WYMAGANIA EDUKACYJNE na poszczególne oceny śródroczne i roczne Z BIOLOGII W KLASIE I GIMNAZJUM Program nauczania biologii w gimnazjum PULS ŻYCIA autor: Anna Zdziennicka Program realizowany przy pomocy podręcznika PULS ŻYCIA cz. I autorzy: Małgorzata Jefimow, Marian Sęktas rok szkolny 2015/16
Wymagania edukacyjne na poszczególne oceny śródroczne i roczne Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra potrafi korzystać z poszczególnych charakteryzuje wybrane dziedziny źródeł wiedzy biologii wymienia poziomy rozróżnia próbę kontrolną i badawczą wymienia i opisuje etapy metody posługuje się właściwymi źródłami naukowej wiedzy biologicznej podczas podaje funkcje poszczególnych rozwiązywania problemów organelli nazywa części mikroskopu posługuje się mikroskopem dokonuje obserwacji preparatów wyjaśnia, czym zajmuje się mikroskopowych systematyka odróżnia pod mikroskopem, na podaje kryteria wyróżnienia pięciu schemacie, zdjęciu lub po opisie królestw poszczególne składniki komórki i omawia różnice między organizmami opisuje ich rolę samożywnymi a cudzożywnymi posługuje się prostym kluczem do wymienia czynniki niezbędne do oznaczania gatunków organizmów samożywnych charakteryzuje dawne i nowe sposoby i cudzożywnych klasyfikacji organizmów omawia różne sposoby oddychania określa warunki przebiegu fotosyntezy rozróżnia wymianę gazową ocenia, czy dany organizm jest i oddychanie wewnątrzkomórkowe samożywny, czy cudzożywny rozpoznaje sposoby rozmnażania się uzasadnia, że oddychanie jest procesem organizmów niezbędnym do wyjaśnia, na czym polega rozmnażanie wykazuje, że podczas fermentacji bezpłciowe drożdże wydzielają dwutlenek węgla omawia różnice między rozwojem charakteryzuje rodzaje rozmnażania prostym a złożonym stosuje w praktyce wiadomości podaje charakterystyczne cechy dotyczące rozmnażania wegetatywnego budowy bakterii i wirusów charakteryzuje wybrane czynności podaje przykłady bakterii i wirusów życiowe bakterii określa znaczenie bakterii w przyrodzie wymienia choroby bakteryjne i i gospodarce człowieka wirusowe omawia czynności życiowe charakteryzuje poszczególne grupy poszczególnych grup protistów protistów wymienia wspólne cechy organizmów wyjaśnia, że glony to grupa ekologiczna, zaliczanych do glonów do której należą przedstawiciele trzech omawia znaczenie glonów królestw podaje przykłady dziedzin biologii wymienia źródła wiedzy biologicznej wyjaśnia, do czego służą atlasy i klucze wymienia cechy organizmów żywych wskazuje komórkę jako podstawową jednostkę organizacji wymienia struktury budowy komórki roślinnej, zwierzęcej, grzyba i bakterii wyciąga wnioski dotyczące komórkowej budowy organizmów na podstawie obserwacji preparatów wymienia jednostki klasyfikacji biologicznej wyjaśnia, co to jest podwójne nazewnictwo określa, czym jest odżywianie wymienia podstawowe sposoby odżywiania się organizmów określa, czym jest oddychanie wyjaśnia, na czym polega wymiana gazowa wskazuje mitochondrium jako miejsce, w którym zachodzi utlenianie przedstawia oddychanie tlenowe i fermentację jako procesy dostarczające energii określa, czym jest rozmnażanie wyróżnia rozmnażanie płciowe i bezpłciowe i podaje przykłady bakterii i wirusów rozpoznaje i podaje nazwy form morfologicznych bakterii widocznym na ilustracji protistów podaje znaczenie czynności życiowych organizmu objaśnia zasadę stopniowego komplikowania się poziomów organizacji wykorzystuje różne źródła i