Faza 3. okołoowulacyjna (płodności) Jajeczko zostaje uwolnione. Miękka śluzówka macicy zaczyna grubieć. Ma miejsce około 12.-14. dnia cyklu, a dokładniej 12-14 dni przed spodziewaną miesiączką. Całkowicie dojrzała komórka jajowa opuszcza jajnik. Uwolnienie jajeczka przez jajnik nazywamy jajeczkowaniem lub z języka łacińskiego owulacją (jajko po łacinie to ovum ). Strzępki na końcu jajowodu przechwytują uwolnione jajeczko. Jajnik zaczyna wytwarzać hormon zwany progesteronem. Komórka jajowa rozpoczyna wędrówkę w kierunku macicy. To właśnie w świetle jajowodu może dojść do zapłodnienia, jeżeli komórka jajowa napotka plemniki, czyli męskie komórki rozrodcze. Faza 4. poowulacyjna Jajeczko przesuwa się jajowodem w kierunku macicy. Odbywa się między 14. a 28. dniem cyklu. Trwa zawsze 14 dni. Dzięki dużej zawartości progesteronu, wzmaga się wzrost błony śluzowej macicy. Jeśli dojdzie do zapłodnienia, zarodek wędruje do macicy, aby zagnieździć się w tak przygotowanej pulchnej wyściółce, która będzie go chroniła i odżywiała przez okres ciąży. Jeżeli nie doszło do zapłodnienia, komórka jajowa obumiera w jajowodzie, rozpada się (jajeczko żyje do 24 godzin) i zostaje wchłonięta. Obniża się poziom estrogenów i progesteronu w organizmie. Owulacja jest najważniejszym zjawiskiem w cyklu, ponieważ warunkuje ona płodność. Miesiączka natomiast jest najłatwiej dostrzegalnym zjawiskiem w cyklu menstruacyjnym. Dlatego właśnie ten moment został przyjęty za początek cyklu 1. dzień miesiączki to 1. dzień cyklu. Cykl menstruacyjny trwa od 1. dnia jednej miesiączki do dnia poprzedzającego następną. W rzeczywistości 28-dniowy cykl występuje u niewielu kobiet, zaledwie 13-15%. Długość cyklu jest cechą indywidualną i może wynosić od 21 do 35 dni, a rozbieżność w długości cyklu w poszczególnych miesiącach nie powinna przekraczać 5 dni. 84
Opis procesu, wyjaśnienie pojęć Spotkasz się czasem z określeniem: cykl bezowulacyjny. Znaczy to, że w takim cyklu nie wystąpiło jajeczkowanie. Niekiedy bywa tak w pierwszych latach dojrzewania. Zamiast krwawienia może wtedy występować skąpa, brązowawa wydzielina. To nic niepokojącego proces dojrzewania zabiera po prostu trochę czasu. Czy podczas miesiączki traci się dużo krwi? U każdej kobiety ilość krwi miesiączkowej waha się i zależy od dnia miesiączki. Większość krwawienia przypada na pierwsze dni okresu, natomiast sam koniec jest mniej obfity. Ogólnie tracimy około 80-85 ml wydzieliny menstruacyjnej, z której tylko 35 ml to sama krew (niektóre kobiety mają trochę obfitsze krwawienie). W Twoim ciele krąży ponad 2500 ml krwi, a organizm szybko uzupełnia niewielki ubytek. Czy ktoś może zauważyć, że masz miesiączkę? Z reguły nie, ale gdy masz zły humor charakterystyczny dla okresu lub źle się czujesz, można domyśleć się, że masz miesiączkę. Również zbyt długo noszona, przesiąknięta podpaska może poplamić ubranie albo być przyczyną przykrego zapachu. Skąd masz wiedzieć, kiedy będziesz miała miesiączkę? Sprawdź w swoim kalendarzyku, kiedy możesz spodziewać się kolejnej miesiączki. Zwróć uwagę na swój organizm, który na kilka dni przed miesiączką będzie dawał Ci sygnały (przy czym nie każda kobieta musi mieć podobne objawy): piersi staną się nabrzmiałe i lekko obolałe, możesz się poczuć zmęczona, możesz stać się płaczliwa lub kłótliwa, może Cię pobolewać brzuch. Zdarza się czasami tak dokuczliwy ból, że dziewczyna mdleje lub płacze, bywa że jest zwalniana ze szkoły do domu. Wszystko zależy od jej indywidualnej wrażliwości. Dlaczego niektóre mamy nie rozmawiają z córkami o okresie dojrzewania, zanim te zaczną miesiączkować? Nie rozmawiają być może dlatego, że nie lubią. Dzieje się tak z różnych powodów: mama może czuć się zakłopotana, może nie posiadać odpo- 85
