Jakub Wolański Roman Kozub Nawet 10 000 zł kary za naruszenie przepisów o przewozie towarów niebezpiecznych
Nawet 10.000 zł kary za naruszenie przepisów o przewozie towarów niebezpiecznych Autorzy: Jakub Wolański doradca do spraw transportu Roman Kozub prawnik, były pracownik instytucji kontrolnej, pełnomocnik renomowanych firm transportowych Towary kwalifikowane jako niebezpieczne, w celu zminimalizowania zagrożenia, muszą być prawidłowo przewożone. Wszelkie regulacje związane z ich transportem zawarte są w umowie europejskiej dotyczącej międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR). Przewóz drogowy towarów niebezpiecznych podlega bardzo rygorystycznym wymogom. Jeśli więc przewoźnik decyduje się na niego, musi się do tego odpowiednio przygotować. Szczegóły w tekście. W tekście: Od czego musi zacząć przewoźnik wymogi umowy ADR Podział uczestników przewozu Zadania i obowiązki uczestników przewozu Konsekwencje naruszeń przepisów i kary Dokumenty Sposób przewozu Środki transportu i jednostki transportowe Opakowania Inne naruszenia Kara i co dalej Czy możemy uniknąć kary Odwołanie 1
Od czego musi zacząć przewoźnik wymogi umowy ADR Umowa ADR obliguje przewoźnika do wyznaczenia osoby znającej dobrze temat przewozów towarów niebezpiecznych i potrafiącej: doradzić mu, jak należy przygotować taki przewóz, kontrolować go i brać odpowiedzialność za sporządzanie odpowiedniej dokumentacji potrzebnej w tym zakresie.! Osoba taka, zwana doradcą do spraw przewozu towarów niebezpiecznych (DGSA), posiada odpowiednie kwalifikacje, które są weryfikowane co pięć lat. Daje to gwarancję znajomości zmienianej i uzupełnianej co dwa lata umowy ADR. UWAGA Między innymi na podstawie umowy ADR została uchwalona ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych. Ustawa ta określa: zasady prowadzenia działalności w zakresie krajowego i międzynarodowego przewozu drogowego, koleją i żeglugą śródlądową towarów niebezpiecznych oraz organy i jednostki realizujące zadania związane z tym przewozem. Połączyła ona zatem dotychczasowe, odrębnie dotąd funkcjonujące przepisy, dotyczące tych trzech gałęzi transportu towarów niebezpiecznych. Ustawa reguluje również kwestie odpowiedzialności uczestników przewozu towarów niebezpiecznych. 2
Podział uczestników przewozu Przepisy umowy ADR dzielą uczestników na: grupę głównych uczestników przewozu, do których zalicza się: nadawcę, przewoźnika i odbiorcę, oraz grupę innych uczestników przewozu, jak: załadowca, pakujący, napełniający, operator kontenera cysterny, i rozładowca.! UWAGA Funkcje przypisane poszczególnym uczestnikom przewozu mogą być łączone. Przykładowo nadawca może być jednocześnie załadowcą, a rozładowca odbiorcą. Działanie takie jednak nie może obniżyć warunków bezpieczeństwa. Zadania i obowiązki uczestników przewozu Zadania i obowiązki poszczególnych uczestników przewozu towarów niebezpiecznych są ściśle związane z funkcją, jaka jest im przypisana. Wspólnym obowiązkiem dla wszystkich uczestników jest odpowiednie przeszkolenie osób uczestniczących w czynnościach, a także jeśli wymagają tego przepisy ADR wyznaczenie doradcy. Daje to pewność, że uczestnicy znają swoje obowiązki i stosują się do przepisów. W przewozie towarów niebezpiecznych istotnym ogniwem jest przewoźnik. Kierowca w jego imieniu odbiera 3
od załadowcy towar, otrzymuje dokumenty i zabezpiecza ładunek na czas przewozu. Niejednokrotnie wszystkie te czynności dzieją się z dala od miejsca, w którym przebywa przewoźnik i jedynym kontaktem jest telefon lub poczta mailowa z kierowcą. Ważne jest więc, aby to kierowca był jak najlepiej przygotowany do tego rodzaju przewozu. Przewoźnik powinien w szczególności: upewnić się, że towar niebezpieczny, który przewozi, jest sklasyfikowany i dopuszczony do przewozu zgodnie z ADR, upewnić się, czy w pojeździe znajduje się odpowiednia i kompletna dokumentacja dotycząca przewozu, sprawdzić, czy pojazd(-y) i ładunek nie mają wad, wycieków lub innych uszkodzeń oraz braków w wyposażeniu, sprawdzić dane dotyczące okresów badań pojazdów (cystern, kontenerów i MEGC), sprawdzić, czy pojazd(-y) nie są przeładowane, upewnić się, czy pojazd(-y) i ładunek posiadają odpowiednie wymagane oznakowanie, sprawdzić wyposażenie wymagane pisemnymi instrukcjami dla przewozu danego towaru, przestrzegać przepisów związanych z załadunkiem, manipulowaniem i rozładunkiem. do przewozu towarów niebezpiecznych wykorzystywać tylko i wyłącznie kierowców odpowiednio przeszkolonych, posiadać wymaganego ustawą doradcę ds. bezpieczeństwa w transporcie drogowym towarów niebezpiecznych, 4
