KANCELARIA SEJMU BIURO STUDIÓW I EKSPERTYZ WYDZIAŁ ANALIZ EKONOMICZNYCH I SPOŁECZNYCH Opinia o projekcie ustawy o krwiodawstwie i krwiolecznictwie (Druk Sejmowy nr 1617) Wrzesień 1996 Grzegorz Ciura Informacja Nr 411 Ustawowe zapewnienie warunków bezpieczeństwa zdrowotnego dawcom i biorcom krwi, systemowe działania w celu upowszechniania pobierania krwi od honorowych (bezpłatnych) dawców krwi, doprowadzenie do samowystarczalności Polski w pozyskiwanie krwi i jej preparatów to główne cele przedkładanego projektu ustawy o krwiodawstwie i krwiolecznictwie. Autor informacji skupił się głównie na próbie odpowiedzi na pytanie, czy przepisy projektu ustawy zapewniają realizację postawionych celów? W informacji zawarte są zatem głównie uwagi do przepisów, które - zdaniem autora - nie zapewniają realizacji stawianych celów.
BSE 1 I. UWAGI OGÓLNE 1. Zakres regulacji Przedstawiony w druku 1617 rządowy projekt ustawy o krwiodawstwie i krwiolecznictwie stanowi inicjatywę, mającą na celu ustanowienie ustawowej podstawy dla funkcjonowania "służby krwi". Projekt ustawy ma na celu określenie: zasad pobierania i przechowywania, przetwarzania krwi, obrotu krwią i preparatami krwiopochodnymi, warunków zapewniających dostępność preparatów przygotowywanych z krwi, ich odpowiednią jakość oraz bezpieczne stosowanie, zadań i organizacji publicznej służby krwi (art. 1). Projekt ustawy podzielony jest na osiem rozdziałów (w tym przepisy przejściowe i końcowe), w których określa się: - czym jest publiczna służba krwi, w jaki sposób jest zorganizowana (rozdział li 6), - kto może być dawcą i jakie prawa mu przysługują (rozdz. 2), - zasady i procedury stosowane przy pobieraniu krwi (rozdz. 3), - zasady obrotu preparatami krwiopochodnymi (rozdz. 4), - procedury i wymogi w stosunku do osób dokonujących przetaczania krwi (krwiolecznictwo - rozdz. 5), - przepisy karne za łamanie postanowień ustawy (rozdz. 7). Zgodnie z przepisami projektu pobieranie krwi jest oparte na zasadzie dobrowolnego i honorowego oddawania krwi (z wyjątkami zawartymi w ustawie). Krew może być pobierana jedynie w celach diagnostycznych, leczniczych lub naukowo-badawczych. Główne zadania związane z realizacją celów ustawy spoczywają na jednostkach organizacyjnych publicznej służby krwi, w skład której wchodzą w porządku hierarchicznym: - Narodowe Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa (szczebel centralny), któremu podporządkowane są: - regionalne ośrodki krwiodawstwa i krwiolecznictwa (szczebel średni, nadzorujący punkty krwiodawstwa) i - punkty krwiodawstwa. Wzrośnie zatem stopień centralizacji służby krwi, wzmocni się jej podporządkowanie Ministrowi Zdrowia i Opieki Społecznej. W rozdziale 2 - Dawcy krwi, znajdują się przepisy określające uprawnia i przywileje dawców krwi. Można zatem zastanowić się czy nie warto zmienić tytułu rozdziału, dostosowując go do treści przepisów w nim zawartych. W kolejnych rozdziałach tego projektu regulowane zasady pobierania, wy-
