Roczny plan pracy z wiedzy o społeczeństwie dla gimnazjum zintegrowany z serią Dziś i jutro Część 1 Wymagania na poszczególne oceny Rozdział IV: Mój udział w życiu gospodarczym Temat lekcji 1. Po co ludziom pieniądze? 2. ABC gospodarki 3. Ekonomia w moim domu Zagadnienia - historia pieniądza - karty płatnicze - konto bankowe - funkcje pieniądza - gospodarka i jej działy - gospodarka centralnie planowana - gospodarka wolnorynkowa - popyt i podaż - równowaga rynkowa - konkurencja i monopol - gospodarstwo domowe - źródła dochodów gospodarstw domowych - budżet domowy - wydatki stałe i zmienne - konsument - prawa konsumenta - obowiązki sprzedawcy - umowa kupna- Wymagania na poszczególne oceny dopuszczająca dostateczna dobra bardzo dobra celująca Rozdział I: Ja i moje otoczenie funkcje pieniądza - wyjaśnia, jak należy posługiwać się kartą płatniczą gospodarka konkurencja, monopol gospodarstwo domowe - przedstawia różne źródła dochodów w gospodarstwach domowych - planuje swoje wydatki - wyjaśnia, kim jest konsument podstawowe prawa - przedstawia historię pieniądza - omawia funkcje pieniądza poszczególne działy gospodarki popyt, podaż rodzaje gospodarstw domowych - podaje sposoby zgłaszania reklamacji - wskazuje instytucje zajmujące się ochroną praw konsumenta 1 - uczestniczy w dyskusji na temat przyszłości pieniądza - przedstawia pozytywne strony posiadania karty płatniczej pomiędzy gospodarką centralnie planowaną i gospodarką wolnorynkową polega monopol i konkurencja - planuje budżet domowy - wyjaśnia, czym są wydatki stałe i zmienne - podaje, na co należy zwrócić uwagę przy dokonywaniu zakupu towaru - omawia prawa konsumenta i obowiązki sprzedawcy - prawidłowo wypełnia formularz reklamacyjny pozytywne i negatywne skutki nieograniczonego dostępu do pieniędzy polską gospodarkę - określa zależność między popytem i podażą - określa liczebność i rodzaje współczesnych polskich gospodarstw domowych - tłumaczy ideę wprowadzania wspólnej europejskiej waluty euro koniunktura gospodarcza zadania rzecznika konsumentów - tłumaczy, czym zajmuje się Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
4. Budżet 5, System podatkowy w sprzedaży - gwarancja towaru - reklamacja - dochodzenie praw konsumenta - budżet - idea podatków - rodzaje podatków w konsumenta - tłumaczy, czym jest gwarancja towaru - uzasadnia potrzebę płacenia podatków budżet podatek - uzasadnia potrzebę płacenia podatków rodzaje podatków w - wskazuje źródła dochodów i wydatków rodzaje podatków w - podaje wysokość stawek podatkowych obowiązujących w rodzaje podatków w polega zjawisko szarej strefy rodzaje podatków w deficyt budżetowy, NIP, PIT, CIT, VAT - oblicza wysokość podatku dochodowego płaconego przez obywatela - opisuje sposoby pokrywania deficytu budżetowego - przedstawia własne propozycje inicjatyw, które można by finansować z dochodów - ocenia skalę podatkową obowiązującą w na tle innych państw 6. System bankowy 7. Najważniejsze produkty bankowe kredyty, lokaty 8. Giełda papierów wartościowych - system pieniężny - rodzaje banków i ich specyfika - usługi bankowe - reklama usług bankowych - giełda i jej rodzaje - rodzaje papierów wartościowych, konto bankowe, - określa istotę działalności banków waluta, konto bankowe, lokata, kredyt giełda, makler, akcja, obligacja emisja, NBP, Rada Polityki Pieniężnej - omawia prawo popytu i podaży - omawia prawo popytu i podaży indeks giełdowy, hossa, bessa - wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z korzystania z różnorodnych usług bankowych - wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z korzystania z różnorodnych usług bankowych nazwy miast, w których znajdują się największe współczesne zadania Narodowego Banku Polskiego i Rady Polityki Pieniężnej - określa czynniki kształtujące prawo popytu i podaży - omawia rolę reklamy w sektorze bankowym - określa czynniki kształtujące prawo popytu i podaży - omawia rolę reklamy w sektorze bankowym - opisuje, na czym polega praca maklera i gra na giełdzie - wyjaśnia, co wpływa na tworzenie systemu pieniężnego w danym państwie - prezentuje ofertę wybranych banków internetowych - porównuje i ocenia jakość usług bankowych - prezentuje ofertę wybranych banków internetowych - odszukuje w internecie informacje o wynikach indeksów giełdowych 2