złożyć odpowiednie roczne sprawozdanie w zakresie przewozu towarów niebezpiecznych. Nadawca musi między innymi dostarczyć do przewozu tylko takie przesyłki, które spełniają wymagania ADR. Powinien on przy tym: upewnić się, że towary niebezpieczne są sklasyfikowane i dopuszczone do przewozu zgodnie z ADR; zaopatrzyć przewoźnika w wymagane dokumenty przewozowe oraz dokumenty towarzyszące; używać wyłącznie opakowań, dużych opakowań i dużych pojemników do przewozu luzem (DPPL) oraz cystern (pojazdów-cystern, cystern odejmowalnych, pojazdów-baterii, MEGC, cystern przenośnych i kontenerów-cystern), które są dopuszczone i odpowiednie do przewozu danych materiałów oraz posiadają oznakowanie wymagane przez ADR; stosować się do wymagań dotyczących sposobów nadania i ograniczeń wysyłkowych; zapewnić, aby nawet próżne nieoczyszczone i nieodgazowane cysterny (pojazdy-cysterny, cysterny odejmowalne, pojazdy-baterie, MEGC, cysterny przenośne i kontenery-cysterny) lub próżne nieoczyszczone pojazdy i duże lub małe kontenery były odpowiednio oznakowane i posiadały wymagane nalepki ostrzegawcze, a próżne nieoczyszczone cysterny były tak samo zamknięte i szczelne jak w stanie ładownym. Do obowiązków załadowcy z kolei należy między innymi: przy wydawaniu do przewozu opakowanych towarów niebezpiecznych lub próżnych, nieoczyszczonych 5
opakowań, sprawdzenie, czy opakowania nie są uszkodzone. Nie powinien wydać sztuki przesyłki, której opakowanie jest uszkodzone, dopóki nie zostaną usunięte uszkodzenia (w szczególności jeżeli opakowanie jest nieszczelne, są wycieki materiału niebezpiecznego lub istnieje możliwość ich wystąpienia); obowiązek ten dotyczy również próżnych nieoczyszczonych opakowań; postępowanie zgodnie z przepisami szczególnymi dotyczącymi załadunku i manipulowania ładunkiem podczas załadunku towarów niebezpiecznych do pojazdu albo dużego lub małego kontenera; po załadunku towarów niebezpiecznych do kontenera odpowiednie oznakowanie go; przy załadunku sztuk przesyłki, stosowanie się do zakazów ładowania razem oraz do wymagań dotyczących oddzielania towarów niebezpiecznych od żywności, innych artykułów spożywczych oraz karmy dla zwierząt, z uwzględnieniem towarów niebezpiecznych znajdujących się już w pojeździe lub dużym kontenerze. Konsekwencje naruszeń przepisów i kary Zgodnie z ustawą o przewozie towarów niebezpiecznych uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych, który narusza obowiązki lub warunki wynikające z ustawy lub przepisów wiążących Polskę umów międzynarodowych, podlega karze pieniężnej. Wysokość kary jest uzależniona od rodzaju naruszenia oraz od ilości stwierdzonych naruszeń. Najniższa kara 6
! Nawet 10.000 zł kary za naruszenie przepisów... to 200 zł, natomiast kara maksymalna za jedno naruszenie to 10.000 zł. Kary te nakładane są w drodze decyzji administracyjnych przez inspektorów Inspekcji Transportu Drogowego. Mają do tego prawo również: Policja, Straż Graniczna i Służba Celna. Wykaz wszystkich kar za naruszenia warunków przewozu towarów niebezpiecznych zawiera załącznik do ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych. UWAGA Kary zgodnie z ustawą są nakładane na uczestnika przewozu a więc przedsiębiorcę, w którego imieniu przewóz jest wykonywany lub który wykonuje inne czynności związane z przewozem towarów niebezpiecznych. Co ważne, to przewoźnik będzie odpowiadał za naruszenia ujęte w załączniku do ustawy, a nie jego kierowca. Pracodawca zgodnie z przepisami Kodeksu pracy może potem na drodze cywilnej dochodzić rekompensaty od pracownika do wysokości trzykrotności jego miesięcznego wynagrodzenia, jeśli jest w stanie udowodnić, że poniósł stratę na skutek jego działań lub zaniechań. Kary dotyczące kierowcy, który za pewne wykroczenia może być ukarany mandatem, zawarto w załączniku nr 1 do ustawy o transporcie drogowym. Przewiduje ona sankcje dla kierowcy zawarte w tabeli 1. 7
