2. Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum z 1965 roku

Wpływ konstytucji Dei Verbum na Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku 1. Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku Za szczególnie istotne w kontekście prawa kanonicznego należy uznać prawa stanowione przez Kościół, które w odróżnieniu od praw Boskich, mają naturę zmienną. Pierwotna wersja KPK z 1983 została znowelizowana na drodze apostolskiego motu proprio Ad Tuendam Fidem (poświęcony został kanonom 750 oraz 1371 1) 1, a także na podstawie apostolskiego motu proprio Papieża Benedykta XVI Omnium in mentem (poświęcony został kanonom 1008-1009, 1086, 1117 oraz 1124) 2. Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku miał swoje źródło w inicjatywie papieża Jana XXIII, który w ramach odnowy Kościoła zakładał m.in. rewizję prawa kanonicznego, tj. stworzenie unowocześnionej wersji KPK z roku 1917 rozszerzonego o inne akty prawa kanonicznego stworzone od tego okresu. Z dniem 28 marca 1963 powołana do życia została Papieska Komisja do Rewizji Kodeksu Prawa Kanonicznego, której zadaniem miało być przygotowanie nowej wersji KPK. Przedstawiciele Komisji podjęli jednak decyzję o wstrzymaniu jej prac, aż do chwili zakończenia II Soboru Watykańskiego. Prace związane z przygotowaniem nowego wydania KPK trwały niemal 20 lat. Ostateczny projekt KPK został przedstawiony papieżowi Janowi Pawłowi II w dniu 22 kwietnia 1982 roku, natomiast promulgacja tekstu nastąpiła dnia 25 stycznia 1983 roku. Jednym z dokumentów, który istotnie wpłynął na kształt KPK/1983 jest konstytucja Dei Verbum. 2. Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum z 1965 roku 1 Jan Paweł II: List apostolski motu proprio Ad tuendam fidem, wprowadzający pewne przepisy do Kodeksu Prawa Kanonicznego i Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich [w:] http://www.opoka.org.pl/biblioteka/w/wp/benedykt_xvi/motu/omnium_26102009.html [dostęp on-line 23.03.2013]. 2 Benedykt XVI, List apostolski motu proprio Omnium in mentem na temat zmian w Kodeksie Prawa Kanonicznego [w:] http://www.opoka.org.pl/biblioteka/w/wp/benedykt_xvi/motu/omnium_26102009.html [dostęp on-line 23.03.2013].

Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, będąca jednym z najważniejszych osiągnięć II Soboru Watykańskiego, została promulgowana przez Papieża Pawła VI w dniu 18 listopada 1965 roku, po uzyskaniu zgody zgromadzenia biskupów (w głosowaniu poparcie dla niej wyraziło 2.344 biskupów spośród 2.350 głosujących). Konstytucja Dei Verbum obejmuje łącznie wstęp oraz sześć rozdziałów, tj. 3 : Rozdział I: O Samym Objawieniu; Rozdział II: O Przekazywaniu Objawienia Bożego; Rozdział III: O Boskim Natchnieniu Pisma Świętego i Jego Interpretacji; Rozdział IV: O Starym Testamencie; Rozdział V: O Nowym Testamencie; Rozdział VI: O Piśmie Świętym w Życiu Kościoła. Jak wynika z powyższych informacji, szczególnym obiektem zainteresowań twórców Konstytucji Dei Verbum były Boskie objawienia, w tym w szczególności Pismo Święte, jak również jego znaczenie w kontekście misji i działalności Kościoła 4. Szkic konstytucji, przygotowany na pierwszą sesję II Soboru Watykańskiego (odbywającą się w terminie październik-grudzień 1962 roku) odzwierciedlała konserwatywne podejście Kongregacji Nauki Wiary do teologii, prezentowane m.in. przez kardynała Alfredo Ottavianiego, ówczesnego Sekretarza Kongregacji. Ówczesny papież - Jan XXIII, wspierał natomiast ideę stworzenia nowego szkicu, który łączyłby przekonania zwolenników podejścia konserwatywnego i postępowego. Ostatecznie właśnie ten zamysł został wykorzystany do stworzenia finalnej wersji Konstytucji Dei Verbum 5. Późniejszy papież, Joseph Ratzinger, wskazywał na trzy główne motywy podejmowane przez tę konstytucję. Pierwszym z nich było nowe spojrzenie na zjawisko 3 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum [w:] http://biblia.wiara.pl/doc/423157.dei-verbum [dostęp on-line 23.03.2013]. 4 Grzybek S., Pismo Święte historią zbawienia [w:] Praca zbiorowa, Idee przewodnie soborowej Konstytucji o Bożym Objawieniu, Wyd. Polskiego Towarzystwa Teologicznego, Kraków 1968, s. 91. 5 Brown R., The Critical Meaning of the Bible, Wyd. Paulist Press, New Jersey 1981, s. 18 [tłum. własne].

