1. Definicja przedsiębiorstw społecznych, 2. Rodzaje przedsiębiorstw społecznych, 3. Charakterystyka przedsiębiorstw społecznych. 1
Działalnością pożytku publicznego jest to działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze niektórych zadań publicznych. Oprócz organizacji pozarządowych działalność pożytku publicznego mogą też prowadzić: Osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku państwa do Kościoła Katolickiego RP, o stosunku państwa do instytucji kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania (parafie, diecezje, zakony, opactwa, klasztory, kustodie, zbory, Caritas, Bractwo Młodzieży Prawosławnej, gminy żydowskie i muzułmańskie), Stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego, Spółdzielnie socjalne, Spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe, które nie działają w celu osiągniecia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału pomiędzy swoich członków, akcjonariuszy, udziałowców i pracowników. 2
Definicja działalności pożytku publicznego opiera się na trzech elementach: Prowadzą je organizacje pozarządowe lub podmioty z nimi zrównane, Ma charakter społecznie użyteczny, Prowadzona jest w sferze niektórych zadań publicznych. Działalność społecznie użyteczna: Działalność przydatna z interesu ogólniejszego niż partykularny interes założycieli danej organizacji, członków jej organów lub członków organizacji. 3
Zadania publiczne: Zadania, które zostały ustawowo określone jako zadania władz publicznych lub tworzonych przez nie jednostek organizacyjnych. Strefa tych zadań jest bardzo szeroka. Zadania publiczne: Pomoc społeczna, w tym pomoc rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób, Działalność na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, Działalność charytatywna, Podtrzymywanie i upowszechnianie tradycji narodowej, pielęgnowanie polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej, Działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego, Ochrona i promocja zdrowia, Działalność na rzecz osób niepełnosprawnych. 4
Zadania publiczne: Promocja zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy, Działalność na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn, Działalność na rzecz osób w wieku emerytalnym, Działalność wspomagająca rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości, Działalność wspomagająca rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej, Działalność wspomagająca rozwój wspólnot i społeczności lokalnych, Nauka, szkolnictwo wyższe, edukacja, oświata i wychowanie. Zadania publiczne: Wypoczynek dzieci i młodzieży, Kultura, sztuka, ochrona dóbr kultury i dziedzictwa narodowego, Wspieranie i upowszechnianie kultury fizycznej i sportu, Ekologia i ochrona zwierząt oraz ochrona dziedzictwa przyrodniczego, Turystyka i krajoznawstwo, Porządek i bezpieczeństwo publiczne, Obronność państwa i działalność sił zbrojnych RP, Upowszechnianie i ochrona wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działania wspomagające rozwój demokracji, 5
Zadania publiczne: Ratownictwo i ochrona ludności, Pomoc ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów i wojen w kraju i za granicą, Upowszechnianie i ochrona praw konsumentów, Działalność na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami, Promocja i organizacja wolontariatu, Pomoc Polonii i Polakom za granicą, Działalność na rzecz kombatantów i osób represjonowanych, Promocja Rzeczpospolitej za granicą, Zadania publiczne: Działalność na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka, Przeciwdziałanie uzależnieniom i patologiom społecznym, Działalność na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów z nimi związanych w wyżej wymienionym zakresie. 6
nie jest działalnością gospodarczą. Może być prowadzona jako działalność odpłatna i nieodpłatna. Nieodpłatną działalnością pożytku publicznego może być działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty z nimi zrównane w sferze niektórych zadań, za które nie pobierają one wynagrodzenia. 7
Odpłatna działalność pożytku publicznego: Działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe lub podmioty z nimi zrównane w sferze zadań publicznych za którą pobierają one wynagrodzenie. Sprzedaż towarów lub usług wytworzonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, sprzedaż przedmiotów i darowizny. Przychód z odpłatnej działalności pożytku publicznego służy wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego. Odpłatna działalność pożytku publicznego organizacji pozarządowych lub zrównanych z nimi podmiotów stanowi działalność gospodarczą w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli: Wynagrodzenie pobierane za odpłatną działalność pożytku publicznego jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności, Przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego za okres ostatnich 3 miesięcy przekracza trzykrotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Nie można prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego i działalności gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności. 8
