USTAWA O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO

USTAWA O DZIAŁALNOŚCI POŻYTKU PUBLICZNEGO I O WOLONTARIACIE PO ZMIANACH Z KOMENTARZEM WYDANIE TRZECIE BIBLIOTEKA JEDNOSTEK PUBLICZNYCH I POZARZĄDOWYCH

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie Po zmianach Z komentarzem wydanie trzecie dr Katarzyna Trzpioła Marta Grabowska-Peda Marek Peda Sławomir Liżewski Copyright by Wydawnictwo Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2017

Redaktor: Bogdan Świąder Wydawca: Marta Grabowska-Peda Korekta: Anna Marecka Koordynator produkcji: Mariusz Jezierski Skład i łamanie: Studio IGAWA Ireneusz Gawliński Druk: Drukarnia Mdruk Nakład: 500 egz. ISBN: 978-83-269-6525-8 Copyright by Wiedza i Praktyka sp. z o.o. Warszawa 2017 Wiedza i Praktyka sp. z o.o. 03-918 Warszawa, ul. Łotewska 9a tel. 22 518 29 29, faks 22 617 60 10, NIP: 526-19-92-256 Numer KRS: 0000098264 Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy, Sąd Gospodarczy XIII Wydział Gospodarczy Rejestrowy Wysokość kapitału zakładowego: 200.000 zł Publikacja Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Po zmianach. Z komentarzem jest chroniona prawem autorskim. Przedruk materiałów w niej opublikowanych bez zgody wydawcy jest zabroniony. Zakaz nie dotyczy cytowania publikacji z powołaniem się na źródło. Publikacja Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Po zmianach. Z komentarzem została przygotowana z zachowaniem najwyższej staranności i wykorzystaniem wysokich kwalifikacji, wiedzy oraz doświadczenia jej twórców. Zaproponowane w niej wskazówki, porady i interpretacje dotyczą sytuacji typowych. Ich zastosowanie w konkretnym przypadku może wymagać dodatkowych, pogłębionych konsultacji. Opublikowane rozwiązania nie mogą być traktowane jako oficjalne stanowisko organów i urzędów państwowych. W związku z powyższym autorzy, konsultanci oraz redakcja nie mogą ponosić odpowiedzialności prawnej za zastosowanie zawartych w publikacji Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Po zmianach. Z komentarzem wskazówek, przykładów, informacji itp. do konkretnych przypadków. Biuro obsługi klienta: tel.: 22 518 29 29 e-mail: cok@wip.pl

Spis treści DZIAŁ I. PRZEPISY OGÓLNE.................................................... 7 Zakres przedmiotowy............................................................ 7 Definicje....................................................................... 8 Działalność pożytku publicznego.................................................. 9 Organizacje pozarządowe......................................................... 9 Jednostki uznawane za organizacje pozarządowe..................................... 9 Jednostki nieuznawane za organizacje pozarządowe.................................. 9 Zadania pożytku publicznego..................................................... 10 Informacja publiczna............................................................ 12 Współpraca z organami administracji publicznej.................................... 14 Program współpracy............................................................. 15 DZIAŁ II. DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO.............................. 18 Rozdział 1. Działalność odpłatna i nieodpłatna pożytku publicznego................... 18 Działalność odpłatna i nieodpłatna................................................ 18 Wyodrębnienie księgowe działalności.............................................. 21 Księgowość uproszczona......................................................... 22 Rozdział 2. Prowadzenie działalności pożytku publicznego na podstawie zlecenia realizacji zadań publicznych....................................................... 25 Realizacja zadań publicznych..................................................... 25 Specjalny tryb zlecania zadań publicznych.......................................... 26 Inicjatywa własna............................................................... 28 Otwarty konkurs ofert........................................................... 28 Rozpatrywanie ofert............................................................. 31 Umowa na realizację zadania publicznego.......................................... 33 Regranting..................................................................... 35 Kontrola realizacji zadania publicznego............................................. 36 Sprawozdanie z realizacji zadania publicznego....................................... 36 Unieważnienie konkursu......................................................... 37 Wzory......................................................................... 38 Tryb małych zleceń.............................................................. 38 Rozdział 2a. Inicjatywa lokalna.................................................... 40 Rozdział 3. Organizacje pożytku publicznego....................................... 42 Kto może mieć status OPP........................................................ 42 Uzyskanie statusu OPP........................................................... 44 Utrata statusu OPP.............................................................. 45

4 Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie... Sprawozdanie merytoryczne i finansowe............................................ 47 Przywileje OPP................................................................. 51 1% PIT......................................................................... 52 Zakaz reklamy organizacji nieuwzględnionych w wykazie............................. 56 Fundusz Wspierania Organizacji Pożytku Publicznego............................... 57 Odpowiedzialność............................................................... 59 Promocja 1% PIT................................................................ 59 Rozdział 4. Nadzór............................................................... 60 Nadzór nad działalnością OPP.................................................... 60 Rozdział 5. Rada Działalności Pożytku Publicznego.................................. 67 Zadania Rady................................................................... 67 Skład Rady..................................................................... 68 Posiedzenia Rady................................................................ 69 Uprawnienia.................................................................... 70 Rozporządzenie................................................................. 70 Sprawozdanie................................................................... 71 Rozdział 6. Wojewódzkie, Powiatowe i Gminne Rady Działalności Pożytku Publicznego.. 71 Rada wojewódzka............................................................... 71 Rada powiatowa i gminna........................................................ 75 Współpraca rad................................................................. 76 Zadania rad.................................................................... 77 DZIAŁ III. WOLONTARIAT...................................................... 78 Rozdział 1. Przepisy ogólne....................................................... 78 Świadczenia wolontariuszy....................................................... 78 Rozdział 2. Przepisy szczególne.................................................... 80 Obowiązki organizacji wobec wolontariuszy......................................... 80 Sprawozdanie z wykonania ustawy................................................. 83 Kary........................................................................... 84