7. Ożywienie gospodarcze i kryzys 1. Mój udział w życiu społecznym 2. Razem stanowimy naród. Od patriotyzmu do szowinizmu. - specyfika gry na giełdzie - warunki rozwoju gospodarczego - przyczyny kryzysu gospodarczego - wpływ władz państwowych na rozwój gospodarczy - produkt krajowy brutto i inne wskaźniki gospodarki: produkt narodowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę - społeczność - społeczność lokalna - tradycja lokalna - lokalne stowarzyszenia i organizacje - potrzeby człowieka i ich podział - hierarchia potrzeb - naród - tożsamość narodowa - dziedzictwo narodowe - symbole narodowe i koniunktura, recesja, inflacja skutki ożywienia i kryzysu gospodarczego dla obywateli społeczność, społeczność lokalna - tłumaczy, czym są potrzeby - wskazuje potrzeby niższego i wyższego rzędu naród polskie symbole narodowe między akcjami a obligacjami produkt krajowy brutto, produkt krajowy brutto na osobę - tłumaczy, za pomocą jakich wskaźników można ocenić stan gospodarki giełdy papierów wartościowych - określa czynniki wpływające na ożywienie i kryzys gospodarczy w państwie skutki ożywienia i kryzysu gospodarczego dla i przedsiębiorców - wskazuje szanse i zagrożenia wynikające z ingerencji władz państwowych w gospodarkę danego kraju Rozdział II: Naród i społeczeństwo elementy korzyści składające się na płynące z życia w tradycję lokalną społeczności swojego miejsca zamieszkania stowarzyszeń i - podaje informacje na organizacji lokalnych temat swojej najbliższej okolicy działalność lokalnego różne stowarzyszenia, na sposoby realizacji tej samej potrzeby - przedstawia hierarchię potrzeb według A. tożsamość narodowa, dziedzictwo narodowe - podaje daty polskich świąt narodowych Maslowa polskiego dziedzictwa narodowego - określa rolę symboli narodowych - ocenia ryzyko związane z grą na giełdzie - odszukuje w rocznikach statystycznych i internecie informacje o wartości wskaźników stanu gospodarki w - opisuje mechanizm powstawania inflacji - określa zadania lokalnych stowarzyszeń i organizacji - omawia problemy występujące w społeczności lokalnej - przedstawia etapy powstawania narodu polskiego - wyjaśnia, dlaczego utrata niepodległości i - przedstawia zasady funkcjonowania funduszy inwestycyjnych - ocenia aktualny stan polskiej gospodarki - porównuje obecny stan polskiej gospodarki z sytuacją gospodarczą w innych krajach Unii Europejskiej - porównuje wskaźniki poziomu polskiej gospodarki ze wskaźnikami stanu gospodarki innych państw - inicjuje działania mające na celu rozwiązanie lokalnych problemów zalety uczestnictwa w tworzeniu kultury narodowej omawia dobre oraz 3
3. Mniejszości narodowe 4. Społeczeństwo i hierarchia społeczna ich historia - kształtowanie się narodu polskiego - ojczyzna - mała ojczyzna - patriotyzm - patriotyzm lokalny - nacjonalizm, szowinizm, rasizm, kosmopolityzm - stereotypy narodowe - mniejszości narodowe i etniczne - prawa mniejszości narodowych i etnicznych - emigracja i imigracja - Polonia na świecie - społeczeństwo - społeczeństwo informacyjne - globalna wioska - klasy i warstwy ojczyzna, patriotyzm - przedstawia obowiązki obywateli wobec ojczyzny mniejszości narodowe, mniejszości etniczne mniejszości narodowe i etniczne mieszkające w społeczeństwo klasy omawia czynniki sprzyjające kształtowaniu się narodów polega patriotyzm lokalny rodzaje patriotyzmu, na różne postawy patriotyczne nacjonalizm, szowinizm i kosmopolityzm - określa, czym jest stereotyp i wymienia