Program realizacji praktyk pedagogicznych

Uniwersytet Muzyczny Fryderyka Chopina w Warszawie Wydział Instrumentalno-Pedagogiczny w Białymstoku kierunek Edukacja artystyczna w zakresie sztuki muzycznej Program realizacji praktyk pedagogicznych autor i koordynator programu st. wykł. Ligia Hnidec Kierownik praktyk pedagogicznych Białystok 2009

Program praktyk pedagogicznych realizowany jest w oparciu o rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 7 września 2004 w sprawie standardów kształcenia nauczycieli dotyczących praktyk pedagogicznych. Praktyki pedagogiczne ujęte są w planie studiów na wszystkich specjalnościach i dokumentowane w dzienniczku praktyk oraz w indeksie. Celem praktyk jest: - przygotowanie studenta do przyszłej pracy pedagogicznej w różnych typach szkół i grupach wiekowych poprzez praktyczne poznanie warunków pracy, materiałów dydaktycznych, metod dydaktyczno wychowawczych i sposobów ich zastosowania, - kształcenie umiejętności praktycznego zastosowania zdobywanych w toku studiów umiejętności artystycznych oraz wiedzy z zakresu psychologicznych, pedagogicznych i systemowych aspektów dydaktyki artystycznej, - stałe wykształcanie umiejętności refleksyjnej i krytycznej oceny działalności pedagogicznej w sferze artystycznej (obserwacja przebiegu procesów dydaktycznych), - stymulowanie intelektualnego i emocjonalnego rozwoju studentów poprzez udział w zróżnicowanych formach praktyk pedagogicznych i psychologicznopedagogicznych, - przygotowanie do samodzielnej konstrukcji konspektów lekcji, planów pracy, planów wynikowych, systemów oceniania, - przygotowanie do praktycznego przekazywania wiedzy i umiejętności objętych programami szkolnymi, - wykształcenie i rozwijanie umiejętności kreatywnego spojrzenia na pracę pedagogiczną oraz zintegrowanego spojrzenia na edukację artystyczną (głównie związaną z muzyką i plastyką), przygotowanie do tworzenia projektów autorskich, nabywanie umiejętności twórczego kierowania procesem nauczania, - rozwiązywanie problemów z zakresu dydaktyki i wychowania w oparciu o psychologiczną, pedagogiczną i metodyczną wiedzę dotyczącą działania mechanizmów rozwojowych i procesów poznawczych, z uwzględnieniem specyfiki poszczególnych etapów rozwojowych. Poprzez realizację praktyk studenci mają możliwość : - zapoznania się z organizacją i funkcjonowaniem szkół i placówek edukacyjnych i kulturalnych, - współpracy z nauczycielami i uczniami oraz pozaszkolnym środowiskiem społecznym, - obserwacji tzw. lekcji otwartych, prowadzonych przez doświadczonych pedagogów, - zapoznania się z pomocami naukowymi (podręcznikami, przewodnikami, zeszytami ćw.,itp.), instrumentami muzycznymi oraz nagraniami muzycznymi, - konsultacji sposobów, form i metod przeprowadzania lekcji (m.in. tematyki związanej z konstruowaniem konspektów, scenariuszy zajęć), - merytorycznych dyskusji na temat prowadzonych zajęć (hospitowanych, współprowadzonych i prowadzonych samodzielnie), - podejmowania działań edukacyjnych, wychowawczych i organizacyjnych w ramach działalności pozaszkolnej, wykraczającej poza zakres nauczanych przedmiotów. Program zawiera opis ujednoliconego sposobu odbywania praktyk, określa miejsce, czas i ilość hospitacji i lekcji samodzielnie przeprowadzonych przez studentów, wymienia osoby odpowiedzialne za przebieg praktyk. 2

