosił 65,2%. Wśród 628 chorych na gruźlicę pozapłucną u 210 33,4% diagnoza została potwierdzona bakteriologicznie. W grupie dzieci odsetek ten był nieznacznie niższy - 41,9%. Chorzy na gruźlicę płuc, u których prątki stwierdzono już w bakterioskopii było takich 3.305 wsp. 8,7 i stanowili 41,2% tej grupy. Zarówno odsetek przypadków potwierdzonych we wszystkich badaniach bakteriologicznych, jak i tych potwierdzonych w badaniu bakterioskopowym plwociny jest mimo tendencji wzrostowej, nadal niezadowalający i niższy niż w większości krajów, z dobrą sytuacją epidemiologiczną. Ta sytuacja, wymaga poprawy w zakresie diagnozowania gruźlicy przez lekarzy właściwe wykorzystanie badań bakteriologicznych, jak i poprawy jakości tych badań. Dostępność do tych badań jest zadowalająca i nie może ona być wytłumaczeniem tak znacznego zróżnicowania w tym zakresie między województwami: od 54,9% przypadków gruźlicy płuc potwierdzonych bakteriologicznie w woj. pomorskim i 54,9% w woj. śląskim do 88,9% w woj. kujawsko-pomorskim i 82,1% w woj. małopolskim. Utrzymują się znaczne różnice w zapadalności na gruźlicę między województwami. W 2007r. najwyższą zapadalność na gruźlicę zarejestrowano w woj.woj.: lubelskim 35,4, świętokrzyskim 30,9, i łódzkim 28,7. Najniższą, w skali kraju, zapadalność na gruźlicę rejestrowano w woj.woj.: lubuskim 11,5, podlaskim 15,4 i wielkopolskim 15,8. Jednak we wszystkich tych trzech województwach w 2007r. wystąpiły znaczne zaburzenia w zakresie zgłaszalności zachorowań z tych województw do Krajowego Rejestru Zachorowań. Wzrost zapadalności w porównaniu z rokiem poprzednim zarejestrowano w 6 województwach, były to woj.woj.: dolnośląskie, mazowieckie, opolskie, śląskie, warmińsko-mazurskie i wielkopolskie Poza województwem wielkopolskim, w którym nastąpiły w ostatnich dwóch latach zaburzenia w zgłaszalności zachorowań, tylko w województwach: śląskim i warmińsko-mazurskim wzrost ten przekraczał 5% i był niższy niż 10%. W pozostałych 10 województwach zarejestrowano spadek zapadalności na gruźlicę. Największy był on w woj. lubuskim - 32,7%, podlaskim - 13,9% i pomorskim - 10,4%.Tak znaczne wahania zapadalności w tak krótkim czasie wskazują na brak stabilnego systemu wykrywania i rejestracji nowych zachorowań. Należy podjąć działania współpraca z lecznictwem podstawowym i specjalistycznym, ale także działania administracyjne w celu poprawy realizacji ustawowego obowiązku zgłaszania zachorowań/zgonów z powodu gruźlicy. 4

