AKTYWNOŚĆ UREAZY W GLEBACH ANTROPOGENICZNIE WZBOGACONYCH W ZWIĄZKI SIARKI UREASE ACTIVITY IN SOILS ANTHROPOGENICALLY ENRICHED IN SULPHUR COMPOUNDS

Podobne dokumenty
AKTYWNOŚĆ DEHYDROGENAZ GLEB TERENU BYŁEJ KOPALNI SIARKI GRZYBÓW DEHYDROGENASE ACTIVITY OF SOILS FROM THE FORMER SULPHUR MINE GRZYBÓW

KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH

WYBRANE WŁAŚCIWOŚCI FIZYKOCHEMICZNE GLEB BYŁEJ KOPALNI SIARKI GRZYBÓW PO UPŁYWIE 30 LAT OD ZAPRZESTANIA EKSPLOATACJI I PODJĘCIU PRAC REKULTYWACYJNYCH

AKTYWNOŚĆ DEHYDROGENAZ I INWERTAZY W GLEBIE RDZAWEJ LEŚNEJ W OKOLICY ZAKŁADÓW AZOTOWYCH ANWIL WE WŁOCŁAWKU

EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH

ZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH I RUNI UŻYTKÓW ZIELONYCH OKOLIC WROCŁAWIA

EFEKTY BIOLOGICZNEJ REKULTYWACJI BYŁEGO ZŁOŻA KRUSZYWA BUDOWLANEGO DOBROSZÓW WIELKI" W WOJEWÓDZTWIE LUBUSKIM

CZYNNIKI KSZTAŁTUJĄCE STĘŻENIE SIARKI W ROZTWORZE GLEBOWYM FACTORS DETERMINING SULPHUR CONCENTRATION IN THE SOIL SOLUTION

ZAWARTOŚĆ SIARKI W GLEBACH WYTWORZONYCH Z PIASKOWCÓW NA TERENIE PARKU NARODOWEGO GÓR STOŁOWYCH

AKTYWNOŚĆ FOSFATAZY I ZAWARTOŚĆ FOSFORU W GLEBIE SPOD WYBRANYCH ROŚLIN UPRAWNYCH NAWOŻONYCH GNOJOWICĄ

AKTYWNOŚĆ ENZYMATYCZNA GLEB POWSTAJĄCYCH Z GRUNTÓW POGÓRNICZYCH

ANNALES. Stefania Jezierska-Tys, Klaudia Świca. Wpływ symulowanych kwaśnych opadów na aktywność mikrobiologiczną gleby

SKUTKI SUSZY W GLEBIE

Załącznik 2. Autoreferat przedstawiający opis dorobku i osiągnięć naukowych w szczególności określonych w art.16 ust. 2 ustawy w języku polskim

OCENA NIEKTÓRYCH CZYNNIKÓW DETERMINUJĄCYCH RÓŻNICE W ZAWARTOŚCI С ORGANICZNEGO OZNACZANEGO METODĄ TIURINA I BEZPOŚREDNIĄ METODĄ SUCHEJ DESTYLACJI

Zawartość składników pokarmowych w roślinach

Irena Burzyńska* WPŁYW ODCZYNU GLEBY NA WSPÓŁZALEŻNOŚĆ MIĘDZY ZAWARTOŚCIĄ ROZPUSZCZALNYCH FORM CYNKU W UKŁADZIE: GLEBA ROŚLINNOŚĆ ŁĄKOWA

ANNALES. Wpływ nawożenia osadem ściekowym na aktywność enzymatyczną gleby brunatnej

Przedmowa do wydania trzeciego 11 Wstęp Ogólna charakterystyka nawozów mineralnych Wprowadzenie Kryteria podziału nawozów

ROLA MATERII ORGANICZNEJ I IŁU KOLOIDALNEGO W KSZTAŁTOWANIU WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH GLEB PARKU SZCZYTNICKIEGO

Problemy oznaczania pierwiastków w osadach i glebie Marcin Niemiec, Jacek Antonkiewicz, Małgorzata Koncewicz-Baran, Jerzy Wieczorek

