FEDERACJA STOWARZYSZEŃ NAUKOWO-TECHNICZNYCH NOT OŚRODKA DOSKONALENIA KADR NOT w Ostrołęce (status wg ustawy o systemie oświaty: Ośrodek Dokształcania i Doskonalenia Zawodowego, nr ew. 119, Regon 146391929) Szkolenie zawodowe spawaczy metodą MIG (131) stali oraz aluminium i jego stopów - Kurs spawania blach i rur z aluminium i jego stopów spoinami pachwinowymi metodą MIG (131), - Kurs spawania blach z aluminium i jego stopów spoinami czołowymi metodą MIG (131). OŚRODKA DOSKONALENIA KADR NOT w Ostrołęce (ODK NOT) jest certyfikowanym ośrodkiem szkolenia spawaczy wg Wytycznych Instytutu Spawalnictwa W-07/IS-41, dotyczących kwalifikowania ośrodków szkolących spawaczy pod merytorycznym nadzorem Instytutu Spawalnictwa w Gliwicach. Wprowadzony został nowy system szkolenia spawaczy na trzech poziomach kwalifikacji a mianowicie na kursach spawania blach i rur spoinami pachwinowymi, spawania blach i spawania rur spoinami czołowymi. System ten jest spójny z zasadami szkolenia, egzaminowania i uprawniania spawaczy według międzynarodowych oraz europejskich norm EN 287-1 i EN ISO 9606 a także zbliżony jest do systemu szkolenia Międzynarodowych Spawaczy opracowanego przez Europejską Federację Spawalniczą (EWF) a rozwiniętego przez Międzynarodowy Instytut Spawalnictwa (IIW). Wytyczne W-07/IS-41 ustalają warunki szkolenia i egzaminowania spawaczy pod merytorycznym nadzorem Instytutu Spawalnictwa w Gliwicach i dotyczą ośrodków szkoleniowych dla spawaczy, objęte takim nadzorem. Jednostki organizacyjne, które szkolą i egzaminują spawaczy pod merytorycznym nadzorem Instytutu powinny posiadać atest Instytutu. Atesty wydawane są ośrodkom szkolenia na okres 1 roku licząc od daty wizytacji ośrodka szkoleniowego. Ważność atestu może być na wniosek zainteresowanego przedłużona cyklicznie na kolejne 2 lata. Kwalifikacje personelu szkolącego podlegają ocenie przedstawiciela Instytutu podczas wizytacji jednostki organizującej szkolenie: 1. Kierownictwo szkolenia spawaczy, 2. Wykładowcy szkolenia teoretycznego, 3. Instruktorzy szkolenia praktycznego. Szkolenie spawaczy na kursach spawacza spoin pachwinowych, spawacza blach i spawacza rur powinno odbywać się według wytycznych i programów ujętych w Wytycznych. Baza szkoleniowa ośrodków szkolenia podlega ocenie przez Instytut. Egzaminy spawaczy po kursach spawania powinny odbywać się według Wytycznych Instytutu Spawalnictwa Nr W-07/IS-17 i składać się z części teoretycznej i części praktycznej. Egzaminy przeprowadza komisja egzaminacyjna powoływana przez kierownika szkolenia lub kierownika kursu. Przewodniczącym komisji powinien być egzaminator delegowany przez Instytut Spawalnictwa lub egzaminator nie będący pracownikiem Instytutu, posiadający aktualną licencję Instytutu na egzaminowanie. Protokoły egzaminacyjne organizacja prowadząca szkolenie powinna przekazać do Instytutu Spawalnictwa, który absolwentom kursów wystawia stosowne świadectwo egzaminu spawacza według wymagań normy PN- EN 287-1:2007 lub serii norm PN-EN ISO 9606. Absolwentom kursów dla spawaczy spoin pachwinowych Instytut dodatkowo wystawia książkę spawacza. 1
Rys. nr 1. Schemat szkolenia spawaczy na kursach spawania blach i rur spoinami pachwinowymi i spoinami czołowymi. - Uwaga nr 1. Dla procesu spawania 311 (spawanie gazowe) nie przewiduje się kursów spawania blach i rur spoinami pachwinowymi, - Uwaga nr 2. Dla aluminium, miedzi i ich stopów nie przewiduje się kursów spawania procesami 111, 135 i 311, - Uwaga nr 3. Po ukończeniu kursu spawania blach i rur spoinami pachwinowymi zalecana jest praktyka w spawaniu od ½ do 1 roku. Wytyczne Nr W-07/IS-05 określają zakres wiadomości teoretycznych oraz umiejętności praktycznych wymaganych podczas końcowego egzaminu kwalifikacyjnego IS-P/T-FW-21/22-131 lub IS-P-BW-21/22-131 wg Wytycznych IS W-07/IS-17. Program szkolenia dostosowany jest do uczestników kursu nie posiadających żadnego przeszkolenia spawalniczego oraz dla typowych warunków technicznych. Wytyczne Nr W-IS-41 określają: a. Czas trwania i sposób organizacji kursu (określenie: jednostek szkoleniowych wykładów teoretycznych, instruktażu, ćwiczeń praktycznych; sposobu przeprowadzenia końcowego egzaminu kwalifikacyjnego), 2