Program praktyk obejmuje: PRAKTYKI PEDAGOGICZNE STUDIA I STOPNIA specjalność: prowadzenie zespołów muzycznych (dyrygentura chóralna) (specjalność dodatkowa plastyka ) Metodyka muzyki* (30h, semestr 1, 2) Przedszkole 7 3 Szkoła Podstawowa kl. I-III 2 1 Szkoła Podstawowa kl. IV-VI 7 4 Gimnazjum 4 2 Razem 20 10 Metodyka rytmiki (15h, semestr 3) PSM I st. kl. I, II, III 10 5 Metodyka prowadzenia zespołów wokalnych (30h., semestr 5,6) Chóry szkolne, chóry akademickie, chóry zawodowe 20 10 Metodyka prowadzenia zespołów instrumentalnych (15h., semestr 5) Orkiestry smyczkowe PSM I st., zespoły muzyki dawnej, 10 5 orkiestry szkolne, zespoły własne, itp. Metodyka prowadzenia audycji muzycznych (15h, semestr 4) PSM Ist. 10 5 Metodyka kształcenia słuchu (15h, semestr 6) PSM I st. kl.i-vi/6, kl.i-iv/4 10 5 Metodyka nauczania plastyki i sztuki* (30h, semestr 5,6) Przedszkole 4 2 Szkoła Podstawowa 10 5 Gimnazjum 6 3 Razem 20 10 Praktyki w zakresie pedagogiki i psychologii (30h, semestr 2,4) Dom dziecka, zajęcia relaksacyjno terapeutyczne, imprezy i koncerty dla dzieci, seminarium Wychowanie przez Sztukę itp. *dopuszcza się inne niż zaproponowane rozliczenie godzin, przy czym: przedszkole minimum 5h., szk.podst minimum 10h.,.gimnazjum minimum 5h, z zachowaniem ogólnej liczby 30h., w tym 10h. prowadzonych. 3

PRAKTYKI PEDAGOGICZNE STUDIA I STOPNIA specjalność: muzyka kościelna (specjalność dodatkowa plastyka ) Metodyka muzyki* (15h, semestr 1,2 ) hospitacje sam.prowadz Przedszkole 7 3 Szkoła Podstawowa kl. I-III 2 1 Szkoła Podstawowa kl. IV-VI 7 4 Gimnazjum 4 2 Razem 20 10 Metodyka rytmiki (15h, semestr 3) PSM I st. kl. I, II, III 10 5 Metodyka prowadzenia zespołów wokalnych (15h, semestr 5) Chóry szkolne, akademickie, zawodowe, parafialne 20 10 Metodyka prowadzenia zespołów instrumentalnych (15h,semestr 5) hospitacje sam.prowadz Orkiestry smyczkowe PSM I st., zespoły muzyki dawnej, 10 5 szkolne orkiestry, zespoły własne Metodyka prowadzenia audycji muzycznych ( 15h, semestr 4) hospitacje sam.prowadz Metodyka kształcenia słuchu (15h, semestr 6) hospitacje sam.prowadz PSM I st. kl.i-vi/6, kl.i-iv/4 10 5 Metodyka nauczania plastyki i sztuki* (30h, semestr 5,6) Przedszkole 4 2 Szkoła Podstawowa 10 5 Gimnazjum 6 3 Razem 20 10 Praktyki w zakresie pedagogiki i psychologii (30h, semestr 2,4) Dom dziecka, zajęcia relaksacyjno terapeutyczne, imprezy i koncerty dla dzieci, seminarium Wychowanie przez Sztukę itp. *dopuszcza się inne niż zaproponowane rozliczenie godzin, przy czym: przedszkole minimum 5h., szk.podst minimum 10h.,.gimnazjum minimum 5h, z zachowaniem ogólnej liczby 30h., w tym 10h. prowadzonych. 4