metody pozyskiwania informacji wykonuje proste preparaty mikroskopowe wykorzystuje atlasy do rozpoznawania pospolitych gatunków organizmów omawia budowę i funkcje organelli komórkowych analizuje różnice między poszczególnymi typami komórek, porównuje ich budowę ocenia sztuczne i naturalne systemy podziału organizmów wymienia substraty i produkty fotosyntezy, zapisuje równanie (słownie) wyjaśnia, na czym polega fotosynteza porównuje oddychanie tlenowe i beztlenowe oraz fotosyntezę omawia znaczenie fermentacji zapisuje słownie równanie reakcji oddychania tlenowego i beztlenowego posługuje się pojęciami związanymi z rozmnażaniem wymienia cechy, którymi wirusy różnią się od organizmów zbudowanych z komórek ocenia znaczenie bakterii i wirusów wymienia choroby wywoływane przez protisty przedstawia znaczenie protistów w przyrodzie i dla człowieka analizuje wpływ zakwitów glonów na inne organizmy w środowisku
wymienia grupy organizmów należących do protistów wskazuje środowisko glonów i podaje przykłady organizmów należących do glonów podaje przykłady grzybów i porostów opisuje budowę grzybów wymienia sposoby rozmnażania się grzybów wskazuje miejsca występowania grzybów i porostów wyjaśnia, czym jest tkanka podaje przykłady tkanek roślinnych podaje problem badawczy wybranego doświadczenia wymienia podstawowe funkcje korzenia rozpoznaje systemy korzeniowe omawia funkcje łodygi podaje nazwy elementów budowy zewnętrznej łodygi wymienia funkcje i budowę liści rozpoznaje liście pojedyncze i złożone mszaków, paprotników, roślin nasiennych podaje nazwy organów mszaków i paproci rozpoznaje mszaki, paprotniki, nagonasienne, okrytonasienne wśród innych roślin podaje nazwy elementów budowy kwiatu rozróżnia kwiat i kwiatostan wymienia rodzaje tkanek zwierzęcych wyjaśnia, co to są gąbki gąbek i parzydełkowców podaje miejsce występowania gabek i w omawia czynności życiowe grzybów podaje przykłady znaczenia grzybów w rozpoznaje porosty jako organizmy zbudowane z grzybni i glonu dokonuje podziału tkanek roślinnych wymienia cechy budowy i funkcje poszczególnych tkanek roślinnych planuje i określa warunki doświadczenia biologicznego rozpoznaje modyfikacje korzeni omawia budowę zewnętrzną korzenia rozróżnia rodzaje łodyg wymienia i rozpoznaje różne modyfikacje liści omawia znaczenie mszaków w wyjaśnia rolę poszczególnych organów mszaków i paprotników wymienia przystosowania roślin nagonasiennych do warunków omawia znaczenie roślin nagonasiennych i okrytonasiennych w wymienia sposoby rozsiewania nasion i owoców przedstawia budowę nasienia rozróżnia owoce pojedyncze i złożone na podstawie obserwacji okazów porównuje cechy morfologiczne glonów i roślin lądowych określa najważniejsze funkcje poszczególnych tkanek zwierzęcych podaje rozmieszczenie przykładowych tkanek zwierzęcych w organizmie omawia znaczenie gąbek i parzydełkowców w przyrodzie glonów charakteryzuje budowę grzybów owocnikowych omawia sposoby rozmnażania się grzybów analizuje znaczenie grzybów w charakteryzuje budowę, rozmieszczenie i funkcje poszczególnych tkanek roślinnych wykonuje preparat ze skórki cebuli i rozpoznaje w nim tkankę okrywającą analizuje budowę wewnętrzną korzenia jako funkcjonalnej całości rysuje różne systemy korzeniowe przeprowadza doświadczenia biologiczne rozróżnia typy ulistnienia łodygi rozpoznaje rodzaje unerwienia liści rysuje mech i podpisuje jego organy charakteryzuje skrzypy, widłaki i paprocie