Raport o stanie przedsiębiorczości w dzielnicy Ursynów

Raport o stanie przedsiębiorczości w dzielnicy Ursynów Warszawa, 2013

Raport o stanie przedsiębiorczości w dzielnicy Ursynów Przygotowany w ramach Projektu Europejskiego Stołeczne Forum Przedsiębiorczości. Opracowanie, promocja oraz wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą. www.sfop.um.warszawa.pl

Centrum Przedsiębiorczości Akademii Leona Koźmińskiego (Partner Projektu) ul. Jagiellońska 59 (pokój B-15) 03-301 Warszawa tel.: +48 22 519 22 17 e-mail:sfop@kozminski.edu.pl www.sfop.kozminski.edu.pl Zespół redakcyjny: prof. ALK dr hab. Jerzy Cieślik - Kierownik Zespołu dr Jan Dąbrowski dr Izabela Koładkiewicz Mariusz Łopaciński Aleksandra Pucek-Mioduszewska Magdalena Załęcka Agnieszka Twarowska Copyright by Stołeczne Forum Przedsiębiorczości Wydanie I Warszawa, listopad 2013 Tytuł projektu: Stołeczne Forum Przedsiębiorczości. Opracowanie, promocja i pilotażowe wdrożenie nowych metod współpracy warszawskiego samorządu i przedsiębiorstw dla skutecznego zarządzania zmianą gospodarczą. Numer umowy: UDA-POKL.08.01.02-14-137/11 Program Operacyjny Kapitał Ludzki Priorytet VIII Regionalne kadry gospodarki Działanie 8.1 Rozwój pracowników i przedsiębiorstw w regionie Poddziałanie 8.1.2 Wsparcie procesów adaptacyjnych i modernizacyjnych w regionie Projekt współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Projekt okładki, skład i druk: GAMMA Sp. z o.o. Przeryty Bór 52 39-216 Stara Jastrząbka www.gamma24.pl Egzemplarz bezpłatny

Spis treści Wprowadzenie 6 1. Informacja ogólna o Projekcie SFoP 6 2. Cel Raportu 6 3. Źródła danych, sposoby ich analizy i prezentacji, ograniczenia 6 4. Struktura Raportu 7 5. Zespół autorski 7 I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w dzielnicy Ursynów analiza empiryczna 8 1. Aktywność przedsiębiorcza na Ursynowie na tle Warszawy 8 1.1. Udział Ursynowa w liczbie aktywnych podmiotów na terenie Warszawy 8 1.2. Aktywność przedsiębiorcza na Ursynowie według sektorów priorytetowych Projektu SFoP 9 2. Struktura gałęziowa firm na Ursynowie 10 3. Struktura firm według wieku 11 4. Struktura firm według formy prawnej 12 5. Struktura firm według liczby zatrudnionych 12 6. Firmy nowo zarejestrowane na Ursynowie w I połowie 2013 r. 13 II. Otoczenie instytucjonalne dla rozwoju przedsiębiorczości w dzielnicy Ursynów 15 1. Instytucje otoczenia biznesu (IOB) 15 1.1. Stowarzyszenia i organizacje społeczne grupujące przedsiębiorców 15 1.2. Firmy doradcze świadczące usługi dla biznesu na Ursynowie (stan 31.12.2012) 16 2. Relacje przedsiębiorcy Urząd Dzielnicy 16 2.1. Problematyka przedsiębiorczości w strategii rozwoju Dzielnicy 16 2.2. Jednostki organizacyjne Urzędu Dzielnicy świadczące usługi na rzecz przedsiębiorców 16 III. Problemy i postawy przedsiębiorców 18 1. Główne problemy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej 18 2. Budowa relacji biznesowych 19 3. Postrzeganie relacji na linii przedsiębiorca władze lokalne 21 4. Dotychczasowe doświadczenia w ramach sieciowania w Projekcie SFoP 22 4.1. Spotkania sieciujące jako narzędzie budowy relacji biznesowych 22 4.2 Postawy i zachowanie przedsiębiorców uczestników spotkań SFoP 24 4.3. Działalność Animatora współpracy z MŚP 26 Aneks Statystyczny 28

Wprowadzenie 1. Informacja ogólna o Projekcie SFoP Stołeczne Forum Przedsiębiorczości (SFoP) jest wspólnym Projektem miasta stołecznego Warszawy (Lider Projektu) oraz Akademii Leona Koźmińskiego (Partner Projektu), finansowanym ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, realizowanym w okresie 01.09.2012 r. do 31.10.2014r. Nr umowy: UDA-POKL.08.01.02-14-137/11. Warszawa ma znaczącą pozycję na krajowej mapie przedsiębiorczości. Na terenie Stolicy działa ok. 146 tys. podmiotów gospodarczych, co stanowi 50% aktywnych podmiotów na terenie Mazowsza i ponad 8% wszystkich podmiotów w kraju. Innymi słowy, co dwunasty aktywny polski przedsiębiorca ma zarejestrowaną siedzibę w Warszawie. Ze względu na pozycję Stolicy na mapie gospodarczej Polski znaczna ich część, w swej działalności wykracza poza Warszawę, rozwijając aktywność w skali całego kraju a także na rynkach międzynarodowych. W poszczególnych dzielnicach Warszawy aktywnie działa kilka lub kilkanaście tysięcy firm. Głównym mankamentem dotychczasowego etapu rozwoju przedsiębiorczości jest brak więzi ekonomicznych i społecznych między przedsiębiorcami na poziomie lokalnym w dzielnicy i w skali Warszawy. To z kolei powoduje, że nie ma efektywnych instrumentów uzgadniania i prezentacji interesów tej znaczącej grupy społecznej oraz współpracy z lokalną administracją. Projekt SFoP wychodzi naprzeciw takim potrzebom. Obejmuje 6 z 18 dzielnic Warszawy (Ochota, Wola, Praga-Południe, Targówek, Ursynów i Wilanów). Na ich terenie działa łącznie 38,2% podmiotów gospodarczych Stolicy, z czego na Ursynowie 9,1%. Dzięki wdrożeniu Projektu SFoP, przedsiębiorcy będą mogli lepiej się poznać i nawiązać relacje biznesowe na poziomie Dzielnicy. Także zidentyfikować wspólne dla środowiska problemy i priorytety oraz skutecznie je prezentować, w kontaktach z lokalną administracją. Głównym instrumentem sieciowania przedsiębiorców są cykliczne spotkania przedsiębiorców oraz dedykowane portale społecznościowe, będące platformą do nawiązywania kontaktów o charakterze biznesowym oraz dla podejmowania lokalnych inicjatyw społecznych. Ważnym kierunkiem działania w Projekcie jest wsparcie merytoryczne i kadrowe dla Urzędów Dzielnicowych tak, aby mogły skutecznie realizować politykę rozwoju przedsiębiorczości na poziomie lokalnym. W pierwszej kolejności dotyczy to wsparcia dla zatrudnionych w ramach Projektu, Dzielnicowych Animatorów Współpracy z MŚP. W wyniku realizacji Projektu władze dzielnic uzyskają również praktyczne narzędzia kontaktów z przedsiębiorcami w postaci baz danych a także know how w zakresie wykorzystania informacji do formułowania lokalnych strategii rozwoju przedsiębiorczości oraz monitorowania postępów w ich realizacji. 2. Cel Raportu Jednym z podstawowych ograniczeń w planowaniu różnorodnych inicjatyw wspierania przedsiębiorczości jest brak solidnej podstawy empirycznej, by móc realizować politykę opartą na wiedzy. Opracowane w ramach Projektu SFoP dzielnicowe raporty o stanie przedsiębiorczości mają za zadanie wypełnić tę lukę. Jednocześnie będą one służyły, jako punkt wyjścia do opracowania dzielnicowych strategii rozwoju przedsiębiorczości, co jest jednym z celów szczegółowych przewidzianych do realizacji w ramach Projektu SFoP. 3. Źródła danych, sposoby ich analizy i prezentacji, ograniczenia Raport został sporządzony na podstawie specjalnie przygotowanych na potrzeby Projektu SFoP danych, pozyskanych z Urzędu Statystycznego w Warszawie (GUS), Centrum Analitycznego Administracji Celnej (CAAC) oraz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS). Na podstawie dodatkowych analiz ze wszystkich podmiotów zarejestrowanych na terenie Warszawy, zostały wyodrębnione firmy aktualnie prowadzące działalność. W konsekwencji wszelkie dane zbiorcze prezentowane w Raporcie dotyczą firm aktywnych. Istotne ograniczenia odnoszą się do możliwości przypisania konkretnej firmy do dzielnicy. Następuje to na podstawie lokalizacji jej głównej siedziby, co nie przesądza, że koncentracja rzeczywistej działalności może mieć miejsce w innych obszarach geograficznych. Podobnie, przypisanie podmiotu do określonej branży następuje poprzez zadeklarowany w Rejestrze REGON, główny przedmiot działalności. Te dane nie muszą być aktualne a ponadto przedsiębiorstwo może mieć bardzo zróżnicowany profil działalności. Dane jakościowe zostały przekazane przez Urząd Dzielnicy Ursynów lub zebrane w wyniku prac badawczych, prowadzonych w ramach niniejszego Projektu. Ponieważ jest to pierwsza próba całościowej analizy sektora przedsiębiorstw na Ursynowie nie można wykluczyć mankamentów chociażby z tytułu wspomnianych wyżej trudności przypisania geograficznego i branżowego firm, a także pominięcia pewnych informacji. Te i inne mankamenty będziemy starali się eliminować w kolejnych edycjach Raportu. 6

