Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego Sąd Apelacyjny w Szczecinie Prokuratura Apelacyjna w Szczecinie Wojewódzki Sąd Administracyjny w Szczecinie acta Iuris stetinensis 5 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 812 szczecin 2014
Komitet Redakcyjny dr hab. Zbigniew Kuniewicz prof. US Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Szczecińskiego Ryszard Iwankiewicz Prezes Sądu Apelacyjnego w Szczecinie Grzegorz Jankowski Prezes Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie Józef Skoczeń Prokurator Apelacyjny Maciej Żelazowski Sędzia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, Wiceprezes Sądu Apelacyjnego w Szczecinie Arkadiusz Windak Sędzia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie, Przewodniczący II Wydziału Tadeusz Kulikowski Zastępca Prokuratora Apelacyjnego dr hab. Marek Andrzejewski prof. US Redaktor naukowy Szymon Słotwiński Sekretarz redakcji Rada Naukowa prof. dr hab. Roman Hauser Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu prof. dr hab. Andrzej Jakubecki Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie prof. dr hab. Andrzej Marciniak Uniwersytet Łódzki prof. dr hab. Mirosław Nazar Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie prof. dr hab. Zbigniew Ofiarski Uniwersytet Szczeciński dr hab. Adam Olejniczak prof. UAM Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu dr hab. Lech Paprzycki Akademia Leona Koźmińskiego w Warszawie prof. dr hab. Władysław Rozwadowski Uniwersytet Szczeciński prof. dr hab. Tadeusz Smyczyński Uniwersytet Szczeciński, Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk prof. dr hab. Roman Wieruszewski Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk prof. dr hab. Bronisław Ziemianin Uniwersytet Szczeciński Rosario Sapienza, Full Professor of International and European Law The University of Catania School of Law Ashok R. Patil, Prof. dr L.L.M., Ph.D. National Law School of India University, Bangalore, Karnataka State (India) Fursa Svetlana Yaroslavovna, prof. dr hab. honoured lawyer of Ukraine Henry Zhuhao Wang, Assistant Professor China University of Political Science and Law Prof. habil. dr. Vytautas Nekrosius Uniwersytet Wileński Dr John Sorabji University College, London José García-Añón, Ph.D. in Law, Full Professor, School of Law University of València (Spain) Terekhova Lydia, Professor, Doctor of Law, Omsk state University, Faculty of Law Masahiko Omura, Doctor of Law, Professor at Chuo University Law School (Tokyo, Japan) Elena Kudryavtseva, Professor, Law Faculty of Moscow State University Alexandre Freitas Câmara, Professor Emeritus and Head of Civil Procedure Department at Rio de Janeiro Judicial School Jayesh Rathod, Associate Professor of Law American University Washington College of Law Rett R. Ludwikowski, Ph.D., Professor of Law, Columbus School of Law The Catholic University of America Lilia Abramchyk, Candidate of Juridical Sciences, Assosiate Professor Yanka Kupala State University of Grodno (Belarus) Lista recenzentów znajduje się na stronie internetowej zeszytu naukowego http://wpiaus.pl/actaiuris Redaktor naukowy dr hab. Marek Andrzejewski prof. US Redaktor tematyczny Szymon Słotwiński Redaktor językowy Elżbieta Blicharska Korektor Joanna Grzybowska Skład komputerowy Iwona Mazurkiewicz Publikacja została wydana dzięki wsparciu finansowemu Sądu Apelacyjnego w Szczecinie, Prokuratury Apelacyjnej w Szczecinie, Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie Wersja papierowa jest wersją pierwotną Pełna wersja publikacji http://wpiaus.pl/actaiuris Streszczenia opublikowanych artykułów są dostępne online w międzynarodowej bazie danych The Central European Journal of Social Sciences and Humanities http://cejsh.icm.edu.pl Copyright by Uniwersytet Szczeciński, Szczecin 2014 ISSN 1640-6818 ISSN 2083-4373 wydawnictwo naukowe uniwersytetu szczecińskiego Wydanie I. Ark. wyd. 25,0. Ark. druk 28,3. Format B5. Nakład 194 egz.