PRAKTYKI PEDAGOGICZNE STUDIA I STOPNIA specjalność: edukacja artystyczna szkolna (muzyka szkolna) (specjalność dodatkowa plastyka ) Metodyka muzyki* ( 45h, semestr 4,5,6) Przedszkole (3, 4, 5, 6 latki) 9 5 Szkoła Podstawowa kl.i III nauczanie zintegrowane 4 2 Szkoła Podstawowa kl.iv-vi w każdej klasie hospit. i prowadzenie. 10 6 Gimnazjum kl.i III hosp.i prowadz 7 2 15 Razem 45 Metodyka rytmiki (15h, semestr 3) PSM I st. kl. I, II, III 10 5 Metodyka prowadzenia zespołów wokalnych (15h, semestr 5) hospitacje sam.prowadzenie Chóry szkolne 10 5 Metodyka prowadzenia zespołów instrumentalnych (15h, semestr 5) hospitacje sam.prowadzenie Szkolne orkiestry, zespoły własne, itp. 10 5 Metodyka prowadzenia audycji muzycznych (15h, semestr 4) hospitacje sam.prowadzenie Metodyka kształcenia słuchu (15h, semestr 6) hospitacje sam.prowadzenie PSM I st. kl.i-vi/6, kl.i-iv/4 10 5 Metodyka nauczania plastyki i sztuki** (30h, semestr 5,6) hospitacje sam.prowadzenie Przedszkole 4 2 Szkoła Podstawowa 10 5 Gimnazjum 6 3 Razem 20 10 Praktyki w zakresie pedagogiki i psychologii (30h, semestr 2,4) Dom dziecka, zajęcia relaksacyjno terapeutyczne, imprezy i koncerty dla dzieci, seminarium Wychowanie przez Sztukę itp. *dopuszcza się inne niż zaproponowane rozliczenie godzin, przy czym: przedszkole minimum 5h., szk.podst minimum 10h.,.gimnazjum minimum 5h, z zachowaniem ogólnej liczby 45h., w tym 15h. prowadzonych. **dopuszcza się inne niż zaproponowane rozliczenie godzin, przy czym: przedszkole minimum 5h., szk.podst minimum 10h.,.gimnazjum minimum 5h, z zachowaniem ogólnej liczby 30h., w tym 10h. prowadzonych. 5

PRAKTYKI PEDAGOGICZNE STUDIA MAGISTERSKIE specjalność: dyrygentura chóralna Metodyka śpiewu zbiorowego (60h) Chóry szkolne, chóry akademickie, chóry zawodowe 20 10 Metodyka prowadzenia zespołów instrumentalnych (15h) Orkiestry smyczkowe PSM I st., zespoły muzyki dawnej, 10 5 orkiestry szkolne, zespoły własne, itp. Metodyka rytmiki (15h) PSM I st. kl. I, II, III 10 5 Metodyka kształcenia słuchu (15h) Metodyka zasad muzyki i nauki o muzyce (15h) PSM I st.. 10 5 Metodyka prowadzenia audycji muzycznych (15h) PSM Ist. 10 5 Metodyka edukacji muzycznej (15h) Przedszkole 1 1 Szkoła.Podstawowa kl. I-III 1 1 Szkoła.Podstawowa kl. IV-VI 3 3 Gimnazjum 2 1 Liceum 1 1 Razem 8 7 Praktyki w zakresie pedagogiki i psychologii (30h) Dom dziecka, zajęcia relaksacyjno terapeutyczne, imprezy i koncerty dla dzieci, seminarium Wychowanie przez Sztukę itp. 6

PRAKTYKI PEDAGOGICZNE STUDIA MAGISTERSKIE specjalność: muzyka kościelna Metodyka nauczania gry na organach z literaturą (30h) PSM II st. kl.i-iii 20 10 Metodyka edukacji muzycznej (15h) Przedszkole 1 1 Szkoła.Podstawowa kl.i-iii 1 1 Szkoła.Podstawowa kl.iv-v 3 3 Gimnazjum 2 1 Liceum 1 1 Razem 8 7 Metodyka prowadzenia zespołów instrumentalnych (15h) Hospitacje sam.prowadz. Orkiestry smyczkowe PSM I ST., zespoły muzyki dawnej, 10 5 szkolne orkiestry, zespoły własne Metodyka kształcenia słuchu (15h) Metodyka prowadzenia audycji muzycznych (15h) Metodyka zasad muzyki i nauki o muzyce (15h) Metodyka śpiewu zbiorowego (15h) Chóry szkolne, akademickie, zawodowe 10 5 Praktyki w zakresie pedagogiki i psychologii (30h) Dom dziecka, zajęcia relaksacyjno terapeutyczne, imprezy i koncerty dla dzieci, seminarium Wychowanie przez Sztukę itp. 7