wiednich informacji lub nie zdawać sobie sprawy z tego, że zaczynasz dorastać. Mimo to, spróbuj porozmawiać z mamą, nauczycielką, lekarzem lub inną osobą dorosłą. W takich sytuacjach pomocne okazują się starsze siostry albo koleżanki ze szkoły, szczególnie, jeśli same zaczęły już miesiączkować. To ważne, żebyś znalazła osobę, z którą mogłabyś porozmawiać, zwierzyć się i zadać jej trapiące Cię pytania. Jak powiedzieć mamie, że zaczęłaś miesiączkować? Przede wszystkim nie wstydź się. Pamiętaj, że Twoja mama także miesiączkuje i będzie wiedziała, co robić oraz jak Ci pomóc. Musisz podzielić się z nią tą wiadomością, żeby mogła dać Ci podpaski lub tampony. Nie martw się to zdarza się wszystkim kobietom na całym świecie. Czy jest coś, czego powinnaś unikać, gdy masz miesiączkę? Nie. Miesiączka to zupełnie normalny i zdrowy objaw bycia kobietą, dlatego nie powinnaś z jej powodu unikać robienia tych rzeczy, które wykonujesz zazwyczaj. Możesz chodzić do szkoły, pomagać w domu, spotykać się z koleżankami, uprawiać sport robić wszystko, na co będziesz miała ochotę. Czy podczas okresu możesz się kąpać czy brać prysznic? Jak najbardziej. To właśnie w czasie miesiączki powinnaś szczególnie dbać o świeżość i czystość. Co to takiego zespół napięcia przedmiesiączkowego? To termin odnoszący się do objawów, na które cierpią niektóre dziewczęta na 1-14 dni przed okresem. Objawy mają charakter fizyczny i emocjonalny, a należą do nich: obrzmienie piersi, zły nastrój. To zupełnie normalne czuć się od czasu do czasu trochę nieswojo, szczególnie, kiedy zachodzi w Tobie tyle zmian. Dlaczego czujesz się ociężała? Przed miesiączką w organizmie może dojść do zatrzymania większej niż zwykle ilości płynów i w związku z tym możesz doznawać uczucia ciężkości. To zupełnie normalne czuć się trochę niezgrabnie, kiedy przechodzisz okres dojrzewania w końcu bardzo szybko rośniesz i zmieniasz się. 86
Opis procesu, wyjaśnienie pojęć Dlaczego przed okresem mogą boleć Cię piersi? Za obolałe piersi odpowiedzialne są hormony. W wyniku ich działania w piersiach zatrzymują się płyny i to właśnie one wywołują ból i obrzmienie. Nie martw się jednak, bo uczucie to minie szybko, wraz z mijającą miesiączką. Czy miesiączka jest chorobą? Absolutnie nie. Okres to coś normalnego i naturalnego dla kobiety. To znak, że Twój organizm jest zdrowy i funkcjonuje prawidłowo. Jeśli jednak Twój cykl nie ureguluje się, a miesiączki będą bardzo bolesne lub w czasie okresu będziesz bardzo obficie krwawić, zgłoś się do lekarza. Mity oraz temat tabu W wielu krajach świata miesiączkowanie stało się przedmiotem mitów oraz tematem tabu. Oto kilka przykładów bajek, jakie opowiada się o okresie. Podczas miesiączki nie powinnam: myć włosów, jeść lodów, jeść smażonych potraw, pić zimnych napojów, chodzić boso, dotykać dzieci, ćwiczyć, jeść ogórków kiszonych, pracować w polu, spożywać posiłków z innymi ludźmi, robić majonezu. 87
Powinnam też uważać, by nad moją głową nie przeleciał kruk. Wiele takich przesądów było przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Może i Ty jakieś znasz? 6.3. Ból Niektóre dziewczęta w trakcie okresu mają złe samopoczucie, w związku z pojawieniem się w dolnej części brzucha bólów miesiączkowych o charakterze skurczowym. Czasami są one odczuwalne jako uczucie ciężkości albo jako stały, tępy ból. Przez dzień lub dwa mogą też występować: bóle lub skurcze w podbrzuszu, bóle pleców, bóle wzdłuż wewnętrznej strony ud. Każda z Was jest inna i inaczej odczuwa ból. Wydalanie złuszczonej błony podczas miesiączki odbywa się przez skurcze macicy. To właśnie one są przyczyną dolegliwości. W jaki sposób można złagodzić skurcze? Delikatnie masuj podbrzusze ręką lub je rozgrzej. Przyłóż butelkę z ciepłą wodą, termofor lub poduszkę elektryczną. Weź krótką kąpiel w ciepłej wodzie. Zrób kilka prostych ćwiczeń. Oto ćwiczenia, które możesz spróbować wykonać, jeśli dokuczają Ci szczególnie bolesne skurcze. Ćwiczenie 1. 88