2 BSE twarzania i obrotu preparatami krwiopochodnymi oraz krwiolecznictwa. Zgodnie z przepisami określającymi zasady pobierania krwi (rozdz. 3), może ono nastąpić wyłącznie w jednostkach publicznej służby krwi (art. 13 ust. 1; przepis ust. 2 tego art. określa wyjątek od tej reguły). Określono warunki, w jakich dopuszczalne jest pobranie krwi. Narodowe Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa ustali szczegółowe wymagania dotyczące: - stanu zdrowia kandydatów na dawcę i dawców krwi, - badań lekarskich i pomocniczych badań diagnostycznych kandydatów na dawców i dawców krwi, - przeciwwskazania do pobrania krwi, dopuszczalną ilość i częstotliwość oddania krwi, - warunków dopuszczalności zabiegu uodpornienia w celu uzyskania surowic diagnostycznych lub leczniczych. W rozdziale tym określono także ogólne zasady sporządzania i udostępniania dokumentacji medycznej kandydata i dawcy krwi (szczegóły określi MZiOS). Nadanie rangi ustawowej przepisom wpływającym na bezpieczeństwo krwiodawców należy ocenić bardzo pozytywnie. Rozdział 4 projektu ustawy reguluje sprawy związane z wytwarzaniem i obrotem preparatami krwiopochodnymi. Najważniejsze z postanowień tego rozdziału to: - ograniczenie wytwarzania preparatów krwiopochodnych wyłącznie do jednostek organizacyjnych publicznej służby krwi, - wprowadzenie Rejestru Preparatów Krwiopochodnych i Osoczopochodnych, - odpłatność za krew i preparaty krwiopochodne wydawane przez jednostki organizacyjne służby krwi. Niejasne - moim zdaniem - są przepisy dotyczące obrotu preparatami krwiopochodnymi pochodzącymi z zagranicy. Czy projektodawca dopuszcza możliwość konkurencji na rynku krajowym między preparatami krajowymi i zagranicznymi? Pytanie, jakie nasuwa się po lekturze tego rozdziału, a na które nie ma odpowiedzi w treści uzasadnienia do projektu jest następujące: czy fakt, że preparat krwiopochodny pochodzi z zagranicy jest dostateczną przesłanką dla odrębnych uregulowań obrotu nim? W rozdziale 5 - dotyczącym krwiolecznictwa - ustawowo zagwarantowano pacjentom, że zakład opieki zdrowotnej nie może uzależnić stosowania krwi lub preparatu krwiopochodnego od oddania krwi przez inne osoby. Określono także wymagania w stosunku do personelu medycznego biorącego udział przy przetaczaniu krwi (przetoczenia może dokonać lekarz lub - w określonych warunkach - odpowiednio przeszkolona pielęgniarka). Projekt ustawy zawiera również rozdział wprowadzający określone kary za
BSE 3 działania naruszające przepisy ustawy. 2. Powody regulacji ustawowej krwiodawstwa i krwiolecznictwa W uzasadnieniu do projektu wskazuje się na brak umocowania ustawowego zarówno organizacji służby krwi jak i zasad kwalifikowania dawców, metod pobierania krwi i osocza oraz warunków tworzenia i prowadzenia wytwórni preparatów krwiopochodnych. "Przed wejściem w życie w 1991 r. ustawy o zakładach opieki zdrowotnej jednostki organizacyjne służby krwi były uznawane za zakłady społecznej służby zdrowia, min. w przepisach zatrudnieniowo-płacowych i niektórych innych. Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej nie uznała jednostek organizacyjnych służby krwi za zakłady opieki zdrowotnej, ponieważ jednostki te nie udzielają świadczeń zdrowotnych w większym zakresie. Ich podstawowym zadaniem jest bowiem pobieranie krwi, jej przechowywanie, przetwarzanie w preparaty oraz dystrybucja. W rezultacie powstała luka prawna" 1. Można stwierdzić generalnie, że projektodawca porusza tu ogólny problem związany z prawnym uregulowaniem sfery ochrony zdrowia w Polsce. Wiąże się on przede wszystkim z brakiem ustawowego umocowania urzędu Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej. W wyniku braku ustawy o MZiOS minister nie może regulować (poprzez akty wykonawcze) wielu kwestii, które właściwie nie wymagają aktu prawnego rangi ustawy. Mogłyby one być regulowane przez Ministra Zdrowia na podstawie delegacji zawartych w ustawie o tym urzędzie. Ten aspekt sprawy porusza także projektodawca w uzasadnieniu