SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA SZANSĄ NA ZATRUDNIENIE

Informacja Zawodowa SPÓŁDZIELNIA SOCJALNA SZANSĄ NA ZATRUDNIENIE

Pracownice Spółdzielni Socjalnej OPOKA w Kluczach 1 ( ) najwyższy szczebel w złotej drabinie dobroczynności: zapobiegać ubóstwu ucząc zawodu, dając komuś pracę ( ) Majmonides, O dobroczynności, (XII wiek) Słowo o ekonomii społecznej Koncepcja ekonomii społecznej zyskuje współcześnie na coraz większym znaczeniu zwłaszcza w kontekście licznych projektów publicznych, które się do niej odwołują. Ekonomia społeczna nie jest wbrew pozorom nowym spojrzeniem na zagadnienia z zakresu polityk publicznych i zarządzania gospodarką, gdyż jej początki sięgają przełomu XIX i XX wieku. Pierwsza fala zainteresowania taką wizją ładu społeczno gospodarczego przypada na początki XX wieku, a zwłaszcza okres międzywojenny. 2 Zwolennicy tej idei dostrzegali, iż kapitalistyczna gospodarka rynkowa, która przeżywała rozkwit, nie jest w stanie zrealizować potrzeb wszystkich obywateli. Również ówczesne instytucje państwowe nie interesowały się lub też nie potrafiły zaspokoić wszystkich oczekiwań społecznych. W związku z tym zaczęto akcentować konieczność takiego gospodarowania, które zwracałoby większą uwagę na ludzkie potrzeby, a nie na zysk czy też doraźny interes polityczny oraz łączenie w tym zakresie działań państwa z gospodarką rynkową. Obecnie mamy do czynienia z tak zwaną druga falą ekonomii społecznej lub nową ekonomia społeczną. Rozumienie tego pojęcia jest współcześnie bardzo nieostre. Jako jego synonimy funkcjonują również inne określenia, jak na przykład: 1 Spółdzielnia socjalna OPOKA w Kluczach powstała w ramach projektu ABC Gospodarki Społecznej, której liderem był Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie. Spółdzielnię po raz pierwszy w Polsce założyły dwa podmioty prawne: Chrześcijańskie Stowarzyszenie Dobroczynne oraz Stowarzyszenie na Rzecz Zrównoważonego Rozwoju Społeczno Gospodarczego Klucz w Kluczach. 2 W początkach rozważań nad ideami ekonomii czy też gospodarki społecznej można wyróżnić trzy najważniejsze nurty: wątek francuski ma swoje źródło w konserwatywnej myśli katolickiej i koncepcjach socjalistycznych, wątek włoski powstały wokół zagadnień spółdzielczości i stosunkowo najpóźniejszy wątek niemiecki zapoczątkowany przez ordoliberałów i później wdrożony praktycznie w niemieckim modelu liberalizmu społecznego Erharda (Interwencja społeczna teoria i praktyka, red. Jerzy B. Sobczak, Dorota Pawluś, UJ, Kraków 2008)

