INFORMATOR REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Nr 4 (35) grudzień 2017

Z M I E N I A M Y PODLASKIE INFORMATOR REGIONALNEGO PROGRAMU OPERACYJNEGO WOJEWÓDZTWA PODLASKIEGO Nr 4 (35) grudzień 2017 www.rpo.wrotapodlasia.pl

Z M I E N I A M Y PODLASKIE W numerze 4 Aktualności 6 Silne firmy budują potencjał regionu 9 Jak dobrze wybrać wykonawcę 11 Białostocki Kopernik odwiedzimy już za rok 13 Białystok i Zabłudów z gruntami dla biznesu 16 Ustawa wdrożeniowa. Co się zmieniło? 18 Program nabiera tempa 20 Umowa podpisana. Co dalej? 23 Pomysł na Wschód 29 Kierunek: dobra energia 31 Gminy łączą siły na rzecz OZE 33 Nie wiesz? Zapytaj! Zmieniamy Podlaskie Informator Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego Egzemplarz bezpłatny Nakład 4 200 egz. Wydawca: Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego, Departament Rozwoju Regionalnego ul. Poleska 89, 15-874 Białystok, tel. 85 66 54 480, fax 85 66 54 651 Redakcja: Referat Pomocy Technicznej, Informacji i Promocji: Barbara Likowska-Matys, Izabela Smaczna-Jórczykowska informacja@rpowp.wrotapodlasia.pl www.rpo.wrotapodlasia.pl Copyright Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego wszelkie prawa zastrzeżone Opracowanie graficzne, skład komputerowy i druk: www.sobo.pl Zdjęcia: UMWP/Wojciech Oksztol

Dobry rok za nami Mijający 2017 to intensywny czas, jeśli chodzi o wdrażanie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego. Dofinansowanie projektów, realizowanych z naszego programu, sięga już 1,8 miliarda złotych. Dzięki podpisanej właśnie umowie między Bankiem Gospodarstwa Krajowego a pośrednikami ruszą pożyczki dla przedsiębiorców na inwestycje w sektorze usług i zastosowanie technologii komunikacyjno-informacyjnych. To bardzo dobra wiadomość. Pożyczki są udzielane na korzystnych warunkach, liczymy więc, że nasi przedsiębiorcy z nich skorzystają. Przedsiębiorcy to bardzo ważna grupa Beneficjentów naszego RPO, dlatego specjalnie dla nich publikujemy w tym numerze Zmieniamy Podlaskie porady, jak dobrze wybrać wykonawcę realizując projekt współfinansowany z Funduszy Europejskich. To ważne, bo błędy mogą, niestety, skutkować bolesnymi korektami finansowymi. A tego nie chcemy my, jako Zarząd Województwa i nasi Beneficjenci. Nie zapominamy o innych obszarach. Mam wielką przyjemność pochwalić białostockie szkoły: Zespół Szkół Budowlano-Geodezyjnych oraz Zespół Szkół Gastronomicznych, które rozpoczynają nowatorskie w skali kraju projekty polegające na kształceniu zawodowym młodzieży w porozumieniu z pracodawcami i w odpowiedzi na zapotrzebowanie rynku pracy. To bardzo dobra, ważna inicjatywa. Szkolnictwo zawodowe musi odpowiadać na potrzeby podlaskiej gospodarki. Wynikają z tego same korzyści: pracodawcy zyskują dobrze wyszkolonych pracowników, a absolwenci pracę. Gratuluję dyrekcji, nauczycielom i uczniom, że mają okazję wziąć udział w tych projektach. W tym numerze podsumowujemy również Wschodni Kongres Gospodarczy, największe wydarzenie w Polsce Wschodniej, podczas którego wspólnie szukaliśmy dobrego pomysłu na Wschód. Informujemy również o zmianach wynikających z nowelizacji ustawy wdrożeniowej. Piszemy też o nowych projektach, jak: Laboratorium Młodego Mistrza i Odkrywcy czy tereny inwestycyjne w Zabłudowie i Białymstoku. A ponieważ to ostatni numer Zmieniamy Podlaskie w tym roku, chciałbym złożyć Państwu życzenia pięknych, rodzinnych i ciepłych Świąt Bożego Narodzenia i samych sukcesów w 2018 roku. I jak najwięcej dobrych projektów przy wsparciu naszego RPO! Życzę miłej lektury. Marszałek Województwa Podlaskiego Jerzy Leszczyński

ZMIENIAMY PODLASKIE Umowy z pośrednikami podpisane Bank Gospodarstwa Krajowego podpisał umowy z pierwszymi pośrednikami na obsługę pożyczek dla przedsiębiorców Będą oni odpowiedzialni za przyznawanie pożyczek w ramach działania 1.3 Wspieranie inwestycji w przedsiębiorstwach. BGK wyłonił ich w postępowaniu przetargowym. Kwota zamówienia w postępowaniu to 28 mln zł. Podzielona została na trzy części. I i II część zamówienia po 10 mln zł wygrało ECDF S.A. z Poznania oraz Mega Sonic S.A. z Warszawy, natomiast III część w kwocie 8 mln zł Towarzystwo Inwestycji Społeczno-Ekonomicznych S.A z Warszawy. Pożyczki mają być przeznaczone na przedsięwzięcia rozwojowe w sektorze usług, a także na zastosowanie technologii informacyjno-komunikacyjnych. Pożyczki (o wartości do 1 mln zł) adresowane są do mikro i małych przedsiębiorstw. Mają wiele zalet, m.in. możliwość sfinansowania 92,5 proc. inwestycji, okres spłaty sięgający 60 miesięcy czy korzystniejsze, niż rynkowe, oprocentowanie. W listopadzie 2016 roku Zarząd Województwa podpisał z BGK umowę, na utworzenie tzw. funduszu funduszy ze środków RPOWP 2014-2020 dla kilku instrumentów finansowych (pożyczek i inwestycji kapitałowych). Trafią one do przedsiębiorców, spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych oraz do bezrobotnych. Wartość tej umowy to ok. 267 mln zł. 62 podlaskie gminy skorzystają z energii słonecznej Zarząd Województwa zatwierdził pierwszą listę projektów do dofinansowania Remonty w gminach i program dla dzieci Zarząd Województwa przyznał dotacje projektom zgłoszonym przez gminy należące do LGD N.A.R.E.W. oraz LGD Tygiel Doliny Bugu Dofinansowanie z LGD Stowarzyszenia N.A.R.E.W. otrzyma pięć projektów. Gmina Łapy przebuduje budynek filii Świetlicy Socjoterapeutycznej Świat w kolorach przy ul. Letniej 1 w Łapach (dofinansowanie 37 tys. zł). Gmina Poświętne zagospodaruje centrum miejscowości Brzozowo Stare (139 tys. zł), gmina Choroszcz przebuduje Rynek 11 Listopada w Choroszczy (ok. 1,4 mln zł), gmina Kobylin-Borzymy odnowi place w trzech wsiach: Nowe Garbowo, Milewo Zabielne i Kropiwnica Gajki (228,5 tys. zł), natomiast gmina Suraż wyremontuje Rynek Lacki w Surażu (277 tys. zł). W ramach LGD Tygiel Doliny Bugu zrealizowany zostanie projekt gminy Drohiczyn Jestem super! Programy pracy z dziećmi i młodzieżą w czasie wolnym, na które dofinansowanie z RPOWP wyniesie 250 tys. zł. Wsparciem objętych zostanie 60 dzieci w wieku 7-14 lat, pochodzących z rodzin ubogich, przeżywających trudności opiekuńczo-wychowawcze. Wezmą udział w terapii i zajęciach, które rozwiną ich zdolności, wzmocnią kompetencje. Znalazły się na niej 62 inwestycje podlaskich samorządów. Ich wartość to 109,2 mln zł. Ze względu na dużą liczbę dobrych wniosków Zarząd zwiększył dofinansowanie do 70,3 mln zł. Największe dofinansowanie trafi do gminy Mońki 1,59 mln zł, gminy Czeremcha 1,55 mln zł, ale też do Zambrowa 1,49 mln zł i Augustowa 1,47 mln zł. W odpowiedzi na konkurs z działania 5.1 Energetyka oparta na odnawialnych źródłach energii wpłynęło ponad 360 wniosków. To rekord, jeśli chodzi o liczbę złożonych projektów w obecnym i poprzednim programie. W konkursie można było ubiegać się o dotacje na realizację różnych typów projektów związanych z OZE (np. energetykę słoneczną, wykorzystanie OZE na własne potrzeby, budowę nowych lub zwiększenie mocy istniejących jednostek wytwarzania energii elektrycznej i ciepła z OZE). Wnioskodawcami mogli być m.in. samorządy, przedsiębiorcy, producenci rolni i grupy producenckie, wspólnoty i spółdzielnie mieszkaniowe, organizacje pozarządowe. Kolejne wyniki będą znane w grudniu 2017 roku oraz w marcu 2018 roku. Realizacja tych działań, zgłoszonych przez Lokalne Grupy Działania, jest możliwa dzięki Rozwojowi Lokalnemu Kierowanemu przez Społeczność (RLKS). 59 mln zł jest przeznaczonych na RLKS w Podlaskiem

AKTUALNOŚCI Kolektory na ponad stu dachach w Wasilkowie Instalacje zostaną zamontowane na domach mieszkańców październiku wicemarszałek Maciej Żywno odwiedził z tej okazji W Wasilków i wręczył pamiątkową tabliczkę. Mieszkamy w pięknym regionie. Świeci słońce, wieje wiatr, szkoda byłoby tego nie wykorzystać. To dobrze wydane pieniądze. I duża korzyść dla mieszkańców, którzy odczują oszczędności w swoich domowych budżetach zauważył wicemarszałek. Dodał, że w RPO jest wiele środków przeznaczonych na instalacje, które będą służyły bezpośrednio mieszkańcom. Mirosław Bielawski, burmistrz Wasilkowa przyznał, że wielu mieszkańców było zainteresowanych zamontowaniem kolektorów. Zgłosiło się więcej osób niż przewidywał projekt, dlatego utworzyliśmy listę rezerwową powiedział burmistrz. Inwestycja polega na montażu kolektorów słonecznych, które wykorzystają energię słoneczną do podgrzania ciepłej wody na potrzeby mieszkańców. Pojawią się one na dachach 101 gospodarstw domowych. W ten sposób ograniczona zostanie emisja szkodliwych pyłów i gazów pochodzących z lokalnych kotłowni węglowych i domowych pieców grzewczych, a mieszkańcy zaoszczędzą na wydatkach na energię. Kolektory zostaną zamontowane do końca przyszłego roku. Wartość projektu to blisko 1,2 mln zł, dofinansowanie ponad 900 tys. zł. Jak pobudzić rozwój gospodarczy O pilotażowym projekcie opowiedział w Białymstoku Wolfgang Münch, dyrektor Wydziału ds. Polski w Komisji Europejskiej Wolfgang Münch we wrześniu spotkał się z marszałkiem Jerzym Leszczyńskim i wicemarszałkiem Maciejem Żywno oraz członkami Komitetu Monitorującego RPOWP, a także z dyrektorami urzędu marszałkowskiego, odpowiedzialnymi za wdrażanie RPO- WP 2014-2020. Wofgang Münch przedstawił projekt Catching-up regions, prowadzony w 2016 i 2017 roku. To wspólna inicjatywa Komisji Europejskiej, Ministerstwa Rozwoju oraz samorządów: woj. podkarpackiego i świętokrzyskiego, przy udziale Banku Światowego. W ramach projektu przeprowadzono działania mające na celu przyspieszenie rozwoju gospodarczego obu regionów. To przedsięwzięcia pilotażowe, ale zaprojektowane tak, by mogły być wdrażane w całej Polsce zachęcał do czerpania z dobrych doświadczeń przedstawiciel KE. Podczas spotkania dyrektor Münch oraz zaproszeni goście zapoznali się ze stanem realizacji RPOWP. Nasz program nabiera tempa. W każdym tygodniu podpisujemy nowe umowy przyznał marszałek Jerzy Leszczyński. Spokojnych, radosnych Świąt Bożego Narodzenia, spędzonych w gronie najbliższych oraz spełnienia marzeń w nadchodzącym 2018 roku życzą: Zarząd Województwa Podlaskiego oraz Pracownicy i Dyrekcje Departamentów: Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Biura Innowacyjności Przedsiębiorstw i Biura Certyfikacji RPOWP 2014-2020

