Załącznik do Uchwały Nr 8/2014 Zarządu Banku Spółdzielczego w Brzesku z dnia 14 lipca 2014r. Załącznik do Uchwały Nr./2012 Zarządu Banku Spółdzielczego w Brzesku z dnia lipca 2012r. Informacja dotycząca adekwatności kapitałowej Banku Spółdzielczego w Brzesku podlegająca ujawnieniom według stanu na 31.12.2013 rok Brzesko, lipiec 2014 rok 1
SPIS TREŚCI I. Wstęp..3 1. Dane identyfikacyjne Banku. 3 2. Podstawa sporządzania polityki informacyjnej...3 II. Informacja o zasadach zarządzania ryzykiem Banku...3 1.Ryzyko kredytowe. 3 2. Ryzyko płynności. 7 3. Ryzyko stopy procentowej...8 4. Ryzyko operacyjne...9 5. Ryzyko braku zgodności 10 III. Fundusze własne.10 IV. Adekwatność kapitałowa...10 1.Opis metody stosowanej do oceny adekwatności poziomu kapitału wewnętrznego..10 2. Wymogi kapitałowe 11 V. Polityka zmiennych składników wynagrodzeń.12 2
I. Wstęp 1. Dane identyfikacyjne Banku Bank Spółdzielczy z siedzibą w Brzesku przy ul. Kościuszki 3, został wpisany do rejestru sądowego prowadzonego przez Sąd Rejonowy dla Krakowa Śródmieścia w Krakowie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod numerem KRS 0000064774. Bankowi nadano numery identyfikacyjne w systemie REGON 000499063, w systemie NIP 8691035599. Zgodnie ze Statutem, Bank działa na terenie następujących powiatów: brzeskiego, bocheńskiego, dąbrowskiego, dębickiego, limanowskiego, mieleckiego, nowosądeckiego, proszowickiego, tarnowskiego i miasta Tarnowa na prawach powiatu. Podstawową strukturę organizacyjną Banku tworzy Centrala i Oddziały. Bank posiada Oddział w Dębnie, Gnojniku oraz Punk Kasowy w Brzesku. Bank działa na rzecz klientów indywidualnych oraz instytucjonalnych prowadząc operacje w złotych polskich. Bank Spółdzielczy w Brzesku jest zrzeszony z Bankiem Polskiej Spółdzielczości S.A. w Warszawie. 2. Podstawa sporządzania Polityki informacyjnej. Niniejszy dokument stanowi realizację postanowień Polityki informacyjnej Banku Spółdzielczego w Brzesku oraz Uchwały Nr 385/2008 KNF z dnia 17 grudnia 2008r. w sprawie szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłaszaniu z późniejszymi zmianami oraz zapisów Polityki informacyjnej Banku Spółdzielczego w Brzesku dotyczącej adekwatności kapitałowej przyjętej Uchwałą Zarządu Banku nr 28/2013 z dnia 13 czerwca 2013r. i zatwierdzonej Uchwałą Rady Nadzorczej Banku nr 12/2013 z dnia 22 czerwca 2013 r. II. Informacja o zasadach zarządzania ryzykiem Banku. W Banku funkcjonuje zorganizowany proces zarządzania ryzykiem, w którym uczestniczą organy Banku, komórki organizacyjne oraz pracownicy. W procesie zarządzania ryzykiem strategiczne cele określa Rada Nadzorcza, która ocenia skuteczność działań Zarządu Banku, mających na celu zapewnienie efektywności procesu zarządzania ryzykiem. Struktura zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Brzesku obejmuje: Radę Nadzorcza, Zarząd Banku, Stanowisko analiz i zarządzania ryzykiem, Stanowisko audytu wewnętrznego, Zespoły i stanowiska. Na proces zarządzania ryzykiem bankowym składają się następujące czynności: identyfikacja ryzyka, polegająca na określeniu źródeł ryzyka, zarówno aktualnych, jak i potencjalnych, które wynikają z bieżącej i planowanej działalności Banku, pomiar ryzyka, zarządzanie ryzykiem, polegające na podejmowaniu decyzji dotyczących akceptowanego poziomu ryzyka, stosowaniu narzędzi redukcji ryzyka, wydawaniu zaleceń, tworzeniu procedur i narzędzi wspomagających, monitorowanie, polegające na stałym nadzorowaniu poziomu ryzyka w oparciu o przyjęte metody pomiaru ryzyka, raportowanie, obejmujące cykliczne informowanie Kierownictwa o skali narażenia na ryzyko i podjętych działaniach. 1. Ryzyko kredytowe Ryzyko kredytowe związane jest z możliwością wystąpienia strat finansowych spowodowanych niewywiązywaniem się kontrahenta Banku ze zobowiązań wynikających z warunków umowy. Z uwagi na możliwość poniesienia przez Bank relatywnie dużych strat, ryzyko kredytowe istotnie wpływa na działalność Banku. Zarzadzanie ryzykiem kredytowym na poziomie strategicznym realizowane jest przez Zarząd. Nadzór nad kreowaniem polityki Banku w zakresie ryzyka kredytowego sprawuje Rada Nadzorcza. W celu zapewnienia odpowiedniej do profilu ryzyka Banku jakości aktywów kredytowych, Bank zarządza: ryzykiem kredytowym, ryzykiem koncentracji zaangażowań, ryzykiem kredytowym ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie i finansujących nieruchomości. ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych. 3
