Systemy Logistyczne Wojsk nr 38/2012 WYBRANE PROBLEMY ZABEZPIECZENIA TECHNICZNEGO WOJSK Zdzisław KURASIŃSKI Instytut Logistyki, Wydział Mechaniczny WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA Sprzeczności jakie daje się powszechnie zauważyć wynikają z zastosowania nowoczesnej techniki a możliwościami funkcjonującego jeszcze starego systemu zabezpieczenia logistycznego wojsk. G. C. SHAW Streszczenie. Prezentowany artykuł dotyczy zmian jakie wystąpiły w zabezpieczeniu technicznym wojsk. Wynikających wprost, z jednej strony, z trwającej już od dłuższego czasu reorganizacji w SZ RP, zaś z drugiej, zmieniających się uwarunkowań podyktowanych wymogami nowej strategii NATO, przyszłymi uwarunkowaniami operacyjnologistycznymi oraz terenowymi i klimatyczno-atmosferycznymi. Prowadzenia różnorodnych operacji przez formacje SZ RP, w tym przede wszystkim ich podstawowej części, wojska lądowe. Prezentuje dorobek naukowo-badawczy ośrodków akademickich w obszarze rozpatrywanych w artykule problemów, oraz zawiera założenia reorganizacji podsystemu technicznego Sił Zbrojnych RP. Zakończenie zawiera ocenę ich adekwatność do wyposażania sił zbrojnych w coraz nowocześniejsze uzbrojenie i sprzęt wojskowy (UiSW). Słowa kluczowe: zabezpieczenie techniczne, eksploatacja, logistyka. 1. Wprowadzenie Przyjęcie w listopadzie 2010 r. nowej koncepcji strategicznej określającej politykę Sojuszu w nadchodzącej dekadzie 1, zmiany uwarunkowań operacyjno-taktycznych i logistycznych uczestniczenia wydzielonych z SZ RP oddziałów i związków taktycznych (ZT) w operacjach prowadzonych pod egidą NATO, UE i ONZ, generowały nowe wyzwania dla wszechstronnego wsparcia wojsk biorących w nich udział. Przewiduje się, że jednym z ważniejszych obszarów tego wsparcia nadal pozostanie system logistyczny, jednakże jakościowi inny dostosowany do nowych potrzeb. Pełna realizacja coraz bardziej skomplikowanych zadań związanych z dostawami zaopatrzenia oraz świadczeniem usług specjalistycznych i gospodarczo-bytowych 1 19 20 listopada 2010r. w Lizbonie odbył się 22. Szczyt państw członkowskich NATO poświęcony przyjęciu nowej koncepcji strategicznej (Alliance New Strategic Concept). Potwierdził on wcześniejsze zapowiedzi reformy wewnętrznej Sojuszu oraz uwzględniania nowych zagrożeń dla bezpieczeństwa sojuszników bez naruszania tradycyjnej misji obrony zbiorowej. A. Wilk Tydzień na Wschodzie 39 (157) z 2010-11-24.
siłom zadaniowym w czasie prowadzenia przez nie całej gamy różnorodnych operacji stała się obecnie możliwa tylko w przypadku posiadania niezwykle precyzyjnego, a przede wszystkim skutecznie działającego systemu logistycznego. Wynika to między innymi z konieczności zapewnienia możliwości przenoszenia tego wsparcia, w zależności od sytuacji operacyjnej, z działań wojsk charakteryzującychsię wysoką dynamicznością (manewrowych) na działania bardziej statyczne, obejmujące ich użycie do realizacji zadań obserwacyjnych, kontrolnych i patrolowych, typowych dla operacji stabilizacyjnych. Jednakże wydarzenia związane z użyciem wojsk w Gruzji i Strefie Gazy jednoznacznie wskazują na to, że wsparcie logistyczne wojsk powinno być zorganizowane w taki sposób aby zapewniać im warunki realizacji zadań i osiągnięcia celu operacji w każdych uwarunkowaniach 2. Tezę tę potwierdza wielu znamienitych dowódców NATO, którzy w już od dawna podkreślali, że poziom realizacji zabezpieczenia logistycznego wojsk nie nadąża za transformacją zapoczątkowaną w Sojuszu z nastaniem nowego tysiąclecia. A przecież, jej główne założenia zostały oparte na koncepcji budowania sił o wysokim stopniu mobilności, aktywnych, wysoce manewrowych i precyzyjnych skutecznie wspieranych przez zintegrowaną logistykę wielonarodową 3. W ocenie Autora modelowanie systemu logistycznego sił zbrojnych a w nim podsystemu zabezpieczenia technicznego 4 powinno, uwzględniać wymogi nowej strategii NATO, a także aktualne i przyszłe uwarunkowania organizacyjne, operacyjnologistyczne oraz terenowe i atmosferyczne, prowadzenia różnorodnych operacji przez 2 Por. Z. Kurasiński, System logistyczny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej adekwatny do nowej koncepcji strategicznej NATO, ILiM Poznań, Logistyka, Nr 2/2009 3 Na podstawie wykładu gen bryg. Krzysztofa Szymańskiego Szefa Zarządu Planowania Logistyki P4 SG WP, Zmiany w logistyce SZ RP na tle koncepcji rozwoju systemu logistycznego NATO, wygłoszonego na Wydziale Strategiczno-Obronnym AON 23.05.2007. 4 Zabezpieczenie techniczne wojsk lądowych to utrzymanie uzbrojenia, sprzętu wojskowego i technicznych środków bojowych w gotowości do użycia oraz odtwarzanie ich zdatności w razie uszkodzenia, a także zaopatrywanie wojsk w uzbrojenie, sprzęt wojskowy oraz części wymienne i materiały techniczne niezbędne w procesie obsługowo-remontowym. Obejmuje ono: obsługiwanie techniczne (w tym usługi metrologiczne i specjalne urządzeń poddozorowych), rozpoznanie techniczne, ewakuację techniczną, remont uzbrojenia i sprzętu wojskowego, zaopatrywanie w sprzęt techniczny oraz techniczne środki materiałowe. Doktryna logistyczna wojsk lądowych, DD/4.2, DWLąd. 33/2007, p. 1049, s.30.
