MINISTERSTWO SPORTU I TURYSTYKI

MINISTERSTWO SPORTU I TURYSTYKI SPRAWOZDAN IIE Z REAL IIZAC JJ II PROGRAMU MO JJE BO IISKO --ORL IIK 2012 ZA ROK 2011 WARSZAWA, KWIECIEŃ 2012 r.

WPROWADZENIE Program Moje Boisko Orlik 2012 wdrożony został w grudniu 2007 roku, a jego podstawowe założenia przedstawione zostały w exposé Prezesa Rady Ministrów RP Donalda Tuska w dniu 23 listopada 2007 roku. Nadrzędnym celem uruchomienia programu było nadrobienie wieloletnich zaległości w budowie infrastruktury sportowej, przeznaczonej głównie dla dzieci i młodzieży oraz zapewnienie szerokiego dostępu do nowoczesnych obiektów sportowych. Ponadto procedura realizacji programu, zakładająca finansowy współudział organów administracji rządowej oraz jednostek samorządu terytorialnego, implikowała zwiększenie aktywności środowisk lokalnych oraz zmniejszenie różnic w potencjale infrastrukturalnym, jakie wciąż występują w wielu regionach Polski. Obok wymiaru sportowego, infrastrukturalnego i finansowego, istotnym założeniem programu był także jego aspekt społeczny, determinujący powstawanie nowych podmiotów szczebla lokalnego, zrzeszających zarówno uczestników, jak i organizatorów przedsięwzięć prowadzonych na nowopowstałych obiektach sportowych. Program Moje Boisko Orlik 2012 jest jednym z największych przedsięwzięć infrastrukturalno-społecznych realizowanych w Polsce po 1989 roku. W trakcie czterech dotychczasowych edycji programu powstało ponad 2270 kompleksów boisk sportowych, wobec czego zakładany cel planowanej liczby 2012 Orlików osiągnięty został pod koniec ubiegłego roku. Warto zaznaczyć, że program jest realizowany w okresie zwiększonej dyscypliny finansów publicznych, co dodatkowo świadczy o znaczeniu programu dla jednostek samorządu terytorialnego i społeczności lokalnych. Ponadto należy podkreślić, że środki finansowe wydatkowane przez budżet państwa zostały prawidłowo zaplanowane w poszczególnych latach realizacji programu i żaden wniosek o dofinansowanie budowy Orlika nie został odrzucony przez Ministra Sportu i Turystyki ze względu na brak środków. Z uwagi na zwiększone zainteresowanie społeczne sportami zimowymi, w 2011 roku odbyła się II edycja pilotażowego programu budowy składanych lodowisk sezonowych oraz lodowisk stałych Biały Orlik. Równolegle z procesem dofinansowywania budowy kompleksów boisk sportowych, Ministerstwo Sportu i Turystyki uruchomiło projekty wspierające program Moje Boisko Orlik 2012, niezbędne dla prawidłowego i efektywnego wykorzystania powstających obiektów. Do działań tych należy zaliczyć: zakupy sprzętu sportowego dla podmiotów zarządzających ORLIKAMI, finansowanie specjalistycznych programów szkoleniowych oraz współfinansowanie, wraz z jednostkami samorządu terytorialnego, wynagrodzeń osób odpowiedzialnych za organizowanie i prowadzenie zajęć sportowych na powstających 2

obiektach. Ponadto po raz drugi zorganizowana została największa, pod względem liczby uczestników i drużyn, impreza sportowa w Polsce II Turniej Orlika o Puchar Premiera Donalda Tuska w piłce nożnej. Zorganizowano również imprezy promujące dwie z pozostałych dyscyplin sportowych uprawianych na Orlikach tj. koszykówkę Orlik Basketmania oraz siatkówkę Orlik Volleymania. Rozmach programu, który został osiągnięty w jego infrastrukturalnym wymiarze, wymaga także, aby należycie wzmacniać jego wymiar sportowy i społeczny. Nowoczesna baza sportowa na najwyższym poziomie, zarządzana powinna być przez dobrych menedżerów i szkoleniowców. Stąd Ministerstwo Sportu i Turystyki, we współpracy z jednostkami samorządu terytorialnego oraz organizacjami środowiska sportowego, planuje wdrożenie kolejnych projektów wspierających podmioty odpowiedzialne za zarządzanie ORLIKAMI oraz organizatorów imprez sportowych przeprowadzanych na tych obiektach. Jak pokazują badania socjologiczne, przeprowadzone na zlecenie Ministerstwa, budowa ORLIKÓW ma bardzo pozytywny wpływ na pożądane zachowania lokalnych społeczności. Następuje nie tylko aktywizacja młodzieży i dzieci, ale również osób dorosłych, mających do tej pory ograniczone możliwości dostępu do nowoczesnych obiektów sportowych. Ponadto obiekty te pełnią funkcję miejsc spotkań i wydarzeń istotnych dla lokalnej społeczności, a także przyczyniają się do poprawy infrastruktury pozasportowej oraz rozwoju sektora usługowego. Program Moje Boisko Orlik 2012 jest dobrym instrumentem kreowania pożądanych postaw obywatelskich oraz stymulującym rozwój lokalny. Stąd w dalszych działaniach związanych z realizacją programu należy w jeszcze większym stopniu rozwijać jego społeczny charakter. INFORMACJE PODSTAWOWE Moje Boisko Orlik 2012 Zakres programu oraz skala jego oddziaływania, pozwala uznać, iż w kwestii rządowego wspierania rozwoju infrastruktury sportowej mającej służyć społecznościom lokalnym, jest to przedsięwzięcie przełomowe. Wcześniej realizowane programy, takie jak: Program budowy boisk wielofunkcyjnych ogólnodostępnych dla dzieci i młodzieży oraz Blisko Boisko osiągnęły zamierzony cel, znacznie wzbogacając infrastrukturę sportową w polskich gminach i powiatach. Jednak dopiero program Moje Boisko Orlik 2012 pozwala w pełni odpowiedzieć na potrzeby społeczeństwa w zakresie dostępu do bazy sportowej na odpowiednim poziomie technicznym. 3

Na finansowanie programu przyznane zostały środki z budżetu państwa, a możliwość ich pozyskania w formie dotacji na realizację inwestycji, stała się dla jednostek samorządu terytorialnego zachętą do podjęcia decyzji o udziale w programie. W roku 2008 przeznaczono na realizację programu 200 mln zł, natomiast w latach 2009, 2010 i 2011 po 250 mln zł, co łącznie daje kwotę 950 mln zł. Dzięki powyższemu wsparciu finansowemu, w całym kraju powstało do tej pory 2271 kompleksów boisk sportowych Moje Boisko Orlik 2012. Program zakłada budowę kompleksów, umożliwiających uprawianie różnych dyscyplin sportowych przez wszystkie grupy wiekowe na bezpiecznych i nowoczesnych boiskach. Istotnym warunkiem przyznania dotacji jest deklaracja jednostki samorządu terytorialnego, że obiekty będą ogólnodostępne i nieodpłatne. W celu profesjonalnego prowadzenia zajęć sportowych oraz zapewnienia bezpieczeństwa osobom przebywającym na obiekcie, niezbędne jest zatrudnienie trenera środowiskowego. 1. W ramach programu Moje Boisko - Orlik 2012 realizowana jest budowa kompleksu boisk sportowych, w skład którego wchodzą: boisko piłkarskie o wymiarach 30m x 62m (pole gry 26m x 56m), o nawierzchni ze sztucznej trawy, ogrodzone po obwodzie ogrodzeniem o wysokości min. 4m wraz z piłkochwytami o wysokości min. 6m, boisko wielofunkcyjne o wymiarach 19,1m x 32,1m (pole gry 15,1m x 28,1m), o nawierzchni poliuretanowej, przeznaczone do piłki koszykowej i piłki siatkowej otoczone po obwodzie ogrodzeniem o wysokości min. 4m, zaplecze sanitarno-szatniowe obejmujące magazyn sprzętu gospodarczosportowego, szatnie, zespół higieniczno-sanitarny, pomieszczenie gospodarza obiektu i trenera środowiskowego, oświetlenie kompleksu boisk, w skład którego wchodzi minimum 8 słupów oświetleniowych. 2. Lokalizacja kompleksu powinna zapewniać bezpieczny i łatwy dojazd oraz szybką i tanią realizację inwestycji. 3. Powierzchnia działki, przeznaczonej pod budowę kompleksu boisk, powinna wynosić ok. 3 000 m 2. 4. Wszystkie obiekty powinny być odpowiednio zabezpieczone i ogrodzone oraz wyposażone w odpowiedniej jakości nawierzchnie, oświetlenie, sprzęt sportowy i zaplecze. 4

