Ocena stanu sanitarnego przygotowania tras, miejscowości i obiektów turystycznych na terenie województwa lubelskiego do sezonu turystycznego 2011r. Walory przyrodnicze i krajobrazowe województwa lubelskiego sprawiają, Ŝe region naleŝy do jednych z najbardziej interesujących w Polsce. Najcenniejsze pod względem przyrodniczym obszary to: Polesie ( w tym Pojezierze Łęczyńsko - Włodawskie), Roztocze z Puszczą Solską oraz doliny Wisły i Bugu. Obszary prawnie chronione zajmują 22,7% powierzchni województwa wśród nich moŝemy wyróŝnić m.in.: 2 parki narodowe (Poleski PN i Roztoczański PN), 17 obszarów chronionego krajobrazu, 17 parków krajobrazowych, 85 rezerwatów przyrody, 554 pomniki przyrody, 768,8 ha pow. to zespoły przyrodniczo-krajobrazowe, 7 093,5 ha pow. to uŝytki ekologiczne. Układ sieci dróg krajowych i wojewódzkich zaspakaja podstawowe potrzeby obsługi ruchu międzynarodowego i regionalnego, natomiast powaŝnym problemem jest jakość dróg, których nawierzchnia jest nierówna i pokryta łatami. Trasy wiodące do miejsc wypoczynku i miejscowości turystycznych znajdujących się na terenie województwa lubelskiego, to: - trójkąt turystyczny Kazimierz Nałęczów Puławy - główne trasy turystyczne: Lublin Warszawa, Lublin Zamość, Lublin Chełm, Lublin Biała Podlaska Na obszarze województwa znajdują się miejscowości o zróŝnicowanym stopniu atrakcyjności turystycznej. Najbardziej atrakcyjne turystycznie miejscowości równieŝ o znaczeniu międzynarodowym to: Lublin, Kazimierz Dolny, Nałęczów, Kozłówka, Puławy, Janów Podlaski. Pojezierze Łęczyńsko Włodawskie, Roztocze, kompleksy lasów Puszczy Solskiej i Lasy Janowskie to tereny o walorach wypoczynkowych na Lubelszczyźnie. Bardzo atrakcyjne pod względem turystycznym i przyrodniczym są: dolina Wisły oraz dzika, naturalna dolina Bugu i Wieprza. I. Ogólny stan czystości miejscowości i tras turystycznych. Kontrole sanitarne prowadzone przed sezonem turystycznym wykazały, Ŝe organy samorządowe angaŝują się w działania mające na celu utrzymanie właściwego stanu sanitarno-porządkowego tras komunikacyjnych na terenie województwa lubelskiego. W wielu rejonach na bieŝąco prowadzone były prace związane z porządkowaniem poboczy dróg, miejsc i wiat przystankowych, a takŝe przydroŝnych parkingów. W wielu miejscowościach, głównie tych odwiedzanych najczęściej przez wczasowiczów i turystów są remontowane drogi dojazdowe, chodniki dla pieszych jak i ścieŝki rowerowe. Wizerunek i estetyka miejscowości najbardziej atrakcyjnych turystycznie ulegają stałej poprawie. Wiele dróg na Lubelszczyźnie pozostaje w złym stanie technicznym. Nawierzchnia dróg jest nierówna, popękana, pokryta łatami i koleinami. 1
Tereny rekreacyjne są na bieŝąco sprzątane przez słuŝby komunalne lub firmy odpowiadające za utrzymanie czystości na danym obszarze. Na Zalewie Janowskim, który znajduje się w granicach Janowa Lubelskiego rozpoczęła się realizacja projektu pod nazwa Budowa Parku Rekreacyjnego ZOOM NATURY nad zalewem w Janowie Lubelskim. Projekt przewiduje kompleksowe zagospodarowanie terenu turystycznego nad zalewem. Przewidywany termin zakończenia projektu kwiecień 2013r. Odnawiane są sukcesywnie oznakowania ulic i placów. Przy drogach zwłaszcza w kierunku przejść granicznych ustawiane są dodatkowe kosze i kontenery na śmieci, a takŝe kabiny sanitarne TOI-TOI. Parkingi Na terenie województwa lubelskiego nadal stwierdza się niedobór parkingów z pełną infrastrukturą zlokalizowanych przy drogach dojazdowych do miejscowości turystycznych. Na terenach miast istnieje moŝliwość korzystania z miejsc postojowych w