formacje SZ RP, w tym przede wszystkim ich podstawowej części, którą stanowią wojska lądowe (WLąd) 5. 2. Nowe uwarunkowania funkcjonowania podsystemu zabezpieczenia technicznego SZ Nowe uwarunkowania organizacyjne wynikają z tworzenia w ramach NATO związków operacyjnych i oddziałów o strukturze wielonarodowej (np. korpus północnowschodni w Szczecinie, brygada czesko-polsko-słowacka, batalion polsko-ukraiński, batalion polsko-litewski), uczestnictwa polskich jednostek w wielonarodowych grupach bojowych prowadzących operacje pokojowe i stabilizacyjne, np.: SFOR - Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Stabilizujących w Republice Bośni i Hercegowiny, KFOR - Polski Kontyngent Wojskowy w Kosowie, w Federalnej Republice Jugosławii, byłej jugosłowiańskiej Republice Macedonii i Republice Albanii, IRAQI FREEDOM w Iraku, ENDURING FREEDOM w Afganistanie, itp.), aktywnego uczestnictwa polskich kadr logistycznych w strukturach dowództw i sztabów NATO a także tworzenia wielonarodowych grup bojowych do przeciwdziałania pozamilitarnym sytuacjom kryzysowym (w tym tworzenia koalicji państw w systemie ad hoc ). Nowe uwarunkowania operacyjno-taktyczne wynikają przede wszystkim z systematycznego ograniczania czasu przeznaczonego na organizowanie i realizację przedsięwzięć zabezpieczenia technicznego na rzecz wojsk prowadzących operacje oraz dynamicznie zmieniającego się stosunku sił walczących stron. Szczególne znaczenie z logistycznego punktu widzenia ma niedostateczny rozwoju infrastruktury umożliwiającej realizację przedsięwzięć technicznych w rejonach prowadzenia operacji oraz konieczności stałej ochrony elementów i urządzeń technicznych w rejonach rozwinięcia. Nowe uwarunkowania logistyczne wynikają z: niestabilnej sytuacji logistycznej wojsk, trudności precyzyjnego określenia docelowych potrzeb logistycznych zgrupowań zadaniowych WLąd, różnych możliwości wsparcia logistycznego realizowanego przez przełożonego, dużej (lub małej) skali (zakresu) współdziałania wojskowo-cywilnego, możliwości (niemożliwości) wykorzystania (wyzyskania) zasobów terenowej infrastruktury logistycznej, zakresu stosowania logistyki wielonarodowej, wsparcia przez 5 Z. Ścibiorek, Z. Kurasiński, Dowodzenie wojskami lądowymi we współczesnych operacjach oraz wynikające z niego oczekiwania wobec systemu kierowania logistyką wojsk lądowych, AON Warszawa 2000, s. 137.
państwo-gospodarza (HNS) oraz jakości wyszkolenia technicznych jednostek logistycznych. Nowe jakościowo uwarunkowania terenowe i atmosferyczne to trudności przewidzenia (nieprzewidywalność) środowiska (obszar pustynny, górski, zurbanizowany czy skażony środkami ABC), w jakim przyjdzie działać wydzielonym siłom zadaniowym w ramach sytuacji kryzysowych, jak to miało miejsce w Egipcie, Iraku, Syrii, Libanie, Czadzie Iraku, Sudanie czy Afganistanie. Ocenia się za tym, że zarówno podsystem techniczny wojsk operacyjnych jak i wspierający go bezpośrednio podsystem techniczny systemu logistyki stacjonarnej powinny być w tej sytuacji przygotowane do realizacji dodatkowych (nieplanowanych) przedsięwzięć mających na celu pokonanie trudności wynikających z ich specyficznych właściwości. 3. Wymagania wobec podsystemu zabezpieczenia technicznego SZ RP Rodzaje i treści zadań podsystemu zabezpieczenia technicznego wojsk powinny być pochodną obecnych i perspektywicznych zadań SZ oraz uwarunkowań jego funkcjonowania i wymagań wynikających z nowej strategii NATO. Szczególne znaczenie w podsystemie zabezpieczenia technicznego wojsk spełniają organy kierowania. Odpowiadają one bezpośrednio za planowanie, organizowanie i koordynowanie zabezpieczenia technicznego wojsk zarówno w okresie szkolenia pokojowego jak i udziału oddziałów i ZT w operacjach prowadzonych samodzielnie lub w składzie wydzielonych połączonych sił zadaniowych. Zadania wynikające z Planu rozwoju Systemu Logistycznego SZ RP do 2018 roku 6 determinują dostosowanie podsystemu zabezpieczenia technicznego wojsk do aktualnych i przyszłościowych potrzeb, zmierzając przede wszystkim do zwiększenia jego efektywności 7. Prowadzone badania jednoznacznie wskazują, że podsystem zabezpieczenia technicznego wojsk podobnie jak system zabezpieczenia logistycznego wojsk 6 Plan rozwoju systemu logistycznego Sił Zbrojnych RP w latach 2009 2018. MON, Warszawa 2008. 7 Efektywność można oceniać na podstawie dwóch pojęć: sprawności i skuteczności. Przy czym sprawność oznacza robienie rzeczy we właściwy sposób, a skuteczność robienie właściwych rzeczy. P. Drucker [w:] Stoner J., Wankel Ch., Kierowanie, PWE, Warszawa 1994, s. 29.
powinien być poddany transformacji w kierunku rozdzielenia komponentu operacyjnego i stacjonarnego 8. Analiza uwarunkowań, wymagań oraz otoczenia, w jakim funkcjonuje podsystem zabezpieczenia technicznego wojsk pozwala wygenerować nowe zadania dla tego systemu. Co więcej wnioski wynikające z doświadczeń i badań prowadzonych AON i WAT wykazują, ze zadania te nie zawszę będą jednakowe, a wprost przeciwnie mogą znacznie się różnić i zależne będą od wielu zmiennych. Przewiduje się, że mogą one dotyczyć 9 : 1. W operacjach prowadzonych samodzielnie siłami narodowymi - organizacja i realizacja zadań zabezpieczenia technicznego walczących zgrupowań zadaniowych z uwzględnieniem sojuszniczych dostaw uzbrojenia i sprzętu wojskowego (UiSW) i usług a ponadto zagranicznych zakupów UiSW i technicznych środków materiałowych (tśm) oraz usług remontowych itp. 2. W operacjach prowadzonych w układzie sojuszniczym i koalicyjnym: a) na obszarze własnego kraju - organizacja i realizacja zabezpieczenia technicznego dla walczących zgrupowań zadaniowych w warunkach dostaw UiSW i tśm oraz usług z państw sojuszniczych, a także funkcjonowania logistyki wielonarodowej a ponadto realizacja zadań zabezpieczenia technicznego na rzecz armii państw sojuszniczych w ramach wsparcia przez państwogospodarza, b) poza granicami kraju - organizacja i realizacja zadań zabezpieczenia technicznego dla wydzielonego z SZ RP komponentu w ramach korzystania z usług logistycznych świadczonych w ramach wsparcia przez państwo-gospodarza, w warunkach systematycznych dostaw UiSW oraz usług z państw sojuszniczych oraz powszechnego funkcjonowania logistyki wielonarodowej. 3. W operacjach innych niż wojna (kontyngenty wojskowe w operacjach pokojowostabilizacyjnych, zwalczanie terroryzmu, itp.) - organizacja i realizacja szerokiego a zarazem odmiennego zbioru nowych jakościowo usług specjalistycznych 8 Z. Kurasiński i inni, Zabezpieczenie logistyczne wojsk na szczeblu taktycznym w świetle doświadczeń wynikających z dotychczasowych konfliktów zbrojnych, Praca NB pk. LOGOP II, AON 2005, s. 43. Wstępna koncepcja oddzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowogospodarczych od operacyjno-szkoleniowych, Materiał Zarządu Planowania Logistycznego Generalnego Zarządu Logistyki Sztabu Generalnego WP, kwiecień 2005. 9 Z. Ścibiorek, Z. Kurasiński, Dowodzenie wojskami lądowymi, op.cit. s.142-144.