Pilotażowy program budowy składanych lodowisk sezonowych oraz lodowisk stałych Biały Orlik Program zakłada budowę nowoczesnych i ogólnodostępnych lodowisk, umożliwiających uprawianie sportów zimowych, w szczególności łyżwiarstwa i hokeja na lodzie. Celem programu jest popularyzacja tychże sportów. Zakres rzeczowy przedsięwzięcia obejmuje budowę lodowiska o powierzchni co najmniej 400m² wraz z niezbędną infrastrukturą. Warunkiem udzielenia dofinansowania budowy lodowiska, jest jego powstanie na terenie kompleksu Moje Boisko Orlik 2012 bądź w jego bliskim sąsiedztwie. Założenia przewidują dofinansowanie inwestycji ze strony Ministerstwa Sportu i Turystyki do kwoty 50% kosztów kwalifikowanych inwestycji, nie więcej jednak niż 300.000 zł. Pozostałe koszty pokrywa jednostka samorządu terytorialnego, zainteresowana udziałem w programie. Program Biały Orlik, podobnie jak rok wcześniej, był w roku 2011 programem pilotażowym. W związku z dużym zainteresowaniem ze strony jednostek samorządu terytorialnego, Ministerstwo Sportu i Turystyki wyasygnowało środki, pozwalające dofinansować każdą z inwestycji, które zgłoszone zostały przez wnioskodawców. Ponowny sukces programu oraz wielkie zainteresowanie ze strony beneficjentów pokazały, iż jego wdrożenie było posunięciem słusznym i odpowiadało potrzebom jednostek samorządu terytorialnego. W trakcie roku 2011, dofinansowane zostały 62 Białe Orliki, co przy dodaniu obiektów wybudowanych rok wcześniej, daje liczbę 100 lodowisk powstałych w ciągu 2 ostatnich lat łączna kwota środków budżetu państwa przeznaczonych na ten cel wyniosła 23.688.930,02 zł. REALIZCJA PROGRAMU W ROKU 2011 W trakcie czterech dotychczasowych edycji programu Moje Boisko Orlik 2012, dofinansowanych zostało 2271 kompleksów boisk sportowych, przy czym łączne dofinansowanie ze środków budżetu państwa na przestrzeni czterech lat, wyniosło 812.597.879 zł (suma wypłaconych dotacji z budżetu państwa w latach 2008-2011). Efekt rzeczowy programu w postaci wspomnianej liczby obiektów, osiągnięty został dzięki połączeniu udziałów finansowych Ministerstwa Sportu i Turystyki, samorządów wojewódzkich i jednostek samorządu terytorialnego. Łączna liczba wniosków o dofinansowanie, które w roku 2011 wpłynęły do Ministerstwa Sportu i Turystyki wyniosła 506. W efekcie ich weryfikacji, wystawionych 5

zostało 498 informacji o zabezpieczeniu w budżecie Ministerstwa Sportu i Turystyki środków na dofinansowanie budowy kompleksu boisk. Wskutek wielu czynników, m.in. nierzetelnego wykonawstwa robót bądź niesprzyjających warunków terenowych, część beneficjentów wycofała się z udziału w programie. W ramach IV edycji programu realizowanej w 2011 roku, dotacje wypłacone zostały 468 beneficjentom, z czego około 30 zakończy roboty budowlane w roku 2012. Sprzyjające warunki pogodowe, panujące pod koniec roku 2011, w znacznej mierze przyczyniły się do tego, iż znacznie mniej inwestorów niż w latach ubiegłych, kończyć będzie budowę kompleksów w roku następnym. W celu zmobilizowania i zachęcenia mniej zamożnych jednostek samorządu terytorialnego do udziału w programie, w roku 2011 wprowadzone zostały nowe założenia w zakresie wysokości dofinansowania przyznawanego beneficjentom przez Ministerstwo Sportu i Turystyki. Zgodnie z nimi, kwota środków budżetowych przeznaczona na realizację zadań objętych programem, wynosiła wzorem lat poprzednich 33% kosztów kwalifikowanych zadania, nie więcej jednak niż 333.000 zł brutto. Jednakże w przypadku inwestycji zlokalizowanych na terenie gmin, których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca tzw. wskaźnik G był niższy od 1.000 zł, dofinansowanie ze środków Ministerstwa Sportu i Turystyki stanowiło do 47% kosztów kwalifikowanych inwestycji, nie więcej jednak niż 500.000 zł. Wprowadzenie nowych zasad dofinansowywania, okazało się inicjatywą właściwą i oczekiwaną przez inwestorów, czego najlepszym potwierdzeniem jest fakt, iż blisko 70% Orlików dofinansowanych w roku 2011, powstało na terenie gmin o wskaźniku G niższym niż 1.000 zł. W roku 2011 dofinansowanych zostało 468 inwestycji na łączną kwotę 204.834.941 zł, co skutkowało niepełnym wykorzystaniem środków finansowych, zabezpieczonych na realizację programu w roku 2011 (250 mln zł). Pozostała kwota przeznaczona została przez Ministerstwo Sportu i Turystyki na uruchomienie dodatkowych przedsięwzięć, wspomagających jednostki samorządu terytorialnego w zakresie budowy i napraw infrastruktury sportowej. W drugiej połowie 2011 roku odbyła się II edycja Pilotażowego programu budowy składanych lodowisk sezonowych oraz lodowisk stałych Biały Orlik, w ramach której dofinansowane zostały 62 lodowiska na kwotę 14.359.242,02 zł. Ponadto dofinansowane zostały na łączną kwotę 288.000 zł, remonty 3 obiektów Orlik, które ucierpiały wskutek powodzi w roku 2010. Podobnie jak w roku 2010, dużym sukcesem okazało się wdrożenie II edycji pilotażowego programu budowy składanych lodowisk sezonowych oraz lodowisk stałych Biały Orlik, w ramach którego dofinansowano 62 inwestycje. Celem programu jest popularyzacja sportów zimowych, w szczególności łyżwiarstwa i hokeja na lodzie. 6