Wśród nowo zarejestrowanych chorych było 228 więźniów stanowili oni 2,8% ogółu nowo zarejestrowanych chorych. Tylko u 8 osadzonych gruźlica rozwinęła się w więzieniu. Wśród chorych zarejestrowanych z powodu gruźlicy w 2007r. było 55 cudzoziemców. Stanowiło to 0,5% ogółu nowo zarejestrowanych. W tej liczbie jest 20 Czeczeńców i 11 Wietnamczyków. W chwili obecnej ta liczba chorych cudzoziemców nie wpływa w sposób istotny na sytuację epidemiologiczną w Polsce. Jednak utrzymująca się tendencja wzrostowa nakazuje monitorowanie tego potencjalnego zagrożenia. Nie stanowią również problemu epidemicznego zachorowania na gruźlicę wśród osób zakażonych HIV. Według niepełnych danych, takich zachorowań zgłaszano do Instytutu Gruźlicy w ostatnich latach kilkanaście rocznie. Tymczasem wg danych Państwowego Zakładu Higieny w 2007r. u 33 chorych na HIV/AIDS gruźlica była chorobą wskaźnikową. W 2007r. zmniejszyła się liczba rejestrowanych chorych wydalających prątki oporne, na co najmniej 1 lek p/prątkowy wśród chorych prątkujących było ich 226 i stanowili 4,3% chorych na gruźlicę płuc prątkujących. W grupie tej było 59 chorych, u których stwierdzono wielolekową oporność prątków tj. oporność, na co najmniej 2 leki: INH i RMP (równocześnie). W tym był jedna osoba z rozszerzoną wielolekową opornością. Chorzy ci stanowili 1,1% ogółu chorych na gruźlicę płuc prątkujących. Kontynuowana jest tendencja spadkowa w grupie chorych na gruźlicę płuc przewlekłą tzw. chroników. Było ich w całej Polsce 113 współczynnik 0,3. Stanowią oni 2,2% chorych na gruźlicę płuc prątkujących. Umieralność W Polsce w sytuacji pełnej dostępności i ciągłości dostaw skutecznych leków przeciwprątkowych, ich bezpłatności dla chorych, umieralność z powodu gruźlicy, tak jak w krajach o podobnych systemach ochrony zdrowia przestała być głównym wskaźnikiem sytuacji epidemiologicznej. Obecnie umieralność z powodu gruźlicy traktowana jest jako negatywny miernik oceny realizacji programu zwalczania gruźlicy w dwóch jego najważniejszych elementach wykrywaniu i leczeniu. W 2007r. gruźlicę jako przyczynę zgonu rozpoznano u 739 zmarłych. Współczynnik umieralności był niższy niż w roku poprzednim 1,9. Podobnie jak w latach poprzednich gruźlica płuc była główną przyczyną zgonów - z jej powodu zmarło 716 chorych współczynnik 1,9. Z powodu gruźlicy o j lokalizacji zmarło 23 chorych. Zgony z powodu gruźlicy stanowiły 0,2% ogółu zgonów w Polsce i 31,5% zgonów z powodu wszystkich chorób zakaźnych i pasożytniczych. Wśród zmarłych z powodu gruźlicy znaczący jest udział ludzi starszych w wieku 65 lat i więcej stanowili oni 39,5% ogółu zmarłych z tej przyczyny. Współczynnik umieralności w tej grupie był najwyższy i wynosił 5,7. W 2007 roku zmarło z powodu gruźlicy jedno dziecko (woj. małopolskie) z powodu gruźliczego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu. Nie zarejestrowano natomiast zgonów z tej przyczyny wśród młodocianych. Mężczyźni umierają z powodu gruźlicy prawie czterokrotnie częściej, niż kobiety odpowiednio współczynniki 3,1 i 0,8. Po raz pierwszy od wielu lat umieralność z powodu gruźlicy mieszkańców miast była wyższa niż mieszkańców wsi współczynniki odpowiednio 2,1 i 1,7. W przekroju wojewódzkim podobnie jak w roku poprzednim najwyższą umieralność z powodu gruźlicy zarejestrowano w województwach o wysokiej zapadalności na gruźlicę. Były to woj.woj. śląskie 3,2, łódzkie 3,0 i świętokrzyskie 2,6. Niskiej zapadalności na gruźlicę towarzyszyła niska umieralność z jej powodu. Tak było w woj.woj.: małopolskim 1,0 i wielkopolskim 1,0. Realizacja szczepień BCG 5

W roku 2007 zaszczepiono BCG 361.704 noworodków, co stanowiło 93,3% ogółu żywo urodzonych noworodków. We wszystkich województwach odsetek zaszczepionych noworodków był wyższy niż 90%. Prognoza zapotrzebowania na usługi zdrowotne dziedzinie chorób płuc Zapotrzebowanie na świadczenia zdrowotne w zakresie chorób układu oddechowego w najbliższym przedziale czasowym około 5 lat wydaje się pozostawać na obecnym poziomie. Biorąc pod uwagę tendencje spadkowe w zapadalności na gruźlicę zapotrzebowanie na świadczenia w tym zakresie powinno powoli maleć. Natomiast w związku ze starzeniem się społeczeństwa powinno w przyszłości wzrastać zapotrzebowanie na świadczenia w zakresie przewlekłej obturacyjnej płuc w tym najbardziej na domowe leczenie tlenem. Pozostałe schorzenia układu oddechowego w kategoriach średnioterminowych wydają się być epidemiologicznie stabilną sytuacją. Aktualna liczba osób realizujących specjalizację w dziedzinie chorób płuc Aktualnie specjalizację w dziedzinie chorób płuc realizują 284 osoby. Przy łącznej liczbie specjalistów w dziedzinie chorób płuc- 2690- liczba aktualnie realizujących specjalizację zapewnia naturalną wymianę kadr. Na uwagę zasługuje również korzystna struktura demograficzna specjalistów w dziedzinie chorób płuc 6