ZMIENIAMY PODLASKIE Silne firmy budują potencjał regionu Chcemy, by województwo podlaskie charakteryzował klimat przyjazny dla przedsiębiorców. Zarówno tych silnych, mocnych, jak i dopiero zaczynających mówi Maciej Żywno, Wicemarszałek Województwa Podlaskiego Maciej Żywno Wicemarszałek Województwa Podlaskiego ważna dla nas, dla Zarządu Województwa, grupa Beneficjentów. Rozwój przedsiębiorstw przekłada się bowiem na rozwój całego naszego regionu. Konkurencyjne firmy budując swój kapitał, zwiększając zyski, budują tym samym potencjał województwa podlaskiego. Ich dobra kondycja oznacza lepszą sytuację gospodarczą. W interesie całego województwa jest więc wzmacnianie pozycji podlaskich przedsiębiorstw i szeroka pomoc w zwiększaniu ich konkurencyjności, tworzeniu unikalnych produktów i technologii, które podbiją zewnętrzne rynki. Dlatego tak silny nacisk położyliśmy na konkurencyjność gospodarki w Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020. Podczas przygotowywania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020, a potem podczas negocjacji z Komisją Europejską, walczyliśmy o jak największe środki na przedsiębiorczość. I to się nam udało! Największe fundusze w programie, bo aż 1 mld zł przeznaczyliśmy właśnie na podniesienie konkurencyjności podlaskiej gospodarki (oś I).W poprzednim programie na lata 2007-2013 było to 664 mln zł. Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 nabiera tempa. Jakie wsparcie jest w nim przewidziane dla przedsiębiorców? Maciej Żywno: Chciałbym przede wszystkim podkreślić, że to bardzo Kto może skorzystać z tej tak dużej pomocy? Program wspiera firmy działające na terenie województwa podlaskiego. Zarówno te, które mają silną, mocną pozycję na rynku, jak i te, które dopiero startują. Duża po- 6 Nr 4 (35) grudzień 2017

ROZMOWA Zachęcamy do korzystania z porad specjalistów z punktów informacyjnych Funduszy Europejskich Liczba umów podpisanych z przedsiębiorcami: 139 Ich wartość: 454,7 mln zł Wartość dofinansowania: 235,5 mln zł moc skierowana jest do przedsiębiorców, którzy zamierzają rozwijać sferę badawczo-rozwojową. Wyodrębnione zostało również bardzo ważne działanie, adresowane do przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenach cennych przyrodniczo, gdzie z zasady prowadzenie działalności jest utrudnione. Kontynuujemy również, tak popularne w poprzedniej perspektywie, konkursy na wsparcie inwestycji. To nie wszystko. Blisko 357 mln zł (oś II) kierujemy na rozwój przedsiębiorczości i aktywności zawodowej, m.in.: na samozatrudnienie, pomoc w powrocie do pracy po urlopach macierzyńskich czy wychowawczych oraz działania na rzecz podniesienia kwalifi kacji pracowników w przedsiębiorstwach. Pomoc czeka na przedsiębiorców również w innych osiach, m.in. osi V, która zakłada rozwój gospodarki niskoemisyjnej, w tym produkcję energii ze źródeł odnawialnych. Form wsparcia podlaskich fi rm jest w naszym programie regionalnym naprawdę wiele. Zdajemy sobie bowiem sprawę, że silne fi rmy budują potencjał regionu. Ile do tej pory konkursów było skierowanych do przedsiębiorców? W ramach osi I ogłosiliśmy już siedem konkursów, które adresowaliśmy właśnie do przedsiębiorców. Były to dwa nabory z poddziałania 1.2.1 na rozwój działalności badawczo-rozwojowej w fi rmach. Jeden został już rozstrzygnięty, w drugim zakończyliśmy przyjmowanie wniosków 30 listopada. Za nami trzy konkursy z działania 1.3 na wspieranie inwestycji w przedsiębiorstwach, w tym jeden na ekoinnowacje, dwa nabory z działania 1.5 na wspieranie przedsiębiorczości i zatrudnienia w gminach, których rozwój uwarunkowany jest siecią Natura 2000. Tyle było konkursów stricte dla przedsiębiorców na inwestycje różnego rodzaju. Ale jak już podkreślałem, korzystają oni ze wsparcia również w innych osiach. Kolejnym ważnym celem, jeśli chodzi o wzmacnianie przedsiębiorczości, jest zwiększanie liczby fi rm w naszym województwie. Służyły temu m.in. dwa konkursy z działania 2.3, ukierunkowanego na Program wspiera firmy działające na terenie województwa podlaskiego. Zarówno te, które mają silną, mocną pozycję na rynku, jak i te, które dopiero startują. Duża pomoc skierowana jest do przedsiębiorców, którzy zamierzają rozwijać sferę badawczo-rozwojową. Wyodrębnione zostało również bardzo ważne działanie, adresowane do przedsiębiorstw zlokalizowanych na terenach cennych przyrodniczo, gdzie z zasady prowadzenie działalności jest utrudnione. Kontynuujemy również, tak popularne w poprzedniej perspektywie, konkursy na wsparcie inwestycji. www.rpo.wrotapodlasia.pl 7

ZMIENIAMY PODLASKIE Silny nacisk położyliśmy na konkurencyjność gospodarki w Strategii Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020. Podczas przygotowywania Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020, a potem podczas negocjacji z Komisją Europejską, walczyliśmy o jak największe środki na przedsiębiorczość. I to się nam udało! Największe fundusze w programie, bo aż 1 mld zł przeznaczyliśmy właśnie na podniesienie konkurencyjności podlaskiej gospodarki. wspieranie powstawania i rozwoju podmiotów gospodarczych. W tym przypadku szukaliśmy operatorów, za pośrednictwem których pomoc trafi do przyszłych przedsiębiorców: poprzez szkolenia, doradztwo, dotacje inwestycyjne czy wsparcie pomostowe. Zależy nam bowiem na rozwoju istniejących fi rm, ale również na powstawaniu nowych. Chcemy, by nasze województwo charakteryzował klimat przyjazny dla przedsiębiorców. Zarówno dla tych silnych, mocnych, jak i dopiero zaczynających. W przyszłym roku na pewno będziemy kontynuować wsparcie dla przedsiębiorców, m.in. na działalność badawczo-rozwojową, inwestycje w sektorze produkcyjnym czy wsparcie fi rm na terenach chronionych. RPOWP 2014-2020 różni się znacznie od programu z poprzedniej perspektywy. Jest dwufunduszowy, zmieniły się nie tylko nazwy działań czy osi, ale zasady, procedury Wiemy o tym, dlatego chętnie pomagamy, tłumaczymy i podpowiadamy. Zachęcam do korzystania z porad naszych specjalistów z punktów informacyjnych Funduszy Europejskich. Wszelkie informacje dostępne są w jednym miejscu. Wystarczy zadzwonić, napisać e-mail lub przyjść. W naszym województwie działają trzy takie punkty: Główny Punkt Informacyjny w Białymstoku i Lokalne Punkty Informacyjne: w Łomży i Suwałkach. Jeśli macie Państwo pomysł, specjaliści, którzy w nich dyżurują, podpowiedzą, z jakiego programu i na jakich zasadach można go zrealizować. Poradzą, czy projekt kwalifi kuje się do wsparcia w ramach programu regionalnego, czy lepiej skorzystać z pomocy, jaką oferują programy krajowe lub te, zarządzane z poziomu Komisji Europejskiej. Możecie Państwo liczyć na szeroką i kompleksową informację. Naszych specjalistów można spotkać nie tylko w tych trzech miastach. W ramach Mobilnych Punktów Informacyjnych odwiedzają również miasta i gminy w naszym regionie. Przedsiębiorców serdecznie zapraszam również na szkolenia i spotkania informacyjne, które organizujemy na temat konkursów czy też procedur, z których należy korzystać w trakcie rozliczania projektu. To świetna okazja, by dowiedzieć się szczegółów na temat wsparcia unijnego. Rozmawiały: Barbara Likowska-Matys Izabela Smaczna-Jórczykowska Największe fundusze w RPOWP przeznaczyliśmy na przedsiębiorczość 8 Nr 4 (35) grudzień 2017

ZASADA KONKURENCYJNOŚCI Jak dobrze wybrać wykonawcę Jeśli przedsiębiorca realizuje projekt, współfinansowany z Funduszy Europejskich, musi przestrzegać pewnych zasad, czyli wytycznych, aby uzyskać wsparcie Benefi cjent nie może dowolnie dobierać wykonawców robót, jakie chce zlecić. Obowiązują go określone zasady, których nieprzestrzeganie grozi poważnymi konsekwencjami, na przykład korektą fi nansową (czyli zmniejszeniem dotacji). Baza konkurencyjności dla przedsiębiorców A jakie są te zasady? Przede wszystkim trzeba oszacować wartość zamówienia. Wtedy będzie wiadomo, jak należy postępować. Jeśli wartość nie przekracza 20 tys. zł netto, beneficjent musi po prostu pamiętać i dołożyć starań, aby wydawać pieniądze w sposób przejrzysty, racjonalny i efektywny. Od 20 tys. netto do 50 tys. zł netto musi dokonać tzw. rozeznania rynku. Chodzi o to, aby usługa, dostawa lub robota budowlana została wykonana po cenie nie wyższej niż rynkowa. A jak to zrobić? Beneficjent może zamieścić zapytanie ofertowe na stronie internetowej lub wysłać je do co najmniej trzech wykonawców i porównać oferty. Aby wyłonić najkorzystniejszą, wystarczą też wydruki ze stron internetowych z cenami i opisami usług (jeżeli nikt nie odpowiedział na zapytanie zamieszczone na stronie lub wysłane do wykonawców). Jeżeli jednak zamówienie przekracza 50 tys. zł netto, obowiązuje zasada konkurencyjności, czyli wybór najkorzystniejszej oferty z zachowaniem uczciwej konkurencji i równego traktowania wykonawców. Pomoże w tym specjalny system informatyczny Baza Konkurencyjności Funduszy Europejskich. To właśnie Korzystając ze wsparcia unijnego, trzeba przestrzegać pewnych zasad www.rpo.wrotapodlasia.pl 9

