KOMPOZYTY (COMPOSITES) (200)8 Blesław Frmanek 1, Krzysztf Szymański 2, Bżena Szczucka-Lasta Plitechnika Śląska, Katedra Nauki Materiałach, ul. Krasińskieg 8, 40-019 Katwice KOMPOZYTOWE PROSZKI ZE STOPU MIĘDZYMETALICZNEGO Fe-Ti-Al Z TLENKIEM ALUMINIUM W pracy scharakteryzwan kmpzytwe prszki ze stpu międzymetaliczneg Fe-Ti-Al z tlenkiem. Załżn, że pwstające pdczas syntezy wysktemperaturwej SHS fazy międzymetaliczne charakteryzwać się będą wyskimi własnściami fizykchemicznymi, które zapewnią wyskie właściwści użytkwe natryskiwanym cieplnie pwłkm. Metdami mikrskpii świetlnej, skaningwej i dyfrakcji rentgenwskiej kreśln strukturę, skład chemiczny i fazwy kmpzytwych prszków. W zależnści d składu chemiczneg mieszanin wyjściwych trzymywan kmpzytwe spieki, prszki i pwłki zawierające fazy międzymetaliczne FeAl, Fe 4Al 1, TiAl, TiAl raz dwie dmiany altrpwe tlenku glinu. Wyniki badań ptwierdziły właściwą prcedurę technlgiczną trzymywania kmpzytwych prszków załżnym składzie fazwym i dyspersyjnej strukturze. Prszki natryskiwan metdą plazmwą. Scharakteryzwan strukturę i skład chemiczny pwłk. Pwłki wytwrzn z prszków kmpzytwych trzymanych przez alumintermiczną redukcję ilmenitu. Słwa kluczwe: kmpzytwe prszki, kmpzytwe pwłki, fazy międzymetaliczne, SHS, natryskiwanie cieplne COMPOSITE POWDERS FROM AN INTERMETALLIC Fe-Ti-Al ALLOY WITH ALUMINIUM OXIDE In the paper, a cmpsite pwders frm an intermetallic Fe-Ti-Al ally with xide is characterized. It has been assumed that the intermetallic phases frmed during high-temperature synthesis (SHS) will be characterized by very gd physical and chemical prperties which ensure high functinal qualities f thermally sprayed catings. By means f light and scanning micrscpy as well as X-ray diffractin methds, the structure and chemical and phase cmpsitins f the cmpsite pwders were determined. Depending n the chemical cmpsitin f the initial mixtures, cmpsite sinters, pwders and catings were btained which cntained intermetallic FeAl, Fe 4Al 1, TiAl and TiAl phases as well as tw alltrpic frms f alumina. The research results have crrbrated the apprpriateness f the technlgical prcedure f btaining cmpsite pwders with a predetermined phase cmpsitin and dispersin structure. The pwders were sprayed by plasma methd. The structure and chemical cmpsitin f the catings have been characterized. The catings were prduced frm cmpsite pwders btained by aluminthermal ilmenite reductin. Key wrds: cmpsite pwders, cmpsite catings, intermetallic phases, SHS, thermal spraying WSTĘP Analiza literaturwa zagadnienia trzymywania prszków kmpzytwych w układzie Fe-Ti-Al z tlenkiem glinu wskazuje, że zakres prac badawczych przedstawinych w artykule jest nwy i aktualny ze względu na własnści fizykchemiczne stpów faz międzymetalicznych. Badania takie są realizwane w krajwych prjektach badawczych. CEL I ZAKRES BADAŃ Zasadniczym celem pracy był kreślenie mżliwści i pracwanie metdy wytwarzania prszków zawierających stp faz międzymetalicznych z układu Fe-Ti-Al i tlenek glinu, przeznacznych d natryskiwania cieplneg lub spiekania [1-15]. Pstawin tezę, że materiały prszkwe d natryskiwania cieplneg pwłk wyskiej zawartści faz międzymetalicznych i ceramicznych załżnym składzie chemicznym i fazwym, a tym samym załżnych i żądanych własnściach fizykchemicznych, mżna trzymać metdą samrzwijającej się syntezy wysktemperaturwej SHS (self prpagating high temperature synthesis). Załżn, że pwstający wówczas tlenek glinu wyskiej dyspersji, ze względu na swje własnści, pwinien być efektywnym i funkcjnalnym wypełniaczem kmpzytwych mieszanin. Zakres zrealizwanych badań niezbędny dla pracwania metdy wytwarzania kmpzytwych prszków bejmwał: wybór metdy wytwarzania prszków, pracwanie załżeń, kncepcji i prcedury technlgicznej wytwarzania kmpzytwych prszków, 1,2 dr inż.., mgr inż.