zabezpieczenia technicznego zgodnie ze specyficznymi zasadami obowiązującymi w tej materii. Zdaniem autora przyjęte w tym obszarze w naszych siłach zbrojnych założenia reorganizacji systemu logistycznego są jak najbardziej adekwatne do potrzeb, a jedyne zastrzeżenie jakie można wygenerować, to wyraźnie zbyt długi okres jego realizacji, uwarunkowany nie zawsze czynnikami zależnymi od organów logistycznych SZ. W ocenie wielu autorytetów logistyki wojskowej, podjęte z wielkim wysiłkiem zadanie rozdzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowo - gospodarczych od operacyjno-szkoleniowych ma obecnie duże szanse powodzenia 10. Wyniki prowadzonych badań i dociekań jednoznacznie wskazują na to, że podsystem zabezpieczenia technicznego wojsk operacyjnych powinien być podsystemem jedynie logistyki operacyjnej realizującym precyzyjnie zadania w czasie ćwiczeń, wojny oraz sytuacji kryzysowych. Zadania zabezpieczenia technicznego na rzecz wszystkich jednostek wojskowych SZ stacjonujących w MSD (garnizonach) powinien przejąć stacjonarny podsystem techniczny funkcjonujący w Wojskowych Oddziałach Gospodarczych (WOG) podporządkowane bezpośrednio Regionalnym Bazom Logistycznym (RBLog) podległym Inspektoratowi wsparcia SZ (IWsp SZ). Czy jest to rozwiązanie nowe? NIE Starsi czytelnicy zapewne pamiętają koncepcję tworzenia w SZ RP już w latach osiemdziesiątych Garnizonowych punktów zaopatrywania technicznego (GPZTech), a pod koniec lat dziewięćdziesiątych czterech Rejonów Logistycznych, z których Rejon Logistyczny Warszawa i Rejon Logistyczny Kraków zostały sformowane i rozpoczęły realizację zadań dokładnie takich samych jakie dzisiaj przewiduje się dla Regionalnych Baz Logistycznych. Następnie rejony te rozwiązano a wszystkie zadania powróciły do realizacji przez logistyki okręgów wojskowych 11. Zdaniem Autora w strukturach wojsk operacyjnych powinien znajdować się wyłącznie mobilny komponent zabezpieczenia technicznego wojsk, który: 1. Powinien być tak samo mobilny (odpowiednie środki transportu), jak zabezpieczane wojska. Jego potencjał powinien ściśle odpowiadać stopniowi rozwinięcia 10 J. Dziedzic, Miejsce i rola wojskowych oddziałów gospodarczych w systemie zabezpieczenia logistycznego Sił Zbrojnych RP. Wykład dla słuchaczy PSPO, Warszawa Szt. Gen. WP 10.05.2008. 11 W SZ RP funkcjonowały wówczas cztery okręgi wojskowe (Pomorski, Warszawski, Krakowski i Śląski).
i gotowości bojowej komponentów (modułów bojowych) WLąd. Potencjał techniczny stanowić powinny m.in. nowej generacji, skuteczniejsze środki ewakuacyjne oraz wyposażenie pododdziałów obsługowo remontowych na wszystkich szczeblach organizacyjnych SZ 12. 2. Powinien zapewnić wojskom możliwość prowadzenia długotrwałych różnorodnych operacji tj. zapobiegania konfliktom, ustanawiania pokoju, utrzymania pokoju, wymuszania pokoju, budowania pokoju, oraz pomocy humanitarnej w dowolnym rejonie świata (szczególnie w obszarze europejskim, bliskiego wschodu i azjatyckim) oraz przy braku lub ograniczonym wsparciu technicznym ze strony kraju przyjmującego. 3. Powinien spełniać podstawowe kryteria obowiązujące w NATO: elastyczności, mobilności strategicznej, zdolności do przerzutu i podatności transportowej, wielonarodowości, standaryzacji, wsparcia przez państwo-gospodarza (HNS), zapewnienia możliwości wykorzystywania zasobów miejscowych, zapewnienia ciągłości działania, zabezpieczenia medycznego, infrastruktury NATO oraz kooperacji i koordynacji. Ocenia się, ze model logistyki SZ i generowane z niego modele tak logistyki stacjonarnej jak i operacyjnej oprócz determinant związanych z zadaniami i wymaganiami wynikającymi z nowej strategii Sojuszu powinien uwzględniać możliwości potrzeby stosowania nowoczesnych systemów informatycznych, które będą zapewniały aktualne dane o stanie techniki, technicznych zasobów materiałowych oraz będą dostosowane do realizowania zamówień zarówno w sferze wojskowej jak i cywilnej. Prowadzone szeroko w SZ RP badania dotyczące wdrożenia modułowej organizacji WLąd pozwoliły także wypracować ogólne wnioski dotyczące ich zabezpieczenia technicznego. Zdaniem autora logistyka wykonawcza powinna również być konstruowana w sposób modułowy, pozwalający zamiennie używać jej elementów szczególnie na poziomie ZT, oddziału i modułu bojowego (batalionu). Z doświadczeń wielu ćwiczeń operacyjnych i badań wynika, że komponenty wykonawcze operacyjnego systemu logistycznego WLąd powinny występować w formule zintegrowanych jednostek wielo- 12 Powszechnie uważa się, że znacznych efektów w tym obszarze można oczekiwać w wyniku szybko postępującej standaryzacji i unifikacji, co wprost powodować będzie zwiększenie stopnia interoperacyjności i kompatybilności, a tym samym stworzy możliwość funkcjonowania logistyki wielonarodowej.
