Oddział w Radomiu Dobrostan zwierząt w gospodarstwach ekologicznych Dariusz Pomykała CDR o/radom
Dobrostan zwierząt Ekologiczny system chowu zaspokaja podstawowe potrzeby zwierząt, przede wszystkim w zakresie: żywienia, dostępu do wody, potrzebnej przestrzeni życiowej, zapewnienia towarzystwa innych zwierząt, leczenia, higieny utrzymania, mikroklimatu pomieszczeń, warunków świetlnych. Jednocześnie nie pozwala na okaleczanie zwierząt oraz zapewnia ich schronienie przed złymi warunkami klimatycznymi. W zakres tego pojęcia wchodzą również warunki przewozu zwierząt i humanitarnego sposobu uboju.
Przepisy prawne Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca 2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91. Rozporządzenie Komisji (WE) nr 889/2008 z dnia 5 września 2008 r. ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady(WE) nr834/2007 w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych w odniesieniu do produkcji ekologicznej, znakowania i kontroli.
Przepisy prawne Rozporządzenie Komisji (WE) nr 710/2009 z dnia 5 sierpnia 2009 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 889/2008 ustanawiające szczegółowe zasady wdrażania rozporządzenia Rady nr 834/2007 w odniesieniu do ustanowienia szczegółowych zasad ekologicznej produkcji zwierzęcej w sektorze akwakultury i ekologicznej produkcji wodorostów morskich. Ustawa z dnia 25 czerwca 2009 r. o rolnictwie ekologicznym (Dz.U. 2009. Nr 116, poz. 975).
GOW ORADZTWAR OLNI CZE CENTRUMD 6 OWIE BRWIN Wskaźniki dobrostanu zwierząt Wska niki niskiego poziomu dobrostanu Obni ony poziom zdolno ci adaptacyjnych wzgl dem sytuacji stresowych Brak zainteresowania otoczeniem Obni ona zdolno wzrostu i rozrodu Uszkodzenia cia a Choroby Immunosupresja (hamowanie wytwarzania przeciwcia i komórek odporno ciowych) Patologie behawioralne Autonarkotyzm Ograniczenia w przejawianiu naturalnych reakcji behawioralnych Wska niki wysokiego poziomu dobrostanu Przejawianie ró norodnych form normalnego zachowania si Utrzymanie w normie wska ników fizjologicznych Utrzymanie w normie wska ników behawioralnych
GOW ORADZTWAR OLNI CZE CENTRUMD OWIE BRWIN Warunki środowiskowe Wentylacja naturalna W produkcji ekologicznej wymaga się, aby budynki inwentarskie wyposażone były w wydajną naturalną wentylację grawitacyjną.. Sprawdza się wówczas, jeżeli koncentracja zwierząt na 1 m 2 powierzchni produkcyjnej nie jest nadmierna Wentylacja w budynku i parametry izolacyjne ścian powinny być tak zaprojektowane, aby różnica pomiędzy temperaturą powietrza a wewnętrzną powierzchnią ścian nie przekroczyła 30 C. (chodzi o uniknięcie tzw.,,punktu rosy i w konsekwencji kondensacji pary wodnej na ścianach i stropach budynku). Inne typy wentylacji wentylacja mechaniczna, wykorzystująca do tłoczenia i usuwania powietrza wentylatory. wentylacja kombinowana grawitacyjno-mechaniczna, gdzie powietrze do pomieszczenia tłoczone jest przez wentylatory a usuwane tradycyjnymi kanałami wywiewnymi. 7
GOW ORADZTWAR OLNI CZE CENTRUMD 8 OWIE BRWIN Warunki środowiskowe O wietlenie Dop yw naturalnego wiat a jest jednym z podstawowych wymaga produkcji ekologicznej zwierz t. wiat o reguluje poziom hormonów i wp ywa na cykl rozrodczy zwierz t oraz uaktywnia witamin D. wiat o s oneczne pe ni równie rol rodka odka aj cego. Niebagateln rol w zapewnieniu odpowiedniej ilo ci wiat a dziennego odgrywa stosunek powierzchni okien do powierzchni pod ogi oraz stan czysto ci szyb okiennych. Optymalny stosunek okien do pod ogi ok. 1:18/20.