Tab. 1. Sankcje dla kierowcy zawarte w załączniku nr 1 do ustawy o transporcie drogowym 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. Postój pojazdu przewożącego towary niebezpieczne bez wymaganego nadzoru Postój pojazdu przewożącego towary niebezpieczne bez zabezpieczenia hamulcem postojowym Używanie ognia lub nieosłoniętego płomienia w pojazdach przewożących towary niebezpieczne klasy 1, a także w ich pobliżu oraz podczas załadunku lub rozładunku tych towarów Naruszenie przepisów dotyczących załadunku lub rozładunku towaru niebezpiecznego klasy 1 w miejscu publicznym na pojazdy lub z pojazdów, które znajdują się w odległości mniejszej niż 50 m Przewóz w jednostce transportowej przewożącej towary niebezpieczne pasażerów innych niż załoga pojazdu Naruszenie przepisów zakazu palenia, w trakcie manipulowania ładunkiem lub wykonywania czynności ładunkowych towarów niebezpiecznych, w pobliżu lub wewnątrz pojazdu lub kontenera Nieuzasadnione utrzymywanie pracy silnika pojazdu w czasie załadunku lub rozładunku towaru niebezpiecznego 800 zł 500 zł 2.000 zł 1.000 zł 500 zł 500 zł 1.000 zł Jak widać, są to wykroczenia możliwe do stwierdzenia podczas kontroli drogowej. Za wszystkie z nich kierowca może być ukarany mandatem karnym we wskazanej wysokości. 8
przykład Kierowca przewożący towary niebezpieczne podczas załadunku został poproszony o podwiezienie jednego z pracowników biurowych firmy załadunkowej do miejscowości, do której jechał. Po drodze został zatrzymany do kontroli przez patrol ITD. Do kontroli zażądano dokumentów kierowcy oraz pasażera w celu zweryfikowania, czy nie stanowią oni załogi dwuosobowej. Okazało się, że pasażer nie jest drugim kierowcą ani nie stanowi załogi pojazdu, jak również nie posiada zaświadczenia o szkoleniu ADR. Za przewóz w jednostce transportowej przewożącej towary niebezpieczne pasażerów innych niż załoga pojazdu kierowca pojazdu został ukarany mandatem karnym wysokości 500 zł. Co więcej, pasażerowi zakazano dalszej podróży jednostką przewożącą towary niebezpieczne. Stało się tak, ponieważ przepis 8.3.1 umowy ADR stanowi, że w jednostkach transportowych przewożących towary niebezpieczne, poza załogą pojazdu, nie mogą być przewożeni żadni pasażerowie. Ukaranie kierowcy w żaden sposób nie wyklucza możliwości prowadzenia postępowania administracyjnego wobec przewoźnika i nałożenia na niego kary w drodze decyzji administracyjnej. Kary te nakładane są na podstawie załącznika do ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych. Jest on podzielony na następujące działy: 1. Dokumenty. 2. Sposób przewozu. 9
3. Środki transportu i jednostki transportowe. 4. Opakowania. 5. Inne naruszenia. Dokumenty W tym dziale opisane są wszystkie naruszenia dotyczące braku dokumentów wymaganych w przewozie towarów niebezpiecznych, a także nieprawidłowości związane z ich wypełnieniem. Niektóre naruszenia nie dotyczą przewoźnika, lecz innych podmiotów. Przykładowo przewoźnik nie zostanie ukarany za niesporządzenie dokumentu przewozowego. Za tę czynność odpowiedzialny jest bowiem zgodnie z umową ADR nadawca, który może dostać aż 1 tys. zł kary za niewywiązanie się z tego obowiązku. Przewoźnik, jeżeli podejmie się przewozu towarów niebezpiecznych bez dokumentu przewozowego, zapłaci 300 zł kary. przykład Kierowca podczas załadunku towarów niebezpiecznych dowiedział się, że musi długo czekać na sporządzenie dokumentu przewozowego. Spieszył się na ustalony na konkretną godzinę rozładunek i dlatego podjął decyzję, że pojedzie bez dokumentu przewozowego. Uznał, że ma do pokonania krótką trasę, a nadawca z odbiorcą wymienią się sami dokumentami dotyczącymi ładunku. Mimo niedużej odległości, jaką miał do pokonania, trafił na patrol ITD. W wyniku kontroli przewoźnik został ukarany karą administracyjną w wysokości 300 zł za brak dokumentu przewozowego. 10
Taka sama kara grozi przewoźnikowi za to, że przewozi towar niebezpieczny z dokumentem sporządzonym nieprawidłowo (brak numeru UN, grupy pakowania, prawidłowej nazwy przewozowej towaru niebezpiecznego lub innej informacji wymaganej przepisami ADR). Innym przykładem kary możliwej do nałożenia na przewoźnika jest sankcja za dopuszczenie do przewozu towarów niebezpiecznych przez kierowcę, który nie uzyskał wymaganego świadectwa ADR. Tu kara wynosi 2.000 zł. Odpowiedzialność przedsiębiorcy wykonującego przewóz towarów niebezpiecznych jest w tym przypadku bezsporna, ma on bowiem bezwzględny obowiązek posługiwać się w swojej działalności wyłącznie osobami, które posiadają wymagane uprawnienia i szkolenia. W jego interesie leży weryfikacja tych uprawnień, czyli upewnienie się, że kierowca faktycznie został przeszkolony, oraz pilnowanie, aby kierowca uzupełnił szkolenie przed upływem terminu ważności poprzednich uprawnień. Jeżeli w trakcie przewozu zostanie stwierdzone, że kierowca nie posiada wymaganego, ważnego świadectwa ADR, nie będzie mógł on kontynuować przewozu i przewoźnik chcąc zrealizować zadanie przewozowe będzie musiał zapewnić nowego kierowcę z odpowiednimi kwalifikacjami. Stanowi to dodatkowy kłopot dla przedsiębiorcy i znacznie opóźnia transport. 11