Liczba specjalistów w dziadzinie chorób płuc w podziale na wiek i płeć 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 Mężczyźni Kobiety Razem < 30 31 35 36 40 41 45 46 50 51 55 56 60 61 65 > 65 Na uwagę zasługuję również wzrastająca w minionym pięcioleciu liczba nowych specjalistów w omawianej dziedzinie. Liczba nowych specjalistów w dziedzinie płuc w latach 2004-2009 Rok Liczba zdających Liczba dyplomów 2004 9 7 2005 19 11 2006 22 15 2007 20 16 2008 51 45 2009 46 44 RAZEM 167 138 7

Planowana liczba miejsc na kształcenie specjalizacyjne w dziedzinie chorób płuc Ogółem liczba potencjalnych specjalizantów w zakresie chorób płuc wynosi 481 osób, poniżej przedstawiono zestawienie wszystkich miejsc w kraju akredytowanych do specjalizacji w dziedzinie chorób płuc z podziałem na regiony. Należy zauważyć, że liczba miejsc rezydenckich jest adekwatna do populacji wymienionych regionów. Lista Ministra Zdrowia jednostek organizacyjnych prowadzących staże kierunkowe z dziedziny chorób płuc, na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej (stan na dzień 10.08.2009 r.) L.p. Jednostka organizacyjna/ prowadząca kierunkowy staż 1 Centrum Pulmonologii i Alergologii w Karpaczu S.A. 2 Specjalistyczny Szpital im. dra Alfreda Sokołowskiego w Wałbrzychu, 3 Dolnośląskie Centrum Chorób Płuc, y Chorób Płuc: VA, VB, VIB,VIC 4 Dolnośląskie Centrum Chorób Płuc, Kliniczny VIA - Katedra i Klinika Chorób Płuc 5 Dolnośląskie Centrum Pediatryczne im. J.Korczaka, Chorób Płuc i Alergologiczny dla Dzieci z Pododdziałem Rehabilitacji Pulmonologicznej 6 Wojewódzki Szpital Dziecięcy im. Prof. P.J. Brudzińskiego, Pediatrii, Pulmonologii i Alergologii Dziecięcej z Poradnią Pulmonologiczną Dokładny adres Województwo Liczba miejsc szkoleniowych 58-540 Karpacz ul.myśliwska 13 58-309 Wałbrzych ul.a. Sokołowskiego 4 53-439 Wrocław ul.grabiszyńska 105 53-439 Wrocław ul.grabiszyńska 105 51-137 Wrocław Al.Kasprowicza 64/66 85-667 Bydgoszcz ul.chodkiewicza 44 DOLNOŚLĄSKIE Uwagi Dolnośląskie 5 W ramach Dolnośląskie 5 W ramach Dolnośląskie 5 W ramach Dolnośląskie 5 W ramach Dolnośląskie 4 W ramach w ramach innych medycznych staż z pulmonologii dziecięcej KUJAWSKO-POMORSKIE Kujawsko- Pomorskie Razem: 24 2 W ramach płuc staż w oddziale specjalistycznym i poradni chorób płuc dzieci i młodzieży 8

