Zakładamy Spółdzielnię Socjalną Osób Prawnych przewodnik Spółdzielnia socjalna zakładana przez osoby prawne ma na celu stworzenie miejsc pracy dla osób, które nie mogą znaleźć zatrudnienia na rynku. Organizacja podmiotu, poszukiwanie klientów oraz zdobycie wystarczającej liczby zleceń spoczywa w tym przypadku na osobach prawnych. Spółdzielnia socjalna osób prawnych, która jest zakładana np. przez gminę bardzo często rozwiązuje konkretny problem lokalny. Dzięki temu np. gmina zapewnia spółdzielni zlecenia (dysponuje bowiem środkami na rozwiązanie problemów lokalnych a realizacja zlecenia przez spółdzielnię socjalną zwiększa tylko wartość zastosowanego rozwiązania o aspekt społeczny). A. Kto może założyć spółdzielnię socjalną osób prawnych? Ustawa stanowi, że mogą to być trzy grupy osób prawnych: organizacje pozarządowe (np. stowarzyszenie czy fundacja) kościelne osoby prawne (np. parafia czy jednostki Caritas) jednostki samorządu terytorialnego (np. gmina, powiat, województwo) Spółdzielnia socjalna może być założona przez minimum dwie osoby prawne z powyższych kategorii, przy czym konfiguracje mogą być tutaj dowolne (np. stowarzyszenie + gmina, gmina + powiat, parafia + fundacja itd.). B. Analiza możliwości założenia spółdzielni socjalnej przez osoby prawne. Zanim osoby reprezentujące podmioty prawne mogące założyć spółdzielnię socjalną podejmą decyzję o wspólnym prowadzeniu przedsiębiorstwa powinny się zastanowić co chcą robić? Jaka jest konkurencja na rynku? Ile będą musiały zainwestować w zorganizowanie spółdzielni i skąd wziąć na to środki? Czy jest ktoś kto może im pomóc, służyć radą, wskazówką? Warto przemyśleć jakie problem społeczny wymagają rozwiązania na danym terenie, jaki będzie profil działania
spółdzielni, kto ma być odbiorcą produktów i/lub usług spółdzielni, jakie będą koszty jej funkcjonowania, czy spółdzielnia ma szansę utrzymania się na rynku. Wydaje się, że najrozsądniej będzie nawiązać na początku działalności współpracę z organizacją pozarządową, która ma już pewne doświadczenia w zakresie prowadzenia działalności lub wspierania spółdzielczości socjalnej, np. Ośrodkiem Wsparcia Ekonomii Społecznej. Jeśli jest decyzja dotycząca charakteru spółdzielni, pomysł na działalność, przygotowany biznes plan, opracowana strategia działania, możemy przejść do kolejnych działań. Zachęcamy do kontaktu z nami (www.pryzmat.org.pl, www.pcwes.org.pl). C. Procedura założenia spółdzielni socjalnej osób prawnych Aby założyć spółdzielnię socjalną osób prawnych należy: 1. Zorganizować walne zebranie założycielskie, które musi być poprzedzone odpowiednimi aktami prawnymi ze strony osób prawnych. W przypadku stowarzyszenia będzie to uchwała na walnym zebraniu o woli utworzenia spółdzielni socjalnej, wskazująca osobę, która będzie reprezentować podmiot osoby prawnej na walnym zebraniu założycielskim spółdzielni socjalnej. W przypadku samorządów musi to być uchwała rady (jeżeli mówimy o gminie uchwała rady gminy, jeżeli o powiecie - uchwała rady powiatu), która będzie wskazywać na wolę powołania spółdzielni socjalnej oraz desygnować osobę uczestniczącą w walnym zebraniu założycielskim spółdzielni. 2. Przeprowadzić walne zebranie założycielskie, z udziałem osób wskazanych przez podmioty biorące udział w tworzeniu spółdzielni socjalnej. Osoby wydelegowane przez te instytucje podejmują stosowne uchwały. Przebieg walnego zebrania członkowskiego: 1. Przygotowanie projektu uchwały organów stanowiących (osób prawnych) o powołaniu spółdzielni socjalnej. Załącznikiem do uchwały powinien być projekt statutu spółdzielni socjalnej. Ponadto w uchwale powinien być wyznaczony pełnomocnik do reprezentowania osoby prawnej w walnym zgromadzeniu założycielskim.