b. Zasady doboru uczestników kursu (określenie wymagań wstępnych dotyczących uczestników oraz w powiązaniu z innymi szkoleniami dla spawaczy), c. Plan nauczania, d. Treść nauczania szkolenie teoretyczne (31h), e. Instruktaż wstępny f. Treść nauczania szkolenie praktyczne (120h), g. Końcowy egzamin kwalifikacyjny (wg Wytycznych Nr W-07/IS-05, oznaczenie IS-P/T-FW-21/22-131 i IS-P-BW- 21/22-131). 1. Dane identyfikacyjne zawodu SPAWACZ metodą MIG. Kod, nazwa zawodu i usytuowanie zawodu według: 1.1. Klasyfikacji zawodów i specjalności na potrzeby rynku pracy: 721205 Spawacz metodą MIG, Grupa 7 (w Międzynarodowej Klasyfikacji Standardów Edukacyjnych ISCED 2011 poziom 2), Grupa elementarna 7212 Spawacze i pokrewni (w Międzynarodowym Standardzie Klasyfikacji Zawodów ISCO-08 odpowiada grupie 7212 Welders and flamecutters), 1.2. Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD 2007): Sekcja C, Dział 25, Grupy - 25.1., 25.2., 25.9. 2. Opis zawodu 2.1. Synteza zawodu. Spawacz metodą MIG łączy elementy konstrukcyjne w osłonie gazów ochronnych, wykorzystując ciepło łuku elektrycznego. 2.2. Opis pracy i sposobu jej wykonywania, obszary występowania zawodu. Spawacz metodą MIG jest zawodem technicznym o charakterze produkcyjnym. Wykonuje łączenie metalowych elementów konstrukcji i instalacji technologicznych. Ponadto wykonuje spawanie punktowe i przerywane. Organizuje i obsługuje stanowisko pracy dobierając: urządzenia, sprzęt i osprzęt spawalniczy, narzędzia ślusarskie, wyposażenie przeciwpożarowe i sprzęt ochrony osobistej. Czyta i stosuje dokumentację techniczną (instrukcje technologiczne spawania). Stosuje przewidziane w dokumentacji spawalniczej materiały podstawowe i dodatkowe. Przygotowuje elementy do spawania przez oczyszczenie obszaru spawania, ich dopasowanie i sczepianie. Utrzymuje parametry procesu spawania. Zachowuje właściwą kolejność spawania elementów konstrukcji i spawania w toku montażu. Ocenia jakość wykonanych spoin i usuwa niezgodności spawalnicze. Odpowiada za jakość wykonanych złączy spawanych oraz prawidłową i bezpieczną obsługę stanowiska spawalniczego, organizowanego w różnych warunkach pracy. 2.3. Środowisko pracy (warunki pracy, maszyny i narzędzia pracy, zagrożenia, organizacja pracy). Spawacz metodą MIG obsługuje: półautomaty spawalnicze z uchwytem spawalniczym prowadzonym ręcznie, butle z gazami technicznymi (osłonowymi) i zamontowanym na nich osprzętem oraz używa narzędzi ślusarskich. Stanowiska pracy spawacza metodą MIG występują w spawalniach, halach produkcyjnych i remontowych, zapleczach technicznych i konserwacyjnych zakładów produkcyjnych i usługowych, budynkach mieszkalnych, obiektach publicznych, na terenach budów, a także na wolnym powietrzu. W procesie spawania metodą MIG występują zagrożenia dla zdrowia spowodowane: promieniowaniem nadfioletowym, widzialnym i termicznym łuku spawalniczego, polem elektromagnetycznym, pyłami i dymami spawalniczymi, prądem elektrycznym, gazami spawalniczymi, a także warunkami atmosferycznymi. Nieprawidłowe zabezpieczenie przeciwpożarowe stanowiska pracy i niewłaściwa obsługa sprzętu spawalniczego stwarzają zagrożenie pożarowe. Prace spawalnicze (poza remontami i dużymi inwestycjami) są prowadzone w systemie jednolub dwuzmianowym. Spawacz metodą MIG bezpośrednio odpowiada za prawidłowe i bezpieczne wykonywanie powierzonych prac. 3