Spis treści Wstęp... 7 Orzecznictwo sądów szczecińskich Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 10 lipca 2013 r., sygn. akt II S 23/13... 11 Postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 30 listopada 2012 r., sygn. akt I ACz 813/12... 15 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 28 lutego 2013 r., sygn. akt II AKa 12/13... 29 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 15 maja 2012 r., sygn. akt III AUa 106/12... 37 Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 15 grudnia 2011 r., sygn. akt III AUa 385/11... 47 Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 8 lutego 2012 r., sygn. akt I SA/Sz 881/11... 53 Komentarze do orzeczeń sądów szczecińskich Jan Andrzejewski Glosa do wyroku Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z dnia 31 października 2012 roku, sygn. akt i aca 446/12... 81 Joanna Szyjewska-Bagińska Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 6 marca 2013 roku, sygn. akt II SA/Sz 149/13... 93
4 Prawo karne Mariusz Nawrocki O (nie)możności łączenia w czyn ciągły zachowań o tożsamej podstawie normatywnej... 111 Michał Peno Współczesne koncepcje uzasadnienia karania (zarys typologii)... 129 Adam Wróbel Pozorny (pomijalny) zbieg przepisów przestępstwa i wykroczenia... 155 Prawo cywilne Anna Urbańska-Łukaszewicz Przenoszenie nieruchomości z majątku wspólnego małżonków do majątku osobistego w świetle orzecznictwa i poglądów doktryny... 171 Ewa Szubert Stwierdzenie nabycia spadku uwagi na temat możliwości wzruszenia prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku oraz zarejestrowanego aktu poświadczenia dziedziczenia... 193 Szymon Słotwiński Intertemporalne aspekty kompensacji negatywnych przeżyć pośrednio pokrzywdzonych w orzecznictwie Sądu Najwyższego... 213 Prawo administracyjne Marek Górski Nowe regulacje prawne w zakresie ochrony jakości po wietrza monitoring i przywracanie wymaganego stanu jakości powietrza... 233 Kornelia Łuczejko Dane osobowe w internecie wybrane zagadnienia administracyjnoprawne... 247 Przemysław Zdyb Postępowanie sądowoadministracyjne w przedmiocie skargi na odmowę udzielenia informacji prasie... 263 Radosław Ulanowski, Jan Uniejewski Zasady postępowania egzekucyjnego w administracji a zasada proporcjonalności... 279
Agnieszka Lasecka Legalizacja obiektu wybudowanego w warunkach samowoli budowlanej a legalizacja obiektu wybudowanego na podstawie nieważnego pozwolenia na budowę... 299 Jarosław Marczak Prowincje jako forma samorządu lokalnego w Hiszpanii... 321 Anna Barczak Procedury ocen oddziaływania na środowisko... 353 Katarzyna Święch-Kujawska Związki rodzinne a zwolnienia w podatku od spadków i darowizn... 377 Paweł Mańczyk Pobór podatku od nieruchomości oraz opłaty targowej, miejscowej, uzdrowiskowej i od posiadania psów w drodze inkasa na przykładzie wybranych gmin województwa zachodniopomorskiego... 393 Ewa Kowalewska Rola banku centralnego w utrzymaniu stabilności systemu finansowego... 407 Wojciech Bożek Glosa do orzeczenia Głównej Komisji Orzekającej z dnia 17 maja 2012 roku bdf1/4900/45/44/12/1149... 423 5 Varia Małgorzata W. Greβler Uwagi o wolności wyboru zawodu w prawie niemieckim... 435
ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECIŃSKIEGO NR 812 acta iuris stetinensis 5 2014 Anna Barczak * Uniwersytet Szczeciński Procedury ocen oddziaływania na środowisko Streszczenie Procedury ocen oddziaływania na środowisko są jednym z ważniejszych instrumentów ochrony środowiska, których celem jest ekologizacja procesów gospodarczych i inwestycyjnych. Przedmiotem niniejszego artykułu jest klasyfikacja procedur ocen oddziaływania na środowisko, wykazanie ich cech charakterystycznych, jak również ich przebiegu. Słowa kluczowe: prawo ochrony środowiska Podstawą prawną funkcjonowania procedur ocen oddziaływania na środowisko w wewnętrznym prawie polskim jest ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko 1, która transponuje do polskiego porządku prawnego trzy dyrektywy 2, tj. dyrektywę Parlamentu i Rady 2001/42/ * E-mail: annabarczak@mec.univ.szczecin.pl. 1 Ustawa z 3.10.2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (Dz.U. nr 199, poz. 1227 z późn. zm.). Dalej przywoływana jako u.o.o.ś. 2 Szerzej zob. Polskie prawo ochrony środowiska w kontekście integracji z Unią Europejską wybrane zagadnienia. Przewodnik praktyczny, red. J. Jendrośka, Wrocław 2001, s. 43 48, 54 58.