Dokument, który powinien posiadać przy sobie kierowca w trakcie przewozu towaru niebezpiecznego, od momentu nadania do przekazania odbiorcy to instrukcje pisemne. Obowiązkiem przewoźnika (oraz kierowcy działającego w imieniu przewoźnika) jest posiadanie instrukcji, które powinien otrzymać od nadawcy wraz z innymi dokumentami. Gdy zostanie stwierdzone, że przewóz wykonywany jest z naruszeniem tego obowiązku, przedsiębiorca zostanie ukarany karą 250 zł. Oprócz dokumentów kierowcy i dotyczących ładunku przewoźnik ma obowiązek także zadbać o dokumenty dotyczące pojazdów. Są to świadectwa dopuszczenia pojazdów do przewozu towarów niebezpiecznych i w większości dotyczą towarów niebezpiecznych przewożonych w cysternach lub kontenerach cysternach. Świadectwo to wskazuje, iż pojazd użyty do przewozu jest odpowiednio skonstruowany, aby zminimalizować ryzyko wystąpienia nieprzewidzianych zdarzeń, które mogłyby spowodować zapłon ładunku niebezpiecznego, np. zaiskrzenie elementów metalowych. Świadectwo to również zapewnienie, że pojazd jest wyposażony w urządzenia, które zapobiegają nagrzewaniu się powierzchni cysterny (osłony) lub w dodatkowy wyłącznik prądu, który może być użyty w razie zdarzenia drogowego lub wypadku. Brak takiego świadectwa (w tym także jego nieważność) dla pojazdu wiąże się z karą dla przewoźnika w wysokości 6.000 zł. Niewyposażenie kierowcy w takie świadectwo, gdy przewoźnik je posiada, to kara 500 zł. 12
! UWAGA W przypadku gdy towar niebezpieczny przewożony jest zestawem pojazdów (ciągnik siodłowy i naczepa, samochód ciężarowy i przyczepa), świadectwo dopuszczenia dotyczy każdego z nich osobno, a co za tym idzie, kary za braki też się podwajają. Sposób przewozu W tym dziale ustawodawca przewidział sankcje dla przewoźnika, które prezentujemy w tabeli 2. Tab. 2. Sposób przewozu sankcje dla przewoźnika Nadanie, załadunek lub przewóz towaru niebezpiecznego luzem, który nie jest dopuszczony do przewozu 6.000 zł luzem Zapakowanie, nadanie, załadunek lub przewóz w sztukach przesyłki towaru niebezpiecznego, który nie jest 6.000 zł dopuszczony do przewozu w sztukach przesyłki Nadanie, załadunek lub przewóz towaru niebezpiecznego z naruszeniem przepisów dotyczących zakazu 3.000 zł ładowania razem Załadunek lub przewóz towaru niebezpiecznego z naruszeniem przepisów dotyczących rozmieszczania 1.000 zł i mocowania ładunków Napełnianie cysterny lub przewóz towaru niebezpiecznego w cysternie z naruszeniem przepisów dotyczących dopuszczalnego stopnia napełnienia cysterny 4.500 zł Napełnianie cysterny lub przewóz towarów reagujących ze sobą niebezpiecznie, umieszczonych w sąsiadujących komorach 5.000 zł cysterny 13
Przewóz środkiem transportu zanieczyszczonym przewożonym towarem niebezpiecznym lub pozostałościami uprzednio przewożonego towaru niebezpiecznego Nadanie, załadunek lub przewóz towaru niebezpiecznego w ilościach przekraczających ilości dozwolone odpowiednio w ADR, RID lub ADN Nadanie lub przewóz towaru niebezpiecznego z naruszeniem wymaganych środków ostrożności przy jego przewozie razem z artykułami żywnościowymi, towarami konsumpcyjnymi lub karmą dla zwierząt Napełnianie cysterny lub przewóz produktów żywnościowych w cysternach używanych do przewozu towarów niebezpiecznych bez zastosowania środków zapobiegających zagrożeniom zdrowia Kontynuowanie przewozu pomimo stwierdzenia uwalniania się towaru niebezpiecznego z urządzenia transportowego lub środka transportu 1.500 zł 2.000 zł 1.000 zł 3.000 zł 6.000 zł przykład Kierowca przewoził towar niebezpieczny należący do klasy 6.2 Odpad kliniczny, nieokreślony. W trakcie przewozu stwierdził, że jeden z worków, w którym znajdowały się odpady, jest nieszczelny i przecieka. Nie podjął jednak żadnych działań i pozwolił, aby substancja zakaźna wylewała się dalej i wyciekała przez drzwi pojazdu. Kierowca został zatrzymany do kontroli przez Inspekcję Transportu Drogowego. Kontrolujący natychmiast zauważyli wyciek substancji niebezpiecznej. Podjęli stosowne działania mające na celu zabezpieczenie ładunku. 14
