Podsumowanie realizacji LSR wraz z jej aktualizacją II etap

Podsumowanie realizacji LSR wraz z jej aktualizacją II etap 2012r. 1

Ewaluacja - propozycja modyfikacji strategii w zakresie nowych wyzwań 2

Spis treści 1. Wstęp przedmiot badania 3 2. Procedura badawcza 4 3. Harmonogram realizacji badania 4 4. Wyniki badania.5 5. Wnioski z ewaluacji 14 6. Rekomendacje..16 3

1.Wstęp przedmiot badania W zakresie realizacji LSR istnieje w przyszłości możliwość pozyskania dodatkowych środków na realizację w zakresie tzw. Nowych wyzwań. Mając na uwadze sprawną realizację dotychczasowych konkursów i duże zainteresowanie ze strony wnioskodawców dokonano próby określenia możliwych nowych lub zmodyfikowanych założeń strategii, które pozwolą na ubieganie się o dodatkowe fundusze. Badanie to ma odpowiedzieć na pytanie, czy w zakresie opracowanej i przyjętej strategii istnieją potencjalne możliwości określenia takich zmian, czy propozycje wprowadzenia dodatkowych elementów umożliwiające ubieganie się LGD o dodatkowe środki? W analizie tej postawiono również dodatkowe pytanie o jakość współpracy biura i Zarządu LGD z sektorem publicznym, jak również postarano się odpowiedzieć na pytanie dotyczące identyfikacji gmin z realizowanym na ich obszarze podejściem Leader. Dokument ten jest skierowany do zespołów zarządzających LGD i ma na celu określenie czy proponowane zmiany w strategii spełniają oczekiwania środowisk zaangażowanych w podejście Leader jak również, czy przyjęte założenia odpowiadają wymaganiom programowym. W ramach tego opracowania przyjęto następujące kryteria oceny: Trafność czy proponowane zmiany w strategii odpowiadają na zapotrzebowanie obszaru? Efektywność czy proponowane zmiany są optymalne z punktu widzenia obszaru? Skuteczność czy proponowane zmiany pozwolą w przyszłości na osiągnięcie zakładanych celów? Oddziaływanie/Wpływ czy zakładane zmiany będą miały szerszy wpływ nie tylko na uczestników projektu? 4

Procedura badawcza W ramach prowadzonego badania wykorzystano dokumenty, materiały w ramach przeprowadzonych dotychczas przez LGD działań, jak również przeprowadzono badanie ankietowe na spotkaniu z przedstawicielami samorządów lokalnych w IV kwartale 2011r. ( załącznik nr 1 do opracowania). Dokumenty analizowane: Uchwalona przez Walne Zebranie strategia LGD Tygiel Doliny Bugu, Listy Rankingowe dotychczas ogłoszonych konkursów, Rozporządzenia wykonawcze dotyczące 4 osi priorytetowej Leader w ramach PROW 2007-2013 Uchwała nr 67 Komitetu Monitorującego PROW 2007-2013 Badanie Analiza strategii Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Tygiel Doliny Bugu w zakresie realizacji poszczególnych elementów strategii wykonane w 2010r. Przeprowadzono również spotkanie z członkami LGD Zarządem, pracownikami biura jak również przedstawicielami Rady. Harmonogram realizacji badania czerwiec - lipiec 2011 określenie proponowanych i zmodyfikowanych przedsięwzięć, jak również analiza dotychczas opracowanych dokumentów przez grupę przedstawicieli LGD sierpień 2011 przygotowanie ankiety wrzesień 2011 badanie ankietowe wśród przedstawicieli gmin listopad- grudzień 2011 określenie wniosków do ewaluacji i sporządzenie raportu 5