4. Struktura Raportu 5. Zespół autorski Raport składa się z wprowadzenia, trzech rozdziałów oraz Aneksu Statystycznego. W Rozdziale I została zaprezentowana analiza statystyczna aktywności przedsiębiorczej na Ursynowie. Rozdział II poświęcony jest omówieniu działalności instytucji otoczenia biznesu oraz dotychczasowych doświadczeń współpracy Urzędu Dzielnicowego z przedsiębiorcami. W Rozdziale III zostały przedstawione dotychczasowe działania w ramach Projektu SFoP w zakresie sieciowania przedsiębiorców (spotkania sieciujące, działalność Animatora Współpracy z MŚP), a także wyniki badań nt. postaw przedsiębiorców, zrealizowanych dotychczas w ramach Projektu. Ponieważ w Rozdziale I prezentujemy dane statystyczne w wersji graficznej (diagramy) do Raportu został dołączony Aneks zawierający szczegółowe zestawienia w postaci tabelarycznej. Raport został przygotowany przez zespół, w skład, którego weszli pracownicy Akademii Leona Koźmińskiego (ALK) oraz Urzędu Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy (UD). prof. ALK dr hab. Jerzy Cieślik Kierownik Zespołu Redakcyjnego Mariusz Łopaciński (ALK) Koordynator Projektu dr Izabela Koładkiewicz (ALK) Główny Ekspert ds. Badań i Wsparcia dr Jan Dąbrowski (ALK) Ekspert Aleksandra Pucek-Mioduszewska (ALK) Asystentka ds. Sieciowania Przedsiębiorstw Magdalena Załęcka Animatorka Współpracy z MŚP w Dzielnicy Ursynów Agnieszka Twarowska Urząd Dzielnicy Ursynów m.st. Warszawy 7

I. Struktura i tendencje rozwojowe przedsiębiorstw w dzielnicy Ursynów analiza empiryczna 1. Aktywność przedsiębiorcza na Ursynowie na tle Warszawy 1.1. Udział Ursynowa w liczbie aktywnych podmiotów na terenie Warszawy Na terenie Dzielnicy Ursynów na koniec 2012 r. aktywnych było 13.3 tys. podmiotów gospodarczych, co stanowi 9,1% wszystkich podmiotów na terenie Warszawy (146,3 tys.). Jest to więc udział wyższy niż wynikałoby z proporcji ludności 8,5%. W podziale na poszczególne sektory gospodarki (sekcje PKD) zwraca uwagę wysoki udział Ursynowa w opiece zdrowotnej i pomocy społecznej oraz w branży IT (informacja oraz komunikacja) (Diagram 1). Najsłabiej reprezentowane są takie sektory jak zakwaterowanie oraz gastronomia oraz transport i gospodarka magazynowa. Diagram 1. Przedsiębiorstwa aktywne na Ursynowie jako % Warszawy według sekcji PKD 2007 (stan 31.12.2012) przemysł budownictwo handel i naprawy transport i gospodarka magazynowa 7,4% Na Ursynowie mieszka 8,5% ludności Warszawy 8,5% zakwaterowanie i gastronomia informacja i komunikacja 7,2% 6,8% 8,0% 11,4% działalność finansowa i ubezpieczeniowa 8,9% 9,3% obsługa rynku nieruchomości działalność profesjonalna naukowa i techniczna 7,7% 10.4% 10,3% administrowanie i działalność wspierająca edukacja 9,1% 10,2% 11,5% opieka zdrowotna i pomoc społeczna kultura i rekreacja Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. razem 8

1.2. Aktywność przedsiębiorcza na Ursynowie według sektorów priorytetowych Projektu SFoP Działania Projektu wpisują się w szereg inicjatyw podejmowanych w Stolicy a mających za zadanie wspieranie potrzeb przedsiębiorczych. Tym samym w Projekcie SFoP zostały określone pewne priorytetowe sektory oraz rodzaje aktywności, odgrywające kluczową rolę w rozwoju całej Warszawy. Diagram 2 ilustruje procentowy udział aktywnych firm działających w sektorach priorytetowych na Ursynowie na tle całego Miasta. Generalnie można stwierdzić, że pozycja Ursynowa w sektorach priorytetowych SFoP jest relatywnie mocna. Szczególnie liczebne są firmy świadczące usługi oprogramowania oraz w sektorze kreatywnym high-tech. Ursynów ma dobrą pozycję w przemysłach wysokiej techniki i relatywnie słabszą w przemysłach średnio-wysokiej techniki. W tym ostatnim przypadku przyczyną może być brak terenów dla prowadzenia przetwórstwa przemysłowego na większa skalę. Na tym tle zaskakujące jest niskie zaangażowanie międzynarodowe firm Ursynowa. Dotyczy to relatywnie niskiej liczby eksporterów i/lub importerów a także firm z udziałem zagranicznym. Diagram 2. Przedsiębiorstwa aktywne na Ursynowie jako % Warszawy w sektorach priorytetowych SFoP (stan 31.12.2012) pwwt - przemysły wysokiej techniki pwst - przemysły średnio-wysokiej techniki 9,5% telk - telekomunikacja 6,1% hods - usługi oprogramowania, doradztwo BNPR - Badania i rozwój htcs - sektor kreatywny (high tech) 8,8% 9,4% 9,6% 11,2% 12,2% csek - sektor kreatywny (podstawowy) 6,9% eksporterzy i/lub importerzy firmy z udziałem zagranicznym 5,1% Na Ursynowie działa 9,1% wszystkich przedsiębiorców Warszawy Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 9