gospodarka społeczna, ekonomia lokalna, ekonomia solidarnościowa, gospodarka alternatywna czy przedsiębiorczość społeczna. Próbując dookreślić to pojęcie najprościej jest przyjąć, że ekonomia czy też gospodarka społeczna, to pewna idea ładu społeczno gospodarczego, która zakłada, że należy łączyć wymogi gospodarki rynkowej (racjonalność, nastawienie na zysk i rozwój oraz wolność działania) z celami społecznymi (zaspokojenie potrzeb różnych ludzi). Gospodarka społeczna opiera się na dobrowolnych działaniach ludzi, a nie odgórnie narzuconych decyzjach państwowych. Przy definiowaniu ekonomii społecznej zwraca się też często uwagę na to, iż podmiotami odpowiadającymi za realizację przyjętych celów społecznych są organizacje i instytucje z trzeciego sektora gospodarki. 3 Najważniejszą rolą ekonomii społecznej jest stwarzanie możliwości powrotu do społeczeństwa osobom z różnych przyczyn z niego wykluczonym. Taką szansę stanowią dla nich np. spółdzielnie socjalne. Główną ideą, która im przyświeca, jest przedkładanie dobra ludzi nad maksymalizację zysku. Co to znaczy? Przedsiębiorstwo społeczne jakim jest spółdzielnia socjalna - wypracowane nadwyżki przeznacza na aktywizację osób odrzuconych przez społeczeństwo. Ważniejszą od pieniędzy rolę grają w tym przypadku: sprawiedliwość i misja społeczna. Takie rozumienie sensu ekonomii społecznej współgra z priorytetami, które przyświecają Unii Europejskiej: walka z biedą, bezrobociem, bogacenie się społeczeństw - nie jednostek, rozwój. Podczas, gdy w większości krajów UE przedsiębiorstwa społeczne działają w najlepsze, w Polsce raczkuje jeszcze sama idea i świadomość ekonomii społecznej. Ten problem jest po części związany ze słabością społeczeństwa obywatelskiego w naszym kraju. Nie bez znaczenia pozostaje również fakt, że polski rząd na poważnie zainteresował się ekonomią społeczną stosunkowo niedawno. Spółdzielnia socjalna Ludzie chcą mieć poczucie godności, a to daje im niezależność finansowa, którą zyskują dzięki pracy. 33 Kocór M., Analiza rozwiązań praktycznych. Analiza założeń projektu Akademia Przedsiębiorczości. Rozwój alternatywnych form zatrudnienia (w:) Interwencja społeczna teoria i praktyka, red. Jerzy B. Sobczak, Dorota Pawluś, UJ, Kraków 2008.

Jan Jakub Wygnański Spółdzielnia socjalna to szczególny rodzaj spółdzielni pracy. Przedmiotem działalności spółdzielni socjalnej jest prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa w oparciu o osobistą pracę członków. Głównym celem spółdzielni jest przywrócenie (reintegracja) na rynek pracy osób zagrożonych wykluczeniem społecznym poprzez prowadzenie wspólnego przedsiębiorstwa oraz umożliwienie osobom bezrobotnym aktywizacji zawodowej. Spółdzielnia może prowadzić działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych. Spółdzielnie socjalną mogą założyć: osoby bezrobotne, bezdomne, uzależnione od alkoholu, narkotyków, chore psychicznie, zwalniane z zakładów karnych, uchodźcy. Założycielami spółdzielni socjalnej mogą być także organizacje pozarządowe oraz jednostki samorządu terytorialnego. W odróżnieniu od innych podmiotów ekonomii społecznej spółdzielnia socjalna wymaga dużej samodzielności i odpowiedzialności jej członków. Obowiązuje tu kolektywny sposób podejmowania decyzji, a każdy członek, niezależnie od wielkości udziału w spółdzielni, dysponuje w tym procesie jednym głosem. To sprawia, że członkowie spółdzielni są w pełni odpowiedzialni za sprawy przedsiębiorstwa, uczą się samodzielności i długofalowego planowania. Sami dbają o finanse, zarządzają własną działalnością, wyznaczają kierunki rozwoju. Odzwierciedla się to w formie prawnej spółdzielni socjalnej. W odróżnieniu od ZAZ-ów i CIS-ów, ma ona osobowość prawną i nie posiada zewnętrznego organizatora w postaci jednostek samorządu terytorialnego czy organizacji pozarządowych. Chociaż podmioty takie mogą spółdzielnię założyć lub do niej przystąpić. Według danych Ogólnopolskiego Związku Rewizyjnego Spółdzielni Socjalnych w Polsce jest obecnie ok. 400 takich podmiotów (dane za czerwiec 2012 r.), a co najważniejsze ich liczba rośnie z miesiąca na miesiąc. Proces zakładania spółdzielni socjalnej można podzielić na trzy zasadnicze fazy, w ramach których należy podjąć kilka konkretnych kroków: I FAZA: ZBUDOWANIE GRUPY: Dobranie grupy założycieli Pomysł na biznes