wyznaczonych miejscach, przy trasach turystycznych podróŝni mogą korzystać z parkingów leśnych lub parkingów przy stacjach paliw. Zdecydowana większość parkingów to parkingi posiadające tylko podstawowe wyposaŝenie, w skład którego wchodzą miejsca do siedzenia, stoliki, nie skanalizowane ubikacje lub kabiny TOI - TOI. Ze względu na niski standard wyposaŝenia rzadko są wykorzystywane przez turystów, którzy chętniej korzystają z parkingów przy stacjach paliw posiadających zaplecze gastronomiczne i sanitarne. Wszystkie parkingi wyposaŝone były w pojemniki lub kontenery na odpadki. Stacje paliw W trakcie oceny stanu przygotowania tras turystycznych do sezonu pracownicy inspekcji sanitarnej objęli nadzorem sanitarnym część stacji paliw znajdujących się przy trasach turystycznych województwa lubelskiego. Na terenie województwa jedynie kilka stacji zapewnia moŝliwość odbioru ścieków z autokarów. Zdecydowana większość stacji paliw to obiekty o dobrym stanie sanitarno-technicznym z wydzielonym zapleczem higieniczno sanitarnym, noclegowym oraz gastronomicznym dla podróŝnych. Obiekty te często pełnią równieŝ role parkingów ze względu na utwardzone place oraz moŝliwość skorzystania z sanitariatów wyposaŝonych w pełne węzły sanitarne. W stacjach paliw, w których nie ma wydzielonych toalet ogólnodostępnych dla podróŝnych udostępniane są toalety dla personelu. Stacje otoczone są pasami zieleni, w czasie przeprowadzanych kontroli tereny przylegające do stacji paliw były uporządkowane, utrzymane czysto. Odpady komunalne usuwane są do koszy lub stelaŝy wyposaŝonych w worki foliowe. Podczas przeprowadzonych kontroli pracownicy PIS nie stwierdzili większych zaniedbań natury sanitarno - technicznej w w/w obiektach. Jedynie w trzech przypadkach prowadzone jest postępowanie administracyjne dot. doprowadzenia do właściwego stanu sanitarno technicznego pomieszczenia i wyposaŝenia natrysku i pomieszczenia toalety damskiej i męskiej. W dwóch obiektach nałoŝono mandaty karne za brak czystości bieŝącej na łączną kwotę 200zł. Dworce autobusowe i kolejowe Budynki dworcowe na terenie województwa lubelskiego to w większości obiekty funkcjonujące od wielu lat. Dworce są zróŝnicowane pod względem wielkości, pełnionych funkcji oraz stanu technicznego i estetyki, co zaleŝy od bieŝącego utrzymania oraz prowadzonych remontów i inwestycji. Stan techniczny jednak nie ulega znacznej poprawie, obiekty wymagają ciągłych remontów i modernizacji. Prowadzone prace remontowe w części obiektów ograniczają się do odmalowania zadaszeń, podjazdów, ławek, ścian. Od 1 lipca 2
planowany jest remont i modernizacja dworca PKS w Rykach. Na dworcu PKP w Terespolu trwa generalny remont, w związku ze wzmoŝonym ruchem granicznym zwiększono częstotliwość serwisowania kabin TOI-TOI. Na dworcu PKS w Puławach rozpoczęto prace związane z przygotowaniem do malowania ścian w poczekalni dla podróŝnych. Wiele obiektów pełniących funkcje dworców kolejowych została opuszczona i obecnie nie jest wykorzystywana w przewozach. W wyniku przeprowadzonych kontroli w części obiektów stwierdzono zaniedbania natury sanitarno - technicznej. Najczęstsze zaniedbania dotyczyły min.: ścian w pomieszczeniach poczekalni dla podróŝnych, pomieszczeń socjalnych, złego stanu sanitarno-higienicznego sanitariatów. Celem poprawy stanu sanitarno - higienicznego wydano 4 decyzje (dot. dworców i przystanku kolejowego), w 5 przypadkach wszczęto postępowanie administracyjne, w 3 obiektach postępowanie administracyjne jest kontynuowane. W czasie kontroli wydano równieŝ zalecenia dotyczące odmalowania