408 B. Frmanek, K. Szymański, B. Szczucka-Lasta pracwanie parametrów samrzwijającej się syntezy wysktemperaturwej mieszaniny prszków wyjściwych zadanym składzie chemicznym, kreślenie struktury i składu fazweg prszków trzymywanych w wybranych prcesach syntezy wysktemperaturwej, kreślenie przydatnści zsyntezwanych prszków d natryskiwania cieplneg pwłk, kreślenie struktury kmpzytwych pwłk natryskiwanych cieplnie metdami: naddźwiękwą i plazmwą. Skład fazwy rud tytanu raz mrflgię mieszanin ilmenitu z prszkiem, które były stswane d syntez, przedstawin na rysunkach 1 i 2. Załżn, że redukcja prszku rutylu i ilmenitu w samrzwijającej się syntezie wysktemperaturwej przeprwadzna będzie ze stechimetryczną, wynikającą z reakcji ilścią prszku. Schemat prcedury technlgicznej wytwarzania spieków i prszków przedstawin na rysunku. METODYKA BADAŃ Dla wytwarzania mieszanin prszków przeznacznych dla wysktemperaturwej syntezy wybran rudy tytanu: rutyl i ilmenit raz prszek. Przy dbrze składu chemiczneg mieszanin uwzględnian reakcje syntezy alumintermicznej, w której prdukty pwstawałyby zgdnie z prawami zachwania mas i stsunków wielkrtnych. Mając na uwadze fakt, że alumintermiczna redukcja mże przebiegać niestabilnie z silnym efektem egztermicznym, mieszaniny wyjściwe rzcieńczn ddatkiem 0, 50 i 70% wagwych rutylu i tlenku glinu. Przy przygtwywaniu mieszanin uwzględnian wpływ granulacji substratów na stabilnść przebiegu reakcji syntezy. Stswan rzpylany prszek granulacji k. 56 μm raz prszek płatkwy. Składy chemiczne rud tytanwych przedstawin w tabeli 1. Rys. 1. Mrflgia mieszanin prszków wyjściwych: ilmenit- płatkwe, ilmenit- rzpylane Fig. 1. Initial pwders mixtures mrphlgy: ilmenite-flake, ilmenite-sprayed Ruda tytanwa - ilmenit TABELA 1. Skład fazwy materiałów wyjściwych d prcesów syntezy TABLE 1. Chemical cmpsitin f initial materials fr the synthesis Rutyl Skład TiO 2 ZrO 2 Fe 2O Al 2O SiO 2 Nb 2O 5 V 2O 5 Pz + d =,71 + d =2,75 + d =2,55 + d =2,24 + d =1,86 + d =1,72 + d =1,6 + d =1,50 + d =1,46 + d =1,4 + d =1,27 + d =1,24 + d =1,15 % 94,8 0,61 2,14 0,1 0,18 0,78 0, 0,85 Ilmenit Skład TiO 2 FeO SiO 2 P S % 42 56 1,5 0,01 0,20 + - Ilmenit, FeTiO Dyfraktgram rudy tytanwej - rutylu # d=,5 # d=,247 # d=2,49 # d=2,29 # d =2,118 # d=2,059 # d=1,687 # d=1,627 # d=1,479 # d=1,59 5 7 9 11 1 15 17 19 21 2 25 27 29 1 5 7 9 # - rutyl - TiO 2
Kmpzytwe prszki ze stpu międzymetaliczneg Fe-Ti-Al z tlenkiem 409 Rys. 2. Dyfraktgram rudy tytanwej: ilmenitu, rutylu Fig. 2. Tytanic irn re diffractin pattern: ilmenit, rutile Mdyfikacja składu chemiczneg materiałów wyjściwych Ddatkwe kmpnenty składniki Rudy tytanu rutyl ilmenit Prszek rzpylany płatkwy Hmgenizacja- mechaniczne ujednradnianie Mdyfikacja parametrów prcesu Separacja Samrzwijająca się wysktemperaturwa synteza Mielenie Kruszenie 70% rutyl II) 70% wag. rzcieńczenia wg pkt. 2. 