354 Anna Barczak WE z 27 czerwca 2001 roku w sprawie oceny skutków niektórych planów i programów dla środowiska 3 oraz dyrektywę Rady 85/337/EWG z 27 czerwca 1985 roku w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć dla środowiska 4, znowelizowana dyrektywą Rady 97/11/WE z 3 marca 1997 roku 5. Celem niniejszego opracowania jest dokonanie typizacji procedur ocen oddziaływania na środowisko, a następnie wykazanie ich cech charakterystycznych oraz przebiegu. 1. Rodzaje procedur ocen oddziaływania na środowisko Ocena oddziaływania na środowisko jest od 1 stycznia 2001 roku rozumiana jako określona prawem procedura 6, a postępowanie w sprawie ocen oddziaływania na środowisko prowadzone jest w odniesieniu do: dokumentów planistycznych (polityk, strategii, planu, programu, określonych w art. 46 i 56 u.o.o.ś.) tzw. ocena strategiczna, planowanych przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko tzw. ocena indywidualna. W sytuacji, w której skutki wykonania dokumentu czy przedsięwzięcia mogą wykraczać poza granice kraju, dodatkowym elementem każdej ze wskazanych procedur staje się tzw. ocena transgraniczna, włączająca w określony sposób do procedury organy państwa dotkniętego potencjalnymi oddziaływaniami. Z powyższego wynika, że możemy wyróżnić trzy rodzaje procedur ocen oddziaływania na środowisko: strategiczną, indywidualną, występującą samodzielnie (gdy możliwe oddziaływanie pochodzące spoza granic RP mogłoby ujawnić się na jej terytorium) bądź w powiązaniu z którąś ze wskazanych procedur ocenę transgraniczną. 3 Dz.U. UE L 197 z 21.07.2001 r., s. 30. 4 Dz.U. UE L 85 z 5.07.1985 r., s. 40. 5 Dz.U. UE L 73 z 14.03.1997 r., s. 5. 6 G. Dobrowolski, Prawne zasady ocen oddziaływania na środowisko, w: Aktualne problemy prawa ochrony środowiska 2008, red. G. Dobrowolski, Kroczyce 2008, s. 26 35.
Procedury ocen oddziaływania na środowisko 355 2. Procedura oceny strategicznej Zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 14 u.o.o.ś. pod pojęciem strategicznej oceny oddziaływania na środowisko rozumie się postępowanie w sprawie oceny oddziaływania na środowisko skutków realizacji polityki, strategii, planu lub programu, obejmujące w szczególności: uzgodnienie stopnia szczegółowości informacji zawartych w prognozie oddziaływania na środowisko, sporządzenie prognozy oddziaływania na środowisko, uzyskanie wymaganych ustawą opinii, zapewnienie możliwości udziału społeczeństwa. Ustawodawca zawiera wyczerpujący katalog dokumentów, podlegających ocenie strategicznej. Poświęcono temu dwie regulacje, tj. art. 46 i 47 u.o.o.ś. 7 Według art. 46 u.o.o.ś. przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko wymagają projekty: a) koncepcji przestrzennego zagospodarowania kraju, studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, planów zagospodarowania przestrzennego oraz strategii rozwoju regionalnego; b) polityk, strategii, planów lub programów w dziedzinie przemysłu, energetyki, transportu, telekomunikacji, gospodarki wodnej, gospodarki odpadami, leśnictwa, rolnictwa, rybołówstwa, turystki i wykorzystywania terenu, opracowywanych lub przyjmowanych przez organy administracji, wyznaczających ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko; c) polityk, strategii, planów lub programów innych niż wymienione w pkt 1 i 2, których realizacja może spowodować znaczące oddziaływanie na obszar Natura 2000, jeżeli nie są one bezpośrednio związane z ochroną obszaru Natura 2000 lub nie wynikają z tej ochrony. Uzupełnieniem art. 46 u.o.o.ś. jest art. 47 u.o.o.ś., wskazujący, że przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest wymagane także w przypadku projektów dokumentów, innych niż wymienione w art. 46, jeżeli w uzgodnieniu z właściwym organem, o którym mowa w art. 57 u.o.o.ś. (tj. Generalnym Dyrektorem Ochrony Środowiska, regionalnym dyrektorem 7 K. Gruszecki, Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Komentarz, wyd. 2, Wrocław 2009, s. 136 140.