Od redakcji Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie została uchwalona kilkanaście lat temu. Niewątpliwie jest to podstawowy akt prawny regulujący zasady funkcjonowania organizacji pozarządowych, w tym prowadzenia działalności pożytku publicznego, uzyskiwania statusu i funkcjonowania organizacji pożytku publicznego, sprawowania nadzoru nad prowadzeniem działalności pożytku publicznego, a także tworzenia i funkcjonowania rad działalności pożytku publicznego. Ustawa ta jako pierwsza wprowadziła definicję organizacji pozarządowej, działalności pożytku publicznego oraz organizacji pożytku publicznego. Definiuje również osobę wolontariusza jako osobę fizyczną, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie. Co więcej, reguluje również warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z tych świadczeń. Nowelizacja ustawy z 2015 roku wprowadziła istotne zmiany dla organizacji pozarządowych. Do najważniejszych z nich należy zaliczyć nowe zasady dotyczące odpłatnej działalności pożytku publicznego, 1% PIT, promowania OPP czy regrantingu. Z radością oddajemy w Państwa ręce komentarz do znowelizowanych przepisów, uwzględniający wszystkie zmiany wprowadzone do ustawy w 2015, 2016 i 2017 roku. Pod każdym z artykułów znajduje się wyjaśnienie ekspertów, które z pewnością ułatwi Państwu stosowanie zmienionych przepisów w praktyce. Redakcja

Ustawa z 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie KOMENTARZ (tekst jedn.: Dz.U. z 2016 r. poz. 239 ze zm.) stan na 1 września 2017 r. Ustawy nowelizujące: Ustawa z 5 sierpnia 2015 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie oraz ustawy o fundacjach (Dz.U. z 9 września 2015 r. poz. 1339), Ustawa z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 8 września 2015 r. poz. 1333), Ustawa z 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz.U. z 3 listopada 2015 r. poz. 1777), Ustawa z 23 lipca 2015 r. o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 8 września 2015 r. poz. 1333), Ustawa z 16 marca 2016 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 16 marca 2016 r. poz. 395). Ustawa z 16 listopada 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę o Krajowej Administracji Skarbowej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1948). Ustawa z 14 grudnia 2016 r. Przepisy wprowadzające ustawę Prawo oświatowe (Dz.U. z 2017 r. poz. 60). Ustawa z 10 lutego 2017 r. o zmianie ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz.U. z 2017 r. 573). DZIAŁ I PRZEPISY OGÓLNE [Zakres przedmiotowy] Art. 1 1. Ustawa reguluje zasady: 1) prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych oraz współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi oraz współpracy, o której mowa w art. 4d; 2) uzyskiwania przez organizacje pozarządowe statusu organizacji pożytku publicznego oraz funkcjonowania organizacji pożytku publicznego; 7

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie... 3) sprawowania nadzoru nad prowadzeniem działalności pożytku publicznego; 4) tworzenia i funkcjonowania rad działalności pożytku publicznego. 2. Ustawa reguluje również warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy oraz korzystania z tych świadczeń. (pkt 1 zmieniony ustawą z 16 marca 2016 r.) Ustawa o działalności pożytku i o wolontariacie reguluje zasady prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe oraz określa zasady współpracy tych organizacji z organami administracji publicznej. Określa również zasady uzyskiwania statusu i funkcjonowania OPP, sprawowania nadzoru nad działalnością pożytku publicznego, a także tworzenia i funkcjonowania rad działalności pożytku publicznego. Reguluje ponadto zasady i warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy na rzecz organizacji pozarządowych oraz warunki korzystania z tych świadczeń przez organizacje pozarządowe. [Definicje] Art. 2 Ilekroć w ustawie jest mowa o: 1) dotacji rozumie się przez to dotację w rozumieniu art. 127 ust. 1 pkt 1 lit. e oraz art. 221 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz.U. z 2013 r. poz. 885, z późn. zm.); 2) środkach publicznych rozumie się przez to środki publiczne, o których mowa w ustawie o finansach publicznych, przeznaczone na wydatki publiczne w rozumieniu tej ustawy; 3) wolontariuszu rozumie się przez to osobę fizyczną, która ochotniczo i bez wynagrodzenia wykonuje świadczenia na zasadach określonych w ustawie; 4) inicjatywie lokalnej rozumie się przez to formę współpracy jednostek samorządu terytorialnego z ich mieszkańcami, w celu wspólnego realizowania zadania publicznego na rzecz społeczności lokalnej; 5) operatorze projektu rozumie się przez to organizację pozarządową lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3, którym organ administracji publicznej zleca realizację zadania publicznego w sferze, o której mowa w art. 4, w sposób, o którym mowa w art. 16a; 6) realizatorze projektu rozumie się przez to organizację pozarządową lub podmiot wymieniony w art. 3 ust. 3, którym operator projektu zleca wykonanie projektu; 7) projekcie rozumie się przez to zadanie publiczne w sferze, o której mowa w art. 4, realizowane przez realizatora projektu w sposób, o którym mowa w art. 16a. (pkt 5 7 dodane ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) Artykuł 2 zawiera podstawowe definicje pojęć stosowanych w ustawie. 8