ZMIENIAMY PODLASKIE w niej trzeba zamieścić zapytania ofertowe. Taki obowiązek istnieje od 1 stycznia 2016 roku! I dotyczy wszystkich zamówień, których szacunkowa wartość przekracza 50 tys. zł. netto. Każdy beneficjent, który podpisał umowę, może założyć w tym systemie konto i bezpłatnie dodawać ogłoszenie. Musi ono zawierać m.in. nazwę i dane zamawiającego, termin składania ofert, miejsce i sposób ich składania, opis przedmiotu zamówienia, kryteria oceny oferty czy listę dokumentów wymaganych od potencjalnego wykonawcy. A jeżeli zamówienie przekracza 30 tys. euro netto? To zależy, kim jest beneficjent. Jeżeli to przedsiębiorca, nadal korzysta z Bazy. twa Podlaskiego, do końca 2017 roku zapytania należy publikować na stronie przetargi.wrotapodlasia. pl. Ale od 1 stycznia 2018 roku czeka nas zmiana. Trzeba je będzie zamieszczać na stronie Bazy Konkurencyjności. Krok 1. Oszacować wartość zamówienia Jeśli wartość nie przekracza 20 tys. zł netto, beneficjent musi po prostu pamiętać i dołożyć starań, aby wydawać pieniądze w sposób przejrzysty, racjonalny i efektywny. Od 20 tys. netto do 50 tys. zł netto musi dokonać tzw. rozeznania rynku. Jeżeli jednak zamówienie przekracza 50 tys. zł netto, obowiązuje zasada konkurencyjności. Zasada konkurencyjności: to niełatwe Tyle w skrócie. Teraz podpowiemy, jak unikać błędów przy zamówieniach, realizowanych zgodnie z zasadą konkurencyjności. Zdarza się więc nieprawidłowe oszacowanie wartości zamówienia, np. polegające na niezsumowaniu wydatków tożsamych przedmiotowo (czyli o takim samym charakterze) lub niezsumowaniu ich w skali całego okresu realizacji projektu. Z kolei przy ustalaniu kryteriów oceny ofert nie można wprowadzać kryterium odnoszącego się do właściwości wykonawcy (np. wskazując, że ma to być fi rma z Białegostoku lub zarządzana przez osoby młode). Nie wolno też stawiać wykonawcom zbyt wygórowanych warunków udziału niż są potrzebne do wykonania danego zamówienia, w szczególności dotyczących warunków zdolności technicznej i zawodowej. Ale z drugiej strony, trzeba być precyzyjnym przy opisach tych warunków. A jakie błędy najczęściej można popełnić opisując przedmiot zamówienia? Zamawiający może więc być zbyt precyzyjny w określaniu charakterystycznych parametrów oraz cech pożądanych urządzeń lub wyrobów, czym narusza zasadę równego traktowania oraz uczciwej konkurencji. Z drugiej strony, opis zamówienia nie może też być zbyt ogólny lub fragmentaryczny, ponieważ oferty, które wpłyną będą albo trudne do porównania, albo nie spełnią potrzeb zamawiającego. Kolejny błąd to brak wskazania kodów CPV (czyli kodów dostaw, robót budowlanych lub usług z systemu klasyfikacji zamówień publicznych) lub ich błędne zastosowanie. Nie można też zawężać konkurencyjności poprzez wygórowane wymogi bądź łączenie zamówień bez możliwości składania ofert częściowych. Gdzie umieścić zapytanie ofertowe W przypadku, gdy wnioskodawca rozpoczyna realizację projektu przed podpisaniem umowy o dofi nansowanie, powinien zamieścić zapytanie ofertowe na stronie internetowej wskazanej przez instytucję ogłaszającą nabór wniosków o dofi nansowanie projektu. Jeśli chodzi o projekty w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Wojewódz- Nie wolno też zmieniać treści zapytania bez upublicznienia tej zmiany. Jeśli chodzi o wybór oferty, nie można wskazać takiej, w której wykonawca nie przedłożył dokumentów potwierdzających spełnienie wszystkich warunków lub też dokumenty, które dostarczył, nie potwierdziły spełnienia warunku. Nie można też dokonywać istotnych zmian postanowień zawartej umowy w stosunku do treści oferty, na podstawie której dokonano wyboru wykonawcy, np. poprzez wydłużenie terminu realizacji zamówienia. Zapraszamy po informacje To oczywiście tylko niektóre zagadnienia, na które trzeba zwrócić uwagę stosując zasadę konkurencyjności. Jeśli przedsiębiorca ma jakieś wątpliwości lub pytania, warto skontaktować się instytucją zarządzającą danym programem. W przypadku RPOWP jest to Urząd Marszałkowski Województwa Podlaskiego. Więcej na: www.rpo.wrotapodlasia.pl 10 Nr 4 (35) grudzień 2017

PROJEKTY RPOWP Białostocki Kopernik odwiedzimy już za rok Ma to być miejsce spotkań dzieci, młodzieży i dorosłych, inspirujące do odkrywania świata przez eksperymentowanie Wicemarszałek Maciej Żywno wręczył symboliczny czek Laboratorium powstanie na Stadionie Miejskim w Białymstoku, zajmie ponad 3 tys. metrów kwadratowych. Będą to dwa budynki, w jednym znajdzie się Strefa Małego Odkrywcy, czyli przestrzeń edukacyjna dla najmłodszych (do 10 lat), w drugim, skierowanym do młodzieży i dorosłych: wystawa główna oraz laboratoria. Odwiedzający wezmą udział w indywidualnych doświadczeniach, grach zespołowych i zajęciach laboratoryjnych m.in. z elektromotoryki, robotyki i energetyki. Rozwój pasji od najmłodszych lat Ośrodek ma popularyzować wiedzę, innowację, rozwój myśli technicznej, nowoczesne technologie. Będzie tam prowadzona działalność edukacyjna i kulturalna. To bardzo dobrze, że w Białymstoku powstanie Laboratorium Młodego Mistrza i Odkrywcy, bo to oznacza, że rozwój pasji i zainteresowań, odkrywanie świata rozpocznie się od najmłodszego pokolenia. Nasza młodzież nie będzie musiała jeździć do Warszawy do Centrum Nauki Kopernik, bo tu takie centrum będzie funkcjonowało. Cieszę się, że w ramach RPO pojawiły się środki na ten cel powiedział wicemarszałek Maciej Żywno wręczając prezydentowi Białegostoku Tadeuszowi Truskolaskiemu symboliczny czek. Laboratorium Młodego Mistrza i Odkrywcy będzie mogło pełnić rolę ośrodka popularyzującego naukę i innowacje na Podlasiu. Chcielibyśmy, żeby stało się ono podlaskim centrum nauki, odwiedzanym nie tylko przez www.rpo.wrotapodlasia.pl 11

ZMIENIAMY PODLASKIE Centrum ma popularyzować wiedzę, innowacje, technologie białostoczan, ale też dzieci i młodzież z całego województwa powiedział prezydent Białegostoku Tadeusz Truskolaski. Dzięki tej inwestycji Stadion Miejski w Białymstoku będzie pełnił kolejną funkcję, nie tylko sportową, ale również edukacyjną. W naszym województwie nie ma takich miejsc. W szkołach brakuje specjalistycznych pracowni, w których dzieci mogłyby rozwijać swoje umiejętności techniczne. Oferta Laboratorium poszerzy i uzupełni programy nauczania. Projekt zakłada również współpracę z uczelniami, np. przy organizacji warsztatów, pokazów naukowych. 12 Nr 4 (35) grudzień 2017 Do pływania potrzebna woda Ośrodkiem zarządzać będzie Białostocki Park Naukowo-Technologiczny. Będzie też, w imieniu miasta Białystok, realizował projekt. Dyrektor tego parku Anna Daszuta-Zalewska przyznała, że najlepiej pokazywać i tłumaczyć zjawiska przyrody czy naukę poprzez eksperymenty. Taka idea przyświecała pierwszemu centrum nauki na świecie, które powstało w 1969 roku w San Francisco. Opowiadanie komuś o nauce byłoby, jak opowiadanie o tym, jak się pływa, nie pozwalając nawet człowiekowi stanąć w pobliżu wody. Mamy nadzieję, że dzięki naszemu centrum i starsi, i młodsi mieszkańcy naszego miasta, regionu oraz turyści zagraniczni będą mogli obcować z nauką, zrozumieć zjawiska rządzące światem i poprzez to umieć sobie umiejscowić pewnie odkrycia w historii stwierdziła Anna Daszuta-Zalewska. Wystawa główna w 2020 Pierwsza część centrum nauki dla dzieci, czyli Strefa Młodego Odkrywcy ma być gotowa w drugiej połowie 2019 roku. W 2020 roku zobaczymy już wystawę główną. Laboratorium Młodego Mistrza i Odkrywcy to nazwa robocza. Na oficjalną zostanie ogłoszony konkurs. Projekt: Laboratorium Młodego Mistrza i Odkrywcy w Białymstoku Beneficjent: Miasto Białystok Wartość projektu: 25 399 228,88 zł Wartość dofinansowania: 17 444 844,44 zł

TERENY INWESTYCYJNE Białystok i Zabłudów z gruntami dla biznesu Kolejne tereny inwestycyjne powstaną w naszym regionie. Dotacje z RPO na ten cel otrzymały gminy należące do Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego Białystok przygotuje 44,5 ha powierzchni pod inwestycje, czyli uzbroi te grunty w infrastrukturę techniczną, tj. kanalizację deszczową, sanitarną, teletechniczną, sieci wodociągowe, wykona ulice, chodniki, drogi rowerowe, parkingi oraz oświetlenie. Działki zlokalizowane są w południowo-wschodniej części miasta. Te na Krywlanach są już włączone do białostockiej podstrefy Suwalskiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej, z kolei te między ulicami Mickiewicza i Wiewiórczą nie należą jeszcze do podstrefy. Inwestycja warta jest 52 mln zł, a dotacja z RPO wyniesie 35,4 mln zł. Nowe tereny będą dopełnieniem istniejących już gruntów dla biznesu. W ramach podstrefy Białystok utworzył już 94,3 ha terenów inwestycyjnych w tej okolicy. Z tego 30 ha powstało dzięki dotacji z RPOWP W ramach RPOWP 2014-2020 Do tej pory podpisano umowy na realizację 93,55 ha terenów inwestycyjnych. Zlokalizowane będą w: Zambrowie, Augustowie, Łapach, Supraślu, Białymstoku i Zabłudowie. Dofinansowanie z RPOWP to 51,6 mln zł. 2007-2013. Jednak szybko się okazało, te grunty to za mało, jak na potrzeby tak dużego miasta, które stawia na rozwój przedsiębiorczości. Dlatego Białystok zdecydował się na uzbrojenie kolejnych, które potem zostaną sprzedane w przetargu przedsiębiorcom. Efekt? Poprawią się warunki prowadzenia i rozwoju działalności gospodarczej na terenie Białostockiego Obszaru Funkcjonalnego. Przyniesie to szereg korzyści: inwestorzy zyskają atrakcyjne miejsce do prowadzenia firmy, natomiast mieszkańcy nowe miejsca pracy. Z kolei gmina Zabłudów uzbroi 4,6 ha terenów pod inwestycje. Zostanie wybudowana tam kanalizacja sanitarna, sieć wodociągowa, linia telefoniczna, kanał technologiczny, a także droga gminna. Przy okazji tej inwestycji zostanie również przebudowany fragment drogi krajowej nr 19. Dzięki temu zapewniony będzie dojazd do tych gruntów. W wyniku realizacji projektu powstaną dogodne warunki do inwestowania w gminie, a tym samym do tworzenia nowych miejsc pracy. To bardzo istotne w gminie Zabłudów, zwłaszcza w związku z postępującą tam emigracją zarobkową. Koszt tych inwestycji to 5,3 mln zł, a dofinansowanie z RPO 2,3 mln zł. Nowe tereny inwestycyjne w Białymstoku będą dopełnieniem już istniejących www.rpo.wrotapodlasia.pl 13

