Charakterystyka ogólna podkładów podłogowych Podkład podłogowy to element stanowiący oparcie konstrukcyjne dla posadzki czyli zewnętrznej użytkowej warstwy podłogi. Podkład wykonywany z materiału twardniejącego po upływie określonego czasu, nazywany jest jastrychem. Najczęściej stosowane są jastrychy z odpowiednich zapraw cementowych lub anhydrytowych. Nazywa się je wówczas jastrychami cementowymi i anhydrytowymi lub popularnie wylewkami. Zadaniem podkładów podłogowych jest przede wszystkim stworzenie właściwych warunków do mocowania posadzki i przeniesienie na podłoże obciążeń (równomiernie rozłożonych i punktowych) działających na posadzkę. W niektórych przypadkach zadaniem podkładów jest także ukształtowanie spadku podłogi. W zależności od wymagań stawianych podłodze, podkład może być wykonany jako: związany z podłożem (stropem lub podłożem betonowym wykonanym na gruncie), leżący na warstwie izolacji wodochronnej tzw. podkład na warstwie rozdzielczej, leżący na warstwie izolacji akustycznej lub termicznej tzw. podkład pływający. 291
Podkłady podłogowe wymagają często wyrównania, np. przed układaniem płytek ceramicznych. W niektórych przypadkach konieczne jest także wykonanie drobnych napraw podłoża, niezbędnych do uzyskania właściwej trwałości wykładziny podłogowej. Do tych celów używane są odpowiednie zaprawy renowacyjne oraz wylewki samopoziomujące. Zaprawa renowacyjna służy do wypełniania ubytków i nierówności oraz naprawy zarysowań w podłożach betonowych, cementowych i ceramicznych. Zaprawa ta przydatna jest zwłaszcza do naprawy podłogowych podłoży betonowych i jastrychów cementowych przed stosowaniem masy samopoziomującej. Zadaniem wylewki samopoziomującej jest utworzenie warstwy wyrównawczo-wygładzającej, mającej na celu: usunięcie defektów kształtu podkładu, wyrównanie poziomów, usunięcie nadmiernej chropowatości powierzchni podkładu szczególnie przy stosowaniu cienkich wykładzin podłogowych. Aby podkłady właściwie spełniały swoje zadania, muszą mieć odpowiednią grubość. Jest ona zależna od rodzaju podkładu i wynosi przeważnie od 20 do 65 mm. Grubość nominalna nie mniej niż [mm] Rodzaj podkładu Jastrych cementowy Jastrych anhydrytowy Związany z podłożem 25 20 Na warstwie rozdzielczej 35 30 Na warstwie izolacyjnej pływający 40 Jw. przy ściśliwości warstwy izolacyjnej > 12 mm 45 35 Przy ogrzewaniu podłogowym 45 + d 45 + d d zewnętrzna średnica elementów grzejnych Charakterystyka materiałów do wykonywania jastrychów i wylewek samopoziomujących WYLEWKA ANHYDRYTOWA 400 RENOGRUNT 410 RENOGRUNT 411 WYLEWKA 420 POZJASTR 440 PODKŁAD CEMENTOWY M-15 441 Rodzaj spoiwa bezwodny siarczan wapnia Mieszanina cementów Mieszanina cementów Mieszanina cementów Cement portlandzki Cement portlandzki Zastosowanie Wewnątrz pomieszczeń Wewnątrz pomieszczeń Wewnątrz pomieszczeń Wewnątrz i na zewnątrz Wewnątrz i na zewnątrz Wewnątrz i na zewnątrz Zakres stosowanych grubości Przeznaczenie Proporcje mieszania z wodą Wytrzymałość na ściskanie Wytrzymałość na zginanie Od 20 mm do 60 mm Jastrych anhydrytowy Od 2 do 20 mm Od 5 do 35 mm Od 15 do 60 mm Od 25 mm Od 20 do 60mm Wylewka samopoziomująca Wylewka samopoziomująca Samorozlewny jastrych cementowy ok. 4,4 l/30 kg Ok. 5,5l/25 kg Ok. 5,0l/25 kg Ok. 3,5l/25 kg Jastrych cementowy Ok. 3,5l/25 kg Jastrych cementowy Ok. 3,5l/25 kg 35 MPa 30,0 MPa 30,0 MPa 35,0 MPa 40,0 MPa 16,0 MPa 7 MPa 7,0 MPa 7,0 MPa 7,0 MPa 6,0 MPa 4,0 MPa Mrozoodporność - - - + + + Zużycie ok. 1,8 kg/m 2 na 1 mm Ok. 1,5kg/m 2 a 1 mm Ok. 1,5kg/m 2 na 1 mm Ok. 1,8kg/m 2 na 1 mm Ok. 1,9kg/ m 2 na 1 mm Ok. 2,0 kg/m 2 na 1 mm Możliwość wchodzenia po ok. 48 godzinach Po ok. 5 godzinach Po ok. 6 godzinach Po ok. 24 godzinach Po ok. 24 godzinach Po ok. 24 godzinach 292