DZIAŁ I. PRZEPISY OGÓLNE [Działalność pożytku publicznego] Art. 3 1. Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie. [Organizacje pozarządowe] 2. Organizacjami pozarządowymi są: 1) niebędące jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi; (pkt 1 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 2) niedziałające w celu osiągnięcia zysku osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, w tym fundacje i stowarzyszenia, z zastrzeżeniem ust. 4. [Jednostki uznawane za organizacje pozarządowe] 3. Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez: 1) osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego; 2) stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego; 3) spółdzielnie socjalne; 4) spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010 r. o sporcie (Dz. U. z 2014 r. poz. 715), które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników. 3a. Przepisów art. 19b 41i nie stosuje się do spółdzielni socjalnych. [Jednostki nieuznawane za organizacje pozarządowe] 4. Przepisów działu II nie stosuje się do: 1) partii politycznych; 2) związków zawodowych i organizacji pracodawców; 3) samorządów zawodowych; 4) (uchylony); 5) fundacji utworzonych przez partie polityczne; 6) (uchylony). 9

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie... 5. Przepisów rozdziału 2 działu II nie stosuje się do zlecania realizacji zadań w zakresie opieki nad Polonią i Polakami za granicą finansowanych ze środków budżetu państwa w części, której dysponentem jest Szef Kancelarii Senatu. 6. (uchylony). Organizacjami pozarządowymi są nie tylko fundacje i stowarzyszenia, ale także inne osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, którym odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną. Przepisów ustawy nie stosuje się natomiast w odniesieniu do partii politycznych, związków zawodowych i organizacji pracodawców, samorządów zawodowych oraz fundacji utworzonych przez partie polityczne. Organizacje pozarządowe nie mogą działać w celu osiągnięcia zysku. Nie mogą też być jednostkami sektora finansów publicznych w rozumieniu ustawy z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych lub przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, bankami i spółkami prawa handlowego będącymi państwowymi lub samorządowymi osobami prawnymi. Ustawa nowelizująca z 5 sierpnia 2015 r. doprecyzowała, że przepisów ustawy nie stosuje się wobec podmiotów, które są rejestrowane wyłącznie w rejestrze przedsiębiorców (KRS). Organizacje kościelne nie zostały uznane wprost za organizacje pozarządowe, ale mogą prowadzić działalność pożytku publicznego na podstawie przepisów ustawy. Podobnie jest w przypadku spółek akcyjnych i z ograniczoną odpowiedzialnością, a także klubów sportowych będących spółkami. Jeśli chodzi o stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego i spółdzielnie socjalne, podlegają one również przepisom ustawy i mogą prowadzić działalność pożytku publicznego. Nie mogą one natomiast posiadać statusu organizacji pożytku publicznego. Organizacje pozarządowe oraz podmioty działające na podstawie przepisów tej ustawy (zwane dalej w skrócie również organizacjami pozarządowymi) prowadzą działalność pożytku publicznego. W tym celu realizują zadania publiczne. Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna w obszarach określonych w art. 4 ust. 1. [Zadania pożytku publicznego] Art. 4 1. Sfera zadań publicznych, o której mowa w art. 3 ust. 1, obejmuje zadania w zakresie: 1) pomocy społecznej, w tym pomocy rodzinom i osobom w trudnej sytuacji życiowej oraz wyrównywania szans tych rodzin i osób; 1a) wspierania rodziny i systemu pieczy zastępczej; 1b) udzielania nieodpłatnej pomocy prawnej oraz zwiększania świadomości prawnej społeczeństwa; 2) działalności na rzecz integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym; 3) działalności charytatywnej; 4) podtrzymywania i upowszechniania tradycji narodowej, pielęgnowania polskości oraz rozwoju świadomości narodowej, obywatelskiej i kulturowej; 10

DZIAŁ I. PRZEPISY OGÓLNE 5) działalności na rzecz mniejszości narodowych i etnicznych oraz języka regionalnego; 5a) działalności na rzecz integracji cudzoziemców; (pkt 5a dodany ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 6) ochrony i promocji zdrowia, w tym działalności leczniczej w rozumieniu ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2015 r. poz. 618, 788 i 905); (pkt 6 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 7) działalności na rzecz osób niepełnosprawnych; 8) promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej osób pozostających bez pracy i zagrożonych zwolnieniem z pracy; 9) działalności na rzecz równych praw kobiet i mężczyzn; 10) działalności na rzecz osób w wieku emerytalnym; 11) działalności wspomagającej rozwój gospodarczy, w tym rozwój przedsiębiorczości; 12) działalności wspomagającej rozwój techniki, wynalazczości i innowacyjności oraz rozpowszechnianie i wdrażanie nowych rozwiązań technicznych w praktyce gospodarczej; 13) działalności wspomagającej rozwój wspólnot i społeczności lokalnych; 14) nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania; 15) działalności na rzecz dzieci i młodzieży, w tym wypoczynku dzieci i młodzieży; (pkt 15 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 16) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego; 17) wspierania i upowszechniania kultury fizycznej; 18) ekologii i ochrony zwierząt oraz ochrony dziedzictwa przyrodniczego; 19) turystyki i krajoznawstwa; 20) porządku i bezpieczeństwa publicznego; 21) obronności państwa i działalności Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej; 22) upowszechniania i ochrony wolności i praw człowieka oraz swobód obywatelskich, a także działań wspomagających rozwój demokracji; 22a) udzielania nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego; (pkt 22a dodany ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 23) ratownictwa i ochrony ludności; 24) pomocy ofiarom katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i wojen w kraju i za granicą; 25) upowszechniania i ochrony praw konsumentów; 26) działalności na rzecz integracji europejskiej oraz rozwijania kontaktów i współpracy między społeczeństwami; 27) promocji i organizacji wolontariatu; 28) pomocy Polonii i Polakom za granicą; 29) działalności na rzecz kombatantów i osób represjonowanych; 11