Wyniki badania W obowiązującej obecnie strategii układ celów i przedsięwzięć wygląda następująco 1 cel ogólny cel szczegółowy przedsięwzięcie Cel ogólny I: Wspieranie rozwoju regionu poprzez przedsiębiorczość oraz wykorzystanie lokalnych zasobów Rozwój agroturystyki oraz innych zrównoważonych form działalności pozarolniczej Wsparcie oferty kulturalnej, rekreacyjnej i turystycznej Rozwój przedsiębiorczości w oparciu o lokalne zasoby. Aktywizacja społeczności lokalnej i wspieranie inicjatyw lokalnych. Cel ogólny II: Wspieranie inicjatyw lokalnych oraz podnoszenie świadomości społecznej. Angażowanie społeczności do realizacji przedsięwzięć lokalnych Realizacja inicjatyw edukacyjnych oraz adaptacja dobrych praktyk na obszarze działania. Wsparcie realizacji Lokalnej Strategii Rozwoju. W ramach przeprowadzonego w czerwcu 2011r. spotkania grupy przygotowującej propozycje zmian określono następujące zmodyfikowane i nowe przedsięwzięcia: I. Przedsięwzięcie: Rewitalizacja centrów miejscowości w latach 2012-2014. 1 Opracowanie własne na podstawie Strategii LGD Tygiel Doliny Bugu 6

Uzasadnienie do strategii: Realizacja tego nowego przedsięwzięcia pozwoli nie tylko na wsparcie pojedynczych projektów, ale całej grupy zadań dotyczących centrów miejscowości. Centra takie są miejscem spotkań, dyskusji i zabawy, gdzie niejednokrotnie występują zabytki i ciekawe obiekty. Zintegrowane podejście w ramach tego przedsięwzięcia polega na łączeniu miejscowości leżących na terenie LGD w jeden projekt, który będzie oddziaływał na cały obszar. Głównymi beneficjentami będą samorządy oraz związki wyznaniowe. Grupą docelową będą mieszkańcy obszaru rewitalizowanego oraz odwiedzający te tereny turyści oraz organizacje pozarządowe, które włączą się w proces przygotowania tego typu projektów, jak również w późniejszym zarządzaniu tymi obiektami. Duże znaczenie ma tutaj aktywność kobiecych organizacji jak Koła Gospodyń Wiejskich, które stanowią w wielu miejscowościach prężne organizacje. Będą one grupą preferowaną w kryteriach. II Przedsięwzięcie: Wirtualna panorama obszaru LGD. Uzasadnienie do strategii: Jest to najbardziej innowacyjne z proponowanych do strategii przedsięwzięć. Grupa proponuje realizację bardzo ambitnego zadania jakim jest przeniesienie najcenniejszych obiektów nie tylko kultury materialnej do internetu. Pozwoli to na promowanie w bardzo nowoczesny sposób atrakcji tego terenu. Zintegrowane podejście już w nazwie przedsięwzięcia pokazuje, że chodzi nie o łączenie pojedynczych zasobów i przenoszenie ich na nośniki elektroniczne, ale stworzenie całej panoramy obszaru z jej najciekawszymi miejscami, miejscowościami i obiektami. Beneficjentami tego przedsięwzięcia będą samorządy i organizacje pozarządowe z danych miejscowości. Docelową grupą będą osoby i instytucje oraz podmioty gospodarcze, które korzystają z internetu i są zainteresowane obszarami o bogatym środowisku przyrodniczym i unikalnej historii. Grupą docelową, która ma szczególne znaczenie z punktu widzenia LGD są organizacje pozarządowe. Są one nie tylko potencjalnym beneficjentem mogącym ubiegać się o realizację takiego projektu ale też gwarantem dotarcia do wszystkich ciekawostek danego miejsca nie tylko dotyczących danych obiektów, ale też potraw przyrządzanych na danym terenie, obrzędów charakterystycznych dla różnych okazji. Osoby należące do tych organizacji są ogromną skarbnicą wiedzy, w szczególności kobiety skupione w Kołach Gospodyń Wiejskich. Zarząd LGD liczy, że członkinie tych organizacji aktywnie włączą się w proces kreowania panoram obszaru LGD, co poza efektem w postaci utrwalonej informacji na nośniku elektronicznym będzie miało na pewno szerszy wymiar zacieśniania więzi między mieszkańcami chcącymi budować swoją wspólną tożsamość. W ramach kryteriów wyboru organizację tego typu będą miały preferencje. III Rozszerzone Przedsięwzięcie: Rozwój turystyki oraz innych zrównoważonych form działalności pozarolniczej w latach 2010-2014 w szczególności z wykorzystaniem odnawialnych źródeł energii.: 7