ławek, uzupełnienia ubytków w płytkach, odmalowania ścian. W związku z rozpoczęciem sezonu turystycznego skontrolowano równieŝ wyrywkowo przystanki komunikacji miejskiej i międzymiastowej zlokalizowane przy drogach krajowych i wojewódzkich. Do wójtów gmin, burmistrzów miast oraz zarządców dróg publicznych wystosowano wystąpienia dot. konieczności dokonania oceny stanu sanitarno - technicznego przystanków autobusowych i wiat. W części powiatów zostały juŝ podjęte działania mające na celu uzyskanie poprawy stanu sanitarnego jak i estetyki tych obiektów, a co się z tym wiąŝe podwyŝszenie standardu obsługi pasaŝerów. W jednym przypadku za brak czystości bieŝącej w pomieszczeniu przystanku komunikacji prywatnej nałoŝono mandat karny w wysokości 100zł. II. Zaopatrzenie w wodę. Większość ośrodków wczasowych zaopatrywana jest w wodę przeznaczoną do spoŝycia przez ludzi pochodzącą z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia. Badania jakości wody w większości ośrodków turystycznych na terenie województwa lubelskiego wykazały, Ŝe wodociągi zbiorowego zaopatrzenia podawały wodę spełniającą wymagania wody przeznaczonej do spoŝycia zgodnie z rozp. M. Z. z dnia 29 marca 2007 r. w sprawie wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi ( Dz. U. Nr 61, poz. 417z późn. zm.). W obiektach zlokalizowanych przy trasach turystycznych na terenie większości powiatów województwa lubelskiego nie odnotowywano pogorszenia jakości oraz deficytów wody. Część obiektów turystycznych korzysta z własnych ujęć wody. Próbki wody są pobierane do badania w miarę zgłaszania obiektów do sezonu przez właścicieli. Nadal wodociąg Białka, gmina Dębowa Kłoda posiada wodę warunkowo dopuszczoną do spoŝycia z uwagi na ponadnormatywną zawartość Ŝelaza oraz jonu amonowego (decyzja z dnia 04.07.2007r. Znak: ONS-HK.721/27/07 termin realizacji został przedłuŝony do 31.12.2011r.). Wodociąg zaopatruje w wodę: Ośrodek Szkoleniowo-Wypoczynkowy Red- Lion, Ośrodek Wypoczynkowy MPWiK Lublin, Ośrodek Wypoczynkowy Dom Harcerza, Ośrodek Wypoczynkowy Karolinka, Zakładowy Ośrodek Wypoczynkowy SIMENA, wszystkie pola namiotowe nad Jeziorem Bialskim oraz pokoje noclegowe Słoneczko i Patrycja Wodę nie spełniającą wymagań bakteriologicznych odnotowano w źródłach naturalnych w Wąwolnicy k/ Kościoła i źródła Miłość w Nałęczowie za budynkiem Palmiarni. PPIS w Puławach skierował pisma do właścicieli informujące o jakości wody oraz przypomniał o obowiązku umieszczenia tablicy informacyjnej. 3
Usuwanie nieczystości stałych Nieczystości stałe z terenów rekreacyjnych oraz z miejscowości połoŝonych przy trasach turystycznych gromadzone są w sezonie letnim do typowych kontenerów i pojemników. Coraz częściej wprowadzane są pojemniki do selektywnej zbiórki odpadów. Usuwaniem tych nieczystości na składowiska odpadów komunalnych zajmują się podmioty gospodarcze bądź gminne jednostki, które posiadają stosowne zezwolenia. Odbiór odpadów odbywa się zgodnie z zawartymi umowami lub na telefoniczne zgłoszenia. Usuwanie nieczystości płynnych. Na terenie województwa lubelskiego wszystkie większe miejscowości turystyczne są skanalizowane. W powiecie biłgorajskim prowadzona jest rozbudowa sieci kanalizacyjnej. We Frampolu zakończony został IV z V etapów budowy kanalizacji. W powiecie tomaszowskim w miejscowościach Tomaszów Lub., Lubycza Kr., BełŜec trwa rozbudowa sieci kanalizacyjnej. W gminie Susiec nastąpiła poprawa w zakresie gospodarki ściekowej, planowana jest rozbudowa sieci kanalizacyjnej w Majdanie Sopockim I. Nieczystości płynne z obiektów wczasowo-turystycznych znajdujących