ZMIENIAMY PODLASKIE Nauka u pracodawcy Kształcenie zawodowe młodzieży w porozumieniu z podlaskimi przedsiębiorcami to odpowiedź na zapotrzebowanie rynku pracy Wicemarszałek Anna Naszkiewicz wręczyła dyrektorom szkół pamiątkowe tabliczki Zespół Szkół Budowlano-Geodezyjnych oraz Zespół Szkół Gastronomicznych w Białymstoku rozpoczynają nowatorskie w skali kraju przedsięwzięcia polegające na kształceniu uczniów u pracodawców z naszego regionu. Królik doświadczalny Są to projekty zintegrowane, a więc składają się z części inwestycyjnej, która ma być zrealizowana w ciągu jednego roku, natomiast całe projekty będą trwać 5 lat. Jednym z głównych dokumentów realizacji polityki spójności jest ustawa, która pozwala, by właściwe instytucje wdrażające mogły stosować mechanizmy tzw. umów łączonych. Mamy właśnie przyjemność pierwszy raz te umowy oddać do dyspozycji. Jako instytucja wdrażająca jesteśmy jedynym województwem w Polsce, które realizuje projekty zintegrowane. Przy realizacji tych programów oczy całej Polski i Unii Europejskiej będą skierowane na nas powiedziała Wicemarszałek Województwa Podlaskiego Anna Naszkiewicz, gratulując prezydentowi Białegostoku i dyrektorom szkół podjęcia się realizacji projektów. Jesteście Państwo królikiem doświadczalnym, ale w tym dobrym znaczeniu. Aby młodzież garnęła się do nauki, trzeba jej stworzyć odpowiednie warunki. Stawiamy na szkolnictwo zawodowe budując centra kształcenia zawodowego. Już jedno takie centrum istnieje w Zespole Szkół Mechanicznych. Tamto powstało tylko ze środków miasta, przy tych projektach korzystamy z funduszy unijnych powiedział Prezydent Miasta Białegostoku Tadeusz Truskolaski. Unia Europejska stawia na kształcenie zawodowe i właśnie kształcenie zawodowe na najwyższym poziomie jest priorytetem miasta Białystok. Pracownik dobrze przygotowany Kształcenie zawodowe powinno być dostosowane do potrzeb regionalnej gospodarki. Podlascy pracodawcy wiedzą najlepiej, jakich pracowników im potrzeba z jakimi kompetencjami, umiejętnościami czy kwalifikacjami. Do tej pory dużym wyczynem było sprostanie wymogom pracodawców. Pytaliśmy ich, jakiego chcą pracownika. Teraz pracodawca dostanie takiego pracownika, jakiego oczekuje. I taki jest nasz cel mówiła Małgorzata Sutuła, dyrektor Zespołu Szkół Budowlano-Geodezyjnych w Białymstoku. Podlasie stoi dobrą kuchnią, a ta kuchnia będzie jeszcze lepsza. Obec- 14 Nr 4 (35) grudzień 2017

PROJEKTY RPOWP Kształcenie zawodowe powinno być dostosowane do potrzeb regionalnej gospodarki nie jesteśmy na etapie rozmów z pracodawcami z miasta Białegostoku i z terenu województwa. Opinie o naszym projekcie są bardzo dobre. Według pracodawców przygotujemy właściwych pracowników dodał Marek Józefowicz, dyrektor Zespołu Szkół Gastronomicznych w Białymstoku. Wiemy i budujemy więcej Projekt Wiemy więcej budujemy więcej realizowany przez Zespół Szkół Budowlano-Geodezyjnych w Białymstoku zakłada m.in. zmniejszenie różnic w osiągnięciach uczniów i podniesienie jakości kształcenia w zawodach: technik budownictwa, technik geodeta, technik urządzeń sanitarnych, technik drogownictwa oraz technik urządzeń i systemów energetyki odnawialnej. Młodzież będzie mogła brać udział w zajęciach wyrównawczych (np. z matematyki) oraz zajęciach rozwijających wiedzę i umiejętności, które wykraczają poza podstawę programową. Projekt przewiduje też organizację praktyk i staży, współpracę z pracodawcami oraz stypendia dla najlepszych uczniów. Ze wsparcia skorzystają też nauczyciele. Będą mogli uczestniczyć np. w kursach i warsztatach z zakresu nowoczesnych metod kształcenia. Szkoła zakupi też nowe programy komputerowe i uruchomi platformę e-learningową. W ramach projektu zaplanowane jest wybudowanie Centrum Kształcenia Praktycznego. Sale dydaktyczne w nowym obiekcie oraz część sal w już istniejącym budynku szkoły zostaną nowocześnie wyposażone. Część inwestycyjna tego przedsięwzięcia ma się zakończyć w 2019 roku, natomiast cały projekt pod koniec 2021 roku. Przepis na sukces Zespół Szkół Gastronomicznych w Białymstoku zrealizuje projekt Gastronomik Białystok. Przepis na sukces!, dzięki któremu uczniowie zyskają kompetencje dostosowane do potrzeb podlaskiego rynku pracy. Chodzi o młodzież kształcącą się w zawodach: kucharz i cukiernik, technik żywienia i usług gastronomicznych oraz kelner. Projekt obejmie 350 uczniów i 20 nauczycieli. W jego ramach odbędą się m.in. praktyki i staże u pracodawców, kursy zawodowe oraz kursy, które pomogą w zwiększeniu mobilności młodych ludzi na rynku pracy. Uczniowie będą też mogli skorzystać z nowoczesnego poradnictwa zawodowego. Szczególnie zdolni uczniowie mają szansę na stypendia. Z kolei dla nauczycieli zawodu przewidziane są kursy kwalifikacyjne i studia podyplomowe. W ZSG zostaną też wyposażone pracownie dydaktyczne. Miękka część projektu ma się zakończyć pod koniec 2022 roku. Projekt przewiduje też przebudowę i wyposażenie Centrum Kształcenia Praktycznego, które działa przy Zespole Szkół Gastronomicznych. Projekt: Wiemy więcej budujemy więcej Beneficjent: Miasto Białystok Wartość projektu: 20 939 315,79 zł Wartość dofinansowania: 14 799 628,26 zł Projekt: Gastronomik Białystok. Przepis na sukces! Beneficjent: Miasto Białystok Wartość projektu: 9 648 618,17 zł Wartość dofinansowania: www.rpo.wrotapodlasia.pl 15 8 474 323,89 zł

ZMIENIAMY PODLASKIE Ustawa wdrożeniowa. Co się zmieniło? Obowiązuje znowelizowana ustawa regulująca zasady realizacji programów operacyjnych W e wrześniu weszła w życie nowelizacja tzw. ustawy wdrożeniowej (czyli Ustawy z dnia 7 lipca 2017 r. o zmianie ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności fi nansowanych w perspektywie fi nansowej 2014-2020 oraz niektórych innych ustaw), określającej najważniejsze kwestie dotyczące wdrażania Funduszy Europejskich w Polsce. To oznacza, że wnioskodawcy i beneficjenci wszystkich programów operacyjnych muszą liczyć się ze zmianami, które w ramach tej nowelizacji wprowadziło Ministerstwo Rozwoju. W związku z tym także Instytucja Zarządzająca RPOWP musi w taki sposób zmodyfikować dokumenty i procedury, by dostosować je do wymogów znowelizowanej ustawy. A oto kilka najważniejszych zmian: Rzecznik Funduszy Europejskich Ma być powołany w każdej instytucji, która odpowiada za realizację programów operacyjnych. Celem jego działalności jest dbanie o interesy beneficjentów. Rzecznik ma m.in. gromadzić wnioski i propozycje związane z realizacją programów oraz pomagać beneficjentom w kontaktach z instytucjami wdrażającymi programy. Konkursy w rundach Konkursy mogą być dzielone na rundy. Dzięki temu wnioskodawcy, którzy nie zdążą przygotować wniosku w odpowiednim terminie, nie stracą szansy na udział w naborze. Wniosek będą mogli złożyć w kolejnej rundzie. Mniej dokumentów Wnioskodawcy nie muszą dostarczać dokumentów, które instytucja organizująca nabory wniosków sama może uzyskać. Chodzi np. o zaświadczenia z urzędu skarbowego, ZUS czy dane z rejestrów (np. Krajowego Rejestru Sądowego). Kolejnym ułatwieniem ma być obowiązek stosowania przez beneficjenta już realizującego projekt jedynie wytycznych Ministra Rozwoju i Finansów. Znika więc obowiązek analizowania wielu różnych dokumentów. Wnioskodawcy muszą liczyć się ze zmianami 16 Nr 4 (35) grudzień 2017

RPOWP 2014-2020 Wniosek i jego ocena Jeśli we wniosku wystąpią braki lub oczywiste pomyłki, instytucja organizująca dany konkurs wezwie wnioskodawcę do ich uzupełnienia albo sama je poprawi. Wówczas wniosek będzie mógł być skierowany do dalszej oceny merytorycznej. Na tym etapie zostanie sprawdzony pod kątem zgodności z kryteriami wyboru projektów, zawartych w regulaminie konkursu. Tu również istnieje możliwość poprawienia dokumentów zgodnie z regulaminem. Członkami komisji, która ocenia projekty będą mogli być pracownicy, posiadający wiedzę, doświadczenie czy uprawnienia w dziedzinach, które dotyczą danego konkursu. Ma to zapewnić rzetelną ocenę przedsięwzięć zawartych we wnioskach. Większa rola wojewody Wojewodowie mają odgrywać ważną rolę w systemie wdrażania regionalnych programów operacyjnych. Mogą, jako obserwatorzy, uczestniczyć w pracach komitetów monitorujących programy regionalne, a także w pracach komisji oceniających projekty. Minister Rozwoju i Finansów może też przenieść na nich część zadań związanych z kontrolą. Wycofanie protestu Wnioskodawca zyska prawo do wycofania złożonego wcześniej protestu wobec negatywnej oceny wniosku o dofinansowanie. Skrócone zostały też terminy związane z postepowaniem odwoławczym. Tylko 14 dni (zamiast wcześniejszych 21) ma trwać sprawdzanie zasadności protestu, a 21 dni (zamiast 30) będzie trwało jego rozpatrzenie. Łatwiej w projektach partnerskich Partnerstwa, które mają służyć wspólnej realizacji projektów, mogą W związku ze zmianą ustawy wdrożeniowej, Instytucja Zarządzająca RPOWP jest odpowiedzialna za m.in.: Przygotowanie propozycji zmian kryteriów wyboru projektów oraz przedstawienie ich do zatwierdzenia Komitetowi Monitorującemu RPOWP. Wprowadzenie nowych rozwiązań dotyczących wyboru projektów w ramach konkursów, takich jak m.in. możliwość dzielenia konkursów na rundy, możliwość uzupełniania lub poprawiania projektu na etapie oceny formalnej i merytorycznej, dopuszczenie korespondencji mailowej, jako wiążącej i skutecznej. Zmianę sposobu oceny projektów partnerskich (zmiany zapisów procedur i kryteriów wyboru projektów) w kontekście zniesienia zakazu realizacji projektów partnerskich przez podmioty powiązane. Modyfikację systemu realizacji RPO, która związana jest z tym, że przestają obowiązywać wytyczne dotyczące programu, a niektóre ważne kwestie w nich zawarte nie są uwzględnione w wytycznych ministerialnych. Dlatego część z zapisów wytycznych programowych musi znaleźć się w dokumentach RPO (np. umowach i porozumieniach pomiędzy instytucją zarządzającą, a instytucjami pośredniczącymi, instrukcji wykonawczej IZ RPOWP i Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych). Uwzględnienie udziału wojewody w Komitecie Monitorującym RPOWP i pracach komisji oceny projektów. Wiąże się to z koniecznością modyfikacji regulaminu komisji oceny projektów oraz instrukcji wykonawczej RPOWP. Działania związane ze zmianą przepisów dotyczących ekspertów oceniających wnioski, polegające na rozszerzeniu zakresu ich kompetencji poza samą ocenę spełniania przez projekty kryteriów wyboru. Zmianę procedur dotyczących rozpatrywania protestu i uwzględnienia ich w dokumentach programowych. być zawierane przez wszystkie podmioty i to bez ograniczeń. Istnieje też możliwość zmiany partnera w projekcie, bez konsekwencji dla realizowanego przedsięwzięcia. Dobra intelektualne pod ochroną Instytucje zajmujące się realizacją programów nie będą mogły udos- tępniać złożonej przez wnioskodawcę dokumentacji w trakcie postępowania konkursowego. Ułatwienia w rozliczaniu Beneficjent nie będzie obciążany odsetkami w przypadku spóźnienia do 14 dni ze złożeniem wniosku rozliczającego środki. www.rpo.wrotapodlasia.pl 17