2. Struktura gałęziowa firm na Ursynowie Struktura gałęziowa aktywnych podmiotów gospodarczych na Ursynowie jest zbliżona do podobnej struktury dla całej Warszawy i kraju (Diagram 3). Wiodący udział mają firmy działające w sferze usługowej działalności profesjonalnej oraz handlu i napraw. Na terenie Ursynowa obserwujemy znaczne skupisko firm świadczących usługi informatyczne (informacja i komunikacja). Diagram 3. Struktura firm aktywnych na Ursynowie według sekcji PKD 2007 (stan 31.12.2012) Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 24,0% 3,7% 1,6% 1,7% 3,4% Pozostałe kultura i rekreacja 3,5% zakwaterowanie i gastronomia obsługa rynku nieruchomości Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 3,8% AdministrowaniE i działalność wspierająca Handel i naprawy 16,8% 4,0% edukacja 5,4% 5,8% Transport i gospodarka magazynowa 10,4% 6,7% przemysł informacja i komunikacja 9,3% Budownictwo Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 10

3. Struktura firm według wieku Wśród firm aktywnych na Ursynowie blisko 65% zostało zarejestrowanych po roku 2000 (Diagram 4), z czego 15% w latach 2011-2012. Jednocześnie w zaprezentowanym ujęciu zwraca uwagę znacząca liczba podmiotów aktywnych (jedna trzecia populacji) które powstały w bardzo trudnym dla przedsiębiorców okresie 1991-2000. Ponadto warto zaznaczyć, że nadal działa 248 firm, które rozpoczęły działalność do roku 1991, z czego 83 zarejestrowano jeszcze w okresie realnego socjalizmu a 165 powstało w przełomowym dla transformacji ustrojowej roku 1990. 2011-2012 15,1% Diagram 4. Struktura firm aktywnych na Ursynowie według daty rejestracji (stan 31.12.2012) 2001-2010 49,8% 1991-2000 33,2% do 1990 1,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 11

4. Struktura firm według formy prawnej Jednoosobowa działalność gospodarcza jest reprezentowana najliczniej (blisko 85,5%) (Diagram 5), spośród wszystkich firm prowadzących działalność zarejestrowanych na Ursynowie. W skali całej Warszawy udział ten wynosi odpowiednio ok. 80%. Równocześnie przedsiębiorcy Ursynowa w relatywnie mniejszym stopniu wykorzystują bardziej zaawansowane formy jak spółka z o.o. czy spółka akcyjna. Tylko 63 firmy są prowadzone w formie spółki akcyjnej i w tym zakresie pozycja dzielnicy na tle całej Warszawy jest szczególnie niekorzystna. Trzeba jednak podkreślić, że rosnącym zainteresowaniem cieszy się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ze względu na wprowadzone ostatnio ograniczenie wysokości wymaganego kapitału oraz uproszczenie procedury rejestracyjnej. Jest to dominująca forma w skali całej Warszawy. Diagram 5. Struktura firm aktywnych na Ursynowie według formy prawnej (stan 31.12.2012) Pozostałe 1,0% Spółka akcyjna 0,5% Spółka jawna 0,9% Spółka cywilna 2,4% Spółka z o.o. 9,7% Jednoosobowa działalność gospodarcza 85,5% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. Diagram 6. Struktura firm aktywnych na Ursynowie według liczby zatrudnionych (stan 31.12.2012) 5. Struktura firm według liczby zatrudnionych Struktura firm aktywnych na Ursynowie odzwierciedla generalne tendencje występujące w skali kraju (Diagram 6). I tak blisko 65% wszystkich podmiotów to firmy, w których aktywni są tylko właściciele (średnia krajowa to ok. 66%) a prawie 93% to mikroprzedsiębiorstwa (w całym kraju ok. 95%). Jednak biorąc pod uwagę proporcje dla Warszawy, jako całości, sytuację na Ursynowie trzeba ocenić, jako niekorzystną ze względu na zbyt duży odsetek firm bez pracowników (średnia dla Warszawy to 54%) oraz niski udział firm o liczbie zatrudnionych 10 i więcej osób Ursynów 7%, Warszawa 10%. Na tle całej Warszawy, grupa firm średnich (przedział 50-249 osób) i dużych (powyżej 249 osób) mających siedzibę na Ursynowie jest stosunkowo nieliczna odpowiednio 184 i 41. 250 i więcej zatrudnionych 0,3% 50-249 zatrudnionych 1,4% 10-49 zatrudnionych 5,3% 6-9 Zatrudnionych 4,1% 1-5 zatrudnionych 23,9% Firmy niezatrudniające pracowników 64,9% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 12

6. firmy nowo zarejestrowane na Ursynowie w I połowie 2013 r. W okresie styczeń czerwiec na terenie Ursynowa zostało zarejestrowanych 1063 nowych podmiotów gospodarczych, co stanowiło 7,6% liczby nowo zarejestrowanych firm dla całej Warszawy, w tym samym okresie. W porównaniu do firm już istniejących nastąpiły pewne przesunięcia w strukturze gałęziowej (Diagram 7 i 8). I tak wśród nowo zarejestrowanych znacząco wzrósł udział firm informatycznych (14,5% - poprzednio 10,4%), firm handlowych (odpowiednio 19,5% i 16,8%) oraz w dziedzinie usług profesjonalnych (odpowiednio 25,4% i 24%). Spadek odnotowały natomiast takie gałęzie jak opieka zdrowotna i pomoc społeczna, budownictwo i transport. Diagram 7. Struktura nowo zarejestrowanych firm na Ursynowie w okresie styczeń czerwiec 2013r. Pozostałe Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 25,4% obsługa rynku nieruchomości 3,1% Transport i gospodarka 1,8% magazynowa 2,5% kultura i rekreacja 3,0% zakwaterowanie 3,2% i gastronomia 4,0% Budownictwo Handel i naprawy 19,5% 4,0% 4,1% Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 4,2% edukacja 5,1% Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 14,5% 5,6% przemysł informacja i komunikacja Administrowanie i działalność wspierająca Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 13

działalność finansowa i ubezpieczeniowa Firmy zarejestrowane do 31.12.2012 r. Diagram 8. Zestawienie firm według branż i daty Firmy zarejestrowane między 01.01.2013r. a 31.06.2013r. administrowania i działalność wspierająca opieka zdrowotna i pomoc społeczna 3,5% 4,0% 3,8% 5,6% informacja i komunikacja 9,3% 4,2% 10,4% Przemysł Budownictwo 5,8% 5,1% 6,7% 4,0% 14,5% 5,4% 2,5% Transport i gospodarka magazynowania 24,0% 25,4% 16,8% działalność profesjonalna, naukowa i techniczna 19,5% Handel i naprawy Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 14