2. Podjęcie uchwały przez organy stanowiące osób prawnych. 3. Walne zgromadzenie członków spółdzielni socjalnej (obecność obowiązkowa). Na Walnym zgromadzeniu członkowie (wyznaczeni pełnomocnicy osób prawnych) podejmują następujące uchwały: a. o powołaniu spółdzielni socjalnej, (należy pamiętać o siedzibie spółdzielni) b. o przyjęciu statutu, c. o powołaniu organów spółdzielni (zarząd, ewentualnie rada nadzorcza), wybór do organów spółdzielni odbywa się w głosowaniu tajnym, dlatego potrzebna będzie komisja skrutacyjna. Kandydat do zarządu nie może być członkiem komisji skrutacyjnej. 4. Przykładowy porządek obrad walnego zgromadzenia: a. Otwarcie obrad b. Wybór przewodniczącego obrad i prezydium c. Wybór komisji skrutacyjnej d. Zebranie deklaracji członkowskich e. Powołanie spółdzielni socjalnej (uchwała) f. Przedstawienie statutu, dyskusja g. Uchwalenie statutu (uchwała) h. Wybór zarządu (chwała) i. Wolne wnioski j. Zakończenie obrad 5. Statut 6. Statut spółdzielni socjalnej musi zawierać niezbędne elementy, którymi są: nazwa spółdzielni zawierająca oznaczenie "Spółdzielnia Socjalna" przedmiot działalności spółdzielni (działania wykonywane w ramach działalności gospodarczej wymienione zgodnie z kategoriami opisanymi w Polskiej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej oraz informacja, że spółdzielnia działa na rzecz reintegracji
społecznej i zawodowej - można, ale nie jest to konieczne - szczegółowo określić zadania wykonywane w tym zakresie), teren działania (obszar, w obrębie którego spółdzielcy mają zamiar sprzedawać towary czy usługi, np. gmina czy też cały kraj) i siedziba (wystarczy podać miejscowość, w której będzie mieściła się siedziba), czas trwania, o ile spółdzielnia została założona na czas określony, prawa, obowiązki oraz zasady przyjmowania, odwoływania, wykreślania czy wykluczania członków spółdzielni socjalnej, zasady wyboru, odwoływania oraz kompetencje władz spółdzielni socjalnej, w tym: zarządu, walnego zgromadzenia członków (wszyscy członkowie spółdzielni) oraz rady nadzorczej, zasady wprowadzania zmian w statucie (decyzję o zmianie podejmuje walne zgromadzenie członków), sposób podziału, połączenia się, a także likwidacji spółdzielni socjalnej, zasady podziału nadwyżki bilansowej oraz pokrywania strat, wysokość wpisowego, wysokość i ilość udziałów, które członek obowiązany jest zadeklarować, terminy wnoszenia i zwrotu oraz skutki braku wniesienia udziału w terminie. 7. Dokumentacja z walnego zgromadzenia założycielskiego a. Protokół z walnego zgromadzenia wraz z listą obecności z adresami członków założycieli i ich podpisami (tu będą adresy organów osób prawnych i podpisy pełnomocników) b. Lista członków założycieli c. Uchwała o powołaniu spółdzielni socjalnej d. Uchwała o przyjęciu komisji skrutacyjnej e. Uchwała o wyborze władz spółdzielni socjalnej f. Uchwała o przyjęciu statutu wraz ze statutem
Dodatkowo założyciele składają deklaracje członkowskie zawierające m.in. informacje o adresie członków, deklarowanej liczbie udziałów, informacje o wkładach (deklaracji nie składa się do Sądu lecz przechowuje w dokumentacji spółdzielni). Wszystkie dokumenty powinny być sporządzone w dwóch egzemplarzach (dla sądu w oryginale) D. Złożenie wniosku o zarejestrowanie spółdzielni do KRS Spółdzielnia socjalna podlega obowiązkowemu wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego, który działa przy Sądach Rejonowych - Sądach Gospodarczych. W celu zgłoszenia spółdzielni do Krajowego Rejestru Sądowego należy wypełnić następujące formularze: KRS-W5 - Wniosek o rejestrację podmiotu w rejestrze przedsiębiorców, KRS-WK - Organy podmiotu/wspólnicy uprawnieni do reprezentowania spółki, KRS-WM - Przedmiot działania. Dokumenty określone w pkt C. 6 Potwierdzenie uprawnienia do założenia spółdzielni (uchwały organów stanowiących osób prawnych) Termin na dostarczenie dokumentów wraz z wnioskiem do Sądu wynosi 7 dni od walnego zgromadzenia założycielskiego. Ważne: spółdzielnia socjalna nie płaci za rejestrację w Krajowy Rejestrze Sądowym oraz nie płaci za ogłoszenie w Monitorze Sądowym i Gospodarczym! E. Nabycie osobowości prawnej Postępowanie rejestrowe kończy się nabyciem osobowości prawnej przez spółdzielnię. Spółdzielnia nabywa osobowość prawną i rozpoczyna swoją działalność gospodarczą w momencie jej zarejestrowania, a nie powołania. Jeżeli spółdzielnia chce zacząć działalność w późniejszym terminie niż moment zarejestrowania, powinno być to zaznaczone w odpowiedniej uchwale. Sąd rejestrowy, po wydaniu postanowienia o wpisie do