9 ilmenit III + Al 2O WYNIKI BADAŃ pdstawwe składniki wg pkt. 5 + 25% wag. Al 2O Przeprwadzn różnicwą analizę termiczną mieszanin ilmenitu III zmiennej granulacji ilmenitu (< 56 μm, 71 100 μm, > 160 μm) raz mieszaniny ilmenitu rzcieńcznej ddatkiem 25% wag. Al 2 O i 0% mieszaniny rutylu II (zawierającej TiO 2 ). Analiza przebiegu krzywych termicznych (rys. 4) przeznacznych d syntezy spieków wykazała, że p stpieniu (efekt endtermiczny zachdzący w zakresie temperatur 88 91 K/610 640 C) dla wszystkich krzywych zachdzą reakcje egztermiczne różnej intensywnści. Kntrla jakści Natryskiwanie cieplne naddźwiękwe plazmwe Rys.. Schemat prcedury technlgicznej trzymywania kmpzytwych prszków Fig.. Scheme f the technlgical prcedure f btaining cmpsite pwders Badania termgrawimetryczne przyjętych d syntez mieszanin prszkwych przeprwadzn w celu kreślenia zakresu temperatur raz rdzaju efektów cieplnych zachdzących przemian. Badania wyknan na termanalizatrze GDTD 16 firmy Setaram. Prcesy syntezy prwadzn w kntenerach ceramicznych i stalwych, w których umieszczn dwie termpary Pt-PtRh płączne z rejestratrem X-Y. Przykładwe składy mieszanin chemicznych stswanych d syntezy przedstawin w tabeli 2. TABELA 2. Przykładwe składy mieszanin chemicznych stswanych d syntezy TABLE 2. Exemplary cmpsitins f chemical mixtures used fr the synthesis Nr Nazwa prcesu syntezy Skład mieszaniny d syntez (prprcje składników ruda/) 1 rutyl I 240 / 100 2 rutyl II 240 / 180 ilmenit I 100 / 45 4 ilmenit II 100 / 75 5 ilmenit III 100 / 60 6 7 A (ilmenit III + 0% rutyl II) B (ilmenit III + 50% rutyl II) pdstawwe składniki wg pkt. 5 + 0% wag. rzcieńczenia wg pkt. 2. pdstawwe składniki wg pkt. 5 + 50% wag. rzcieńczenia wg pkt. 2. 8 C (ilmenit III + pdstawwe składniki wg pkt. 5 + Rys. 4. Krzywe termicznej analizy różnicwej trzymane w syntezie mieszaniny ilmenitu III: zmiennej granulacji ilmenitu (< 56 μm, 71 100 μm, > 160 μm), rzcieńcznej ddatkiem 25% wag. Al 2O i 0% mieszaniny rutylu II (zaw. TiO 2) Fig. 4. Differential thermal analysis curves btained in a synthesis f ilmenite III mixture: f variable ilmenite granulatin (< 56 μm, 71 100 μm, > 160 μm), diluted with an additive f 25 wt-% Al 2O and 0% f rutile II mixture (cntaining TiO 2) zachdzących reakcji jest zależna d składu chemiczneg mieszaniny, granulacji ziarn rudy tytanwej raz ddatków rzcieńczających złże: tlenku glinu lub tlenku tytanu. Określne na pdstawie termicznej analizy różnicwej temperatury pczątku
410 B. Frmanek, K. Szymański, B. Szczucka-Lasta i kńca zachdzących przemian raz rdzaje przemian zamieszczn w tabeli. Uzyskane wyniki z termicznej analizy różnicwej stały się pdstawą dbru parametrów dla prcesu samrzwijającej się syntezy wysktemperaturwej SHS. TABELA. Temperatury reakcji kreślne na pdstawie termicznej analizy różnicwej TABLE. Reactin temperatures determined n the basis f a differential thermal analysis Typ mieszaniny Rutyl II Ilmenit I < 56 μm 100 160 μm > 160 μm Temperatury reakcji, K/ C pczątek kniec K C K C Typ reakcji intensywnść (ΔT, K) 42 150 4 160 (0,02) 54 270 59 20 (0,5) 94 670 968 695 (2,5) 119 920 1228 955 (2) 88 610 91 640 () 110 80 114 870 (0,) 88 610 91 640 (,5) 105 