Uzasadnienie do strategii: Rozszerzając zakres tego przedsięwzięcia szczególny nacisk będzie położony na realizację inwestycji dotyczących ochrony środowiska. Inwestycje w odnawialne źródła energii pozwolą na zachowanie walorów przyrodniczych w odpowiednim stanie. Realizacja zadań dotyczących tego typu obszaru jest na terenie LGD niezbyt popularna. Dofinansowanie środkami europejskimi może spowodować większe zainteresowanie przedsiębiorstw i rolników tego typu instalacjami. Są to inwestycje innowacyjne z punktu widzenia obszaru LGD. Grupą docelową są wszyscy prowadzący działalność rolniczą lub prowadzący działalność gospodarczą, którzy są zainteresowani działaniami prośrodowiskowymi. W szczególności osoby młode poniże 26 roku oraz kobiety życia będą stanowiły grupę posiadającą preferencje w kryteriach. Zaproponowane zmiany są wynikiem pracy Zarządu LGD wraz z pracownikami Biura oraz przedstawicielami Rady. Powstały one na bazie doświadczeń i obserwacji dokonanych przez w/w osoby w trakcie realizacji strategii. Grupa ta doszła do wniosku, że najbardziej optymalny jest taki układ wprowadzonych zmian, ponieważ wydaje się, że po dyskusji na temat analizy SWOT tego typu przyjęte założenia będą najbardziej optymalną i obiecującą formą kontynuacji realizacji strategii. Wypracowane nowe elementy strategii są w głównej mierze pracą zespołową grupy najbardziej zaangażowanych w życie stowarzyszenia osób. Podjęto jednak działania mające na celu sprawdzenie, czy tego typu pomysł na zmianę strategii jest efektywny z punktu widzenia jej członków. W tym celu a przyjęte założenia zostały poddane próbie poprzez przeprowadzanie badania ankietowego wśród przedstawicieli samorządów lokalnych, jako głównych animatorów życia lokalnego. W trakcie spotkań we wrześniu 2011r. rozdano anonimową ankietę osobom reprezentującym te środowiska. Łącznie wypełniło kwestionariusz 13 przedstawicieli samorządów lokalnych na 20 będących członkami LGD co daje 65% wszystkich gmin. Można w związku z tym uznać, że badanie ankietowe może stanowić podstawę do formułowania wniosków dla całego obszaru. Sformułowano pytania dotyczące nie tylko proponowanych zmian, ale starano się uzyskać odpowiedzi w szerszym zakresie jak ocena pracy Zarządu i biura, jak również identyfikację podejścia leader przez te 8