9 Warunki środowiskowe O wietlenie Dla wi kszo ci zwierz t doros ych optymalne nat enie wiat a sztucznego to poziom 2-3 W/m 2 wiat a jarzeniowego lub 8-12 W/m 2 wiat a arowego. Ź ł ń
GOW ORADZTWAR OLNI CZE CENTRUMD 10 OWIE BRWIN Warunki środowiskowe Temperatura i wilgotno Temperatura i wilgotno stanowi podstawowe czynniki kszta tuj ce rodowisko termiczne ycia zwierz t. Te dwa parametry nale y rozpatrywa cznie, poniewa wysycenie powietrza par wodn ma wp yw na jego przewodnictwo cieplne. Oznacza to, e w powietrzu wilgotnym intensywno och adzania jest wi ksza ni w powietrzu suchym. M ode osobniki bardzo le znosz du wilgotno, st d w adnym przypadku nie powinna ona przekracza 75 85 %. Wymagania, co do temperatury są bardzo zróżnicowane pomiędzy gatunkami. Do najbardziej wrażliwych należą: drób oraz świnie, szczególnie dotyczy to młodych zwierząt. Prosięta są bardzo wrażliwe na zimno, rodzą się pozbawione termoregulacji, z małą rezerwą tłuszczową, łatwo popadają w hipoglikemię, dlatego muszą być ogrzewane w dostępnej tylko dla nich części legowiskowej kojca.
Warunki utrzymania Zwierzęta muszą być utrzymywane w taki sposób, aby mogły żyć i rozwijać się w warunkach możliwie bezstresowych i dostosowanych do ich potrzeb. Trzymanie cieląt w wieku powyżej tygodnia życia w indywidualnych boksach jest zabronione. Należy też zachować odpowiednie, ze względów behawioralnych i produkcyjnych, liczebności utrzymywanych zwierząt na danej powierzchni. Każde zwierze musi mieć zapewnioną taką powierzchnię by mogło swobodnie: wstać, położyć się, oczyścić, obrócić się ( jeśli nie jest na uwięzi).
Warunki utrzymania Zwierzętom utrzymywanym w gospodarstwach ekologicznych powinno się zapewnić: możliwość ruchu zarówno w budynkach, jak i okólnikach oraz pastwiskach. Nie zezwala się na stałe utrzymywanie zwierząt gospodarskich w pomieszczeniach zamkniętych; pętanie, wiązanie itp. przez dłuższy czas, jak również używanie treserów jest niedopuszczalne; W sezonie pastwiskowym zwierzęta powinny mieć dostęp do pastwisk; dostosowanie do potrzeb danego gatunku miejsca przeznaczonego do wypoczynku, wyposażone w odpowiednie urządzenia (należy uwzględnić specjalnie okres okołoporodowy); dla drobiu należy zapewnić wybiegi, grzędy, gniazda, a dla ptactwa wodnego wskazany jest dostęp do zbiornika wodnego; zwierzęta powinny mieć zapewnioną naturalną ściółkę; stały dostęp do świeżej wody pitnej i pasz.
ł ś Przynajmniej połowa powierzchni określona dla poszczególnych gatunków w budynkach inwentarskich powinna być lita.
Warunki utrzymania Utrzymywanie bydła na uwięzi właściwe organy mogą dopuścić utrzymywanie bydła na uwięzi w małych gospodarstwach, jeżeli nie ma możliwości podzielenia zwierząt na grupy odpowiednie do ich sposobu zachowania się, pod warunkiem że mają one dostęp do pastwisk w okresie wypasania i mają dostęp do obszarów na otwartej przestrzeni przynajmniej dwa razy w tygodniu wtedy, gdy wypasanie nie jest możliwe (art. 39) bydło można trzymać na uwięzi w budynkach istniejących już przed dniem 24 sierpnia 2000 r., pod warunkiem że zwierzęta mają zapewniony regularny ruch, a chów odbywa się zgodnie z wymaganiami dobrostanu zwierząt. Do 31.12.2013 odstępstwo to można stosować pod warunkiem uzyskania zezwolenia właściwego organu i wykonywania kontroli co najmniej dwa razy w roku (art. 95 pkt. 1).
Warunki utrzymania Drób Zabrania się trzymania drobiu w klatkach. W kurnikach przynajmniej 1/3 powierzchni podłogi musi być lita oraz musi być pokryta ściółką taką jak słoma, wióry drzewne, piasek lub torf. Kurnik musi posiadać otwory wyjściowe na wybieg dostosowane do wielkości ptaków łączna długość tych otworów musi wynosić przynajmniej 4m 2 na 100 m 2 powierzchni pomieszczenia.