Zrealizowanie wspólnej inicjatywy, przedsięwzięcia Zdefiniowanie ról w grupie II FAZA: PRZYGOTOWANIE DOKUMENTÓW Przygotowanie biznes planu Opracowanie statutu Przygotowanie Walnego Zgromadzenia Przyjęcie statutu III FAZA: WDROŻENIE Wybór władz spółdzielni Rejestracja Spółdzielni w Krajowym Rejestrze Sądowym Uzyskanie REGON Uzyskanie NIP Rozpoczęcie działalności gospodarczej Spółdzielnia socjalna podstawy prawne i organizacyjne Ustawa Prawo Spółdzielcze z dnia 16 września 1982 r. z późń. zm. Ustawa z dnia 15 grudnia 2000 r. o spółdzielniach mieszkaniowych z późn. zm. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych. Ustawa z dnia 7 maja 2009 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach socjalnych. Ustawa o Działalności Pożytku Publicznego i Wolontariatu z dnia 24 kwietnia 2003 r Ustawa o Zatrudnieniu Socjalnym z dnia 13 czerwca 2003 r. Ustawa o Promocji Zatrudnienia i Instytucjach Rynku Pracy z dnia 2 kwietnia 2004 r. (zwłaszcza w części dotyczącej spółdzielni socjalnych)

Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 26 października 2004 r. w sprawie wzorów dokumentów niezbędnych do utworzenia spółdzielni socjalnej (Dz. U. Nr 240, poz. 2412) Kto może założyć spółdzielnię socjalną? Spółdzielnię socjalną mogą założyć osoby fizyczne rekrutujące się z grup zagrożonych wykluczeniem lub osoby prawne (organizacje pozarządowe, jednostki samorządu terytorialnego lub kościelne osoby prawne). Osoby fizyczne zakładające spółdzielnię socjalną muszą mieć całkowitą zdolność do czynności prawnych i należeć do jednej z poniższych grup: osoby bezrobotne (w rozumieniu ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy); osoby niepełnosprawne (w rozumieniu ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych); osoby, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym: - bezdomne, realizujące indywidualny program wychodzenia z bezdomności (w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej), uzależnione od alkoholu po zakończeniu programu psychoterapii w zakładzie lecznictwa odwykowego, uzależnione od narkotyków lub innych środków odurzających po zakończeniu programu terapeutycznego w zakładzie opieki zdrowotnej, chore psychicznie w rozumieniu przepisów o ochronie zdrowia psychicznego, zwalniane z zakładów karnych, mające trudności w integracji ze środowiskiem w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej, uchodźcy realizujący indywidualny program integracji w rozumieniu przepisów o pomocy społecznej. Ponadto członkami spółdzielni socjalnej mogą zostać również inne osoby, nie należące do grup zagrożonych wykluczeniem, o ile ich liczba nie może stanowić więcej niż 50% ogólnej liczby założycieli.

Należy pamiętać, że osoby z grup zagrożonych wykluczeniem muszą mieć stosowne zaświadczenie potwierdzające przynależność do powyższych grup. Można je, zależnie od sytuacji, uzyskać w powiatowym urzędzie pracy, powiatowym centrum pomocy rodzinie, zakładzie lecznictwa odwykowego czy ośrodku pomocy społecznej. Jeśli spółdzielnię socjalną zakładają osoby prawne, to są one zobowiązane do zatrudnienia w spółdzielni co najmniej 5 osób spośród grup wykluczonych w terminie sześciu miesięcy od dnia wpisu spółdzielni socjalnej do Krajowego Rejestru Sądowego. Takie osoby po przepracowaniu nieprzerwanie dwunastu miesięcy mają prawo uzyskać członkostwo w spółdzielni. Spółdzielnię socjalną może założyć co najmniej 5 osób fizycznych lub co najmniej 2 osoby prawne. Maksymalna liczba członków to 50 osób. Chyba, że spółdzielnia powstaje w wyniku przekształcenia spółdzielni inwalidów lub spółdzielni niewidomych. W tej sytuacji nie ma ograniczeń, jeśli chodzi o górny limit liczby członków. Kto może przystąpić do działającej już spółdzielni? Do działającej spółdzielni mogą przystąpić osoby z grup wykluczonych, wymienionych powyżej, w tym osoby posiadające ograniczoną zdolność do czynności prawnych, a także inne osoby, jeżeli ich praca na rzecz spółdzielni wymaga szczególnych kwalifikacji, których nie posiadają pozostali członkowie spółdzielni. Należy jednak pamiętać o proporcjach. Cały czas liczba osób niewywodzących się z grup wykluczonych nie może przekroczyć 50% wszystkich członków. Jak założyć spółdzielnię socjalną? Od strony formalno-prawnej, aby założyć spółdzielnię socjalną, należy przede wszystkim przygotować statut spółdzielni. Statut spółdzielni powinien zawierać: nazwę spółdzielni (należy w nim zawrzeć określenie spółdzielnia socjalna ); przedmiot działalności spółdzielni;