356 Anna Barczak ochrony środowiska bądź dyrektorem urzędu morskiego), organ opracowujący projekt dokumentu stwierdzi, że wyznaczają one ramy dla późniejszej realizacji przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko lub że realizacja postanowień tych dokumentów może spowodować znaczące oddziaływanie na środowisko. Z powyższego wynika, że procedurze ocenie oddziaływania na środowisko podlegają przede wszystkim projekty dokumentów o charakterze aktów planowania, w większości o charakterze strategicznym, nie mających charakteru aktów zawierających normy powszechnie obowiązujące. Jedynym wyjątkiem jest w tym wykazie projekt miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego, mający charakter aktu prawa miejscowego. Ponadto inne dokumenty, niekoniecznie o charakterze aktów planowania 8. W orzecznictwie administracyjnym wyraźnie podkreślono, że strategiczna ocena oddziaływania na środowisko powinna być przeprowadzona w stosunku do wszystkich planów usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest, uchwalanych po 15 listopada 2008 roku (od tego dnia bowiem obowiązuje u.o.o.ś.) 9. Zestawiając powyższe regulacje, tj. art. 46 i 47 u.o.o.ś., można stwierdzić, że ten pierwszy ma zastosowanie do wszelkich dokumentów planistycznych, w tym także o charakterze normatywnym, natomiast ten drugi traktuje tylko o dokumentach, aktach o różnym charakterze, z wyłączeniem aktów normatywnych. W obu przypadkach (art. 46 i 47 u.o.o.ś.) mamy do czynienia z ogólnym wskazaniem typu projektu dokumentu (aktu), w trakcie przyjmowania którego należy przeprowadzić procedurę oceny strategicznej. Odpowiedzialność za decyzję o konieczności przeprowadzenia procedury spoczywa na organie przygotowującym projekt dokumentu (aktu). Organ taki winien ocenić, czy przyjmowany dokument odpowiada cechom dokumentów wyliczonych w art. 46 pkt 2 i 3 oraz art. 47 u.o.o.ś. (art. 46 pkt 1 wylicza z kolei konkretne akty). Wypada zauważyć, że organ, dokonując powyższej klasyfikacji, nie ma dowolności, gdyż zgodnie z art. 49 u.o.o.ś. powinien kierować się określonymi wytycznymi. Są one dość rozbudowane i ujęte w trzech grupach zagadnień, obejmujących: 8 J. Jendrośka, w: Ustawa Prawo ochrony środowiska. Komentarz, red. J. Jendrośka, Wrocław 2001, s. 258 259. 9 Rozstrzygniecie nadzorcze Wojewody Podlaskiego z 25.01.2010 r., NK.II.AŁ0911 17/210, Lex nr 576447.
Procedury ocen oddziaływania na środowisko 357 charakter działań przewidzianych w dokumentach, o których mowa w art. 46 i 47, rodzaj i skalę oddziaływania na środowisko, cechy obszaru objętego oddziaływaniem na środowisko. O ile te trzy uwarunkowania mają charakter zamknięty, o tyle już wytyczne sformułowane w poszczególnych tych grupach ujęto w katalogu otwartym (przepis w każdym przypadku używa zwrotu w szczególności ). Oznacza to możliwość, ale i ewentualnie konieczność wzięcia pod uwagę innych okoliczności, znamiennych dla ustaleń konkretnego projektu dokumentu. Podkreślenia wymaga fakt, że obowiązek przeprowadzenia procedury oceny strategicznej dotyczy głównie projektów dokumentów opracowywanych przez odpowiednie organy administracji, ale nie tylko. Zgodnie z art. 56 u.o.o.ś. przepisy działu IV (tj. Strategiczna ocena oddziaływania na środowisko ) stosuje się także do podmiotów opracowujących projekt dokumentu, niebędących organami administracji. Przeprowadzenie strategicznej oceny oddziaływania na środowisko jest wymagane również w wypadku wprowadzenia zmian do już przyjętego dokumentu, o którym mowa w art. 46 lub 47 u.o.o.ś. Ustawa o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach odziaływania na środowisko zawiera odstępstwa od przeprowadzenia strategicznej oceny oddziaływania na środowisko, aczkolwiek jest to możliwość dość ograniczona. Przesłanki uzasadniające tę ewentualność można podzielić na ogólne i szczególne. Przesłanki ogólne uzasadniają odstąpienie tylko w odniesieniu do projektów dokumentów, wynikających z art. 46 pkt 1 i 2 u.o.o.ś. i to wówczas, gdy organ opracowujący takie dokumenty, po uzgodnieniu z właściwymi organami, o których mowa w art. 57 10 i 58 11 u.o.o.ś. uzna, że realizacja postanowień danego dokumentu nie spowoduje znaczącego oddziaływania na środowisko. Odstąpienie jest zatem możliwe jedynie w wypadku dokumentów sektorowych. W orzecznictwie administracyjnym wyraźnie podkreślono, że odstąpienie od 10 Chodzi tu o Generalnego Dyrektora Ochrony Środowiska, regionalnego dyrektora ochrony środowiska, dyrektora urzędu morskiego. 11 Chodzi tu o Głównego Inspektora Sanitarnego, państwowego wojewódzkiego inspektora sanitarnego, państwowego powiatowego inspektora sanitarnego.