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933

WPŁYW NAWADNIANIA I POPIOŁU Z WĘGLA KAMIENNEGO NA WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE GLEBY LEKKIEJ

AKTYW NOŚĆ ARYLOSULFATAZY ORAZ ZAWARTOŚĆ RÓŻNYCH FORM SIARKI W GLEBIE PO M ODYFIKACJI NAW OŻENIA

WPŁYW CZYNNIKÓW ANTROPOGENICZNYCH NA WYMYWANIE POTASU Z GLEBY

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 921

Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

Ekologia. Biogeochemia: globalne obiegi pierwiastków. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

ZNACZENIE OBORNIKA JAKO ŹRÓDŁA S i Mg WE WSPÓŁCZESNYCH SYSTEMACH NAWOśENIA

R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T O M L X N R 1 W A R S Z A W A : ANNA PIOTROWSKA. JAN KOPER

Ekologia. biogeochemia. Biogeochemia. Przepływ energii a obieg materii

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 933

WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY

WPŁYW DZIAŁALNOŚCI KOPALNI ODKRYWKOWEJ NA ZMIANY NIEKTÓRYCH WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO-CHEMICZNYCH GLEBY. Danuta Domska, Marek Raczkowski

ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIX NR 1/2 WARSZAWA 2008: JAN KOPER, JOANNA LEMANOWICZ

ZAWARTOŚĆ SIARKI SIARCZANOWEJ(VI) ORAZ AKTYWNOŚĆ ARYLOSULFATAZY W GLEBIE SPOD UPRAWY JĘCZMIENIA JAREGO

Oznaczanie mocznika w płynach ustrojowych metodą hydrolizy enzymatycznej

WPŁYW NAWOśENIA SIARKĄ SIARCZANOWĄ I ELEMENTARNĄ NA LICZEBNOŚĆ I SKŁAD GATUNKOWY ZBIOROWISK GRZYBÓW W GLEBIE

OCENA STANU MATERII ORGANICZNEJ ORAZ AKTYWNOŚCI RESPIRACYJNEJ I ENZYMATYCZNEJ GLEBY PO APLIKACJI BIOWĘGLA

ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody

ROZPUSZCZALNE FORMY METALI CIĘŻKICH W GLEBACH ANTROPOGENICZNYCH Z TERENU WARSZAWY

INNOWACYJNY SPOSÓB WAPNOWANIA PÓL

PRZEWODNIK DO ĆWICZEŃ Z GLEBOZNAWSTWA I OCHRONY GLEB. Andrzej Greinert

ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIX NR 2 WARSZAWA 2008: 7-11 STANISŁAW BARAN, ANNA WÓJCIKOWSKA-KAPUSTA, GRAŻYNA ŻUKOWSKA

ODDZIAŁYWANIE NAWOŻENIA AZOTOWEGO NA PLON I SKŁAD CHEMICZNY KALAREPY. Wstęp

Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej

WPŁYW CZYNNIKÓW AGRO-EKOLOGICZNYCH NA WŁAŚCIWOŚCI FIZYCZNE GLEBY W SADZIE JABŁONIOWYM

ĆWICZENIE NR 3 BADANIE MIKROBIOLOGICZNEGO UTLENIENIA AMONIAKU DO AZOTYNÓW ZA POMOCĄ BAKTERII NITROSOMONAS sp.

Elżbieta BIERNACKA, Ilona MAŁUSZYŃSKA, Marcin J. MAŁUSZYŃSKI

WŁAŚCIWOŚCI GLEB NA ZREKULTYWOWANYCH TERENACH PO EKSPLOATACJI PIASKU I ŻWIRU W KOPALNI SARNOWO W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM

Prawdziwy rozwój człowieka, zwierzęcia i roślin zależy od gleby Hipokrates

W PŁYW RODZAJÓW SUBSTANCJI ORGANICZNEJ N A W ŁAŚCIW OŚCI FIZYKOCHEMICZNE GLEBY I ZAWARTOŚĆ W ĘGLA ORGANICZNEGO

Barbara Skwaryło-Bednarz

SIARKA W GLEBACH WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO OCENA ZASOBNOŚCI I MODELOWANIE ZAWARTOŚCI PIERWIASTKA W GLEBACH

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

I. Pobieranie próbek. Lp. Wykaz czynności Wielkość współczynnika

WPŁYW ŚMIETNIKÓW MIEJSKICH NA WŁAŚCIWOŚCI CHEMICZNE I BIOCHEMICZNE GLEB

BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU

ANNALES. Stanisław Kalembasa, Andrzej Wysokiński

KSZTAŁTOWANIE SIĘ WŁAŚCIWOŚCI FIZYKO CHEMICZNYCH GLEBY UŻYŹNIONEJ REKULTEREM FORMING OF PHYSICO-CHEMICAL PROPERTIES OF SOIL FERTILIZING WITH REKULTER

Wanda Wołyńska Instytut Biotechnologii Przemysłu Rolno-Spożywczego Oddział Cukrownictwa. IBPRS Oddział Cukrownictwa Łódź, czerwiec 2013r.