tradycji 6. Drugim elementarnym zagadnieniem poruszanym w Dei Verbum miał być teologiczny problem wykorzystania krytycznych metod analizy historycznej do interpretacji treści Pisma Świętego 7. Ostatnim z kluczowym tematów stał się ruch biblijny narastający od początku XX wieku 8. Joseph Ratzinger w jednym ze swych opracowań zamieścił komentarz do pierwszego artykułu wstępu do Konstytucji: Krótka forma Wstępu oraz ledwie ukryte nielogiczności, które zawiera zdradzają jasno zamieszanie, w jakim powstał 9. Jedną z najważniejszych konsekwencji Konstytucji Dei Verbum było uznanie Pisma Świętego za bezbłędne i nieomylne. Na jej podstawie do Katechizmu Kościoła Katolickiego wprowadzono zapis: Księgi natchnione nauczają prawdy 10, co wynika z treści: Ponieważ wszystko, co twierdzą autorzy natchnieni, czyli hagiografowie, powinno być uważane za stwierdzone przez Ducha Świętego, należy zatem uznawać, że księgi biblijne w sposób pewny, wiernie i bez błędu uczą prawdy, jaka z woli Bożej miała być przez Pismo święte utrwalona dla naszego zbawienia 11. W trakcie samego II Soboru Watykańskiego trwały spory dotyczące stwierdzenia, czy Kościół Rzymskokatolicki naucza biblijnej nieomylności, czy bezbłędności. W opinii większości autorów, treść Konstytucji Dei Verbum skłania się ku pierwszemu z wymienionych wyżej stanowisk. Niemniej, niektórzy badacze, wskazując na częste cytowanie w Konstytucji, wcześniejszych dokumentów (w szczególności Encyklik papieża Piusa XII o właściwym rozwoju studiów biblijnych Divino afflante Spiritus, a także o studium Pisma Świętego - Providentissimus Deus), skłaniają się ku przekonaniu o wsparciu dla nauczania biblijnej bezbłędności 12. Abstrahując od powyższych rozważań, należy podkreślić, iż K. Dei Verbum miała ogromny wpływ na liczne późniejsze dokumenty kościelne, w tym w szczególności na Katechizm Kościoła Katolickiego, jak również Kodeks Prawa Kanonicznego z roku 1983. W literaturze przedmiotowej pierwsze z ww. zagadnień zostało już szeroko skomentowane, natomiast brak jest opracowań dotyczących 6 Ratzinger J., Grillmeier A., Rigaux B., Dogmatic Constitution on Divine Revelation [w:] Vorgrimler H. (red.), Commentary on the Documents of Vatican II, Tom III, Wyd. Herder and Herder, Nowy Jork 1969, s. 155 [tłum. własne]. 7 Tamże, s. 157. 8 Tamże, s. 158. 9 Tamże, s. 167. 10 Katechizm Kościoła Katolickiego. Część I. Dział I. Rozdział II. Art. 3, n. 107. 11 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 11 [w:] http://biblia.wiara.pl/doc/423157.dei-verbum [dostęp on-line 23.03.2013]. 12 Hansen C., Rome's Battle for the Bible [w:] http://www.christianitytoday.com/ct/2008/octoberwebonly/143-11.0.html [dostęp on-line 23.03.2013] [tłum. własne].