czas trwania spółdzielni, jeżeli zakładamy ją na czas określony; prawa i obowiązki członków, zasady i tryb przyjmowania nowych członków; zasady wypowiadania członkostwa, wykreślania i wykluczania członków; wysokość wpisowego oraz wysokości i ilości udziałów, które członek obowiązany jest zadeklarować; terminy wnoszenia i zwrotu udziałów oraz skutki nie wykonania tego w terminie; szczegóły dotyczące zasad funkcjonowania organów spółdzielni czyli walnego zgromadzenia i zarządu, a w spółdzielniach liczących więcej niż 15 członków również rady nadzorczej (jeżeli członków jest mniej radę również można powołać, ale stosowny zapis na ten temat musi znaleźć się w statucie). Kiedy statut spółdzielni jest spisany, kolejnym krokiem jest przeprowadzenie zebrania założycielskiego wraz z przyjęciem statutu i wyborem organów statutowych. Wtedy też można rozpocząć procedurę rejestracji w Krajowym Rejestrze Sądowym. I tu należy uzbroić się w cierpliwość, bo procedura może potrwać nawet kilka miesięcy. KRS sprawdzi dokładnie nasze dokumenty i w razie niejasności czy nieprawidłowości zwróci się do nas z prośbą o wyjaśnienie lub uzupełnienie danych. Po rejestracji spółdzielców czekają jeszcze takie formalności jak: uzyskanie numer REGON, rejestracja w urzędzie skarbowym i uzyskanie numeru NIP, rejestracja w ZUS i założenie konta bankowego, na które będą wpłacane środki z funduszu założycielskiego, a także wpisowe i udziały poszczególnych członków spółdzielni. Podział zysku w spółdzielni? Podział zysku spółdzielni określają wytyczne zawarte w ustawie o spółdzielniach socjalnych. Nadwyżki bilansowej nie można dzielić między członków spółdzielni. Nie można jej przeznaczać na zwiększenie funduszu udziałowego, a także na oprocentowanie udziałów. Zysk spółdzielni można przeznaczyć na:

fundusz zasobowy nie mniej niż 40%; fundusz inwestycyjny; cele zawodowej reintegracji jej członków, przez co należy rozumieć działania mające na celu odbudowanie i podtrzymanie zdolności do samodzielnego świadczenia pracy na rynku pracy; działalność społeczną i oświatowo-kulturalną na rzecz swoich członków oraz ich środowiska lokalnego, a także działalność społecznie użyteczną w sferze zadań publicznych określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie. Gdzie szukać porad i wsparcia? Osoby zamierzające założyć spółdzielnię lub przystąpić do już istniejącej, mogą skorzystać z dotacji udzielanej przez Powiatowe Urzędy Pracy. Dotacje i doradztwo dotyczące zagadnień prawnych, tworzenia strategii i biznesplanu spółdzielni, a także poznania podstaw marketingu i promocji oferują też Ośrodki Wsparcia Ekonomii Społecznej, a także projekty wspófinansowane z funduszy unijnych. Wsparcie zwłaszcza w I fazie tworzenia spółdzielni socjalnej oferują także Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie. Dużo informacji na temat spółdzielni socjalnych znajduje się na portalu: http://www.ekonomiaspoleczna.pl/. Warto także zajrzeć na Ogólnopolski katalog spółdzielni socjalnych: http://www.spoldzielniesocjalne.org/ Zakładamy Spółdzielnię Socjalną - Krok po Kroku KROK 1 - PODJĘCIE DECYZJI Osoby mogące założyć spółdzielnię socjalną należą do specyficznej kategorii osób wykluczonych społecznie. Zatem zanim podejmą decyzję o wspólnym prowadzeniu przedsiębiorstwa powinny się zastanowić co chcą robić? Jaka jest konkurencja na rynku? Ile będą musiały zainwestować w zorganizowanie spółdzielni i skąd wziąć na to środki? Czy jest ktoś kto może im pomóc, służyć radą, wskazówką?