PRAKTYKI PEDAGOGICZNE STUDIA MAGISTERSKIE specjalność: edukacja artystyczna szkolna Metodyka edukacji muzycznej (45h) Przedszkole (3, 4, 5, 6 latki) 8 4 Szkoła podstawowa kl.i III nauczanie zintegrowane 4 2 Szkoła podstawowa kl.iv-vi w każdej klasie hosp. i prow. 10 6 Gimnazjum kl.i i II hosp.i prow. 6 2 Liceum kl.i, II, III wiedza o kulturze, warsztaty artystyczne 2 1 Razem 30 15 Ogółem 45 Metodyka prowadzenia audycji muzycznych (15h) Metodyka prowadzenia zespołów szkolnych (15h) Szkolne orkiestry, zespoły własne, itp. 10 5 Metodyka śpiewu zbiorowego i emisji głosu dziecka (15h) Chóry szkolne 10 5 Metodyka kształcenia słuchu (15h) PSM I st.. 10 5 Metodyka zasad muzyki i nauki o muzyce (15h) PSM I st.. 10 5 Praktyki w zakresie pedagogiki i psychologii (30h) Dom dziecka, zajęcia relaksacyjno terapeutyczne, imprezy i koncerty dla dzieci, seminarium Wychowanie przez Sztukę itp. 8

Praktyki pedagogiczne w ramach poszczególnych metodyk poprzedzone są teoretyczno merytorycznym przygotowaniem (wykłady, wspólne pisanie konspektów) oraz ćwiczeniami tzw. lekcjami wewnętrznymi (warsztatami metodycznymi bez udziału uczniów: samodzielne przeprowadzenie fragmentu lub całości lekcji z wybraną grupą wiekową pozostali uczestnicy pozorują sytuację szkolną a po jej zakończeniu następuje dyskusja). Oprócz praktyk w formie obserwacji zajęć prowadzonych przez specjalistów i starszych stażem studentów oraz samodzielnym prowadzeniem lekcji pod kierunkiem opiekunów praktyk (przy pomocy nauczycieli stale pracujących w różnych placówkach dydaktycznych) projektem objęto zajęcia: pozalekcyjne, integracyjne i terapeutyczne. Praktyki uwzględniają zajęcia różnego typu na wszystkich poziomach nauczania ogólnokształcącego (przedszkole, szkoła podstawowa, gimnazjum, liceum- studia magisterskie ) oraz nauczania w szkole muzycznej I st. a także okazjonalnie zajęcia muzyczne w szkole specjalnej, placówkach opiekuńczo wychowawczych oraz kulturalno oświatowych. Uniwersytet Muzyczny współpracuje z doświadczonymi pedagogami (często absolwentami UMFC), większość z nich, to dyplomowani nauczyciele z dużym stażem, absolwenci studiów podyplomowych. W gronie współpracowników są też: były doradca metodyczny, autorzy podręczników oraz programów autorskich, itp. Praktyki pedagogiczne realizowane są w ramach współpracy z następującymi placówkami: 1. Szkoła Podstawowa nr 19 w Białymstoku, ul. Mieszka I/18 muzyka (kl. IV-VI) mgr Agnieszka Wałejko, zajęcia zintegrowane (kl.i-iii) mgr Dorota Kunda, mgr Grażyna Szeps, mgr Małgorzata Bielawska 2. Szkoła Podstawowa nr 34 w Białymstoku, ul. Pogodna 12 muzyka (kl.iv-vi), rytmika (kl.i-iii), chór szkolny; mgr Jolanta Woronowicz 3. Gimnazjum Publiczne nr 18, ul. Magnoliowa 13 w Białymstoku muzyka, plastyka; mgr Dorota Artysiewicz 4. Gimnazjum Publiczne nr 9, ul. Antoniuk Fabryczny 5/7 w Białymstoku muzyka; mgr Dorota Nita-Komorowska 5. Przedszkole Samorządowe nr 34, ul. Wesoła 22 zajęcia umuzykalniające; mgr Magdalena Kubiak 6. Przedszkole Muzycznye działającym przy Towarzystwie Przyjaciół AMFC, ul. Kawaleryjska 5 w Białymstoku zajęcia umuzykalniające, zajęcia relaksacyjne; mgr Renata Paciukiewicz, mgr Maria Twarowska, terapeuta mgr Renata Janowicz 7. Gimnazjum Publicznym przy ul.mickiewicza 2 w Wasilkowie orkiestra dęta; mgr Adam Wolański 8. Zespół Szkół Muzycznych PSM I, ul.podleśna 2 w Białymstoku kształcenie słuchu i zasady muzyki, audycje muzyczne, orkiestra smyczkowa, chór; mgr Maria Twarowska, mgr Maria Terlecka, mgr Marek Ławreszuk, mgr Renata Paciukiewicz, mgr Kazimierz Dąbrowski, mgr Magdalena Kubiak (Filia PSM I st.- ul.kawaleryjska 5) 9. XI Liceum Ogólnokształce ul.grottgera 9 w Białymstoku warsztaty artystyczne, wiedza o kulturze, chór; mgr Anna Stankiewicz 10. Gimnazjum Publiczne nr 13, ul.piastowska 3 D w Białymstoku muzyka, chór, zespół instrumentalny; mgr M.Leszczyńska 11. Szkoła Podstawowa nr 26, ul. Radzymińska 11 w Białymstoku rytmika, muzyka; mgr Renata Paciukiewicz, mgr Maria.Twarowska, mgr Marzena Mielańczuk, mgr Justyna Gordon - Grabuś 12. Chóry Akademickie oraz chóry zawodowe i inne zespoły. 9