analizuje cykl rozwojowy sosny rozpoznaje rodzime gatunki nasiennych omawia funkcje poszczególnych elementów budowy kwiatu i określa ich rolę w rozmnażaniu płciowym analizuje cykl rozwojowy roślin okrytonasiennych opisuje warunki niezbędne do procesu kiełkowania charakteryzuje budowę poszczególnych tkanek zwierzęcych rysuje schemat komórki nerwowej i opisuje poszczególne elementy jej budowy ocenia znaczenie glonów w przyrodzie i gospodarce człowieka wyjaśnia zależność między głębokością a występowaniem określonych grup glonów wykazuje znaczenie mikoryzy dla grzyba i rośliny określa znaczenie poszczególnych komponentów w budowie plechy porostu proponuje sposób badania czystości powietrza, znając wrażliwość porostów na zanieczyszczenia rozpoznaje i podaje nazwy różnych form morfologicznych porostów wykazuje związek budowy wskazanej tkanki z jej funkcją rozpoznaje tkanki widoczne na przekrojach organów roślinnych wyjaśnia sposób pobierania wody przez roślinę opisuje doświadczenia biologiczne, zgodnie z terminologia naukową charakteryzuje modyfikacje korzeni i podaje przykłady omawia funkcje poszczególnych modyfikacji liści i podaje przykłady analizuje cykl rozwojowy mszaków i paproci charakteryzuje modyfikacje łodygi i podaje przykłady wyjaśnia, dlaczego mszaki są najprostszymi roślinami lądowymi rozpoznaje rodzime gatunki grzybów, roślin i zwierząt dowodzi związku budowy roślin nagonasiennych ze środowiskiem ich wykazuje związek budowy kwiatu ze
parzydełkowców płazińców i nicieni rozpoznaje na ilustracji płazińce i nicienie podaje miejsce występowania płazińców i nicieni charakteryzuje tasiemce i glisty jako pasożyty układu pokarmowego omawia drogi zakażenia pasożytniczymi płazińcami i nicieniami i jak zapobiegać zakażeniu rozpoznaje pierścienice wśród innych zwierząt podaje miejsce występowania pierścienic, stawonogów i mięczaków rozpoznaje stawonogi wśród innych zwierząt rozpoznaje na ilustracji przeobrażenie zupełne i niezupełne owadów rozpoznaje ślimaki, małże i głowonogi wśród innych zwierząt mięczaków określa pokrycie ciała bezkręgowców i kręgowców podaje miejsce występowania ryb, płazów, gadów charakteryzuje budowę ryby określa środowiska płazów charakteryzuje płazy wymienia stadia rozwojowe żaby podaje po dwa przykłady płazów ogoniastych i bezogonowych określa środowisko gadów charakteryzuje gady podaje cztery przykłady gadów występujących w Polsce wskazuje na ilustracji elementy budowy tasiemca pierścienic budowy skorupiaków, owadów,pajęczaków wymienia części ciała ślimaków, małży i głowonogów wymienia funkcje szkieletu bezkręgowców podaje przykłady szkieletów bezkręgowców wymienia przystosowania ryb do w wodzie określa rodzaj zapłodnienia u ryb wymienia przystosowania płazów do w wodzie i na lądzie wyjaśnia, na czym polega hibernacja omawia cykl rozwojowy żaby wymienia przystosowania gadów do na lądzie omawia znaczenie błon płodowych w rozwoju gadów wymienia narządy zmysłów gadów wymienia przystosowania budowy ptaków do lotu omawia różnice pomiędzy gniazdownikami i zagniazdownikami oraz podaje ich przykłady wyjaśnia rolę gruczołów potowych i włosów w termoregulacji podaje przykłady gatunków ssaków rozróżnia uzębienie drapieżnika i roślinożercy wymienia przystosowania ssaków do zajmowania różnych siedlisk życiowe gąbek i parzydełkowców dowodzi, że tasiemce są przystosowane do pasożytniczego trybu omawia różnice między płazińcami a nicieniami charakteryzuje