Kierowca zeznał podczas przesłuchania, że widział już wcześniej wyciek, ale myślał, że dojedzie do spalarni odpadów. Nie zdawał sobie sprawy, że narusza przepisy i nie wiedział, co powinien zrobić. Wobec przewoźnika wszczęto postępowanie administracyjne w przedmiocie nałożenia kary pieniężnej za kontynuowanie przez kierowcę przewozu, pomimo stwierdzenia uwalniania się towaru niebezpiecznego ze środka transportu. Wkrótce dostał on 6 tys. zł kary. Środki transportu i jednostki transportowe W tym dziale znalazły się między innymi sankcje za niewłaściwe oznakowanie i wyposażenie w wymagane w przewozie ADR elementy. Wymieniamy je w tabeli 3. Tab. 3. Sankcje za niewłaściwe oznakowanie i wyposażenie w wymagane w przewozie ADR elementy Załadunek, napełnianie lub przewóz towaru niebezpiecznego nieodpowiednim do takiego przewozu środkiem transportu lub w nieodpowiednim urządzeniu transportowym Niewyposażenie środka transportu przewożącego towary niebezpieczne w wymagane: 1) gaśnice lub gaśnice niespełniające warunków określonych odpowiednio w ADR lub ADN 2) w wyposażenie ochronne określone odpowiednio w ADR lub ADN 3.000 zł 500 zł 200 zł za każdy brakujący element 15
Niewyposażenie środka transportu przewożącego towary niebezpieczne w wymagane środki ochrony układu oddechowego, zgodnie z instrukcją wewnętrzną przewoźnika Nadanie lub przewóz towaru niebezpiecznego środkiem transportu, w cysternie, pojeździe-baterii, kontenerze, MEGC lub pojeździe MEMU, niezaopatrzonych w wymagane i prawidłowe oznakowanie, w zakresie: tablicy lub tablic barwy pomarańczowej nalepki lub nalepek ostrzegawczych innego wymaganego oznakowania Nadanie lub przewóz towaru niebezpiecznego środkiem transportu bądź urządzeniem transportowym z niezdjętymi lub niezakrytymi nalepkami ostrzegawczymi i tablicami barwy pomarańczowej, jeżeli przepisy RID tego wymagają Wykonywanie przewozu towaru niebezpiecznego pojazdem nieodpowiadającym warunkom określonym w części 9 ADR Wykonywanie przewozu towaru niebezpiecznego w kontenerze, wagonie, cysternie lub innym urządzeniu transportowym niespełniającym wymagań określonych w części 4, 6 lub 7 odpowiednio ADR, RID lub ADN Dopuszczenie do przewozu towaru niebezpiecznego w urządzeniu transportowym z pozostałościami towaru niebezpiecznego na jego zewnętrznej powierzchni Nadanie towaru niebezpiecznego w kontenerze niezdatnym do użytku lub niezgodnym z odpowiednimi wymaganiami dla danego typu kontenera albo dla przewożonego towaru niebezpiecznego Załadunek lub nadanie towaru niebezpiecznego luzem w kontenerze niedopuszczonym przez właściwą władzę 500 zł 200 zł za każdy brakujący element 500 zł 2.000 zł 2.000 zł 1.000 zł 2.000 zł 1.000 zł 16
przykład Do kontroli drogowej zatrzymano samochód ciężarowy. Pojazd nie był oznakowany tablicami barwy pomarańczowej. W trakcie kontroli, na podstawie informacji zawartych w okazanych przez kierowcę dokumentach, okazało się jednak, że przewozi on towar niebezpieczny farby o numerze UN 1263 w bębnach metalowych w łącznej ilości 7 000 kg, co wymaga oznakowania pojazdu tablicami barwy pomarańczowej. Za brak tego oznakowania przewoźnik został ukarany karą 400 zł za brak tablicy z przodu i z tyłu pojazdu (po 200 zł za każdy brakujący element). Dodatkowo stwierdzono, iż nie został dopełniony obowiązek wyposażenia pojazdu w dwa stojące znaki ostrzegawcze oraz parę rękawic ochronnych, które są wymagane w każdej jednostce transportowej przewożącej towary niebezpieczne. Kara za brak tych elementów wyniosła 600 zł. Razem przewoźnik zapłacił więc 1.000 zł kary. Opakowania W tym zakresie również zdarzają się kary na przewoźników, choć są to naruszenia, za które odpowiedzieć może także pakujący, załadowca czy nadawca. Przewoźnik jednak zawsze powinien upewnić się, że podejmowany towar niebezpieczny jest prawidłowo i zgodnie z przepisami zapakowany. W tabeli 4 przedstawiamy wykaz kar, które dotyczą przewozu towarów niebezpiecznych z naruszeniem przepisów dotyczących opakowań. 17
Tab. 4. Wykaz kar, które dotyczą przewozu towarów niebezpiecznych z naruszeniem przepisów dotyczących opakowań Zapakowanie, nadanie, załadunek lub przewóz towarów niebezpiecznych w opakowaniu, które nie spełnia wymagań odpowiednio ADR, RID lub ADN, odrębnie dla każdego numeru UN lub rodzaju opakowania Zapakowanie, nadanie lub załadunek towaru niebezpiecznego bez wymaganego oznakowania sztuk przesyłki lub opakowania zbiorczego albo w nieprawidłowo oznakowanych sztukach przesyłki lub opakowaniach zbiorczych dla każdego numeru UN Zapakowanie, załadunek lub nadanie towaru niebezpiecznego z naruszeniem przepisów dotyczących pakowania razem do sztuki przesyłki 3.000 zł 800 zł 3.000 zł przykład Do kontroli drogowej zatrzymano samochód ciężarowy. Pojazd był oznakowany tablicami barwy pomarańczowej, przewoził towar niebezpieczny etanol w roztworze (alkohol etylowy w roztworze) o numerze UN 1170 w dużym pojemniku do przewozu luzem (DPPL) z tworzywa sztucznego. W trakcie kontroli stwierdzono, że DPPL, w którym przewożony był towar niebezpieczny, nie zawierał kodu opakowania, wymaganego zgodnie z umową ADR. Stwierdzono, że DPPL nie spełnia wymagań ADR, na skutek czego przewoźnik został ukarany karą administracyjną w wysokości 3.000 zł za przewóz towarów niebezpiecznych w opakowaniu, które nie spełnia wymagań ADR. 18