780 109 820 (4) 110 80 116 890 (0,5) 87 600 90 60 () 908 65 95 680 (4,5) 96 690 107 800 (2,5) 87 600 90 60 () 98 710 998 725 (0,25) 100 70 108 810 (1,8) 87 600 90 60 (2) 99 720 117 900 (0,) + rutyl II 88 610 91 640 (2,5) B 108 810 119 920 (0,8) + Al 2O 878 605 908 65 (1,5) Uwagi parwanie wdy rzkład aktywatra endtermiczna, - egztermiczna, bniżna temp. tpienia prszku Al wynika z ddatku aktywatrów Mieszaniny rud tytanu różnej granulacji pddan syntezie SHS w kntenerze stalwym i ceramicznym. Zarejestrwane zmiany temperatury pdczas prcesu wykazały, że kntener stalwy bniża temperaturę spieku, a wyższa granulacja ilmenitu spwalnia przebieg syntezy (rys. 5a,. temperatura ( C) temperatura ( C) 2000 1800 1600 1400 1200 1000 800 600 400 200 4000 500 000 2500 2000 1500 1000 500 - kntener stalwy -------------- - kntener ceramiczny 0 1 21 41 61 81 101 121 czas (min) 0 ----------- - granulacja prszku <100 μm - granulacja prszku >100 μm 0 5 10 15 20 25 0 5 40 45 50 czas (min) Rys. 5. Krzywe przebiegu zmian temperatury dla syntezy SHS mieszaniny - ilmenit III: w kntenerze stalwym i ceramicznym, wielkści ziarna pwyżej i pniżej 100 μm Fig. 5. Curves f the temperature changes curse fr the mixture SHS synthesis-ilmenite III: in a steel and ceramic cntainers, f grain size abve and belw 100 μm Rys. 6. Wybrane fragmenty stpu faz międzymetalicznych z układu Fe-Ti-Al trzymanych z syntezy mieszaniny ilmenit III Fig. 6. Selected fragments f an ally f intemetallic phases frm the Fe-Ti-Al system, btained in a synthesis f ilmenit III mixture
Kmpzytwe prszki ze stpu międzymetaliczneg Fe-Ti-Al z tlenkiem 411 1 Al 2 O 2 5 4 Rys. 7. Mrflgia prszku trzymaneg z redukcji mieszaniny ilmenit III z zaznacznymi miejscami analizy EDX Fig. 7. Mrphlgy f the pwder btained in a reductin f ilmenit III mixture with marked EDX analysis places 2 1 4 S-4200 15,0 kv X 500 00260 Rys. 8. Mrflgia prszków trzymanych w wyniku syntezy alumintermicznej rutyl II z zaznacznymi miejscami analizy EDX Fig. 8. Mrphlgy f pwders btained in an aluminthermal synthesis f rutyl II with marked EDX analysis places TABELA 4. Skład chemiczny prszków trzymanych w syntezie mieszaniny ilmenit III TABLE 4. Chemical cmpsitin f pwders btained in a synthesis f ilmenit III mixture Pkt Zawartść % at. (wag.) daneg pierwiastka analizy Al Ti Fe O Inne 1 2 4 5 5,9 (2,55) 59,2 (45,25) 42,76 (29,54) 27,2 (17,55) 59,85 (68,81) 27,4 (1,92) 5,86 (7,95) 9,06 (11,11) 26,66 (0,40) 2,81 (5,74) 0,95 (41,99) 25,98 (41,08) 7,24 (5,26) 5,11 (46,67) - 4,57 (1,78) 7,40 (,5) 9,2 (,82) 6,62 (2,52) 7, (25,45) Si - 1,12 Mn- 1,52 Mn- 1,61 Si 4,28 - Prawdpdbne fazy TiAl, Al 1Fe 4 Al 2O, AlFe Al 2O, FeTi, Al 1Fe 4 Al 2O, Al Ti, Al W prcesie wysktemperaturwej syntezy trzyman spieki, które p rzdrbnieniu stanwiły materiał dla wytwrzenia kmpzytwych prszków przeznacznych dla natryskiwania cieplneg pwłk. Uzyskane spieki i prszki charakteryzwały się jednrdną strukturą (rys. rys. 6-8) załżnym składzie chemicznym (tabele 4-6) i fazwym (rys. rys. 9-12, tab. 6). Wybrany