2.4. Wymagania psychofizyczne, zdrowotne, w tym przeciwwskazania do wykonywania zawodu. Do pracy w zawodzie spawacza metodą MIG kwalifikują się osoby zdrowe i sprawne ruchowo. Specyfika zawodu wymaga uzdolnień technicznych, oraz predyspozycji do czynności manualnych, polegających na długotrwałym i dokładnym powtarzaniu takich samych ruchów uchwytem spawalniczym, z zachowaniem w tym czasie odpowiedniej pozycji ręki. Bardzo ważna jest zdolność koncentracji na wykonywanych czynnościach. Praca w tzw. pozycjach wymuszonych wiąże się z bardzo dużym wysiłkiem fizycznym. W zawodzie tym niezbędny jest dobry wzrok, ze względu na konieczność odróżniania barw oraz dobry słuch. Dopuszczalna jest korekta wzroku soczewkami. 2.5. Wykształcenie i uprawnienia niezbędne do podjęcia pracy w zawodzie. Zawód spawacza metodą MIG można uzyskać w pozaszkolnych formach szkolenia zawodowego na kursach zawodowych. Warunkiem uczestnictwa w szkoleniach jest posiadanie wykształcenia gimnazjalnego, dobry stan zdrowia fizycznego i psychicznego potwierdzony świadectwem lekarskim oraz ukończenie 18 roku życia. Spawacz powinien uczestniczyć w kursach zawodowych organizowanych przez ośrodki szkoleniowe (ODK NOT). Prace spawalnicze mogą być wykonywane przez osoby posiadające "Zaświadczenie o ukończeniu szkolenia", "Świadectwo egzaminu spawacza" lub "Książeczkę spawacza", wystawione w trybie określonym w odrębnych przepisach oraz Polskich Normach. Uprawnienia spawacza MIG weryfikowane są co 2 lata. 2.6. Możliwości rozwoju zawodowego, potwierdzania/walidacji kompetencji. Szkolenia spawaczy metodą MIG są realizowane na trzech poziomach: 2.6.1. poziom 1 Spawacz metodą MIG blach i rur spoin pachwinowych, 2.6.2. poziom 2 Spawacz metodą MIG blach spoinami czołowymi, 2.6.3. poziom 3 Spawacz metodą MIG rur stalowych spoinami czołowymi. Po ukończeniu kursu na poziomie 1 i zdaniu egzaminu kwalifikacyjnego uzyskuje się uprawnienia do spawania metodą MIG blach i rur stalowych spoinami pachwinowymi. Po ukończeniu kolejnego, kursu i zdaniu egzaminu kwalifikacyjnego uzyskuje się uprawnienia do spawania metodą MIG blach stalowych spoinami czołowymi oraz metali nieżelaznych. Kurs na poziomie trzecim potwierdzony pozytywnym wynikiem egzaminu kwalifikacyjnego daje uprawnienia do spawania metodą MIG rur stalowych spoinami czołowymi. Pracodawcy chętnie zatrudniają spawaczy metodą MIG ze wszystkimi uprawnieniami. Osoby wykonujące ten zawód mogą awansować na stanowiska nadzoru spawalniczego, po uzyskaniu wykształcenia średniego technicznego i ukończeniu szkoleń branżowych w dziedzinie spawalnictwa. 2.7. Zadania zawodowe (Z). Z1 - Organizowanie własnego stanowiska pracy, kompletowanie i sprawdzenie sprawności wyposażenia technicznego stanowiska oraz sprzętu i środków ochrony indywidualnej (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). Z2 - Dobieranie materiałów podstawowych i dodatkowych zgodnie z dokumentacją techniczną (Instrukcjami technologicznymi spawania) (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). Z3 - Przygotowywanie elementów do spawania zgodnie z dokumentacją techniczną (Instrukcjami technologicznymi spawania) (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). Z4 - Wykonywanie operacji spawania w zakresie posiadanych uprawnień według dokumentacji technicznej (Instrukcji technologicznych spawania) (niezbędne kompetencje: Kz1, Kz2, KzS). Z5 - Organizowanie stanowiska pracy zgodnie z zasadami i przepisami BHP, ochrony ppo- 4