podmioty. Decyzja o anonimowym charakterze ankiety wynikała z intencji otrzymania jak najbardziej prawdziwych odpowiedzi, które są istotne z punktu widzenia całego procesu potwierdzania założeń dokonanych przez wypracowującą je grupę. Wyniki ankiety przedstawiały się następującą: Złożono łącznie trzynaście ankiet w których badani udzielili odpowiedzi na dziesięć pytań. Osiem pytań było zamkniętych natomiast dwa otwarte. Pierwsze pytanie dotyczyło realizacji przez samorządy projektów w ramach strategii. 11 samorządów potwierdziło aktywny udział w pozyskiwaniu środków w ramach LGD, dwa natomiast nie skorzystały z możliwości wsparcia. Świadczy to o wysokiej świadomości samorządów związanej z pozyskiwaniem środków zewnętrznych, jak również o tym że przygotowane założenia zmian strategia są zbieżne z kierunkami realizacji inwestycji które wyznaczają sobie gminy. Drugie pytanie dotyczyło ilości projektów dotychczas złożonych w ramach ogłaszanych konkursów. W odnowie wsi średnia wynosi 1,45 wniosku na wnioskodawcę, natomiast w małych projektach średnia ta wynosi 3 projekty. Świadczy to o dużym zainteresowaniu podmiotów w zakresie ogłaszanych konkursów. W trzecim pytaniu wszystkie samorządy udzieliły odpowiedzi, że są zainteresowane możliwością startowania w przyszłości w ramach ogłaszanych konkursów. Ma to istotne znaczenie w kontekście ewentualnego ubiegania się o dodatkowe środki przez LGD, ponieważ istnieje duże prawdopodobieństwo, że pieniądze te zostaną w przyszłości wykorzystane przez tych potencjalnych beneficjentów. Czwarte pytanie dotyczyło rodzaju projektów o które w przyszłości będą ubiegały się podmioty. Na 13 samorządów 11 jest zainteresowanych realizacją projektów infrastrukturalnych w zakresie odnowy wsi, natomiast dziesięć małymi projektami. Pytanie to łączy się wprost z uzyskaną na następny punkt odpowiedzią, gdzie badani odpowiedzieli 9

jakiego typu projekty ich w największym zakresie interesują. Remonty i budowa świetlic wiejskich jest nadal najważniejszą potrzebą gmin, w drugiej kolejności imprezy typu festyny, dalej centra miejscowości, place zabaw, obiekty sportowe i domy kultury. Szóste pytanie dotyczyło zainteresowania badanych w zakresie realizacji zadań dotyczących realizacją innowacyjnych projektów dotyczący opisania atrakcji turystycznych lub kulturowych za pomocą wirtualnych panoram. Pomysł ten i kolejne jest wynikiem dyskusji Zarządu LGD i członków Rady co do kierunków możliwych do realizacji w przyszłości. Większość, bo aż 9 samorządów odpowiedziało twierdząco, natomiast 4 wykazały brak zainteresowania. Siódme pytania dotyczyło kolejnej propozycji wypracowanej w LGD, a mianowicie realizacji przedsięwzięcia dotyczącego rewitalizacji centrów miejscowości. W tym pytaniu 11 samorządów wyraziło chęć uczestniczenia w tym pomyśle. Pozostali nie wskazali żadnej opcji. W ósmym pytaniu poproszono o udzielenie odpowiedzi na temat satysfakcji ze współpracy z Zarządem i Biurem LGD. Znowu 11 badanych potwierdziło swoje pozytywne relacje i dobrą współpracę. Pozostali nie udzielili odpowiedzi. Dziewiąte pytanie dotyczyło wpisywania się podejścia leader w zakres realizacji polityki rozwoju gmin. Tutaj również 11 samorządów potwierdziło potrzebę aktywnego uczestniczenia w tym podejściu jak również o bardzo dobrym wpisywaniu się tej filozofii w realizację celów na poziomie gminy. Znowu pozostali nie udzielili odpowiedzi na to pytanie. Ostatni punkt zawierał prośbę o uwagi i sugestię szeroko rozumiane. W ankietach nie zawarto żadnej odpowiedzi na to pytanie. Ankieta odpowiedzi na poszczególne pytania zestawienie własne Ankieta dotycząca realizacji zadań w ramach LGD przez podmioty publiczne 1 Czy Pana/i gmina realizuje projekty w ramach LGD? 10