WPŁYW FOSFORANU MOCZNIKA JAKO ŚRODKA DEZYNFEKCYJNEGO OBORNIKA NA BIOLOGICZNE I BIOCHEMICZNE WŁAŚCIWOŚCI GLEBY

ENZYMATIC INDICATORS OF ANTHROPOGENIC TRANSFORMATION OF SOILS IN SUBURBAN AREAS ENZYMATYCZNE WSKAŹNIKI PRZEOBRAŻEŃ GLEB NA TERENACH ZURBANIZOWANYCH

KARTA KURSU. Rekultywacja gleb i gruntów. Kod Punktacja ECTS* 2

Acta Agrophysica, 2014, 21(3),

Antropogeniczne wzbogacenie w metale ciężkie gleb obszarów zalewowych na terenie miasta Opola

Jolanta Raczuk* KWASOWOŚĆ ORAZ WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWE GLEB GMINY BIAŁA PODLASKA ACIDITY AND BUFFERING PROPERTIES OF SOILS OF THE BIAŁA PODLASKA COMMUNE

Wpływ rzutowego i rzędowego nawożenia mocznikiem na wysokość plonu i niektóre cechy jakości bulw ziemniaka

2.4. ZADANIA STECHIOMETRIA. 1. Ile moli stanowi:

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 769

W PŁYW TECHNIK APLIKACJI NAW OZÓW N A ZAWARTOŚĆ M INERALNYCH ZW IĄZKÓW AZOTU W GLEBIE

WŁAŚCIWOŚCI BIOLOGICZNE GLEB LEKKICH WYSTĘPUJĄCYCH W REJONIE ROZTOCZAŃSKIEGO PARKU NARODOWEGO Waldemar Martyn, Barbara Skwaryło-Bednarz

ODDZIAŁYWANIE GŁĘBOKIEGO ODWODNIENIA ODKRYWKI KWB BEŁCHATÓW NA UWILGOTNIENIE GLEBY

Wpływ promieniowania na wybrane właściwości folii biodegradowalnych

ANNALES. Zastosowanie testów enzymatycznych do oceny czynników hamujących procesy degradacji gleby w uprawie tytoniu

Nawożenie warzyw w uprawie polowej. Dr Kazimierz Felczyński Instytut Ogrodnictwa Skierniewice

MAKROELEMENTY W GLEBACH ORNYCH WYSOCZYZNY SIEDLECKIEJ Krzysztof Pakuła, Dorota Kalembasa

GLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach

OCENA STANU MATERII ORGANICZNEJ ORAZ AKTYWNOŚCI RESPIRACYJNEJ I ENZYMATYCZNEJ GLEBY PO APLIKACJI BIOWĘGLA

ANNALES. Bogusław Karoń, Grzegorz Kulczycki, Antoni Bartmański. Wpływ składu kompleksu sorpcyjnego gleb na zawartość składników mineralnych w kupkówce

OCENA TEMPA MINERALIZACJI ORGANICZNYCH ZWIĄZKÓW AZOTU W GŁĘBOKO ODWODNIONYCH GLEBACH TORFOWO-MURSZOWYCH

ELŻBIETA MUSZTYFAGA, MATEUSZ CUSKE, EWA PORA, KATARZYNA SZOPKA *

Katarzyna Szopka*, Anna Karczewska*, Cezary Kabała*, Katarzyna Kulczyk*

Nawożenie borówka amerykańska

AKTYWNOŚĆ ENZYMÓW W PROCESIE AMONIFIKACJI W GLEBIE Z DODATKIEM AZOTOWYCH SUBSTANCJI ORGANICZNYCH

WYSOKOŚĆ OPŁAT POBIERANYCH ZA ZADANIA WYKONYWANE PRZEZ OKRĘGOWE STACJE CHEMICZNO-ROLNICZE

AKTYWNOŚĆ BIOCHEMICZNA GLEBY ZANIECZYSZCZONEJ KADMEM BIOCHEMICAL ACTIVITY OF SOIL CONTAMINATED BY CADMIUM

2. Procenty i stężenia procentowe

DEZYNFEKCJA WODY CHLOROWANIE DO PUNKTU

WŁAŚCIWOŚCI I TYPOLOGIA GLEB WYTWORZONYCH Z RUDY DARNIOWEJ

Tytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi

Dorota Kalembasa*, Beata Wiśniewska* ZAWARTOŚĆ Ti i As W BIOMASIE TRAWY I GLEBIE NAWOŻONEJ PODŁOŻEM POPIECZARKOWYM