Studenci mają również możliwość realizacji praktyk w innych placówkach edukacyjnych (np. w miejscu stałego zamieszkania) a okazjonalnie praktyki odbywają się w: - Przedszkolu Integracyjnym nr 41, ul.świętojańska 13/43 w Białymstoku zajęcia umuzykalniające i logorytmika - Domu Kultury Śródmieście ul. Kilińskiego w Białymstoku - Szkole Podst. i Gimnazjum Białostockiego Towarzystwa Oświatowego nr 3, ul.kalinowa 5 w Białymstoku - Szkole Podst. nr 15, ul. Broniewskiego 1 w Białymstoku - Niepublicznym Przedszkolu Sióstr Misjonarek Św. Rodziny, ul.zielna 16 w Białymstoku - Prywatnym Przedszkolu Promyczek, ul. Kisiela w Białymstoku - Prywatnej Szkole Podstawowej i Gimnazjum, ul.boruty 18 w Białymtsoku Ponadto studenci w ramach praktyk pedagogiczno-psychologicznych stale uczestniczą w: - koncertach charytatywnych pt. Wigilijne dzieło pomocy dzieciom organizowanych przez Uniwersytet Muzyczny i Caritas Polska - seminariach Wychowanie przez sztukę (organizowanych przez AMFC), przygotowując i prezentując samodzielne projekty zajęć do różnych grup wiekowych - prowadzą zabawy karnawałowe (np. w przedszkolach) - biorą udział i prowadzą audycje edukacyjne dla dzieci w różnych grupach wiekowych - biorą udział w audycjach organizowanych w Domach Pomocy Społecznej oraz Wielofunkcyjnej Placówce Opiekuńczo - Wychowawczej Dwójka ul. 11 Listopada 6 w Białymstoku. - uczestniczą w warsztatach :organizowanych przez Stowarzyszenie Animatorów Klanza, wydawnictwa WSiP, Nowa Era itp. - pokazach, wykładach, warsztatach dotyczących nowatorskich metod nauczania, np. M.Montessori, E.Gordona itp. - Podlaskim Festiwalu Nauki i Sztuki Studenci mogą również: - hospitować zajęcia i podejmować próby prowadzenia zajęć z zakresu logo rytmiki, arteterapii z elementami muzykoterapii w Przedszkolu Integracyjnym. - przygotowywać tematyczne audycje muzyczne (m.in. bajki muzyczne, dramy) połączone z pokazem instrumentów oraz prezentacją Uczelni, - współpracować ze świetlicami środowiskowymi, Stowarzyszeniem Droga, Eleos i In. - hospitować zajęcia artystyczne w klasach integracyjnych (szkoła podstawowa, gimnazjum oraz w szkoła specjalna) - uczestniczyć w Forum Artystycznym Dzieci Młodzieży Niepełnosprawnej, - spotykać się z dziećmi chorymi przewlekle i realizować elementy pedagogiki zabawy (szpitale, hospicja). W roku akademickim 2007/2008, powstał osobny projekt współpracy z Domem Dziecka Wielofunkcyjną Placówką Wychowawczą Dwójka, ul.11 listopada 6 w Białymstoku, dający dodatkową możliwość realizacji praktyk pedagogicznych i psychologicznych w formie zajęć umuzykalniających w grupie niemowlęcej, poniemowlęcej oraz przedszkolno-wczesnoszkolnej). Od roku 2007/2008 studenci mogą w ramach praktyk nabywać dodatkowo doświadczenia i umiejętności w związku z wprowadzeniem w wybranych szkołach innowacji pedagogicznej pt. Śpiewająca klasa. Od roku akademickiego 2009/2010 realizowane są również praktyki pedagogiczne z zakresu plastyki i sztuki związane ze specjalnością dodatkową: plastyka. 10