się na terenach nie skanalizowanych odprowadzane są do zbiorników bezodpływowych lub własnych oczyszczalni biologicznych. Wywozem nieczystości płynnych zajmują się wyspecjalizowane firmy bądź przewoźnicy posiadający koncesje na wykonywanie tego typu usług. Odbiór nieczystości odbywa się zgodnie z podpisanymi umowami, a takŝe na telefoniczne zgłoszenie klienta. Ustępy publiczne Turyści odwiedzający miejscowości mogą korzystać z publicznych szaletów zlokalizowanych w miejscowościach turystycznych oraz ogólnodostępnych ubikacji usytuowanych przy stacjach benzynowych i parkingach. Szalety ogólnodostępne posiadają wszystkie większe miejscowości turystyczne. Estetyka i standard ustępów są zróŝnicowane. Przeprowadzone przez pracowników PIS kontrole sanitarne wykazały, Ŝe stan sanitarny obiektów nie budził większych zastrzeŝeń obiekty były na bieŝąco sprzątane i dezynfekowane. Zaopatrzenie w środki dezynfekcyjne i czystościowe wystarczające. W jednym przypadku za stwierdzone uchybienia natury sanitarnej nałoŝono mandat karny w wysokości 100 zł. W dwóch przypadkach w wyniku stwierdzenia nieprawidłowości prowadzone jest postępowanie administracyjne. Na terenie wielu miast lub w pobliŝu zorganizowanych kąpielisk ustawiane są w zaleŝności od potrzeb tymczasowe kabiny sanitarne, które ułatwiają zachowanie czystości w momencie zwiększenia natęŝenia ruchu turystycznego. Przez sezonem kontrolowane są równieŝ obiekty związane z obsługą ruchu turystycznego np.: hotele, dworce, gdzie sprawdzany jest stan sanitarno higieniczny toalet ogólnodostępnych. W nadchodzącym sezonie turystycznym z uŝytkowania zostaną wyłączone 3 ustępy publiczne (jeden we Włodawie, 2 w Zamościu ze względu na remont oraz rewitalizację Starego Miasta w Zamościu) III. Ogólnodostępna baza noclegowa. Ogólnodostępną bazę noclegową na terenie województwa lubelskiego stanowią obiekty całoroczne oraz funkcjonujące jedynie w trakcie sezonu letniego. Baza noclegowa jest zróŝnicowana pod względem wyposaŝenia oraz standardu świadczonych usług. Największa ilość miejsc noclegowych znajduje się w głównych ośrodkach turystycznych województwa lubelskiego: w Kazimierzu nad Wisłą, Nałęczowie, Zamościu, na Roztoczu, w okolicach 4
Jeziora Białego. Stan sanitarno techniczny bazy noclegowej nad Jeziorem Białym z roku na rok ulega poprawie. Systematycznie przeprowadzane są prace remontowe oraz zwiększa się liczba pokoi noclegowych dysponujących pełnym węzłem sanitarnym. W obiektach znajdujących się pod nadzorem PPIS w Puławach stwierdzono większą dbałość właścicieli o naleŝyty stan sanitarno-porządkowy oraz techniczny obiektów. We własnym zakresie wykonywane są niezbędne prace remontowe oraz modernizacyjne, mające na celu podwyŝszenie standardu obiektów sporadycznie więc istnieje konieczność wszczęcia postępowania administracyjnego. RównieŜ na terenie Roztocza powstają obiekty noclegowo gastronomiczne o coraz wyŝszym standardzie wyposaŝenia. Obiekty atrakcyjne dla wypoczywających rozbudowują swoją bazę noclegową z towarzyszącą jej infrastrukturą podnosząc standard świadczonych usług. Kontrole sanitarne w obiektach świadczących usługi noclegowe, przeprowadzone przez pracowników PIS przed rozpoczęciem sezonu turystycznego w większości wykazały ich przygotowanie do świadczenia usług. W wyniku przeprowadzonych kontroli jedynie w niektórych skontrolowanych obiektach stwierdzono zaniedbania natury sanitarno - technicznej. Najczęstsze zaniedbania dotyczyły min.: złego stanu sanitarno higienicznego ścian w pomieszczeniach sanitarno higienicznych, pomieszczeniu socjalnym, korytarzach