Proces zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku obejmuje: identyfikację czynników ryzyka kredytowego, ocenę oraz ustalenie dopuszczalnych norm ryzyka kredytowego (limity), monitorowanie, pomiar i raportowanie ryzyka, wyliczenie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, kontrolę zarządzania ryzykiem kredytowym. Bank zarządza ryzykiem kredytowym zarówno w odniesieniu do pojedynczej transakcji, jak i do całego portfela kredytowego. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego zaangażowania kredytowego, Bank prowadzi poprzez: 1) dywersyfikację oraz monitorowanie i raportowanie ryzyka kredytowego z tytułu koncentracji, związanego ze zbyt dużym zaangażowaniem Banku, przede wszystkim: wobec pojedynczych podmiotów oraz podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, w ten sam sektor gospodarczy, wobec tego samego produktu, w ten sam rodzaj zabezpieczenia. 2) monitorowanie i raportowanie jakości portfela, 3) monitorowanie ekspozycji zagrożonych, ich struktury, czynników ryzyka, 4) monitorowanie kredytów udzielanych podmiotom i osobom, o których mowa w art. 79 ustawy Prawo bankowe. 5) monitorowanie ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie 6) monitorowanie ekspozycji detalicznych Zarządzanie ryzykiem kredytowym pojedynczej transakcji/kredytobiorcy Bank prowadzi poprzez: stosowanie metodyki oceny zdolności kredytowej, bieżący monitoring, przegląd ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw celowych, windykację i nadzór nad kredytami zagrożonymi, kontrolę procesu kredytowego w odniesieniu do transakcji zawartych z danym kredytobiorcą. Jako ekspozycje przeterminowane, Bank uznaje należność za niespłaconą w określonych w umowie terminach, kwotę odsetek lub rat kapitałowych. Definicja ta stosowana jest dla celów rachunkowości. Należności zagrożone to należności Banku zakwalifikowane do kategorii należności, o których mowa w przepisach Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2008 r. (Dz.U. Nr 235, poz. 1589 z późn. zmianami) w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków. Ekspozycje kredytowe zakwalifikowane do należności zagrożonych to: należności poniżej standardu, wątpliwe i stracone. Bank dokonuje klasyfikacji ekspozycji kredytowych do odpowiednich kategorii ryzyka, stosując dwa kryteria: kryterium terminowości terminowość spłaty kapitału lub odsetek, kryterium ekonomiczne badanie sytuacji ekonomiczno-finansowej dłużnika (kredytobiorcy, poręczyciela). Klasyfikacja ekspozycji kredytowych według kryterium terminowości do poszczególnych kategorii ryzyka odbywa się w sposób automatyczny z wykorzystaniem systemu ewidencyjno-księgowego. Bank tworzy rezerwy celowe na ryzyko związane z działalnością Banku w odniesieniu do ekspozycji kredytowych zakwalifikowanych do: kategorii "normalne" w zakresie ekspozycji kredytowych wynikających z pożyczek i kredytów detalicznych, kategorii "pod obserwacją", grupy "zagrożone" w tym do kategorii poniżej standardu", wątpliwe", stracone. Wysokość tworzonych rezerw związana jest bezpośrednio z kategorią ryzyka, do której została zakwalifikowana ekspozycja oraz z jakością przyjętych zabezpieczeń prawnych ekspozycji. Na pokrycie ryzyka związanego z działalnością kredytową Bank dokonuje odpisów na rezerwy celowe. 4
Zmiana stanu rezerw celowych na należności bilansowe w okresie 01.01.2013-31.12.2013r. ( w tys. zł) Wyszczególnienie Bilans Spisanie w Utworzone Rozwiązane Bilans otwarcia ciężar rezerwy rezerwy rezerwy zamknięcia Na należności normalne i pod obserwacją 81 0 62 59 84 Na należności poniżej standardu 24 0 30 8 46 Na należności poniżej wątpliwe 56 0 21 16 61 Na należności poniżej stracone 1247-4 125 165 1203 Razem 1408-4 238 248 1394 Ekspozycje kredytowe wyceniane są według zamortyzowanego kosztu, z uwzględnieniem efektywnej stopy procentowej, powiększone o naliczone odsetki oraz pomniejszone o utworzone rezerwy i nierozliczone prowizje. Łączna kwota ekspozycji według wyceny bilansowej na dzień 31.12.2013 r., bez uwzględnienia skutków technik redukcji ryzyka kredytowego wynosiła 24.917 tys. zł. Działalność kredytowa Banku obarczona jest największym ryzykiem. Związane jest to zarówno z ryzykiem działalności gospodarczej, wynikającym z trudnością przewidywania zjawisk gospodarczych ze względu na ich dużą zmienność, jak i zmiany wartości rynkowej przyjmowanych zabezpieczeń i ich różnej płynności. Należności od sektora niefinansowego i budżetowego na 31.12.2013r ( w tys. zł) Wyszczególnienie Kwota Korekta wartości Rezerwa Należności odsetkowe Wartość bilansowa (netto) Należności od sektora niefinansowego 26047 223 1394 487 24917 a) w sytuacji normalnej 23745 189 70 72 23558 b) w sytuacji pod obserwacją 672 5 10 4 661 c) w sytuacji zagrożonej 1630 29 1314 411 698 - należności poniżej standardu 177 2 35 4 144 - należności poniżej wątpliwe 68 1 34 2 35 - należności poniżej stracone 1385 26 1245 405 519 Należności od sektora budżetowego 0 0 0 0 0 Ogółem 26047 223 1394 487 24917 Informacja o obciążeniu ryzykiem kredytowym prezentowana jest poprzez wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego, uwzględniany przy obliczaniu współczynnika wypłacalności. Zarządzanie ryzykiem koncentracji zaangażowań. Bank zarządza ryzykiem koncentracji zaangażowań zarówno na poziomie jednostkowym, jak i całego portfela aktywów. W odniesieniu do portfela