II. Otoczenie instytucjonalne dla rozwoju przedsiębiorczości w dzielnicy Ursynów 1. Instytucje otoczenia biznesu (IOB) 1.1. Stowarzyszenia i organizacje społeczne grupujące przedsiębiorców Stowarzyszenie NASZ URSYNÓW Stowarzyszenie istnieje od 2006 roku. Działa na rzecz konsolidacji mieszkańców Ursynowa i ursynowskiej wspólnoty samorządowej, a w szczególności dla ochrony interesów tej wspólnoty. Inspiruje i uczestniczy we wszystkich rodzajach działań związanych z procesem stanowienia prawa i podejmowania decyzji wpływających na kształt samorządu lokalnego. Podejmuje i wspomaga wszelkie inicjatywy mające na celu pozyskiwanie opinii publicznej dla racji wspólnoty ursynowskiej. Reprezentuje interesy mieszkańców Ursynowa przed administracją rządową, samorządową, publiczną, spółdzielniami i innymi organizacjami. Umacnia poczucie tożsamości i wspólnoty mieszkańców Ursynowa. Wspiera środowiska twórcze i sportowe Ursynowa oraz działania instytucji, podmiotów i osób służących promocji i integracji wspólnoty ursynowskiej. Podnosi kwalifikacje mieszkańców Ursynowa. Wspiera inicjatywy gospodarcze osób fizycznych i prawnych z terenu Ursynowa a także współdziała w pracach nad opracowywaniem i zatwierdzeniem planów zagospodarowania terenu. HERMES Stowarzyszenie Greckich Przedsiębiorców w Polsce 1 Stowarzyszenie istnieje od 2007 roku. Jego członkami są osoby pochodzenia greckiego, które na co dzień prowadzą działalność gospodarczą w Polsce. Zrzesza zarówno mikro, małych i średnich jak i dużych przedsiębiorców reprezentujących różne branże gospodarki. Celem Stowarzyszenia jest integracja środowiska, wspieranie rozwoju oraz pomoc w rozwiązywaniu problemów przy prowadzeniu działalności gospodarczej na terenie Polski. Hermes współpracuje z organami władzy Grecji, w szczególności z Radcą d/s Ekonomicznych i Handlowych Ambasady Grecji w Warszawie, w sprawach dotyczących promocji i rozwoju stosunków gospodarczych i handlowych pomiędzy Grecją a Polską. W ramach współpracy wspólnie z Ambasadą Hermes wspiera przedsiębiorczość i inicjatywy gospodarcze obywateli greckich na terenie Polski. Oferuje porady w podstawowych sprawach podatkowych związanych z międzynarodową wymianą handlową oraz w kontaktach z organami administracji rządowej i samorządowej. Pomaga przy nawiązywaniu relacji ze stowarzyszeniami, klastrami i izbami gospodarczymi, które reprezentują polskich przedsiębiorców. 1.2. Firmy doradcze świadczące usługi dla biznesu na Ursynowie (stan 31.12.2012) Na terenie dzielnicy działają liczne firmy doradcze świadczące usługi na rzecz przedsiębiorców (Tabela 1). Szczególną uwagę zwraca duża liczba firm świadczących usługi prawne oraz Tabela 1. Firmy doradcze świadczące usługi dla przedsiębiorców (stan: 31.12.2012) Rodzaje usług doradczych Liczba firm Działalność prawnicza 392 Działalność rachunkowo-księgowa, doradztwo podatkowe 357 Stosunki międzyludzkie (public relations) i komunikacja 94 Pozostałe doradztwo w zakresie prowadzenia działalności gospodarczej i zarządzania 840 Razem: 1 683 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 1 Poprzez instytucje otoczenia biznesu (IOB) rozumiemy dwa rodzaje podmiotów. Do pierwszej należą niekomercyjne organizacje (fundacje, stowarzyszenia, agendy rządowe i samorządowe), aktywne w obszarze wspierania przedsiębiorczości, samozatrudnienia, transferu i komercjalizacji technologii oraz poprawy konkurencyjności MŚP. Dodatkowo uwzględniamy organizacje komercyjne, świadczące różnego typu usługi doradcze dla mniejszych firm, bowiem dostępność tego typu usług w skali lokalnej ma istotne znaczenie, zwłaszcza gdy przedsiębiorcy zamierzają rozwijać swoje firmy. 15

księgowe. Generalnie na terenie całej Warszawy występuje znaczne skupienie firm doradczych. Także na terenie Ursynowa, niejako w zasięgu ręki, istnieje duża i zróżnicowana paleta tego typu usług dla przedsiębiorców. 2. Relacje przedsiębiorcy Urząd Dzielnicy 2.1. Problematyka przedsiębiorczości w strategii rozwoju Dzielnicy Dzielnica Ursynów jako jeden z czterech kluczowych celów strategicznych przyjętych w Strategii Rozwoju Dzielnicy podjęła stworzenie sprzyjających warunków dla rozwoju przedsiębiorczości, nowoczesnej i zdywersyfikowanej gospodarki. Lokalnym władzom zależy na podniesieniu jakości oraz poziomu życia mieszkańców, a także na zapewnieniu rozwoju dzielnicy. Przyjmuje się, że zadania te nie są możliwe do osiągnięcia bez sprawnej polityki wspierania przedsiębiorczości. Strategia skupia się więc na zachęcaniu do prowadzenia działalności gospodarczej. Kładzie się w niej nacisk na ułatwienie założenia firmy, oraz uczynieniem jak najprostszym proces zarządzania dla mikro oraz małych przedsiębiorców. Zakłada poprawę efektywności zadań realizowanych przez Urząd Dzielnicy, redukcję biurokracji oraz promocję i podkreślanie atrakcyjności gminy dla inwestorów. Pełne zrealizowanie Strategii ma być początkiem nowego etapu współpracy pomiędzy samorządem lokalnym, przedsiębiorcami oraz instytucjami działającymi w ich najbliższym otoczeniu. 2.2. Jednostki organizacyjne Urzędu Dzielnicy świadczące usługi na rzecz przedsiębiorców Większość z Wydziałów w swojej pracy ma styczność z lokalnie działającymi przedsiębiorcami oraz właścicielami firm z innych dzielnic. Najbardziej zaangażowane we współpracę z przedsiębiorcami są: Wydział Działalności Gospodarczej i Zezwoleń, który prowadzi działalność na rzecz przedsiębiorców tj. wpisy, zmiany, zawieszenie, wykreślenie, udzielanie koncesji na alkohol. Podległe komórki organizacyjne w Wydziale to Referat Działalności Gospodarczej, Wieloosobowe Stanowisko Pracy ds. Zezwoleń Alkoholowych oraz Jednoosobowe Stanowisko Pracy ds. Obsługi Organizacyjno-Biurowej Wydziału. Obsługa mieszkańców przez Referat Działalności Gospodarczej w zakresie działalności gospodarczej jest realizowana zgodnie ze standardami obsługi mieszkańców, określonymi w zarządzeniu Prezydenta m.st. Warszawy nr 3661/2009 z dnia 18 września 2009 r. oraz ze Standardami Obsługi Klienta. Dwoje pracowników obsługujących punkt związany z działalnością gospodarczą na bieżąco uzupełnia i poszerza swoją wiedzę w zakresie przepisów i procedur administracyjnych, dzięki czemu mogą przekazywać mieszkańcom informacje w sposób jasny i zrozumiały, wyjaśniając także sposób wypełnienia druków oraz wymaganych dokumentów w danej sprawie. Miejsca obsługi klientów są przystosowane do obsługi osób niepełnosprawnych, jest możliwość obsługi poza kolejnością osób Tabela 2. Wnioski dotyczące działalności gospodarczej zarejestrowane przez Urząd Dzielnicy Ursynów w 2012 r. i poł. 2013 r. Nazwa wniosku Liczba zarejestrowanych wniosków 01.01.2012-31.12.2012 01.01.2013.-30.06.2013 Wnioski o wpis do CEiDG 1 112 621 Wnioski o zmianę we wpisie do CEiDG 3 340 1 856 Wnioski o wpis informacji o zawieszeniu działalności gospodarczej 1 104 588 Wnioski o wpis informacji o wznowieniu działalności gospodarczej 446 249 Wnioski o wykreślenie wpisu w CEiDG 994 560 Razem 6 996 3 874 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 16

niepełnosprawnych i z małymi dziećmi. Obsługiwani są także w języku migowym mieszkańcy niesłyszący i głuchoniemi, jak również w języku angielskim obcokrajowcy. Ponadto sprawność działań pracowników pozwala na to, że wnioski z zakresu ewidencji działalności gospodarczej są realizowane na bieżąco bądź najpóźniej następnego dnia roboczego. Złożone wnioski dotyczą głównie przedsiębiorców mieszkających na terenie dzielnicy Ursynów, ale również spoza dzielnicy i miasta. Wynika to z likwidacji właściwości miejscowej składania wniosku. Z kolei Referat Zezwoleń i Handlu zajmuje się wydawaniem zezwoleń na sprzedaż napojów alkoholowych. W 2012 roku łącznie wydano 463 takich zezwoleń a w pierwszej połowie 2013 r. wydano 317. 17