Wydaje się, że najrozsądniej będzie jeżeli nawiążą na początku działalności współpracę z organizacją pozarządową, która ma już pewne doświadczenia w zakresie prowadzenia działalności lub wspierania spółdzielczości socjalnej. Jeśli jest decyzja dotycząca charakteru spółdzielni, pomysł na działalność, przygotowany biznes plan, opracowana strategia działania, można przejść do kolejnych działań. KROK 2 - ZWOŁANIE WALNEGO ZGROMADZENIA ZAŁOŻYCIELSKIEGO CZŁONKÓW SPÓŁDZIELNI SOCJALNEJ Walne Zgromadzenie to najważniejszy decyzyjny organ spółdzielni. W zebraniu uczestniczą wszyscy członkowie - założyciele spółdzielni. Walne Zgromadzenie założycieli uchwala statut poprzez złożenie pod nim podpisów, a także podejmuje uchwały o: powołaniu spółdzielni, wyborze Zarządu, powołaniu Rady Nadzorczej - w przypadku, gdy liczba członków spółdzielni jest mniejsza niż 15 nie powołuje się Rady Nadzorczej, a prawo kontroli działalności spółdzielni przysługuje każdemu członkowi. Jak już wspomniano nazwa spółdzielni niezależnie od jej brzmienia musi zawierać oznaczenie "spółdzielnia socjalna". Walne Zgromadzenie jest protokołowane, a protokół podpisany przez protokolanta i Przewodniczącego zebrania. Należy jeszcze uzupełnić dokumentację o: złożone przez założycieli zaświadczenia potwierdzające posiadanie uprawnień do bycia członkiem spółdzielni socjalnej, np. zaświadczenia wydane przez Powiatowy Urząd Pracy dla osób bezrobotnych, PCPR w przypadku osób niepełnosprawnych lub dla pozostałych przez CIS; listę obecności wraz z adresami członków - założycieli i ich oryginalnym podpisami. KROK 3 - STATUT

Osoby zamierzające założyć spółdzielnię (założyciele, to min. 5 osób) uchwalają Statut Spółdzielni, wg reguł określonych ustawą Prawo spółdzielcze (struktura i kompetencje organów wewnętrznych). Statut jest aktem prawnym stanowiącym zbiór przepisów, który powinien dobrze znać każdy członek i działacz spółdzielni. Reguluje on całokształt struktury organizacyjnej spółdzielni, prawa i obowiązki jej członków oraz inne kwestie niezbędne do prawidłowego funkcjonowania spółdzielni. Najlepiej zlecić pisanie statutu prawnikowi, któremu przekazujemy własną wizję funkcjonowania spółdzielni. Statut spółdzielni socjalnej musi zawierać następujące elementy: nazwa spółdzielni zawierająca oznaczenie "spółdzielnia socjalna", przedmiot działalności spółdzielni (działania wykonywane w ramach działalności gospodarczej wymienione zgodnie z kategoriami opisanymi w Polskiej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej oraz informacja, że spółdzielnia działa na rzecz reintegracji społecznej i zawodowej - można, ale nie jest to konieczne - szczegółowo określić zadania wykonywane w tym zakresie), teren działania (obszar, w obrębie którego spółdzielcy mają zamiar sprzedawać towary czy usługi, np. gmina czy też cały kraj) i siedziba (wystarczy podać miejscowość, w której będzie mieściła się siedziba), czas trwania, o ile spółdzielnia została założona na czas określony, prawa, obowiązki oraz zasady przyjmowania, odwoływania, wykreślania czy wykluczania członków spółdzielni socjalnej, zasady wyboru, odwoływania oraz kompetencje władz spółdzielni socjalnej, w tym: zarządu (organ reprezentujący spółdzielnię), walnego zgromadzenia członków (wszyscy członkowie spółdzielni) oraz rady nadzorczej (organ kontroli wewnętrznej - wybierany, jeśli liczba członków jest większa niż 15 osób), zasady wprowadzania zmian w statucie (decyzję o zmianie podejmuje walne zgromadzenie członków), sposób podziału, połączenia się, a także likwidacji spółdzielni socjalnej, zasady podziału nadwyżki bilansowej oraz pokrywania strat,