zsyntezwany kmpzytwy prszek składzie fazwym FeAl-TiAl-Al 2 O natryskiwan cieplnie metdą plazmwą. Strukturę, skład fazwy, rzmieszczenie pierwiastków raz skład chemiczny w pszczególnych miejscach pwłki przedstawin na rysunkach 1-14 i w tabeli 7. TABELA 5. Skład chemiczny prszków trzymanych z syntezy rutyl II TABLE 5. Chemical cmpsitin f pwders btained in a synthesis f rutyl II Pkt analizy Zawartść % at. (wag.) daneg pierwiastka Al Ti O Inne 1 2 4 58,8 (61,5) 70,21 (67,59) 29,07 (2,54) 42,18 (4,8) 10,2 (19,09) 12,91 (22,07) 44,26 (6,65) 17,57 (2,07) 1,9 (19,56) 15,24 (8,70) 26,67 (12,81) 40,25 (24,55) Prawdpdbne fazy - Al 2O, Al Ti Si -1,64 Al 2O, Al Ti, Al - Al 2O, Ti Al - Al 2O, TiAl
412 B. Frmanek, K. Szymański, B. Szczucka-Lasta x - d=4,07 Δ- d=.48, -d=.45 x - d=2,81 Δ - d=2.55, -d=2,54 Δ, - d=2,7 Δ - d=2, Δ - d=2,1 #- d=2,10 Δ, - d=2,08 x - d=1,99 - d=1,96 Δ - d=1,91 Δ,- d=1,7 Δ,- d=1,60 - d=1,50 - d=1,54 # - d=1,485 Δ- d=1,41 - d=1,40 - d=1,7 - d=1,275 - d=1,25 # - d=1,214 - d=1,19 - d=1,10 - d=1,12 - d=1,15 Δ - Al Ti - Al 2O x - AlTi, # - FeTi + d=,47 + d=2,55 + d=2,8 d=2,02 d=2,154 + d=2,085 + d=1,96 d=1,920 + d=1,74 + d=1,54 + d=1,601 + d=1,51 d=1,4 + d=1,74 + d=1,404 d=1,7 d=1,26 + d=1,24 d=1,18 5 7 9 11 1 15 17 19 21 2 25 27 29 1 5 7 9 + - Al 2 O - Al Ti Rys. 9. Dyfraktgramy prszków trzymanych z syntezy mieszaniny: rutyl II, B (ilmenit III+50% rutyl II) Fig. 9. Diffractin patterns f pwders btained in a synthesis f the mixture: rutyl II, B (ilmenit III+50% rutyl II) + d= 4,62 + d=,79 d=2,7 + d= 2,55 + d= 2,8 d=2,2 + d= 2,10 + d= 1,96 d=1,86 d=1,47 + d= 1,41 + - Al 2O - ilmenit, FeTiO d=2,07 # d=4,25 # d=,96 # d=5,54 # d=2,7 d=2,0 # d=2,15 x d=2,10 # # #, d=1,20 #, d=1,80 x d=1,48 d=1,41 d=1,2,0 x, d=1,22 d=1,20 d=1,15 x - FeTi - TiAl # -Al 1Fe 4 x d= 4,62 + d=,79 x d=2,8 + d= 2,55 + d= 2,10 + d= 1,8 x d=2,41 + d= 2,8 x d=2,0 x d= 1,99 + d= 1,74 + d= 1,60 + d= 1,55 x d= 1,40 + d= 1,24 + - α Al 2O x - γ Al 2O Rys. 11. Dyfraktgramy prszków trzymanych z syntezy mieszaniny ilme- nit II: część metaliczna spieku, część przewadze faz ceramicznych Fig. 11. Diffractin patterns f pwders btained in a synthesis f ilmenit II mixture: metallic prtin f sinter, prtin with prevailing ceramic phases +, d= 1,74 + d= 1,60 + d= 1,55 + d= 1,51 +, d= 1,8 + d= 1, +, d= 1,24 +, d= 1,27 + d= 1,22 TABELA 6. Skład fazwy spieków trzymanych w wyniku syntez SHS TABLE 6. Phase cmpsitin f sinters btained in SHS syntheses Nr Nazwa prcesu syntezy Zidentyfikwane fazy w spiekach 1 rutyl I Al Ti, Al 2O 2 rutyl II Al Ti, Al 2O ilmenit I Al 2O, FeTiO, Al 2Fe 4 ilmenit II FeTi, TiAl, Al 1Fe 4, α,γ-al 2O 5 ilmenit III TiAl, Al 1Fe 4, α,γ-al 2O 6 A (ilmenit III+0% rutyl II) TiAl, Al 1Fe 4, α,γ-al 2O 7 B (ilmenit III+50% rutyl II) Al Ti, AlTi, FeTi, α,γ-al 2O 8 C (ilmenit III+70% rutyl II) Al Ti, Al 1Fe 4, α,γ-al 2O 9 ilmenit III+Al 2O TiAl, Al 1Fe 4, α,γ-al 2O d=4,67 d=4,2 d=,59 d=, d=1,51 d=1,46 d=1,26 d=1,18 * d=4,62 * d=,48 * d=2,55 * d=2,8 + d=2,81 * d=2,42 + d=2,81 * d=2,08 * d=1,60 + d=1,99 + d=1,79 * d=1,7 * d=1,51 + d=1,407 * d=1,40 * d=1,75 * d=1,24 + d=1,22 + d=1,15 - Al2Fe Rys. 10. Dyfraktgramy prszków trzymanych z syntezy mieszaniny C (tj. ilmenit III+70% rutyl II): część przewadze faz ceramicznych, część przewadze faz metalicznych Fig. 10. Diffractin patterns f pwders btained in a synthesis f the mixture C (ilmenit III+70% rutyl II): prtin with prevailing ceramic phases, prtin with prevailing metallic phases * - Al2O, + - TiAl, - Al1Fe4 Rys. 12. Dyfraktgram prszków trzymanych z syntezy mieszaniny ilmenit III
Kmpzytwe prszki ze stpu międzymetaliczneg Fe-Ti-Al z tlenkiem 41 Fig. 12. Diffractin patterns f pwders btained in a synthesis f ilmenit III mixture 1 4 2 5 Rys. 1. Mikrstruktura pwłki natryskiwanej plazmw: małe pwiększenie 250x, szczegóły rzkładu składu chemiczneg w bszarach pwłki, pw. 1100x Fig. 1. Micrstructure f a plasma sprayed cating: smal magnificatin 250x, details f micrsegregatin areas in plasma spraed catings f mag. 1100x 6 8 7 9 Fig. 14. Maps f elements distributin in a fragment f ilmenite III-APS cating: cating fragment analyzed, silicn in analyzed fragment, c) titanium, d), e) irn, f) xygen TABELA 7. Skład chemiczny pwłki ilmenit III-APS kreślny w mikrbszarach przedstawinych na rysunku 1 TABLE 7. Chemical cmpsitin f ilmenite III-HVOF cating determined in the micrregins presented in Fig. 1 Skład chemiczny Natrysk APS punkt Al Ti Fe O % at. wart. śr. 9,10 14,77 15,12 27,7 1 51,64 4,85 0,79 41,6 2 47,84 5,77 2,29 40,26 50,47 6,8 1,15 40,19 4 51,26 2,0 9, 5,68 5 8,65 9,28 14,17 5, 6 6,04 2,12 2,45 7 2,98 2,62 42,29 8 16,99 6,92 4,52 9 27,1 0,10 9,76 c) d) e) f) PODSUMOWANIE Samrzprzestrzeniająca się synteza wysktemperaturwa jest technlgicznie i eknmicznie uzasadninym prcesem wytwarzania kmpzytwych prszków załżnym i złżnym składzie fazwym. Wytwrzne w prcesie SHS spieki, a następnie prszki zawierają fazy międzymetaliczne z układów równwagi Fe-Al i Ti-Al raz tlenek glinu. Prszki charakteryzują się mrflgią charakterystyczną dla metdy ich trzymywania. W drdze badań ustaln, że skład fazwy kmpzytwych spieków jest uzależniny nie tylk d składu chemiczneg mieszanin wyjściwych prszków, lecz również d wybranych czynników technlgicznych. Wprwadzenie d składu mieszanin inertneg tlenku glinu lub reaktywneg rutylu pzwlił graniczyć efekt egztermiczny syntezy mieszaniny zawierającej ilmenit i prszek. Zsyntezwany prszek stpu faz międzymetalicznych FeAl i TiAl z tlenkiem glinu jest efektywnym materiałem d natryskiwania cieplneg pwłk. Rys. 14. Mapy rzkładu pierwiastków we fragmencie pwłki typu ilmenit III-APS: analizwany fragment pwłki, rzkład krzemu, c) tytanu, d), e) żelaza, f) tlenu LITERATURA [1] Yshihara M., Miura K., Intermetallics (995), 7-6. [2] Frmanek B., Serkwski S., Szymański K., Zastswanie prcesów samrzprzestrzeniającej się syntezy wysktemperaturwej i mechaniczneg stpwania pwierzchni w prdukcji prszków d natryskiwania cieplneg, III Ogólnplska Knferencja Naukwa, Obróbka Pwierzchniwa, Częstchwa-Kule 1996.