7 Kujawsko-Pomorskie Centrum Pulmonologii 8 Regionalny Szpital Specjalistyczny im. Dr. Władysława Biegańskiego,, Chorób Płuc i Gruźlicy 9 Wojewódzki Szpital Zespolony im. L.Rydygiera, Chorób Płuc 10 Szpital Wojewódzki we Włocławku, Pulmonologii, Diagnostyki i Leczenia Raka Płuca z Pododdziałem Medycyny Paliatywnej 11 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, Ftyzjopulmonologiczny 12 Okręgowy Szpital Kolejowy S.P.Z.O.Z., Ftizjopulmonologiczny 85-326 Bydgoszcz ul.seminaryjna 1 86-300 Grudziądz ul.sikorskiego 32 87-107 Toruń ul.św. Józefa 53/59 87-800 Włocławek ul.wieniecka 49 21-500 Biała Podlaska ul.warszawska 15 20-468 Lublin ul.kruczkowskiego 21 13 Samodzielny 66-400 Gorzów Publiczny Szpital Wlkp. ul.walczaka Wojewódzki, 42 Reumatologii, Chorób Płuc i Chorób Wewnętrznych, Zespół Szpitalny ul. Jana Dekerta 1 14 Lubuski Szpital Specjalistyczny Pulmonologiczno- Kardiologiczny SPZOZ w Torzymiu, Pulmonologii, Gruźlicy i Chorób Płuc, Pulmonologii Pododdziałem Chemioterapii z 66-235 Torzym ul.wojska Polskiego 52 Kujawsko- Pomorskie Kujawsko- Pomorskie Kujawsko- Pomorskie Kujawsko- Pomorskie LUBELSKIE Razem: 34 25 W ramach 1 W ramach. 3 W ramach. 3 W ramach. Lubelskie 2 W ramach Lubelskie 5 W ramach LUBUSKIE Razem: 7 Lubuskie 8 W ramach Lubuskie 10 W ramach 9

15 Szpital Wojewódzki Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej im. Karola Marcinkowskiego w Zielonej Górze, Pulmonologii 16 Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. N.Barlickiego w Łodzi, Kliniczny Pulmonologii i Alergologii 17 Wojewódzki Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Łodzi, Szpital Chorób Płuc w Łodzi, I Chorób Płuc i Alergii Układu Oddechowego 18 Wojewódzki Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Łodzi, Szpital Chorób Płuc w Łodzi, II Chorób Płuc i Alergii Układu Oddechowego 19 Wojewódzki Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Centrum Leczenia Chorób Płuc i Rehabilitacji w Łodzi, y Chorób Płuc i Alergii Układu Oddechowego dla Dzieci AI i AII 20 SP ZOZ Szpital Kliniczny nr 4 im.marii Konopnickiej Pododdział Kliniki Propedeutyki Pediatrii 21 SPZOZ, Szpital im. Św. Ducha, i Poradnia Chorób Płuc i Gruźlicy 65-046 Zielona Góra ul.zyty 26 90-153 Łódź ul.kopcińskiego 22 91-520 Łódź ul.okólna 181 91-520 Łódź ul.okólna 181 91-520 Łódź ul.okólna 181 91-738 Łódź ul.sporna 36/50 96-200 Rawa Maz. Ul.Warszawska 14 Lubuskie 2 W ramach ŁÓDZKIE Razem: 20 Łódzkie 5 W ramach Łódzkie 2 W ramach zakaźne, rehabilitacja medyczna Łódzkie 2 W ramach zakaźne, rehabilitacja medyczna Łódzkie 6 W ramach pediatria. Łódzkie 10 W ramach pediatria. Łódzkie 5 W ramach 10

22 Wojewódzki Szpital Opieki Długoterminowej i Hospicyjnej, gruźlicy i Chorób Płuc 23 Samodzielny Publiczny ZOZ w Wieluniu, Gruźlicy i Chorób Płuc 24 Szpital Powiatowy, 25 Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, II Chorób Płuc z Pododdziałem Chemioterapii 26 Krakowski Szpital Specjalistyczny im. Jana Pawła II, I Chorób Płuc 27 SPZOZ Szpital Uniwersytecki, Kliniczny Kliniki Pulmonologii z em Małoinwazyjnej Chirurgii Klatki Piersiowej (ul. Skawińska 8) 28 Uniwersytecki Szpital Dziecięcy w Krakowie, Klinika Chorób Dzieci 29 5 Wojskowy Szpital Kliniczny z Polikliniką SPZOZ, Kliniczny Gruźlicy i Chorób Płuc 98-200 Sieradz ul.nenckiego 2 98-300 Wieluń ul.szpitalna 16 32-500 Chrzanów ul.topolowa 16 31-202 Kraków ul.prądnicka 80 31-202 Kraków ul.prądnicka 80 31-501 Kraków ul.kopernika 36 30-663 Kraków ul.wielicka 265 30-901 Kraków ul.wrocławska 1-3 Łódzkie 3 W ramach Łódzkie 2 W ramach MAŁOPOLSKIE Razem: 30 Małopolskie 3 W ramach i Małopolskie 5 W ramach Małopolskie 4 W ramach rehabilitacja medyczna, alergologia Małopolskie 5 W ramach Małopolskie 2 W ramach pediatria. Wpis na listę do czasu zaopiniowania wniosku przez Zespół Ekspertów Małopolskie 4 W ramach rehabilitacja medyczna 11

