Załącznik nr 60 Standardy kształcenia dla kierunku studiów: Leśnictwo A. STUDIA PIERWSZEGO STOPNIA I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia pierwszego stopnia trwają nie krócej niŝ 7 semestrów. Liczba godzin zajęć nie powinna być mniejsza niŝ 2400. Liczba punktów ECTS (European Credit Transfer System) nie powinna być mniejsza niŝ 210. II. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA Absolwent posiada wiedzę niezbędną dla zapewnienia wielostronnej funkcji lasu, z zakresu gospodarki leśnej i ochrony środowiska, a takŝe dotyczącą projektowania, urządzania, organizowania i zarządzania gospodarstwem leśnym zgodnie z zasadami ochrony środowiska i prawami przyrody. Umie planować i organizować produkcję szkółkarską, hodowlę oraz ochronę lasu przed zagroŝeniami abiotycznymi, biotycznymi i antropogenicznymi w trakcie pozyskiwania i transportu surowców leśnych oraz wykorzystywania lasu do celów łowieckich. Absolwent jest przygotowany do: sporządzania i realizacji planów gospodarczych, ochronnych i finansowych; projektowania i realizacji inŝynieryjnego zagospodarowania lasu oraz prowadzenia nadzoru inŝynierskiego nad wykonawstwem prac leśnych i doskonaleniem poziomu ich technizacji. Absolwent zna język obcy na poziomie biegłości B2 Europejskiego Systemu Opisu Kształcenia Językowego Rady Europy oraz posiada umiejętności posługiwania się językiem specjalistycznym z zakresu leśnictwa. Absolwent jest przygotowany do pracy w jednostkach administracji Lasów Państwowych, parkach narodowych i krajobrazowych oraz w firmach związanych z leśnictwem. Po ukończeniu specjalności nauczycielskiej (zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela). jest przygotowany do pracy w szkolnictwie. Absolwent jest przygotowany do podjęcia studiów drugiego stopnia. III. RAMOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA III.1 GRUPY TREŚCI KSZTAŁCENIA, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS godziny ECTS A. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH 210 21 B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH 660 67 Razem 870 88
III.2 SKŁADNIKI TREŚCI KSZTAŁCENIA W GRUPACH, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS godziny ECTS A. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH 210 21 Treści kształcenia w zakresie: 1. Matematyki i statystyki matematycznej 45 2. Fizyki 30 3. Chemii 30 4. Fizjologii roślin drzewiastych 30 5. Botaniki i zoologii leśnej 45 6. Ekologii 30 B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH 660 67 Treści kształcenia w zakresie: 1. Siedliskoznawstwa leśnego 2. Hodowli lasu 3. Ochrony ekosystemów leśnych 4. Urządzania ekosystemów leśnych 5. Techniki i inŝynierii leśnej 6. UŜytkowania zasobów leśnych 7. Geomatyki w leśnictwie 8. Zarządzania w leśnictwie III.3 WYSZCZEGÓLNIENIE TREŚCI I EFEKTÓW KSZTAŁCENIA A. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH 1. Kształcenie w zakresie matematyki i statystyki matematycznej Treści kształcenia: Funkcje jednej zmiennej. Badanie przebiegu funkcji. Układy równań liniowych. Funkcja dwu zmiennych. Materiał statystyczny. Miary statystyczne. Rachunek prawdopodobieństwa. Estymacja oraz testowanie hipotez statystycznych. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: posługiwania się metodami matematycznymi w naukach leśnych; opisu matematycznego zjawisk i procesów w przyrodzie; formułowania modeli matematycznych i ich stosowania. 2. Kształcenie w zakresie fizyki Treści kształcenia: Elementy mechaniki klasycznej. Maszyny proste. Elementy termodynamiki fenomenologicznej. Elementy hydromechaniki. Grawitacja. Stany skupienia materii. Elementy akustyki. Elektryczne i magnetyczne właściwości materii. Elektryczność. Fale elektromagnetyczne. Promieniotwórczość naturalna i sztuczna. Promieniowanie słoneczne. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: pomiaru lub określania podstawowych wielkości fizycznych; rozpoznawania i rozumienia zjawisk i procesów fizycznych w przyrodzie; postępowania zgodnie z prawami przyrody w leśnictwie. 2