branżowych (pułk logistyczny, batalion logistyczny, kompania logistyczna). Jednostki takie w swojej strukturze powinny posiadać: pododdziały dowodzenia, obrony i ochrony (przeznaczone również do osłony konwojów), zaopatrzenia, techniczne oraz medyczne jako stałe elementy struktury jednostki logistycznej 13. Obecnie w logistyki operacyjnej WLąd organy planistyczno-koordynujące występują na wszystkich jej poziomach, natomiast komponenty wykonawcze o stałych strukturach organizacyjnych tylko na dwóch, tj. na poziomie modułu bojowego i oddziału. Oznacza to, że bez logistyki wykonawczej pozostają poziomi dywizji i ZO, co nie jest zgodne z wcześniejszymi ustaleniami i rozwiązaniami implementowanymi jeszcze przez Zarząd Planowania Logistycznego Generalnego Zarządu Logistyki Sztabu Generalnego P4 14, które to zakładały, że bez logistyki wykonawczej w tym i oddziałów technicznych pozostanie tylko szczebel ZO Zdaniem autora istotne zmiany struktury komponentu wykonawczego powinny dotyczyć poziomu ZT, w którym skupiałby się zasadniczy potencjał techniczny szczebla taktycznego. Ze szczebla taktycznego wydzielanoby adekwatne do zadań realizowanych przez zgrupowania zadaniowe (oddziały) siły i środki techniczne zabezpieczające bezpośrednio moduły bojowe. Podczas prowadzonych badań 15 wypracowano dwa warianty strukturalno organizacyjne logistyki wykonawczej zgodnie z przyjętymi wcześniej założeniami. W wariancie pierwszym 16 wieloszczeblowej struktury logistyki WLąd organy planistyczno-koordynujące występują na wszystkich jej poziomach, natomiast moduły zabezpieczenia technicznego tylko na dwóch, tj. na poziomie modułu bojowego i dywizji. Oznacza to, że bez logistyki wykonawczej pozostawałyby poziom oddziału. Wariant A wieloszczeblowego system logistyki operacyjnej WLąd przedstawia rysunek 1. 13 Z. Kurasiński i inni, Zabezpieczenie logistyczne wojsk., op cit. s.51. 14 R. Krzyżelewski, S. Filipiak, Koncepcja funkcjonowania logistyki w resorcie obrony narodowej, Myśl Wojskowa, 1/2003. 15 Autor niniejszego artykuły kierował min. zespołami zajmującymi się tymi obszarami badawczymi. 16 W ocenie autora wariant pierwszy był możliwy do implementacji już w pierwszym etapie tworzenia logistyki operacyjnej WLąd szczebla taktycznego.
Rys. 1. Wariant A wieloszczeblowego system logistyki operacyjnej WLąd Źródło: Z. Kurasiński i inni, Zabezpieczenie logistyczne wojsk na szczeblu taktycznym w świetle doświadczeń wynikających z dotychczasowych konfliktów zbrojnych, Praca NB, LOGOP, część II, AON, 2005, s.51. W wariancie drugim, wieloszczeblowej struktury organizacyjnej logistyki operacyjnej WLąd, organy planistyczno-koordynujące występują na wszystkich jej poziomach podobnie jak w wariancie pierwszym. Dostrzega się natomiast realną możliwość utworzenia zgrupowania jednostek technicznych szczebla taktycznego poziomu oddziału i ZT podporządkowane w okresie pokoju dowódcy BLog. Oznacza to, że bez logistyki wykonawczej pozostawałyby poziomy oddziału, ZT i ZO. Zakłada się wówczas, że komponenty logistyczne byłyby wydzielane na poziom szczebla taktycznego z chwilą otrzymania zadania operacyjnego. Wieloszczeblowy system logistyki operacyjnej WLąd (wariant B oceniany jako rozwojowy) przedstawia rysunek 2.
Rys. 2. Wariant B wieloszczeblowego system logistyki operacyjnej WLąd Źródło: Z. Kurasiński i inni, Zabezpieczenie logistyczne wojsk na szczeblu taktycznym w świetle doświadczeń wynikających z dotychczasowych konfliktów zbrojnych, Praca NB, LOGOP, część II, AON, 2005, s.50. 4. Założenia reorganizacji podsystemu technicznego Sił Zbrojnych RP Prognozowanie kształtu podsystemu zabezpieczenia technicznego SZ jest niezwykle trudne z uwagi na permanentnie zmieniające się uwarunkowania jej funkcjonowania. Osiągnięcie przez logistykę operacyjną wymaganych standardów oraz zdolności operacyjnych wynikających z nowych uwarunkowań i przyjętych zobowiązań sojuszniczych określonych w nowej strategii NATO jest możliwe w przypadku utworzenia adekwatnej do nich struktury systemu zabezpieczenia technicznego wojsk, gwarantującego utrzymanie UiSW w określonym stopniu sprawności i gotowości do podjęcia natychmiastowych działań. Przyjętą w tym względzie i wdrażana, chociaż z dużymi problemami, koncepcja nowoczesnego systemu logistycznego SZ RP wydaje się być jasna i przemyślana. Zda-
niem Autora tylko od determinacji wdrażających ją organów zależeć będzie końcowy sukces. Szczególnym wydaje się zwrócenie uwagi na pełne rozdzielenie w jednostkach operacyjnych funkcji operacyjno-szkoleniowych od finansowo-gospodarczych. Powszechnie w ocenie logistyków wojskowych przyjęte założenia mają szanse realizacji, jednakże zawsze pojawiać będą się zapytania i niepewności. Czy wszystkie aspekty zabezpieczenia technicznego wojsk poddano analizie, czy poddano symulacji projektowane rozwiązania, czy przyjęte założenia na początku projektowania systemu dalej są aktualne. W ocenie autora analiza możliwości i wydolności podsystemu technicznego SZ RP w tym obszarze powinna dotyczyć; określenia możliwości zabezpieczenia technicznego SZ RP w narodowej operacji obronnej prowadzonej na obszarze kraju; określenia możliwości zabezpieczenia technicznego SZ RP w operacjach poza granicami kraju w całym spektrum misji Sojuszu; określenia możliwości i zakresu przygotowania podsystemu technicznego do realizacji zadań zabezpieczenia technicznego w układzie wielonarodowym; określenia możliwości i stopnia gotowość sił i środków zabezpieczenia technicznego wojsk dla sił na miejscu i zdolnych do przerzutu (wymagania i potrzeby operacyjne). Przy czym określenie możliwości zabezpieczenia technicznego wydzielanych oddziałów i ZT do udziału w operacjach poza granicami kraju powinno dotyczyć: 1. Utrzymania ciągłości zabezpieczenia technicznego wojsk przez: odtwarzanie i ciągłość dostaw tśm; zapewnienie określonego stopnia sprawności UiSW; uzupełnianie nowym UiSW w celu pokrycia ponoszonych strat. 