wskazując, że regulacje ustawowe tego zagadnienia w innych krajach - jak dotychczas - są rzadkie i stosunkowo nowe. Z uwagi jednak na podane wyżej braki uregulowań ustawowych wydaje się konieczne - zdaniem projektodawcy - pilne uregulowanie problematyki krwiodawstwa i krwiolecznictwa. W opinii autorów projekt ustawy jest próbą kompleksowego ujęcia prawnych aspektów tej problematyki uwzględniającą zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia, rekomendację Komitetu Ministrów Rady Europy oraz Kodeks etyki w krwiodawstwie i transfuzjologii Międzynarodowego Towarzystwa Transfuzjologii. Jednocześnie projektodawca podkreśla, że mimo wielu luk prawnych pozbawiających służbę krwi w Polsce należytych prawnych instrumentów działania stosuje ona w pełni wyżej wymienione zalecenia. Drugim czynnikiem mającym znaczenie dla powstania tej regulacji jest zmiana zasad organizacji służby krwi. Zgodnie z przepisami zawartymi w projekcie tworzy się publiczną służbę krwi (art. 4 i rozdział 6 - Organizacja publicznej służby krwi). Publiczna służba krwi składałaby się z trzech elementów: - Narodowego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa, - regionalnych ośrodków krwiodawstwa i krwiolecznictwa, 1 Uzasadnienie do projektu, s. 2
4 BSE - punktów krwiodawstwa. W uzasadnieniu do tych regulacji wskazuje się na następujące zmiany w stosunku do dotychczasowych zasad funkcjonowania służby krwi: - nadanie służbie krwi "przymiotu publicznego", w miejsce dotychczas "państwowego", - ustawowe określenie organizacji i zadań, - utworzenie Narodowego Centrum Krwiodawstwa i Krwiolecznictwa wykonującego oprócz zadań ściśle medycznych i naukowo-badawczych funkcje administracyjne, koordynacyjne, kontrolne i nadzorcze, uprawnionego do wydawania w sprawach fachowo-medycznych wskazań dla wszystkich jednostek organizacyjnych służby krwi. Projektodawca podkreśla tu zgodność tego typu działań z kierunkiem reformy administracji centralnej polegającym m.in. na przekazaniu niektórych zadań administracyjnych wyspecjalizowanym ośrodkom podległym ministrom i odpowiadających za swoją działalność przed ministrem. W przypadku krwiodawstwa i krwiolecznictwa jest to szczególnie uzasadnione z uwagi na realizację zadań wymagających wiedzy medycznej o wysokim stopniu specjalizacji - czytamy w uzasadnieniu, - przekształcenie dotychczasowych wojewódzkich stacji krwiodawstwa w regionalne ośrodki krwiolecznictwa. Nie wiąże się to ze zmianami strukturalnymi (dotychczas funkcjonuje 21 stacji wojewódzkich), zmieni to zasadę podporządkowania i finansowania (dotychczas wojewódzkie stacje krwiodawstwa są finansowane z budżetu wojewodów, po wprowadzeniu przepisów ustawy byłyby finansowane z budżetu MZiOS) tych jednostek. Pozwoli to na ujednolicenie zadań ośrodków i sposobu ich realizacji; będą one finansowane z budżetu centralnego, - jednostki organizacyjne służby krwi mają działać w oparciu o zasadę "non profit", - utrzymanie punktów krwiodawstwa w dotychczasowej strukturze organizacyjnej (szpitalach publicznych), - upoważnienie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej do wydania w porozumieniu z MPiPS przepisów zatrudnieniowo-płacowych dla pracowników Narodowego Centrum i regionalnych ośrodków (podobnie jak w ustawie o zakładach opieki zdrowotnej. Powyższa struktura organizacyjna i zadania poszczególnych szczebli wynikają z dotychczasowej praktyki, można więc przypuszczać, że nie będą powodować większych kłopotów związanych z wprowadzeniem tych przepisów. Trudno zatem mówić o zasadniczych zmianach struktury i organizacji służby krwi, na które powołuje się projektodawca w uzasadnieniu do projektu. Koncepcją, która może budzić pewne pytania czy też wątpliwości co do przystawalności do planowanych struktur publicznej służby krwi i funkcjonalności tego rozwiązania jest zachowanie punktów krwiodawstwa w strukturach organizacyjnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej. Podam tu dwa przykłady działań, które mogą takie wątpliwości powodo-