tak 11 nie 2 2 Jeśli tak to proszę o podanie ilości realizowanych w ramach strategi projektów. odnowa wsi 16 małe projekty 33 3 Czy w przyszłości planuje Pan/i realizować jeszcze projekty w ramach LGD? tak 12 nie 0 4 Jeśli LGD będzie się ubiegało o dodatkowe środki to proszę o podanie jakimi rodzajami projektów będzie Pan/i zainteresowany? odnowa wsi 11 małe projekty 10 5 Jakiego rodzaju będą to projekty(proszę o podanie np.. dożynki, festyny, centra miejscowości, świetlica). Remonty i wyposażenie świetlic, festyny, centra miejscowości, place zabaw, obiekty sportowe, różnego rodzaju imprezy, Gminny Ośrodek Kultury 6 Czy będzie Pan/i zainteresowany realizacją innowacyjnych projektów dotyczący opisania atrakcji turystycznych lub kulturowych za pomocą wirtualnych panoram? tak 9 nie 5 11

7 Czy jeśli LGD pozyska dodatkowe środki będzie Pan/i zainteresowana realizacją projektów dotyczących rewitalizacji centrów miejscowości? tak 11 nie 1 8 Czy jest Pan/i zadowolona ze współpracy z Zarządem i biurem LGD? tak 11 nie Czy uważą Pan/i że podejście leader jest właściwym instrumentem realziacji m. 9 innymi celów gminy? tak 11 nie 10 Proszę o ujęcie dodatkowych uwag lub sugestii, jeśli występują. brak Dziękuję za wypełnienie ankiety Drohiczyn 2011rok W końcowej fazie ewaluacji, w związku z uchwałą Komitetu Monitorującego PROW 2007-2013 z 16 grudnia 2011r. zaproponowane zmiany przeanalizowano pod kątem wpisywania 12

się nowych elementów strategii w wymagania stawiane LGD w tym dokumencie. Wymagania dotyczące opracowania zmian w strategii wyglądają następująco 2 : Załącznik nr 2 Kryteria oceny LSR w zakresie dodatkowych zadań: 1) wskaźniki produktu, rezultatu i oddziaływania dla przedsięwzięć lub rozszerzonego zakresu przedsięwzięć określonych w LSR lub celów szczegółowych lub rozszerzonego zakresu celów szczegółowych określonych w LSR, zawarte w projekcie zmiany LSR zostały określone w czasie i są możliwe do zrealizowania w okresie realizacji LSR 1 pkt; 2) co najmniej połowa nowych celów szczegółowych lub rozszerzonego zakresu celów szczegółowych lub przedsięwzięć lub rozszerzonego zakresu przedsięwzięć określonych w LSR ma charakter innowacyjny, gdyż zakłada wprowadzenie nowych produktów lub usług, lub zastosowanie nowych metod, lub surowców na obszarze: a) LSR 2 pkt, b) województwa, w którym znajduje się siedziba LGD 4 pkt, c) wykraczającym poza obszar województwa, o którym mowa w lit. b 8 pkt; 3) cele szczegółowy, rozszerzony zakres celów szczegółowych, przedsięwzięcia lub rozszerzony zakres przedsięwzięć określonych w LSR zakładają realizację: a) dwóch rodzajów operacji, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy, przy czym w dotychczasowych konkursach LGD wybrała do realizacji operacje w ramach każdego z tych rodzajów operacji 2 pkt, b) trzech rodzajów operacji, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy, przy czym w dotychczasowych konkursach LGD wybrała do realizacji operacje w ramach każdego z tych rodzajów operacji 5 pkt, c) każdego rodzaju operacji, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy, przy czym w dotychczasowych konkursach LGD wybrała do realizacji operacje w ramach każdego z tych rodzajów operacji 8 pkt; 2 Załącznik nr 2 do uchwały nr 67 Komitetu Monitorującego PROW 2007-2013 z 16 grudnia 2011r. 13