2. Efektywnego wykorzystania potencjału technicznego poprzez: wdrożenie nowoczesnego systemu dowodzenia jednostkami technicznymi i kierowania organami zabezpieczenia technicznego; zwiększenie skuteczności rozpoznania, dostępności i zachowania właściwego poziomu możliwych do wykorzystania zapasów tśm;
osiągniecie wysokiego poziomu wyszkolenia wojsk w zakresie zabezpieczenia technicznego. 3. Oceny zdolności do udziału w operacjach sojuszniczych i koalicyjnych poprzez: stosowanie wspólnych procedury kierowania zabezpieczeniem technicznym, stosowanie jednolity system identyfikacji UiSW oraz tśm, określenie stopnia kompatybilności UiSW, określenie sposobu organizacji zabezpieczenie technicznego wojsk we wspólnych działaniach, Ocenia się, że otrzymanie pełnych i klarownych wyników prowadzonych analiz funkcjonowania podsystemu zabezpieczenia technicznego wojsk stanowiłoby także jeden z podstawowych elementów oceny zdolności operacyjnych Sił Zbrojnych. W świetle rozpatrywanej w artykule problematyki wydaje się, że zasadniczymi dylematami stojącymi zarówno przed organami kierowania podsystemem technicznym SZ jak i podejmującymi decyzje o kształcie logistyki w SZ RP będzie w najbliższej przyszłości uzasadnienie proponowanych rozwiązań zmierzających w zasadzie do odpowiedzi na cztery podstawowe pytania; 1. Jakim wyposażeniem powinny dysponować pododdziały techniczne szczebla taktycznego by odpowiadać pełnym standardom przyjętym w NATO (w zakresie możliwości obsługowo - remontowych)? 2. Jaka powinna liczba i zdolności jednostek technicznych szczebla operacyjnego by odpowiadać potrzebom zabezpieczenia deklarowanych sił (stopień rozwinięcia i ukompletowania w zasadnicze UiSW)? 3. Jak zreorganizować stacjonarny potencjał techniczny aby był adekwatny do potrzeb SZ RP? 4. W jaki sposób rozszerzyć możliwości wykorzystania potencjału cywilnego do realizacji wybranych zadań zabezpieczenia technicznego wojsk zwiększając tym samym możliwości potencjału logistycznego SZ RP? W ocenie autora zasadnicze wyzwania dla podsystemu technicznego SZ powinny zmierzać, przede wszystkim do realizacji zadań zabezpieczenia technicznego oddziałów i pododdziałów wydzielonych do wykonywania zadań w misjach i operacjach militarnych, a następnie zadań w okresie pokoju, kryzysu i wojny. W tym operacji o wyso-
kiej intensywności w różnorodnym środowisku, z dala od kraju, przy braku infrastruktury i wsparcia ze strony państwa-gospodarza. Należałoby jednakże zawsze mieć na uwadze to, że Siły Zbrojne Rzeczypospolitej Polskiej muszą być przygotowane do wykonywania zadań narodowych oraz zadań w ramach kolektywnej obrony Sojuszu. Myśl przewodnia naszych zamiarów obronnych została zawarta w dokumencie Strategia Bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej, która określa misje Sił Zbrojnych RP w nowych uwarunkowaniach i stanowi, że Siły Zbrojne RP utrzymują gotowość do realizacji trzech rodzajów misji: zagwarantowanie obrony państwa i przeciwstawienie się agresji; udział w procesie stabilizacji sytuacji międzynarodowej oraz w operacjach reagowania kryzysowego i humanitarnych; wspieranie bezpieczeństwa wewnętrznego i pomoc społeczeństwu 17. Ponadto W misji zapewnienia zdolności państwa do obrony i przeciwstawienia się agresji w ramach zobowiązań sojuszniczych, Siły Zbrojne RP utrzymują gotowość do realizacji zadań związanych z obroną i ochroną nienaruszalności granic RP; udziałem w działaniach antyterrorystycznych w kraju i poza nim; udziałem w rozwiązywaniu lokalnego lub regionalnego konfliktu zbrojnego na obszarze odpowiedzialności NATO lub poza nim; udziałem w operacji obronnej poza obszarem kraju odpowiednio do zobowiązań sojuszniczych w ramach artykułu 5 Traktatu Północnoatlantyckiego; prowadzeniem strategicznej operacji obronnej na terytorium RP 18. Z powyższych zapisów wynikają jednoznacznie, zadania podsystemu technicznego, które wpisują się tematycznie w perspektywiczne zadania logistyki Sił Zbrojnych RP do 2035 roku i będą obejmowały 19 : 1. Zabezpieczenie techniczne wojsk w pierwszej operacji obronnej na terenie kraju lub poza jego granicami zgodnie z art. 5 Traktatu Waszyngtońskiego. 2. Zabezpieczeni techniczne udziału narodowych komponentów wojskowych (zgrupowań zadaniowych), w międzynarodowych operacjach reagowania kryzysowego, likwidacji konfliktu lokalnego lub regionalnego poza obszarem odpowiedzialności NATO. 17 Strategia Bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej. MON, Warszawa 2009, p.76 s. 16. 18 Ibidem, p. 77. 19 Opracowano na podstawie: K. Szymański, Wyzwania stojące przed logistyką wojskową,[w] LOGISTYK(A) JUTRA, wyd. Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2012, s.283.