Właściwości i dobór preparatów gruntujących pod wylewki, jastrychy, masy reparacyjne CECHA GRUNTOLIT-W 301 GRUNTOLIT 300 GRUNTOLIT-K 311 Rodzaj rozpuszczalnika Woda Woda Woda Rodzaj dyspersji Akrylowa Akrylowa Styrenowo-akrylowa Kolor Biały Biały Niebieski Możliwość rozcieńczania Nie Nie Tak Temperatura stosowania +5 C do +25 C +5 C do +25 C +5 C do +25 C Czas schnięcia warstwy 2-4 godziny 2-4 godziny 2-4 godziny Nakładanie następnych warstw wykończeniowych 24 godziny Bezpośrednio 12 godziny Zużycie 50-300 ml/m 2 50-300 ml/m 2 Od 100 g/m2 środka w stanie nierozcieńczonym Paroprzepuszczalność Tak Tak Tak Przeznaczenie Jastrychy cementowe + + Jastrychy anhydrytowe + Wylewki samopoziomujące + + Cementowe zaprawy renowacyjno-szpachlowe + + Schematy doboru materiałów Podkłady podłogowe jastrychy 293
Wylewki samopoziomujące Podstawowe zalecenia wykonawcze Jastrychy (podkłady) cementowe Temperatura otoczenia podczas wykonywania jastrychów cementowych oraz w ciągu co najmniej 3 dni po ich wykonaniu powinna być wyższa niż +5 C. Sposób przygotowania podłoża uzależniony jest od typu podkładu. W każdym przypadku podłoże musi być oczyszczone z luźnych niezwiązanych fragmentów (okruchów, gruzu itp.) oraz odpylone. Wystające nierówności należy skuć lub zeszlifować. Ubytki podłoża należy wypełnić zaprawą renowacyjną, aby nie dopuścić do znacznych różnic w grubości jastrychu bądź do klawiszowania płyt izolacyjnych. W przypadku podkładów związanych z podłożem, należy ponadto usunąć z podłoża zabrudzenia olejowe i inne zmniejszające przyczepność. Jeśli zanieczyszczenia takie wniknęły w głąb struktury podłoża, wierzchnie warstwy należy zeszlifować lub sfrezować. W przypadku podkładów związanych z podłożem, należy wykonać warstwę sczepną, przez pokrycie podłoża odpowiednim środkiem gruntującym. W pozostałych przypadkach należy wykonać warstwę rozdzielającą lub wodochronną (parochronną bądź przeciwwilgociową) z materiałów rolowych (np. z folii PE lub PCW). Przygotowaną zaprawę należy układać niezwłocznie po jej przygotowaniu, między elementami kierunkowymi (prowadnicami) o odpowiedniej wysokości. W przypadku podłóg pływających, jastrychy cementowe układane na warstwie ściśliwej izolacji akustycznej wymagają zbrojenia z prętów stalowych. Zbrojenie takie umieszcza się także w celu ograniczenia możliwości wystąpienia rys skurczowych w twardniejącej zaprawie cementowej. Może być ono wykonane z siatki stalowej o oczkach 5 x 5 cm do 15 x 15 cm z prętów średnicy Ø2 4,5 mm. Wykonywanie podkładu zbrojonego przebiega podobnie jak podkładu niezbrojonego, z tym że prowadnice umieszcza się na odpowiednich podkładkach dystansowych, na których układa się najpierw siatki zbrojeniowe. Można też podkład zbrojony wykonać w dwóch fazach. W pierwszej nakłada się warstwę zaprawy równą połowie grubości jastrychu, a