czy pokoi mieszkalnych. Podjęte przez pracowników PIS działania miały na celu poprawę warunków sanitarnych w obiektach świadczących usługi noclegowe. W związku z powyŝszym wydano 7 decyzji administracyjnych, w 2-óch obiektach wszczęto postępowanie administracyjne. W 4 obiektach postępowanie administracyjne jest prowadzone w dalszym ciągu. W związku ze stwierdzeniem braku bieŝącej czystości przy świadczeniu usług nałoŝono cztery mandaty karne na łączną kwotę 500zł. Nie skontrolowano części obiektów, obiekty sezonowe w większości zostały zaplanowane do kontroli w późniejszym terminie, część nie została jeszcze zgłoszona. W przypadku obiektów sezonowych bazę noclegową w większości stanowią pawilony mieszkalne lub domki campingowe, równieŝ część gospodarstw agroturystycznych prowadzi działalność usługową jedynie w sezonie letnim. Termin otwarcia tej grupy obiektów przewidywany jest na drugą połowę czerwca z dniem rozpoczęcia wakacji szkolnych. Kontrole przeprowadzone przed rozpoczęciem sezonu w obiektach świadczących usługi w ramach agroturystyki wykazały ich dobry stan sanitarny. IV. Stan sanitarny basenów i kąpielisk. Kąpieliska Zmiany legislacyjne stanowią wdroŝenie do polskiego prawa postanowień dyrektywy 2006/7/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 lutego 2006r. dotyczącej zarządzania jakością wody w kąpieliskach. Celem dyrektywy jest zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska oraz ochrona zdrowia ludzkiego. - ustawa Prawo Wodne (tekst jednolity Dz.U. z 2005 r. nr 239, poz. 2019, z późn. zm. - Ustawa z dnia 4 marca 2010 o zmianie ustawy Prawo Wodne (Dz.U. nr 44, poz. 253) wchodzi w Ŝycie z dniem 1 stycznia 2011 r. za wyjątkiem: - Art.1 pkt 3 w zakresie art.34a wchodzi w Ŝycie z dniem 1 lipca 2010 r., - Art. 1 pkt 13 w zakresie art. 163c ust. 3 wchodzi w Ŝycie z dniem 1 stycznia 2013 r. (dotyczy prowadzenia i aktualizacji przez PIS internetowego serwisu kąpieliskowego) - rozporządzenie Ministra Środowiska z 2 lutego 2011 w sprawie profilu wody w kąpielisku (Dz.U. z 2011 r. nr 36, poz. 191) 5
- rozporządzenie Ministra Zdrowia z 8 kwietnia 2011 w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli (Dz.U. z 2011 r. nr 86, poz. 478) - rozporządzenie Ministra Zdrowia z 28 kwietnia 2011 w sprawie ewidencji kąpielisk oraz sposobu oznakowania kąpielisk i miejsc wykorzystywanych do kąpieli (Dz.U. z 2011 r. nr 91, poz. 527). Na terenie województwa lubelskiego zostaną zorganizowane następujące kąpieliska: 1. Stawy Echo w Zwierzyńcu; 2. Zalew Krasnobród; 3. J. Białe OSiR w Okunince; 4. J. Białe Rusałka w Okunince; 5. Nad zalewem w Poniatowej. Według informacji na dzień 01.06.2011r. w województwie planowane jest funkcjonowanie 30 miejsc wykorzystywanych do kąpieli: Powiat bialski 1. zalew Kobylany 2. wyrobisko Kubiki w Chotyłowie. Powiat biłgorajski 1. zbiorniku wodnym Biszcza śary 2. zbiorniku wodnym Bojary w Biłgoraju Powiat chełmski 1. Glinianki Horodyskie w Chełmie 2. śółtańce / zbiornik retencyjny śółtańce gm.chełm 3. Parypse / zbiornik retencyjny Parypse / gm. Chełm 4. Dębowy Las / zbiornik retencyjny Dębowy Las / w Wołkowianach gm. śmudź 5. Puszcza / zbiornik retencyjny Puszcza / w Puszczy gm. śmudź 6. Natalin / zbiornik retencyjny Natalin / w Natalinie gm. Kamień 7. Starosiele / starorzecze rz. Bug / w Starosielu gm. Dubienka 8. Husynne / zbiornik retencyjny Husynne / w Husynnem gm. Dorohusk Powiat janowski 1. Miejsce do kąpieli Molo (MOSiR), na duŝym akwenie zalewu 2. Miejsce do kąpieli DuŜe (MOSiR), z plaŝą, na małym akwenie zalewu Powiat kraśnicki 1. Zalew Kraśnicki organizator Burmistrz Miasta Kraśnika Powiat lubartowski 1. J. Firlej miejsce przy OW GOSIR w Firleju, ul. Choiny 1; 6