związku między treścią Konstytucji Dei Verbum a KPK/1983, stąd też właśnie to zagadnienie zostanie szerzej opisane w dalszej części niniejszego opracowania. 3. Wpływ Konstytucji Dei Verbum na Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku W treści KPK/1983 znaleźć można dziewięć zasadniczych kanonów i norm, które ukształtowane zostały w oparciu o postanowienia zawarte w Konstytucji Dogmatycznej Dei Verbum, przy czym zauważyć należy, iż ich znakomita większość zawarta jest w treści Księgi III: Nauczycielskie Zadanie Kościoła, co można również poczytywać za wskazanie kierunku rozważań, jakie zaprezentowane zostały w treści Konstytucji. Pierwsze, a zarazem najbardziej szerokie, odniesienie do treści Konstytucji Dei Verbum widać w kanonie 252 1 KPK/1983, który stanowi: Kształcenie teologiczne, w świetle wiary pod kierownictwem Urzędu Nauczycielskiego, winno być tak prowadzone, by alumni poznali całą doktrynę katolicką opartą na Objawieniu, uczynili ją pokarmem własnego życia duchowego, a w wykonywaniu posługi potrafili ją odpowiednio głosić i jej bronić 13. W kontekście przywołanego kanonu, znamienna wydaje się już treść Rozdziału I, w którym podkreślono znaczenie Boskich Objawień, jako najgłębszej prawdy o Bogu i zbawieniu, a zatem również doktryny katolickiej, o której wspomina kan. 252 1 14. Potwierdzają to także zapisy przedstawione w rozdziale IV, dotyczącym Starego Testamentu, w których podkreślono m.in. charakter Księgi, jako prawdziwego słowa Bożego spisanego przez autorów świętych, natchnionych przez Boga 15. Jak podkreślono w Konstytucji Dei Verbum Ekonomia zbawienia w Starym Testamencie na to była przede wszystkim nastawiona, by przygotować, proroczo zapowiedzieć i rozmaitymi obrazami topicznymi oznaczyć nadejście Chrystusa Odkupiciela wszystkich oraz Królestwa mesjańskiego 16. Należy jednak zauważyć, iż Bóg sprawca natchnienia i autor Ksiąg obydwu Testamentów, mądrze postanowił, by Nowy Testament był ukryty w Starym, a Stary w Nowym znalazł 13 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009, Kan. 252 n. 1. 14 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 2-4. 15 Tamże, 14. 16 Tamże, 15.

wyjaśnienie 17. Powyższe słowa podkreślają nierozerwalność więzi pomiędzy treściami Starego i Nowego Testamentu, które łącznie ukazują boski plan zbawienia. Z tego wynika, konieczność zgłębienia w ramach kształcenia teologicznego całej doktryny katolickiej, opartej na Objawieniu, o której mowa w przywołanym kanonie KPK. Z kolei znaczenie Pisma Świętego w kształceniu teologicznym wynika z DV, 25, gdzie stwierdzono, iż: Konieczną przeto jest rzeczą, by wszyscy duchowni, zwłaszcza kapłani Chrystusowi, i inni, którzy, jak diakoni i katechiści, zajmują się prawowicie posługą słowa, dzięki wytrwałej lekturze i starannemu studium przylgnęli do Pisma świętego, aby żaden z nich nie stał się próżnym głosicielem słowa Bożego na zewnątrz, nie będąc wewnątrz jego słuchaczem, podczas gdy winien z wiernymi sobie powierzonymi dzielić się ogromnymi bogactwami słowa Bożego, szczególnie w liturgii świętej 18. Należy wszakże podkreślić, iż powyższy zapis wskazuje przede wszystkim na konieczność dokładnego zgłębienia Pisma Świętego w ramach kształcenia teologicznego (jak również na późniejszych etapach posługi kapłańskiej). Jest ona bowiem konieczna dla skutecznego głoszenia historii Zbawienia jedynie poznanie oraz zrozumienie słów Pisma pozwoli Kapłanowi nie tylko na jego przekazywanie, ale również obronę przed ewentualnymi próbami negowania. Ze względu na powiązanie pomiędzy treścią Starego i Nowego Testamentu (por. DV, 16), prezentowanie ich treści