SEKWENCYJNIE WYDZIELONE FRAKCJE ŻELAZA I MANGANU Z GLEB WZBOGACONYCH W ŻELAZO

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 277

Potencjał metanowy wybranych substratów

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1069

Acta 12 (2) 2012.indd :41:15. Acta Sci. Pol., Formatio Circumiectus 12 (2) 2013,

Odpowiedź:. Oblicz stężenie procentowe tlenu w wodzie deszczowej, wiedząc, że 1 dm 3 tej wody zawiera 0,055g tlenu. (d wody = 1 g/cm 3 )

O/100 g gleby na rok, czyli około 60 kg K 2

Transkrypt:

ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE TOM LIX NR 2 WARSZAWA 2008: 196-200 KATARZYNA SOŁEK-PODWIKA, KRYSTYNA CIARKOWSKA AKTYWNOŚĆ UREAZY W GLEBACH ANTROPOGENICZNIE WZBOGACONYCH W ZWIĄZKI SIARKI UREASE ACTIVITY IN SOILS ANTHROPOGENICALLY ENRICHED IN SULPHUR COMPOUNDS Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie A b stra c t: B iochem ical soil properties connected with the cycle o f nutrients such as: nitrogen, carbon and sulphur are determ ined in order to estim ate the productivity o f anthropogenic soils. The anthropogenization o f the environm ent as a result o f the high soil contam ination with sulphur com pounds on the area o f the Tarnobrzeg Sulphur Basin was caused by the exploitation o f sulphur deposits carried on till the end o f 90s o f the last century. The objective o f the work was to exam ine the relationship betw een the urease activity and the content o f selected nutrients: carbon, nitrogen and sulphur in anthropogenic soils. The urease activity taking part in nitrogen changes in soil environm ent in studied soils was significantly diversified depending on organic carbon and total nitrogen contents, w hile the content o f sulfate sulphur did not influence the activity o f the studied enzym e. Słow a klu czow e: gleba, kopalnia siarki, aktyw ność ureazy. K ey w ords: soil, sulphur m ine, urease activity. WSTĘP W biologicznych procesach ekosystemów lądowych ważną rolę spełniają związki azotu, którego przemiany biochemiczne są katalizowane przez różne enzymy między innymi ureazę [Izquiergo i in. 2005; Wyczółkowski, Dąbek-Szreniowska 2005]. Biochemiczne właściwości gleb związane z obiegiem biopierwiastków, takich jak: azot, węgiel, fosfor i siarka, mogą być również oznaczane w celu określenia uproduktywnienia różnych gleb, w tym także antropogenicznych [Gil-Sotres i in. 2005]. Do antropogenizacji środowiska, wskutek znacznego skażenia gleb związkami siarki na obszarze Tarnobrzeskiego Zagłębia Siarkowego przyczyniła się eksploatacja złóż siarki prowadzona do końca lat 90. ubiegłego stulecia. Celem pracy było zbadanie zależności między aktywnością ureazy w glebach antropogenicznych a zawartością wybranych biopierwiastków: węgla, azotu i siarki.