Jednocześnie z prowadzeniem działań na rzecz zwiększenia zasobu infrastruktury sportowej, dołożono starań, by obiekty jak najszybciej mogły służyć lokalnym społecznościom. Wprowadzono projekty wspierające program inwestycyjny Moje Boisko Orlik 2012, których krótka charakterystyka przedstawiona została poniżej. Po raz drugi zorganizowany został piłkarski Turniej Orlika o Puchar Premiera Donalda Tuska. W miesiącach wrzesień-październik w turniejach piłki nożnej, rywalizowali ze sobą chłopcy oraz dziewczęta w trzech kategoriach wiekowych: 6-8, 10-11 oraz 12-13 lat. Rozgrywki toczyły się na 4 szczeblach; eliminacje gminne, eliminacje wojewódzkie oraz finały wojewódzkie rozegrane zostały na obiektach wybudowanych w ramach programu Moje Boisko Orlik 2012 (turniej odbywał się na 1.114 kompleksach boisk), natomiast finał odbył się w warszawskiej hali Torwar. Zainteresowanie szkół było ogromne, finalnie zgłoszono ponad 15.000 drużyn i ponad 145 tys. uczestników. Organizatorem turnieju na zlecenie MSiT był Szkolny Związek Sportowy, partnerami PZU S.A. oraz PKN Orlen. Natomiast TVP Sport, Agora SA, Sport.pl oraz Polskie Radio Program Pierwszy byli partnerami medialnymi. Po raz pierwszy zorganizowano pilotażowy turniej koszykówki pn. Orlik Basketmania, który odbył się na 36 Orlikach w pięciu województwach południowej Polski: dolnośląskim, opolskim, śląskim, małopolskim i podkarpackim. Do turnieju zgłosiło się 5,5 tys. dziewcząt i chłopców w dwóch kategoriach wiekowych 12 13 i 14 15 lat. Turniej składał się z trzech etapów: eliminacji gminnych, finałów wojewódzkich oraz finału ogólnopolskiego. Organizatorem na zlecenie MSiT był Polski Związek Koszykówki oraz firma wykonawcza Sport Media Marketing, partnerem Tauron PE, natomiast partnerem technicznym Spalding Polska oraz Power Balance Polska. Patronami medialnymi byli: Agora SA, Sport.pl, TVP Sport oraz Polskie Radio Program Pierwszy. Finał imprezy miał miejsce przed katowickim Spodkiem. Ponadto zorganizowano turniej siatkówki pn. Orlik Volleymania, przeznaczony dla chłopców i dziewcząt w wieku 12-13 oraz 14-15 lat. Turniej odbywał się na 32 Orlikach na terenie województw pomorskiego, mazowieckiego, wielkopolskiego i łódzkiego. W turnieju wzięło udział około 4 tys. uczestników. Organizatorem turnieju na zlecenie MSiT był Polski Związek Piłki Siatkowej oraz firma wykonawcza Sport Mega Marketing. Partnerem imprezy była Polska Siatkówka, partnerami technicznymi Centralny Ośrodek Sportu i Power Balance, natomiast patronami medialnymi Agora SA, Sport.pl, TVP Sport oraz Polskie Radio Program Pierwszy. Finał imprezy miał miejsce na Placu Mancowym w Sopocie. 7

Bardzo ważnym przedsięwzięciem jest projekt Animator - Moje Boisko - Orlik 2012, mający na celu zapewnienie bezpieczeństwa i profesjonalnego prowadzenia zajęć sportowych na obiektach Orlik. Jest on realizowany od 2009 r., na większości oddanych do użytku obiektów, wybudowanych w ramach programu Moje Boisko - Orlik 2012. Polega na udziale finansowym Ministerstwa Sportu i Turystyki w pokryciu kosztów zatrudnienia osób na stałe prowadzących zajęcia do 1000 złotych brutto miesięcznie, przez okres maksymalnie 9 miesięcy w roku. Jest to pomoc dla samorządów terytorialnych w zapewnieniu systematycznej działalności sportowej na obiektach. Z wyłonionymi w wyniku przeprowadzonej procedury animatorami, Zarząd Główny Szkolnego Związku Sportowego - za pośrednictwem wojewódzkich Szkolnych Związków Sportowych podpisuje indywidualne umowy. W roku 2011 do projektu przystąpiło 2.261 animatorów, pracujących na 1.608 kompleksach boisk sportowych, na co Ministerstwo Sportu i Turystyki przeznaczyło środki finansowe w wysokości 15.391.000 zł. DZIAŁANIA PODJĘTE W ZWIĄZKU Z REALIZACJĄ PROGRAMU W ROKU 2011 Wprowadzono nowy sposób finansowania w przypadku inwestycji, powstających na terenie gmin, których wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca (tzw. wskaźnik G) jest niższy od 1.000 zł. Tacy beneficjenci mogli wnioskować o dofinansowanie w wysokości do 47% kosztów kwalifikowanych zadania, nie więcej jednak niż 500.000 zł. Pozwoliło to wyrównać szanse udziału w programie pomiędzy JST o dużych dochodach, a samorządami o skromniejszych budżetach. Blisko 70% Orlików dofinansowanych w roku 2011, wybudowanych zostało na terenie jednostek samorządu terytorialnego o niskim wskaźniku G. Na początku roku zorganizowano w warszawskiej hali Torwar ogólnopolskie spotkanie z przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego zainteresowanych udziałem w programie w roku 2011. Przedstawiono na nim główne założenia programowe oraz wszelkie interesujące beneficjentów informacje. Przyjęto i oceniono 506 wniosków o dofinansowanie, czego efektem było wystawienie 498 tzw. promes informacji o zabezpieczeniu środków w budżecie Ministerstwa Sportu i Turystyki. 8

Sporządzono i wysłano do beneficjentów 477 umów dotacji na dofinansowanie, z czego w końcowym rozrachunku podpisane zostały 474 umowy, z których 6 nie zostało zrealizowanych z przyczyn leżących po stronie beneficjentów. Przyjęto i sprawdzono wnioski o płatność, a także wypłacono dotacje 468 beneficjentom. Po raz drugi przeprowadzono edycję pilotażowego programu budowy składanych lodowisk sezonowych oraz lodowisk stałych Biały Orlik, w ramach którego dofinansowano budowę 62 lodowisk. Dofinansowano remonty 3 kompleksów boisk uszkodzonych przez powódź w roku 2010. W trakcie trwania IV edycji programu, zorganizowano spotkania z jego koordynatorami z ramienia urzędów marszałkowskich, na których omawiano i podsumowywano dotychczasową realizację programu jak również wskazywano cele do bieżącej realizacji. Zlecono przeprowadzenie badania społecznego, przedstawiającego wpływ wybudowanych kompleksów boisk na życie mieszkańców miejscowości, w których one powstają. Najważniejsze wyniki badania przedstawione zostały poniżej. KORZYŚCI WYNIKAJĄCE Z DOTYCHCZASOWEJ REALIZACJI PROGRAMU wybudowanie 2271 kompleksów boisk sportowych oraz 100 lodowisk, w znaczny sposób wzbogacających infrastrukturę sportową, umożliwienie społecznościom gmin wiejskich, korzystania z nieosiągalnej dotychczas infrastruktury, pozwalającej na kompleksowy rozwój fizyczny, upowszechnianie sportu wśród dzieci i młodzieży, a także wśród osób dorosłych, przeciwdziałanie zjawiskom agresji i patologii wśród dzieci i młodzieży, poprzez skierowanie profesjonalnej oferty zajęć sportowych i sportowo-rekreacyjnych, zajęcia i treningi prowadzone przez wykwalifikowanych Animatorów na otwartych Orlikach przyczyniają się do indywidualnego rozwoju i samorealizacji dzieci i młodzieży, program zainicjował pozytywne, realne zmiany w społecznościach lokalnych miejscowości, na terenie których powstał kompleks boisk, stale poszerza się wachlarz funkcji spełnianych przez Orliki względem dzieci i młodzieży nie są to jedynie funkcje sportowe, ale też wychowawcze, 9