w rozłączeniu mogłoby skutkować niezrozumieniem Słowa przez wiernych, względnie umożliwiać negowanie słów spisanych przez natchnionych autorów, stąd konieczność by kapłan, posiadał szeroką wiedzę na temat całego Objawienia. Brzmienie Dei Verbum wpłynęło również na treść kan. 276 2 pkt. 2, który stanowi, iż Duchowni, aby mogli osiągnąć tę doskonałość [tj. świętość w życiu doczesnym przyp. własny na podst. kan. 276 n. 1.] mają posilać swoje duchowe życie z podwójnego stołu: Pisma świętego i Eucharystii; stąd usilnie zachęca się kapłanów, aby codziennie sprawowali Ofiarę eucharystyczną, diakonów zaś, by w jej składaniu codziennie uczestniczyli 19. Po raz kolejny należy w tym miejscu odwołać się do, przywoływanych w poprzednim akapicie, słów zawartych w DV, 25, zgodnie z którymi wszyscy duchowni, zwłaszcza kapłani Chrystusowi, i inni, którzy, jak diakoni i 17 Tamże, 16-17. 18 Tamże, 25. 19 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009, Kan. 276, n. 2, pkt. 2.

katechiści, zajmują się prawowicie posługą słowa powinni przylgnąć do Pisma Świętego zarówno przez lekturę, modlitwę, jak również udział w świętej Liturgii 20. Również z zapisów zawartych w DV 25 wyrósł kanon 619 KPK, który stanowi: Przełożeni powinni gorliwie wypełniać swój urząd i wraz z powierzonymi sobie członkami starać się budować braterską w Chrystusie wspólnotę, w której szuka się i miłuje przede wszystkim Boga. Powinni więc karmić często swoich podwładnych słowem Bożym i doprowadzać do sprawowania świętej liturgii. Mają być dla nich przykładem w pielęgnowaniu cnót oraz w zachowywaniu przepisów i tradycji własnego instytutu. Niech starają się zaradzić odpowiednio ich potrzebom, niech troszczą się o chorych i odwiedzają ich, niech poskramiają niespokojnych, pocieszają małodusznych i będą dla wszystkich cierpliwi 21. Szczególnie istotne wydają się słowa zawarte w drugim oraz trzecim akapicie DV 25, gdzie twórcy Konstytucji Dei Verbum podkreślają, iż zadaniem biskupów, przy których jest nauka apostolska jest w szczególności tworzenie przekładów Pisma Świętego, wyposażonych w przypisy i komentarze, które pozwolą osobom nie posiadającym szerokiego wykształcenia teologicznego bezpiecznie korzystać z Pisma, tj. zrozumieć je w sposób zgodny z doktryną katolicką. Jednocześnie w DV 25 podkreślono, iż rozpowszechnienie słów Pisma Św. nie jest wyłącznym obowiązkiem biskupów, ale wszystkich duszpasterzy oraz chrześcijan. W końcu należy także zauważyć, iż zgodnie z DV 25 Sobór święty usilnie i szczególnie upomina wszystkich katolików, a w szczególności osoby należące do zakonów, by dzięki częstej lekturze Pisma Świętego nabywali wzniosłego poznania Jezusa Chrystusa, zgłębiając Boski plan zbawienia 22. Należy wszelako zauważyć, iż choć z przywołanych słów Konstytucji Dei Verbum wynika, iż zalecenia Soboru dotyczą wszystkich wiernych, a w szczególności zajmujących się posługą słowa, o tyle jednak największe znaczenie (ze względu na brzmienie drugiego akapitu) przypisane zostało aktywności biskupów. Ich miejsce w hierarchii Kościoła sprawia, iż szczególnie istotny staje się przykład, jaki dają innym duchownym oraz wszystkim wiernym za pośrednictwem własnego życia. Ustalenia Konstytucji Dei Verbum wpłynęły również na kan. 747 1, zgodnie z którym: Kościół, któremu Chrystus Pan powierzył depozyt wiary, aby z asystencją Ducha Świętego strzegł święcie prawdy objawionej, wnikliwie badał, wiernie głosił i 20 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 25. 21 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009, Kan. 619. 22 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 25.