Inne naruszenia W tym dziale znajdują się inne naruszenia przepisów, za które przewoźnik może zapłacić karę. Prezentujemy je w tabeli 5. Tab. 5. Inne naruszenia, za które przewoźnik może ponieść konsekwencje Załadunek, nadanie lub przewóz towaru niebezpiecznego 10.000 zł niedopuszczonego do przewozu Niewyznaczenie przez uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych doradcy do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych 5.000 zł Nieprzesłanie w ustawowo określonym terminie rocznego sprawozdania z działalności uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych: 1) jeżeli od ustawowo określonego terminu do dnia przesłania sprawozdania nie upłynęło 14 dni 200 zł 2) jeżeli od ustawowo określonego terminu do dnia przesłania sprawozdania upłynęło co najmniej 14 dni 2.000 zł 3) jeżeli od ustawowo określonego terminu przesłania 5.000 zł sprawozdania upłynęły co najmniej 3 miesiące Nieprzeszkolenie osób wykonujących czynności związane z przewozem towaru niebezpiecznego, zatrudnionych 2.000 zł przez uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych lub wykonujących te czynności na jego rzecz Niesporządzenie lub sporządzenie niezgodnie z wymaganiami planu ochrony/planu zapewnienia bezpieczeństwa 5.000 zł Dopuszczenie do pozostawienia środka transportu przewożącego towary niebezpieczne bez wymaganego nadzoru 800 zł Dopuszczenie do postoju środka transportu przewożącego towary niebezpieczne bez zabezpieczenia hamulcem 500 zł ręcznym 19
Używanie ognia lub nieosłoniętego płomienia w środkach transportu przewożących towary niebezpieczne oznakowane nalepkami ostrzegawczymi nr 1, 1.4, 1.5, 1.6, 2.1, 3, 4.1, 4.2, 5.1 lub 5.2, a także w ich pobliżu Dopuszczenie do przewozu środkiem transportu przewożącym towary niebezpieczne osób innych niż załoga Niepowiadomienie przez uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych, w przypadku zaistnienia wypadku lub awarii, zgodnie z przepisami ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych, właściwej miejscowo ze względu na miejsce powstania zdarzenia jednostki ochrony przeciwpożarowej lub centrum powiadamiania ratunkowego Niesporządzenie lub sporządzenie niezgodnie z przepisami planu awaryjnego dla stacji rozrządowej Wykonywanie przewozu towaru niebezpiecznego pojazdem wyposażonym w zbiornik lub zbiorniki paliwa o łącznej pojemności przekraczającej maksymalną pojemność określoną w ADR dla jednostki transportowej przykład 2.000 zł 500 zł 1.000 zł 5.000 zł 2.000 zł Do kontroli drogowej zatrzymano samochód ciężarowy przewożący kontener z towarem niebezpiecznym. Pojazd i kontener były prawidłowo oznakowane. Przewożono towar niebezpieczny o numerze UN 1487 - Azotan potasowy i azotyn sodowy w mieszaninie. Z dokumentów przewozowych wynikało, że ww. towar niebezpieczny dodatkowo zawiera sól amonową. Przewożony towar zaliczony został do II grupy pakowania, co oznacza, że dotyczył go przepis szczególny nr 607. Stanowi on, że mieszaniny azotanu potasowego i azotynu sodowego z solą amonową nie są dopuszczone do przewozu. 20
Stwierdzono, że w takiej postaci towar ten jest niedopuszczony do przewozu. Na miejsce wezwano straż pożarną, towar został odpowiednio zabezpieczony. Nie dopuszczono go do dalszego przewozu. Przewoźnika ukarano karą 10.000 zł. Wszczęto też postępowania wobec załadowcy i nadawcy. Każdy z tych podmiotów poniósł podobne konsekwencje finansowe, wykazano bowiem, iż zarówno nadawca, jak i załadowca nie dopełnili swoich obowiązków. Poniżej jeszcze jeden przykład innego naruszenia przepisów. przykład Przewoźnik, który w 2013 roku wykonywał przewozy towarów niebezpiecznych, za późno wysłał wymagane zestawienie wszystkich towarów niebezpiecznych, które przewiózł w całym roku 2013, wojewódzkiemu inspektorowi transportu drogowego. Termin na wysłanie upływa z dniem 28 lutego, a przewoźnik wysłał je 4 marca 2013 r. Wojewódzki inspektor transportu drogowego przeprowadził u przewoźnika kontrolę w tym zakresie i nałożył karę wysokości 200 zł za nieprzesłanie w ustawowo określonym terminie rocznego sprawozdania z działalności uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych, jeżeli od ustawowo określonego terminu do dnia przesłania sprawozdania nie upłynęło 14 dni. 21