w wielu miejscowościach Orlik stał się centralnym elementem lokalnego krajobrazu, wokół którego koncentruje się życie społeczne, a nierzadko jest on jedynym nowoczesnym obiektem użyteczności publicznej, w wielu przypadkach, ORLIK postrzegany jest przez społeczność lokalną jako dobro wspólne, co przekłada się na wytwarzanie pozytywnych cech danej społeczności jak np. odpowiedzialność za owo dobro wspólne. ANALIZA BRAKU UCZESTNICTWA JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO W PROGRAMIE I WSKAZANIE PRZYCZYN Ministerstwo Sportu i Turystyki przeprowadziło na początku 2012 r. analizę, pozwalającą zidentyfikować główne powody, dla których blisko 40% polskich gmin nie posiada jeszcze na swoim terenie kompleksu boisk, zrealizowanego w ramach programu Moje Boisko Orlik 2012. Analiza polegała na zwróceniu się do tych gmin z prośbą o wskazanie czynników, powodujących dotychczasowy brak udziału w programie. Główną przyczyną okazał się brak w budżetach gmin środków finansowych, zapewniających pokrycie wkładu własnego przy realizacji inwestycji takiej odpowiedzi udzieliła blisko połowa gmin. Brak zainteresowania programem zadeklarowało blisko 16% gmin, obawę przed ponoszeniem zbyt dużych kosztów utrzymania obiektu wskazało 13% jednostek samorządu terytorialnego, natomiast 10% ankietowanych samorządów posiada już na swym terenie podobny obiekt. Powyższą statystykę kompleksowo przedstawia wykres stanowiący załącznik nr 6. Oprócz programu Moje Boisko Orlik 2012, dotyczy on również pozostałych programów, realizowanych uprzednio przez Ministerstwo Sportu i Turystyki tj. Blisko Boisko (boiska piłkarskie o nawierzchni z trawy syntetycznej) oraz Budowa wielofunkcyjnych boisk sportowych ogólnie dostępnych dla dzieci i młodzieży (boiska wielofunkcyjne o nawierzchni poliuretanowej). Podkreślić należy, iż fakt, że Gmina nie brała udziału w programie Moje Boisko Orlik 2012 nie oznacza, że na jej terenie nie wybudowano nowoczesnych boisk sportowych. W ramach wspomnianych wcześniej programów budowy boisk wielofunkcyjnych i piłkarskich, z dofinansowania Ministerstwa Sportu i Turystyki skorzystało kilkaset samorządów. Powyższe powoduje, iż już blisko 70% polskich gmin posiada na swym terenie infrastrukturę sportową pozwalającą uprawiać sporty zespołowe, wybudowaną z udziałem środków budżetu państwa oraz Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej. Warto ponadto 10

zauważyć, iż po tegorocznej edycji programu Moje Boisko Orlik 2012 procent gmin dysponujących wspomnianą infrastrukturą ulegnie dalszemu, znacznemu wzrostowi. PLANY NA ROK 2012 na realizację programu w 2012 roku, zabezpieczone zostały w budżecie państwa środki w kwocie 250 mln zł, w ramach powyższej kwoty, w roku bieżącym planuje się zrealizować V edycję programu Moje Boisko Orlik 2012 oraz III edycję programu Biały Orlik, tegorocznym priorytetem w zakresie realizacji programu jest zachęcenie do wzięcia w nim udziału jak największej ilości gmin, szczególnie tych, które na swoim terenie nie posiadają jeszcze kompleksu boisk sportowych Moje Boisko Orlik 2012 oraz żadnego innego obiektu, wybudowanego przy udziale środków MSiT. Powyższe gminy stanowią blisko 30% ogółu polskich gmin, co tym bardziej uzasadnia potraktowanie ich w sposób priorytetowy. z posiadanych przez Ministerstwo Sportu i Turystyki informacji wynika, iż problemy finansowe województw przekładają się na zmniejszenie ich zaangażowania w realizację programu, co skutkować będzie udzieleniem przez nie dofinansowania mniejszej niż w latach ubiegłych liczbie wnioskodawców, Ministerstwo Sportu i Turystyki zachęca samorządy województw do aktywnego wsparcia programu - szczególnie w zakresie finansowym, poprzez dofinansowanie jak największej ilości wnioskodawców, w przypadku dofinansowania przez województwa mniejszej liczby inwestycji, Ministerstwo rozważy możliwość zaproponowania jednostkom samorządu terytorialnego udziału w programie przy założeniu dwustronnego źródła finansowania tj. budżet państwa budżet JST. SPIS ZAŁĄCZNIKÓW 11

Załącznik nr 1 Realizacja programu Moje Boisko Orlik 2012 IV edycja w roku 2011. Załącznik nr 2 Realizacja programu Moje Boisko Orlik 2012 w latach 2008-2011. Załącznik nr 3 Realizacja programu Biały Orlik w roku 2011. Załącznik nr 4 Realizacja programu Biały Orlik w latach 2010-2011. Załącznik nr 5 Realizacja programu Moje Boisko Orlik 2012 względem liczby gmin. Załącznik nr 6 Przyczyny braku udziału gmin w programie Moje Boisko Orlik 2012. Załącznik nr 7 Odsetek gmin w danym województwie, które nie posiadają na swoim terenie kompleksu boisk wybudowanego w ramach programu Moje Boisko Orlik 2012 Załącznik nr 8 Średnia wybudowanych kompleksów boisk na gminę Moje Boisko Orlik 2012 Załącznik nr 9 Charakterystyka liczby wybudowanych kompleksów boisk w podziale na powiaty Moje Boisko Orlik 2012 Zał. Nr 1 Realizacja programu Moje Boisko Orlik 2012 IV edycja w roku 2011 Lp. Województwo Ilość złożonych wniosków Ilość dofinansowanych inwestycji Łączna kwota wypłaconych dotacji 1. Dolnośląskie 30 26 11.348.165,46 zł 2. Kujawsko-Pomorskie 39 36 14.439.894,63 zł 3. Lubelskie 34 31 14.291.000,00 zł 12

4. Lubuskie 14 12 4.988.000,00 zł 5. Łódzkie 34 31 13.203.000,00 zł 6. Małopolskie 45 42 19.032.000,00 zł 7. Mazowieckie 67 61 25.541.000,00 zł 8. Opolskie 9 9 3.676.000,00 zł 9. Podkarpackie 42 36 17.349.000,00 zł 10. Podlaskie 7 7 3.184.000,00 zł 11. Pomorskie 21 20 8.943.419,67 zł 12. Śląskie 36 35 14.297.000,00 zł 13. Świętokrzyskie 10 10 4.743.000,00 zł 14. Warmińsko-Mazurskie 38 35 16.381.970,88 zł 15. Wielkopolskie 57 54 23.573.491,13 zł 16. Zachodniopomorskie 23 23 9.843.999,72 zł RAZEM 506 468 204.834.941,49 zł 13

Zał. nr 2 Realizacja programu Moje Boisko Orlik 2012 w latach 2008-2011 Lp. Województwo Inwestycje zrealizowane w roku 2008 Inwestycje zrealizowane w roku 2009 Inwestycje zrealizowane w roku 2010 Inwestycje zrealizowane w roku 2011 Całkowita ilość inwestycji 1. Dolnośląskie 51 53 43 26 173 2. Kujawsko-Pomorskie 46 53 46 36 181 3. Lubelskie 34 35 29 31 129 4. Lubuskie 26 19 21 12 78 5. Łódzkie 47 47 28 31 153 6. Małopolskie 44 44 36 42 166 7. Mazowieckie 29 89 41 61 220 8. Opolskie 6 15 17 9 47 9. Podkarpackie 33 37 19 36 125 10. Podlaskie 20 26 18 7 71 11. Pomorskie 70 36 18 20 144 12. Śląskie 35 51 28 35 149 13. Świętokrzyskie 11 15 13 10 49 14. Warmińsko- Mazurskie 20 41 49 35 145 15. Wielkopolskie 39 103 70 54 266 16. Zachodniopomorskie 55 54 43 23 175 RAZEM 566 718 519 468 2271 Łączna ilość środków budżetu państwa, przeznaczonych na dotacje 187.800.287 zł 236.119.109 zł 183.843.542 zł 204.834.941 zł 812.597.879 zł 14