414 B. Frmanek, K. Szymański, B. Szczucka-Lasta [] Frmanek B., Hetmańczyk M., Szymański K., Szpiński K., High temperature synthesis f cmpsite pwders fr thermally sprayed ersin-crrsin resistant catings, Prc. 5th Internatinal Cnference Films & Catings 98, Saint Petersburg 2-25.09.1998. [4] Tmasi A., Gialanella S., Nazmy M., Riva W., Staubli M., in Kim Y.-W., Dimiduk D.M., Lrett M.H. (eds.) Gamma Titanium Aluminides 1999, The Minerals, Metals & Materials Sciety, Warrendale 1999, 805-810. [5] Frmanek B., Maciejny A., Szymański K., Szala J., Pająk L., Przelirz R., Wysktemperaturwa synteza SHS kmpzytwych prszków zawierających aluminidki żelaza i tytanu raz tlenek glinu - warunki syntezy i struktura prszków, Inżynieria Materiałwa 1999,, 4. [6] Frmanek B., Hetmańczyk M., Szymański K., Szala J., Szpiński K., Pająk L., Mikrstruktura, dprnść na zużycie abrazyjne i erzyjne natryskiwanych cieplnie kmpzytwych pwłk FeAl-TiAl-Al 2O, FeAl-TiC-Al 2O, Knf. Obróbka Pwierzchniwa, Częstchwa-Kule 1999, Inżynieria Materiałwa 1999, 5. [7] Kuang J.P., Harding R.A., Campbell J., Investigatin int refractries as crubile and muld materials fr melting and casting g-tial allys, Material Science and Technlgy 2000, 16. [8] Frmanek B., Szymański K., Hetmańczyk M., SHS synthesis f cmpsite pwders with FeAl, TiAl intermetallic phases and dispersin xides, AMME 2000, Gdańsk 12-15.10.2000. [9] Frmanek B., Alumincarbthermal synthesis f cmpsite pwders with intermetallic phases and dispersin xides, AMME 2000, Gdańsk 12-15.10.2000. [10] Frmanek B., Cmpsite pwders with intermetallic and ceramic phasses btained by SHS and MA prcesses, Kn- ferencja Jubileuszwa 40 lat Metalurgii Prszków w Białrusi, Organizwana przez Kncern Prszkwej Metalurgii i Akademię Nauk Białrusi, referat wygłszny i wyróżniny, 26-28.10.2000, Mińsk. [11] Frmanek B., Szymański K., Hetmańczyk M., SHS synthesis f cmpsite pwders with FeAl, TiAl intermetallic phases and dispersin xides, AMME 2000, 12-15.10.2000 Gdańsk. [12] Frmanek B., Kmpzytwe prszki z fazami międzymetalicznymi i ceramicznymi, Ogólnplskie Sympzjum Naukwe nt. Stpy na snwie faz międzymetalicznych, Warszawa 19.10.2000. [1] Frmanek B., Iljuszenk A., Bielajew A., Letsk A., Szymański K., Szczucka-Lasta B., Natryskiwanie naddźwiękwe HVOF pwłk ze stpu międzymetaliczneg z układu Fe-Al, Knferencja Obróbka Pwierzchniwa, Kule, Inżynieria Materiałwa 2002, 5. [14] Frmanek B., Szymański K., Szczucka-Lasta B., Oxide scale frmed f thermally sprayed catings with FeAl- -Cr C 2-Al 2O cmpsite catings, Prblems f Crrsin and Crsin Prtectin f Materials, Physic-chemical Mechanics f Materials, Special Issue nr, Lviv, maj 2002. [15] Frmanek B., Intermetallic pwders and thermally sprayed catings with high crrsin resistante prperties, Nvember, Meeting Prgram Genk, Belgium 2002. Recenzent Andrzej Lis