wysokość wpisowego, wysokość i ilość udziałów, które członek obowiązany jest zadeklarować, terminy wnoszenia i zwrotu oraz skutki braku wniesienia udziału w terminie. W statucie należy określić wysokość wpisowego, które każdy członek ma obowiązek wpłacić w momencie wstąpienia do spółdzielni. Wpisowe to nie podlega zwrotowi. Jego wysokość zależy od decyzji, jaką podejmą członkowie - założyciele spółdzielni. Z dotychczasowej praktyki wynika, że przeciętnie wpisowe w spółdzielniach socjalnych wynosi od 50 do 100 zł. Z wpłat wpisowych dokonanych przez członków spółdzielni oraz z części nadwyżki bilansowej - dochodu ogólnego, darowizn, spadków, zapisów dokonanych na rzecz spółdzielni i innych źródeł określonych w odrębnych przepisach powstaje fundusz zasobowy spółdzielni. Nie podlega on podziałowi między członków, a w chwili likwidacji spółdzielni jest przeznaczony na cele spółdzielni lub społeczne. W razie wystąpienia w spółdzielni strat są one pokrywane w pierwszej kolejności z funduszu zasobowego, a w przypadku jego niewystarczalności również z funduszu udziałowego. Fundusz udziałowy powstaje tylko i wyłącznie z wpłat udziałów zadeklarowanych przez członków spółdzielni. Udziały określają poziom, na którym członek spółdzielni uczestniczy w zyskach lub ewentualnym pokrywaniu strat spółdzielni. Statut powinien określać minimalną oraz maksymalną liczbę udziałów. Członek spółdzielni nie może żądać zwrotu udziałów przed ustaniem członkostwa (o ile nie są to udziały powyżej obowiązkowej liczby ustalonej w statucie). W statucie powinien znaleźć się zapis o możliwości wnoszenia przez członków wkładów na własność spółdzielni. Wkład oznacza ruchomość lub nieruchomość o pewnej wartości albo kwotę pieniędzy, która jest przekazywana przez członka jako część majątku spółdzielni. Środki (pieniężne i niepieniężne) na podjęcie działalności gospodarczej przyznawane z Funduszu Pracy przekazywane są spółdzielni socjalnej przez osobę ubiegającą się o nie w formie wkładu. Dlatego też w statucie należy określić tryb i sposób wnoszenia wkładów, zasady wyceny. KROK 4 - WYBÓR WŁADZ SPÓŁDZIELNI Spółdzielnia, jak każda korporacyjna osoba prawna, działa poprzez swoje organy:

Walne Zgromadzenie - najwyższy organ spółdzielni składający się ze wszystkich członków (może ono być zastąpione przez zebranie przedstawicieli; wtedy organami demokracji bezpośredniej są zebrania grup członkowskich).walne Zgromadzenie podejmuje uchwały obowiązujące wszystkich członków i wszystkie organy spółdzielni. Rada Nadzorcza - organ co najmniej trzyosobowy, składający się z członków spółdzielni, o charakterze kontrolnym /w przypadku gdy liczba członków spółdzielni jest mniejsza niż 15 nie powołuje się Rady Nadzorczej, a prawo kontroli działalności spółdzielni przysługuje każdemu członkowi/. Zarząd - organ o charakterze wykonawczym, składa oświadczenia woli za spółdzielnię i reprezentuje ją na zewnątrz. Statut spółdzielni decyduje o tym czy Zarząd będzie organem jednoosobowym, czy kolegialnym oraz czy będą mogły wchodzić w jego skład osoby nie będące członkami spółdzielni (jednakże przy-najmniej jeden członek Zarządu musi być członkiem spółdzielni). KROK 5 - ZŁOŻENIE WNIOSKU O ZAREJESTROWANIE SPÓŁDZIELNI DO KRAJOWEGO REJSTRU SĄDOWEGO Spółdzielnia socjalna podlega obowiązkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, który działa przy Sądach Rejonowych - Sądach Gospodarczych. W celu zgłoszenia spółdzielni do Krajowego Rejestru Sądowego należy wypełnić następują-ce formularze: KRS-W5 - Wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców, KRS-WK - Organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki, KRS-WM - Przedmiot działania. Do wniosku dołącza się: protokół z zebrania założycielskiego podpisany przez przewodniczącego i sekretarza zebrania założycielskiego, listę członków założycieli z oryginalnymi podpisami, uchwały podjęte przez członków założycieli, statut,