Zał. nr 3 Realizacja programu Biały Orlik w 2011 roku Lp. Województwo Ilość dofinansowanych inwestycji Łączna kwota wypłaconych dotacji 1. Dolnośląskie 5 1.336.941,45 zł 2. Kujawsko-Pomorskie - - 3. Lubelskie 6 1.337.982,95 zł 4. Lubuskie - - 5. Łódzkie 2 478.000,00 zł 6. Małopolskie 8 1.640.669,56 zł 7. Mazowieckie 5 1.150.738,38 zł 8. Opolskie 3 628.916,94 zł 9. Podkarpackie 5 1.304.000,00 zł 10. Podlaskie 4 856.913,50 zł 11. Pomorskie 7 1.759.355,29 zł 12. Śląskie 2 457.872,00 zł 13. Świętokrzyskie 2 551.000,00 zł 14. Warmińsko-Mazurskie 2 373.000,00 zł 15. Wielkopolskie 5 1.181.088,04 zł 16. Zachodniopomorskie 6 1.302.763,91 zł RAZEM: 62 14.359.242,02 zł Zał. nr 4 15

Realizacja programu Biały Orlik w latach 2010-2011. Lp. Województwo Inwestycje zrealizowane w roku 2010 Inwestycje zrealizowane w roku 2011 Całkowita ilość inwestycji 1. Dolnośląskie 4 5 9 2. Kujawsko-Pomorskie 1-1 3. Lubelskie 3 6 9 4. Lubuskie 1-1 5. Łódzkie 4 2 6 6. Małopolskie 2 8 10 7. Mazowieckie 8 5 13 8. Opolskie 3 3 6 9. Podkarpackie 1 5 6 10. Podlaskie 1 4 5 11. Pomorskie 2 7 9 12. Śląskie 2 2 4 13. Świętokrzyskie 2 2 4 14. Warmińsko- Mazurskie 2 2 4 15. Wielkopolskie - 5 5 16. Zachodniopomorskie 2 6 8 RAZEM 38 62 100 Łączna ilość środków budżetu państwa, przeznaczonych na dotacje 9.329.688,00 zł 14.359.242,0 2 zł 23.688.930,02 zł Zał. nr 5 16

Realizacja programu Moje Boisko Orlik 2012 względem liczby gmin (stan 31.12.2011 r.) Lp. Województwo Ilość wybudowanych kompleksów Liczba gmin ogółem Liczba gmin z Orlikiem Liczba gmin bez Orlika Procentowy udział liczby gmin z Orlikiem 1. Dolnośląskie 173 169 132 37 78,11% 2. Kujawsko-Pomorskie 181 144 101 43 70,14% 3. Lubelskie 129 213 96 117 45,07% 4. Lubuskie 78 83 55 28 66,27% 5. Łódzkie 153 177 78 99 44,07% 6. Małopolskie 166 182 112 70 61,54% 7. Mazowieckie 220 314 152 162 48,41% 8. Opolskie 47 71 42 29 59,15% 9. Podkarpackie 125 160 81 79 50,63% 10. Podlaskie 71 118 59 59 50,00% 11. Pomorskie 144 123 95 28 77,24% 12. Śląskie 149 167 100 67 59,88% 13. Świętokrzyskie 49 102 38 64 37,25% 14. Warmińsko- Mazurskie 145 116 84 32 72,41% 15. Wielkopolskie 266 226 174 52 76,99% 16. Zachodniopomorskie 175 114 95 19 83,33% RAZEM 2271 2479 1494 985 60,27% Zał. nr 6 17

Przyczyny braku udziału gmin w programie "Moje Boisko - Orlik 2012" brak środków własnych na realizację inwestycji brak zainteresowania programem zbyt duże koszty utrzymania obiektu gmina posiada już podobny obiekt inne brak odpowiedniej lokalizacji brak wsparcia finansowego ze strony urzędu marszałkowskiego zbyt mała liczba mieszkańców mieszkańcy gminy korzystają z obiektów zlokalizowanych w gminach ościennych Zał. nr 7 18

Odsetek gmin w danym województwie, które nie posiadają na swoim terenie kompleksu boisk wybudowanego w ramach programu Moje Boisko Orlik 2012 Zał. nr 8 19

Średnia wybudowanych kompleksów boisk na gminę w podziale na województwa Moje Boisko Orlik 2012 Zał. nr 9 20

Charakterystyka liczby wybudowanych kompleksów boisk w podziale na powiaty Moje Boisko Orlik 2012 21

PROJEKT Animator - Moje Boisko REALIZACJA W ROKU 2011 WARSZAWA, KWIECIEŃ 2012 r. 22

Wprowadzenie W roku 2011 Zarząd Główny Szkolnego Związku Sportowego w ścisłej współpracy z Ministerstwem Sportu i Turystyki kontynuował realizację projektu Animator - Moje Boisko - Orlik 2012. W grudniu 2010 r. na stronie internetowej www.szs.pl, www.orlik2012.pl oraz na stronie www.msport.gov.pl zamieszczone zostały informacje oraz druki do pobrania dla jednostek samorządu terytorialnego, starających się o dofinansowanie. Równocześnie wojewódzkie Szkolne Związki Sportowe zachęcały jednostki samorządu terytorialnego z terenów swoich województw do udziału w programie. Cele i zadania 1. Wspomaganie samorządów terytorialnych w zapewnieniu systematycznej działalności sportowo-rekreacyjnej na obiektach Moje Boisko - Orlik 2012. 2. Przeciwdziałanie zjawiskom agresji i patologii wśród dzieci i młodzieży, poprzez skierowanie do tych środowisk profesjonalnej oferty zajęć sportowych. 3. Upowszechnianie sportu wśród dzieci i młodzieży. 4. Zainicjowanie lokalnych programów Preselekcja do Sportu Młodzieżowego. Źródła finansowania Projekt finansowany jest ze środków państwowego Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej (FRKF), przeznaczonych na realizację zadań z zakresu rozwijania sportu dzieci i młodzieży, których przeznaczenie i wydatkowanie określa rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 23 sierpnia 2010 r. w sprawie dofinansowania zadań ze środków Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej (Dz. U. Nr 156, poz. 1051). Dysponentem środków FRKF jest Minister Sportu i Turystyki jako minister właściwy ds. kultury fizycznej. Środki finansowe FRKF pochodzą z dopłat do stawek w grach losowych na podstawie art. 86 ust. 3 ustawy z dnia 19 listopada 2009 r. o grach hazardowych (Dz. U. Nr 201, poz. 1540, z późn. zm.). Podmioty uczestniczące w realizacji projektu 1. Ministerstwo Sportu i Turystyki, 2. Zarząd Główny Szkolnego Związku Sportowego i wojewódzkie oddziały Szkolnego Związku Sportowego (16 województw) współorganizator i koordynator realizacji zadań w ramach projektu, na podstawie umowy z Ministerstwem Sportu i Turystyki, 3. Jednostki samorządu terytorialnego (starostwa, gminy) odpowiedzialne za funkcjonowanie obiektów powstałych w ramach programu Moje Boisko - Orlik 2012. 23