Powiat lubelski 2. J. Firlej miejsce przy OW POLESIE w Firleju, ul. Wczasowa 4; 3. J. Firlej miejsce przy OW MARTA w Firleju, ul. Wczasowa 3; 4. J. Firlej miejsce przy OW WODNIK w Firleju, ul. Wczasowa 2; 5. J. Krasne miejsce przy OW RIVIERA - KRASNE w Krasnem; 6. J. Miejskie miejsce przy polu namiotowym w Ostrowie Lubelskim, 7. J. Gumienek miejsce przy OW Leśna Ryba w Jedlance Starej, ( sezon rozpoczyna się pod koniec czerwca) 1. Zalew Zemborzycki Marina 2. Zalew Zemborzycki Wrotków Powiat opolski 1. Zalew w Opolu Lub. Powiat rycki 1. Huta Zadybska gm. Kłoczew Powiat tomaszowski 1. Zalew w Majdanie Powiat włodawski 1. miejsce wykorzystywane do kąpieli na BuŜysku w Bytyniu 2. miejsce wykorzystywane do kąpieli na J. Rotcze w Grabniaku Powiat zamojski 1. zalewu OSiR w Zamościu Baseny kąpielowe otwarte Na terenie województwa lubelskiego w sezonie letnim planowane jest funkcjonowanie 13 basenów odkrytych, zlokalizowanych w większości przy ośrodkach wypoczynkowych bądź jako samodzielne obiekty. Na części obiektów trwają jeszcze ostatnie prace porządkowe przed rozpoczęciem sezonu letniego. Baseny kryte W okresie letnim część basenów krytych będzie nieczynna ze względu na konieczność przeprowadzenia niezbędnych napraw technicznych, 23 baseny kryte będą funkcjonować w czasie wakacji. Baseny kryte w większości utrzymywane są w dobrym stanie sanitarnym. 7
O częstotliwości badania jakości wody decyduje właściwy inspektor sanitarny. Zaopatrzenie w środki do uzdatniania wody i dezynfekcji wystarczające. Oznaczanie zawartości chloru w wodzie prowadzone jest na bieŝąco. Prowadzone jest postępowanie administracyjne dotyczące złego stanu sanitarno-technicznego pomieszczeń pływalni: 1. Basen kryty OSR P.K. Pegimek Świdnik- w pomieszczeniach sanitarnych na sufitach i górnych partiach ścian miejscami brudne, zawilgocenia - decyzja z terminem realizacji do 10.09.2011r. 2. Basen kryty Szkoła Podstawowa nr 5 w Świdniku - w pomieszczeniu socjalnym ratowników ściany miejscami brudne, zadrapania, uszkodzenia tynku, w chlorowni (korytarz, magazyn środków dezynfekcyjnych) ściany i sufity z zaciekami, miejscami brudne, z odpryskami i złuszczeniami farby- decyzja z terminem realizacji do 20.08.2011r. V. Działalność kontrolno-represyjna. W ramach prowadzonego nadzoru nad obiektami, trasami i miejscowościami turystycznymi przed rozpoczęciem sezonu turystycznego 2011 przeprowadzono 949 kontroli sanitarnych, 8 rekontroli, wydano 30 decyzji administracyjnych w tym 3 prolongujące termin wykonania zaleceń, nałoŝono 8 mandatów karnych na sumę 900 zł. VI. Wnioski. 1. Cały czas trwają prace związane z przygotowaniem miejscowości, obiektów oraz tras turystycznych do sezonu letniego. Wielu właścicieli obiektów sezonowych planuje ich otwarcie dopiero z dniem rozpoczęcia wakacji szkolnych. 2. Zaopatrzenie w wodę do spoŝycia na terenach turystycznych naleŝy ocenić jako dobre i wystarczające. 3. Nadal nierozwiązany pozostaje problem nie remontowanych dworców i przystanków oraz dostępności do toalet. Wiele obiektów nie jest utrzymywanych w oczekiwanym przez społeczeństwo standardzie estetycznym, technicznym i funkcjonalnym. 4. Na terenie województwa lubelskiego funkcjonują obiekty hotelowe spełniające wysokie wymagania co do wyposaŝenia jak i zapewnienia szeregu dodatkowych usług dla klienta z zakresu m.in. odnowy biologicznej. Lubelski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lublinie dr n. med. Janusz Słodziński 8