kredytowego Bank stosuje i monitoruje limity zaangażowania, w szczególności w odniesieniu do grupy klientów, produktów, branż oraz zabezpieczeń. Celem zarządzania limitami koncentracji jest: ograniczenie skłonności do nadmiernej ekspozycji ryzyka wobec jednego klienta bądź grupy klientów powiązanych ze sobą kapitałowo i organizacyjnie, zapewnienie odpowiedniej dywersyfikacji podmiotowej ryzyka i alokacji środków finansowych, wskazanie poziomu minimalnych pułapów bezpieczeństwa, umożliwienie właściwej dywersyfikacji i segmentacji portfela kredytowego, umożliwienie oceny poziomu ryzyka i prawidłowego zarządzania aktywami. Zasady klasyfikacji ryzyka koncentracji zaangażowań pod względem istotności, Bank ustala w oparciu o procedurę szacowania i oceny adekwatności poziomu kapitału wewnętrznego. Celem procesu adekwatności kapitału wewnętrznego jest zapewnienie utrzymania kapitału w wysokości dostosowanej do profilu ryzyka Banku. W 2013 roku w Banku nie wystąpiła konieczność utworzenia dodatkowego wymogu kapitałowego z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań. Struktura zaangażowania kredytowego Banku wobec największych podmiotów na dzień 31.12.2013r. tj. powyżej 10 % funduszy własnych Banku. Lp. Klient Łączne zaangażowanie Udział % w funduszach kredytowe własnych 1. A 1200 15,48% 2. B - powiązany kapitałowo 1402 18,09% 3. C 1289 16,64% 4. D 908 11,72% 5. E 1000 12,90% 6. F 916 11,82% Razem zaangażowanie bilansowe i pozabilansowe 6715 86,65% 5
Limit dużych zaangażowań nie został przekroczony jak również zaangażowanie wobec jednego kredytobiorcy i podmiotów powiązanych nie przekroczyło 25% funduszy własnych. Struktura zaangażowania kredytowego według segmentów branżowych na dzień 31.12.2013 r Wartość Udział % Wyszczególnienie ekspozycji w strukturze Lp. 1. Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo, rybactwo 3121 18,13 67,12% 2. Przetwórstwo przemysłowe 2656 15,43 42,83% Dostawa wody i gospodarowanie ściekami i odpadami oraz dział. zw. 3. z rekultywacją 395 2,29 25,48% 6 Stopień wykorzystania limitu (w %) 4. Budownictwo 1464 8,51 26,98% 5. Handel hurtowy i detaliczny 4919 28,58 90,67% 6. Transport, gospodarka magazynowa i łączność 1837 10,67 47,41% Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami 7. gastronomicznymi 596 3,46 15,38% 9. Pośrednictwo finansowe 50 0,29 3,23% 10. Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości 716 4,16 23,09% Działalność w zakresie usług administrowania i działalność 11. wspierająca 50 0,29 3,23% 12. Edukacja 157 0,91 6,77% 13. Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 444 2,58 14,32% 14. Działalność związana z kulturą i rozrywką 713 4,14 45,97% 15. Pozostała działalność usługowa 95 0,55 4,07% 17212 100,0 Struktura zaangażowania kredytowego według przyjętych form zabezpieczeń na dzień 31.12.2013 r. Lp. Rodzaj zabezpieczenia Zaangażowanie (bilansowe i pozabilansowe) Udział % w strukturze Stopień wykorzystania limitu (%) 1. Weksel własny In blanco lub poręczenie wekslowe wg prawa wekslowego 8378 29,71 36,03 2. Hipoteka na nieruchomości mieszkalnej 9977 35,37 64,37 3. Hipoteka na nieruchomości komercyjnej i pozostałej 8837 31,33 63,35 4. Gwarancja 1012 5,59 65,29 28204 100,00 Ponadto jako dodatkowe zabezpieczenia Bank stosuje ubezpieczenia kredytobiorców, cesja z polisy ubezpieczeniowej. Struktura zaangażowania kredytowego wg jednorodnego instrumentu finansowego na 31.12.2013 r. Lp. Wartość Udział % Stopień wykorzystania Wyszczególnienie ekspozycji w strukturze limitu (w %) 1. Kredyty obrotowe 1974 7,00% 21,23% 2. Kredyty w rachunku bieżącym 3889 13,79% 62,73% 3. limit w ROR 286 1,01% 18,45% 4. Kredyty inwestycyjne o terminie zapadalności do 10 lat 645 2,29% 20,81% 5. Kredyty inwestycyjne o terminie zapadalności pow. 10 lat 2897 10,27% 41,53% 6. Kredyty na cele konsumpcyjne 5047 17,89% 65,12% 7. Kredyty na nieruchomości mieszkaniowe 5280 18,72% 61,94% 8. Kredyty na nieruchomości komercyjne i pozostałe 6029 21,38% 55,57% 9. Udzielone zobowiązania pozabilansowe 2157 7,65% 39,76% 28 204,00 zł 100,00% Zarządzanie ryzykiem kredytów zabezpieczonych hipotecznie oraz finansujących nieruchomości. Bank zarządza ryzykiem kredytowym ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie. Celem zarządzania ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w Banku jest zapewnienie bezpiecznej działalności Banku poprzez stałe monitorowanie portfela ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie, ze szczególnym uwzględnieniem procedur zapewniających spełnienie wymogów aktów normatywnych Banku i przepisów prawa powszechnego. W celu ograniczenia ryzyka kredytowego ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie Bank dokonuje jego pomiaru i oceny, analizując: 1) poziom zaangażowania Banku w ekspozycje kredytowe, 2) jakość portfela kredytowego w grupie tych ekspozycji, 3) wartość ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie w sytuacji zagrożonej,