Główne założenia Ministerstwo Sportu i Turystyki zaplanowało w roku 2011 realizację projektu na bazie wszystkich oddanych do użytku obiektów sportowych, powstałych w ramach programu Moje Boisko - Orlik 2012. Projekt polegał na udziale finansowym Ministerstwa Sportu i Turystyki w pokryciu kosztów zatrudnienia animatorów osób organizujących i prowadzących zajęcia sportowe na obiektach, powstałych w ramach programu Moje Boisko - Orlik 2012. Jednostka samorządu terytorialnego mogła zgłosić jedną osobę, przypisaną do każdego oddanego do użytku obiektu Moje Boisko - Orlik 2012, która posiada odpowiednie kwalifikacje do organizowania i prowadzenia zajęć sportowych, instruktora, trenera, nauczyciela wychowania fizycznego. W uzasadnionych przypadkach możliwe było zgłoszenie dwóch osób, przy założeniu, że kwota przyznanej przez MSiT dotacji dla danego obiektu, podzielona będzie na dwie osoby. Na podstawie złożonego wniosku, po zawarciu stosownej umowy: - w przypadku zgłoszenia jednej osoby, dla każdego uczestniczącego w projekcie animatora zostały przeznaczone środki finansowe w wysokości do 1000 złotych brutto miesięcznie (I część wynagrodzenia), przez okres maksymalnie 9 miesięcy w roku (np. marzec listopad), jako wynagrodzenie za wykonaną pracę, - w przypadku zgłoszenia dwóch osób, dla każdego uczestniczącego w projekcie animatora zostały przeznaczone środki finansowe w wysokości do 500 złotych brutto miesięcznie (I część wynagrodzenia), przez okres maksymalnie 9 miesięcy w roku (np. marzec listopad), jako wynagrodzenie za wykonaną pracę. Wnioskująca jednostka samorządu terytorialnego, zobligowana została do załączenia pisemnej deklaracji, że zagwarantuje ze swojej strony II część wynagrodzenia (co najmniej równoważną kwocie dotacji z MSiT) dla zgłoszonych do projektu kandydatów na animatorów. W przypadku zgłoszenia jednej osoby, na podstawie zawartej z Wojewódzkim Szkolnym Związkiem Sportowym umowy, animator został zobowiązany do zrealizowania - zgodnie z okresem obowiązywania umowy - 80 godzin zajęć w każdym miesiącu, co miało stanowić 50% ogólnej liczby godzin zajęć, przeprowadzonych przez animatora na danym obiekcie. 24

W przypadku zgłoszenia dwóch osób, na podstawie zawartej z Wojewódzkim Szkolnym Związkiem Sportowym umowy, każdy z dwóch animatorów został zobowiązany do zrealizowania - zgodnie z okresem obowiązywania umowy - 40 godzin zajęć w każdym miesiącu, co miało stanowić 50% ogólnej liczby godzin zajęć, przeprowadzonych przez danego animatora na danym obiekcie. Przebieg zajęć realizowanych w ramach środków przekazanych przez Ministerstwo Sportu i Turystyki, musiał być udokumentowany odpowiednimi zapisami w Dzienniku Zajęć. Ostateczny szczegółowy zakres obowiązków każdego animatora na danym obiekcie, ustalał gospodarz obiektu tj. jednostka samorządu terytorialnego lub wyznaczona jednostka zarządzająca obiektem. Adresaci projektu Nauczyciele wychowania fizycznego, trenerzy, instruktorzy - posiadający właściwe uprawnienia. Składanie wniosków 1. Wnioskodawcą mogła być wyłącznie jednostka samorządu terytorialnego, która oddała do użytku kompleks boisk sportowych, wybudowany w ramach programu Moje Boisko Orlik 2012. 2. Zgłaszanie kandydatów do projektu możliwe było niezwłocznie po otwarciu i oddaniu do użytku kompleksu boisk sportowych Orlik 2012. 3. Zgłoszenia kandydatów dokonywane były na druku wniosku, podpisanym przez upoważnionych przedstawicieli jednostki samorządu terytorialnego. 4. Wnioski kierowane były do Zarządu Głównego Szkolnego Związku Sportowego. 5. Wniosek musiał zawierać deklarację jednostki samorządu terytorialnego o zagwarantowaniu kandydatowi/om na animatora kwoty wynagrodzenia, co najmniej równoważnej kwocie dotacji z Ministerstwa Sportu i Turystyki, przez co najmniej 9 miesięcy w roku lub co najmniej przez okres wynikający z treści wniosku (II część wynagrodzenia). 6. Do wniosku należało załączyć oświadczenie kandydata na animatora o niepobieraniu wynagrodzenia związanego z realizacją innych programów finansowanych przez Ministerstwo Sportu i Turystyki. 7. Do wniosku należało załączyć również kserokopie dokumentu potwierdzającego posiadanie uprawnień zawodowych kandydata na animatora. 25

Tryb wyboru Animatorów Zarząd Główny Szkolnego Związku Sportowego oraz Wojewódzkie Szkolne Związki Sportowe, rozpatrywały złożone wnioski i dokonały akceptacji zgłoszonych kandydatów w następujących terminach: 1) do połowy lutego 2011 r. (I EDYCJA); 2) do połowy maja 2011 r. (II EDYCJA); 3) do połowy sierpnia 2011 r. (III EDYCJA); co skutkowało możliwością podpisania umowy odpowiednio na okres: 1) marzec listopad 2011 r. (9 miesięcy); 2) czerwiec listopad 2011 r. (6 miesięcy); 3) wrzesień listopad 2011 r. (3 miesięcy). Z wyłonionymi w wyniku przeprowadzonej procedury animatorami, Zarząd Główny Szkolnego Związku Sportowego - za pośrednictwem wojewódzkich Szkolnych Związków Sportowych - podpisał stosowne umowy. Zasady finansowania 1. Dofinansowaniem mogło zostać objętych maksymalnie dwóch animatorów, z każdego oddanego do użytku obiektu Moje Boisko - Orlik 2012. 2. Wysokość dofinansowania wynosiła do 1000 złotych brutto miesięcznie na jednym obiekcie, przez okres maksymalnie 9 miesięcy w roku. 3. Umowy z animatorami mogły być zawarte na okres marzec-listopad 2011 r. (9 miesięcy) lub na inny krótszy okres 2011 roku, wynikający z przedstawionego powyżej harmonogramu przyjmowania i rozpatrywania wniosków. 4. Zawarta z animatorem umowa, określała szczegółowy zakres zadań i obowiązków, sposób dokumentowania wykonywanej pracy wg wskazówek podanych w pkt I Główne założenia, oraz w załączniku nr 2 do projektu Animator Moje Boisko Orlik 2012 - Informacje i wskazówki dotyczące realizacji projektu, a także zasady rozliczania umowy. Kontrola i nadzór 1. Nadzór nad realizowanym projektem sprawował Departament Rozwoju i Promocji Sportu Ministerstwa Sportu i Turystyki, 2. Zarząd Główny Szkolnego Związku Sportowego oraz Wojewódzkie Szkolne Związki Sportowe były uprawnione do dokonywania bieżącej kontroli, okresowej oceny realizacji zadania i rozliczania zawartych umów; były również zobowiązane do opracowania szczegółowego sprawozdania z realizacji przyjętego zadania, 26

3. Zarząd Główny Szkolnego Związku Sportowego był zobowiązany, w terminie określonym w umowie, do przedłożenia Departamentowi Rozwoju i Promocji Sportu Ministerstwa Sportu i Turystyki, kompleksowego sprawozdania zawierającego m.in. szczegółową ocenę realizacji projektu Animator - Moje Boisko - Orlik 2012. SPRAWOZDANIE Z REALIZACJI ZADANIA (MARZEC - LISTOPAD 2011) Przez cały okres trwania projektu Animator Moje Boisko Orlik 2012, jednostki samorządu terytorialnego zgłosiły 2280 animatorów na 1623 kompleksach boisk. Liczby te różnią się od siebie, ponieważ - podobnie jak w roku 2010 - dopuszczono możliwość zgłaszania dwóch animatorów, którzy dzielili się pracą na jednym kompleksie boisk. W wyniku procedur kwalifikacyjnych, do projektu przystąpiło 2261 animatorów do pracy na 1608 obiektach. W pozostałych przypadkach nastąpiły odmowy współpracy ze względów formalnych, głównie ze względu na brak odpowiednich kwalifikacji kandydatów. Od marca 2011 r. (I edycja 9 miesięcy) w projekcie pracowało 1861 animatorów na 1335 obiektach ORLIK. Najwięcej wniosków zakwalifikowano z województwa wielkopolskiego (158 wniosków dot. 226 animatorów), najmniej z opolskiego (27 wniosków dot. 37 animatorów). Od czerwca do sierpnia 2011 r. w II edycji (6 miesięcy) na 1542 obiektach ORLIK funkcjonowało 2161 animatorów. Od września 2011 r., w ostatniej edycji projektu (III edycja 3 miesiące) pracowało 2261 animatorów na 1608 obiektach Orlik. Najwięcej animatorów pracowało w województwie wielkopolskim (186), mazowieckim (146) i kujawsko-pomorskim (143), najmniej w województwie opolskim (31) i świętokrzyskim (37). Przedstawiony poniżej wykres pokazuje zależność pomiędzy oddanymi do użytku obiektami ORLIK, a obiektami które zostały zakwalifikowane do udziału w projekcie Animator Moje Boisko - Orlik 2012 w 2011 roku. 27

