Co dalej z leczeniem cukrzycy, gdy leki doustne już nie działają? Publikacja rekomendowana dla osób rozpoczynających leczenie insuliną
Insulina by a dla mnie szansà na normalne ycie Ty i ja, podobnie jak ponad 3 mln ludzi w Polsce, czyli niemal 8% spo eczeƒstwa, mamy cukrzy c. Ty i ja mamy jednak szcz Êcie, poniewa u mnie i u Ciebie choroba zosta a rozpoznana, a zatem dostaliêmy szans na skutecznà walk z cukrzycà. To, czy jà wygramy, zale y od nas... W gabinecie lekarskim... Konieczna jest zmiana tabletek na insulin.??? Konieczna jest zmiana tabletek na insulin us ysza em podczas jednej z wizyt od swojego lekarza prowadzàcego. Dlaczego, skoro od wielu lat regularnie stosuj tabletki przeciwcukrzycowe i nic mnie nie boli? myêla em wówczas. Mia em ju pewne doêwiadczenia z zastrzykami, mi dzy innymi przy pobieraniu krwi i zastrzykach domi Êniowych. Wydawa o mi si, e moje ycie si zmieni, a codzienne wykonywanie wstrzykni ç z insulinà b dzie oznacza o koniecznoêç przyznania si przed wszystkimi do tego, e jestem chory, a tym samym nara si na dyskryminacj otoczenia. W pierwszym odruchu nie zgodzi em si na nowà terapi. Wróci em do domu i bi em si z myêlami. Od lekarza dowiedzia em si, e stan cukrzycy pogarsza si, a ja chcia em yç i czuç si zdrowo. Decyzja by a trudna i nale a a do mnie. W rezultacie zgodzi em si na insulin, której stosowanie okaza o si atwe, i szybko nauczy em si z nià yç. Konsekwencjà mojego wyboru jest dobre samopoczucie, ch ç do ycia, mniejsze poziomy cukru we krwi i spokojne myêli, bo nie panikuj, e b d mieç wysoki cukier. Z perspektywy czasu trudno mi racjonalnie wyjaêniç, dlaczego tak bardzo si ba em insuliny, ale teraz wiem, e ka dy strach (tak e przed insulinà) mo na oswoiç i tylko ten nieoswojony ma wielkie oczy. Lekarz proponuje leczenie cukrzycy typu 2 insulinà wówczas, gdy za pomocà leków doustnych nie mo na ju wyrównaç cukrzycy. JeÊli chcesz dowiedzieç si, jak poradzi em sobie ze strachem przed insulinà, przeczytaj kolejne strony... 1 2
Zdrowa trzustka wydziela wystarczajàce iloêci insuliny Insulina Cukrzyca typu 2 Cukrzyca typu 2 to choroba, która polega na tym, e trzustka nie wytwarza insuliny albo insulina nie dzia a tak, jak powinna. Insulina to substancja (hormon) wytwarzana w trzustce w komórkach beta. Insulina jest konieczna, eby komórki ca ego cia a mog y pobieraç glukoz z krwi. W cukrzycy niespalona glukoza gromadzi si we krwi, a jej iloêç ciàgle si zwi ksza. Nasz organizm potrzebuje odpowiedniej iloêci insuliny, aby móg prawid owo funkcjonowaç tak jak roêlina, która potrzebuje wody i s oƒca, aby rosnàç i prawid owo si rozwijaç. Jest wielu pacjentów z cukrzycà. Ka dy z nich ma inny przebieg choroby i wymaga indywidualnego leczenia. Leczenie ma na celu utrzymywanie poziomu cukru na prawid owym poziomie. Najcz Êciej kontroluje si cukier we krwi na czczo oraz po posi ku. Poleca si równie wykonanie badania hemoglobiny HbA 1c, która jest wskaênikiem d ugotrwa ego wyrównania cukrzycy. Hemoglobin glikowanà powinno si mierzyç od 1 do 4 razy w roku w zale noêci od wyrównania cukrzycy i aktualnego leczenia. Najcz Êciej wartoêç powy ej 7% jest sygna em, e cukrzyca jest niew aêciwie kontrolowana. Cukrzyca typu 2 ma post pujàcy charakter. Jest to naturalne i oznacza, e wraz z up ywem czasu zmienia si iloêç wydzielanej insuliny i sposób leczenia. eby leczenie cukrzycy Zwiàzek pomi dzy hemoglobinà HbA 1c a Êrednim poziomem glukozy we krwi w ciàgu 3 miesi cy HbA 1c Âredni poziom glukozy w mg/dl Âredni poziom glukozy w mmol/l (%) mmol/mol 5 31 97 5,4 6 42 126 7,0 7 53 154 8,6 8 64 183 10,2 9 75 212 11,8 Na podstawie: Nathan D.M., Kuenen J., Borg R. i wsp., Translating the A1C assay into estimated average glucose values, Diabetes Care 2008; 31: 1473-1478. Zalecenia kliniczne dotyczàce post powania u chorych na cukrzyc 2014. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego. powiod o si, musi byç tak dobrane, by st enie glukozy by o podobne do obserwowanego u osób bez cukrzycy. Leczenie cukrzycy przebiega kilkuetapowo i jest zale ne od iloêci wydzielanej insuliny. Etapy rozwoju i leczenia cukrzycy Diagnoza: cukrzyca przedcukrzycowy I II III czas W czasie etapu I cukrzyca jest leczona odpowiednim od ywianiem i wysi kiem fizycznym. W etapie II trzustka jest wspomagana za pomocà leków doustnych, które zmuszajà jà do wi kszej pracy. Z czasem jednak trzustka ulega wyczerpaniu i leki doustne ju nie sà w stanie zmusiç jej do pracy. Gdy leki doustne przestajà dzia aç, pacjent przechodzi do III etapu leczenia, który polega na zast powaniu naturalnego dzia ania trzustki wstrzykiwaniem insuliny z zewnàtrz w odpowiedniej dawce. 3 4
Co dalej z leczeniem cukrzycy, gdy leki doustne nie dzia ajà? Etap II Etap III Niewydolna trzustka wydziela coraz mniej insuliny IloÊç wydzielanej insuliny jest niewystarczajàca Insulina Insulina Co z tego wynika? We krwi pojawiajà si wysokie st enia cukru (tzw. hiperglikemia). JeÊli cukrzyca jest niedostatecznie kontrolowana, objawy zbyt wysokiego poziomu cukru we krwi nasilajà si. Mogà pojawiç si : os abienie i ogólne z e samopoczucie, brak snu, zaburzenia pami ci, impotencja, trudno gojàce si rany; d ugo i trudno leczone sà infekcje. Leczenie zalecenia Co z tego wynika? Po kilku latach leczenia doustne leki przestajà dzia aç. Objawia si to coraz wi kszym st eniem cukru we krwi. JeÊli wartoêç hemoglobiny glikowanej HbA 1c przekracza 7% i nie da si dalej intensyfikowaç leczenia lekami doustnymi, wówczas zaleca si leczenie insulinà. Leczenie zalecenia 7% STOP dla HbA 1c >7% Zdrowy styl ycia: zdrowe od ywianie regularny wysi ek fizyczny + Leki doustne przeciwcukrzycowe wspomagajàce prac trzustki Kontynuacja zdrowego stylu ycia Insulina w po àczeniu z lekami doustnymi + LUB Tylko insulina Poziom cukru we krwi Poziom cukru we krwi 5 6
Gdy lekarz powiedzia mi: Konieczna jest zmiana tabletek na insulin, w moich myêlach pojawi o si kilka kluczowych dla mnie pytaƒ. Pyta em: Dlaczego mam stosowaç insulin, skoro nic mnie nie boli? Czy b d móg prowadziç ycie takie jak dotychczas? Czy stosujàc insulin, b d u ywa zwyk ych strzykawek? Czy wstrzykiwanie insuliny jest bolesne? Czy b d móg byç samodzielny? Dlaczego mam stosowaç insulin, skoro nic mnie nie boli? Lekarz wyjaêni mi, e u wielu osób cukrzyca typu 2 nie powoduje niepokojàcych objawów, co zmniejsza naszà czujnoêç. Tymczasem nieleczona cukrzyca ma wp yw na pogarszanie si stanu zdrowia. Wysoka wartość glikemii działa bardzo szkodliwie na organizm i powoduje: utrat wzroku, zawa serca, chorobowe zmiany na stopach z koniecznoêcià amputacji w àcznie, uszkodzenie nerek czy nawet impotencj. Z cukrzycà typu 2 jest podobnie jak z rosnàcà w ogródku marchewkà. Ponad ziemi wystaje naç, która z pozoru wyglàda zdrowo. Dopiero po wyrwaniu korzenia widaç, e jest on nadgryziony lub nadgni y. I mo emy si przekonaç, czy rzeczywiêcie roêlina jest zdrowa, czy nie. Czy b d móg prowadziç podobne ycie jak dotychczas? OczywiÊcie, e tak. Miliony osób na ca ym Êwiecie stosujà insulin. Chorujà równie dzieci, które codziennie wykonujà samodzielnie zastrzyki. Osoby m ode z cukrzycà stosujàce insulin zak adajà rodziny, a kobiety nawet