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie... 29a) działalności na rzecz weteranów i weteranów poszkodowanych w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o weteranach działań poza granicami państwa (Dz.U. poz. 1203); 30) promocji Rzeczypospolitej Polskiej za granicą; 31) działalności na rzecz rodziny, macierzyństwa, rodzicielstwa, upowszechniania i ochrony praw dziecka; 32) przeciwdziałania uzależnieniom i patologiom społecznym; 32a) rewitalizacji; 33) działalności na rzecz organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3, w zakresie określonym w pkt 1 32a. 2. Rada Ministrów może określić, w drodze rozporządzenia, zadania w zakresie innym niż wymienione w ust. 1 jako należące do sfery zadań publicznych, kierując się ich szczególną społeczną użytecznością oraz możliwością ich wykonywania przez podmioty, o których mowa w art. 5 ust. 1, w sposób zapewniający wystarczające zaspokajanie potrzeb społecznych. (pkt 29a dodany ustawą z 16 marca 2016 r., pkt 32a dodany i pkt 33 zmieniony ustawą z 9 października 2015 r.) Artykuł wymienia zadania należące do sfery pożytku publicznego. Nie jest to jednak katalog zamknięty Rada Ministrów może określić (w drodze rozporządzenia) inne zadania jako należące do tej sfery.. Ustawa z 9 października 2015 r. o rewitalizacji (Dz. U. z 2015 r. poz. 1777) uwzględniła rewitalizację jako zadanie pozostające w sferze zadań publicznych.] [Informacja publiczna] Art. 4a Organizacje pozarządowe oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, z wyłączeniem stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego, które: 1) wykonują zadania publiczne, lub 2) dysponują majątkiem publicznym udostępniają informację publiczną na zasadach i w trybie określonym w niniejszej ustawie. Art. 4b Udostępnianie informacji publicznej następuje: 1) poprzez ogłaszanie informacji publicznej w Biuletynie Informacji Publicznej na zasadach, o których mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (Dz. U. z 2014 r. poz. 782 i 1662 oraz z 2015 r. poz. 1240), albo 2) poprzez ogłaszanie informacji publicznej na stronie internetowej organizacji pozarządowych oraz podmiotów, o których mowa w art. 4a, albo 3) na wniosek na zasadach, o których mowa w ustawie z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. 12

DZIAŁ I. PRZEPISY OGÓLNE Art. 4c W zakresie nieuregulowanym w niniejszej ustawie do udostępniania informacji publicznej stosuje się przepisy ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej. (art. 4a 4c dodane ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) Art. 4d 1. Senat Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie zadań, o którym mowa w art. 4 ust. 1 pkt 28, sprawuje opiekę nad Polonią i Polakami za granicą. 2. Opieka Senatu Rzeczypospolitej Polskiej nad Polonią i Polakami za granicą jest realizowana poprzez współpracę z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3, polegającą na zlecaniu realizacji zadań publicznych finansowanych z części budżetu państwa dotyczącej Kancelarii Senatu. 3. Zlecanie realizacji zadań publicznych, o którym mowa w ust. 2, jako zadań zleconych w rozumieniu art. 127 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 132 ust. 2 pkt 5 oraz art. 151 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, może mieć formy: 1) powierzania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, lub 2) wspierania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji. (art. 4d dodany ustawą z 16 marca 2016 r.) Wszystkie organizacje pozarządowe, które wykonują zadania publiczne bądź dysponują majątkiem publicznym, muszą udostępniać informacje publiczne w BIP lub na swojej stronie internetowej. Organizacje pozarządowe udostępniają informację publiczną, jeśli wykonują zadania publiczne lub dysponują majątkiem publicznym. Obowiązek udostępnienia informacji publicznej ciąży m.in. na osobach reprezentujących osoby prawne do tego zobowiązane, czyli zwykle zarząd organizacji pozarządowej. Obowiązek ten nie dotyczy jedynie stowarzyszeń jednostek samorządu terytorialnego. Jeżeli organizacja wbrew obowiązkowi nie udostępnia informacji publicznej, członkowie organu ją reprezentującego podlegają grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku. Ustawa wskazuje trzy możliwe formy udostępniania informacji publicznej: 1) poprzez ogłaszanie informacji publicznej w Biuletynie Informacji Publicznej (BIP). Podmioty zobowiązane tworzą własne strony BIP, na których udostępniają informacje podlegające takiej publikacji. 2) poprzez ogłaszanie informacji publicznej na stronie internetowej organizacji zobowiązanej do udostępniania takiej informacji. 3) na wniosek podmiotów zainteresowanych. Zasadą jest, że informację publiczną, która nie została udostępniona w BIP lub centralnym repozytorium, udostępnia się na wniosek. Jeśli zaś może być udostępniona niezwłocznie, wówczas następuje to bez pisemnego wniosku. Organizacja zobowiązana udostępnia informację na wniosek bez zbędnej zwłoki, ale nie później niż w terminie 14 dni od dnia 13