po usunięciu prowadnic układa się zbrojenie. W drugiej fazie wykonuje się górną część podkładu, nanosząc zaprawę pomiędzy prowadnice ułożone na zbrojeniu. Przy wykonywaniu podkładów cementowych należy pamiętać o stosowaniu szczelin dylatacyjnych: konstrukcyjnych, izolacyjnych i przeciwskurczowych. Szczeliny dylatacyjne konstrukcyjne należy stosować w miejscach przebiegu dylatacji konstrukcji budynku oraz w przypadkach konieczności wyeliminowania wpływu rozszerzalności cieplnej materiałów. Szczeliny izolacyjne należy stosować w celu oddzielenia podłogi od innych elementów budynku (ścian, słupów, schodów itp.) mogących ograniczać ruchy podłogi. Stosuje się je także w miejscach zmiany grubości podkładu, w liniach odgraniczających podłogi o wyraźnie różniących się obciążeniach, w miejscach styku różnych podłóg oraz w celu wydzielenia prostokątnych pól podkładu w pomieszczeniach o skomplikowanym kształcie. Zadaniem szczelin przeciwskurczowych jest przeciwdziałanie niekontrolowanemu pękaniu podkładów cementowych w wyniku skurczu zaprawy. Szczeliny przeciwskurczowe powinny dzielić podłogę na pola o powierzchni nie większej niż: - 36 m 2, przy długości boku nieprzekraczającej 6 m - w pomieszczeniach wewnętrznych, - 30 m 2, przy długości boku nieprzekraczającej 6 m - w pomieszczeniach wewnętrznych przewidzianych do wyłożenia płytkami ceramicznymi, - 20 m 2, przy długości boku nieprzekraczającej 5 m i proporcji boków nie większej niż 2:1 - w pomieszczeniach z ogrzewaniem podłogowym, - 40 m 2, przy długości boku nieprzekraczającej 8 m i proporcji boków nie większej niż 2:1 - w pomieszczeniach z ogrzewaniem podłogowym i przy zastosowaniu podkładu ze zbrojeniem przeciwskurczowym 294
(rozwiązanie zalecane). W korytarzu rozstaw szczelin przeciwskurczowych nie powinien przekraczać 2-2,5-krotnej jego szerokości. Szczeliny przeciwskurczowe w podkładach bez ogrzewania podłogowego wykonuje się najczęściej jako nacięcia o głębokości równej 1/3-1/2 grubości podkładu. Szczeliny przeciwskurczowe w podkładach z ogrzewaniem podłogowym wykonuje się jako przebiegające przez całą grubość podkładu, podobnie jak dylatacje konstrukcyjne i dylatacje izolacyjne. Dylatacje jastrychów wykonywanych na tarasach należy rozmieszczać co 2-3 m, w zależności od nasłonecznienia i koloru wykładziny zewnętrznej. W uzasadnionych przypadkach rozstaw szczelin dylatacyjnych może być zwiększony do maksymalnie 5 m. Zaleca się jednak, aby powierzchnia dylatowanych pól nie przekraczała 10 m 2. Wykonany podkład powinien mieć równą powierzchnię, stanowiącą płaszczyznę poziomą lub zgodną z zaprojektowanym spadkiem. W początkowym okresie twardnienia jastrychów, tj. przez 7-10 dni po wykonaniu, zaleca się odpowiednią pielęgnację przez zwilżanie wodą i ochronę przed przedwczesnym wysychaniem (zabezpieczenie przed bezpośrednim nasłonecznieniem, przeciągami, ograniczenie ogrzewania). W przypadku podkładów z ogrzewaniem podłogowym, do wstępnego stopniowego uruchomiania ogrzewania można przystąpić nie wcześniej niż po 4-5 tygodniach od ułożenia jastrychu. Jastrychy (podkłady) anhydrytowe Sposób przygotowania podłoża uzależniony jest od projektowanego typu podkładu i jest identyczny, jak w przypadku jastrychów cementowych. Wybierając typ podkładu, należy zwrócić uwagę, że wylewka