BSE 5 wać. Pierwszy łączy się z ustawowym zakazem wymuszania (art. 31 projektu) oddawania krwi na rzecz osoby jej potrzebującej. Projekt wprowadza zasadę dobrowolnego i honorowego krwiodawstwa, jako podstawę zaspokajania popytu na krew, co jest rozwiązaniem bezdyskusyjnym. W związku z tym powstaje pytanie: czy przedkładany projekt zawiera przepisy, które chroniłyby przed praktykami sprzecznymi z art. 31 projektu? Obecnie "wymuszanie" od osób bliskich oddania krwi dla osoby jej potrzebującej nie polega przecież na bezwzględnym uzależnieniu transfuzji od spełnienia tego warunku. Zwykle jest to sugestia poparta prośbą dostarczenia "zaświadczenia" z punktu krwiodawstwa o oddaniu krwi dla danego pacjenta, które to zaświadczenie przedkłada się w danym oddziale szpitala. W przypadku funkcjonowania punktów krwiodawstwa w strukturach zakładu opieki zdrowotnej tego typu praktyka może być kontynuowana, z tą tylko zmianą, że oddający krew będzie traktowany jako dawca honorowy. Sposób dokumentowania może polegać na przedstawieniu legitymacji "Honorowego dawcy krwi" potwierdzającej oddanie krwi w danym punkcie krwiodawstwa. Należy podkreślić, że bardzo trudno jest ustawowo zagwarantować całkowitą dobrowolność oddania krwi w takich przypadkach jak wymienione wyżej, gdyż naciski, które mogą być wywierane na dawcę mają charakter nieformalny. Artykuł 14 projektu stanowi tu gwarancję prawną dla dobrowolnego pobrania krwi od dawcy (ust. 1 pkt 1: "kandydat na dawcę krwi i dawca krwi, z zastrzeżeniem ust. 2, ma pełną zdolność do czynności prawnych i wyraził każdorazowo, w obecności lekarza, pisemną zgodę na pobranie krwi"). Punkt drugi gwarantuje, że zgoda ta wyrażana jest po zapoznaniu się z możliwymi następstwami tego zabiegu. Jednak projekt nie zawiera przepisów, określających odpowiedzialność np. lekarzy za "wymuszenia" oddania krwi. Dopóki nie osiągniemy - poprzez działania wymienianych w projekcie instytucji - takiego stanu świadomości społeczeństwa dotyczącej honorowego krwiodawstwa, który zapewniłby stałą przewagę podaży krwi oddawanej honorowo nad popytem, dopóty zagrożenie "wymuszaniem" będzie istnieć. Drugim przykładem, stanowiącym podstawę do wyrażenia wątpliwości dotyczących usytuowania punktów krwiodawstwa w zakładach opieki zdrowotnej (szpitalach publicznych) jest wprowadzenie zasady odpłatności za wydawanie krwi i preparatów krwiopochodnych przez jednostki organizacyjne publicznej służby krwi (art. 28 ust. 1 projektu). Równocześnie, zgodnie z ust. 2 tegoż artykułu, krew i preparaty krwiopochodne wydawane przez punkt krwiodawstwa publicznego zakładu opieki zdrowotnej na potrzeby diagnostyczne i lecznicze tego zakładu są bezpłatne. Ustęp 3 mówi iż: opłatę za wydawaną krew i preparaty krwiopochodne ustala jednostka organizacyjna publicznej służby krwi w wysokości nie przekraczającej rzeczywistych kosztów pobrania krwi, jej przetwarzania, opakowania, oznakowania i transportu krwi, a także preparatów krwiopochodnych.