ZMIENIAMY PODLASKIE Program nabiera tempa Za nami kolejny rok realizacji Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego. Przyspieszamy! Przeprowadziliśmy 190 konkursów. Podpisaliśmy 544 umowy na realizacje projektów wartych 2,3 mld zł, których dofinansowanie wyniosło 1,8 mld zł. A oto ostatni rok w obiektywie naszego fotoreportera. 18 Nr 4 (35) grudzień 2017

www.rpo.wrotapodlasia.pl 19

ZMIENIAMY PODLASKIE Umowa podpisana. Co dalej? W naszym cyklu przedstawiamy najważniejsze etapy realizacji projektów w ramach RPOWP 2014-2020: od otrzymania dofinansowania, poprzez rozliczenie, kontrolę aż po trwałość. Dziś część II Ach, te wskaźniki Liczymy dokładnie Przez cały okres realizacji projektu beneficjent powinien regularnie informować urząd marszałkowski, czyli Instytucję Zarządzającą, o czynionych postępach w realizacji projektu. A także niezwłocznie powiadamiać o wszelkich nieprawidłowościach, zmianach w projekcie lub zamiarze rezygnacji. Beneficjent musi informować, na ile udaje mu się osiągnąć wskaźniki (produktu i rezultatu), które podał w zatwierdzonym wniosku o dofinansowanie. A wskaźniki te są bardzo ważne! Jeśli nie zostaną osiągnięte, można stracić dotację lub otrzymać niższą niż przyznana w umowie. Bo one jasno określają m.in. stan realizacji projektu i jego celowość. Bieżąca obserwacja postępu finansowo-rzeczowego pozwala ocenić, czy przedsięwzięcie jest realizowane zgodnie z założeniami, jakie zostały przedstawione przez beneficjenta we wniosku i umowie. Przez komputer załatwisz (prawie) wszystko, czyli SL2014 SL2014 to aplikacja teleinformatyczna, wykorzystywana w procesie rozliczania projektu oraz komuniko- WAŻNE! Monitoring pozwala na wczesne wykrywanie ewentualnych błędów oraz szybką ich naprawę, a tym samym uniknięcie sytuacji, które w poważny sposób mogłyby zagrozić realizacji całego projektu. wania się z Instytucją Zarządzającą RPOWP. Za jej pomocą wypełniane i przesyłane są wnioski o płatność, harmonogram płatności oraz inne dokumenty, także te potrzebne do skontrolowania projektu. Do pracy w SL2014 niezbędny jest profil zaufany epuap lub podpis kwalifikowany. Należy pamiętać, że choć SL2014 może być wykorzystywany w wielu ważnych czynnościach związanych z projektem, to w sprawach takich, jak np. zmiany w umowie o dofi- 20 Nr 4 (35) grudzień 2017

PORADNIK BENEFICJENTA nansowanie, kontrola w miejscu realizacji projektu czy postępowanie administracyjne dotyczące wydania decyzji o zwrocie środków, obowiązuje nadal dokumentacja w formie papierowej. Przed rozpoczęciem pracy w SL2014 beneficjent powinien zapoznać się z Podręcznikiem Beneficjenta, który pokazuje krok po kroku, jak rozliczyć projekt w systemie. Podręcznik Beneficjenta oraz multimedialna instrukcja użytkownika SL2014 dostępne są na stronie www.rpo. wrotapodlasia.pl w zakładce Realizuję projekt. SL2014 nie zwalnia beneficjenta (oraz jego ewentualnych partnerów) z obowiązku przechowywania wszystkich oryginałów dokumentów w wersji papierowej i ich udostępniania podczas kontroli. WAŻNE! Instytucja Zarządzająca RPOWP, mając na względzie możliwe problemy związane z zastosowaniem podpisu kwalifikowanego, zaleca, aby logowanie do systemu odbywało się za pomocą profilu zaufanego epuap. WAŻNE! Dokumenty dotyczące pomocy ocy publicznej należy przechowywać dłużej, bo aż 10 lat, licząc od dnia jej przyznania. Segregatory pod specjalnym nadzorem. Prowadzenie dokumentacji projektu Dokumenty związane z realizacją projektu muszą być przechowywane przez przynajmniej 2 lata od 31 grudnia roku następującego po złożeniu do Komisji Europejskiej zestawienia wydatków, w którym ujęto ostateczne wydatki dotyczące zakończonego projektu. Brzmi trochę niezrozumiale? Nie szkodzi, IZ RPOWP poinformuje pisemnie, od kiedy dokładnie ten okres będzie liczony. W praktyce, najlepiej jest przechowywać dokumenty co najmniej przez okres trwałości projektu (3 lub 5 lat w zależności od tego, kim jest beneficjent), tak by w razie kontroli trwałości były dostępne. Dokumentacja projektowa musi być przechowywana w taki sposób, aby zapewnić jej wspomnianą dostęp- www.rpo.wrotapodlasia.pl 21

ZMIENIAMY PODLASKIE ność, ale też poufność i bezpieczeństwo. Beneficjent jest zobowiązany do poinformowania IZ o miejscu jej archiwizacji oraz ewentualnych jego zmianach. Te wszystkie zasady dotyczą również partnerów projektu. Pochwal się dotacją, czyli informacja i promocja Każdy, kto realizuje projekt z unijnym dofinansowaniem, ma obowiązek informować o nim i go promować, zgodnie z wymogami określonymi przez Komisję Europejską. Oznacza to, że wszelkie dokumenty związane z projektem, działania informacyjne oraz miejsce realizacji projektu powinny być oznaczone odpowiednimi logotypami: znakiem Unii Europejskiej ze słownym odniesieniem do Unii Europejskiej i nazwy funduszu, z którego pochodzi dofinansowanie, znakiem Fundusze Europejskie z nazwą programu (w przypadku RPOWP może być to Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego lub Europejski Fundusz Społeczny, a w przypadku np. projektów zintegrowanych Europejskie Fundusze Strukturalne i Inwestycyjne) oraz znakiem województwa podlaskiego. Od 1 stycznia 2018 roku również znakiem barw Rzeczypospolitej Polskiej. Oznaczenia mogą mieć różne formy, np. plakatu (miejsce realizacji projektu) czy tabliczki informacyjnej WAŻNE! Od 1 stycznia 2018 roku projekty oprócz logotypów programu, UE i znaku województwa muszą być oznaczane również flagą Rzeczypospolitej Polskiej. Więcej na: rpo.wrotapodlasia.pl i pamiątkowej po zakończeniu realizacji projektu (w przypadku otrzymania dofinansowania na inwestycję powyżej 500 tys. euro), opisu projektu na stronie internetowej. W tej perspektywie nie ma obowiązku oklejania środków trwałych naklejkami. Wystarczy, że beneficjent umieści plakat, tablicę informacyjną lub pamiątkową. Efekty muszą być zachowane Trwałość projektu to utrzymanie, w wymaganym czasie, efektów WAŻNE! Zapewnienie trwałości dotyczy jedynie inwestycji w infrastrukturę lub środków trwałych, które służą działalności produkcyjnej czy usługowej. Inne przedsięwzięcia, takie jak np. szkolenia czy staże zawodowe nie podlegają tym wymogom. i celów projektu, a także zgodności projektu z kryteriami i regulaminem konkursu, na podstawie których został pozytywnie oceniony i otrzymał dofinansowanie. Jest to obowiązek każdego, kto korzysta z unijnych dotacji. Jego spełnienie podlega monitorowaniu i kontroli. W praktyce oznacza to konieczność składania okresowych sprawozdań. A część projektów poddawana jest tzw. kontroli trwałości. Okres, w którym musi zostać zachowana trwałość to 3 lata (przedsiębiorcy) lub 5 lat (pozostali beneficjenci, np. samorządy, ale też duże firmy) od daty płatności końcowej na rzecz beneficjenta, czyli daty przelewu na rachunek bankowy beneficjenta lub daty zatwierdzenia wniosku o płatność końcową. Naruszenie zasady trwałości projektu może pociągać za sobą różne konsekwencje (wszystko zależy od skali, okoliczności, rodzaju naruszenia): od wydłużenia okresu trwałości projektu, poprzez nałożenie korekty finansowej, na zwrocie dofinansowania kończąc (np. w przypadku ogłoszenia upadłości). Trwałość projektu może być naruszona w przypadku m.in.: zaprzestania działalności produkcyjnej, zmiany właściciela dofinansowanej infrastruktury, zmian w projekcie, które wpłyną na osiągnięcie celów czy wskaźników, ogłoszenia upadłości. Dlatego, by nie dopuścić do takiej sytuacji, należy informować IZ RPOWP o wszelkich zmianach w projekcie. 22 Nr 4 (35) grudzień 2017