ANIMATORZY PŁEĆ, WIEK, KWALIFIKACJE Większość zatrudnionych animatorów stanowią mężczyźni. Na 2261 animatorów zaledwie 212 to kobiety, co stanowi ok. 9% liczby ogólnej. Zależność tą obrazuje wykres poniżej. Ryc. 1 Charakterystyka animatorów ze względu na płeć. Najliczniejszą grupę stanowią ludzie młodzi, do 30 roku życia 43%, dalej klasyfikują się animatorzy w wieku do 40 lat 26%, animatorzy w wieku do 50 lat to 16%, natomiast najstarsza kategoria wiekowa czyli 51 lat i więcej to 15% ogółu animatorów. 28

Ryc. 2 Charakterystyka animatorów ze względu na wiek. Jedną z dwóch największych grup spośród kandydatów zgłoszonych do projektu jest grupa animatorów posiadających tytuł nauczyciela wychowania fizycznego oraz dodatkowe uprawnienia (instruktor, trener) - 34%. Osoby posiadające wyłącznie uprawnienia nauczyciela wychowania fizycznego stanowią 26% ogółu. Drugą z największych grup są instruktorzy sportu, stanowiący blisko 34% kandydatów. Animatorzy z dyplomami trenerskimi, to 6% wszystkich osób zgłoszonych do projektu. Ryc. 3 Charakterystyka animatorów ze względu na kwalifikacje. Podsumowując, warto wskazać rysującą się sylwetkę animatora, który najczęściej jest młodym mężczyzną w wieku do 30 lat, z wysokimi kwalifikacjami zawodowymi posiadającym wykształcenie wyższe kierunkowe, uzupełnione wachlarzem zdobytych uprawnień instruktorskich i trenerskich. 29

LICZBA DZIECI I MŁODZIEŻY NA ORLIKACH Łączna liczba dzieci i młodzieży korzystających z obiektów "ORLIK" w 2011 r. to 9.796.555 osób. Najliczniej reprezentowane jest województwo wielkopolskie: 1.349.167; najmniej licznie województwo opolskie: 151.402. W okresie od marca do maja na kompleksach boisk sportowych odnotowano obecność ponad 2.955.000 dzieci i młodzieży. Najwięcej ćwiczących w woj. wielkopolskim (383.103), najmniej w woj. opolskim (48.529). Średnia liczba dzieci i młodzieży korzystającej z jednego obiektu "ORLIK" w I edycji w skali miesiąca to około 738 osoby. W miesiącach letnich (czerwiec-sierpień) w większości województw znacząco wzrosła liczba dzieci i młodzieży korzystających z obiektów "ORLIK". Największą liczbę zanotowano ponownie w woj. wielkopolskim (457.561), najmniejszą w woj. opolskim (56.364). W sumie ponad 3.448.000 uczestników. Średnia ilość dzieci i młodzieży korzystającej z 1 obiektu "Orlik", w ciągu miesiąca w II edycji, to 746 osób. W okresie jesiennym (wrzesień-listopad) najwięcej dzieci uczestniczyło w zajęciach w województwie wielkopolskim (508.503), natomiast najmniej w opolskim (46.509) i świętokrzyskim (68.690). W stosunku do poprzedniej edycji zauważono nieznacznie mniejszą aktywność; być może spowodowaną niesprzyjającą pogodą i sezonem jesiennych przeziębień. Średnio na każdym obiekcie w ciągu miesiąca zarejestrowano 705 osób. Liczba dzieci i młodzieży korzystającej z obiektów ORLIK w okresie marzec listopad 2011r. 30

OSOBY DOROSŁE KORZYSTAJĄCE Z OBIEKTÓW ORLIK W okresie marzec-listopad 2011 r., w różnorodnych zajęciach na obiektach "ORLIK" wzięło udział ponad 2.628.047 osób dorosłych. Najwięcej uczestników dorosłych było w województwie wielkopolskim: 347.832 i mazowieckim: 239.365, najmniej w województwie opolskim: 49.460 i świętokrzyskim: 52.767. W ciągu pierwszych trzech miesięcy trwania projektu, (marzec-maj), z obiektów "ORLIK" skorzystało ponad 752.000 osób dorosłych. Najwięcej w woj. wielkopolskim (96.657), najmniej w woj. świętokrzyskim (11.943). W ciągu jednego miesiąca z każdego obiektu skorzystało średnio ponad 180 osób dorosłych. W okresie letnim, czerwiec-sierpień, osób dorosłych odwiedzających obiekty "ORLIK" było zdecydowanie więcej - łącznie 959.371. Na czele woj. wielkopolskie z liczbą 121.432 oraz mazowieckie - 89.381; na końcu plasuje się woj. opolskie - 17.512 osób. W ciągu jednego miesiąca każdy obiekt odwiedzało średnio 208 osób. We wrześniu, październiku i listopadzie z boisk "ORLIK" skorzystało łącznie około 916.000 osób dorosłych. Najwięcej w województwie wielkopolskim (129.743) oraz mazowieckim (84.745). Najmniejszą liczbę odnotowano w województwach opolskim (17.437) oraz świętokrzyskim (19.939). Średnia liczba dorosłych na jednym obiekcie "ORLIK" w skali miesiąca to 190 osób. Osoby dorosłe korzystające z obiektów ORLIK w okresie marzec listopad 2011r. 31

OSOBY NIEPEŁNOSPRAWNE KORZYSTAJĄCE Z OBIEKTÓW ORLIK W okresie od marca do listopada 2011 r., w różnorodnych zajęciach na obiektach "ORLIK" wzięło udział 22.106 osób niepełnosprawnych. Najwięcej uczestników niepełnosprawnych było w województwach wielkopolskim: 3.391 i dolnośląskim: 3.054, najmniej w województwie opolskim: 89. W ciągu pierwszych trzech miesięcy trwania projektu, (marzec-maj), z obiektów "ORLIK" skorzystało ponad 8.600 osób niepełnosprawnych. Najwięcej osób w woj. łódzkim (1.962), najmniej w woj. opolskim (5). W okresie letnim, czerwiec-sierpień, osób niepełnosprawnych odwiedzających obiekty "ORLIK" było łącznie 7.964. Na czele woj. dolnośląskie (1.417) oraz wielkopolskie (1.188), na końcu plasuje się woj. opolskie (39). We wrześniu, październiku i listopadzie z boisk "ORLIK" skorzystało łącznie około 5.500 osób niepełnosprawnych. Najwięcej w województwie dolnośląskim (1.009) oraz pomorskim (810). Najmniejszą liczbę odnotowano w województwach opolskim (45) i świętokrzyskim (49). Osoby niepełnosprawne korzystające z obiektów ORLIK w okresie marzec listopad 2011r. 32