układ krwionośny pierścienic dowodzi, że owady są przystosowane do w środowisku lądowym życiowe mięczaków wyjaśnia zasady funkcjonowania otwartego układu krwionośnego porównuje budowę ślimaków, małży i głowonogów porównuje układ krwionośny bezkręgowców i kręgowców ryb rozpoznaje przedstawicieli ryb i wskazuje ich cechy płazów charakteryzuje płazy ogoniaste i bezogonowe rozpoznaje przedstawicieli płazów i gadów charakteryzuje funkcje poszczególnych błon płodowych rozpoznaje przedstawicieli gadów i ptaków rozpoznaje przedstawicieli ptaków i charakteryzuje funkcje skóry omawia zalety pęcherzykowej budowy sposobem zapylania charakteryzuje sposoby rozsiewania nasion i owoców oraz przedstawia rolę owocu w tym procesie rozpoznaje pod mikroskopem lub na ilustracji rodzaje tkanek zwierzęcych wykazuje związek budowy gąbek i parzydełkowców ze środowiskiem ich życiowe płazińców i nicieni charakteryzuje symetrię ciała płazińców życiowe pierścienic i stawonogów projektuje doświadczenie wykazujące znaczenie dżdżownic w użyźnianiu gleby wykazuje związek budowy mięczaków ze środowiskiem ich charakteryzuje sposoby poruszania się poszczególnych grup mięczaków rozpoznaje wybrane gatunki bezkręgowców i kręgowców porównuje budowę bezkręgowców i kręgowców charakteryzuje wymianę gazową u ryb porównuje układ krwionośny ryby i dżdżownicy wykazuje związek trybu płazów z ich zmiennocieplnością wykazuje związek budowy płazów ze środowiskami ich analizuje pokrycie ciała gadów w aspekcie ochrony przed utratą wody wykazuje związek budowy gadów ze środowiskiem ich wykazuje związek między sposobem rozmnażania i typem rozwoju a środowiskiem gadów
charakteryzuje ptaki wymienia ptaki różnych środowisk rozpoznaje rodzaje piór ptaków wymienia elementy budowy jaja wyjaśnia konieczność migracji ptaków omawia charakterystyczne cechy ssaków podaje przykłady siedlisk zajmowanych przez ssaki rozróżnia ssaki wśród innych zwierząt rozróżnia ssaki wodne i lądowe wymienia narządy zmysłów ssaków płuc porównuje budowę ssaków wodnych i lądowych wymienia przedstawicieli poznanych grup organizmów charakteryzuje poszczególne elementy budowy jaja wykazuje związek między przebiegiem wymiany gazowej u ptaków a ich przystosowaniem do lotu wykazuje związek między funkcjonowaniem poszczególnych narządów zmysłów a trybem ocenia znaczenie ssaków w życiu i gospodarce człowieka klasyfikuje gatunki roślin i zwierząt do odpowiednich grup systematycznych wymienia znaczenie poznanych grup organizmów w środowisku przyrodniczym i dla człowieka na podstawie charakterystycznych cech potrafi zidentyfikować nieznany organizm jako przedstawiciela jednej z poznanych grup organizmów porównuje cechy morfologiczne, środowisko i tryb parzydełkowców, płazińców, nicieni, pierścienic, skorupiaków, owadów, pajęczaków, mięczaków, ryb, płazów, gadów, ptaków, ssaków pod kątem pokrycia ciała, narządów wymiany gazowej, ciepłoty ciała, rozmnażania i rozwoju. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który opanował wymagania na ocenę bardzo dobrą i dodatkowo: samodzielnie poszukuje i wykorzystuje informacje zawarte w różnych źródłach samodzielnie przeprowadza i opisuje doświadczenia biologiczne samodzielnie wykonuje twórcze zadania o podwyższonym stopniu trudności, wykraczające poza realizowany na lekcjach materiał programowy, posiada wiedzę i osiąga umiejętności wymagane do udziału w szkolnych i pozaszkolnych konkursach z biologii