6 BSE Sposób ustalania opłat za krew i preparaty krwiopochodne określi Minister Zdrowia i Opieki Społecznej. Zgodnie z powyżej cytowanym artykułem projektu ustawy, może występować sytuacja, w której koszty pobrania krwi (a przez to jej cena) lub preparatów krwiopochodnych pochodzących z jednostek zewnętrznych będą wyższe niż cena punktu krwiodawstwa - jednostki organizacyjnej zakładu opieki zdrowotnej. W takim przypadku naturalnym staje się (dla obniżenia kosztów funkcjonowania) korzystanie wyłącznie z punktu stanowiącego część tego zakładu. Konsekwencją powyższych przesłanek będzie nacisk na akwizycję jak największej liczby krwiodawców do punktu wewnątrzzakładowego. Może to powodować wywieranie presji na osoby bliskie pacjentów leczących się w tym zakładzie opieki zdrowotnej aby oddawali krew. Wyżej wymienione wątpliwości są tylko hipotetyczne. Tego typu sytuacje nie muszą wystąpić w praktyce. Jednak w toku prac legislacyjnych należy dążyć do wyjaśnienia tych zastrzeżeń, znalezienia odpowiedzi na pytanie, czy całkowite wyłączenie punktów krwiodawstwa ze struktury organizacyjnej zakładów opieki zdrowotnej nie byłoby rozwiązaniem bardziej funkcjonalnym (pod względem realizacji zamierzeń proponowanej ustawy)? Jakie byłyby skutki finansowe wyprowadzenia punktów krwiodawstwa ze struktur szpitali publicznych? II. UWAGI SZCZEGÓŁOWE Art. 3 projektu wprowadza jako podstawową zasadę pobierania krwi - dobrowolność i honorowość oddawania krwi (z określonymi w ustawie wyjątkami). Można zatem postawić pytanie, czy w związku z tym przepisem nie zmniejszy się liczba dawców krwi i czy przepisy ustawy stanowią gwarancję samowystarczalności Polski w zaopatrzenie w krew? Pytania te wiążą się z niedoskonałością statystyk dotyczących krwiodawstwa. W statystyce (jaką posługuje się służba krwi) honorowymi dawcami krwi są zarówno osoby oddające krew na rzecz osoby bliskiej ("dawcy rodzinni") jak i inne -oddające krew bez żadnego zewnętrznego nacisku ("dawcy honorowi). Dominującą grupą krwiodawców są honorowi dawcy krwi (457 tys. w 1995 r., 96,2% ogółu dawców, patrz aneks). Wprowadzenie zakazu "wymuszania" oddawania krwi może spowodować zmniejszenie liczby dawców honorowych. Obawa jest uzasadniona ponieważ w ostatnich latach występuje zjawisko zmniejszania się liczby dawców (patrz Aneks). Głównym zarzutem jaki można postawić regulacjom zaproponowanym w projekcie jest właśnie brak przepisów, które stanowiłyby podstawę dla działań organizacyjnych, mających na celu zapewnienie w kraju samowystarczalności pozyskiwania krwi i preparatów krwiopochodnych.