3. Kształcenie w zakresie chemii Treści kształcenia: Układ okresowy a właściwości pierwiastków. Wiązania chemiczne. Rodzaje reakcji chemicznych. Roztwory. Elementy chemii nieorganicznej i organicznej. Elementy termodynamiki i kinetyki chemicznej. Procesy sorpcji. Układy koloidalne. Elementy analizy jakościowej i ilościowej. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia i opisu procesów chemicznych zachodzących w przyrodzie. 4. Kształcenie w zakresie fizjologii roślin drzewiastych Treści kształcenia: Fizykochemiczne podstawy procesów Ŝyciowych. Procesy anaboliczne i kataboliczne. Gospodarka wodna drzew. OdŜywianie mineralne roślin. Transport substancji w roślinach. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia procesów fizjologicznych zachodzących w środowisku leśnym. 5. Kształcenie w zakresie botaniki i zoologii leśnej Treści kształcenia: Budowa roślin. Elementy anatomii, morfologii i morfogenezy roślin. Systematyka roślin. Kręgowce anatomia, morfologia, systematyka, biologia i ekologia. Znaczenie biocenotyczne i gospodarcze roślin. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia procesów biologicznych warunkujących Ŝycie na róŝnych poziomach jego organizacji; rozpoznawania, identyfikowania oraz klasyfikacji biologicznej podstawowych gatunków flory i fauny leśnej. 6. Kształcenie w zakresie ekologii Treści kształcenia: Zasady funkcjonowania przyrody. Stany przyrody. Zjawiska i procesy ekologiczne. ZaleŜności między składowymi układów ekologicznych. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia procesów ekologicznych i ewolucyjnych warunkujących róŝnorodność biologiczną. B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH 1. Kształcenie w zakresie siedliskoznawstwa leśnego Treści kształcenia: Czynniki pogodotwórcze. Wpływ lasu na klimat jego wnętrza i otoczenia. Regionalizacja klimatyczna Polski i świata. Powstawanie i właściwości morfologiczne, fizyczne, chemiczne i biologiczne gleb. Systematyka gleb. Kartografia gleb leśnych. Hydrologiczne aspekty regulacji stosunków wodnych w środowisku leśnym. Zespoły leśne Polski. Taksonomia i regionalizacja warunków siedliskowych. Mapy i elaboraty siedliskowe. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: opisu i interpretacji zjawisk i procesów klimatologicznych, meteorologicznych, hydrologicznych oraz glebowych występujących w przyrodzie; wyznaczania podstawowych charakterystyk meteorologicznych, hydrologicznych, glebowych i fitosocjologicznych; identyfikowania siedlisk lasu. 2. Kształcenie w zakresie hodowli lasu Treści kształcenia: Genetyka i hodowla selekcyjna drzew. Produkcja materiału sadzeniowego. Baza nasienna pochodzenie i ekotypy drzew. Warunki środowiska a wzrost i rozwój drzew i krzewów leśnych. Czynniki siedliska, diagnoza siedliskowa, regionalizacja przyrodniczo-leśna. Wymagania klimatyczne gatunków drzewiastych. Rębnie, odnowienia, pielęgnowanie, zagospodarowanie gruntów porolnych, zalesienie, zadrzewienie. 3
Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: produkcji materiału sadzeniowego; planowania, wykonywania i kontrolowania prac hodowlanych w kolejnych fazach rozwojowych drzewostanu; realizacji określonych form rębni. 3. Kształcenie w zakresie ochrony ekosystemów leśnych Treści kształcenia: Morfologia, anatomia i fizjologia owadów. Rozwój i rozmnaŝanie owadów. Biologia, znaczenie gospodarcze i zwalczanie szkodników leśnych. Objawy, przebieg i kwestie chorób drzew leśnych. Rola i znaczenie mikroorganizmów i grzybów w ekosystemach leśnych. Źródła zagroŝeń funkcjonowania drzewostanów. Ochrona przeciwpoŝarowa lasów. Ochrona gatunkowa roślin, grzybów i zwierząt. Ochrona obszarowa. Pomniki przyrody. Środowisko Ŝycia zwierząt leśnych. Organizacja polowań i uŝytkowanie zwierzyny ustawodawstwo łowieckie, szkody łowieckie. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia procesów, zjawisk i interakcji występujących w środowisku przyrodniczym; analizy oraz oceny zasobów i moŝliwości regeneracyjnych przyrody oraz zagroŝeń powodowanych działalnością człowieka. 4. Kształcenie w zakresie urządzania ekosystemów leśnych Treści kształcenia: Cechy drzew i drzewostanów. Wzrost i przyrost drzew i drzewostanów. Metody inwentaryzacji i waloryzacji lasu. Przestrzenny i gospodarczy podział lasu. Modele gospodarstw leśnych. Metody regulacji lasu. Plan urządzania lasu. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: posługiwania się metodami pozyskiwania, gromadzenia i przetwarzania informacji o stanie i zmianach w ekosystemach leśnych i w planowaniu leśno-urządzeniowym. 