Elżbieta Lesiak Kierownik Działu Pomocy Specjalistycznej w Ośrodku Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola m.st. Warszawy Funkcjonowanie Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych Czym są Wolskie Zespoły Interdyscyplinarne? Wolskie Zespoły Interdyscyplinarne (WZI) są jednym z elementów systemu pomocy dla rodzin dotkniętych problemem przemocy domowej zorganizowanym w Dzielnicy Wola. To sieć zespołów specjalistów pracujących na rzecz rodzin, w których pomoc, aby była skuteczna, wymaga równoczesnego wykorzystania wiedzy z wielu dziedzin, umiejętności wielu osób i kompetencji wielu służb. Wolskie Zespoły Interdyscyplinarne są metodą dynamicznego współdziałania, która ma zastąpić statyczną współpracę instytucji, ograniczającą się do wymiany informacji. Jest to interaktywne współtworzenie komplementarnego planu pomocy, przez pracowników różnych służb, instytucji i organizacji oraz jego realizacja w formule zespołowej. Powołanie Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych Wolskie Zespoły Interdyscyplinarne powstały z inicjatywy Wolskiej Koalicji na rzecz Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie. Podstawą decyzji inicjatorów o konieczności ich powołania, było przekonanie, że przemoc domowa jest zjawiskiem złożonym, wieloaspektowym i że żadna instytucja działająca w obszarze przeciwdziałania przemocy, ograniczając się do własnych kompetencji, uprawnień i możliwości, nie jest w stanie powstrzymać przemocy i udzielić wszystkim członkom rodziny koniecznej, skutecznej pomocy. Wykorzystując wcześniejsze doświadczenia prób upowszechnienia w dzielnicy idei pracy interdyscyplinarnej, członkowie Wolskiej Koalicji opracowali założenia pracy zespołów. Projekt ten były konsultowany z wieloma specjalistami, także krajowymi autorytetami w dziedzinie przeciwdziałania przemocy oraz przedstawicielami wszystkich wolskich instytucji późniejszymi partnerami WZI.
Wolskie Zespoły Interdyscyplinarne zostały powołane Uchwałą nr 4196/2009 Zarządu Dzielnicy Wola m.st Warszawy z dnia 1 września 2009 roku. Wykonanie uchwały Zarząd Dzielny powierzył Dyrektorowi Ośrodka Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola m. st. Warszawy oraz Naczelnikowi Wydziału Spraw Społecznych i Zdrowia dla Dzielnicy Wola m. st. Warszawy. W dniu 16 września 2009 roku odbyła się konferencja inaugurująca, w której uczestniczyli wszyscy partnerzy WZI. Regulacje organizacyjne i formalno-prawne Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych Prace Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych regulują: Uchwała nr 4196 /2009 Zarządu Dzielnicy Wola m.st Warszawy z dnia 1 września 2009 roku, Regulamin Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych, Umowy o współpracy zawarte pomiędzy Ośrodkiem Pomocy Społecznej Dzielnicy Wola a instytucjami, które przystąpiły do WZI, Zaświadczenie o zarejestrowaniu zbioru danych o nazwie Zbiór danych osobowych osób objętych działaniami Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych. Sygn akt. DRZDO/403/000/615/10/11158 z dnia 16 marca 2010 r., Prace Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych dokumentowane są na opracowanych drukach: 1. Karta zgłoszenia, 2. Karta rodziny, 3. Protokół posiedzenia zespołu interdyscyplinarnego. Struktura Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych Koordynatorem Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych jest pracownik Ośrodka Pomocy Społecznej. Do jego zadań - zgodnie z Regulaminem WZI - należy: Przyjmowanie zgłoszeń do WZI, Kierowanie zgłoszeń o powołanie zespołu interdyscyplinarnego do właściwego terytorialnie Lidera Zespołu,