4) wartość i jakość indywidualnie istotnych ekspozycji kredytowych, 5) poziom wskaźnika LtV w Banku, 6) prawomocność wpisu, ubezpieczenie nieruchomości Bank monitoruje zmiany zachodzące na rynku nieruchomości oraz weryfikuje wartość rynkową nieruchomości, stanowiących zabezpieczenie ekspozycji kredytowych. Weryfikacja i monitoring prowadzone są na podstawie dokumentów przedkładanych przez kredytobiorcę oraz informacji i danych gromadzonych bezpośrednio przez pracownika Banku. Analiza ryzyka ekspozycji finansujących nieruchomości oraz ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie Realizacja na 31.12.2013r w tys. zł. Realizacja na 31.12.2013 r. w tys. zł. Suma bilansowa Banku 66.203 Suma bilansowa Banku 66.203 Kredyty netto (wartość bilansowa) 26.487 Kredyty netto (wartość bilansowa) 26.487 Kredyty zabezpieczone hipotecznie 15.137 Kredyty finansujące nieruchomości 11.262 Wartość rynkowa nieruchomości stanowiących zabezpieczenie hipoteczne ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie 114.153 Wskaźnik LTV dla ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie ( rzeczywisty (średni)) 0,13 0,16 Wartość ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie 900 Wartość ekspozycji finansujących 486 w sytuacji zagrożonej nieruchomości w sytuacji zagrożonej Wskaźnik zaległości 5,95% Wskaźnik zaległości 4,32% Wartość ekspozycji indywidualnie istotnych tj. pow. 5% 6.523 funduszy własnych Wartość ekspozycji indywidualnie istotnych 0 zabezpieczonych hipotecznie w sytuacji zagrożonej Wskaźnik zaległości 0% Wskaźnik zaległości 0% Wskaźnik LTV w obu przypadkach ustalony na poziomie 0,8 nie został przekroczony. Przeprowadzony test warunków skrajnych na ryzyko spadku cen nieruchomości o 20% nie wpłynął znacząco na wskaźnik LTV. Niski wskaźnik LTV wskazuje na to, że kredyty zabezpieczone hipoteką są zabezpieczone w wystarczający sposób. Zarządzanie ryzykiem detalicznych ekspozycji kredytowych. Bank monitoruje ryzyko kredytowe na jakie jest narażony w związku z zaangażowaniem w detaliczne ekspozycje kredytowe, określa poziom tego ryzyka oraz dokonuje jego analizy w celu weryfikacji poziomu ryzyka. W analizie portfelowej ryzyka detalicznych ekspozycji kredytowych Bank uwzględnia: 1) jakość i strukturę ekspozycji kredytowych, 2) wykorzystanie i przestrzeganie przyjętych limitów. Limity w zakresie detalicznych ekspozycji kredytowych są przestrzegane. Kredyty te stanowią 136,94% funduszy własnych przy przyjętym limicie 230%. Analizy ryzyka w zakresie detalicznych ekspozycji kredytowych są przedkładane Zarządowi Banku i Radzie Nadzorczej Banku. 2. Ryzyko płynności Celem strategicznym w zarzadzaniu płynnością jest zabezpieczenie jego płynności, minimalizacja utraty płynności w przyszłości oraz optymalne zarządzania nadwyżkami środków finansowych. Celem zarządzania ryzykiem płynności jest takie kształtowanie struktury aktywów, pasywów oraz pozycji pozabilansowych Banku, aby zapewnić stałą zdolność do regulowania zobowiązań, uwzgledniającą charakter prowadzonej działalności oraz potrzeby mogące się pojawić w wyniku zmian na rynku pieniężnym lub zachowań klientów. Zarzadzanie ryzykiem płynności obejmuje wszystkie etapy procesu (identyfikacja, ocena, pomiar, monitorowanie, raportowanie, kontrole) który regulują wewnętrzne procedury w Banku. W ramach systemu zarządzania ryzykiem płynności Bank prowadzi monitoring i pomiar płynności finansowej zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami, to jest poprzez: - codzienną analizę wpływów i wypływów środków z rachunku bieżącego Banku w Banku Zrzeszającym, umożliwiającą efektywne wykorzystanie dostępnych środków, - codzienne monitorowanie poziomu aktywów płynnych oraz stopnia wykorzystania obowiązujących w tym zakresie limitów, - codzienne wyznaczanie i monitorowanie nadzorczych norm płynności 7
- codzienna kontrola przestrzegania limitów stanu gotówki w kasach Banku w ramach potrzeb, dokonując zasileń, bądź odprowadzeń nadmiaru gotówki, - wyznaczanie osadu na wkładach deponowanych przez klientów (miesięcznie), - analizę wskaźników stabilności bazy depozytowej (miesięcznie), - analizę luki płynności w wybranych terminach zapadalności/wymagalności (miesięcznie). Tryb obiegu informacji uwzględnia organy kierownicze oraz nadzorcze Banku. Zarząd otrzymuje informacje miesięcznie, Rada Nadzorcza kwartalnie. Bank posiada plany awaryjne utrzymania płynności, które opracowane zostały na wypadek gdyby rozwiązania normalnie stosowane w bieżącym zarządzaniu płynnością okazały się bezskuteczne. Ponadto Bank w okresach miesięcznych dokonuje analizy sytuacji szokowej w postaci gwałtownego odpływu depozytów oraz dokonuje analizy scenariuszy progresywnej skali dynamiki wypływów środków w sytuacji kryzysowej określającej możliwy czasookres prowadzenia obsługi klienta. 