anhydrytowa jako podkład zespolony (związany z podłożem) nie nadaje się do pomieszczeń, w których istnieje niebezpieczeństwo zawilgocenia jastrychu od spodu na skutek podciągania kapilarnego wody. Może to mieć miejsce np. w podłogach na gruncie. Elementy stalowe, które będą stykać się z wylewką, powinny być zabezpieczone antykorozyjnie. Przy wykonywaniu podkładów anhydrytowych należy pamiętać o stosowaniu szczelin dylatacyjnych: konstrukcyjnych i izolacyjnych. Zasady ich rozmieszczenia są podobne, jak w przypadku jastrychów cementowych. W przypadku dużych powierzchni powyżej 50m 2 oraz w systemach ogrzewania podłogowego należy wykonać dylatacje pośrednie, które dzielą jednocześnie powierzchnię roboczą na pola technologiczne umożliwiające odpowiednie wylanie, odpowietrzenie i samopoziomowanie się masy. Dylatacje pośrednie wykonuje się za pomocą specjalnych profili dylatacyjnych. Izolacje pośrednie wykonuje się także w miejscach projektowanych otworów drzwiowych. W przypadku wykonywania podkładu anhydrytowego związanego z podłożem należy wykonać warstwę kontaktową za pomocą środka gruntującego GRUNTOLIT-K 311 w celu zmniejszenia chłonności podłoża zapobiegającego zbyt szybkiemu wchłanianiu wody z niezwiązanej zaprawy oraz zwiększenia przyczepności podkładu i lepszemu rozlewaniu się masy anhydrytowej. W przypadku systemu z ogrzewaniem podłogowym, przed wylaniem jastrychu należy sprawdzić szczelność i zamocowanie instalacji grzewczej. W przypadku ogrzewania wodnego rury napełnić wodą w celu zapobiegnięcia ich wypływaniu w trakcie prowadzenia prac. W przypadku przygotowywania masy w sposób tradycyjny (przy użyciu mieszarki do zaprawy lub betoniarki), czas mieszania mechanicznego powinien wynosić 2-3 minuty. Po wymieszaniu pierwszej partii zaprawy należy sprawdzić jej konsystencję. W niezbędnych przypadkach skorygować ilość dodawanej wody. Ustaloną proporcję mieszania z wodą należy odnotować, aby kolejne partie zaprawy były przygotowywane w taki sam sposób. W przypadku wylewania maszynowego suchą mieszankę wsypuje się z worków do kosza agregatu mieszająco-pompującego, w którym należy ustawić odpowiedni poziom dozowanej wody. Możliwa jest także współpraca mieszarko-pompy z silosem zawierającym suchą mieszankę. Wylewkę anhydrytową należy chronić przez 2 dni od jej wykonania przed nadmiernym nasłonecznieniem, zbyt wysoką temperaturą, przeciągami i wodą. Po upływie tego czasu dopuszcza się uchylenie okien w celu delikatnego przewietrzenia pomieszczeń. Niedozwolone jest suszenie wylewki przy użyciu dmuchaw ciepłego powietrza. W przypadku pojawienia się na powierzchni podkładu anhydrytowego białego nalotu (mleczka), należy go zeszlifować i następnie odkurzyć. Usunięcie mleczka przyspiesza proces schnięcia wylewki. Wylewki samopoziomujące Przed przystąpieniem do wykonywania wylewki samopoziomującej należy sprawdzić stan podłoża. W niezbędnych przypadkach należy je naprawić, stosując zaprawę renowacyjną. Poziom wylewki można ustalić, stosując specjalne repery względnie repery wykonane samodzielnie z drutu lub przy użyciu osadzonych w podłożu kołków z wkrętami, których główki wyznaczają poziom wykonywanej warstwy. Przy ścianach pomieszczenia i innych elementach pionowych należy wykonać dylatacje izolacyjne. Ponadto w wylewce należy wykonać inne dylatacje, zlokalizowane w tych samych miejscach, w których występują one w podłożu. Świeżo ułożoną masę należy chronić przed przedwczesnym wysychaniem poprzez ograniczenie ogrzewania, zabezpieczenie przed bezpośrednim nasłonecznieniem, przeciągami, zbyt niską wilgotnością powietrza. Warunki takie należy zachować także w trakcie prowadzenia prac. 295