zaświadczenia potwierdzające, że założyciele należą do grup uprawnionych do zakładania spółdzielni socjalnej, uwierzytelnione notarialnie lub przed pracownikiem sądu podpisy wszystkich członków zarządu (uwierzytelnienie podpisów przed notariuszem jest usługą płatną, a przed pracownikiem sądu - nie). Spółdzielnia socjalna nie płaci za rejestrację w Krajowy Rejestrze Sądowym oraz nie płaci za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym! KROK 6 - NABYCIE OSOBOWOŚCI PRAWNEJ Postępowanie rejestrowe kończy się nabyciem osobowości prawnej przez spółdzielnię. Spółdzielnia nabywa osobowość prawną i rozpoczyna swoją działalność gospodarczą w momencie jej zarejestrowania, a nie powołania. Jeżeli spółdzielnia chce zacząć działalność w późniejszym terminie niż moment zarejestrowania, powinno być to zaznaczone w odpowiedniej uchwale. KROK 7 - GUS, URZĄD SKARBOWY, ZUS I INNE Wojewódzki Urząd Statystyczny Po zarejestrowaniu, a przed rozpoczęciem działalności gospodarczej, spółdzielnia socjalna musi uzyskać statystyczny numer identyfikacyjny w systemie identyfikacji podmiotów gospodarki narodowej - REGON, który uzyskuje we właściwym terytorialnie urzędzie statystycznym. Aby uzyskać REGON należy mieć przy sobie oryginał i kopię zaświadczenia o wpisie do Krajowego Rejestru Sądowego oraz wypełnić wniosek RG-1. Urząd Skarbowy Przedstawiciele spółdzielni socjalnej muszą również złożyć wniosek o rejestrację w urzędzie skarbowym właściwym dla adresu siedziby spółdzielni w celu uzyskania numeru identyfikacji podatkowej - NIP. Spółdzielnia socjalna rozpoczynając działalność musi też rozstrzygnąć, czy opłaca jej się być płatnikiem

podatku VAT. Jeżeli uzna, że tak to musi wypełnić i złożyć zgłoszenie rejestracyjne w zakresie podatku od towarów i usług VAT-R. Zgłoszenie to należy złożyć przed dniem wykonania pierwszej czynności podlegającej opodatkowaniu. Nie być "vatowcem" opłaca się tylko wówczas, gdy zarówno dostawca, jak i odbiorca produktów, usług spółdzielni są zwolnieni z VAT, spółdzielnia jest detalistą, a jej odbiorcy nie płacą VAT, spółdzielnia produkuje z materiałów zwolnionych z podatku VAT, a w wyrobach firmy liczy się tylko myśl i praca, a nie wartość zużytego surowca. W pozostałych przypadkach opłaca się być "vatowcem". Wykonanie pieczęci firmowej i oznaczenie siedziby firmy Następnie należy pomyśleć o wykonaniu pieczęci firmowej. Pieczęć powinna zawierać pełną nazwę spółdzielni socjalnej oraz adres jej siedziby. Wskazane jest, aby na pieczęci umieścić również numery KRS, NIP i REGON. Rachunek bankowy Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy również wybrać bank, poprzez który spółdzielnia zamierza prowadzić swoje operacje finansowe, oraz przeprowadzić wszystkie czynności niezbędne do uruchomienia konta bankowego. Założenie konta w banku jest niezbędne przy procedurze załatwiania formalności rejestracyjnych w urzędach. Założenie rachunku bankowego jest bowiem dla przedsiębiorców obowiązkowe. Przy wyborze banku należy zwrócić uwagę na wysokość opłat za prowadzenie rachunków, przelewy, renomę banku, odległość od siedziby firmy czy też ilość bankomatów, możliwości uzyskania kredytu oraz inne dodatkowe usługi, jakie banki oferują swoim klientom np. obsługi konta przez Internet, ubezpieczenie. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Każdy podmiot gospodarczy zatrudniający pracowników, a więc i spółdzielnia, zobowiązany jest do zarejestrowania się w oddziale Zakładu Ubezpieczeń Społecznych właściwym dla adresu swojej siedziby w ciągu 7 dni od dnia zatrudnienia pracowników.