Udzielanie Koordynatorom Instytucji, Liderom i Członkom Zespołów upoważnień do przetwarzania danych osobowych, Stała współpraca z Koordynatorami Instytucji i Liderami Zespołów - udzielanie wsparcia organizacyjnego i merytorycznego, Sporządzanie sprawozdań, Gromadzenie, przechowywanie i nadzór nad zebraną dokumentacją. W instytucjach, które przystąpiły do WZI, wyznaczono Koordynatora Instytucji (KI). Do jego zadań należy: Zbieranie informacji o występowaniu przemocy w rodzinie od pracowników swojej instytucji i jeśli są wskazania do pracy interdyscyplinarnej, kierowania zgłoszenia do Koordynatora Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych, Rekomendowanie pracowników instytucji do pracy w zespołach, Prowadzenie rejestru zgłoszeń do WZI, Pracami w poszczególnych zespołach roboczych kierują Liderzy. Do zadań Lidera należy: Organizacja posiedzeń Zespołów, Koordynacja pracy powołanego Zespołu, Nadzór nad pracą merytoryczną Zespołu, Prowadzenie dokumentacji (karta rodziny, protokoły, sprawozdania) i przekazywanie jej do Koordynatora Wolskich Zespołów Interdyscyplinarnych. Aktualnie powołanych jest 16 liderów, po dwóch w każdym z ośmiu rejonów na jakie podzielono obszar Dzielnicy Wola. Liderzy powołują Członków zespołu do pracy na rzecz konkretnych rodzin. Do obowiązku Członka zespołu należy, uczestnictwo w posiedzeniach zespołu i aktywny udział na każdym z etapów pracy zespołu: diagnozowania sytuacji rodziny, jej problemów, potrzeb i zasobów, opracowania planu pomocy dla wszystkich członków rodziny, realizacji planu pomocy, zgodnie z przydzielonymi przez zespół działaniami, monitorowania sytuacji rodziny. Koordynator WZI, Koordynatorzy Instytucji oraz Liderzy są powoływani na stałe. Osoby te swoje funkcje pełnią długoterminowo. Natomiast Członkowie do pracy
w zespole interdyscyplinarnym powoływani są do każdej indywidualnej sprawy, na czas jej trwania. Członkowie zespołów to najczęściej: pracownicy Ośrodka Pomocy Społecznej i innych instytucji pomocy społecznej, policjanci, kuratorzy sądowi, pracownicy szkół, przedszkoli, poradni pedagogiczno-psychologicznych, żłobków, oraz pracownicy innych instytucji samorządowych i prowadzonych przez organizacje pozarządowe. Podziału Dzielnicy na rejony dokonano, aby miejsce zamieszkania rodziny, którą się zespół zajmuje, znajdowało się w obszarze działania poszczególnych pracowników różnych instytucji, zaangażowanych w prace zespołów. Tak więc Liderem i Członkami zespołu interdyscyplinarnego w sprawie konkretnej rodziny, są np. pracownik socjalny, dzielnicowy, lekarz, pedagog pracujący w rejonie zamieszkania tej rodziny. Jak pracują Wolskie Zespoły Interdyscyplinarne W przypadku powzięcia informacji o występowaniu (lub zagrożeniu wystąpienia) problemu przemocy w danej rodzinie, pracownik instytucji, która przystąpiła do WZI, powiadamia Koordynatora Instytucji. Ten w ramach kompetencji dokonuje diagnozy problemu i udziela stosownej pomocy. Jeśli czynności te są złożone i wymagają współpracy innych służb, KI wypełnia kartę zgłoszeniową i kieruje ją do Koordynatora WZI. Koordynator WZI sprawdza prawidłowość wypełnionego zgłoszenia i kieruje je do Lidera w rejonie, zgodnie z miejscem zamieszkania rodziny. Lider w ciągu 7 dni zwołuje posiedzenie zespołu, powiadamiając Koordynatorów Instytucji o jego terminie i miejscu. KI zobowiązani są spowodować, aby wskazane przez Lidera osoby stawiły się na posiedzeniu. W przypadku gdy Lider nie wskaże personalnie takich osób, KI typuje do udziału w posiedzeniu przedstawiciela instytucji, który posiada największe kompetencje do pracy na rzecz danej rodziny. Lider o zwołanym posiedzeniu informuje także Koordynatora WZI, aby ten udzielił wszystkim powołanym członkom zespołu, upoważnień do przetwarzania danych osobowych. Czas pracy zespołu i częstotliwość spotkań nie jest z góry określona. Zespół pracuje do czasu, gdy sytuacja w rodzinie ulegnie poprawie, przemoc zostanie zatrzymana i członkom rodziny zostanie udzielona pomoc zaspokajającą ich potrzeby. W czasie trwania pracy zespołu na rzecz pomocy rodzinie skład zespołu może ulegać zmianie.
Pracami zespołu kieruje Lider i on też odpowiada za poprawności dokumentacji w prowadzonych sprawach. Dokumentacja przechowywana jest w siedzibie Ośrodka Pomocy Społecznej, a jej zabezpieczenie zapewnia Koordynator WZI. On też zbiera dane liczbowe, będące następnie podstawą opracowania sprawozdania z prac WZI.