30 Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc Terenowy im. Jana i Ireny Rudników w Rabce-Zdroju 31 Specjalistyczny Szpital Wojewódzki w Ciechanowie, 32 Samodzielny Zespół Publicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej im.dr Józefa Psarskiego w Ostrołęce, Gruźlicy i Chorób Płuc 33 Mazowieckie Centrum Leczenia Chorób Płuc i Gruźlicy 34 Wojewódzki Szpital Zespolony, Chorób Płuc i Gruźlicy, Poradnia Pulmonologiczna 35 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny, 36 Samodzielny Wojewódzki Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy 37 Szpital Wojewódzki, Pulmonologii 34-700 Rabka-Zdrój ul.prof. Jana Rudnika 3B 06-400 Ciechanów ul.powstańców Wlkp 2 07-400 Ostrołęka Al.Jana Pawła II 120A 05-400 Otwock ul.narutowicza 80 09-400 Płock ul.medyczna 19 26-617 Radom ul.j.aleksandrowicza 5 46-082 Kup ul.karola Miarki 6 45-372 Opole ul.a.kośnego 53 Małopolskie 7 W ramach pediatria MAZOWIECKIE Razem: 30 Mazowieckie 3 W ramach. Mazowieckie 8 W ramach. Mazowieckie 30 W ramach płuc. Mazowieckie 5 W ramach zakaźne, pediatria i, które wymagają cząstkowego stażu w zakresie chorób płuc. Mazowieckie 9 W ramach reumatologia, medycyna rodzinna. OPOLSKIE Razem: 55 Opolskie 10 W ramach w ramach innych medycznych Opolskie 4 W ramach płuc, zakaźne, wewnetrzne 12

38 Wojewódzki Szpital Podkarpacki im.jana Pawła II, 39 Szpital Powiatowy im. Edmunda Biernackiego w Mielcu, Gruźlicy i Chorób Płuc 40 Wojewódzki Szpital, 41 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc, y Pulmonologiczne 42 Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Sanoku, 43 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im.k.dłuskiego, Klinika Chorób Płuc i Gruźlicy AM 44 Szpital Specjalistyczny im. J.K.Łukowicza w Chojnicach, 45 Akademickie Centrum Kliniczne - Szpital Akademii Medycznej w Gdańsku, Klinika Alergologii Katedry Pneumonologii i Alergologii 46 Specjalistyczny Zespół Opieki Zdrowotnej nad Matką i Dzieckiem, Alergologii i Pulmonologii 38-400 Krosno ul.korczyńska 57 39-300 Mielec ul.żeromskiego 22 37-700 Przemyśl ul.monte Cassino 18 35-241 Rzeszów ul.rycerska 2 38-500 Sanok ul.800-lecia 26 15-540 Białystok ul.żurawia 14 89-600 Chojnice ul.leśna 10 80-952 Gdańsk ul.dębinki 7 80-308 Gdańsk ul.polanki 119 PODKARPACKIE Razem: 14 Podkarpackie 3 W ramach. Podkarpackie 2 W ramach. Podkarpackie 2 W ramach. Podkarpackie 12 W ramach zakaźne, rehabilitacja. Podkarpackie 3 W ramach. PODLASKIE Razem: 22 Podlaskie 5 W ramach. POMORSKIE Razem: 5 Pomorskie 2 W ramach Pomorskie 2 W ramach medycyna rodzinna Pomorskie 4 W ramach alergologia, pediatria, medycyna rodzinna 13