jego cechy - wyjaśnia, czym był Holocaust - podaje podstawowe prawa mniejszości narodowych i etnicznych w - uzasadnia konieczność poszanowania odrębności kulturowej mniejszości narodowych - wskazuje największe skupiska Polonii na świecie globalna wioska - tłumaczy, czym jest społeczeństwo informacyjne pomiędzy patriotyzmem a nacjonalizmem i szowinizmem - omawia prawa mniejszości narodowych i etnicznych w - wskazuje na mapie państwo, w którym znajduje się największe skupisko Polonii - podaje czynniki wpływające na kształtowanie poczucia odrębności kulturowej, na klasy i warstwy korzyści wynikające z obecności w społeczeństwie klasy okres zaborów wpłynęły na kształtowanie świadomości narodowej Polakówcharakteryzuje współczesne formy patriotyzmu - omawia przyczyny Holocaustu - wskazuje więzi łączące Polonię z państwem i narodem polskim dziedziny aktywności Polonii - omawia pozytywne i negatywne skutki emigracji Polaków - opisuje funkcjonowanie wybranego pierwotnego złe strony wielonarodowości - wyjaśnia znaczenie stereotypu w odniesieniu do narodów pozytywnych stereotypów narodowych - ocenia stosunek Polaków do mniejszości narodowych - wyjaśnia, na czym polega awans społeczny i degradacja społeczna 4
5. Polskie społeczeństwo 1. Po co ludziom państwo? 2. Ustroje polityczne - awans społeczny i degradacja społeczna - współczesne społeczeństwo polskie - podział klasowy polskiego - państwo - federacyjne i unitarne - cechy - funkcje - obywatelstwo - narodowość - demokratyczne, autorytarne i totalitarne - republika - monarchia - system prezydencki, parlamentarny i mieszany klasy występujące w państwo - przyporządkowuje Polskę do właściwego rodzaju cechy ustroje: demokratyczny, autorytarny i totalitarny między monarchią a republiką między życiem pierwotnego i współczesnego klasę średnią współczesne społeczeństwo polskie - przedstawia kwestie związane ze szkolnictwem wyższym w, na Rozdział III: Państwo - podaje nazwy trzech państw federacyjnych i unitarnych - określa funkcje - rozróżnia pojęcia obywatelstwo i narodowość nazwy dwóch państw demokratycznych, autorytarnych i totalitarnych - podaje nazwy dwóch monarchii i republik - opisuje, na czym polegają mechanizmy wpajania społeczeństwu określonej ideologii, na średniej, na podstawie tekstu problemy występujące w - omawia cechy - opisuje wewnętrzne i zewnętrzne funkcje repatriacja rolę obywateli w państwie demokratycznym, autorytarnym i totalitarnym ideologia, gospodarka centralnie sterowana, kadencja - przedstawia dobre i złe strony przynależności do wybranej klasy j - omawia poziom wykształcenia polskiego - przedstawia korzyści i zagrożenia, jakie niesie ze sobą powszechny dostęp do internetu - wskazuje na mapie federacyjne i unitarne - przedstawia sposoby uzyskania obywatelstwa polskiego - opisuje sposoby powstawania trzech typów ustrojów politycznych - wyjaśnia genezę różnych form rządów - wskazuje na mapie demokratyczne, autorytarne i totalitarne - odszukuje na mapie monarchie i republiki - tłumaczy przyczyny małej liczebności polskiej klasy średniej - samodzielnie tworzy definicje federacyjnego i unitarnego - ocenia relacje państwo obywatel - rozpoznaje przywódców najważniejszych państw współczesnych indoktrynacja, pucz, system prezydencki, parlamentarny i mieszany 5
3. Co to jest demokracja? 