Aktywność ureazy w glebach antropogenicznie wzbogaconych w związki siarki 197 MATERIAŁ I METODY BADAŃ Niniejsze badania stanowią kontynuację wcześniej prowadzonych prac badawczych [Sołek-Podwika, Ciarkowska 2006] obejmujących gleby silnie przekształcone w wyniku eksploatacji złóż siarki na terenie kopalni Grzybów. W latach 1966-1996 prowadzono tam eksploatację złóż siarki metodą otworową Frasha. Po zakończeniu eksploatacji tereny te zostały poddane rekultywacji technicznej oraz biologicznej i są zagospodarowywane w kierunku leśnym. Materiał do badań pobrano z mineralnych warstw powierzchniowych 0-20 cm i podpowierzchniowych 20-40 cm z 12 stanowisk zlokalizowanych na polach górniczych. W pobranym materiale glebowym oznaczono: ph potencjometrycznie w H90 i 1 mol KCl-dm"3, zawartość С organicznego przez utlenienie dichromianem potasu (IV) zmodyfikowaną metodą Tiurina oraz N ogólnego metodą Kjeldahla przy użyciu aparatu firmy Kjeltec i zawartość siarki siarczanowej według zmodyfikowanej metody Barsley a-lancastera. W uzyskanych wyciągach oznaczono siarkę siarczanową metodą wagową według Polskiej Normy PN-74 C-04566/09. Do badań enzymatycznych próby glebowe pobierano z wydzielonych warstw każdego stanowiska badawczego w trzech powtórzeniach we wrześniu 2007 roku. Jak podają Koper, Siwik-Ziomek [2001] termin jesienny pobierania do analiz enzymatycznych prób gleb leśnych wydaje się terminem optymalnym ze względu na specyfikę procesów biochemicznych związanych z przemianą materii organicznej. Aktywność ureazy oznaczono według metody Kendeler i Gerber [1988 za Alef, Nannipieri 1995] po 2-godzinnej inkubacji prób glebowych w 37 C z roztworem mocznika używanym jako substrat stosowany do pomiaru badanych enzymów i wyrażono w mg N-NH4+* kg-1-2 h 1. Intensywność zabarwienia mierzono przy użyciu spektrofotometru Beckman DU 600 przy długości fali 690 nm. WYNIKI I DYSKUSJA W tabeli 1 przedstawiono wyniki przeprowadzonych oznaczeń wybranych właściwości fizykochemicznych i aktywności ureazy badanych gleb. Ilość siarki siarczanowej w badanych próbkach pobranych z pól górniczych kształtuje się w granicach od 0,023 do 4,337 g kg 1gleby. Są to wartości znacznie większe od podanych przez Terelaka i in. [1988] dla gleb mineralnych (<0,01 do 0,05 g-kg-1 gleby). Omawiane gleby zaliczono do utworów o składzie granulometrycznym piasków gliniastych. Z danych zestawionych w tabeli 1 wynika, że zawartość węgla organicznego i azotu ogółem w pobranym materiale glebowym jest zróżnicowana zarówno pomiędzy poszczególnymi stanowiskami, jak i badanymi warstwami. Zawartość węgla organicznego w badanych glebach kształtowała się w zakresie od 4,42 do 24,77 g*kg_1 w warstwie powierzchniowej i od 1,12 do 7,77 g-kg"1w warstwie podpowierzchniowej. W tych samych próbkach glebowych, w których stwierdzono najniższe (stanowisko 9) i najwyższe (stanowisko 12) zawartości С organicznego, występują najniższe i najwyższe zawartości N ogólnego (tab. 1). Niska zawartość badanych biopierwiastków w próbkach gleb ze stanowiska 9 może być wynikiem wysokich zawartości siarki siarczanowej (tab. 1). Jak podają Siuta i Rejman-Czajkowska [1980], wysoka zawartość siarczanów jest konsekwencją zakwaszenia gleb przez kwas siarkowy. Pod wpływem kwasu siarkowego, zachodzi częściowy rozkład substancji organicznej [Drożdż-Hara