po wielu latach choroby zachodzà w cià i rodzà zdrowe dzieci. Ja robi wszystko to, co robi em przed insulinoterapià: co roku wyje d am na wakacje w góry, pracuj w ogrodzie, je d samochodem i na rowerze, chodz obiad na spacery z onà i je d do lasu na grzyby. Zjadam 3 posi ki dziennie, a insulin wstrzykuj bezpoêrednio przed posi kiem, gdy jest on ju gotowy. Insulina nie przeszkodzi a mi śniadanie w realizacji moich planów. Mam wi cej kolacja obowiàzków, ale yj tak jak dotychczas. Czy stosujàc insulin, b d u ywa zwyk ych strzykawek? Podczas wizyty, w trakcie której zgodzi em si na insulin, otrzyma em wstrzykiwacz do jej podawania. W niczym nie przypomina zwyk ej strzykawki. Mog go porównaç do eleganckiego pióra lub d ugopisu. Nawet gdy robi zastrzyk w restauracji, nikt nie zwraca na mnie uwagi. Wstrzykni cie wykonuj szybko i dyskretnie. 7 8
Czy wstrzykiwanie insuliny jest bolesne? Czy b d móg byç samodzielny? NIE. Podawanie insuliny to nie seria bolesnych zastrzyków, tylko delikatne wstrzykni cie. DoÊwiadczenia, jakie zdoby em, stosujàc inne formy zastrzyków, nie mia y nic wspólnego ze wstrzykni ciami z insuliny. Obecnie stosuj cienkie i krótkie ig y o d ugoêci 8 mm. I musz przyznaç, e uk ucie jest ledwo wyczuwalne. Zobacz, jak wyglàda ig a do wstrzykiwania insuliny, i porównaj jà z innymi ig ami. MyÊla em, e insulina to koniec mojej samodzielnoêci i b d musia prosiç rodzin lub piel gniark o pomoc przy wstrzykni ciach. Po wykonaniu pierwszego samodzielnego wstrzykni cia przekona em si, e jednak by em w b dzie. To, co wydawa o mi si skomplikowane, okaza o si bardzo proste. Obs uga wstrzykiwacza jest prosta jak u ywanie d ugopisu. Z atwoêcià wymieniam wk ad z insulinà. WczeÊniej ba em si, e b d pope nia b dy, ale okaza o si, e wstrzykiwacz posiada dodatkowe funkcje, które informujà mnie o prawid owo wykonanym wstrzykni ciu. Szczególnie ceni sobie potwierdzenia dêwi kowe, np. nastawiam dawk insuliny i wys uchuj odpowiedniej liczby klikni ç. To atwe: jedno klikni cie to jedna jednostka insuliny. Potwierdzenie nastawienia dawki insuliny Cztery jednostki insuliny wstrzykiwania insuliny pobierania krwi zastrzyków domi Êniowych zastrzyków przeciwzakrzepowych Cztery klikni cia 9 10
Warto podjàç leczenie insulinà wówczas, kiedy jest na to czas! Skoro przeczyta eê mojà histori, zapewne znalaz eê si w podobnej sytuacji jak ja kilka lat temu. Ja stosowa em przeciwcukrzycowe leki doustne do momentu, a przyszed czas na w àczenie insuliny. Choç na poczàtku by em zdziwiony, teraz rozumiem, e taki przebieg choroby jest rzeczà normalnà. Leczenie rozpoczà em od dwóch wstrzykni ç: rano bezpoêrednio przed Êniadaniem i wieczorem bezpoêrednio przed kolacjà. Mój kolega by w innej sytuacji u niego wczeêniej rozpoznano, e leki doustne sà nieskuteczne, i wprowadzono insulinoterapi. Rozpoczà leczenie metodà ma ych kroków od jednego wstrzykni cia na dob. Szybko nauczy si robiç sobie zastrzyki i obecnie nie stanowià one dla niego problemu. W rozmowie z lekarzem przekona si, e z cukrzycà jest jak z jazdà na rowerze. eby mo na by o jechaç, trzeba kontrolowaç stan techniczny roweru i w razie koniecznoêci reagowaç na pojawiajàce si usterki, np. dopompowaç ko a. Podobnie w cukrzycy na pewnym etapie nale y dopompowaç insuliny, eby organizm móg prawid owo funkcjonowaç. Teraz rozumiem, e warto podjàç leczenie insulinà wówczas, kiedy jest na to czas. 11 Opowiedzia em Ci, jak ja poradzi em sobie ze strachem i wàtpliwoêciami. Mnie si uda o, a teraz kolej na Ciebie, ebyê oswoi swój l k przed nowym leczeniem. Powodzenia! PL/CD/1114/0174