3. Ryzyko stopy procentowej. Celem strategicznym Banku w odniesiemy do ryzyka stopy procentowej jest minimalizacja negatywnych zmian w zakresie wyniku finansowego, na skutek niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych. Ponadto celem jest zidentyfikowanie podstawowych zagrożeń związanych z tym ryzykiem, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarzadzania mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji aktywów i pasywów na zmiany stóp procentowych, a przez to na zmiany przychodów i kosztów odsetkowych. W ramach ryzyka stopy procentowej Bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka: Ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania (niedopasowanie terminów zapadalności /wymagalności) jest rezultatem różnic w czasie pomiędzy wystąpieniem zmian stóp procentowych aktywów i pasywów a także zobowiązań pozabilansowych. Wynika to z posiadania przez Bank składników bilansowych o różnych okresach przeszacowania stop procentowych. Ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania występuje np. wtedy, gdy długoterminowe kredyty o stałym oprocentowaniu finansuje się depozytami o krótkich terminach przeszacowania. Większość aktywów dochodowych ma stałe oprocentowanie (lokaty własne) i jest finansowana zobowiązaniami wrażliwymi na stopy procentowe (depozyty klientów). Aktywa o oprocentowaniu stałym stanowiły na koniec grudnia 2013roku ok. 60% aktywów wrażliwych, natomiast pasywa 0,6% pasywów wrażliwych. Aktywa i pasywa wrażliwe charakteryzują się dłuższymi okresami przeszacowania, mino to większość aktywów (64,6%) oraz pasywa wrażliwe ulegają przeszacowaniu w okresie do 1 miesiąca. Ryzyko bazowe wynika z niedoskonałego powiązania stawek bazowych (stawki rynkowe i bazowe NBP), w oparciu o które wyznaczane jest oprocentowanie produktów/instrumentów generujących przychody/koszty odsetkowe, które to instrumenty mają jednocześnie te same okresy przeszacowania. Ryzyko opcji klienta powstaje wówczas, gdy klient ma prawo zmiany wielkości i harmonogramu przepływów gotówkowych aktywów, pasywów lub pozycji pozabilansowych. Ryzyko to generują np. kredyty o stałym oprocentowaniu w przypadku wcześniejszej spłaty lub wydłużenia terminu spłaty. W przypadku pasywów, podstawową opcją daną klientowi jest prawo do wycofania depozytu o stałej stopie procentowej przed terminem. Ryzyko opcji klienta w Banku jest niewielki. Wskaźnik zrywalności depozytów przed terminem na koniec grudnia 2013roku kształtował się na poziomie 1,58% przy przyjętym limicie 5%. Ryzyko krzywej dochodowości polega na zmianie relacji pomiędzy stopami procentowymi odnoszącymi się do różnych terminów, a dotyczących tego samego indeksu lub rynku. Zmiany w krzywej dochodowości mogą nasilać stopień narażenia Banku na ryzyko stopy procentowej poprzez wzmocnienie efektu niedopasowania terminów przeszacowania. Strategia Banku w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej oparta jest m.in. na zasadach: do pomiaru ryzyka Bank stosuje metodę luki stopy procentowej, do oceny ryzyka Bank dodatkowo może wykorzystywać inne metody np. badanie symulacyjne wpływu zmian stóp procentowych na przychody odsetkowe, zarządzanie ryzykiem stopy procentowej skupia się na zarzadzaniu ryzykiem przeszacowania, ryzykiem bazowym oraz kontroli ryzyka opcji klienta. Bank ogranicza ryzyko stopy procentowej poprzez stosowanie systemu limitów i odpowiednie kształtowanie struktury aktywów i pasywów. 8
Pomiar ryzyka odbywa się w okresach miesięcznych i jest prezentowany na posiedzeniach Zarządu Banku i Rady Nadzorczej (kwartalnie). Bank przeprowadza testy warunków skrajnych, polegające na wyliczeniu zmiany dochodu odsetkowego przy założeniu zmian stóp referencyjnych o 200 punktów bazowych. Uwzględniając ryzyko niedopasowania terminów przeszacowania aktywów i pasywów wrażliwych na zmianę stóp procentowych oraz ryzyko bazowe przy założeniu spadku stóp procentowych o 2 pp. na 31.12.2013r zmiana dochodu wyniesie 337,3 tys. zł. co stanowi 4,4% funduszy własnych. 4. Ryzyko operacyjne Ryzyko operacyjne jest rozumiane jako możliwość poniesienia strat powstałych w wyniku niewłaściwych lub wadliwie przebiegających procesów wewnętrznych, działań ludzi, funkcjonowania systemów, strat wynikających z przyczyn zewnętrznych. Celem strategicznym w zakresie zarzadzania ryzykiem operacyjnym jest ograniczanie możliwości wystąpienia nieoczekiwanych strat z tytułu zdarzeń ryzyka operacyjnego poprzez wdrożenie skutecznego i adekwatnego do aktualnego profilu ryzyka procesu zarzadzania tym ryzykiem, a także poprzez wdrożenie skutecznego systemu monitorowania i kontroli wewnętrznej. Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym obejmuje identyfikację, pomiar, monitorowanie, raportowanie oraz redukowanie tego ryzyka i jest realizowany w sposób ciągły. W procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym uczestniczą: Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad procesem zarządzania ryzykiem operacyjnym Banku. Zarząd Banku przyjmuje strategię i polityki zarządzania ryzykiem operacyjnym, zapewnia zasoby niezbędne do wdrażania i funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem, a także dokonuje oceny poziomu ryzyka operacyjnego. Stanowisko analiz i zarządzania ryzykami gromadzi informacje o zdarzeniach ryzyka operacyjnego otrzymanych od pracowników, przygotowuje materiały informacyjne na temat ryzyka operacyjnego. Stanowisko audytu wewnętrznego - ma za zadanie kontrolę i ocenę sprawności działania systemu zarządzania ryzykiem oraz dokonywanie regularnych przeglądów prawidłowości przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem w Banku. Pracownicy Banku uczestniczą w procesie ewidencjonowania danych dotyczących zdarzeń operacyjnych. System raportowania poziomu ryzyka operacyjnego obejmuje informację miesięczną dla Zarządu i kwartalną dla Rady Nadzorczej Banku. W zakresie ryzyka operacyjnego, bank w 2013 roku stosował metodę podstawowego wskaźnika BIA (15% z średniego trzyletniego wyniku działalności bankowej powiększonego o pozostałe przychody operacyjne) zgodnie z wymogami Uchwały 76/2010 Komisji Nadzoru Finansowego z dnia 10 marca 2010r w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego na 2013 rok został wyznaczony na poziomie 482 tys. zł. Suma strat brutto jakie Bank poniósł w okresie od stycznia do grudnia 2013 roku wyniosła 17 tys. zł Odnotowane zdarzenia i poniesione straty nie spowodowały wzrostu ekspozycji Banku na ryzyko operacyjne w związku z czyn nie ma konieczności tworzenia dodatkowego wymogu kapitałowego. Powyższe zdarzenia nie spowodowały sytuacji, która mogłaby niekorzystnie wpłynąć na działalność Banku, stwarzając zagrożenie dla ciągłości działania lub też poniesienia straty. Podejmowane na bieżąco działania w celu ograniczenia narażenia na ryzyko operacyjne redukują jego poziom i ryzyko wystąpienia strat. Zdarzenia w podziale na klasy i kategorie. Klasa Kategorie zdarzeń w ramach rodzajów zdarzeń Ilość 1. Oszustwa wewnętrzne 1. Działania nieuprawnione - 2. Kradzież i oszustwo - 2. Oszustwa zewnętrzne 1. Kradzież i oszustwo. 7 2. Bezpieczeństwo systemów. - 1. Stosunki pracownicze 13 2. Bezpieczeństwo środowiska pracy - 3. Praktyka kadrowa i bezpieczeństwo pracy 3. Podziały i dyskryminacja - 1. Obsługa klientów, ujawnianie informacji o klientach, zobowiązania 4. Klienci, produkty i praktyka biznesowa względem klientów - 2. Niewłaściwe praktyki biznesowe lub rynkowe - 3. Wady produktów - 9
4. Klasyfikacja klienta i ekspozycje - 5. Usługi doradcze - 5. Uszkodzenia aktywów 1. Klęski żywiołowe i inne zdarzenia. 1 6.Zakłócenia działalności i błędy systemów 1. Systemy 8 1. Wprowadzanie do systemu, wykonywanie, rozliczanie i obsługa transakcji 78 2. Monitorowanie i sprawozdawczość - 7. Dokonywanie transakcji, dostawa oraz 3. Dokumentacja dotycząca klienta - zarzadzanie 4. Zarządzanie rachunkami klientów - 5. Uczestnicy procesów niebędący klientami banku (np. izby rozliczeniowe) - 6. Sprzedawcy i dostawcy - Razem 107 5. Ryzyko braku zgodności. Ryzyko braku zgodności jako skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez Bank standardów postępowania, jest monitorowane w ramach ryzyka operacyjnego. Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem braku zgodności jest stałe dążenie do minimalizowania skutków nieprzestrzegania zewnętrznych i wewnętrznych regulacji prawnych, poprzez stałe aktualizowanie/dostosowywanie procedur bankowych, wsparcie informatyczne, szkolenia i kontrolę ich przestrzegania. Bank w roku 2013 nie poniósł strat z tytułu zdarzeń ryzyka braku zgodności. Nie odnotowano takich incydentów w Rejestrze zdarzeń ryzyka operacyjnego. III. Fundusze własne Fundusze własne ujmuje się w księgach rachunkowych z podziałem na fundusze podstawowe i fundusze uzupełniające. Fundusze podstawowe stanowią: fundusz udziałowy, fundusz zasobowy, fundusz rezerwowy. Funduszem uzupełniającym jest fundusz z aktualizacji wyceny. Fundusz udziałowy wykazywany jest w wysokości zgodnej ze statutem według wartości nominalnej. Fundusz zasobowy tworzony jest z wpłat wpisowego przez członków i z części nadwyżki bilansowej. Fundusz rezerwowy tworzony jest z części nadwyżki bilansowej na pokrycie strat bilansowych Banku lub na inne cele. Kapitał z aktualizacji wyceny obejmuje wartość aktualizacji rzeczowych aktywów trwałych. Zysk netto stanowi zysk wynikający z rachunku zysków i strat za okres, za który jest sporządzane sprawozdanie. Zysk netto uwzględnia podatek dochodowy zarówno w części bieżącej jak i odroczonej oraz inne obowiązkowe obciążenia. Łączna wartość kapitałów Banku na koniec 2013r wyniosła 7750 tys. zł. Poniższe zestawienie przedstawia poziom poszczególnych pozycji funduszy własnych Banku według stanu na dzień 31.12.2013 roku ( w tys. zł) I Fundusze podstawowe Banku 7666 1. Fundusze zasadnicze 7683 a) fundusz udziałowy (wpłacony) 523 b) fundusz zasobowy 7152 c) fundusz rezerwowy 8 2. Pozycje