WSCHODNI KONGRES GOSPODARCZY Pomysł na Wschód Za nami IV edycja Wschodniego Kongresu Gospodarczego. Przez dwa dni uczestnicy debatowali na temat kondycji i kierunków rozwoju Polski Wschodniej Kongres miał miejsce 27 i 28 września w Operze i Filharmonii Podlaskiej. To obecnie największe i najciekawsze wydarzenie w Polsce Wschodniej, podczas którego uczestnicy wspólnie szukają dobrego pomysłu na Wschód i wypracowania optymalnych relacji między Polską, Unią Europejską a Europą Wschodnią. Tegoroczna edycja kongresu przyciągnęła do Białegostoku rekordową liczbę 1500 gości: biznesmenów, inwestorów, polityków z regionu, kraju, Europy, a także finansistów i samorządowców, ekspertów i naukowców. Byli też marszałkowie z pozostałych województw Polski Wschodniej, przedstawiciele miast subregionów województwa podlaskiego mówił na konferencji podsumowującej Wschodni Kongres Gospodarczy Jerzy Leszczyński, Marszałek Województwa Podlaskiego. W ciągu dwóch dni odbyło się 30 paneli dyskusyjnych, w których wzięło udział 200 gości. Rozmawialiśmy o najważniejszych sprawach gospodarczych województw Polski Wschodniej. Taka formuła obowiązywała od początku i tej formuły się trzymamy. To z pewnością było najważniejsze wydarzenie gospodarcze podsumowujące miejsce województw Polski Wschodniej na mapie gospodarczej kraju dodał marszałek. W obradach IV edycji WKG aktywnie uczestniczyli również przedstawiciele Komisji Europejskiej: Wolfgang Münch, zastępca dyrektora wydziału ds. Polski w Dyrekcji Generalnej ds. Polityki Regionalnej i Miejskiej oraz Wallis Goelen Vanderbrock, szefowa działu ds. Polski, Czech i Słowacji w Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego. Tegoroczna edycja przyciągnęła rekordową liczbę 1500 gości mówił marszałek Jerzy Leszczyński www.rpo.wrotapodlasia.pl 23

ZMIENIAMY PODLASKIE A oto kluczowe wnioski, jakie zostały wypracowane podczas IV Wschodniego Kongresu Gospodarczego. GOSPODARKA Zrównoważony rozwój naszego kraju wymaga nadrobienia dystansu przez wschodnie województwa Polski, co wiąże się z koniecznością inwestycji, zwłaszcza w sferze infrastruktury. Tutejsze projekty ekonomiczne powinny łączyć się w przemyślany, dalekosiężny system i tworzyć efekt synergii. Trwa przebudowa polskiej przedsiębiorczości. Teraz mamy do czynienia ze zmianą modelu rozwoju. Skończył się oparty o tanią siłę roboczą. Należy szukać innych rozwiązań, opartych o system partnerski. Nastąpi przenoszenie podlaskich przedsiębiorstw na Wschód, bo płace np. na Białorusi są o połowę niższe, a w Polsce prawie nie ma bezrobocia. Teraz opieramy się o eksport na Zachód, sprzedajemy głównie do Niemiec, Wielkiej Brytanii, Czech, Skandynawii 70 proc. naszego eksportu jest tam kierowanych. To cieszy. Ale przyszłość jest też na Wschodzie. I ta przyszłość dotyczy rozwoju handlu i inwestycji z sąsiadami zarówno najbliższymi, jak i dalszymi, czemu służyć mógłby rozwój Jedwabnego Szlaku. Inwestowanie w infrastrukturę jest ważne, jeśli chodzi o rozwój regionów, ale konieczne jest połączenie nauki (ośrodków akademickich) i biznesu. Brexit wstrząsnął UE, nie ulega wątpliwości, że będzie miał wpływ. Należy szybciej realizować politykę spójności bez nadmiernej biurokracji. UE określana jest mianem mekki biurokracji, ale niech to nie przesłoni tego, co ważne zwłaszcza, jeśli chodzi o wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw, bo tu Polska wydaje się być bardziej biurokratyczna. Należy uświadomić sobie potrzebę dodatkowego wsparcia obszarów peryferyjnych UE, w tym Polski Wschodniej. Nie chodzi o przepompowywanie pieniędzy bogatych do biednych. System wyrównywania szans musi funkcjonować, bo UE potrzebuje stabilizacji, solidarności, spójności. Barierą rozwoju przedsiębiorczości w województwie podlaskim jest niewystarczająca liczba wykwalifikowanych kadr. W związku z tym należy podjąć działania służące rozwojowi szkolnictwa zawodowego, zintegrowanego z potrzebami rynku. Niezbędna jest współpraca uczelni z otoczeniem gospodarczym. Uczelnie powinny być ukierunkowane na praktykę. W przypadku SSSE, z uwagi na brak wykwalifikowanych kadr, inwestor często zmuszony jest do szukania innej lokalizacji na prowadzenie swojej działalności. Struktura podaży systemu edukacji nie jest dostosowana do popytu. Współczesny biznes jest oparty o badania i osiągnięcia naukowe. Podlaska gospodarka potrzebuje wysoko wykształconych inżynierów, ponieważ nasz przemysł coraz więcej eksportuje na rynki rozwinięte. Nasze usługi informatyczne mają popyt na całym świecie. Na terenie województwa podlaskiego funkcjonują firmy, które angażują się w kształcenie zawodowe młodzieży. Po części wynika to z faktu, że szkoły nie dysponują urządzeniami wysokich technologii. Z drugiej strony, przedsiębiorcy mogą w tej sytuacji liczyć na wykwalifikowane kadry. Polskie firmy powinny pracować nad budowaniem własnych marek, zamiast występować w roli podwykonawców. Rozwijanie działalności eksportowej wydatnie zwiększa tempo doskonalenia się firmy i radykalnie przyśpiesza proces jej unowocześniania. Najbardziej perspektywicznymi kierunkami działań eksportowych, w ocenie Polskiej Agencji Inwestycji i Handlu, są obecnie Iran i Angola. Nie możemy też zaniedbywać rynków Białorusi, Rosji i Ukrainy. Ważne jest budowanie przyczółków, choć rozwój ekspansji gospodarczej na rynkach dawnego ZSRR będzie dużo wolniejszy niż gdzie indziej. Kluczem powodzenia w działalności eksportowej jest opracowanie dobrego produktu/usługi. Konieczne jest też przyspieszenie procesu kształcenia i doskonalenia kadr, bo jest to obecnie największy hamulec w rozwoju firm. Konieczne jest szybsze reagowanie polskich uczelni na potrzeby firm, bo na rynku pracy jest zbyt mało specjalistów i firmy prowadzą ze sobą walkę o ich pozyskanie. 24 Nr 4 (35) grudzień 2017

WSCHODNI KONGRES GOSPODARCZY TRANSPORT Położenie Litwy sprzyja rozwojowi transportu, czego dowodem jest 15-procentowy udział transportu w PKB. Głównie jest to tranzyt, a głównym kierunkiem w tranzycie Obwód Kaliningradzki Rosja. Konieczne jest rozszerzenie tranzytu o Polskę przez rozbudowę i modernizację przejścia granicznego w Braniewie. Kluczowe znaczenie Rail Baltiki, która ma już 8070 km, w trzech krajach: Estonii, Litwie i na Łotwie. Kluczową wciąż pozostaje rola samorządów lokalnych w modernizacji kolei ich udział na rzecz rozwoju tego obszaru zasługuje na szacunek, ale wciąż konieczna jest intensyfikacja działań. Planowana trasa S19 powinna być wpisana do transeuropejskiej sieci transportowej TEN-T, wtedy byłyby na nią zapewnione pieniądze z Unii Europejskiej. Bez środków europejskich i wpisania tego korytarza do priorytetów Europy, ta droga szybko nie powstanie. Jednym z głównych problemów i zagrożeń w szybkiej realizacji inwestycji są ogromne trudności firm budowlanych w tym, przede wszystkim, niedobór pracowników, przez co rosną koszty inwestycji drogowych. Należy wziąć to pod uwagę w przygotowywaniu i aktualizacji przetargów. W dużej części firm budowlanych większość pracowników pochodzi ze Wschodu, o czym świadczy wzrost kosztów budowlanych, chociażby w Kijowie o 30 proc. Dla Polski Wschodniej ta droga to szkielet i kręgosłup, droga kluczowa dla transportowego rozwoju tych regionów. Województwo podlaskie przeznaczyło 1 mld zł na budowę dróg wojewódzkich łączących się lub przecinających Via Carpatię. W województwie podlaskim trwają bardzo zaawansowane prace planistyczne i projektowe. Jednak do dziś nie jest w 100 proc. pewny przebieg S19. Brak jest też ciągle konsensusu społecznego, gdzie ma się łączyć Via Carpatia z Via Baltiką (droga S61). To wszystko rzutuje na możliwości sprawnej realizacji całej inwestycji. ZDROWIE Udział kapitału prywatnego może korzystnie wpływać na dostępność i jakość świadczeń opieki zdrowotnej. Ryczałtowy sposób finansowania świadczeń opieki zdrowotnej może być szansą dla szpitali objętych postępowaniami restrukturyzacyjnymi. Wprowadzenie nowego modelu finansowania świadczeń zdrowotnych w sieci nie przyczyni się do poprawy dostępności świadczeń opieki zdrowotnej, w tym do skrócenia czasu oczekiwania. Zmiany w organizacji nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej będą wyzwaniem dla dyrektorów szpitali znajdujących się w sieci, bowiem będą zmuszeni zmierzyć się nie tylko z niedoborem kadr medycznych, ale również z niższym niż dotychczas poziomem finansowania tych świadczeń. www.rpo.wrotapodlasia.pl 25

ZMIENIAMY PODLASKIE ENERGETYKA Korzystne jest dokonywanie zakupów pakietowych energii, głównie ze względu na większą możliwość negocjacji ceny przy takim zakupie. Należy dążyć do rozwoju lokalnych źródeł energii, biogazowni. Funkcjonująca w Siemiatyczach biogazownia przy oczyszczalni ścieków zapewnia ciepło i energię dla tejże oczyszczalni. Należy budować elektrociepłownie, dzięki którym likwidowane będą kotłownie węglowe, a przez to zostanie ograniczona emisja zanieczyszczeń do powietrza. W Polsce brak jest wyraźnej konkurencji pomiędzy firmami sprzedającymi energię w zakresie ceny i urozmaicenia możliwych do nabycia pakietów energii. Magazynowanie energii jest procesem drogim, w Polsce nierozwiniętym i wymagającym dużych nakładów. EDUKACJA Reforma szkolnictwa wyższego kluczem do szeroko pojętej współpracy uczelni wyższych ze sferą biznesu. Uczelnie wyższe będą kształciły młodzież i prowadziły zajęcia w tematach i obszarach, w których dana uczelnia prowadzi badania naukowe. Podnoszenie kwalifikacji przez kontakt z biznesem jest pozytywnie postrzegane przez nauczycieli akademickich, którzy deklarują zarówno chęć, jak i potrzebę korzystania z takiej formy dokształcania. Zadaniem uczelni wyższych jest kształtowanie wśród studentów chęci rozwoju i pasji. Wartością dodaną współpracy między uczelniami wyższymi, a sferą biznesu jest możliwość obserwacji przyszłych kadr gospodarki oraz właściwe ich ukierunkowanie. Regionalni pracodawcy województwa podlaskiego przejawiają własną inicjatywę w poszerzaniu tego rodzaju kontaktów. INNOWACJE Innowacyjność to konieczność, tylko tak można skutecznie konkurować. Jednak, aby prowadzić prace badawczo-rozwojowe, trzeba mieć kapitał. Większość firm w Polsce to firmy małe, o niskiej rentowności. One nie rozwiną B+R. Nie stać ich na takie inwestycje. Przedsiębiorcy są obciążani zbyt dużymi opłatami, np. ZUS-owskimi. Trzeba to zmienić. Potrzebna jest też reforma podatkowa, ale korzystna dla przedsiębiorców. Ważne jest wprowadzanie ulg dla przedsiębiorców prowadzących działalność badawczo-rozwojową, ale pod warunkiem, że w ślad za ulgami nie pójdą kontrole np. ze skarbówki, podważające zasadność ulg. Małym firmom trzeba pomóc. I dostarczyć im technologie, wyt- warzane przez duże firmy. Warto więc, by nawiązywały współpracę, np. poprzez instytucje otoczenia biznesu. 26 Nr 4 (35) grudzień 2017