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie... jego złożenia. Może się zdarzyć, że termin ten nie będzie zachowany. Wówczas trzeba powiadomić w tym terminie (14 dni) o powodach opóźnienia oraz o terminie udostępnienia informacji. Wydłużony termin nie może być dłuższy niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku. [Współpraca z organami administracji publicznej] Art. 5 1. Organy administracji publicznej prowadzą działalność w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4, we współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3, prowadzącymi, odpowiednio do terytorialnego zakresu działania organów administracji publicznej, działalność pożytku publicznego w zakresie odpowiadającym zadaniom tych organów. 2. Współpraca, o której mowa w ust. 1, odbywa się w szczególności w formach: 1) zlecania organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3 realizacji zadań publicznych na zasadach określonych w ustawie; 2) wzajemnego informowania się o planowanych kierunkach działalności; 3) konsultowania z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 projektów aktów normatywnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji; 4) konsultowania projektów aktów normatywnych dotyczących sfery zadań publicznych, o której mowa w art. 4, z radami działalności pożytku publicznego, w przypadku ich utworzenia przez właściwe jednostki samorządu terytorialnego; 5) tworzenia wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, złożonych z przedstawicieli organizacji pozarządowych, podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 oraz przedstawicieli właściwych organów administracji publicznej; 6) umowy o wykonanie inicjatywy lokalnej na zasadach określonych w ustawie; 7) umowy partnerskiej określonej w art. 28a ust. 1 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.) oraz porozumienia albo umowy o partnerstwie określonych w art. 33 ust. 1 ustawy z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej 2014 2020 (Dz. U. poz. 1146). 3. Współpraca, o której mowa w ust. 1, odbywa się na zasadach: pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności. 4. Zlecanie realizacji zadań publicznych, o którym mowa w ust. 2 pkt 1, jako zadań zleconych w rozumieniu art. 127 ust. 1 pkt 1 lit. e, art. 151 ust. 1 oraz art. 221 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych, może mieć formy: 1) powierzania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, lub 14

DZIAŁ I. PRZEPISY OGÓLNE 2) wspierania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji. 5. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego określa, w drodze uchwały, szczegółowy sposób konsultowania z radami działalności pożytku publicznego lub organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 projektów aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej tych organizacji. 6. Organ administracji publicznej może po konsultacjach z organizacjami pozarządowymi i podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 tworzyć i prowadzić jednostki organizacyjne, których celem jest działalność, o której mowa w art. 4 ust. 1 pkt 33. 7. Podmiotem prowadzącym jednostkę, o której mowa w ust. 6, może być także organizacja pozarządowa oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3. 8. Jednostki samorządu terytorialnego mogą udzielać pożyczek, gwarancji, poręczeń organizacjom pozarządowym oraz podmiotom wymienionym w art. 3 ust. 3, na realizację zadań w sferze pożytku publicznego, na zasadach określonych w odrębnych przepisach. Ustawa reguluje zasady współpracy organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 z organami administracji publicznej. Współpraca ta odbywa się w zakresie terytorialnego działania danego urzędu, przy zachowaniu zasad: pomocniczości, suwerenności stron, partnerstwa, efektywności, uczciwej konkurencji i jawności. Artykuł 5 ust. 2 wskazuje najważniejsze formy takiej współpracy. Zlecanie realizacji zadań publicznych może mieć formę powierzania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na finansowanie ich realizacji, bądź wspierania wykonywania zadań publicznych, wraz z udzieleniem dotacji na dofinansowanie ich realizacji. Podstawową formą współpracy jest otwarty konkurs ofert organu administracji publicznej. Obowiązkiem jednostek samorządu terytorialnego jest określenie (w drodze uchwały) szczegółowego sposobu konsultowania z radami działalności pożytku publicznego lub organizacjami pozarządowymi aktów prawa miejscowego w dziedzinach dotyczących działalności statutowej organizacji. [Program współpracy] Art. 5a 1. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego uchwala, po konsultacjach z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3, przeprowadzonych w sposób określony w art. 5 ust. 5, roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3. Roczny program współpracy jest uchwalany do dnia 30 listopada roku poprzedzającego okres obowiązywania programu. 15

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie... 2. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może uchwalić, w sposób określony w ust. 1, wieloletni program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3. 2a. W przypadku gdy po konsultacjach, o których mowa w ust. 1, właściwa rada działalności pożytku publicznego wyrazi opinię o projekcie rocznego lub wieloletniego programu współpracy, opinię tę organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego załącza do przedstawianego organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego projektu rocznego lub wieloletniego programu współpracy. (ust. 2a dodany ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 3. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, nie później niż do dnia 31 maja każdego roku, jest obowiązany przedłożyć organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego oraz opublikować w Biuletynie Informacji Publicznej sprawozdanie z realizacji programu współpracy za rok poprzedni. (ust. 3 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 4. Roczny program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 zawiera w szczególności: 1) cel główny i cele szczegółowe programu; 2) zasady współpracy; 3) zakres przedmiotowy; 4) formy współpracy, o których mowa w art. 5 ust. 2; 5) priorytetowe zadania publiczne; 6) okres realizacji programu; 7) sposób realizacji programu; 8) wysokość środków planowanych na realizację programu; 9) sposób oceny realizacji programu; 10) informację o sposobie tworzenia programu oraz o przebiegu konsultacji; 11) tryb powoływania i zasady działania komisji konkursowych do opiniowania ofert w otwartych konkursach ofert. (ust. 4 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 5. Wieloletni program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 zawiera w szczególności: 1) cel główny i cele szczegółowe programu; 2) zakres przedmiotowy; 3) okres realizacji programu; 4) sposób realizacji programu; 5) wysokość środków planowanych na realizację programu. (ust. 5 dodany ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) Art. 5b 1. Minister lub wojewoda przyjmują, w drodze zarządzenia, po konsultacjach z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3, 16