Wykonywanie podkładów podłogowych Wykonywanie jastrychów cementowych przy użyciu zapraw POZJASTR 440 lub M-15 441. Przy ścianach, a także innych wystających pionowo elementach, należy wykonać dylatacje izolacyjne. Powinny mieć one szerokość od 5 do 12 mm. Dzięki zastosowaniu odpowiednich pasów pianki zapobiega się wnikaniu zaczynu pod warstwę folii i uzyskuje się odpowiednią szerokość szczeliny dylatacyjnej. Przed przystąpieniem do wykonywania podkładu należy odpowiednio przygotować podłoże, następnie w zależności od typu podkładu wykonać warstwę sczepną, warstwę rozdzielającą lub wodochronną. Warstwę sczepną wykonuje się przez pokrycie podłoża środkiem gruntującym GRUNTOLIT 300. Warstwę rozdzielającą lub wodochronną wykonuje się najczęściej przy użyciu folii polietylenowej (PE) o grubości min. 0,2 mm. Folia powinna był rozłożona równo, bez pofałdowań i załamań oraz wywinięta na przylegające ściany na wysokość równą grubości podłogi. W celu zapewnienia szczelności warstwy, poszczególne pasy folii powinny być odpowiednio ze sobą połączone metodą zgrzewania lub za pomocą taśmy klejącej. Przygotowaną zaprawę najczęściej układa się pasmami pomiędzy prowadnicami (listwami, rurkami itp.) wyznaczającymi grubość jastrychu. Elementy te powinny być rozmieszczone co 80-100 cm i wypoziomowane. 296
Wykonywanie podkładów podłogowych Po ustabilizowaniu prowadnic za pomocą placków zaprawy nałożonej przy końcach elementów, przystępuje się do nanoszenia zaprawy na powierzchnię. Prace rozpoczyna się od najdalej położonego miejsca. Przygotowaną zaprawę najczęściej dowozi się taczką i rozgarnia łopatą. Należy przy tym zwracać uwagę, aby nie uszkodzić warstwy folii. Nadmiar zaprawy ściąga się łatą prowadzoną po prowadnicach, wykonując poprzeczne ruchy zygzakowate. Po takim wstępnym wyrównaniu, powierzchnię podkładu zaciera się dużą pacą ze styropianu (tzw. heblem). 297
Wykonywanie podkładów podłogowych Elementy wyznaczające grubość jastrychu przesuwa się w trakcie wykonywania podkładu albo pozostawia się i usuwa po wstępnym stwardnieniu zaprawy. Puste miejsca po prowadnicach wypełnia się zaprawą. Miejsca wypełnione zaprawą wyrównuje się następnie pacą ze styropianu. 298
Wykonywanie podkładów podłogowych Wykonywanie jastrychów anhydrytowych przy użyciu WYLEWKI ANHYDRYTOWEJ 400. Przed rozpoczęciem wykonania podkładu anhydrytowego należy odpowiednio przygotować podłoże, a następnie w zależności od typu podkładu wykonać warstwę sczepną, warstwę rozdzielającą lub wodochronną. Warstwę sczepną wykonuje się przez pokrycie podłoża środkiem gruntującym GRUNTOLIT-K 311. Warstwę rozdzielającą lub wodochronną wykonuje się najczęściej przy użyciu folii polietylenowej (PE) o grubości min. 0,2 mm. Folia powinna być rozłożona równo, bez pofałdowań i załamań oraz wywinięta na przylegające ściany na wysokość równą grubości podłogi. W celu zapewnienia szczelności warstwy, poszczególne pasy