dodatkowe funduszy podstawowych 0 a) niepodzielony zysk z lat ubiegłych 0 b) zysk w trakcie zatwierdzania oraz zysk netto bieżącego okresu 592 c)korekta zysku w trakcie zatwierdzania oraz zysku netto bieżącego okresu -592 3. Pozycje pomniejszające fundusze podstawowe -17 a) wartości niematerialnie i prawne -17 b) inne pomniejszenia funduszy podstawowych, określonych przez KNF 0 II Fundusze uzupełniające 84 1. Fundusz z aktualizacji wyceny rzeczowych aktywów trwałych 53 2. Inne pozycje 31 III Fundusze własne Banku 7750 Bank zgodnie z art. 127 ustawy Prawo bankowe i uchwały Nr 325/2011 KNF w sprawie funduszy własnych banku, utrzymywał na koniec 2013 r. fundusze własne na poziomie 7 750 tys. zł, pozwalającym pokryć sumę wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka. IV. Adekwatność kapitałowa. 1. Opis metody stosowanej do oceny adekwatności poziomu kapitału wewnętrznego. 10
Celem procesu oceny adekwatności kapitału wewnętrznego jest zapewnienie utrzymywania kapitału w wysokości dostosowanej do profilu ryzyka Banku. Zgodnie z Art. 128 ust. 1 pkt. 2 ustawy Prawo bankowe, Bank jest zobowiązany utrzymywać sumę funduszy własnych i dodatkowych pozycji bilansu Banku określonych przez Komisję Nadzoru Finansowego na poziomie nie niższym niż wyższa z następujących wartości: - kapitał regulacyjny, - kapitał wewnętrzny. Szacowanie kapitału wewnętrznego przebiega w trzech etapach: - Etap I za punkt wyjścia przyjmowany jest kapitał regulacyjny (wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyk Filaru I NUK), - Etap II ocenia się, czy minimalny wymóg kapitałowy jest adekwatny do aktualnego narażenia Banku na rodzaje ryzyka dla uznanych za istotne ryzyk Filaru I NUK, - Etap III szacuje się kapitał wewnętrzny na pokrycie istotnych rodzajów ryzyka Filaru II NUK. Poza ryzykiem kredytowym oraz podstawowymi ryzykami zidentyfikowanymi w regulacjach Komisji Nadzoru Finansowego i służącymi do obliczenia współczynnika wypłacalności, w celu oszacowania kapitału wewnętrznego za istotne uznano 2 dodatkowe ryzyka, tzn. ryzyka II filaru: - Ryzyko płynności - Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej, w tym: przeszacowania bazowe 2. Wymogi kapitałowe. Ryzyko kredytowe W zakresie ryzyka kredytowego Bank stosuje metodę standardową wyliczenia wymogów kapitałowych zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały nr 380/2008 KNF. Bank zalicza ekspozycje kredytowe do poszczególnych klas ekspozycji, którym przypisane są odpowiednie wagi ryzyka. Przez ekspozycję należy rozumieć aktywa lub udzielone zobowiązanie pozabilansowe. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego oblicza się jako sumę ekspozycji ważonych ryzykiem pomnożoną przez 8%. Kalkulacja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego wg klas ekspozycji na 31.12.2013r w tys. zł. Klasa ekspozycji Wartość ekspozycji netto przed uwzględnieniem współczynnika konwersji ekspozycji pozabilansowych Podział ekspozycji przez współczynniki konwersji ekspozycjo pozabilansowych 11 Wartość ekspozycji po uwzględnieniem współczynnika konwersji ekspozycji pozabilansowych Wartość ekspozycji ważonych ryzykiem Wymóg kapitałowy razem dla ryzyka kredytowego 0% 20% 50% 100% I 311 0 0 0 0 311 0 0 II 0 0 0 0 0 0 0 0 III 0 0 0 0 0 0 0 0 VI 38250 0 0 0 0 38250 12801 1024 VII 3202 0 392 693 0 2541 2541 203 VIII 5977 0 191 586 0 5532 4149 332 IX 17439 0 121 174 0 17255 16531 1323 X 47 0 0 0 0 47 65 5 XV 1040 0 0 0 0 1040 1040 83 XVI 1684 0 0 0 0 1684 778 62 Razem 67950-704 1453-66660 37905 3032 gdzie numer klasy ekspozycji oznacza ekspozycje: I Rządy i banki centralne II Samorządy terytorialne i władze lokalne III Organy administracji i podmioty nie prowadzące działalności gospodarczej VI Instytucje banki VII Przedsiębiorstwo VIII Detaliczne IX Zabezpieczone na nieruchomościach X Przeterminowane XV Z tytułu uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania XVI Pozostałe
Kalkulacja wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego według wagi ryzyka Waga ryzyka Wartość ekspozycji netto po uwzględnieniem korekt wartości i rezerw Podział ekspozycji przez współczynniki konwersji ekspozycjo pozabilansowych Wartość ekspozycji po uwzględnieniem współczynnika konwersji ekspozycji pozabilansowych Wartość ekspozycji ważonych ryzykiem Wymóg kapitałowy razem dla ryzyka kredytowego 0% 20% 50% 100% 0% 1217 0 0 0 0 1217 0 0 20% 21997 0 0 0 0 21997 4399 352 50% 15703 0 0 0 0 15703 7851 628 75% 8881 0 200 586 0 8427 6321 506 100% 20115 0 504 867 0 19279 19279 1542 150% 37 0 0 0 0 37 55 4 Razem 67950 0 704 1453 0 66660 37905 3032 Ryzyko operacyjne. Bank do obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego stosuje metodę podstawowego współczynnika (BIA). Stanowi on 15% średniej z okresu 3 lat obrotowych, pozycji rachunku zysków i strat zgodnie z Uchwałą nr 76/2010 KNF z 13 marca 2010 r. z późn. zm. Kwota wymogu z tytułu ryzyka operacyjnego na dzień 