KRS, przekazuje dane nowej spółki za pomocą systemu elektronicznego do Centralnego Rejestru Podmiotów Krajowej Ewidencji Podatników (CRP KEP) i rejestru REGON, natomiast CRP KEP przekazuje dane do ZUS. Należy zaznaczyć, iż numer REGON oraz NIP nadawany jest nowym podmiotom w sposób automatyczny po zamieszczeniu danych z KRS w CRP KEP. F. Inne obowiązki Urząd Skarbowy Do Urzędu Skarbowego należy złożyć dokument NIP-8 w ciągu 21 dni (lub 7 dni jeśli od razu będą zatrudniani pracownicy). Jeśli spółdzielnia socjalna będzie/chce być płatnikiem VAT, przed wykonaniem pierwszej czynności sprzedaży winna zarejestrować się w Urzędzie Skarbowym na druku VAT - R. Wykonanie pieczęci firmowej i oznaczenie siedziby firmy Należy pomyśleć o wykonaniu pieczęci firmowej. Pieczęć powinna zawierać pełną nazwę spółdzielni socjalnej oraz adres jej siedziby. Wskazane jest, aby na pieczęci umieścić również numery KRS, NIP i REGON. Rachunek bankowy Spółdzielnia powinna założyć rachunek bankowy. Przed rozpoczęciem działalności gospodarczej należy również wybrać bank, poprzez który spółdzielnia zamierza prowadzić swoje operacje finansowe, oraz przeprowadzić wszystkie czynności niezbędne do uruchomienia konta bankowego. Założenie konta w banku jest niezbędne przy procedurze załatwiania formalności rejestracyjnych w urzędach. Założenie rachunku bankowego jest bowiem dla przedsiębiorców obowiązkowe. Przy wyborze banku należy zwrócić uwagę na wysokość opłat za prowadzenie rachunków, przelewy, renomę banku, odległość od siedziby firmy czy też ilość bankomatów, możliwości uzyskania kredytu oraz inne dodatkowe usługi, jakie banki oferują swoim klientom np. obsługi konta przez Internet, ubezpieczenie. Spółdzielnia powinna zgłosić rachunek bankowy na formularzu NIP 8 do Urzędu Skarbowego.
Państwowa Inspekcja Pracy Zgodnie z zapisami Kodeksu Pracy, jeżeli w ramach prowadzonej działalności spółdzielnia (każdy podmiot) zatrudnia jednego lub więcej pracowników, w terminie 30 dni od dnia zatrudnienia pracownika, musi zawiadomić na piśmie właściwego państwowego inspektora pracy o: miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności, przewidywanej liczbie pracowników, a także złożyć pisemną informację o środkach i procedurach przyjętych dla spełnienia wymagań wynikających z przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Sanepid Przy prowadzeniu niektórych form działalności np. przed uruchomieniem placówki gastronomicznej konieczne jest również zgłoszenie i uzyskanie pozwoleń z Terenowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej (Sanepid). Koncesje, pozwolenia W przypadku prowadzenia niektórych rodzajów działalności (np. handel alkoholem, sprzedaż usług turystycznych, usługi detektywistyczne) wymagane jest posiadanie stosownych pozwoleń lub koncesji, których brak powoduje konieczność zamknięcia działalności. G. Zatrudnienie Spółdzielnia socjalna w ciągu 6 miesięcy od zarejestrowania w Krajowym Rejestrze Sądowym ma obowiązek zatrudnić co najmniej 5 osób wykluczonych zawodowo czy społecznie na rynku pracy (np. bezrobotnych czy niepełnosprawnych). Po 12 miesiącach nieprzerwanego zatrudnienia w spółdzielni osoby w niej zatrudnione (chodzi tutaj o osoby, o których mowa powyżej czyli np. niepełnosprawne czy te, które przed zatrudnieniem miały status osoby bezrobotnej) mają prawo uzyskania członkostwa w spółdzielni. Nie dzieje się to jednak z automatu. Zgodnie z prawem spółdzielczym osoby takie składają deklaracje członkowskie (czyli wyrażają wolę przystąpienia do spółdzielni), a właściwy organ spółdzielni podejmuje uchwałę o przyjęciu ich
w poczet członków wiąże się to z obowiązkiem wniesienia zapłaty wpisowego, którego wielkość zostaje ustalona w statucie). H. Jakie są możliwości pozyskania funduszy na działalność spółdzielni socjalnej? Fundusze przeznaczone na działalność można pozyskać z różnych źródeł: Środki z Funduszu Pracy dla spółdzielni socjalnych na przystąpienie do spółdzielni socjalnej; Środki z Funduszu Pracy na wyposażenie lub doposażenie stanowiska pracy dla bezrobotnego skierowanego do pracy w spółdzielni; Refundacja wynagrodzenia osób, o których mowa w ustawie o zatrudnieniu socjalnym z Funduszu Pracy; Wsparcie spółdzielni socjalnej ze środków budżetu jednostki samorządu terytorialnego lub ze środków budżetu państwa; Wsparcie inwestycyjne i pomostowe ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego; Pożyczki (TISE) ze środków Unii Europejskiej powierzonych przez Bank Gospodarstwa Krajowego oraz ze środków własnych. Informacje, pomoc, konsultacje: Centrum Aktywności Społecznej PRYZMAT ul. Noniewicza 91, 16 400 Suwałki tel./fax 87 565 02 58 e-mail: pryzmat@pryzmat.org.pl www.pryzmat.org.pl www.pcwes.org.pl