WSCHODNI KONGRES GOSPODARCZY BRANŻA ROLNO-SPOŻYWCZA Wysoka jakość, dobra marka, tradycja połączona z innowacyjnością to najważniejsze atuty naszych produktów spożywczych. Bogactwo kultury i przyrody naszego regionu przyczynia się do ciągłego rozwoju lokalnej, rodzinnej branży spożywczej. Rozwój większości gałęzi przemysłu wynika z rolnictwa i jest od niego uzależniony. Nasze atuty to tradycyjne metody produkcji i bardzo wysoka jakość wyrobów. Nasz region ma potencjał. Nie na wszystko mamy jednak wpływ. W pewnych przypadkach odległość, jaka dzieli nas od Warszawy czy zachodnich aglomeracji, jest atutem (czyste powietrze, bogactwo natury) z drugiej zaś strony, podnosi koszty dystrybucji. Bardzo ważna jest współpraca pomiędzy firmami w danym regionie (przykładem może być Polmos kupuje zioła i owoce, np. pigwę, od naszych producentów). Embargo rosyjskie nie musi być tylko przeszkodą. Sytuacja ta spowodowała duże zmiany na rynkach, zakończyła wiele transakcji, jednak bardzo mocno zmotywowała polski rząd i polskich producentów do poszukiwania nowych rynków zbytu i wdrażania nowych technologii. Embargo na jabłka spowodowało konieczność wyhodowania nowych odmian jabłek jednobarwnych, na które jest popyt na rynku zachodnim. W branży mleczarskiej jesteśmy potentatem. Mamy 20 proc. udziału w krajowym rynku, jeśli chodzi o produkcję mleka. Cena mleka, zwłaszcza w mleczarniach województwa podlaskiego, jest bardzo dobra. Jednak jest to rynek dość zmienny. W Polsce nadprodukcja mleka wynosi ok. 30 proc. TURYSTYKA Turystyka może stać się istotnym elementem rozwoju gospodarki województwa podlaskiego. Znacząca jest rola turystyki transgranicznej w rozwoju regionu. Przykład: Puszcza Białowieska, będąca jednym z najbardziej udanych produktów turystyki transgranicznej. Ruch bezwizowy z Białorusią oraz polsko-białoruska grupa robocza ds. rozwoju Kanału Augustowskiego mają na celu rozwinięcie turystyki transgranicznej i jak najlepsze wykorzystanie potencjału. Potrzebna jest skoordynowana oferta turystyczna i skonsolidowane działania. Jednym z głównych problemów turystyki Polski Wschodniej jest krótki sezon i często niesprzyjająca latem pogoda. Aby zachęcić turystów do przyjazdu również poza sezonem, potrzebne są innowacje w turystyce oraz stworzenie oferty unikalnej, ciekawej bez względu na warunki pogodowe. www.rpo.wrotapodlasia.pl 27

ZMIENIAMY PODLASKIE Polub nas! 28 Nr 4 (35) grudzień 2017 www.facebook.com/zmieniamy.podlaskie

SPOTKANIA Kierunek: dobra energia Jak produkować i wykorzystywać energię ze źródeł odnawialnych na poziomie lokalnym rozmawiali uczestnicy konferencji zorganizowanej przez urząd marszałkowski W konferencji wzięło udział ponad 90 uczestników, głównie samorządowców Konferencja odbyła się 25 października w Białymstoku. Uczestników przywitali marszałek Jerzy Leszczyński i wicemarszałek Maciej Żywno. Czas leci, musimy jak najszybciej zdecydować, jak wydamy pieniądze z RPO na odnawialne źródła energii. Województwo podlaskie potrzebuje dobrej energii powiedział marszałek Jerzy Leszczyński. OZE są dla nas niezbędne z powodu bezpieczeństwa. W obecnej perspektywie mamy najwięcej funduszy w historii przeznaczonych na działania związane z efektywnością energetyczną i wykorzystaniem OZE, ale wiemy też, że potrzebna jest dyskusja, jak te środki wykorzystać powiedział we wstępie do konferencji wicemarszałek Maciej Żywno. Podczas konferencji poznamy doświadczenia sąsiadów, co im wyszło, jakie błędy popełnili, jak możemy na tych błędach się uczyć. Mamy też swoje przykłady, naszych samorządów, które zostaną zaprezentowane na konferencji. Pewnie będzie jeszcze wiele takich spotkań. Ale zróbmy wszystko, by przerw w dostawie prądu w naszym województwie nie było. Mamy strategię energetyczną Mówił o tym Lutz Ribbe, dyrektor biura polityki ochrony przyrody w fundacji EURONATUR i członek Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, wskazując na Strategię Rozwoju Województwa Podlaskiego do roku 2020. Jej zapisy dotyczące energetyki są tożsame z założeniami Europejskiej Unii Energetycznej, czyli odejściem od kopalnych źródeł energii i przejściem do odnawialnych oraz rewolucją w strukturze produkcji energii, polegającą na decentralizacji jej źródeł i właścicieli. Unia Europejska chce też m.in. zapewnić bezpieczeństwo inwestycji w OZE, zredukować związane z nimi przeszkody prawne oraz wspierać energetykę obywatelską. Jak wykorzystywać OZE Adolf Mirowski z Instytutu Certyfikacji Emisji Budynków przedstawił ciekawe informacje na temat zanieczyszczenia powietrza, które powodują tradycyjne instalacje grzewcze, www.rpo.wrotapodlasia.pl 29

ZMIENIAMY PODLASKIE Podlaskie ma dobre warunki do produkcji energii z OZE np. kotły węglowe. Mówił też o tym, jakie instalacje są najbardziej efektywne energetycznie, jeśli chodzi o ogrzewanie budynków. Są to np. pompy ciepła. Z kolei Piotr Siniakowicz, burmistrz Siemiatycz pokazał uczestnikom wiele ciekawych inicjatyw związanych z energetyką odnawialną, które są realizowane w tym mieście. Oprócz biogazowni, która powstała dzięki dofinansowaniu z Regionalnego Programu Operacyjnego, funkcjonuje tam elektrownia fotowoltaiczna i mała elektrownia wodna. Miasto stawia też m.in. na termomodernizację budynków, wymianę źródeł ciepła czy montaż kolektorów słonecznych na domach mieszkańców. W Siemiatyczach założony został również klaster energii, który chce inwestować m.in. w elektrociepłownię na zrębki czy stworzyć modelowy budynek niskoenergetyczny. Przykład z sąsiadów Podczas konferencji swoimi doświadczeniami podzielili się goście z Niemiec. Stammbach to gmina licząca 9,5 tys. mieszkańców. Korzystamy z instalacji fotowoltaicznych, biogazowni, elektrowni wiatrowych mówił burmistrz Karl-Philipp Ehler. W gminie działa też spółka ciepłownicza, założona przez mieszkańców. Dzięki niej mają oni tańszą energię, pieniądze zostają w kasie samorządu, a inwestorzy spółki (czyli także mieszkańcy) mogą cieszyć się dodatkowymi zyskami. Jak podkreślał burmistrz, jest to dobre rozwiązanie zwłaszcza dla obszarów wiejskich. O rozwiązaniach w dziedzinie OZE w Bawarii i realizowanym tam projekcie w ramach Inicjatywy LEADER Region produkuje energię opowiedział Herbert Just, z Urzędu ds. Żywności, Rolnictwa i Leśnictwa w Münchberg. Klastry energii Warto zakładać klastry energii, które są odpowiedzią na rosnącą decentralizację rynku energii. Muszą to być jednak przedsięwzięcia dobrze przemyślane. Takie wnioski można było wyciągnąć z wystąpienia Daniela Raczkiewicza, prezesa IEN Energy i eksperta współpracującego z Ministerstwem Energii. Świetnym przykładem takiej inicjatywy jest klaster, który powstał w naszym regionie, a dokładnie w Michałowie. Klaster jest dobrym pomysłem do wdrożenia w województwie podlas- Stefan Krajewski, Członek Zarządu Województwa Podlaskiego Czy warto inwestować w OZE na wsi? Na to pytanie szukaliśmy odpowiedzi podczas kolejnego spotkania zorganizowanego przez urząd marszałkowski. Debata OZE na wsi dla zwykłego mieszkańca odbyła się 23 listopada. Wzięli w niej udział m.in. samorządowcy i mieszkańcy obszarów wiejskich. kim, bo jest to region rolniczy, a klaster może być zbudowany na biogazowni podsumował prezes Raczkiewicz. Na koniec uczestnicy spotkania mieli okazję się dowiedzieć, jakie wsparcie na energetykę odnawialną jest przewidziane w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020. Odbyła się też dyskusja dotycząca zaprezentowanych tematów. 30 Nr 4 (35) grudzień 2017

SPOTKANIA Gminy łączą siły na rzecz OZE Michałowo, Gródek i Zabłudów będą współpracować w dziedzinie energetyki odnawialnej Burmistrz Michałowa Włodzimierz Konończuk, burmistrz Zabłudowa Adam Tomanek i wójt Gródka Wiesław Kulesza, w obecności Wicemarszałka Województwa Podlaskiego Macieja Żywno i Starosty Powiatu Białostockiego Antoniego Pełkowskiego, podpisali w Michałowie, 7 listopada, list intencyjny dotyczący współpracy samorządów w dziedzinie energetyki odnawialnej. W wydarzeniu wzięli też udział Maciej Ciszewski z Dyrekcji Generalnej ds. Energii w Komisji Europejskiej i Lutz Ribbe z Komitetu Ekonomiczno-Społecznego UE i fundacji Euronatur. Wspólna deklaracja Samorządowcy zadeklarowali chęć podejmowania wspólnych działań na rzecz stworzenia lokalnego systemu energii cieplnej i elektrycznej, który będzie oparty na lokalnych zasobach energii, a także infrastrukturze (już istniejącej i tej, która powstanie w przyszłości) wykorzystującej energię odnawialną. Te działania mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego mieszkańcom, obniżenie kosztów korzystania z energii, a także ochronę środowiska i poprawienie jakości powietrza. Przedstawiciele samorządów uważają, że inwestowanie w odnawialne źródła energii to właściwy kierunek działań, który w przyszłości sprawi, że podlaskie gminy staną się samowystarczalne energetycznie. Doświadczenia z regionu pokazują, że tylko przy silnej reprezentacji, Podpisanie listu intencyjnego odbyło się w Urzędzie Miejskim w Michałowie www.rpo.wrotapodlasia.pl 31