4) LGD sformułowała przynajmniej jedno nowe przedsięwzięcie (wyraźnie odróżniające się od dotychczas zdefiniowanych przedsięwzięć) lub przynajmniej jeden nowy cel szczegółowy (wyraźnie odróżniający się od dotychczas zdefiniowanych celów szczegółowych) 5 pkt; 5) w wyniku realizacji przedsięwzięć lub rozszerzonego zakresu przedsięwzięć określonych w LSR powstaną miejsca pracy, przy czym w ramach operacji, o których mowa w art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy, na które została przyznana pomoc finansowa, powstało co najmniej 5 miejsc pracy 5 pkt; 6) uzasadnienie wpływu realizacji przedsięwzięć lub rozszerzonego zakresu przedsięwzięć określonych w LSR na przynajmniej jedną z następujących grup docelowych: kobiety, osoby poniżej 26 roku życia, osoby powyżej 50 roku życia lub organizacje pozarządowe 5 pkt; 7) opisanie procesu określania przedsięwzięć lub rozszerzonego zakresu przedsięwzięć określonych w LSR lub celów szczegółowych lub rozszerzonego zakresu celów szczegółowych określonych w LSR, zawartych w projekcie zmiany LSR będącego wynikiem: a) konsultacji z przedstawicielami społeczności lokalnej 2 pkt, b) ewaluacji własnej LGD 2 pkt. Z przytoczonego dokumentu widać, że propozycje opracowane przez LGD wpisują się w pkt. drugi, czwarty i szósty tego załącznika. Kierunek obrany przez grupę opracowującą założenia wydaje się dobry. Brak bardziej szczegółowych propozycji dotyczących między innymi wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania, jak również realizowanych w przyszłości rodzajów działań, wynika z nie posiadania takich informacji w trakcie prac grupy i tworzenia ewaluacji. Spełnienie pkt. szóstego wydaje się po części dzięki prowadzonej ewaluacji też do osiągnięcia. 14

Wnioski z ewaluacji 1. Potwierdzenie znalazły wskazane propozycje poszerzenia strategii o dodatkowe pomysły. Większość samorządów jest zainteresowana realizacją zadań leżących w zakresie innowacyjnych projektów dotyczący opisania atrakcji turystycznych lub kulturowych za pomocą wirtualnych panoram lub też rewitalizacji centrów miejscowości. 2. Podmioty te potwierdziły również duży potencjał w zakresie możliwości finansowania następnych projektów w przyszłości, co ma niebagatelne znaczenie przy możliwości ubiegania się o dodatkowe środki przez LGD. 3. Prawie wszyscy uczestnicy badania są przekonani co do podejścia leader jako właściwego kierunku pracy na rzecz swoich środowisk lokalnych, który przynosi pozytywne rozwiązania problemów z którymi borykają się te małe środowiska. 4. Potwierdzone zostały również pozytywne relację wewnątrz LGD, pomiędzy Zarządem, biurem, a partnerami publicznymi. Ma to duże znaczenie, ponieważ filozofia leadera wymaga współdziałania i dobrej komunikacji pomiędzy najważniejszymi partnerami realizującymi to podejście. 5. Sektor publiczny reprezentowany przez samorządy gmin jest bardzo aktywnym w zakresie realizacji projektów w ramach LGD Ponad połowa badanych zgłasza projekty w ramach ogłaszanych konkursów. Należy jednak przeanalizować przyczyny braku wniosków ze strony pozostały gmin, tak aby w to podejście włączyć wszystkie deklarujące na początku tworzenia LSR samorządy, tak aby działaniem objąć cały obszar LGD. 6. Największym zainteresowaniem cieszą się projekty dotyczące zadań infrastrukturalnych w zakresie budowy obiektów kulturalno sportowych, w szczególności świetlic wiejskich. Świadczy to o dużej aktywności środowisk lokalnych, które widzą w tym możliwości aktywizacji poszczególnych środowisk. Najważniejsze jest jednak udzielenie odpowiedzi na znajdujące się we wstępie kryteria> Trafność czy proponowane zmiany w strategii odpowiadają na zapotrzebowanie obszaru? Z przeprowadzonej analizy wynika, że założone w strategii zmiany są 15