47 Pomorskie Centrum Chorób Zakaźnych i Gruźlicy w Gdańsku, Gruźlicy i Chorób Płuc 48 Szpital Morski im. PCK w Gdyni, 49 Szpital Specjalistyczny, y Chorób Płuc i Gruźlicy (IVA, IVB, IVC), Chorób Płuc i Chemioterapii Raka Płuca IP 50 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. J. Korczaka, Gruźlicy i Chorób Płuc (ul.kopernika 28) 51 Specjalistyczny Zespół Chorób Płuc i Gruźlicy, 52 Szpital specjalistyczny nr 2, Katedra i Kliniczny Pediatrii ŚlAM 53 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. NMP, Chorób Płuc 54 SP ZOZ Miejski Szpital Zespolony, Gruźlicy i Chorób Płuc 55 Samodzielny Publiczny Centralny Szpital Kliniczny im. prof. Kornela Gibińskiego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Pneumonologii 56 SPZOZ Szpital Kolejowy w Wilkowicach-Bystrej, 80-214 Gdańsk ul.smoluchowskiego 18 81-519 Gdynia ul.powstania Styczniowego 1 82-550 Prabuty ul.kuracyjna 30 76-200 Słupsk ul.prof. Lotha 26 43-360 Bystra ul.fałata 2 41-902 Bytom ul.stefana Batorego 15 42-200 Częstochowa ul.bialska 104/118 42-200 Częstochowa ul.mirowska 15 40-752 Katowice ul.medyków 14 43-365 Wilkowice ul.żywiecka 19 Pomorskie 4 W ramach Pomorskie 4 W ramach. Pomorskie 4 W ramach specjalizacji w: chirurgia klatki piersiowej Pomorskie 12 W ramach zakaźne ŚLĄSKIE Razem: 32 Śląskie 12 W ramach Śląskie 15 W ramach pediatria Śląskie 14 W ramach Śląskie 12 W ramach Śląskie 5 W ramach. Śląskie 3 W ramach. 14

57 Wojewódzki Szpital Chorób Płuc im. Dr A.Pawelca, II Pulmonologii Rehabilitacji Oddechowej 58 Wojewódzki Szpital Chorób Płuc im. Dr A.Pawelca, III Pulmonologii Rehabilitacji Oddechowej 59 Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 1 im. prof. Stanisława Szyszko Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach, Klinika Pediatrii 60 Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny nr 3 Śląskiego Uniwersytetu Medycznego, Katedra i Klinika Chorób Płuc i Gruźlicy 61 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Św. Rafała w Czerwonej Górze, I Gruźlicy i Chorób Płuc 62 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Św. Rafała w Czerwonej Górze, II Gruźlicy i Chorób Płuc 63 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Św. Rafała w Czerwonej Górze, III Pulmonologii i i 44-300 Wodzisław Śląski ul.bracka 13 44-300 Wodzisław Śląski ul.bracka 13 41-800 Zabrze ul.3-go Maja 13-15 41-803 Zabrze- Biskupice ul.ks.koziołka 1 26-060 Chęciny ul.czerwona Góra 10 26-060 Chęciny ul.czerwona Góra 10 26-060 Chęciny ul.czerwona Góra 10 Śląskie 2 W ramach Śląskie 2 W ramach Śląskie 25 W ramach pediatria Śląskie 42 W ramach w ramach innych ŚWIĘTOKRZYSKIE Razem: 132 Świętokrzyskie 3 W ramach chirurgia klatki piersiowej, rehabilitacja, alergologia Świętokrzyskie 2 W ramach chirurgia klatki piersiowej, rehabilitacja, alergologia Świętokrzyskie 4 W ramach chirurgia klatki piersiowej, rehabilitacja, alergologia 15

64 Wojewódzki Szpital Specjalistyczny im. Św. Rafała w Czerwonej Górze, IV Pulmonologiczno- Alergologiczny 65 Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. W.Buszkowskiego, I Chorób Dziecięcych (Kardiologiczno- Nefrologiczno- Pulmonologiczno- Alergologiczny 66 Mazurskie Centrum Zdrowia Zakład Opieki Zdrowotnej w Ełku - "Pro-Medica" w Ełku Sp. z o.o., Gruźlicy i Chorób Płuc z Pododdziałem Chemioterapii 67 Wojewódzki Specjalistyczny Zespół Zakładów Opieki Zdrowotnej Chorób Płuc i Gruźlicy w Wolicy k/kalisza, "B" Męski 68 Wojewódzki Szpital Zespolony w Koninie, Chorób Płuc 69 Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Pulmonologii i Onkologii Pulmonologicznej (ul.szamarzewskiego 82/84) 26-060 Chęciny ul.czerwona Góra 10 25-381 Kielce ul.langiewicza 2 19-300 Ełk ul.baranki 24 Świętokrzyskie 4 W ramach chirurgia klatki piersiowej, rehabilitacja, alergologia Świętokrzyskie 4 W ramach pediatria. Wpis na listę do czasu zaopiniowania wniosku przez Zespół Ekspertów WARMIŃSKO-MAZURSKIE 62-872 Godziesze Małe Wolica 113 62-510 Konin ul.kardynała Wyszyńskiego 1 61-848 Poznań ul.długa 1/2 Warmińsko- Mazurskie WIELKOPOLSKIE Razem: 14 Razem: 2 2 W ramach rehabilitacja medyczna, i Wielkopolskie 2 W ramach onkologia kliniczna i Wielkopolskie 2 W ramach Wielkopolskie 3 W ramach rehabilitacja medyczna. Staż z rehabilitacji w chorobach płuc 16