ZMIENIAMY PODLASKIE gdy kilka gmin współpracuje razem jest szansa na lepsze pomysły, na lepsze rozwiązania, by jak najwięcej działań z OZE trafi ało do mieszkańców powiedział wicemarszałek Maciej Żywno. Na poziomie powiatu nie mamy takich podmiotów, które odpowiadałyby za rozwój energetyczny. Łączymy siły gmin, a powiat wydaje się dobrym patronem tego przedsięwzięcia. Chcielibyśmy, by w całym województwie takim patronem nad rozwojem energetycznym stały się powiaty. Starosta białostocki Antoni Pełkowski potwierdził, że widzi rolę powiatu jako mentora, który pomaga gminom. Ma też nadzieję, że współpraca będzie się rozwijać i do tej inicjatywy dołączą wszystkie gminy z powiatu białostockiego. Wicemarszałek Żywno przypomniał również, że w Regionalnym Programie Operacyjnym Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 jest ponad 760 mln zł na działania związane z gospodarką niskoemisyjną, w tym OZE. Mówił też o wspieraniu klastrów energii. Impuls rozwojowy Jeden z nich powstał właśnie w Michałowie, na bazie biogazowni i instalacji fotowoltaicznej, które otrzymały dofi nansowanie z RPOWP 2007-2013. Zaopatruje on w energię część obiektów w mieście. Klaster ma w planach kolejne inwestycje w energię elektryczną, cieplną i uzbrojenie terenów pod inwestycje, znajdujące się w pobliżu tych instalacji. Dadzą one miastu nowy impuls rozwojowy i przyciągną przedsiębiorców, którzy będą mogli korzystać z tańszej energii. Również w Rybołach, w gminie Zabłudów, działa biogazownia (dofi- nansowana z Regionalnego Programu Operacyjnego), która może stać się dobrą podstawą do rozwijania działalności związanej z energetyką odnawialną w gminie. Tego typu inwestycje mogą stać się ważnymi elementami lokalnego systemu energetycznego, który chcą stworzyć podlascy samorządowcy. Uczestnicy spotkania mieli okazję zwiedzić michałowską biogazownię 32 Nr 4 (35) grudzień 2017

PYTANIA I ODPOWIEDZI Nie wiesz? Zapytaj Kto może składać wnioski w ramach konkursu z poddziałania 7.2.1 Rozwój usług społecznych i zdrowotnych na rzecz osób zagrożonych wykluczeniem społecznym? O dofinansowanie projektu mogą się ubiegać wszystkie podmioty z wyłączeniem osób fizycznych, w tym jednostki samorządu terytorialnego lub ich jednostki organizacyjne, partnerstwo jednostek samorządu terytorialnego z jednostkami spoza sektora publicznego, instytucje pomocy i integracji społecznej, publiczne i prywatne instytucje opieki medycznej, jednostki organizacyjne systemów wsparcia rodziny i pieczy zastępczej, podmioty ekonomii społecznej oraz organizacje pozarządowe. Do kiedy można składać wnioski na nabór ogłoszony z działania 6.2 Ochrona wody i gleb? Na wnioski czekamy do 29 grudnia, do godziny 15.30. Przy czym nabór przeprowadzany jest w trybie konkursu ciągłego. Oznacza to, że jest podzielony na cykle. Cykl obejmuje: nabór wniosków w danym miesiącu kalendarzowym, skierowanie wniosków do oceny i ogłaszanie wyników po zakończeniu oceny wniosków z danego miesiąca. Nabór prowadzony jest do wyczerpania ustalonego limitu środków lub do zamknięcia konkursu uzasadnionego decyzją instytucji organizującej konkurs (czyli w tym wypadku urzędu marszałkowskiego). W przypadku wcześniejszego zamknięcia tego naboru na stronie internetowej www.rpo.wrotapodlasia.pl pojawi się stosowna informacja. Czy w tym terminie trzeba dostarczyć wersję papierową? Nie. W tym terminie, czyli do 29 grudnia, do godz. 15.30 należy przesłać wniosek o dofinansowanie w formie dokumentu elektronicznego za pomocą aplikacji Generator Wniosków Aplikacyjnych na lata 2014-2020 (GWA2014). Aplikacja jest dostępna na stronie: www.rpo.wrotapodlasia.pl. Ponadto wnioskodawca jest zobowiązany do dostarczenia dwóch egzemplarzy wniosku o dofinansowanie w wersji papierowej wraz z załącznikami w ciągu trzech dni roboczych, licząc od pierwszego dnia roboczego następującego po złożeniu wniosku przez aplikację GWA2014. www.rpo.wrotapodlasia.pl 33

ZMIENIAMY PODLASKIE Moje pytanie dotyczy poddziałania 8.2.1 Infrastruktura przedszkolna, kształcenia zawodowego i ustawicznego. W ramach tej inwestycji planujemy dostosowanie infrastruktury na potrzeby przedszkola oraz grup żłobkowych. Czy dofinansowanie może objąć całą inwestycję, czy powinniśmy przedstawić do dofinansowania tylko i wyłącznie koszty dotyczące infrastruktury związanej z utworzeniem przedszkola? Zgodnie z regulaminem konkursu (punkt 10) w ramach tego konkursu nie ma możliwości kwalifikowania wydatków związanych z utworzeniem infrastruktury dla grup wiekowych innych niż 3-4 lata. Żłobek lub grupy żłobkowe stanowią formę opieki nad dziećmi w wieku do lat 3, zatem koszty połączone z utworzeniem infrastruktury dla grup żłobkowych nie będą mogły zostać uznane za wydatki kwalifikowalne. Z tego względu koszty związane z utworzeniem infrastruktury przedszkolnej (wydatki kwalifikowalne) powinny zostać w projekcie wyodrębnione od kosztów infrastruktury przeznaczonej dla grup żłobkowych (wydatki niekwalifikowalne). W zależności od specyfiki zastosowanych w projekcie rozwiązań może to nastąpić np. poprzez przedłożenie osobnych kosztorysów dla każdej grupy kosztów oraz proporcjonalne rozdzielenie kosztów związanych z częściami wspólnymi w tym celu, aby ustalić wysokość kosztów kwalifikowalnych, należy przyjąć wskaźnik odpowiadający powierzchni użytkowej wykorzystywanej przez grupy dzieci 3-4 letnich w stosunku do tej, wykorzystywanej przez wszystkie grupy wiekowe. Z uwagi na dużą różnorodność projektów, nie narzucamy metodologii wyodrębniania i wyliczania wysokości kosztów kwalifikowalnych. Należy jednak pamiętać, że przyjęta przez wnioskodawcę metoda powinna zostać we wniosku precyzyjnie opisana wraz z uzasadnieniem jej wyboru. Proszę o wyjaśnienie, czy ograniczenie kwalifikowalności wydatków jedynie do wydatków związanych z utworzeniem infrastruktury wyłącznie dla grup wiekowych dzieci 3-4 letnich jest zamierzeniem celowym? Tak, wynika to z zapisów Umowy Partnerstwa (cel tematyczny 10. Inwestowanie w kształcenie, szkolenie oraz szkolenie zawodowe na rzecz zdobywania umiejętności i uczenia się przez całe życie) oraz Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego, zgodnie z którymi, jako nadrzędny cel wskazano zwiększenie odsetka dzieci w wieku 3-4 lata korzystających z edukacji przedszkolnej. Potwierdzeniem ukierunkowania na wsparcie tej grupy są kryteria wyboru projektów, które podkreślają konieczność dotarcia do tej grupy wiekowej, co powinno mieć odzwierciedlenie w przeprowadzonej analizie popytu. 34 Nr 4 (35) grudzień 2017

Regionalny Program Operacyjny Województwa Podlaskiego na lata 2014-2020 to program, za który w całości odpowiada samorząd województwa: od przygotowania, po wdrażanie i rozliczenie. Z Funduszy Europejskich otrzymaliśmy ponad 1,2 mld euro na rozwój naszego regionu, a w tym: 274 mln e uro na w gospo konkurenc zmacnian ie d yjn ar wą w przed ki działa ości podl s askie ln ię oś ć b biorst ranie j adaw wac inw 84 m ln eur o 208 mln euro h, roz czo-r estyc ozw wój ji w teren firmach, a innowacji ojoów in t a k że tw i wspiewesty orzen cyjny ie ch na pr z ność edsiębiorc zawo zatrud dow zość i ak ni tworz enie m enia wśró ą zwięk tywd os sza iej kując y pra sc opieki ób bezrob nie d c ności y, zakład la dzieci otnych, anie w osób gospo p dla pr darczej cz łasnej dzia oszuy szko acow łalników le firm nia na do stę leps pność tra nspor ze dro i spra to g zwłas wniejsze p i wojewód wą zkie zcza o łącze to kle is totne warowe, nia kolejow które dla ro e, są zw region oju gospo niezwydarki u 130 mln e uro 180 mln euro na i kw podnosz kszta alifikacji enie komp łce et p kacji od nia na w odnosze encji zjalne przedszk szystkich nie jakośc i ola eta i ro dosto zwój szko po szkoły pach edusowa lnic pon skich nie go d twa zawo adgimnao pot dowe przed rze go siębio rców b podla-, i rynk pracy u na go spoda prowa rewolucję rkę nisko energ e dz etycz misyjną stali s ić do tego ną,b ię 59 mln e uro (k y wy tw wialn órcam mieszkań tóra ma ych i c na ty i energii z y Podlask m zar e źród efekty iego abia eł o wno korzy ści energ li), zwięks dnaetycz stanie nej i w zanie w prz zielonej edsię energ ybiorst ii wach na sp ną int ójność sp egrac ołecz wb jęcie ardzo tru ję osób zn ną aktyw dnej s pracy ajdu ich ro czy kszt ytuacji jących się ałcen dzino p oprze ia i md z nych i zdro ostępu do ułatwienie podim usług niepe wotnych, społe oraz łnosp wspa czr r a c w ie n tworz enie p ych, a tak osób ż rz e biorst w spo edsięł e c z nych 29 na ro z mln e uro 57 mln e uro 179 mln e uro na oc pleks hronę śro gosp owe inw dowiska tywną odarki od estycje w kompa za z do od biórkę odp dami (np. kresie zysku s adów, in elekir inwes tycje ecyklingu stalacje w o ki wo zakresie dpadów), gospo dno-ś darcieko wej na inw infrastruk estyc turę p eduk je twa k acyjną, zd m.in. w in ubliczną ult row fr działa urowego, r otną, och astrukturę ewita nia, k ronę społe tóre będ lizację, a dziedzicą zap cznoś takż nych ci lokalne lanowane e różne Strate przez w ich giach Rozw Lokaloju wój lo ny nowy Kierowany kalny R ozwó instr prze ko w dwóc ument, wd z Społecz j Lokalność h r a w ż a o i p od laskim jewództw ny w ram, czyli ach R ach:, przy ku P lokaln ych, k zaangażow jawsko-po O tylmors tóre s aniu s cele i kim ame połe potrz eby s określają, czności ą mały ja ch ojc ważne w ic kie zyzna h ch

Główny Punkt Informacyjny Funduszy Europejskich ul. Poleska 89, parter 15-874 Białystok Infolinia: 8013 08013 tel.: 85 665 45 99, 665 43 02 fax: 85 665 44 74 e:mail: gpi@wrotapodlasia.pl Lokalny Punkt Informacyjny FE w Łomży Agencja Rozwoju Regionalnego S.A. w Łomży ul. M.C. Skłodowskiej 1 18-400 Łomża tel. 86 216 33 26, tel./fax 86 473 53 20 e-mail: lpi@podlaskie.org.pl Lokalny Punkt Informacyjny FE w Suwałkach Agencja Rozwoju Regionalnego ARES S.A. w Suwałkach ul. Osiedle II 6a 16-400 Suwałki tel. 87 563 02 11, tel./fax 87 563 02 74 e-mail: lpi@ares.suwalki.pl Zapraszamy: w poniedziałek, od 8:00 do 18:00 od wtorku do piątku, od 7:30 do 15:30