3. Zabezpieczenie technicznego wojsk wydzielonych do udziału w międzynarodowych działaniach stabilizacyjnych i misjach humanitarnych. 4. Zabezpieczenia bieżącego szkolenia wojsk, utrzymania stanu stałej i osiągania wyższych stanów gotowości bojowej i mobilizacyjnej. 5. Zabezpieczenia działań w zakresie wspierania władz państwowych oraz administracji publicznej w reagowaniu na zagrożenia niemilitarne - głównie klęski żywiołowe i katastrofy. 6. Efektywne zarządzanie potencjałem technicznym na wszystkich poziomach organizacyjnych SZ w czasie pokoju, kryzysu i wojny w ramach zintegrowanego systemu informatycznego, oraz stopniowego osiągania kompatybilności z podsystemami technicznymi logistyki wielonarodowej umożliwiającej śledzenie i bieżącą ocenę zasobów logistycznych; 7. Partycypowanie w zakresie zapewnienia ciągłości zaopatrywania SZ RP i zapewnienia zgromadzenia normatywnych zapasów technicznych środków materiałowych, w tym także udziału w tym procesie Gospodarki Narodowej. 5. Reorganizacja podsystemu technicznego a rzeczywistość Przyjęcie zaprezentowanych powyżej założeń reorganizacji podsystemu zabezpieczenia technicznego wojsk pozwalało mieć nadzieję na poprawę efektywność realizacji zadań zabezpieczenia technicznego na rzecz zgrupowań zadaniowych (oddziały, moduły bojowe). Na racjonalnie wykorzystanie siły i środki technicznych oraz wydatne zwiększenie precyzji użycia logistyki operacyjnej (Precise Application of Logistisc). Oczekiwać przy tym należało także znacznego zmniejszenia kosztów obsługi finansowo-logistycznej jednostek wojskowych, jak również utrzymania ciągłości działania w garnizonie w okresie pokoju, kryzysu i wojny. W ocenie Autora nie znajduje to jednak potwierdzenia w świetle zmian organizacyjnych dokonywanych w ostatnim czasie w Siłach Zbrojnych RP, a przede wszystkim implementacji wniosków i doświadczeń generowanych na podstawie wielu prac naukowo-badawczych realizowanych w uczelniach wojskowych i wynikających z narad konferencji i sympozjów problemowych dotyczących zabezpieczania logistycznego ( w tym technicznego) wojsk. Przykładów potwierdzających taki stan jest nazbyt wiele
i świadczą one albo o małym zainteresowaniu nimi organów decyzyjnych SZ RP, albo o ich niezrozumieniu i pomijaniu w kolejnych koncepcjach reorganizacji sił zbrojnych. Szczególnie ważną moim zdaniem w tym obszarze była narada zorganizowana przez Służby techniczne Inspektoratu Wsparcia SZ w marcu 2010 r., której celem było m.in. wypracowanie kierunków zmian w podsystemie zabezpieczenia technicznego SZ RP, ustalenie modelu struktury zabezpieczenia technicznego w SZ RP, osiągnięcie zdolności do zabezpieczenia technicznego SZ w czasie P i W na obszarze kraju i poza jego granicami kraju oraz zmiana jakościowa zabezpieczenia technicznego. Wnioski wynikające z wystąpień prelegentów i prezentowanych wizualizacji uwidoczniły bardzo dużą liczbę nierozwiązanych od wielu lat problemów dotyczących między innymi 20 : 1. Wieloletniego, zwiększającego się nawisu remontowego zasadniczego UiSW. 2. Znacznego niedoboru możliwości remontowych pododdziałów i oddziałów technicznych zarówno na szczeblu taktycznym jak i operacyjnym wynikających z prognozy strat wojsk w UiSW zarówno w operacji obronnej jak i zaczepnej. 3. Konieczności zmiany kwalifikacji uszkodzonego UiSW do określonego rodzaju remontu czasu W. 4. Konieczności przecelowania znacznej liczby ciągników ewakuacyjnych ze szczebla operacyjnego na szczebel taktyczny. 5. Wycofania ciągników WPT MORS z batalionów zmechanizowanych i dywizjonów artylerii samobieżnej ponieważ nie spełniają swojej roli jako ciągniki z tego względu że maja mniejszą masę bojową od pojazdów holowanych i posiadają zbyt małą moc silnika. 6. Wprowadzenia do wyposażenia batalionów czołgów wozów zabezpieczenia technicznego WZT-3M. 7. Konieczności zmian struktur organizacyjnych pododdziałów i oddziałów technicznych umożliwiających realizację zadań zabezpieczenia technicznego wojsk zapewniających im zachowanie zdolności bojowej do prowadzenia operacji przez wymagany czas. 20 Opracowano na podstawie wystąpień uczestników narady zorganizowanej przez Służby techniczne Inspektoratu Wsparcia SZ w marcu 2010 r., której celem było m.in. wypracowanie kierunków zmian w podsystemie zabezpieczenia technicznego SZ RP.
Zauważyć przy tym należy, że wnioski te nie są czymś nowym i znacznie wcześniej generowały je zespoły badawcze m.in. w zamieszczanych artykułach i pracach naukowo badawczych: 1. Kurasiński i inni, Remont sprzętu w czasie walki. PWL nr 4/1994. 2. Bielewicz A., Ewakuacja i remont uzbrojenia i sprzętu technicznego w operacji obronnej okręgu wojskowego, AON, Warszawa 1994, 3. Mijakowski Z., Zabezpieczenia techniczne zgrupowań wojsk walczących w okrążeniu w toku operacji obronnej prowadzonej na obszarze własnego kraju, AON, Warszawa 1995. 4. Piątkowski A, Zabezpieczenie techniczne okręgu wojskowego w operacji obronnej na przykładzie ŚOW, AON, Warszawa 1995. 5. Nowogrodzki R, Ewakuacja i remont uzbrojenia i sprzętu wojskowego operacji obronne korpusu zmechanizowanego na przykładzie Krakowskiego Okręgu wojskowego, AON, Warszawa 1995. 6. Dziura W., Zabezpieczenie techniczne okręgu wojskowego w operacji obronnej /na przykładzie Warszawskiego Okręgu Wojskowego/, AON, Warszawa 1996. 7. Paprocki P, Zabezpieczenie techniczne dywizji zmechanizowanej w obronie, AON, Warszawa 1996. 8. Kurasiński Z., Straty w uzbrojeniu i sprzęcie wojskowym wojsk lądowych na polu walki - Myśl Wojskowa, 1998. 9. Kurasiński Z, Funkcjonowanie mobilnych jednostek logistycznych szczebla operacyjnego wojsk lądowych w operacjach, część II, Funkcjonowanie mobilnych jednostek technicznych wojsk lądowych w operacjach, Studium operacyjno - logistyczne, AON, Warszawa 2002, 10. Byłeń Sł., Zabezpieczenie techniczne korpusu zmechanizowanego w operacji zaczepnej i obronnej, AON, Warszawa 2002. 11. Kurasiński Z., Zabezpieczenie techniczne korpusu zmechanizowanego w operacji obronnej [w] Zabezpieczenie logistyczne korpusu w operacji obronnej, cz. III, Myśl Wojskowa Poufne nr 4/2003. 12. Kurasiński Z., Aspekty osiągnięcia interoperacyjności przez Wojska Lądowe SZ RP z armiami przodujących państw NATO w obszarze zabezpieczenia technicznego, Zeszyty Naukowe AON, nr 2(51)2003.