BSE 7 Art. 9 ze względu na materię, której dotyczy należałoby rozpatrywać w powiązaniu z przepisami projektów ustaw o ubezpieczeniu zdrowotnym. Co prawda takiego wymogu formalnego nie ma, lecz przepis tego artykułu (jego treść) wchodzi merytorycznie w zakres regulowany ustawą o ubezpieczeniu zdrowotnym. Można także zadać pytanie do punktu 4 tego artykułu: czy przewiduje się sytuacje leczenia krwią i preparatami krwiopochodnymi odpłatnie? Art. 19 ust. 1 wymaga wyjaśnienia. Z jego treści w powiązaniu z art. 18 wynikałoby, że z wnioskiem o wpis preparatu krwiopochodnego pochodzącego z zagranicy do rejestru występuje wytwórca, a nie podmiot sprowadzający. Czy takie są intencje projektodawcy? Uwagi może wywoływać także przepis ustępu 5 w odniesieniu do preparatów pochodzących z zagranicy. W powiązaniu z art. 23 i 26 należy się zastanowić czy nie należałoby w ust. 5 art. 19 określić minimalną normę czasową, na którą udziela się wpisu do rejestru. Zapewniłoby to większą gwarancję stabilności importerowi, co w przypadku stosowania opłat za wpis do rejestru może mieć znaczenie. W art. 35 ust. 2 brzmi zbyt enigmatycznie. Trudno stwierdzić obecnie czy zapisanie w sposób tak "otwarty" uprawnień dla Ministra Obrony Narodowej jest właściwe? Należałoby oczekiwać, że w ustawie zostaną określone relacje między cywilną i wojskową służbą krwi. W uzasadnieniu do projektu ustawy nie ma wzmianki na temat tego przepisu. Należy podkreślić, że w uzasadnieniu projektodawca, w większości przypadków, nie objaśnia przyczyn dla których reguluje daną kwestię w sposób prezentowany w projekcie. Art. 44 regulujący zasady gospodarki finansowej w ust. 2 może skłaniać do pytania: czy właściwym rozwiązaniem, w świetle proponowanych przepisów, jest przyjęcie zasady zachowania (tak jak w przypadku ZOZ) 70% nie wykorzystanych w danym roku środków budżetowych przez regionalne ośrodki krwiolecznictwa. Czy ten element pobudzania do gospodarności jest skuteczny w stosunku do placówek o odmiennych celach niż zakłady opieki zdrowotnej? Art. 50 w ust. 2 mówi: "nadzór fachowo-medyczny nad zakładami opieki zdrowotnej w dziedzinie krwiolecznictwa sprawują jednostki organizacyjne publicznej służby krwi". Oznacza to, że nadzór ten może być sprawowany przez jednostkę wewnętrzną zakładu opieki zdrowotnej. Może to powodować sytuacje konfliktowe, a także brak zaufania do bezstronności tego nadzoru.