198 К. Sołek-Podwika, K. Ciarkowska TABELA 1. Aktywność ureazy i wybrane właściwości fizykochemiczne badanych gleb TABLE 1. Urease activity and selected physico-chemical properties o f investigated soils Nr stan. Site N o. G łębokość Depth Aktywność ureazy Urease activity С org. Org. С N og. Total N s - s o 4 ph [cm] mg N -N H 4'-kg 1-2 h 1 g kg 1 gleby - o f soil H20 KC1 1. 0-20 145,85 17,55 2,01 0,717 3,66 3,36 2 0-4 0 92,37 4,23 1,31 0,151 3,94 3,66 2. 0-20 31,98 10,06 1,21 0,089 3,23 2,47 20-40 62,51 7,28 1,19 0,125 3,97 3,65 3. 0-20 62,91 19,24 2,81 4,337 3,81 3,55 20-40 26,34 7,34 1,11 1,126 4,18 3,83 4. 0-20 23,49 9,49 1,71 0,099 6,17 5,72 20-40 22,77 6,41 1,25 0,087 6,66 6,19 5. 0-20 159,34 5,63 1,59 0,032 4,20 3,56 2 0-40 87,52 3,93 0,92 0,039 4,11 3,47 6. 0-20 300,98 16,46 1,82 0,127 3,81 2,92 20-4 0 125,25 4,16 1,03 0,119 3,79 3,01 7. 0-20 9,87 7,15 1,01 0,111 7,46 6,86 20-4 0 12,99 1,48 0,62 2,029 6,21 5,92 8. 0-20 16,61 4,62 0,59 0,151 3,06 2,32 20-40 9,64 3,69 0,31 0,299 3,07 2,04 9. 0-20 4,30 4,42 0,51 3,211 3,93 3,75 20-4 0 2,74 1,12 0,25 1,504 3,41 3,13 10. 0-20 46,03 7,41 1,05 1,787 7,48 7,28 20-40 28,34 1,72 0,79 3,027 3,18 2,71 11. 0-20 215,91 14,89 2,41 0,039 7,46 7,23 20-40 18,73 7,39 1,29 0,041 5,99 5,18 12. 0-20 713,71 24,77 3,82 0,027 3,64 2,91 20-40 258,09 7,77 1,38 0,023 4,36 4,22 1978]. Gleby o najniższej i najwyższej zawartości węgla i azotu charakteryzowały się odpowiednio najniższą i najwyższą aktywnością ureazy (tab. 1). Uzyskane wyniki potwierdzają ważną rolę materii organicznej w kształtowaniu aktywności enzymatycznej. Aktywność ureazy w badanych glebach mieściła się w zakresie 4,30-713,71 mg N-NH4+ kg-1 *2 h_1 w warstwie powierzchniowej i od 2,74 do 258,09 mg N- NH4+- kg-1 *2 h-1 w warstwie podpowierzchniowej. Na podstawie wyraźnie zróżnicowanej w badanych warstwach aktywności ureazy (tab. 1) - enzymu katalizującego rozkład mocznika - można wnioskować o różnym tempie mineralizacji związków azotowych w próbkach pobranych z terenu byłej kopalni siarki Grzybów. Przemiany związków azotowych w badanych glebach zachodzą z reguły intensywniej w warstwach powierzchniowych niż w podpowierzchniowych, o czym świadczą wyższe w nich wartości aktywności ureazy.

Aktywność ureazy w glebach antropogenicznie wzbogaconych w związki siarki 199 TABELA 2. Współczynniki korelacji prostej r określające współzależność między aktywnością ureazy a wybranymi właściwościami gleby TABLE 2. Simple correlation coefficients r, estimating relationship between urease activity and selected soil properties Właściwość gleby Selected soil property Aktywność ureazy Urease activity ***p=0,001 С org. Org.C N og. Total N ph H20 KC1 s-so4 0,486*** 0,529*** -0,019-0,025-0,082 Wartości aktywności ureazy oznaczonej w warstwach gleb pobranych z pól górniczych kopalni siarki Grzybów porównano z wybranymi właściwościami fizykochemicznymi badanych gleb. Sprawdzono, czy zachodzi statystycznie istotna zależność między odczynem, zaw artością węgla organicznego, azotu ogólnego i siarki siarczanowej a poziomem aktywności ureazy w badanych glebach. Aktywność ureazy w badanych glebach była istotnie skorelowana z zawartością węgla organicznego i azotu ogólnego, a zależności te określały dodatnie wartości współczynnika korelacji prostej odpowiednio 0,486 i 0,529 przy p=0,001 (tab. 2). Wykazany w niniejszych badaniach istotny wpływ zawartości węgla i azotu na aktywność ureazy jest potwierdzeniem wyników uzyskanych także przez innych autorów [Gilewska, Bender 1984; Bielińska i in. 2000]. W badanych glebach nie stwierdzono statystycznie istotnej korelacji między odczynem i zawartością siarki siarczanowej a aktywnością ureazy (tab. 2). Jak podają Carbrera i współ. [1994] ureaza doskonale adaptuje się w każdym środowisku, niezależnie od temperatury, wilgotności czy odczynu. Spostrzeżenia te znajdują potwierdzenie w uzyskanych wynikach aktywności ureazy w glebach pól górniczych kopalni siarki Grzybów. Stwierdzone w warstwach powierzchniowych gleb stanowisk 5 i 11 duże zróżnicowanie odczynu (ph w KC1 odpowiednio 3,56 i 7,23) nie odzwierciedla, aż tak dużych różnic w aktywności ureazy (159,34 i 215,91 mg N-NH4+- kg-1-2 h-1). Według Gil-Sotres i współpracowników [2005] jako wskaźniki jakości gleb mogą służyć ich właściwości biochemiczne. Właściwości te to np. węgiel biomasy mikroorganizmów, aktywność dehydrogenaz, potencjał mineralizacji azotu oraz specyficzne biochemiczne parametry aktywności enzymów hydrolitycznych, do których należą: fosfatazy i ureaza. Na podstawie przeprowadzonych badań aktywności enzymatycznej [Sołek-Podwika, Ciarkowska 2006] stwierdzono przydatność aktywności dehydrogenaz do oceny właściwości środowiska glebowego w warunkach długoletniego zanieczyszczenia związkami siarki. Uzyskane wyniki oznaczenia aktywności tych enzymów były tym niższe, im większe było skażenie gleb. W przypadku aktywności ureazy, w próbkach gleb pobranych z pól górniczych nie stwierdzono zależności między aktywnością tego enzymu a stopniem zasiarczenia gleb. WNIOSKI 1. Aktywność ureazy biorącej udział w przemianach azotu w badanych glebach była istotnie zróżnicowana w zależności od zawartości węgla organicznego i azotu ogółem. 2. Antropogeniczna akumulacja siarki siarczanowej w próbkach gleb pobranych z pól górniczych kopalni siarki Grzybów nie wpłynęła na aktywność badanego enzymu.