4. Zalety i wady 5. Społeczeństwo obywatelskie - demokracja bezpośrednia i pośrednia - istota - termin: prawa człowieka - prawa i wolności obywatelskie w państwie demokratycznym - zalety i wady - demokracja większościowa i konstytucyjna - dobro a dobro partii - obywatelstwo - inicjatywa obywatelska i społeczeństwo obywatelskie - formy go protestu - wyjaśnia istotę prawa i wolności obywatelskie w państwie demokratycznym radni, posłowie, referendum zalety i wady ustroju demokratycznego obywatelstwo prawa i obowiązki obywatela Polski - omawia cechy charakteryzujące - odróżnia demokrację bezpośrednią od pośredniej zastosowania różnych form bezpośredniej i pośredniej - tłumaczy, czym jest kultura polityczna, na - uczestniczy w dyskusji na temat stosowania zasad demokratycznych w życiu codziennym inicjatywa obywatelska, plebiscyt, konsultacje polega demokracja większościowa i demokracja konstytucyjna - wyjaśnia, na czym polegają działania dla dobra polega istota obywatelskiego - przedstawia formy udziału obywateli w życiu publicznym - wyjaśnia, w jaki sposób państwo demokratyczne dba o dobro obywateli przykłady praw przysługujących obywatelom w krajach demokratycznych - przyporządkowuje prawa obywateli do odpowiednich kategorii praw - omawia zagrożenia, które wiążą się z demokracją większościową - przedstawia znaczenie współpracy i kompromisu dla funkcjonowania, na cechy, którymi powinny charakteryzować się osoby chcące brać aktywny udział w życiu społecznym, na polegają różne rodzaje - uzasadnia wyższość nad innymi ustrojami politycznymi - rozróżnia pojęcia dobro i dobro partii cechy charakteru i osobowości, którymi powinien się odznaczać dobry polityk weto ludowe, strajk pracowniczy, organizacja pożytku publicznego - uczestniczy w dyskusji dotyczącej - ocenia znaczenie kultury politycznej dla funkcjonowania demokratycznego - przedstawia swoją opinię na temat polskiej - wskazuje sposoby rozwiązań problemów lokalnych i ogólnokrajowych z wykorzystaniem różnych form inicjatywy 6
6. Organizacje pozarządowe 7. Patologie w państwie demokratycznym 1. Ja, czyli kto? Człowiek istotą społeczną. - obywatelskie nieposłuszeństwo - organizacje pozarządowe - wolontariat - stowarzyszenia i fundacje - demagogia - populizm - przykłady patologii władzy: korupcja, biurokratyzacja, centralizacja - tożsamość - tożsamość osobista i społeczna - samoocena - praca nad sobą - styl życia - aktywny i bierny styl życia - sposoby spędzania wolnego czasu - samorealizacja - konsumpcyjny styl życia - współczesne autorytety dobrego obywatela - rozróżnia trzy sektory życia go wolontariat organizacja pozarządowa patologie władzy - wskazuje przykłady nadmiernej biurokratyzacji samoocena, samorealizacja, autorytet - dokonuje samooceny - tłumaczy, czym jest styl życia aktywnego i biernego spędzania wolnego czasu - rozróżnia formy go protestu między działalnością fundacji i stowarzyszenia - omawia zadania organizacji pozarządowych demagogia, populizm polegają: korupcja, biurokratyzacja, centralizacja - uzasadnia konieczność udziału obywateli w życiu publicznym - przedstawia zasady wolontariatu - tłumaczy, jaką rolę odgrywają w społeczeństwie organizacje non profit, na - rozpoznaje wystąpienie o charakterze populistycznym skutki korupcji Rozdział I: Ja i moje otoczenie - podejmuje działania tożsamość, mające na celu konsumpcjonizm eliminację swoich wad i elementy wykorzystywanie atutów tożsamości czynniki - odróżnia tożsamość kształtujące styl życia osobistą od j - przedstawia negatywne i pozytywne strony własny styl życia konsumpcyjnego stylu - omawia różnice życia, na podstawie pomiędzy aktywnym i tekstu biernym stylem życia - wskazuje konformizm, współczesne autorytety nonkonformizm wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego organizacji non profit działających w najbliższej okolicy - uczestniczy w dyskusji lub debacie na temat sposobów zwalczania patologii władzy - wskazuje sposoby poprawienia samooceny - uzasadnia, jaki sposób spędzania wolnego czasu jest najkorzystniejsze dla człowieka - wskazuje osobę, którą uważa za autorytet, i uzasadnia swój wybór obywatelskiej - prowadzi dyskusję dotyczącą wpływu obywateli na sprawy ważne dla całego - wskazuje korzyści wynikające z pracy wolontariuszy dla obywatela i - prowadzi dyskusję lub debatę na temat sposobów zwalczania patologii władzy - opracowuje szkolną kampanię walki z korupcją - omawia negatywne skutki zaniżonej lub zawyżonej samooceny - odróżnia autorytety rzeczywiste od pozornych 2. - komunikacja - wyjaśnia, na czym - podaje zasady - przekazuje komunikat - wyjaśnia znaczenie - prezentuje publicznie 7