LICZBA IMPREZ/ZAWODÓW ZORGANIZOWANYCH NA OBIEKTACH ORLIK Podczas realizacji całego projektu w 2011 r., animatorzy przeprowadzili łącznie 41.333 imprezy/zawody sportowe. Najbardziej aktywne było województwo wielkopolskie (3.951), najmniej województwo opolskie (878). W każdym miesiącu na każdym obiekcie "ORLIK", odbywały się różnego rodzaju zawody i sprawdziany realizowane jako przedsięwzięcia lokalne, regionalne, ale także ogólnopolskie. Główne sporty: piłka nożna, koszykówka, piłka siatkowa, tenis ziemny, piłka ręczna oraz różnego rodzaju festyny, gry i zabawy. Najwięcej imprez - 27.414, zorganizowano z zakresu piłki nożnej, popularne były również piłka siatkowa (4.845), koszykówka (4.629), tenis ziemny (1.410), gry i zabawy (1.242) oraz piłka ręczna (565). Jeśli chodzi o imprezy/zawody "inne" - zorganizowano turnieje m. in. w sportach: ringo, tenis stołowy, badminton, mini baseball, mini koszykówka, fitness, rugby, futbol amerykański, łyżworolki. LICZBA ZAJĘĆ PRZEPROWADZONYCH NA OBIEKTACH "ORLIK" W trakcie trwania programu od marca do listopada 2011 roku, animatorzy zorganizowali i przeprowadzili 861.686,5 jednostek zajęć. Największa ilość odbyła się w województwie wielkopolskim (100.443), najmniej zajęć w województwie opolskim (13.862) tabela 7.1. W okresie marzec-maj animatorzy w 16 województwach przeprowadzili 247.352 zajęć. Najwięcej woj. wielkopolskie (25.774) oraz małopolskie (22.391), najmniej woj. opolskie (3.962). W czerwcu, lipcu oraz sierpniu liczba zajęć właściwie na każdym z obiektów była większa i wyniosła łącznie 302.504. Najwięcej zajęć zorganizowali animatorzy w województwie wielkopolskim (37.400) oraz łódzkim (28.307), najmniejsza ilość była w województwach opolskim (5.154) i lubuskim (8.504). W okresie od września do listopada na boiskach "ORLIK" przeprowadzono ponad 311.830,5 jednostek zajęć sportowych. Najwięcej w województwie wielkopolskim (37.269) i łódzkim (30.980), najmniej w opolskim (4.746). 33

WIZYTACJE I KONTROLE Podczas trwania projektu przeprowadzane były wizytacje zajęć i imprez prowadzonych na boiskach Orlik. Osobami wizytującymi były zarówno przedstawiciele Szkolnego Związku Sportowego oraz osoby wskazane przez Jednostki Samorządu Terytorialnego, które zostały wyznaczone do opieki nad animatorami. Byli to przedstawiciele gmin lub powiatów oraz osoby wyznaczone przez wójtów, burmistrzów i starostów, najczęściej dyrektorzy jednostek na terenie których znajdują się obiekty Orlik. Kontrole przeprowadzane na boiskach dotyczyły realizacji planowanych zajęć wg ustalonych harmonogramów. Dokonywali je m.in.: Dyrektorzy Szkół, Dyrektorzy Miejscowych Ośrodków Sportu, przedstawiciele Wojewódzkich Szkolnych Związków Sportowych. W okresie od marca do końca listopada 2011 przeprowadzono 9.394 wizytacje i kontrole. Najwięcej w województwie dolnośląskim (3.540), najmniej w województwie opolskim (29). Najważniejsze wnioski płynące z ww. kontroli/ wizytacji: Program Moje Boisko Orlik 2012 jest bardzo dobrze przyjmowany zarówno przez władze samorządowe (pomoc finansowa w utrzymaniu boisk), jak i przez bezpośrednich uczestników zajęć (profesjonalna obsługa boisk i organizacja zajęć i imprez sportowych). Zajęcia na Orlikach cieszą się coraz większą popularnością i często boiska są rezerwowane wiele dni wcześniej. Młodzież coraz częściej i dłużej spędza aktywnie czas na boiskach ORLIK, doskonaląc swoje umiejętności i zainteresowania sportowe najbardziej popularne sporty to piłka nożna, koszykówka i siatkówka. Należałoby jednak przeszkolić animatorów pracujących na Orlikach w zakresie organizacji zajęć z innych sportów np. gry i zabawy dla dzieci i ich rodziców, zajęcia ruchowe dla osób dorosłych, itp. Potrzeba większej aktywizacji jednostek samorządu terytorialnego w zakresie bieżącej współpracy i programowania działalności animatorów; w większości przypadków jednostki samorządu terytorialnego sprawują wyłącznie bieżącą kontrolę nad realizacją programu, ale nie włączają się w planowanie i przygotowanie programów realizowanych na Orlikach (wyjątkiem są akcje, np. Turniej Orlika). Należy położyć większy nacisk na zróżnicowanie oferty zajęć prowadzonych przez animatorów powinni prowadzić również zajęcia dla dzieci młodszych (6 7 lat) oraz dla dorosłych (40-50+). Wielu animatorów rozpoczyna starania poszerzenia oferty Orlika o sporty, które może każdy uprawiać rekreacyjnie. W mniejszych miejscowościach kompleks boisk staje się centrum kulturalnym. Dlatego ważne 34

będzie podnoszenie kwalifikacji animatora oraz wyposażenie boisk w odpowiedni sprzęt sportowy. Na Orlikach powinno pracować więcej osób, szczególnie w czasie wakacji, bo bywalcy najchętniej chcieliby aby Orlik czynny był od 8 do 22. Większa aktywizacja animatorów i jednostek samorządu terytorialnego poprzez organizację lokalnych (wojewódzkich) akcji typu turnieje, rozgrywki czy np. konkursy na najciekawsze imprezy sportowe i rekreacyjne. Bardzo dobrze jest przyjmowana organizacja Turnieju Orlika o Puchar Premiera Donalda Tuska; wielu animatorów zgłasza chęć organizacji turniejów koszykówki czy piłki siatkowej. Animatorzy zgłaszają potrzebę większego zaangażowania rodziców oraz lokalnej społeczności w działanie realizowane na Orlikach ; chętnie też będą uczestniczyć w różnorodnych szkoleniach, m.in. dot. wiedzy z zakresu możliwości pozyskiwania środków na prowadzenie działalności sportowej. PODSUMOWANIE REALIZACJI PROJEKTU ANIMATOR MOJE BOISKO ORLIK 2012 W 2011 R. Obiekty "ORLIK" 2012 stają się miejscem realizacji sportowych pasji, promowania zdrowego stylu życia, ale również odgrywają ważną rolę w kształtowaniu postaw społecznych, są miejscem, gdzie młodzież nie tylko cieszy się z uprawiania sportu w doskonałych warunkach, ale również uczy się współdziałania i zasad współtworzenia społeczeństwa obywatelskiego; Nowoczesne i funkcjonalne obiekty dają możliwość wyrównania szans rozwojowych dzieci i młodzieży, w szczególności ze wsi i małych miasteczek, są także dobrze przystosowane do korzystania z nich przez osoby niepełnosprawne; Kontynuacja realizacji projektu zaktywizowała jednostki samorządu terytorialnego do aktywnej współpracy, do współfinansowania działalności animatorów, a także do tworzenia nowych miejsc pracy; Projekt ma duży wpływ na popularyzowanie sportu jako aktywnego sposobu spędzania wolnego czasu; animatorzy próbują zachęcać dzieci i młodzież do czynnego uprawiania sportu w przyszłości; W czasie trwania całego projektu, z obiektów skorzystało w 2011 r. ok. 9,8 mln dzieci i młodzieży, ponad 2 miliony 620 tysięcy osób dorosłych, a także ponad 22 tysiące osób niepełnosprawnych; 35