200 K. Sołek-Podwika, K. Ciarkowska LITERATURA ALEF K., NANNIPIERI R 1995: Methods in Applied Soil Microbiology and Biochemistry: 318-320. BIELIŃSKA E. J., WĘGOREK T., GŁOWACKA A. 2000: Zmiany aktywności enzymatycznej utworów ilastych na zalesionym zwałowisku kopalni siarki. Rocz. AR Poznań CCCXVII, Roln. 56: 401-410. CARBRERA M. L., KISSEL D.L., BOCK В.R. 1994: Urea hydrolysis in soil. Effect o f urea concentration and soil ph. Soil Biol. Biochem. 23: 1121-1124. DROŻDŻ-HARA M. 1978: Niektóre właściwości chemiczne gleby skażonej siarką - doświadczenia modelowe. Rocz. Glebozn. 24, 1: 141-162. GIL-SOTRES F., TRASAR-CAPEDA C., LEIROS M.C. 2005: Different approaches to evaluating soil quality using biochemical properties. Soil Biol. Biochem. 37: 877-887. GILEWSKA M., BENDER J. 1984: Aktywność ureazy w gruntach pogóm iczych rekultywowanych rolniczo. Arch. Ochr. Środ. 2: 125-132. IZQUIERGO I, CARAVACA F, ALGUACIL M, HERNANDEZ G., ROLDAN A. 2005: Use o f microbiological indicators for evaluating success in soil restoration after vegetation o f mining area under subtropical conditions. A pplied Soil Ecology 30: 3-10. KOPER J., SIWIK-ZIOMEK A. 2001 : Zmiany zawartości siarki oraz aktywność dehydrogenaz glebowych w rejonie Zakładów Azotowych we Włocławku. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 476: 425-431. SIUTA J., REJMAN-CZAJKOWSKA M. 1980: Siarka w biosferze. PWRiL, Warszawa: 393 ss. SOŁEK-PODWIKA K., CIARKOWSKA K. 2006: Aktywność dehydrogenaz gleb terenu byłej kopalni siarki Grzybów. Rocz. Glebozn. 57, 1/2: 171-176. TERELAKA H., MOTOW ICKA-TERELAK T., PASTERNACKI J., WILKOS S. 1988: Zawartość siarki w glebach mineralnych Polski. Pam. Pul. Supl. 91: 59-62. WYCZÓŁKOWSKI A., DĄBEK-SZRENIOW SKA M. 2005: Enzymy biorące udział w mineralizacji azotu organicznego. Acta Agrophysica 3: 37-61. Dr inż. Katarzyna Solek-Podwika Katedra Gleboznawstwa i Ochrony Gleb, UR 31-120 Kraków, Al. Mickiewicza 21 e-mail: rrpodwik@cyf-kr. edu.pl