5. Kształcenie w zakresie techniki i inŝynierii leśnej Treści kształcenia: Budowa maszyn i urządzeń leśnych ich przeznaczenie, oraz walory uŝytkowe i eksploatacyjne. Infrastruktura techniczna w lasach. Komunikacje leśne. Budownictwo leśne i wodne. Planowanie i projektowanie sieci szlaków zrywkowych oraz składnic drewna. Organizacja prac transportowych. Transport a środowisko leśne. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia zasad eksploatacji maszyn leśnych; projektowania leśnej infrastruktury inŝynieryjnej; planowania i projektowania prac transportowych w gospodarstwie leśnym. 6. Kształcenie w zakresie uŝytkowania zasobów leśnych Treści kształcenia: Budowa i rozpoznawanie drewna. Wady drewna. Jakość techniczna drewna. Surowce niedrzewne. Organizacja i projektowanie procesów technologicznych pozyskiwania surowców leśnych. Podstawy prawne ochrony i bezpieczeństwa pracy. ZagroŜenia zawodowe i parazawodowe. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: oceny jakości surowców leśnych; projektowania procesów pozyskiwania drewna; rozumienia zagroŝeń i zapobiegania zagroŝeniom w pracach leśnych. 7. Kształcenie w zakresie geomatyki w leśnictwie Treści kształcenia: Metody pomiarów geodezyjnych. Systemy pozycjonowania globalnego. Kartografia leśna. Zdjęcia fotogrametryczne i obrazy satelitarne ich wykorzystanie. Interpretacja oraz numeryczne opracowanie zdjęć i obrazów. System informacji przestrzennej. Leśna mapa numeryczna. Numeryczny model terenu. Analizy przestrzenne. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia specyfiki pozyskiwania danych przestrzennych o lasach; przetwarzania i wizualizacji danych przestrzennych o lasach. 4
8. Kształcenie w zakresie zarządzania w leśnictwie Treści kształcenia: Czynniki produkcji leśnej. Znaczenie lasów i gospodarki leśnej w gospodarce narodowej oraz regionalnej. Wartość lasu. Marketing produktów leśnych. Organizacja i zarządzanie gospodarstwem leśnym. System finansowy Lasów Państwowych. System Informatyczny Lasów Państwowych. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia czynników warunkujących produkcję leśną; rozumienia systemu finansowego i informatycznego Lasów Państwowych. IV. PRAKTYKI Praktyki powinny trwać nie krócej niŝ 4 tygodnie. Zasadę i formy odbywania praktyk ustala jednostka uczelni prowadząca kształcenie. V. INNE WYMAGANIA 1. Programy nauczania powinny przewidywać zajęcia z zakresu wychowania fizycznego w wymiarze 60 godzin, którym moŝna przypisać do 2 punktów ECTS; języków obcych w wymiarze 120 godzin, którym naleŝy przypisać 5 punktów ECTS; technologii informacyjnej w wymiarze 30 godzin, którym naleŝy przypisać 2 punkty ECTS. Treści kształcenia w zakresie technologii informacyjnej: podstawy technik informatycznych, przetwarzanie tekstów, arkusze kalkulacyjne, bazy danych, grafika menedŝerska i/lub prezentacyjna, usługi w sieciach informatycznych, pozyskiwanie i przetwarzanie informacji powinny stanowić co najmniej odpowiednio dobrany podzbiór informacji zawartych w modułach wymaganych do uzyskania Europejskiego Certyfikatu Umiejętności Komputerowych (ECDL European Computer Driving Licence). 2. Programy nauczania powinny zawierać treści humanistyczne w wymiarze nie mniejszym niŝ 60 godzin, którym naleŝy przypisać nie mniej niŝ 3 punkty ECTS. 3. Programy nauczania powinny przewidywać zajęcia z zakresu ochrony własności intelektualnej, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii. 4. Przynajmniej 50% zajęć powinny stanowić ćwiczenia audytoryjne, laboratoryjne lub projektowe. 5. Student otrzymuje 15 punktów ECTS za przygotowanie pracy dyplomowej (projektu inŝynierskiego) i przygotowanie do egzaminu dyplomowego. 5
B. STUDIA DRUGIEGO STOPNIA I. WYMAGANIA OGÓLNE Studia drugiego stopnia trwają nie krócej niŝ 3 semestry. Liczba godzin zajęć nie powinna być mniejsza niŝ 900. Liczba punktów ECTS nie powinna być mniejsza niŝ 90. II. KWALIFIKACJE ABSOLWENTA Absolwent jest przygotowany do: zapewnienia trwałości funkcjonowania ekosystemów leśnych; sporządzania i realizacji planów gospodarczych, ochronnych i finansowych; projektowania i realizacji inŝynieryjnego zagospodarowania lasu; prowadzenia nadzoru nad wykonawstwem prac leśnych oraz doskonaleniem poziomu ich technizacji. Jest przygotowany do kontynuowania edukacji na studiach trzeciego stopnia (doktoranckich) i uczestniczenia w pracach badawczych w zakresie leśnictwa. Absolwent jest przygotowany do pracy w: jednostkach administracji Lasów Państwowych; parkach krajobrazowych i narodowych; instytucjach badawczych; ośrodkach badawczo-rozwojowych; instytucjach zajmujących się poradnictwem i upowszechnianiem wiedzy z zakresu leśnictwa oraz szkolnictwie (po ukończeniu specjalności nauczycielskiej zgodnie ze standardami kształcenia przygotowującego do wykonywania zawodu nauczyciela). III. RAMOWE TREŚCI KSZTAŁCENIA III.1 GRUPY TREŚCI KSZTAŁCENIA, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS godziny A. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH 30 3 ECTS B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH 210 22 Razem 240 25 III.2 SKŁADNIKI TREŚCI KSZTAŁCENIA W GRUPACH, MINIMALNA LICZBA GODZIN ZAJĘĆ ZORGANIZOWANYCH ORAZ MINIMALNA LICZBA PUNKTÓW ECTS A. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH Treści kształcenia w zakresie: 1. Doświadczalnictwa leśnego B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH Treści kształcenia w zakresie: godziny ECTS 30 3 210 22 6
1. Siedliskoznawstwa leśnego 2. Hodowli lasu 3. Ochrony ekosystemów leśnych 4. Urządzania ekosystemów leśnych 5. Techniki i inŝynierii leśnej 6. UŜytkowania zasobów leśnych 7. Geomatyki w leśnictwie 8. Zarządzania w leśnictwie III.3 WYSZCZEGÓLNIENIE TREŚCI I EFEKTÓW KSZTAŁCENIA A. GRUPA TREŚCI PODSTAWOWYCH 1. Kształcenie w zakresie doświadczalnictwa leśnego Treści kształcenia: Metody doświadczalne w leśnictwie. Podstawy metody reprezentacyjnej. Planowanie eksperymentów. Analiza wariancji, regresja, korelacja. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: planowania i wykonywania eksperymentów badawczych. B. GRUPA TREŚCI KIERUNKOWYCH 1. Kształcenie w zakresie siedliskoznawstwa leśnego Treści kształcenia: Rola klimatu, skał, gleb, roślin i ich zespołów w diagnozowaniu siedlisk. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia współdziałania klimatu, gleby i zespołów roślinnych w kształtowaniu ekosystemów. 2. Kształcenie w zakresie hodowli lasu Treści kształcenia: Planowanie hodowlane. Plantacje drzew. Rekultywacja nieuŝytków. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: określania strategii planowania hodowlanego. 3. Kształcenie w zakresie ochrony ekosystemów leśnych Treści kształcenia: Metody prognozowania, ograniczania i eliminacji szkód w lasach. Analiza przyczyn, mechanizmów i skutków zmian zachodzących w przyrodzie. Przyrodnicze konwencje szkód w lasach. Umowy międzynarodowe dotyczące ochrony ekosystemów lesnych. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia procesów, zjawisk oraz interakcji występujących w środowisku przyrodniczym. 4. Kształcenie w zakresie urządzania ekosystemów leśnych Treści kształcenia: Deterministyczne i stochastyczne teorie modelowania rozwoju lasów i gospodarstw leśnych. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: waloryzowania, klasyfikowania oraz oceny potencjału funkcyjnego lasu. 5. Kształcenie w zakresie techniki i inŝynierii leśnej Treści kształcenia: Mechanizacja leśnictwa w Polsce i na świecie. Planowanie i optymalizacja prac inŝynieryjno-transportowych. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: doboru i optymalizacji środków technicznych do prac leśnych. 7
IV. 6. Kształcenie w zakresie uŝytkowania zasobów leśnych Treści kształcenia: Ekonomiczny, ekologiczny i ergonomiczny model pozyskiwania drewna w Polsce i na świecie. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia zasad wielofunkcyjnej, proekologicznej gospodarki leśnej. 7. Kształcenie w zakresie geomatyki w leśnictwie Treści kształcenia: Integracja róŝnych źródeł danych przestrzennych o środowisku leśnym. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: analizy danych przestrzennych o środowisku leśnym. 8. Kształcenie w zakresie zarządzania w leśnictwie Treści kształcenia: Ekonomiczne i socjalne aspekty modelu wielofunkcyjnej, zrównowaŝonej gospodarki leśnej. Efekty kształcenia umiejętności i kompetencje: rozumienia wielofunkcyjnej, zrównowaŝonej gospodarki leśnej. INNE WYMAGANIA 1. Przynajmniej 50% zajęć powinno być przeznaczone na ćwiczenia audytoryjne, laboratoryjne, projektowe lub terenowe. 2. Student otrzymuje 20 punktów ECTS za przygotowanie pracy magisterskiej oraz przygotowanie do egzaminu dyplomowego. 8