ż., ochrony środowiska i ergonomii (niezbędne kompetencje: KZ1, Kz2, KzS). 2.8. Wykaz kompetencji zawodowych (Kz) Kz1 - Przygotowywanie i spawanie elementów stalowych i metali nieżelaznych (blach i rur) spoinami pachwinowymi (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z2, Z3, Z4, Z5). Kz2 - Przygotowywanie i spawanie elementów stalowych i nieżelaznych (blach) spoinami czołowymi (potrzebne do wykonywania zadań: Z1, Z2, Z3, Z4, Z5). Kz3 - Kompetencje społeczne (potrzebne do wykonania zadań: Z1 Z5). 2.9. Relacje między kompetencjami zawodowymi a poziomem kwalifikacji w ERK (Europejska Rama Kwalifikacyjna)/PRK (Polska Rama Kwalifikacyjna). Kompetencje zawodowe potrzebne do wykonywania zadań w zawodzie można wykorzystać do opisu kwalifikacji na poziomie 2 właściwym dla wykształcenia gimnazjalnego w Europejskiej i Polskiej Ramie Kwalifikacji (miejsce usytuowania zawodu w Klasyfikacji zawodów i specjalności - grupa wielka 7 i jej odpowiednik w ISCED 2011). Osoba wykonująca zawód spawacza metodą MIG: w zakresie WIEDZY: w zakresie UMIEJĘTNOŚCI: - ZNA fakty, zasady, procesy i pojęcia ogólne w zawodzie spawacza metodą MIG; zna i rozumie poszerzony zbiór elementarnych faktów, prostych pojęć oraz zależności między wybranymi zjawiskami w zawodzie; - POSIADA UMIEJĘTNOŚCI wymagane do realizacji zadań i rozwiązywania problemów poprzez wybieranie podstawowych narzędzi, materiałów i informacji związanych ze spawaniem: potrafi wykonywać proste zadania według ogólnej instrukcji, najczęściej w typowych warunkach; umie rozwiązywać proste typowe problemy najczęściej w standardowych warunkach, odbierać i formułować proste wypowiedzi, także najprostsze wypowiedzi w języku obcym. 3. Opis kompetencji zawodowych Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz1. 3.1. Przygotowywanie i spawanie elementów stalowych i metali nieżelaznych (blach i rur) spoinami pachwinowymi Kz1. WIEDZA. ZNA I ROZUMIE poszerzony zbiór elementarnych faktów, prostych pojęć oraz zależności związanych z przygotowywaniem i spawaniem elementów spoinami pachwinowymi, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP, ochrony ppoż., ergonomii i ochrony środowiska w zakresie spawania spoinami pachwinowymi; budowę i zasady obsługi urządzeń, sprzętu i osprzętu spawalniczego; 5 UMIEJĘTNOŚCI. WYKONUJE proste zadania związane z przygotowywaniem i spawaniem elementów spoinami pachwinowymi według ogólnej instrukcji, najczęściej w typowych warunkach, w szczególności potrafi: przestrzegać przepisów i zasad BHP, ochrony przeciwpożarowej, ergonomii i ochrony środowiska w zakresie spawania spoinami pachwinowymi; obsługiwać urządzenia, sprzęt i osprzęt
zasady i sposoby przygotowania elementów konstrukcyjnych do spawania spoinami pachwinowymi; zasady procesów technologicznych i technik spawania elementów konstrukcyjnych spoinami pachwinowymi w różnych pozycjach spawania; zasady i sposoby oceny wizualnej złączy spawanych spoinami pachwinowymi. spawalniczy; przygotowywać elementy do spawania przez oczyszczenie obszaru spawania, ich dopasowanie i sczepianie; dobierać zgodnie z dokumentacją techniczną materiały podstawowe i dodatkowe stosowane w procesach spawania metodą MIG; wykonywać złącza spawane spoinami pachwinowymi w różnych pozycjach spawania; dokonywać oceny wizualnej wykonanych złączy spawanych. Wykonanie zadań zawodowych Z1, Z2, Z3, Z4, Z5 wymaga posiadania kompetencji zawodowej Kz2. 