31.12.2013 r. wynosiła 482 tys. zł. Poniższe zestawienie przedstawia poziom minimalnych wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka. L.p. Wyszczególnienie Kwota 1. ryzyko kredytowe 3 032 2. ryzyko rynkowe 0 3. ryzyko operacyjne 482 Łączny wymóg na ryzyko Filaru I 3 514 1. ryzyko kredytowe 0 2. ryzyko rynkowe 0 3. ryzyko operacyjne 0 4. ryzyko koncentracji zangażowań 0 5. ryzyko stopy procentowej 0 6. ryzyko płynności 0 7. ryzyko wyniku finansowego 0 8. ryzyko kapitałowe 0 9. pozostałe ryzyka 0 Łączny wymóg na ryzyko Filaru II 0 Łączna wartość szacowanych wymogów kapitałowych 3 514,00 Współczynnik wypłacalności - Filar I 17,64% Współczynnik wypłacalności - Filar II 17,64% Bank Spółdzielczy w Brzesku podejmuje szereg działań zmierzających do poprawy jakości zarządzania ryzykami i podnoszenia efektywności działania Banku przy zachowaniu bezpieczeństwa jego działania. Prawidłowy i skuteczny proces zarządzania ryzykami i adekwatnością kapitałowa pozwoli Bankowi na dynamiczny i bezpieczny rozwój. V. Polityka zmiennych składników wynagrodzeń. Polityka zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze została opracowana w oparciu o postanowienia Uchwały 258/2011 w sprawie szczegółowych zasad funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem i systemu kontroli wewnętrznej oraz szczegółowych warunków szacowania przez banki kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego oraz zasad ustalania polityki zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w banku oraz przepisy Prawa Bankowego. Zasady ustalania wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska kierownicze w Banku zostały wprowadzone z uwzględnieniem zasad proporcjonalności i mają na celu wspieranie prawidłowego i skutecznego zarządzania ryzykiem oraz optymalnej i zarazem bezpiecznej realizacji strategii działalności Banku. Przez osoby zajmujące stanowiska kierownicze w BS Brzesko rozumie się tylko i wyłącznie członków Zarządu gdyż główny ciężar odpowiedzialności koncentruje się na osobach podejmujących decyzje kredytowe, a więc członków Zarządu BS mających szczególnie istotny wpływ na profil i wagę tego 12
ryzyka, a także jakość zarządzania przedsiębiorstwem bankowym, w tym pionem handlowym oraz finansowo-księgowym. Pozostałych pracowników BS w tym kierowników Oddziałów oraz kierowników Zespołów nie kwalifikuje się do kategorii osób zajmujących stanowiska kluczowe, gdyż ich jednostkowe kompetencje decyzyjne w aspekcie kwotowym, głównie ryzyka kredytowego są nieznaczne poniżej 1% poziomu funduszy własnych. W związku z czym, w sytuacji organizacyjnej Banku brak jest przesłanek ekonomicznych do zaliczenia tych osób jako kluczowych w aspekcie wymiernego wpływu na ryzyko. Zasady wypłacania zmiennych składników wynagrodzeń: 1. Zasadą jest, że dotychczasowa wysokość uposażeń pobieranych przez Członków Zarządu jest traktowana jako 50% składnik wynagrodzenia zmiennego. Pozostała część - 50% odroczonego wynagrodzenia z zastrzeżeniem pkt. 2, zostaje zdeponowana na indywidualnym koncie menadżera 2. W przypadku, gdy kwota całkowitego wynagrodzenia netto wypłaconego Członkowi Zarządu w danym roku przekroczy 2% funduszy własnych brutto BS (stanem na koniec grudnia) wówczas bezpośrednio po przyznaniu wypłacane jest 40% zmiennych składników wynagrodzeń w formie pieniężnej. Odroczeniu podlega 60% przyznanego wynagrodzenia, którego wypłata może nastąpić pod warunkiem odpowiedniej sytuacji finansowej Banku oraz uzyskania przez Członka Zarządu pozytywnej oceny efektów pracy. 3. Oceny efektów pracy Członków Zarządu Banku dokonuje Rada Nadzorcza. Kryteria oceny tych efektów zależą od jakości funkcjonowania stanowisk w pionach nadzorowanych przez poszczególnych Członków Zarządu i osiąganych rezultatów. W przypadku stanowisk mających bezpośredni wpływ na wyniki Banku są to kryteria finansowe, w pozostałych przypadkach kryteria niefinansowe, odzwierciedlające realizację celów wynikających z pełnionych funkcji. Kryteria finansowe oceniane są w odniesieniu do planu finansowego w poszczególnych latach, podlegających ocenie oraz w nawiązaniu do założeń przyjętych w Strategii działania Banku na dany okres. 4. Ocena ta, oprócz stopnia realizacji podstawowych celów zapisanych w Strategii obejmuje następujące kluczowe wskaźniki ekonomiczne Banku: zysk netto, zwrot z kapitału własnego (ROE), jakość portfela kredytowego, stabilne źródła finansowania, relacja funduszy własnych do sumy bilansowej netto, adekwatność kapitałowa. Z uwagi na fakt, że w 2013 roku nie zostały spełnione kryteria w zakresie realizacji wynagrodzeń kluczowych pracowników, powyżej dopuszczalnej wartości progowej w relacji do poziomu funduszy własnych, Bank nie był zobligowany do dokonywania odpisu części odroczonej wynagrodzenia dla osób kluczowych będących członkami Zarządu BS. Brzesko, lipiec 2014 rok Sporządził: Stanisława Bilińska - Chudoba Do wiadomości: 1. Zarząd 13
14