Warunki utrzymania Drób Maksymalna Ilość ptaków w kurniku: 4800 kurcząt 3000 kur niosek 5200 perliczek 4000 samic kaczki piżmowej lub pekińskiej lub 3200 samców kaczki piżmowej lub pekińskiej lub innych kaczek 2500 kapłonów, gęsi lub indyków Całkowita powierzchnia użytkowa kurników dla drobiu przeznaczonego do produkcji mięsnej w jednej jednostce produkcyjnej nie może przekraczać 1600 m 2
Profilaktyka i leczenie weterynaryjne wykorzystanie w profilaktyce zdrowotnej preparatów ziołowych i homeopatycznych oraz probiotyków (naturalnych bakterii i grzybów), ograniczenie do minimum zabiegów zoohigienicznych takich jak: usuwanie rogów, obcinanie ogonów, zębów i dziobów, zabiegi lekarsko-weterynaryjne i zootechniczne lub inne zabiegi wynikające z technologii produkcji mogą być wykonywane na zwierzętach wyłącznie przez osoby posiadające kwalifikacje, z zachowaniem koniecznej ostrożności, w sposób zapewniający ograniczenie cierpień i stresu zwierzęcia.
Profilaktyka i leczenie weterynaryjne Okres karencji między podaniem zwierzęciu ostatniej dawki alopatycznego weterynaryjnego produktu leczniczego w normalnych warunkach stosowania a wyprodukowaniem środków spożywczych metodami ekologicznymi ma być dwukrotnie dłuższy niż prawnie obowiązujący okres karencji, a w przypadku gdy taki okres nie został określony 48 godzin. Z wyjątkiem szczepień, leczenia chorób pasożytniczych i innych obowiązkowych programów eliminowania chorób, w przypadku gdy zwierzę lub grupa zwierząt przechodzi więcej niż trzy kuracje syntetycznymi weterynaryjnymi produktami leczniczymi lub antybiotykami w okresie 12 miesięcy lub więcej niż jedną kurację, jeżeli ich cykl produkcyjny jest krótszy niż rok, dane zwierzęta gospodarskie ani produkty z nich otrzymane nie mogą być wprowadzane do obrotu jako produkty ekologiczne
Pszczoły Pasieka musi być tak zlokalizowana aby w promieniu 3 km od pasieki źródłami nektaru i pyłku były zasadniczo rośliny uprawiane metodami ekologicznymi lub roślinność naturalna lub rośliny uprawiane metodami o niewielkim wpływie na środowisko, Ule należy wykonywać zasadniczo z naturalnych materiałów niestwarzających ryzyka skażenia środowiska ani produktów pszczelarskich, Wosk pszczeli stosowany do nowych węz musi pochodzić z jednostek produkcji ekologicznej, Zabrania się pozyskiwania miodu z plastrów zawierających czerwie.
Pszczoły Zabrania się okaleczania pszczół np. podcinania skrzydełek królowej, Na zakończenie sezonu produkcyjnego, rodziny należy pozostawić z zapasem miodu i pyłku wystarczającym do przetrwania zimy, Dopuszcza się sztuczne dokarmianie rodziny pszczelej, gdy przetrwanie ula jest zagrożone w wyniku warunków klimatycznych i wyłącznie w okresie między ostatnim zbiorem miodu a 15 dniem przed rozpoczęciem następnego okresu pożytku nektaru i spadzi, W dokarmianiu należy stosować ekologiczny miód, ekologiczny syrop cukrowy lub ekologiczny cukier.
Akwakultura Lokalizacja Ekologiczne i nieekologiczne jednostki produkcyjne powinny być odpowiednio oddzielone. Oddzielenie takie powinno opierać się na naturalnych okolicznościach, osobnych sieciach dystrybucji wody, odległości, prądzie pływowym oraz umieszczeniu ekologicznej jednostki produkcyjnej w górnym lub dolnym biegu. Organy państw członkowskich mogą wskazać miejsca lub obszary, które uznają za nieodpowiednie dla ekologicznej akwakultury oraz mogą ustanowić minimalne odległości oddzielające ekologiczne i nieekologiczne jednostki produkcyjne.
Akwakultura Produkcja równoległa Właściwy organ może zezwolić na chów w tych samych wylęgarniach i podchowalniach młodych osobników w ramach tego samego gospodarstwa pod warunkiem, że jednostki są wyraźnie fizycznie od siebie oddzielone i istnieją osobne sieci dystrybucji wody. W przypadku zwierząt w etapie wzrostowym właściwy organ może zezwolić na funkcjonowanie ekologicznych i nieekologicznych jednostek produkcyjnych w ramach tego samego gospodarstwa jeżeli mają miejsce różne fazy produkcji oraz zwierzęta akwakultury są w zróżnicowanym wieku.
ODZIA CENTRUMDORADZTWAROLNICZEGOWBRWINOWIE WRADOMIU Ł