Obowiązek współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi Organy administracji publicznej prowadząc działalność w sferze zadań publicznych powinny współpracować z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami z nimi zrównanymi prowadzącymi działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych organów. Obowiązek współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi Współpraca organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi może przybierać następujące formy: Zlecanie organizacjom pozarządowym oraz podmiotom z nimi zrównanym realizacji zadań publicznych, Wzajemne informowanie się o planowanych kierunkach działalności (dwustronne) Konsultowanie z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami z nimi zrównanymi projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji, Konsultowanie aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych z radami działalności pożytku publicznego w przypadku ich utworzenia przez właściwe jednostki samorządu terytorialnego. 9
Obowiązek współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi Współpraca organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi może przybierać następujące formy: Tworzenie wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym złożonych z przedstawicieli organizacji pozarządowych, podmiotów z nimi zrównanych oraz przedstawicieli organów administracji publicznej, Umowy o wykonanie inicjatyw lokalnych, Umowy partnerstwa. Obowiązek współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi Możliwe są również inne formy współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi: Współpraca przy pozyskiwaniu środków finansowych (w szczególności środków unijnych), Pomoc przy nawiązywaniu kontaktów międzynarodowych, Wzajemne doradztwo, Współpraca z mediami, Rozpowszechnianie informacji, Wzajemne promowanie pozytywnego wizerunku, Udostępnianie nieruchomości. 10
Zasady współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi Pomocniczości, Suwerenności stron, Partnerstwa, Efektywności, Uczciwej konkurencji, Jawności. Zasady współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi Zasada pomocniczości przy suwerenności stron: Organy administracji publicznej, respektując odrębność i suwerenność zorganizowanych wspólnot obywateli, uznają ich prawo do samodzielnego definiowania i rozwiązywania problemów, w tym należących także do sfery zadań publicznych i w tym zakresie współpracują z tymi organizacjami, a także wspierają ich działalność oraz umożliwiają realizację zadań publicznych. 11
Zasady współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi Zasada partnerstwa: Organizacje pozarządowe uczestniczą w identyfikowaniu i definiowaniu problemów, których rozwiązanie stanowi przedmiot zadań publicznych, w wypracowywaniu sposobów wykonywania zadań publicznych przez właściwy organ administracji publicznej, a także w wykonywaniu tych zadań. Zasady współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi Zasada efektywności: Organy administracji publicznej przy zlecaniu organizacjom pozarządowym zadań publicznych do realizacji, dokonują wyboru najefektywniejszego sposobu wykorzystania środków publicznych. 12
Zasady współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi Zasada jawności: Organy administracji publicznej udostępniają współpracującym z nimi organizacjom pozarządowym informacje o zamiarach, celach i środkach przeznaczonych na realizację zadań publicznych już prowadzonych w tym zakresie przez jednostki podległe organom administracji publicznej lub nadzorowane przez te organy, wraz z informacją o sposobie obliczania tych kosztów, tak aby możliwe było ich porównanie z kosztami realizacji analogicznych zadań przez inne instytucje i osoby. Zlecanie realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym Zlecanie przez organy administracji publicznej realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym może mieć formy: Powierzenia wykonywania zadań publicznych wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, Wspierania wykonywania takich zadań, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji. 13
Zlecanie realizacji zadań publicznych organizacjom pozarządowym Wspieranie polega na udzieleniu dotacji na dofinansowanie realizacji zadań publicznych wykonywanych przez organizacje pozarządowe oraz podmioty z nimi zrównane, prowadzące działalność statutową w danej dziedzinie. Powierzenie wykonania zadania oznacza przekazanie dotacji w całości pokrywającej wykonanie zadania Pojęcie organizacji pożytku publicznego Organizacje pozarządowe nie są tożsame z organizacjami pożytku publicznego. Prowadzenie działalności pożytku publicznego nie przesądza o tym, iż dana organizacja jest organizacją pożytku publicznego. 14