folii powinny być ze sobą połączone metodą zgrzewania lub za pomocą taśmy klejącej, z zastosowaniem min. 10 cm zakładów. Przy ścianach należy wykonać dylatacje izolacyjne. Ponadto, w zależności od wielkości pomieszczenia, należy wydzielić dylatacjami pośrednimi poszczególne pola robocze. W przypadku jastrychów pływających, a także systemów z ogrzewaniem podłogowym układa się następnie płyty izolacji akustycznej lub termicznej. Powinny one być układane mijankowo i dokładnie przylegać do siebie. Płyty powinny dociskać do ściany umieszczone tam wcześniej izolacyjne przekładki dylatacyjne. Na płytach izolacyjnych wykonuje się następnie warstwę ochronną z folii PE. Warstwa ta musi być wykonana jako szczelna, aby uniemożliwić wnikanie ciekłej masy pomiędzy płyty izolacji termicznej / akustycznej. Folię należy wywinąć na ściany na wysokość nieco większą od grubości wykonywanego podkładu. Następnie należy określić poziom, do którego będzie wylewany podkład. Można go wyznaczyć, używając poziomicy laserowej, niwelatora laserowego, przenośnych reperów wysokościowych itp. Górny poziom wylewki zaznacza się często na ścianach i słupach (jeśli występują), a następnie przenosi na repery znajdujące się na obszarze działki roboczej. 299
Przed przystąpieniem do wylewania jastrychu należy ustawić odpowiednio poziom dozowanej wody, aby uzyskać prawidłową konsystencję masy. Konsystencję tę sprawdza się metodą rozlewu. 1 litr zaprawy umieszcza się w konsystometrze, zwanym też krążkiem rozlewu (jest to walec o średnicy 70 mm i pojemności 1 l), i wykonuje rozlew na płycie z pleksiglasu o wymiarach 50x50 cm. Średnica otrzymanego koła powinna wynosić 34-38 cm. Konsystencję materiału należy kontrolować także podczas wylewania masy. Przygotowaną masę należy rozlewać w sposób ciągły bez przerw technologicznych do wyznaczonego poziomu. Świeżo rozlaną masę anhydrytową rozprowadzać za pomocą metalowego drążka (tzw. sztangi) ruchem oscylacyjnym (podnosząc i opuszczając drążek) wzdłuż i w poprzek wylanej powierzchni. Czynność ta powoduje, że materiał zaczyna się samoczynnie poziomować i odpowietrzać. Po wylaniu pola technologicznego należy usunąć repery i wykonać ostateczne odpowietrzenie przy użyciu sztangi metalowej. 300
Wylewkę anhydrytową należy chronić przez 2 dni od jej wykonania przed nadmiernym nasłonecznieniem, zbyt wysoką temperaturą, przeciągami i wodą. Po upływie tego czasu dopuszcza się uchylenie okien w celu delikatnego przewietrzenia pomieszczeń. Wykonywanie wylewek samopoziomujących przy użyciu zapraw RENOGRUNT 410 lub RENOGRUNT 411 Przygotowaną masę wylewa się ręcznie na zagruntowane i ewentualnie naprawione podłoże. Prace rozpoczyna się przy ścianie najbardziej oddalonej od wejścia do pomieszczenia i prowadzi pasami o szerokości ok. 40 cm. W przypadku dużych pomieszczeń zaleca się ich podział na mniejsze pola robocze. Prace należy prowadzić bez przerwy, aż do pokrycia całej powierzchni podłogi. Po wylaniu każdej partii, masę rozprowadza się za pomocą stalowej pacy. Wylaną masę należy odpowietrzyć za pomocą wałka kolczastego. 301
Przykłady rozmieszczenia szczelin dylatacyjnych w podłogach wewnątrz pomieszczeń 302
Przykłady dylatacji podkładów podłóg ogrzewanych 303
Przykłady dylatacji podkładów oraz posadzek z płytek ceramicznych 304