Państwowa Inspekcja Pracy Zgodnie z zapisami Kodeksu Pracy, jeżeli w ramach prowadzonej działalności spółdzielnia (każdy podmiot) zatrudnia jednego lub więcej pracowników, w terminie 30 dni od dnia zatrudnienia pracownika, musi zawiadomić na piśmie właściwego państwowego inspektora pracy o: miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności, przewidywanej liczbie pracowników, a także złożyć pisemną informację o środkach i procedurach przyjętych dla spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Sanepid Przy prowadzeniu niektórych form działalności np. przed uruchomieniem placówki gastronomicznej konieczne jest również zgłoszenie i uzyskanie pozwoleń z Terenowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (Sanepid). Koncesje, pozwolenia W przypadku prowadzenia niektórych rodzajów działalności (np. handel alkoholem, sprzedaż usług turystycznych, usługi detektywistyczne) wymagane jest posiadanie stosownych pozwoleń lub koncesji, których brak powoduje konieczność zamknięcia działalności. Doświadczenia Wojewódzkiego Urzędu Pracy Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie aktywnie działa na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w regionie. Przykładowo w trzech projektach realizowanych przez Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie powstało 7 spółdzielni socjalnych oraz 2 stowarzyszenia. Są to: Spółdzielnia socjalna Viktoria ( Akademia Przedsiębiorczości. Rozwój alternatywnych form działania 2005 2008); Spółdzielnia socjalna OPOKA w Kluczach (pierwsza w Polsce spółdzielnia socjalna założona przez dwa stowarzyszenia);

Spółdzielnia Socjalna Zdrojowianka w Piwnicznej Zdroju (założona przez 5 osób bezrobotnych oraz jedną aktywną zawodowo) Spółdzielnia Socjalna Nova w Łososinie Dolnej; Stowarzyszenie Aktywne Wsparcie w Nowym Sączu; Stowarzyszenie Klucz w Pałecznicy ( ABC Gospodarki Społecznej 2008 2011); Spółdzielnia socjalna Krok w przyszłość w Brzeziu; Spółdzielnia Socjalna ArtBar w Nowym Targu; Spółdzielnia Socjalna Wiesz, co jesz ( Holownik nowa usługa aktywizacji zawodowej 2011 2013). Członkinie Spółdzielni socjalnej Viktoria w Mogilanach

Założyciele Spółdzielni socjalnej Zdrojowianka w Piwnicznej Zdroju. Ważne strony internetowe http://ekonomiasukcesu.pl http://www.rops.krakow.pl http://www.ares.rops.krakow.pl/ http://www.zlsp.org.pl/ http://www.ekonomiaspoleczna.msap.pl/ http://www.pozytek.gov.pl/przewodnik,po,statusie,organizacji,pozytku,publicznego,39 7.html http://www.stowarzyszenie.wldw.info/index.php/prawo/42-przepisy/102-spodzielniasocjalna Literatura: 1. Przedsiębiorczość społeczna co tym razem? Inkubator Ekonomii Społecznej w teorii i w praktyce, red. Danuta Binek, Wyd. Koliber, Nowy Sącz, 2010. 2. Binek. D., Działania Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie na rzecz rozwoju ekonomii społecznej w Małopolsce (w:) Ekonomia społeczna w Małopolsce. W stronę przedsiębiorczości społecznej, Fundacja Gospodarki i Administracji Publicznej, Kraków 2012..