13. Filjałowski J, Funkcjonowanie systemu obsługowo-remontowego okręgu wojskowego w czasie kryzysu i wojny, AON, Warszawa 2003. 14. Kurasiński Z. i inni, Zabezpieczenie logistyczne wojsk na szczeblu taktycznym w świetle doświadczeń wynikających z dotychczasowych konfliktów zbrojnych, Praca NB, OGOP, część I i II, AON Warszawa, 2005. 15. Kurasiński Z., Górski P., System Logistyczny [w] Wojska lądowe a aspekcie nowej strategii NATO pk. Nowa strategia AON Warszawa 2005. 16. Zadrożny K., Zabezpieczenie techniczne brygady zmechanizowanej w obronie, AON, Warszawa 2008 17. Modrzewski J., Niektóre doświadczenia z technicznych problemów polskich kontyngentów wojskowych w Iraku i Afganistanie, Biuletyn Naukowy, Wojskowy Instytut Techniczny Uzbrojenia, 112/2009. 18. S. Byłeń, Zabezpieczenie techniczne komponentu wojsk lądowych w operacjach połączonych, Rozprawa doktorska AON, Warszawa 2009. 19. Goździejewski Z., pt.: Zabezpieczenie techniczne dywizji i korpusu w narodowej operacji obronnej, Rozprawa doktorska, AON Warszawa, 2012. Konstatując można by taki stan rzeczy określić podobnie jak uczynił to G. C. Shaw w swojej monografii Zaopatrywanie we współczesnej wojnie wydanej ponad siedemdziesiąt lat temu w 1938 roku, który zauważył występowanie sprzeczności pomiędzy potrzebami logistycznymi wojsk wynikającymi z zastosowania nowoczesnej techniki a możliwościami funkcjonującego jeszcze starego systemu zabezpieczenia logistycznego wojsk 21. Obecnie uwidacznia się to aż nadto w nowej strukturze batalionowej wojsk lądowych z 58 wozami bojowymi i czołgami 22 z jednoczesnym zachowaniem dotychczasowych możliwości ewakuacyjnych i remontowych pododdziałów i oddziałów technicznych 23. Przy zachowaniu dotychczas obowiązujących (od 1998) roku w SZ RP wielkości prognoz strat w UiSW jakie wojska mogą ponosić w toku operacji 21 W. Stankiewicz, Nowe trendy we współczesnej logistyce zachodniej, AON, Warszawa 2005, s. 11. 22 Dyrektywa Szefa Sztabu Generalnego do działalności na 2010 rok. Szt. Gen. wew 3/54/2009, Warszawa 2009, s. 9. 23 Oznacza to prawie dwukrotne zwiększenie liczby wozów bojowych, w stosunku do możliwości ich zabezpieczenia technicznego. W wyniku ciągłej restrukturyzacji, trwającej od 1989 roku, wzrasta liczba sprzętu bojowego w bz i bcz (30 egz. w 1989r., 40 egz. w 1995r., 53 egz. w 2007r.) przy jednoczesnym zachowaniu dotychczasowych struktur i możliwości oddziałów i pododdziałów ewakuacyjno-remontowych.
obronnej i zaczepnej wskazują, że ich zdolność do prowadzenia operacji może zostać przez kreowanie takich rozwiązań zmniejszona. Obowiązującą w SZ klasyfikację remontów uszkodzonego UiSW przedstawia tabela 1. Tabela 1. Klasyfikacja remontów uszkodzonego UiSW techniki lądowej Wyszczególnienie Pracochłonność* (rbh) Wykonawca remontu Pomoc techniczna Rodzaje remontów uszkodzenia bojowe i eksploatacyjne R1 R2 R3 R4 R5 do 16 16-40 40-60 60-120 120-300 300-4000 plrem krem skrem brem ZT brem ZO RWT OWT WPRP GN Czas realizacji (doba) do 0,5 0,5-1 1-3 3-6 8 i więcej ---- mobilne ogniwa remontowe ------ - stacjonarne ogniwa remontowe - wielkości odpowiadające wozom bojowym; skrem stacjonarna kompania remontowa Źródło: Wytyczne Zastępcy szefa logistyki P4 z dn. 22.12.1998 w sprawie ustaleń kwalifikacji uszkodzeń UiSW do określonego remontu. Koncepcję nowej klasyfikacji remontów uszkodzonego UiSW opracowaną przez służby techniczne Inspektoratu Wsparcia SZ przedstawia tabela 2. Tabela 2. Koncepcja klasyfikacji remontów uszkodzonego UiSW techniki lądowej Wyszczególnienie Rodzaje remontów R1 R2 R3 Pracochłonność(rbh) do 60 do 300 powyżej Wykonawca plrem - brem BLog brem RWT, GN remontu (wydzielany do ZT) BLog WT Czas realizacji (doba) do - 1 1-3 3-6 8 i więcej ---- mobilne ogniwa remontowe ---- - stacjonarne ogniwa remontowe - Źródło: K. Wojciechowski, Koncepcja zmian w podsystemie zabezpieczenia technicznego. Wystąpienie na narady zorganizowanej przez Służby techniczne Inspektoratu Wsparcia SZ w marcu 2010 r. Z analizy tabel 1 i 2 wynika, że po prostu zakres remontu pierwszego stopnia rozszerzono o dotychczasowy zakres remontu drugiego stopnia (R1= R1+R2). W zakres remontu drugiego stopnia zawiera dotychczasowe remonty trzeciego i czwartego stop-