Pojęcie organizacji pożytku publicznego Organizacja pożytku publicznego jest kwalifikowalną formą organizacji pozarządowej lub niektórych podmiotów z nimi związanych spełniającą odpowiednie kryteria. Pojęcie organizacji pożytku publicznego 1. Prowadzą działalność pożytku publicznego na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów. 2. Mogą prowadzić działalność gospodarczą wyłącznie jako dodatkową w stosunku do działalności pożytku publicznego. 3. Nadwyżkę przychodów nad kosztami przeznaczają na działalność pożytku publicznego. 4. Mają statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru. 5. Członkowie organu zarządzającego nie byli skazani prawomocnym wyrokiem za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe. 15
Pojęcie organizacji pożytku publicznego 1. Prowadzą działalność pożytku publicznego na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy podmiotów. Grupa ta jest wyodrębniona ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa. W przypadku stowarzyszeń działalność ta nie może być prowadzona wyłącznie dla członków danego stowarzyszenia. Pojęcie organizacji pożytku publicznego 4. Posiadają statutowy kolegialny organ kontroli lub nadzoru odrębny od organu zarządzającego i niepodlegający mu w zakresie kontroli wewnętrznej lub nadzoru, przy czym członkowie organu kontroli i nadzoru: Nie mogą być członkami organu zarządzającego ani pozostawać z nimi w stosunku pokrewieństwa, powinowactwa lub podległości służbowej, Nie byli skazani prawomocnym wyrokiem sądowym za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego lub przestępstwo skarbowe, Mogą otrzymywać z tytułu pełnienia funkcji w takim organie zwrot uzasadnionych kosztów lub wynagrodzenie w wysokości nie wyższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszone przez Prezesa GUS za rok poprzedni. 16
Pojęcie organizacji pożytku publicznego 6. Statut lub inne akty wewnętrzne organizacji pozarządowych lub podmiotów z nimi związanych zabraniają: Udzielania pożyczek lub zabezpieczania zobowiązań majątkiem organizacji w stosunku do jej członków, członków organów lub pracowników oraz osób z którymi pozostają oni w związku małżeńskim, wspólnym pożyciu albo w stosunku pokrewieństwa lub powinowactwa w linii prostej lub bocznej do drugiego stopnia albo są związani z tytułu przysposobienia, opieki lub kurateli. Przekazywania ich majątku na rzecz ich członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich, na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, w szczególności jeżeli przekazanie to następuje bezpłatnie lub na preferencyjnych warunkach. Pojęcie organizacji pożytku publicznego 6. Statut lub inne akty wewnętrzne organizacji pozarządowych lub podmiotów z nimi związanych zabraniają: Wykorzystywania majątku na rzecz członków, członków organów lub pracowników oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich, chyba że wykorzystanie to wynika z celów statutowych, Zakupu towarów lub usług od podmiotów, w których uczestniczą członkowie organizacji, członkowie jej organów lub pracownicy oraz ich osób bliskich na zasadach innych niż w stosunku do osób trzecich lub po cenach wyższych niż rynkowe. 17
Warunki uzyskania statusu organizacji pożytku publicznego Status organizacji pożytku publicznego uzyskuje się z chwila wpisania do KRS. Uprawnienia i obowiązki Uprawnienia: Zwolnienia podatkowe (z podatku dochodowego od osób prawnych, z podatku od nieruchomości, z podatku od czynności cywilnoprawnych), Zwolnienia z opłaty skarbowej i sądowej. Możliwość przekazywania na ich rzecz przez podatników podatku dochodowego od osób fizycznych 1% ich podatku. Możliwość nabywania na szczególnych warunkach prawa użytkowania nieruchomości będącej własnością Skarbu Państwa lub JST, Możliwość wykonywania w nich pracy przez osoby skierowane do odbycia służby zastępczej, Umożliwianie OPP przez jednostki publicznej radiofonii i telewizji nieodpłatnego informowania o ich działalności. 18
Uprawnienia i obowiązki Obowiązki: Sporządzanie rocznego sprawozdania merytorycznego z działalności, Podawanie sprawozdania merytorycznego oraz sprawozdania finansowego do publicznej wiadomości w sposób umożliwiający zapoznanie się z tym sprawozdaniem przez zainteresowane podmioty, Przekazanie powyższych sprawozdań ministrowi do spraw zabezpieczenia społecznego w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego, Zamieszczanie powyższych sprawozdań na stronie internetowej urzędu obsługującego ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego w terminie 15 dni od dnia zatwierdzenia rocznego sprawozdania finansowego. Uprawnienia i obowiązki Minister Finansów wprowadził obowiązek badania sprawozdań finansowych niektórych organizacji pożytku publicznego, nawet jeżeli nie podlegają one badaniu zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości. Dotyczy to organizacji, które spełniają łącznie następujące kryteria: Realizują zadania publiczne zlecone, jako powierzone do wykonania lub do wspierania zadania publicznego, Otrzymały w roku obrotowym na realizację zadań określonych powyżej łączną kwotę dotacji w wysokości co najmniej 50 tys zł. Osiągnęły w roku obrotowym przychody w wysokości co najmniej 3 mln zł. 19