wykładał, ma obowiązek i wrodzone prawo przepowiadania Ewangelii wszystkim narodom, niezależnie od jakiejkolwiek ludzkiej władzy, także z zastosowaniem właściwych sobie środków społecznego przekazu 23. Znamienne wydają się w tym kontekście słowa zawarte w rozdziale II Konstytucji pt. O przekazywaniu Słowa Bożego. Zgodnie z nimi Bóg postanowił najłaskawiej, aby to, co dla zbawienia wszystkich narodów objawił, pozostało na zawsze zachowane w całości i przekazywane było wszystkim pokoleniom. Dlatego Chrystus Pan ( )polecił Apostołom, by Ewangelię ( )głosili wszystkim, jako źródło wszelkiej prawdy zbawiennej i normy moralnej 24. Jednocześnie, jak podkreślono Kościół w swej nauce, w swym życiu i kulcie uwiecznia i przekazuje wszystkim pokoleniom to wszystko, czym on jest i to wszystko, w co wierzy 25. Konstytucja Dei Verbum wskazuje również, że przekazywanie Słowa Bożego przez Kościół musi obejmować zarówno treść Pisma Świętego, jako utrwalonej na piśmie pod natchnieniem Ducha Świętego mowy Bożej, jak również Świętej Tradycji, a zatem słowa Bożego, które powierzone zostało Apostołom przez Chrystusa Pana i Ducha Świętego 26. Pojawiające się w przywołanym kanonie KPK określenie depozyt wiary jest zgodnie z Konstytucją Dei Verbum słowem Bożym zawartym w Piśmie Świętym oraz Świętej Tradycji 27. Należy w tym miejscu zwrócić uwagę na dwa zasadnicze zagadnienia. Pierwszym z nich jest właśnie rzeczony depozyt wiary, jaki został powierzony Kościołowi w postaci Pisma Świętego oraz Świętej Tradycji konstytucja Dei Verbum podkreśla nierozerwalny związek między nimi, a zatem również konieczność ich wspólnego głoszenia i pielęgnowania. Drugim zasadniczym aspektem Dei Verbum jest wskazanie, iż plan zbawienia, przekazany przez Boga Apostołom, jest przeznaczony dla wszystkich narodów, stąd misją Kościoła jest jego głoszenie na całym świecie. Pojawiające się w przywołanym kanonie zastrzeżenie o prawie głoszenia Słowa Bożego bez względu na ludzką władzę jest natomiast potwierdzeniem potęgi Boga, którego działania, realizowane za pośrednictwem Kościoła, nie mogą być ograniczane przez ludzką władzę. Z treścią Konstytucji Dei Verbum powiązany jest również kanon 750, który stanowi: Wiarą boską i katolicką należy wierzyć w to wszystko co jest zawarte w słowie Bożym, pisanym lub przekazanym, a więc w jednym depozycie wiary 23 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009, Kan. 747, n. 1. 24 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 7. 25 Tamże, 8. 26 Tamże, 9. 27 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 10.