3.2. Przygotowywanie i spawanie elementów stalowych i nieżelaznych (blach) spoinami czołowymi Kz2 WIEDZA. ZNA I ROZUMIE poszerzony zbiór elementarnych faktów, prostych pojęć i zależności związanych z przygotowywaniem i spawaniem elementów spoinami czołowymi, w szczególności zna: zasady i przepisy BHP oraz ochrony ppoż., ergonomii i ochrony środowiska zakresie spawania spoinami czołowymi; budowę i zasady obsługi urządzeń, sprzętu i osprzętu spawalniczego; zasady i sposoby przygotowania elementów konstrukcyjnych do spawania spoinami czołowymi; zasady procesów technologicznych i technik spawania elementów konstrukcyjnych spoinami czołowymi w różnych pozycjach spawania; zasady i sposoby oceny wizualnej złączy spawanych spoinami czołowymi. UMIEJĘTNOŚCI. WYKONUJE proste zadania związane z przygotowywaniem i spawaniem elementów spoinami czołowymi według ogólnej instrukcji, najczęściej w typowych warunkach, w szczególności potrafi: przestrzegać przepisów i zasad BHP, ochrony ppoż., ergonomii i ochrony środowiska w zakresie spawania spoinami czołowymi; obsługiwać urządzenia, sprzęt i osprzęt spawalniczy; przygotowywać elementy do spawania przez oczyszczenie obszaru spawania, ich dopasowanie i sczepianie; dobierać zgodnie z dokumentacją techniczną materiały podstawowe i dodatkowe stosowane w procesach spawania metodą MIG; wykonywać złącza spawane spoinami czołowymi w różnych pozycjach spawania; dokonywać oceny wizualnej wykonanych złączy spawanych. Wykonanie wszystkich zidentyfikowanych w standardzie zadań zawodowych wymaga posiadania kompetencji społecznych KzS. 3.3. Kompetencje społeczne (KzS): a. dostosowuje zachowanie do zmiennych okoliczności pracy podczas spawania, 6
b. osiąga wyznaczone rezultaty w zakresie spawania, pod kierunkiem osób nadzorujących, c. współdziała w zorganizowanych warunkach w zakresie prac spawalniczych wykonywanych zespołowo, d. ocenia działania w których uczestniczy w zakresie spawania oraz przyjmuje odpowiedzialność za skutki wykonywanych prac spawalniczych. 4. Profil kompetencji kluczowych Ocenę ważności kompetencji kluczowych dla zawodu spawacza metodą MIG przedstawia poniższy rysunek. Wykaz kompetencji kluczowych opracowano na podstawie wykazu stosowanego w Międzynarodowym Badaniu Kompetencji Osób Dorosłych projekt PIAAC (OECD). 1 2 3 4 5 Troubleshooting Collaboration in a team Verbal communication Exerting influence / leadership Planning and organizing work Motor efficiency The ability of reading comprehension and writing Mathematical skills Computer literacy and Internet use 1 - Unnecessary 2 - Not important 3 - Relevant 4 - Important 5 - Very important Rys. nr 2. Profil kompetencji kluczowych dla zawodu 721205 Spawacz metodą MIG narzędzia ECVET Opisywanie kwalifikacji i programów kształcenia w języku efektów uczenia się, Grupowanie efektów uczenia się w jednostki efektów uczenia się stanowiące wyodrębnioną część kwalifikacji, Akumulacja i transfer osiągnięć, Polskie rozwiązania - Nowa podstawa programowa kształcenia w zawodach, - Nowe standardy egzaminacyjne w rzemiośle, - Podział zawodów na kwalifikacje, - Kwalifikacyjne kursy zawodowe i kursy umiejętności zawodowych, - Egzaminy potwierdzające kwalifikacje w danym zawodzie, - Wydzielenie kwalifikacji w zawodzie i komponentu kształcenia ogólnego w podstawie programowej, - Programy modułowe, 7
- Kwalifikacyjne kursy zawodowe, - Kursy umiejętności zawodowych, Walidacja efektów uczenia się, - Egzaminy potwierdzające kwalifikacje w zawodzie, - Egzamin eksternistyczny zawodowy, - Egzaminy czeladnicze i mistrzowskie w zawodzie. Źródło. Badanie formalnych i nieformalnych uwarunkowań wdrożenia systemu przenoszenia i akumulacji zaliczonych osiągnięć w Polsce w oparciu o założenia systemu ECVET dr Magdalena Dybaś IBE. Żródła: Krajowy standard kompetencji zawodowych, Spawacz metodą MIG (721205), Centrum Rozwoju Zasobów Ludzkich, Warszawa 2013, Wytyczne W-07/IS-05, Instytut Spawalnictwa Gliwice Wytyczne nr W-07/IS-41, Instytut Spawalnictwa Gliwice Wykaz literatury, Wykaz PN-EN xxxx, PN-EN ISO xxxx. 8