III. Problemy i postawy przedsiębiorców W ramach realizowanego projektu SFoP przeprowadzono badania mające na celu identyfikację potrzeb i postaw przedsiębiorców odnośnie budowania wzajemnych relacji biznesowych. Wprowadzono też pierwsze narzędzia aktywizujące rozwój przedsiębiorczości w dzielnicy: spotkania sieciujące i stanowisko Animatora Współpracy z MŚP. 1. główne problemy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Punktem wyjścia do rozpoznania trudności i wyzwań z jakimi mierzą się przedsiębiorcy z Dzielnicy Ursynów, którzy wzięli udział w badaniach zrealizowanych w ramach Projektu SFoP, była identyfikacja głównych rynków działania ich przedsiębiorstw. Otrzymany rozkład odpowiedzi wskazuje, że swoim zasięgiem działania badane podmioty obejmowały przede wszystkim rynek krajowy tak zadeklarowała ponad 1/3 ich właścicieli (37%). Ponadto, badane przedsiębiorstwa działały także na rynku warszawskim (23%) oraz na rynku mazowieckim (22%). Jedynie 8% badanych przedsiębiorców z Ursynowa potwierdziło obecność swoich firm na rynkach międzynarodowych. W przeważającej też mierze badani respondenci byli pierwszymi założycielami swoich firm, zlokalizowanych w Dzielnicy Ursynów (98%). Identyfikując problemy w prowadzeniu firmy, których źródłem jest ich makrootoczenie, na podstawie otrzymanych opinii badanych przedsiębiorców z Ursynowa można stwierdzić, że byli oni praktycznie zgodni w swoich odczuciach nie dostrzegając źródeł problemów dla swoich firm w niestabilności sytuacji politycznej (72%), w zmianach technologicznych na rynku ich działania (70%) oraz w zmianach trendów/potrzeb wśród klientów (65%). Zróżnicowanie ich poglądów można dostrzec z kolei w ich podejściu do przepisów prowadzenia działalności, w których prawie połowa badanych (48%) nie dostrzegała źródeł trudności, z kolei prawie 1/3 pozostałych respondentów widziała w nich źródło istotnych i dużych problemów. Zróżnicowanie opinii badanych wystąpiło także, w przypadku oceny zmniejszającej się zasobności portfeli swoich klientów. W sumie 45% respondentów dostrzegało w tym istotny i duży problem, natomiast 35% respondentów było odmiennego zdania twierdząc, że nie stanowi to dla nich problemu. Dalsza identyfikacja problemów w prowadzeniu działalności gospodarczej, których źródłem z kolei jest najbliższe otoczenie przedsiębiorstw, wskazuje, że w odczuciu połowy badanych przedsiębiorców z Ursynowa wzrost konkurentów na ich rynkach działania (52%) oraz konkurowanie jakością produktów (50%) stanowi duży problem. Zróżnicowany sposób postrzegania przez badanych źródeł problemów ujawnił się natomiast Diagram 9. Główne problemy mikroekonomiczne związane z prowadzeniem działalności (wskazania ważności poszczególnych elementów w skali 1-5) 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 0,5 coraz trudniej o dobbrych dostawców klienci wymagają coraz tańszych produktów coraz więcej jest na moim rynku konkurentów problemem są na rynku terminy płatności głównie konkuruje się jakością produktów 0 Źródło: Opracowanie własne 18

w przypadku wymagań przez klientów coraz tańszych produktów oraz problemów z terminem płatności. Część badanych nie dostrzegała w tych obszarach problemów (kolejno: 28% i 38%), a inna grupa respondentów widziała w nich duże problemy (kolejno: 22% i 23%). Większość zaś badanych przedsiębiorców z Ursynowa nie miała problemów z dostępnością dobrych dostawców (72%).(Diagram 9) Analizując natomiast źródła trudności występujące w obszarze działalności operacyjnej swoich firm, badani przedsiębiorcy z Ursynowa identyfikowali je przede wszystkim w rozwoju sprzedaży (57%) oraz w sferze marketingu i reklamy (35%). Z kolei nie dostrzegali ich w rozwoju produktów/procesów (52%) jak również w rozwoju sposobów zarządzania, organizowania biznesu (50%). 43% badanych przedsiębiorstw, z dzielnicy Ursynów, jest obecnie w sytuacji wypracowywania zysku jak również posiada środki na inwestycje. Z kolei 40% pozostałych firm będąc także w fazie wypracowywania zysku, nie posiada jednak środków na inwestycje. 2. Budowa relacji biznesowych W ramach rozwoju sieci kontaktów badani przedsiębiorcy z Ursynowa skupiali się głównie na kontaktach z własnymi klientami. W dużo mniejszym stopniu w tym procesie wykorzystywali kontakty dostawców i innych przedsiębiorstw - potencjalnych partnerów do wspólnych przedsięwzięć. Podstawowym źródłem kontaktów biznesowych dla badanych przedsiębiorców z Wilanowa byli głównie dotychczasowi klienci ich przedsiębiorstw. Za istotne źródła kontaktów biznesowych badani uznali również swoich najbliższych (tj. rodzina i przyjaciele) oraz kontakty dostawców i innych partnerskich przedsiębiorstw. W najmniejszym stopniu badani przedsiębiorcy korzystali z kontaktów poprzez różnego rodzaje organizacje przedsiębiorców i stowarzyszenia. Jeżeli zaś chodzi o sposoby zawierania relacji biznesowych, to badani przedsiębiorcy z Ursynowa liczyli przede wszystkim na samych siebie podejmując aktywnie i samodzielnie działania w tym obszarze jak również korzystali z aktywności ze strony innych partnerów biznesowych (z tym, że w tym drugim przypadku ze zdecydowanie mniejszym natężeniem). W najmniejszym zaś stopniu zawierali kontakty biznesowe poprzez udział w spotkaniach grup przedsiębiorców organizowanych przez osoby trzecie. (Diagram 10.1). Określając z kolei swoją przyszłą aktywność w zakresie sposobów pozyskiwania kontaktów biznesowych badani respondenci byli również zorientowani na własne działania, ale też w większym stopniu byli nastawieni na wykorzystanie spotkań grup przedsiębiorców organizowanych przez innych. (Diagram 10.2). Identyfikując bariery związane z budowaniem relacji biznesowych, badani właściciele firm z Ursynowa, za podstawową z nich uznali swoje ograniczone zasoby czasu. Kolejne zaś Diagram 10.1 Sposoby zawierania kontaktów biznesowych (wskazania ważności poszczególnych elementów w skali 1-5) 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 AKTYWNIE - SAM ORGANIZUJĘ SPOTKANIA, KONTAKTY częściej INNI PRZEDSIĘBIORCY SAMI SIĘ DO MNIE ODZYWAJĄ, ZE MNĄ KONTAKTUJĄ uczestnictwo W SPOTKANIACH GRUP PRZEDSIĘBIORCÓW ORGANIZOWANYCH PRZEZ KOGOŚ 0,5 0 Źródło: Opracowanie własne 19