DZIAŁ II. DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO roczny lub wieloletni program współpracy z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami wymienionymi w art. 3 ust. 3 na okres nie dłuższy niż 5 lat. (ust. 1 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 2. Przepisy art. 5a ust. 1 zdanie 2 i ust. 4 stosuje się odpowiednio. 3. Organ administracji rządowej nie później niż do dnia 30 kwietnia każdego roku ogłasza w Biuletynie Informacji Publicznej sprawozdanie z realizacji programu współpracy za rok poprzedni. Art. 5c Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, po zasięgnięciu opinii Rady Działalności Pożytku Publicznego, zwanej dalej Radą, może opracować resortowe oraz rządowe programy wspierania rozwoju organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 oraz finansowo wspierać te programy, w szczególności w trybie, o którym mowa w art. 11. Roczny program współpracy organów administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi stanowi podstawowy dokument regulujący współpracę. Musi on zostać uchwalony do 30 listopada roku poprzedzającego okres obowiązywania programu. Organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego może też uchwalić program wieloletni. Artykuł 5a ust. 4 określa wymogi dotyczące zawartości programu rocznego, natomiast art. 5a ust. 5 programu wieloletniego. Programy współpracy muszą zostać skonsultowane z organizacjami pozarządowymi. Jeśli w wyniku konsultacji rada działalności pożytku publicznego wyrazi opinię o projekcie rocznego lub wieloletniego programu współpracy, opinię tę organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego załącza do projektu przedstawianego organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego. Minister lub wojewoda przyjmują, w drodze zarządzenia, po konsultacjach z organizacjami pozarządowymi roczny bądź wieloletni program współpracy na okres nie dłuższy niż 5 lat. Organ wykonawczy jednostki samorządu terytorialnego, nie później niż do 31 maja każdego roku, jest zobowiązany przedłożyć organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego oraz opublikować w Biuletynie Informacji Publicznej sprawozdanie z realizacji programu współpracy za rok poprzedni. Natomiast organ administracji rządowej ogłasza sprawozdanie z realizacji programu współpracy za rok poprzedni w Biuletynie Informacji Publicznej, nie później niż do 30 kwietnia każdego roku. 17

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie... DZIAŁ II DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO Rozdział 1 Działalność odpłatna i nieodpłatna pożytku publicznego Art. 6 Działalność pożytku publicznego nie jest, z zastrzeżeniem art. 9 ust. 1, działalnością gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, i może być prowadzona jako działalność nieodpłatna lub jako działalność odpłatna. Art. 7 Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4, za które nie pobierają one wynagrodzenia. Art. 8 1. Działalnością odpłatną pożytku publicznego jest: 1) działalność prowadzona przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3, w sferze zadań publicznych, o której mowa w art. 4, za które pobierają one wynagrodzenie; 2) sprzedaż wytworzonych towarów lub świadczenie usług w zakresie: a) rehabilitacji społecznej i zawodowej osób niepełnosprawnych na zasadach określonych w ustawie z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721, z późn. zm.), lub b) integracji i reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym, o których mowa w ustawie z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym (Dz. U. z 2011 r. Nr 43, poz. 225 i Nr 205, poz. 1211 oraz z 2015 r. poz. 1220) oraz ustawie z dnia 27 kwietnia 2006 r. o spółdzielniach socjalnych (Dz. U. Nr 94, poz. 651, z późn. zm.); (pkt 2 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 3) sprzedaż przedmiotów darowizny. (pkt 3 dodany ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 2. Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego służy wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego. Art. 9 1. Działalność odpłatna pożytku publicznego organizacji pozarządowych oraz podmiotów wymienionych w art. 3 ust. 3 stanowi działalność gospodarczą, w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, jeżeli: 18

DZIAŁ II. DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO 1) wynagrodzenie, o którym mowa w art. 8 ust. 1, jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności, lub 2) przeciętne miesięczne wynagrodzenie osoby fizycznej z tytułu zatrudnienia przy wykonywaniu statutowej działalności odpłatnej pożytku publicznego, za okres ostatniego roku obrotowego, a w przypadku zatrudnienia trwającego krócej niż rok obrotowy za okres tego zatrudnienia, przekracza 3-krotność przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni. (pkt 2 zmieniony ustawą z 5 sierpnia 2015 r.) 1a. Organ administracji publicznej, który w trakcie kontroli stwierdzi okoliczność, o której mowa w ust. 1, wzywa organizację pozarządową oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2 4 do złożenia wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców działalności danego rodzaju w terminie 30 dni od dnia wezwania. 1b. Jeżeli w terminie, o którym mowa w ust. 1a, organizacja pozarządowa oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2 4 nie wykaże organowi administracji publicznej, że złożyła wniosek o wpis do rejestru przedsiębiorców działalności danego rodzaju, organ administracji publicznej informuje sąd rejestrowy właściwy dla tej organizacji o prowadzeniu przez nią działalności gospodarczej. Przepis art. 24 ustawy z dnia 20 sierpnia 1997 r. o Krajowym Rejestrze Sądowym (Dz. U. z 2013 r. poz. 1203) stosuje się odpowiednio. 2. Przez wynagrodzenie, o którym mowa w ust. 1 pkt 2, rozumie się wynagrodzenie z tytułu świadczenia pracy lub usług, niezależnie od sposobu nawiązania stosunku pracy lub rodzaju i treści umowy cywilnoprawnej z osobą fizyczną. 3. Nie można prowadzić odpłatnej działalności pożytku publicznego i działalności gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności. Organizacje pozarządowe prowadzą działalność pożytku publicznego, w sferach pożytku publicznego, która może mieć charakter odpłatny bądź nieodpłatny. Przychód z działalności odpłatnej pożytku publicznego może służyć wyłącznie prowadzeniu działalności pożytku publicznego. Mogą też prowadzić działalność gospodarczą. W przypadku gdy działalność odpłatna przynosi zysk bądź wynagrodzenie którejkolwiek z osób przekracza limit wskazany w ustawie, organizacja ma obowiązek zarejestrować się w rejestrze przedsiębiorców, gdyż oznacza to, że prowadzi działalność gospodarczą. Działalność gospodarcza nie może pokrywać się z działalnością odpłatną. Zakres działalności (odpłatnej, nieodpłatnej i gospodarczej) musi wynikać ze statutu lub dokumentu wewnętrznego organizacji. W przypadku prowadzenia działalności gospodarczej organizacja ma obowiązek zgłoszenia zakresu prowadzonej działalności w KRS. W przypadku działalności odpłatnej obowiązek zgłoszenia ma tylko organizacja posiadająca status pożytku publicznego. Organizacje nie mogą pobierać wynagrodzenia ani osiągać zysku z tytułu prowadzenia działalności nieodpłatnej. 19