Kara i co dalej Postępowanie administracyjne w sprawach o nałożenie kary pieniężnej za naruszenia opisane w tekście prowadzone jest na zasadach i w trybie określonym w rozdziale 11 ustawy z 6 września 2001 r. o transporcie drogowym. Przy nakładaniu kary pieniężnej na podmiot wykonujący przewóz drogowy towarów niebezpiecznych stosuje się ograniczenia dla sumy kar nałożonych w wyniku kontroli drogowej lub w przedsiębiorstwie, określone również w rozdziale 11 tej ustawy. Oznacza to, że w przypadku stwierdzenia naruszenia wszczynane jest postępowanie administracyjne, o którym powiadamia się przewoźnika na piśmie, umożliwiając mu złożenie wyjaśnień. Kara nakładana jest w drodze decyzji administracyjnej, od której przysługuje odwołanie do Głównego Inspektora Transportu Drogowego za pośrednictwem wojewódzkiego inspektora transportu drogowego, który ją nałożył. Odwołanie należy złożyć w terminie 14 dni od daty otrzymania decyzji. Nie musi ono spełniać żadnych szczególnych wymogów. Wystarczy, że będzie z niego wynikało, że nie zgadzamy się na nałożenie kary, i zostanie przez nas podpisane. Jeśli chodzi o wysokość kary, przepisy ustawy przewidują, że suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas jednej kontroli drogowej nie może przekroczyć kwoty 10.000 złotych. Suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia stwierdzone podczas kontroli w podmiocie wykonującym przewóz drogowy, czyli w siedzibie przedsiębiorcy, nie może przekroczyć: 22
1) 15.000 zł dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie średnio do 10 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli; 2) 20.000 zł dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie średnio od 11 do 50 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli; 3) 25.000 zł dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie średnio od 51 do 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli; 4) 30.000 zł dla podmiotu zatrudniającego kierowców w liczbie większej niż 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli; 5) 40.000 zł dla podmiotu wykonującego inne czynności związane z przewozem drogowym. Za kierowców, o których mowa w ust. 3 pkt 1 3, uważa się również osoby niezatrudnione przez podmiot wykonujący przewóz drogowy, wykonujące osobiście przewozy drogowe na jego rzecz. Czy możemy uniknąć kary Ustawa o przewozie towarów niebezpiecznych mówi, że nie nakłada się kary pieniężnej, jeżeli: 1) okoliczności sprawy i dowody wskazują, że uczestnik przewozu nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie nastąpiło wskutek działania osób trzecich lub wskutek zdarzeń i okoliczności, którym podmiot nie mógł zapobiec, albo 2) za stwierdzone naruszenie na uczestnika przewozu została nałożona kara przez inny uprawniony organ, również w przypadku nałożenia kary przez uprawniony zagraniczny organ. 23
O ile punkt drugi nie budzi wątpliwości i można go krótko ująć jako zakaz karania dwa razy za to samo, o tyle punkt pierwszy bywa często przez przewoźników zbyt szeroko rozumiany. Chętnie uznaje się na przykład, że pracodawca nie odpowiada za działania swojego pracownika, jeżeli nie były one wynikiem jego polecenia. W tym aspekcie wielu przedsiębiorców transportu drogowego kwestionuje swoją odpowiedzialność za naruszenia popełnione przez kierowców w trakcie wykonywania zadań przewozowych, takie jak brak dokumentów, błędy w oznakowaniu pojazdu czy wyposażeniu w wymagane elementy. Tymczasem na gruncie prawa administracyjnego odpowiedzialność przedsiębiorcy ma zasięg znacznie szerszy. Uznaje się bowiem, że odpowiada on za działania osób, którymi posługuje się w ramach swojej działalności. Mając prawo swobodnego doboru pracowników, powinien zatrudnić tych, którym będzie mógł powierzyć ważne i odpowiedzialne zadania, nie narażając się na kary. Nie może jednak uwolnić się od odpowiedzialności, gdy popełnią oni w ramach jego działalności jakieś naruszenia. O jakie więc chodzi okoliczności i dowody, które mogłyby wskazać, że uczestnik przewozu nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie nastąpiło wskutek działania osób trzecich lub wskutek zdarzeń i okoliczności, którym podmiot nie mógł zapobiec? Muszą to być na tyle nadzwyczajne i niespodziewane sytuacje, których profesjonalny przedsiębiorca, przy zachowaniu wszelkiej staranności, nie był w stanie przewidzieć ani im zapobiec. To sytuacje 24