Zaliczenie praktyk pedagogicznych związane jest z: - aktywnym uczestnictwem studenta we wszystkich formach przewidzianych według obowiązującego programu studiów (w zależności od specjalności) - udokumentowaniem zaliczenia wszystkich godzin praktyk z poszczególnych metodyk (oraz praktyk pedagogiczno-psychologicznych) wpisem w Dzienniczku praktyk. - uzyskaniem pozytywnej opinii oraz oceny opiekuna praktyk w placówce, w której odbywane są praktyki, a także właściwego metodyka i kierownika praktyk. Student obowiązany jest przedłożyć do 30 maja uzupełniony dzienniczek praktyk pedagogicznych kierownikowi praktyk, który dokonuje podsumowania praktyk do zatwierdzenia przez Dziekana lub Prodziekana, a następnie wpisuje zaliczenie do indeksu. Dopuszczane jest zaliczenie praktyk na podstawie zaświadczeń z różnych placówek, np. w miejscu stałego zamieszkania studenta. Warunkiem jest zgoda Dziekana oraz program zajęć odpowiadający programowi zatwierdzonemu przez metodyka. W przypadkach szczególnie uzasadnionych (za zgodą Dziekana) istnieje możliwość przedłużenia terminu realizacji praktyk pedagogicznych do 30 września. Na specjalności muzyka szkolna (edukacja artystyczna szkolna) student jest zobowiązany do poprowadzenia tzw. lekcji dyplomowej w obecności komisji w wybranej placówce dydaktycznej (zajęcia umuzykalniające w przedszkolu, muzyka w kl. I-III, IV-VI, muzyka w gimnazjum, warsztaty artystyczne w liceum - dotyczy studiów magisterskich). Ww. lekcja jest częścią egzaminu magisterskiego (licencjackiego na studiach I st.). Może ona odbyć się w ostatnim semestrze studiów w dowolnym terminie (najpóźniej do 15 czerwca). Warunkiem przeprowadzenia lekcji jest wcześniejsze zaliczenie wszystkich obowiązujących praktyk pedagogicznych oraz przedłożenie konspektu 7 dni wcześniej przed planowanym terminem lekcji dyplomowej. Jej przebieg i zakres merytoryczny jest konsultowany z metodykiem oraz nauczycielem przedmiotu w wybranej placówce. 11