Diagram 10.2 Sposoby zawierania kontaktów biznesowych - plany (wskazania ważności poszczególnych elementów w skali 1-5) 4,5 4 3,5 3 2,5 2 1,5 1 Własną aktywność, osobiscie będę organizował spotkania, kontakty raczej chcę żeby przedsiebiorcy się ze mną kontaktowali poprzez uczestnictwo w spotkaniach grup przedsiębiorców organizowanych przez kogoś 0,5 0 Źródło: Opracowanie własne miejsca na stworzonej przez nich liście barier zajęły takie kwestie jak: zbyt mało okazji do zawierania kontaktów biznesowych oraz długi czas oczekiwania na korzyści związane z nawiązywaniem kontaktów. Relatywnie mało badanych przedsiębiorców nie dostrzegało w ogóle żadnych problemów związanych z budowaniem relacji z innymi (Diagram 11). Diagram 11. Główne problemy dostrzegane przez przedsiębiorców w budowaniu relacji biznesowych 40% 35% 30% 25% 20% 15% 10% 5% 0% ZBYT MAŁO CZASU BRAK ZAUFANIA DO PARTNERÓW biznesowych BRAK KORZYŚCI Z WYMIANY doświadczeń ZBYT DŁUGO TRZEBA CZEKAĆ NA korzyści z kontaktów MAŁO OKAZJI DO ZAWIERANIA znajomości biznesowych ZBYT EMOCJONALNY STOSUNEK DO własnej firmy INNE W OGÓLE NIE DOSTRZEGAM większych trudności w nawiązywaniu kontaktów biznesowych przez przedsiębiorców Źródło: Opracowanie własne 20

Za podstawową korzyść będącą owocem posiadanych kontaktów z innymi przedsiębiorcami, badani właściciele firm z Ursynowa uznali poprawę jakości produktów i usług (40%). W następnej kolejności badani wskazali na poszerzenie liczby klientów (28,3%). W małym zaś stopniu posiadane przez nich kontakty z innymi przedsiębiorcami wpłynęły na obniżenie kosztów, podniesienie kwalifikacji pracowników oraz rozwiązanie problemów technicznych. W najmniejszym stopniu dzięki kontaktom biznesowym badani przedsiębiorcy otrzymali wsparcie finansowe (1,7%). Identyfikując zaś oczekiwane przez badanych przedsiębiorców z Ursynowa korzyści, będące wynikiem rozwijania kontaktów biznesowych z innymi przedsiębiorcami w przyszłości, to przede wszystkim byli oni nastawieni na utrzymanie dotychczasowych korzyści (zob. wyżej) jak również byli zorientowani na zwiększenie liczby klientów (78% wskazań wśród badanych). W opisywanych badaniach należy zwrócić uwagę na fakt podnoszenia przez badanych przedsiębiorców potrzeby aktywnego ich wsparcia w budowaniu relacji biznesowych, jak również obecną wśród nich świadomość znaczenia budowy relacji biznesowych dla rozwoju ich przedsiębiorstw. 3. Postrzeganie relacji na linii przedsiębiorca władze lokalne Istotnym wymiarem prowadzonych badań była także identyfikacja sposobu postrzegania przez badanych przedsiębiorców z Dzielnicy Ursynów relacji na linii przedsiębiorca władze lokalne. Na podstawie dotychczasowych doświadczeń ponad połowa z nich była zdania, że władze lokalne nie pomagają przedsiębiorcom w rozwoju ich kontaktów biznesowych (53%badanych). Co ciekawe to jedynie 27% wskazało, że mogłyby one taką rolę pełnić, a 63% respondentów nie miało w tej kwestii żadnego zdania. Oceniając zaś przepływ informacji miedzy przedsiębiorcami a samorządem lokalnym prawie 73% badanych przedsiębiorców wskazało, że jest jeszcze dużo do zrobienia w tym zakresie. Główne źródła informacji o działaniach samorządu dla badanych przedsiębiorców z Ursynowa stanowiły z kolei strony internetowe inne jak strony władz lokalnych (60%), strony internetowe władz lokalnych (47%) oraz prasa (50%). Diagram 12. Źródła informacji na temat działań samorządu lokalnego na rzecz przedsiębiorców. 70% 60% 50% NEWSLETTERA STRON INTERNETOWYCH samorządu INTERNETU - INNE STRONY 40% 30% 20% 10% PRASY INFORMATORÓW INNE ŹRÓDŁA W ZASADZIE NIE WIEM, ŻE TAKIE działania występują W OGóLE NIE INTERESUJĄ MNIE takie informacje nie wskazuję nic 0% Źródło: Opracowanie własne 21

Diagram 13. Oczekiwania przedsiębiorców w stosunku do władz samorządowych. 70% 60% 50% REGULARNE UCZESTNICZENIE W WAŻNYCH WYDARZENIACH LOKALNYCH ORGANIZOWANYCH PRZEZ SAMORZĄD 40% MOŻLIWOŚĆ SPONSOROWANIA LOKALNYCH INICJATYW 30% KORZYSTANIE Z ZASOBÓW BĘDĄCYCH WŁASNOŚCIĄ JST 20% ORGANIZACJa WYDARZEŃ, KTÓRE BY PROMOWAŁY MOJĄ DZIEDZINĘ DZIAŁALNOŚCI 10% ORGANIZACJa LOKALNYCH SPOTKAŃ PRZEDSIĘBIORCÓW W CELU POZNANIA SIĘ I WYMIANY DOŚWIADCZEŃ 0% Źródło: Opracowanie własne W przypadku oceny zaspokajania informacyjnych potrzeb wśród badanych przedsiębiorców z Ursynowa przeważały opinie wskazujące na zainteresowanie otrzymywaniem informacji o możliwościach dofinansowania, o możliwościach wspólnych inwestycji/projektów oraz informacjami o organizowanych przetargach. Oczekiwali oni również wsparcia ze strony władz lokalnych w nawiązywaniu kontaktów biznesowych oraz wymiany doświadczeń między przedsiębiorstwami. Na przykład ponad połowa badanych (52%) była w bardzo dużym stopniu zainteresowana organizacją lokalnych spotkań przedsiębiorców w celu poznania się i wymiany doświadczeń. Badani przedsiębiorcy z Ursynowa w dużym stopniu deklarowali także zainteresowanie: organizacją przez władze samorządowe wydarzeń, które promowałyby ich dziedzinę działania (63%), regularnym uczestnictwem w ważnych wydarzeniach lokalnych organizowanych przez samorząd (53%) oraz możliwością korzystania z zasobów będących we własności władz samorządowych (48%). 4. dotychczasowe doświadczenia w ramach sieciowania w Projekcie SFoP 4.1. Spotkania sieciujące jako narzędzie budowy relacji biznesowych W Projekcie SFoP skupiliśmy się na spotkaniach sieciujących, jako budowaniu sieci kontaktów przedsiębiorców za pomocą ciągłych relacji, których celem jest wymiana informacji, do- 2 W niniejszym opracowaniu networking rozumiany jest jako świadomy proces wymiany informacji, zasobów, wzajemnego poparcia i możliwości prowadzonym przy pomocy wzajemnie korzystnych kontaktów. 22