Porozumiewamy się. Nie taki konflikt straszny 3. Grupy werbalna i niewerbalna - nadawca i odbiorca - zasady skutecznej komunikacji - mowa ciała - umiejętność publicznych wystąpień - prowadzenie dyskusji i debaty - praca zespołowaprzyczyny powstawania konfliktów - najczęstsze sytuacje konfliktowe - sposoby rozwiązywania konfliktów - skuteczne prowadzenie negocjacji - zbiorowość a grupa społeczna - przyczyny powstawania grup - podział grup - hierarchia w grupie - rodzina jako podstawowa grupa społeczna - funkcje rodziny 4. Życie szkoły - władze szkolne - statut szkoły - prawa i obowiązki ucznia polega komunikacja werbalna i niewerbalna - prowadzi rozmowę w sposób kulturalny - wskazuje sposoby podejmowania decyzji w grupiewyjaśnia terminy: konflikt, negocjacje, kompromis sytuacji konfliktowych w codziennym życiu zbiorowość, a czym grupa społeczna - podaje nazwy grup, do których należy funkcje rodziny statut szkoły podstawowe prawa i skutecznego porozumiewania się podstawowe zasady publicznych wystąpień konflikt, negocjacje, kompromis sytuacji konfliktowych w codziennym życiu różne typy zachowań i postaw w sytuacjach konfliktowych - wskazuje sposoby rozwiązywania konfliktów polega konflikt pokoleń, na - określa rolę kontaktów i więzi z innymi ludźmi w życiu człowieka - przedstawia podział grup - omawia strukturę władz szkoły działań samorządu w sposób werbalny i niewerbalny - odczytuje w sposób prawidłowy gesty rozmówcy - określa reguły przemawiania w sytuacjach oficjalnych - podaje zalety pracy zespołowej- określa najczęstsze przyczyny konfliktów we współczesnym świecie - wskazuje problemy, z którymi najczęściej wiąże się konflikt pokoleń, na podstawie tekstu korzyści płynące z przynależności do różnych grup - dostrzega wpływ grupy na jednostkę współczesny model rodziny - określa zadania poszczególnych organów władz szkoły - przedstawia historię mowy ciała w akcie komunikacji - uczestniczy w dyskusji lub debacie na wybrany temat - podaje negatywne skutki różnych zachowań w sytuacjach konfliktowych - omawia hierarchię grupy - przedstawia cechy, jakie powinien mieć przywódca grupy polega wartość i rola rodziny oraz specyfika więzi rodzinnych - podaje sposoby aktywnego uczestniczenia w życiu szkoły przygotowane wystąpienie polega debata oksfordzka symuluje prowadzenie mediacji pomiędzy zwaśnionymi stronami rodzina niepełna, rodzina przybrana, rodzina zastępcza - omawia wybrany problem swojej społeczności szkolnej i wskazuje sposoby jego 8
- zadania samorządu uczniowskiego 5. Normy i zasady - formalne i nieformalne normy - funkcje norm - prawa obywatelskie - tolerancja i rodzaje nietolerancji - dyskryminacja osób i grup obowiązki ucznia uczniowskiego swojej szkoły i biografię jej patrona - rozpoznaje - wyjaśnia, dlaczego podstawowe zasady i należy przestrzegać postępowania zgodne z normy współżycia norm określonymi normami go - omawia skutki polega tolerancja i nieprzestrzegania norm podstawowe prawa nietolerancja obywatelskie - podaje przyczyny - przedstawia prawa i Polaków nietolerancji wolności obywatelskie - omawia przyczyny Polaków dyskryminacji w - określa, czym zajmuje szkole się Rzecznik Praw Obywatelskich w wolność słowa - rozpoznaje zagrożenia związane z nietolerancją, na - uzasadnia, które normy uważa za najważniejsze przykłady nietolerancji we współczesnym świecie rozwiązania - przedstawia sposoby zapobiegania dyskryminacji w szkole Uwaga dotycząca oceniania na każdym poziomie wymagań: - aby uzyskać kolejną, wyższą ocenę, uczeń musi opanować zasób wiedzy i umiejętności z poprzedniego poziomu. Rozkład wymagań jest autorską propozycją mgr. Macieja Batorskiego, doświadczonego nauczyciela wiedzy o społeczeństwie. 9