powierzonym Kościołowi i co równocześnie jako przez Boga objawione podaje do wierzenia Nauczycielski Urząd Kościoła, czy to w uroczystym orzeczeniu, czy też w zwyczajnym i powszechnym nauczaniu; co mianowicie ujawnia się we wspólnym uznaniu wiernych pod kierownictwem świętego Urzędu Nauczycielskiego. Wszyscy więc obowiązani są unikać doktryn temu przeciwnych 28. Pojęcie wiary Boskiej i katolickiej należy w tym wypadku powiązywać ze słowami Konstytucji Dei Verbum, które obligują wiernych do okazania Bogu posłuszeństwa wiary, przez które człowiek z wolnej woli cały powierza się Bogu, okazując <<pełną uległość rozumu i woli wobec Boga objawiającego>> i dobrowolnie uznając objawienie przez Niego dane 29. Jednocześnie, zgodnie z postanowieniami uczestników II Soboru Watykańskiego autentyczna interpretacja Słowa Bożego (w rozumieniu depozytu wiary, a więc sumy Pisma Świętego i Świętej Tradycji) powierzone jest wyłącznie Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła, który autorytatywnie działa w imieniu Jezusa Chrystusa, przy czym wyraźnie podkreślono, iż rzeczony Urząd nie stoi ponad Słowem Bożym, a prowadzi swą działalność w służbie Słowa, w szczególności przez jego pobożne słuchanie, święte strzeżenie oraz wierne wyjaśnienie 30. Urząd Nauczycielski Kościoła jest zatem jedyną instytucją uprawnioną z mocy Jezusa Chrystusa do interpretowania depozytu wiary, ale również jej tłumaczenia wiernym. Sytuację tę należy poczytywać przede wszystkim jako dążenie do zapewnienia wszystkim wiernym dostępu do jedynego prawdziwego Słowa oraz interpretacji formułowanych przez duchownych posiadających odpowiednią wiedzę teologiczną, co w istocie należy poczytywać również za formę realizacji funkcji strzeżenia bożego Objawienia. Wpływ konstytucji Dei Verbum dostrzec można również w brzmieniu kanonu 767 n. 1, który stanowi, iż: Wśród różnych form przepowiadania szczególne miejsce zajmuje homilia. Stanowi ona część samej liturgii i jest zarezerwowana kapłanowi lub diakonowi. W ciągu roku liturgicznego należy wykładać w niej na podstawie świętych tekstów tajemnice wiary oraz zasady życia chrześcijańskiego 31. Przepis ten wydaje się być w istocie parafrazą słów Dei Verbum, zgodnie z którymi Słowem Pisma św. żywi się również korzystnie i święcie się przez nie rozwija posługa słowa, czyli kaznodziejstwo, katecheza i wszelkie nauczanie chrześcijańskie, w którym homilia 28 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009, Kan. 750. 29 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 5. 30 Tamże, 10. 31 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009, Kan. 767, n. 1.

liturgiczna winna mieć szczególne miejsce 32. Należy zatem stwierdzić, iż homilia, jako szczególna część liturgii, ma pełnić szczególnie istotną rolę w życiu Kościoła, jak również głoszeniu Objawienia pozwala ona na całościowe nauczanie wiernych na temat Słowa Bożego, a zatem przekazywanie im Boskiego Objawienia w możliwie najszerszym zakresie. Innymi słowy, kanon 767 1 KPK/1983 podkreśla, iż sprawowana w ciągu roku liturgicznego homilia powinna dostarczać wiernym szerokiej wiedzy związanej z zasadami życia zgodnego z doktryną katolicką oraz tajemnicami wiary, które ukazane zostały w treści świętych tekstów zawartych w Piśmie Świętym. Należy także zwrócić uwagę na kanon 780, zgodnie z którym Ordynariusze miejsca winni troszczyć się o odpowiednie przygotowanie katechetów do właściwego wypełniania ich zadania, a więc by ich kształcenie miało charakter stały, aby mogli poznać w wystarczającym zakresie naukę katolicką oraz przyswoić sobie teoretycznie i praktycznie zasady dyscyplin pedagogicznych 33. Wynika to również z brzmienia DV 25, gdzie podkreślono, iż wszystkie osoby zajmujące się posługą Bożą, w tym również diakoni i katechiści, powinny wytrwale (stale) oddawać się lekturze i studiowaniu Pisma 34. Tak postrzegane stałe kształcenie, przy wsparciu duchownych, pozwoli na skuteczną realizację posługi Bożej, a zatem nauczanie wiernych w zakresie treści Objawienia w sposób dlań zrozumiały i adekwatny, w czym dodatkową pomocą mają być przekłady Pisma świętego, przygotowane przez biskupów, a wyposażone w przypisy, komentarze i objaśnienia. Taki kształt regulacji wydaje się wynikać z dostrzeżenia przez uczestników II Soboru Watykańskiego zróżnicowanego poziomu wykształcenia teologicznego wśród osób związanych z posługą Bożą, co z kolei wymusza swoistą subsydiarność, rozumianą w tym wypadku przez zapewnienie wsparcia ze strony wyższych hierarchów Kościoła dla innych osób niosących Słowo Boże, a nie posiadających tak dogłębnego wykształcenia. Należy również przywołać brzmienie kanonu 825 1, zgodnie z którym: Księgi Pisma świętego wolno wydawać tylko za aprobatą Stolicy Apostolskiej lub Konferencji Episkopatu. Również do wydania ich tłumaczeń na języki narodowe wymagana jest aprobata tej samej władzy oraz zaopatrzenie ich w konieczne i wystarczające wyjaśnienia 35. Treść tego przepisu wynika pośrednio z przedstawionych uprzednio informacji dotyczących DV 25, w szczególności w zakresie przygotowania 32 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 24. 33 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009, Kan. 780. 34 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 25. 35 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009, Kan. 825, n. 1.