słuszne i odpowiadają jak widać w ankiecie na postawione pytanie. Nie bez znaczenia jest fakt opracowania tych propozycji przez liderów swoich środowisk jak również głównych reprezentantów stowarzyszenia. Wpisują się one również w ramy propozycji stworzonych na poziomie KM PROW 2007-2013. Efektywność czy proponowane zmiany są optymalne z punktu widzenia obszaru? Badanie analizy SWOT przez wspominaną grupę i potwierdzenie jej założeń poprzez rozwinięcie tylko obszaru przedsięwzięć potwierdza fakt aktualności zapisów strategii i co za tym idzie zasadności propozycji. Duże oczekiwania i chęć realizacji projektów przez gminy jest oczywistym drogowskazem co do słuszności tego kierunku. Skuteczność czy proponowane zmiany pozwolą w przyszłości na osiągnięcie zakładanych celów? Rozszerzenie na poziomie przedsięwzięć pozwoli w przyszłości na jeszcze pełniejsze osiągnięcie zakładanych w strategii celów. Oddziaływanie/Wpływ czy zakładane zmiany będą miały szerszy wpływ nie tylko na uczestników projektu? Innowacyjność zakładanych zmian będzie miała w dużym stopniu wpływ na większą populację. Zakładane przedsięwzięcia są propozycjami na realizację projektów oddziaływujących nie na beneficjentów składających potencjalnie swoje projekty, ale będą służyły dużej grupie mieszkańców obszaru LGD. Pozwoli to z pewnością na podniesienie standardów jakości życia, w dużym stopniu przyczyni się do zmiany wizerunku poszczególnych miejscowości, jak również jak w przypadku wirtualnych panoram może być doskonałym narzędziem promocji wspaniałych zakątków LGD. Przedsięwzięcie dotyczące turystyki rozszerzone o odnawialne źródła energii pozwoli na zwiększenie dbałości o środowisko i będzie pewno przykładem dla innych podmiotów gospodarczych, czy rolników na poszukiwanie oszczędności w prowadzeniu swoich działalności. Przepiękna przyroda jest wielkim atutem tego obszaru w związku z tym każde działanie ją chroniące jest bezcenne. 16

Rekomendacje Mając na uwadze pozostałe zapisy dotyczące wymagań stawianym LGD w procesie ubiegania się o dodatkowe fundusze, jak i wyników przeprowadzonej ewaluacji ważne jest podjęcie dalszych działań,: Określenie poszczególnych wskaźników produktu, rezultatu i oddziaływania dla zakładanych przedsięwzięć, które są warunkiem niezbędnym późniejszego pomiaru efektywności proponowanych rozwiązań. Dalsza analiza poszczególnych punktów uchwały nr 67 KM PROW 2007-2013 w celu wypracowania odpowiednich rozwiązań, jak przeprowadzanie procesu konsultacji zakładanych zmian wśród mieszkańców obszaru. Dyskusja z potencjalnymi wnioskodawcami nad typami projektów wpisujących się w proponowane przedsięwzięcia, tak aby ustalić prawidłowy podział na poszczególne działania, na które będą mogły być w przyszłości ogłaszane konkursy. Zidentyfikowanie obszarów w LGD mało aktywnych w dotychczasowych konkursach, określenie barier które uniemożliwiają startowanie ze swoimi pomysłami wnioskodawcom z tego obszaru i pomoc w ich przełamywaniu. Prowadzenie dalszych działań promocyjnych i informacyjnych w celu dotarcia do jak największej części mieszkańców, instytucji, pomiotów gospodarczych, organizacji i rolników z terenu LGD. Serdeczne podziękowania wszystkim osobom zaangażowanym w proces kreowania nowych przedsięwzięć i przygotowania ewaluacji w szczególności Zarządowi LGD Tygiel Doliny Bugu, pracownikom Biura i przedstawicielom Rady za pomysły, wytrwałość, cierpliwość i mimo różnych przeciwności za chęć dalszej pracy dla swojej społeczności. Opracował: Bartosz Szymański. 30.12.2011r. 17