świadczeń, udzielanie sobie wsparcia i pomocy. Projekt wspiera możliwość rozwijania biznesu z partnerami. Dotychczas zorganizowane warsztaty zarówno ogólne jak i tematyczne cieszyły się zainteresowaniem ze strony przedsiębiorców. W pierwszym okresie funkcjonowania spotkań sieciujących w Dzielnicy Ursynów ze wsparcia skorzystało ponad 125 przedsiębiorców. Przyjęto następujący ramowy przebieg spotkań sieciujących tj. spotkań nastawionych na rozszerzanie sieci kontaktów biznesowych przedsiębiorców: rejestracja uczestników wprowadzenie do warsztatów prezentacje w grupach przedstawienie prac podsumowanie i możliwość spotkań indywidualnych W ramach spotkań uczestnicy po wprowadzeniu metodycznym, przygotowują się indywidualnie do warsztatów sieciujących wypełniając kwestionariusz z zakresem podstawowych informacji o sobie, swoich zainteresowaniach, przedsiębiorstwie oraz relacjach biznesowych posiadanych i poszukiwanych. Po przygotowaniach do warsztatów następuje praca grupowa, w ramach której uczestnicy przedstawiają się używając wcześniej przygotowanych informacji. Prezentacje mają na celu pobudzenie aktywności uczestników do zawarcia nowych i trwałych relacji. Po prezentacji istnieje możliwość wypełnienia swoistego radaru sieciującego określającego poziom i kategorię relacji biznesowych posiadanych przez wypełniającą go osobę. Stwarza to też okazję do wskazania czy prezentująca się osoba może stać się klientem, dostawcą lub partnerem biznesowym dla wypełniającego radar. Kolejnym elementem ww. radaru jest zaznaczenie czy prezentujący się 23

przedsiębiorca posiada kontakty, które mogą być dla niej przydatne, i o których mowa w przytoczonym radarze. Z grona najaktywniejszych uczestników spotkań sieciujących w ramach Projektu SFoP wybierani są przedsiębiorcy, którzy mają możliwość prezentacji zagadnień, w których czują się ekspertami. Pierwsze spotkania w Dzielnicy Ursynów potwierdziły potrzebę stworzenia przestrzeni, w której przedsiębiorcy będą mogli wymieniać się doświadczeniami, a także nawiązywać bliższe relacje (również w kontaktach z samorządem). 4.2 Postawy i zachowanie przedsiębiorców uczestników spotkań SFoP w ramach projektu SFOP, zostały przeprowadzone badania postaw związanych z nawiązywaniem relacji biznesowych przez najaktywniejszych przedsiębiorców, którzy już wzięli udział w pierwszych spotkaniach sieciujących. Analiza otrzymanych wyników badań wskazuje, że uczestnicy spotkań w Dzielnicy Ursynów w ostatnim czasie (tj. ostatni rok prowadzenia działalności) byli przede wszystkim aktywni w nawiązywaniu kontaktów biznesowych z partnerami biznesowymi niebędącymi klientami i dostawcami oraz kontaktów z nowymi i potencjalnymi dostawcami. Co ciekawe to w analizowanym okresie badani przedsiębiorcy nie byli zorientowani na zawieranie kontaktów z obecnymi i potencjalnymi klientami (klienci obecni i potencjalni znaleźli się w średnich wskazaniach na ostatnim miejscu) (Diagram 14). Biorąc pod uwagę intensyfikację wsparcia przedsiębiorczości przez władze dzielnicowe i organizację spotkań sieciujących Diagram 14. Rodzaje kontaktów zawartych w ostatnim okresie przez przedsiębiorców uczestników spotkań sieciujących SFOP (średnia z odpowiedzi ze skali 1-5). 3,25 3,2 3,15 3,1 3,05 NOWI DOSTAWCY POTENCJALNI DOSTAWCY 3,0 NOWI KLIENCI 2,95 POTENCJALNI KLIENCI 2,9 INNI PARTNERZY 2,85 POTENCJALNI PARTNERZY 2,8 2,75 Źródło: Opracowanie własne 24

W nawiązywaniu kontaktów biznesowych badanym przedsiębiorcom z Dzielnicy Ursynów pomagali głównie dotychczasowi klienci, a w następnej kolejności inni przedsiębiorcy oraz spotkania sieciujące organizowane w tym celu. W najmniejszym zaś stopniu w procesie rozbudowywania posiadanej sieci kontaktów biznesowych byli pomocni dostawcy i organizacje do których należą przedsiębiorcy. Otrzymany rozkład odpowiedzi ujawnia, że tylko w przypadku klientów i innych przedsiębiorców wskazania przekroczyły średnią na skali (powyżej 3 w zakresie 1-5) (Diagram 15). Według uczestników spotkań sieciujących na Ursynowie, w ramach projektu SFOP, nawiązywanie relacji biznesowych w największym stopniu utrudniał im przede wszystkim brak czasu na tego typu działalność. Następnie jako bariery w procesie poszerzania posiadanej sieci kontaktów postrzegali oni problemy związane z brakiem zaufania do partnerów biznesowych oraz słabe występowanie ku temu okazji. Co ciekawe, to 27% badanych przedsiębiorców nie dostrzegało w ogóle problemów związanych z nawiązywaniem tego typu kontaktów (Diagram 16). Bardzo ciekawe okazały się pierwsze odczucia przedsiębiorców po spotkaniach sieciujących organizowanych w ramach projektu SFOP w dzielnicy Ursynów dotyczące prawdopodobieństwa nawiązania konkretnych relacji z potencjalnymi partnerami. Badani przedsiębiorcy deklarowali, że z dużym prawdopodobieństwem spotkali osoby, którym mogą pomóc w nawiązaniu kontaktów jak również stwierdzali, że sami spotkali przedsiębiorców z interesującymi dla nich kontaktami. (Diagram 17). Badania prowadzone wśród uczestników spotkań sieciujących na Ursynowie w ramach projektu SFOP, potwierdziły słuszność realizowanego zadania i realizację celu wspierania rozwoju przedsiębiorczości lokalnej. Diagram 15. Kto był pomocny w nawiązaniu kontaktów? 4 3,5 3 2,5 2 najbliżsi klienci dostawcy 1,5 1 inni przedsiębiorcy pracownicy spotkania 0,5 organizacje 0 Źródło: Opracowanie własne 25

Diagram 16. Co utrudnia nawiązywanie kontaktów biznesowych? 70 60 mało czasu 50 brak zaufania 40 brak korzyści 30 długi czas na korzyści mało okazji 20 10 emocjonalny stosunek inne 0 nie dostrzegam trudności Źródło: Opracowanie własne 4.3. Działalność Animatora współpracy z MŚP Kluczową osobą, jeśli chodzi o realizację celów założonych w ramach Projektu Stołeczne Forum Przedsiębiorczości jest Animator Współpracy z MŚP. Stanowisko to zajmują osoby oddelegowane z Biura Funduszy Europejskich do realizacji zadań na terenie Dzielnicy Ursynów, związanych ze wspieraniem rozwoju przedsiębiorczości. Za potrzebą uruchomienia takiej działalności na rzecz przedsiębiorców w Urzędzie Dzielnicy przemawia w pierwszej kolejności duża liczba przedsiębiorców - ponad 13,3 tys. aktywnych firm na Ursynowie. Przedsiębiorcom potrzebna jest zatem osoba pierwszego kontaktu, w sprawach wykraczających poza załatwianie formalności związanych z rejestracją działalności gospodarczej, dzierżawą powierzchni handlowej itp. Wsparcie Animatora jest szczególnie wskazane, gdy przedsiębiorcy zaczynają się organizować, powstają wspólne inicjatywy oraz wystąpienia do władz dzielnicy, w sprawach wykraczających poza jednostkowe interesy. Obowiązki Animatorki Współpracy z MŚP w Urzędzie Dzielnicy na Ursynowie pełni Pani Magdalena Załęcka. Do jej zadań należy: organizacja cyklicznych spotkań sieciujących z udziałem przedsiębiorców, których w pierwszej fazie realizacji Projektu SFoP (maj lipiec 2013) odbyło się łącznie siedem. Animatorka dociera różnymi kanałami do przedsiębiorców z informacją o planowanych spotkaniach, załatwia wszelkie kwestie logistyczne oraz wspólnie z ekspertami z Akademii Leona Koźmińskiego ustala tematykę spotkań. Na obecnym etapie priorytetem jest promocja spotkań sieciujących oraz właściwy dobór grup przedsiębiorców i tematów poszczególnych warsztatów. Ponieważ na każdym spotkaniu uczestnicy zgłaszają szereg postulatów, Animator Współpracy z MŚP pomaga w zbieraniu 26