przekładów oraz wyposażenia ich w konieczne komentarze i wyjaśnienia 36. Kluczowe wydaje się również założenie przedstawione w DV 22: Wierni Chrystusowi winni mieć szeroki dostęp do Pisma Świętego. ( )A ponieważ słowo Boże powinno być po wszystkie czasy wszystkim dostępne, Kościół stara się o to z macierzyńską troskliwością, by opracowano odpowiednie i ścisłe przekłady na różne języki, zwłaszcza z oryginalnych tekstów Ksiąg świętych 37. Podkreślenie szczególnego znaczenia przekładów Pisma Świętego na języki narodowe należy poczytywać, jako wyraz dążenia do możliwie najszerszego rozpowszechnienia Boskiego Objawienia. Pierwotna, starogrecka wersja Pisma Świętego, jak również jej późniejsze przekłady wschodnie i łacińskie (w szczególności tzw. Wulgata), we współczesnym świecie byłyby zrozumiałe wyłącznie dla bardzo wąskiego grona badaczy, stąd też, celem krzewienia Słowa Bożego konieczne jest tworzenie przekładów Pisma Świętego na języki narodowe, bez względu na ilość wiernych nimi się posługujących. Jednocześnie przywoływany dokument podkreśla, iż przekłady te powinny być przygotowane pod opieką Kościoła, w sposób odpowiedni i ścisły, co jest wyrazem dbałości o przekazywanie Objawienia w jego oryginalnym, jedynym prawdziwym brzmieniu. Słowa DV 22 zostały również niemal bezpośrednio wcielone do KPK/1983 pod postacią kan. 825 2 który stanowi: Tłumaczenia Pisma świętego, zaopatrzone w odpowiednie wyjaśnienia, katolicy mogą za zezwoleniem Konferencji Episkopatu przygotowywać i wydawać wspólnie z braćmi odłączonymi 38. Przede wszystkim należy wyjaśnić pojęcie braci odłączonych, który to termin, funkcjonujący w zasadzie od XX wieku, w stosunku do chrześcijańskich kościołów niekatolickich 39. Konstytucja Dei Verbum wskazuje, iż w przypadku opracowania przekładu Pisma, zwłaszcza w przypadku, gdy dokumentem źródłowym są oryginalne teksty świętych Ksiąg, pod opieką Kościoła, a przy wspólnym udziale chrześcijan oraz braci odłączonych, może on być wykorzystany przez wszystkich chrześcijan 40. Przede wszystkim powyższe założenie wydaje się wynikać z wspólnych fundamentów wiary, jakie będą występowały w kościołach chrześcijańskich (katolickim i niekatolickich). Z drugiej strony, w przekonaniu autora pracy przywołany przepis jest niejako wyrazem ducha ekumenizmu, bowiem pozwala na większą współpracę pomiędzy kościołami 36 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 25. 37 Tamże, 22. 38 Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009, Kan. 825, n. 2. 39 Kościoły odłączone [w:] http://www.katolik.pl/koscioly-odlaczone-,340,416,cz.html [dostęp on-line 26.03.2013]. 40 Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum, 22.