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie... Działalność odpłatna statutowa stanie się działalnością gospodarczą, jeśli wynagrodzenie ze te działania jest w odniesieniu do działalności danego rodzaju wyższe od tego, jakie wynika z kosztów tej działalności. Żeby więc działalność mogła być uznana za odpłatną statutową, organizacja może pobierać wynagrodzenie niższe lub równe ponoszonym w rzeczywistości kosztom. Teraz w ogólnym rachunku działań odpłatnych ważne są rzeczywiste przychody i rzeczywiste koszty tej działalności. W przypadku działalności odpłatnej organizacja może pobierać opłaty za świadczone usługi, lecz przeznacza je wyłącznie na działalność pożytku publicznego. Jeśli chodzi o prowadzenie działalności gospodarczej, organizacja może pobierać wynagrodzenie za świadczone usługi, natomiast wydatkowanie uzyskanych przychodów musi być zgodne z jej statutem. Od 9 listopada 2015 r. sprzedaż przedmiotów darowizny jest działalnością odpłatną pożytku publicznego. Dzięki tej zmianie organizacje non profit mają większe możliwości pozyskiwania środków na działalność, a także zmniejszą się obciążenia podatkowe związane choćby z brakiem konieczności rejestrowania się organizacji, jako przedsiębiorstwa, czy obowiązkami w zakresie VAT. Przed zmianą działalnością odpłatną pożytku publicznego była jedynie sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego, w szczególności w zakresie rehabilitacji oraz przystosowania do pracy zawodowej osób niepełnosprawnych oraz reintegracji zawodowej i społecznej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym. Te regulacje były krzywdzące dla organizacji non profit uzyskujących dary rzeczowe. Dość często bowiem organizacje zamiast pieniędzy otrzymywały wsparcie od producentów czy importerów różnych artykułów, które nie były wprost przydatne do ich statutowej działalności. Chcąc je sprzedać musiały rejestrować działalność gospodarczą albo prosić prywatne osoby o przeprowadzanie tzw. aukcji charytatywnych we własnym (prywatnym) imieniu i potem otrzymywać od nich pieniądze. Obecnie takiej konieczności nie będzie sama organizacja będzie mogła w dowolny sposób przeprowadzić sprzedaż pozyskanych darów. Nie będzie też miało znaczenia, jaka jest relacja uzyskanej ceny ze sprzedaży do tzw. wartości rynkowej przedmiotu czy wartości wskazanej przez darczyńcę. Będzie można sprzedać taki dar po cenie wyższej niż wartość wskazana przez darczyńcę i nie będzie to powodowało negatywnych konsekwencji z punktu widzenia rozliczeń jednostki. Organizacje muszą jednak pamiętać, iż wykonując działalność odpłatną mogą stać się czynnymi podatnikami VAT. Tu jednak należy zwrócić uwagę na rozporządzenie Ministra Finansów z 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (Dz.U. z 2015 r. poz. 736) wskazujące w par. 3 ust. 1, iż zwalnia się z VAT dostawę towarów dokonywaną przez organizację pożytku publicznego, jeżeli towary te zostały nabyte przez tę organizację pożytku publicznego: a) w drodze darowizny otrzymanej w związku z prowadzoną przez organizację pożytku publicznego zbiórką towarów, z przeznaczeniem na realizację celów publicznych i religijnych, b) za środki pieniężne pochodzące z ich zbiórki prowadzonej przez organizację pożytku publicznego, z przeznaczeniem na realizację celów publicznych i religijnych. Zwolnienie to nie dotyczy towarów wymienionych w załączniku nr 1 do ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 752 ze zm.). 20

DZIAŁ II. DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO Należy też pamiętać, iż zwolnienie obowiązuje w odniesieniu do towarów, których wartość rynkowa uwzględniająca podatek przekracza 2.000 zł wyłącznie w przypadku gdy organizacja pożytku publicznego posiada dokumentację pozwalającą na identyfikację darczyńcy i potwierdzającą dokonanie darowizny, a w przypadku darowizny z terytorium państwa trzeciego posiada dodatkowo dokument celny, z którego wynika, że import tych towarów nie korzystał ze zwolnień. Natomiast w przypadku sprzedaży towarów nabytych za pieniądze pochodzące ze zbiorek nabycie przez organizację pożytku publicznego musi zostać udokumentowane posiadaną fakturą lub dokumentem celnym potwierdzającym, że import towarów nie korzystał ze zwolnień w VAT. [Wyodrębnienie księgowe działalności] Art. 10 1. Prowadzenie przez organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2 4: 1) nieodpłatnej działalności pożytku publicznego, 2) odpłatnej działalności pożytku publicznego lub 3) działalności gospodarczej wymaga rachunkowego wyodrębnienia tych form działalności w stopniu umożliwiającym określenie przychodów, kosztów i wyników każdej z tych działalności, z zastrzeżeniem przepisów o rachunkowości. 2. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio w przypadku organizacyjnego wyodrębnienia działalności pożytku publicznego. 3. Zakres prowadzonej działalności nieodpłatnej lub odpłatnej pożytku publicznego organizacje pozarządowe i podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 określają w statucie lub w innym akcie wewnętrznym. Organizacje pozarządowe (z wyjątkiem organizacji kościelnych) mają obowiązek wyodrębnienia w systemie księgowym działalności odpłatnej, nieodpłatnej i gospodarczej, tak aby możliwe było określenie przychodów, kosztów i wyników każdej z tych działalności. Powinny więc w sposób rachunkowy wyodrębnić formy działalności nieodpłatnej działalności pożytku publicznego, odpłatnej działalności pożytku publicznego lub działalności gospodarczej w stopniu umożliwiającym określenie przychodów, kosztów i wyników każdej z tych działalności. Sposób wyodrębnienia rachunkowego musi być określony w : dokumentacji polityki rachunkowości zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości, jeśli organizacja prowadzi księgi rachunkowe zgodnie z ustawą z 29 września 1994 r. o rachunkowości (tekst jedn.: Dz. U z 2013 r. poz. 330 ze zm.), opisie zasad prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów o której mowa w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 18 grudnia 2015 r. w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów przez niektóre organizacje pozarządowe oraz stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego (Dz. U. z 2015 r. poz. 2178), jeśli organizacja zrezygnowała z prowadzenia ksiąg rachunkowych. 21