70 Szpital Kliniczny Przemienienia Pańskiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Pulmonologii i Onkologii Pulmonologicznej (ul.szamarzewskiego 82/84) 71 Wielkopolskie Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii w 17 Poznaniu Pulmonologiczno- Internistyczny SPZOZ, 72 Wielkopolskie Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii w Poznaniu SPZOZ, 73 Wielkopolskie Centrum Pulmonologii i Torakochirurgii w Poznaniu Pulmonologiczno- Izolacyjny SPZOZ, 74 Szpital Kliniczny im. Karola Jonschera Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Klinika Pneumonologii, Alergologii Dziecięcej i Immunologii Klinicznej 75 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc, Gruźlicy i Chorób Płuc I 76 Specjalistyczny Zespół Gruźlicy i Chorób Płuc, Gruźlicy i Chorób Płuc II 61-848 Poznań ul.długa 1/2 60-569 Poznań ul.szamarzewskiego 62 60-569 Poznań ul.szamarzewskiego 62 60-569 Poznań ul.szamarzewskiego 62 60-572 Poznań ul.szpitalna 27/33 75-252 Koszalin ul.niepodległości 44-48 75-252 Koszalin ul.niepodległości 44-48 Wielkopolskie 16 W ramach medycyna pracy, zakaźne, onkologia kliniczna, płuc Wielkopolskie 6 W ramach Wielkopolskie 12 W ramach Wielkopolskie 6 W ramach Wielkopolskie 6 W ramach pediatria ZACHODNIOPOMORSKIE Razem: 51 Zachodniopomorskie 5 W ramach rehabilitacja medyczna, medycyna rodzinna Zachodniopomorskie 5 W ramach

77 Samodzielny Publiczny Wojewódzki Zakład Gruźlicy i Chorób Płuc 78 Specjalistyczny Szpital im. Prof. A.Sokołowskiego, I Ftyzjo- i III Ftyzjo- 71-424 Szczecin ul.janosika 1 70-891 Szczecin ul.sokołowskiego 11 onkologia kliniczna, zakaźne Zachodniopomorskie 3 W ramach Zachodniopomorskie 6 W ramach Razem: 9 Suma miejsc: 481 Opinia o realizacji programu specjalizacji Specjalizacja w dziedzinie chorób płuc realizowana jest zgodnie z programem tej specjalizacji. Na uwagę zasługuje bardzo duża aktywność Konsultantów Wojewódzkich w zakresie nadzoru nad programem specjalizacji we wszystkich regionach kraju. Program specjalizacji nie budzi żadnych zastrzeżeń i obejmuje w sposób kompleksowy wszystkie aspekty w zakresie chorób płuc u dorosłych i u dzieci. Opinia dotycząca poziomu wyszkolenia specjalistów w dziedzinie chorób płuc Poziom wyszkolenia specjalistów w dziedzinie chorób płuc należy ocenić jako dobry. Średnia ocena z egzaminów w latach 2004-2009 wynosi 4,25. Daje się zauważyć wyraźna poprawa poziomu wykształcenia po wprowadzeniu specjalizacji z w dziedzinie chorób płuc jako specjalizacji szczegółowej (po specjalizacji z chorób wewnętrznych) w stosunku do poziomu wykształcenia w czasach, gdy była to specjalizacja główna. Uważam za bardzo celowe utrzymanie obecnego systemu kształcenia lekarzy w płuc- jako szczegółowej po uprzednim kształceniu w zakresie chorób wewnętrznych. Jednocześnie jestem gorącym zwolennikiem skrócenia okresu kształcenia w zakresie chorób wewnętrznych do 3 lat i wprowadzenia systemy kształcenia modułowego. 18