8 BSE III. NIEKTÓRE UWAGI POLSKIEGO CZERWONEGO KRZYŻA DO PROJEKTU USTAWY Polski Czerwony Krzyż jest organizacją, która tworzyła pierwsze punkty krwiodawstwa w Polsce (1936 r.). Po ich przejęciu przez państwo w 1958 r. nadal kontynuowała działania z zakresu krwiodawstwa dotyczące rozwoju honorowego krwiodawstwa i pozyskiwania nowych dawców krwi. Z inicjatywy Stowarzyszenia powstały kluby honorowych dawców krwi, zorganizowane w zakładach pracy, wyższych uczelniach, przy placówkach terenowych PCK. W 1995 r. było tych klubów ponad 2100. Zrzeszały one niewiele ponad 2QQ tys. osób. Projekt ustawy w wielu miejscach odwołuje się do współpracy jednostek organizacyjnych publicznej służby krwi z Polskim Czerwonym Krzyżem w zakresie realizacji niektórych celów ustawy nakładając nań określone obowiązki. Warto zatem poznać uwagi tej organizacji do projektu tejże ustawy, pamiętając, że reprezentuje ona określone interesy i jest bezpośrednio zainteresowana treścią niektórych przepisów. Zdaniem PCK ustawa o krwiodawstwie i krwiolecznictwie zmieni dotychczasowy charakter organizacyjno-prawny krwiodawstwa i krwiolecznictwa, dlatego też powinna jednoznacznie określić kompetencje, zasady finansowe i odpowiedzialność za realizację poszczególnych zadań. W związku z tymi zmianami PCK wskazuje na następujące braki uregulowań projektu: - projekt ustawy nie określa kto i na jakich zasadach odpowiada za promocję i organizację honorowego krwiodawstwa, - budzi zastrzeżenia przepis wprowadzający monopol publicznej służby krwi (zdaniem PCK takie działania mogą ograniczyć rozwój honorowego krwiodawstwa uniemożliwiając realizację Programu Samowystarczalności Polski w Krew i Preparaty Krwiopochodne). PCK pragnie mieć także możliwość pobierania i przetwarzania krwi, tak jak to czyni większość Narodowych Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca, - ustawa powinna jednoznacznie określać uprawnienia przysługujące honorowym dawcom krwi (bezpłatne zaopatrzenie w leki i artykuły sanitarne; uprawnienia zasłużonych dawców krwi do przyznawania im odznaczeń państwowych i orderów.
BSE 9 IV. PODSUMOWANIE Projekt nie stanowi pełnych gwarancji prawno-organizacyjnych dla spełnienia wymogu samowystarczalności kraju w krew i preparaty krwiopochodne. Trudno także doszukać się, w projekcie oraz uzasadnieniu, sformułowań które zakładałyby takie intencje projektodawcy. Projektodawca świadomie zakłada brak samowystarczalności w zakresie zaopatrzenia w preparaty krwiopochodne (rozdział 4). - Ustawa z 16 listopada 1964 r. o Polskim Czerwonym Krzyżu (Dz. U. Nr 41 poz. 276) w sposób ogólny formułuje czym jest PCK i jakie cele realizuje. Uczestnictwo PCK w działaniach związanych z krwiodawstwem nie jest bezpośrednio zapisane w ustawie. Wynika ono z przepisów ogólnych ustawy odnoszących się do zadań z zakresu ochrony zdrowia. W związku z powyższym nie należy - moim zdaniem - w ustawie o PCK doszukiwać się istotnego czynnika, który może wpływać na możliwości realizacji zadań z zakresu krwiodawstwa nakładanych na PCK proponowaną ustawą. - Należy także zastanowić się nad zasadnością postulatu PCK dotyczącego ewentualnego prowadzenia przez nią punktów krwiodawstwa i jej relacji w stosunku do publicznej służby krwi. * * *
10 BSE ANEKS Tablice Zakładu Transfuzjologii i Organizacji Służby Krwi Instytutu Hematologii i Transfuzjologii przedstawiające podstawowe dane z zakresu krwiodawstwa. Tabl. 1. Liczba dawców krwi w ciągu ostatnich sześciu lat Rok Dawcy ogółem w tys. Dawcy honorowi w tys. Honorowi w % Płatni w % 1990 710 689 96,0 4,0 1991 602 575 95,4 4,6 1992 581 562 96,5 3,5 1993 545 530 97,3 2,7 1994 563 549 97,5 2,5 1995 475 457 96,2 3,8 Tabl. 2. Ilość pobranej krwi, świeżo mrożonego osocza oraz ilość wytworzonego koncentratu krwinek czerwonych w latach 1990-1995. Rok Razem: krew i osocze w tys. litrów Ilość pobranej krwi w tys. litrów Koncentrat krwinek czerwonych 1990 550 444 57 56 1991 475 400 65 75 1992 550 425 87 125 1993 602 417 91 185 1994 613 401 91 213 1995 622 369 93 253 Osocze świeżo mrożone w tys. litrów