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie... W praktyce odbywało się to poprzez wprowadzenie odpowiednich kont w zespole 5 i 7 albo (rzadziej) kont analitycznych dla kosztów według rodzaju i przychodów. [Księgowość uproszczona] Art. 10a 1. Organizacje pozarządowe, z wyłączeniem spółek kapitałowych, oraz podmioty wymienione w art. 3 ust. 3 pkt 2 prowadzą uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, w przypadku gdy: 1) działają w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 ust. 1, 2) nie prowadzą działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o swobodzie działalności gospodarczej, 3) nie posiadają statusu organizacji pożytku publicznego, 4) osiągają przychody wyłącznie z: a) działalności nieodpłatnej pożytku publicznego z tytułu składek członkowskich, darowizn, zapisów, spadków, dotacji, subwencji, przychodów pochodzących z ofiarności publicznej, b) działalności odpłatnej pożytku publicznego z tytułu sprzedaży towarów i usług, c) tytułu sprzedaży, najmu lub dzierżawy składników majątkowych, d) tytułu odsetek od środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub rachunkach w spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, prowadzonych w związku z wykonywaną działalnością, w tym także odsetek od lokat terminowych oraz innych form oszczędzania, przechowywania lub inwestowania, tworzonych na tych rachunkach, 5) w roku poprzedzającym rok wyboru prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów osiągnęły przychody wyłącznie z tytułów, o których mowa w pkt 4, w wysokości nieprzekraczającej 100 000 zł jeżeli decyzję w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów podejmie organ zatwierdzający w rozumieniu przepisów o rachunkowości. 2. Przepisu ust. 1 pkt 5 w zakresie wielkości przychodów nie stosuje się w roku, w którym jednostka rozpoczęła działalność. 3. O wyborze prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów jednostka, w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, w którym rozpoczyna prowadzenie ewidencji, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność, w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, zawiadamia naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym. 22

DZIAŁ II. DZIAŁALNOŚĆ POŻYTKU PUBLICZNEGO 4. Zawiadomienie, o którym mowa w ust. 3, dotyczy także lat następnych, z zastrzeżeniem ust. 5. 5. Jednostka zawiadamia naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym w terminie 14 dni od końca ostatniego miesiąca roku podatkowego, w którym prowadzi uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów, o: 1) rezygnacji z prowadzenia tej ewidencji; 2) niespełnianiu warunków, o których mowa w ust. 1. 6. Minister właściwy do spraw finansów publicznych, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw zabezpieczenia społecznego, określi, w drodze rozporządzenia, sposób prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów, warunki, jakim powinna odpowiadać ta ewidencja w celu prawidłowego określenia zobowiązań podatkowych, mając na uwadze zakres oraz cel działania podmiotów prowadzących ewidencję. (art. 10a dodany ustawą z 23 lipca 2015 r.) Od 1 stycznia 2016 r. organizacje pozarządowe (z wyłączeniem spółek kapitałowych) mają możliwość prowadzenia tzw. uproszczonej rachunkowości. Będą mogły prowadzić uproszczoną ewidencję przychodów i kosztów w następujących przypadkach: działają w sferze zadań publicznych określonych w art. 4 ust. 1, nie prowadzą działalności gospodarczej, nie posiadają statusu organizacji pożytku publicznego, osiągają przychody wyłącznie z określonych źródeł wskazanych w art. 10a ust. 1 pkt 4. Warunkiem zastosowania wskazanego uproszczenia jest także fakt, że w roku poprzedzającym rok wyboru prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów osiągnęły przychody wyłącznie z tytułów, o których mowa powyżej, w wysokości nieprzekraczającej 100.000 zł. Przy czym ograniczenia w zakresie wielkości przychodów nie stosuje się w roku, w którym jednostka rozpoczęła działalność. Decyzję w sprawie prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów podejmuje organ zatwierdzający w rozumieniu przepisów o rachunkowości. Nie ma wskazanego terminu na podjęcie takiej decyzji, ale wydaje się, że powinna być ona podjęta przed rozpoczęciem roku obrotowego. Przy wyborze prowadzenia uproszczonej ewidencji przychodów i kosztów jednostka, w terminie do końca pierwszego miesiąca roku podatkowego, w którym rozpoczyna prowadzenie ewidencji, a w przypadku jednostek rozpoczynających działalność w terminie 30 dni od dnia rozpoczęcia działalności, zawiadamia naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawach opodatkowania podatkiem dochodowym. Zawiadomienie będzie dotyczyć także lat następnych, chyba że zostanie podjęta decyzja o rezygnacji. 23