chrześcijańskimi, a zatem również za jej pośrednictwem głoszenie Słowa Bożego i ukazywanie jego jedynej słusznej interpretacji. Podsumowanie Jak wynika z przedstawionych powyżej rozważań, Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym w zasadniczy sposób wpłynęła na dziewięć przepisów zawartych w Kodeksie Prawa Kanonicznego z 1983 roku. W szczególności jej wpływ widoczny jest w kanonach dotyczących istoty Objawienia oraz Pisma Świętego Starego i Nowego Testamentu, jak również ich znaczenia dla działalności i misji Kościoła. Z jednej strony Konstytucja podkreśla, iż wszystkie osoby zajmujące się posługą Bożą, muszą oddawać się lekturze oraz studiowaniu jedynego depozytu wiary, jak również uczestniczyć w sakramencie Liturgii, które pozwolą na dokładne zrozumienie Objawienia, zatem również jego przekazywanie pozostałym wiernym, a także będą dlań odpowiednim przykładem chrześcijańskiego życia i wiary. Uczestnicy II Soboru Watykańskiego, za sprawą Konstytucji Dei Verbum, podkreślili także szczególne znaczenie zaangażowania Kościoła w głoszenie Pisma Świętego i Świętej Tradycji na całym świecie, w czym szczególnie pomocne ma być dokładne, kompleksowe kształcenie duchownych i innych osób zaangażowanych w głoszenie słowa, jak również tworzenie przekładów Pisma wyposażonych w dokładne komentarze, przypisy i interpretacje. Powyższe zagadnienie należy poczytywać, jako wyraz dążenia do stworzenia warunków obcowania i poznawania Pisma Świętego nawet w miejscach, w których ze względu na warunki polityczne, społeczne, czy stopień rozwoju struktur kościelnych, sprawowanie Liturgii jest utrudnione. Podsumowując, konstytucja dogmatyczna Dei Verbum okazuje się dokumentem szczególnie istotnym w kontekście przepisów Kodeksu Prawa Kanonicznego dotyczących kształtowania działalności Kościoła Katolickiego związanej z głoszeniem depozytu wiary. Bibliografia

1. Benedykt XVI, List apostolski motu proprio Omnium in mentem na temat zmian w Kodeksie Prawa Kanonicznego [w:] http://www.opoka.org.pl/biblioteka/w/wp/benedykt_xvi/motu/omnium_261020 09.html 2. Brown R., The Critical Meaning of the Bible, Wyd. Paulist Press, New Jersey 1981 3. Grzybek S., Pismo Święte historią zbawienia [w:] Praca zbiorowa, Idee przewodnie soborowej Konstytucji o Bożym Objawieniu, Wyd. Polskiego Towarzystwa Teologicznego, Kraków 1968 4. Hansen C., Rome's Battle for the Bible [w:] http://www.christianitytoday.com/ct/2008/octoberweb-only/143-11.0.html 5. Jan Paweł II: List apostolski motu proprio Ad tuendam fidem, wprowadzający pewne przepisy do Kodeksu Prawa Kanonicznego i Kodeksu Kanonów Kościołów Wschodnich [w:] http://www.opoka.org.pl/biblioteka/w/wp/benedykt_xvi/motu/omnium_261020 09.html 6. Katechizm Kościoła Katolickiego, Wyd. Pallottinum, Poznań 1994. 7. Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku, Wyd. Pallotinum, Poznań 2009 8. Konstytucja Dogmatyczna o Objawieniu Bożym Dei Verbum [w:] http://biblia.wiara.pl/doc/423157.dei-verbum 9. Kościoły odłączone [w:] http://www.katolik.pl/koscioly-odlaczone-,340,416,cz.html 10. Ratzinger J., Grillmeier A., Rigaux B., Dogmatic Constitution on Divine Revelation [w:] Vorgrimler H. (red.), Commentary on the Documents of Vatican II, Tom III, Wyd. Herder and Herder, Nowy Jork 1969