i zdarzenia całkowicie niezwiązane z jego działalnością i nieprzewidywalne, jak klęski, katastrofy czy inne nagłe i niecodzienne zdarzenia. Tylko takie przypadki mogą być uznawane za niezależne i nieprzewidywalne przez przewoźnika. Odwołanie Od nałożonej kary przysługuje stronie odwołanie. Wnosi się je w terminie 14 dni od daty otrzymania decyzji o karze, do organu II instancji za pośrednictwem organu, który wydał decyzję. W przypadku decyzji wydanych przez wojewódzkiego inspektora transportu drogowego organem II instancji jest Główny Inspektor Transportu Drogowego. W odwołaniu warto przedstawić argumenty, które naszym zdaniem przemawiają za tym, że nie powinniśmy być ukarani. Można dołączyć też dokumenty, które mogą poprzeć naszą argumentację. Do czasu rozpatrzenia odwołania decyzja nie podlega wykonaniu, co oznacza, że do tego czasu nie musimy płacić nałożonej nią kary. Przykład odwołania od decyzji zamieszczamy na następnej stronie. podstawa prawna 1. Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (ADR), sporządzona w Genewie 30 września 1957 r. (Dz.U. z 2013 r. poz. 815). 2. Załącznik do ustawy z 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 227, poz. 1367 ze zm.). 25
........ (dane wnoszącego odwołanie) WITD.DI.0152. (sygnatura sprawy).. (miejscowość, data) Główny Inspektor Transportu Drogowego Ul. Postępu 21 02-676 Warszawa za pośrednictwem Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego w. ODWOŁANIE OD DECYZJI NR. W związku z kontrolą przeprowadzoną w dniu.. w miejscowości. przez inspektorów z Wojewódzkiego Inspektoratu Transportu Drogowego w oraz karą nałożoną na mnie w drodze decyzji administracyjnej nr WITD.DI.0152. wnoszę odwołanie od decyzji nr jak wyżej. W wyniku kontroli inspektor stwierdził naruszenie ujęte w lp. 1.1.4 załącznika do ustawy o przewozie towarów niebezpiecznych, tj. przewóz towaru niebezpiecznego z dokumentem przewozowym, o którym mowa w pkt 2 lub 3, albo bez dokumentu przewozowego (w okazanym przez kierowcę dokumencie nie był zawarty numer UN przewożonego materiału niebezpiecznego). W związku z tym w drodze decyzji administracyjnej nr.. została na mnie nałożona kara w wysokości 500 zł za powyższe naruszenie. Podkreślam jednak, że w pojeździe znajdowały się dokumenty przewozowe stanowiące uzupełnienie i zawierające brakujące informacje, lecz kierowca ze zdenerwowania spowodowanego kontrolą zapomniał okazać je inspektorom. Jako dowód załączam kopię brakujących dokumentów z datą wystawienia w dniu poprzedzającym kontrolę oraz oświadczenie nadawcy o wyposażeniu kierowcy w te dokumenty przed wyjazdem. Z uwagi na powyższe, na podstawie art. 127 wnoszę o uchylenie nałożonej kary oraz o umorzenie postępowania z uwagi na jego bezprzedmiotowość.... (podpis wnoszącego odwołanie) 26
Redaktor: Katarzyna Jacukowicz Menedżer produktu: Mariusz Miętusiewicz Korekta: Zespół Numer produktowy: 1BL0026 ISBN: 978-83-269-4219-8 Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z.o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a Tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, e-mail: ochronasrodowiska@wip.pl NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy. Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2015 Nawet 10 000 zł kary za naruszenie przepisów o przewozie towarów niebezpiecznych wraz z przysługującymi Czytelnikom innymi elementami dostępnymi w subskrypcji (e-letter, strona www i inne) chronione są prawem autorskim. Przedruk materiałów opublikowanych w Nawet 10 000 zł kary za naruszenie przepisów o przewozie towarów niebezpiecznych oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy i doświadczenia autorów oraz konsultantów. Zaproponowane w publikacji oraz w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówki, porady i interpretacje nie mają charakteru porady prawnej. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Publikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym redakcja nie może ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Nawet 10 000 zł kary za naruszenie przepisów o przewozie towarów niebezpiecznych lub w innych dostępnych elementach subskrypcji wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przykładów. Wydawca nie odpowiada za treść zamieszczonej reklamy; ma prawo odmówić zamieszczenia reklamy, jeżeli jej treść lub forma są sprzeczne z linią programową bądź charakterem publikacji oraz interesem Wydawnictwa Wiedza i Praktyka. Centrum Obsługi Klienta: Tel: 22 518 29 29 1BL0026