Diagram 17. Kogo spotkałem na spotkaniu? (1 małe prawdopodobieństwo; 5 bardzo duże) 4,00 3,50 3,00 2,50 klienta 2,00 dostawcę 1,50 partnera kogoś z kontaktami 1,00 ja mogę pomóc 0,50 0,00 Źródło: Opracowanie własne i opracowaniu tego typu wniosków. Każde ze spotkań SFoP w Dzielnicy połączone było z warsztatem sieciującym, na którym przedsiębiorcy mieli możliwość lepszego poznania się oraz zbudowania sieci kontaktów dwu i wielostronnych. W doborze grup uczestników oraz tematów do dyskusji na spotkania sieciujące SFoP, duże znaczenie ma specyfika populacji przedsiębiorców w Dzielnicy Ursynów. W ramach swoich obowiązków Animator Współpracy z MŚP nawiązuje współpracę z różnego rodzaju instytucjami i organizacjami społecznymi, które podejmują, pośrednio bądź bezpośrednio, działania na rzecz przedsiębiorców na Ursynowie. W pierwszej kolejności dokonana została inwentaryzacja tego typu organizacji. Z niektórymi z nich udało się już nawiązać współpracę. Przedsiębiorcy z Dzielnicy Ursynów mogą kontaktować się z p. Magdaleną Załęcką nie tylko w związku z kolejnymi spotkaniami sieciującymi w ramach Projektu SFoP, ale także we wszystkich innych kwestiach dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej oraz kontaktu z Urzędem Dzielnicy. 27

Aneks Statystyczny Tabela 1. Liczba i % udział aktywnych firm w dzielnicy Ursynów na tle Warszawy, w podziale na sekcje PKD (stan 31.12.2012) Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji Liczba firm aktywnych Targówek, Jako % Razem jako % Warszawa Ursynów Warszawy Warszawa Ursynów B,C,D,E Przemysł 10 485 771 7,4% 7,2% 5,8% F Budownictwo 10 539 892 8,5% 7,2% 6,7% G Handel i naprawy 28 352 2 254 8,0% 19,4% 16,8% H Transport i gospodarka magazynowa 10 163 728 7,2% 6,9% 5,4% I Zakwaterowanie i gastronomia 3 401 230 6,8% 2,3% 1,7% J Informacja i komunikacja 12 169 1 389 11,4% 8,3% 10,4% K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 5 256 467 8,9% 3,6% 3,5% L Obsługa rynku nieruchomości 4 901 456 9,3% 3,3% 3,4% M Działalność profesjonalna 30 813 3 206 10,4% 21,1% 24,0% naukowa i techniczna N Administrowanie i działalność 6 496 503 7,7% 4,4% 3,8% wspierająca P Edukacja 5 220 539 10,3% 3,6% 4,0% Q Opieka zdrowotna i pomoc 10 838 1 242 11,5% 7,4% 9,3% społeczna R Kultura i rekreacja 2 064 211 10,2% 1,4% 1,6% Pozostałe 5 605 491 8,8% 3,8% 3,7% Razem: 146 302 13 379 9,1% 100,0% 100,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. Tabela 1. Liczba i % udział aktywnych firm w dzielnicy Ursynów na tle Warszawy w priorytetowych sektorach SFoP ( stan 31.12.2012) Liczba firm aktywnych Sektory priorytetowe w ramach projektu SFoP Ursynów jako % Warszawy Warszawa Ursynów PWWT - przemysły wysokiej techniki 548 52 9,5% PWST - przemysły średnio-wysokiej techniki 837 51 6,1% TELK - telekomunikacja 620 58 9,4% HODS - usługi oprogramowania, doradztwo 6 602 807 12,2% BNPR - badania i rozwój 422 37 8,8% HTCS - sektor kreatywny (high tech) 3 523 396 11,2% CSEK - sektor kreatywny (podstawowy) 10 258 980 9,6% Pozostałe 123 492 10 998 8,9% Razem: 146 302 13 379 9,1% w tym: Eksporterzy i/lub importerzy 11 772 813 6,9% Firmy z udziałem zagranicznym 6 439 330 5,1% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS, CAAC i ZUS. 28

Tabela 3. Struktura aktywnych firm w dzielnicy Ursynów według daty rejestracji (stan 31.12.2012) Przedziały według roku rejestracji Liczba % Razem do 1990r. 248 1,9% 1991r. - 2000r. 4 442 33,2% 2001r. - 2010r. 6 665 49,8% 2011r. - 2012r. 2 024 15,1% Razem: 13 379 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. Tabela 4. Struktura aktywnych firm w dzielnicy Ursynów według formy prawnej (stan 31.12.2012) Forma prawna Liczba % Razem Jednoosobowa działalność gospodarcza 11 435 85,5% Spółka cywilna 317 2,4% Spółka jawna 126 0,9% Spółka z o.o. 1 300 9,7% Spółka akcyjna 63 0,5% Pozostałe 138 1,0% Razem: 13 379 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. Tabela 5. Struktura firm w dzielnicy Ursynów według wielkości (liczby zatrudnionych) (stan 31.12.2012) Klasa zatrudnienia Liczba % Razem Firmy niezatrudniające pracowników 8 689 64,9% 1-5 zatrudnionych 3 198 23,9% 6-9 zatrudnionych 555 4,1% 10-49 zatrudnionych 712 5,3% 50-249 zatrudnionych 184 1,4% 250 i więcej zatrudnionych 41 0,3% Razem: 13 379 100% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 29

Tabela 6. Struktura firm nowo zarejestrowanych w dzielnicy Ursynów w okresie styczeń czerwiec 2013 r. według sekcji PKD. Kod sekcji PKD 2007 Nazwa sekcji Liczba % Razem B, C, D, E Przemysł 54 5,1% F Budownictwo 43 4,0% G Handel i naprawy 207 19,5% H Transport i gospodarka magazynowa 27 2,5% I Zakwaterowanie i gastronomia 34 3,2% J Informacja i komunikacja 154 14,5% K Działalność finansowa i ubezpieczeniowa 42 4,0% L Obsługa rynku nieruchomości 19 1,8% M Działalność profesjonalna naukowa i techniczna 270 25,4% N Administrowanie i działalność wspierająca 59 5,6% P Edukacja 44 4,1% Q Opieka zdrowotna i pomoc społeczna 45 4,2% R Kultura i rekreacja 32 3,0% Pozostałe 33 3,1% Razem: 1 063 100,0% Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych GUS i ZUS. 30