nia (R2= R3+R4), a remont trzeciego stopnia obejmuje dotychczasowy zakres remontu V stopnia (R3=R5). Wskaźniki średnich dobowych uszkodzeń UiSW w działaniach obronnych i zaczepnych prezentuje tabela 3. Tabela 3. Wskaźniki średnich dobowych uszkodzeń UiSW w działaniach obronnych i zaczepnych Rodzaj uzbrojenia Ogólny wskaźnik uszkodzeń UiSW (%) W działaniach obronnych I rzut II rzut (odwód) W działaniach zaczepnych I rzut II rzut (odwód) Oddz. ZT Oddz. ZT Oddz. ZT Oddz. ZT Czołgi 32 27 15 8 47 38 20 12 BWP 35 30 18 9 44 36 20 12 TO i SO 18 17 14 10 39 24 17 14 Sprzęt artyleryjski 19 16 7 6 25 19 8 6 Źródło: Wskaźniki strat w UiSW wojsk lądowych, Rozkazie Szefa Sztabu Generalnego WP nr 105 z dnia 26.05.1998 r Strukturę średnich dobowych uszkodzeń UiSW w działaniach obronnych i zaczepnych wg nowej koncepcji kwalifikacji do odpowiedniego stopnia remontu prezentuje tabela 4. Rodzaj uzbrojenia Tabela. 4. Wskaźnik struktury uszkodzeń UISW wg nowej kwalifikacji do odpowiedniego stopnia remontu w % Stopień remontu R1 R2 R1 R3 R4 R2 R5 R3 Czołgi 19 15 34 25 4 29 20 20 17 BWP/KTO 24 15 40 20 4 25 20 20 17 TO i SO 20 10 30 18 8 26 24 24 20 Sprzęt artyleryjski 25 15 40 20 10 30 15 15 15 Źródło: Opracowanie własne wg nowej koncepcji klasyfikacji remontów uszkodzonego UiSW SB
Przyjmowanie do dalszych rozważań tak zdefiniowanych wielkości wskaźników pozwala określić wielkości dobowych potrzeb remontu UiSW np. w DKPanc prowadzącej działania obronnektóre przedstawia tabela 5. Tabela. 5. Prognozowane dobowe potrzeby remontowe dywizji w działaniach obronych Nazwa grupy UiSW Stan na początek działań Uszk. UiSW % szt R1 % Dobowe potrzeby remontowe R1 [szt] Rodzaj remontu R2% R2 [szt] R3% R3 [szt] Czołgi 232 27 63 34 16 29 19 20 13 15 BWP/KTO 188 30 57 40 23 25 13 20 12 9 TO i SO 123 17 21 30 8 26 5 24 5 3 Sprzęt artyleryjski 367 16 59 40 26 30 19 15 9 5 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Z. Goździejewski, Zabezpieczenie techniczne dywizji i korpusu w narodowej operacji obronnej, Rozprawa doktorska, AON 2012, s 166, z uwzględnieniem nowej koncepcji klasyfikacji remontów uszkodzonego UiSW. SB Wielkości dobowych potrzeb remontu UiSW w DKPanc prowadzącej działania zaczepne, mogą wynosić: Tabela. 6. Prognozowane dobowe potrzeby remontowe dywizji w działaniach zaczenych Nazwa grupy UiSW Stan na początek działań Uszk.UiS W % szt R1 % Dobowe potrzeby remontowe R1 [szt] R2% Rodzaj remontu R2 [szt] R3% R3 [szt] Czołgi 232 38 89 34 31 29 27 20 18 12 BWP/KTO 188 36 68 40 27 25 17 20 14 10 TO i SO 123 24 30 30 9 26 8 24 6 7 Sprzęt artyleryjski 367 19 70 30 21 15 11 28 40 10 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Z. Goździejewski, Zabezpieczenie techniczne dywizji i korpusu w narodowej operacji obronnej, Rozprawa doktorska, AON 2012, s 167, z uwzględnieniem nowej koncepcji klasyfikacji remontów uszkodzonego UiSW. SB
Uwzględniając przy tym likwidację logistyki wykonawczej na szczeblu dywizji i przyjęte założenia wykonywania remontów na szczeblu taktycznym tylko do pierwszego stopnia (R1), aktualne dobowe możliwości pododdziałów remontowych dywizji wynoszą: Tabela 7. Dobowe możliwości remontowe dywizji w działaniach taktycznych Rodzaj sprzętu R1 N MR* R2 R1 (R1+R2) Dywizja Dni operacji** 1 2 3 4 5 Czołgi 21 8 29 24 20 17 15 12 BWP/KTO 15 4 19 16 13 11 9 8 TO i SO 13 3 16 13 11 9 8 7 Samochody 60 42 102 86 73 62 53 45 Sprzęt artyleryjski Broń strzelecka 200 64 17 9 26 22 18 15 13 11 262 222 189 160 136 116 *N MR nominalne dobowe możliwości remontowe Dywizji w zakresie R1 **Możliwości remontowe każdego dnia operacji zmniejszano o 15% Źródło: Opracowanie własne na podstawie Z. Goździejewski, Zabezpieczenie techniczne dywizji i korpusu w narodowej operacji obronnej, Rozprawa doktorska, AON 2012, s 167. z uwzględnieniem nowej koncepcji klasyfikacji remontów uszkodzonego UiSW, oraz możliwości remontowych brem wydzielanego z RBLog. Kalkulacje zachowania zdolności bojowej przez DKPanc w działaniach obronnych przedstawia tabela 8. Tabela 8. Zachowanie zdolności bojowej przez DKPanc w działaniach obronnych Rodzaj sprzętu Czołgi BWP/KTO N MR Wyszczególnienie Na początek dnia/ prog. uszkodzeń 29 Potrzeby R1/ możliwości wyk. 19 Dywizja Dni operacji 1 2 3 4 5 232/63 185/50 152/41 125/34 (53%) 16/24 17/20 14/17 12/15 Nawis remontowy - - - - Na początek dnia/ prog. uszkodzeń 188/57 147/44 116/35 Potrzeby R1/ 23/16 18/13 14/11 92/ (49%)
możliwości wyk. Nawis remontowy 7 5 3 Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabel 3,4,5 i 7. Graficzne zobrazowanie zachowania zdolności bojowej przez DKPanc w działaniach obronnych prezentuje rysunek 3. Rys.3. Zachowanie zdolności bojowej przez DKPanc w działaniach obronnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 8. Kalkulacje zachowania zdolności bojowej przez DKPanc w działaniach działaniach zaczepnych przedstawia tabela 9. Tabela 9. Zachowanie zdolności bojowej przez DKPanc w działaniach zaczepnych Rodzaj sprzętu Czołgi N MR Wyszczególnienie Na początek dnia/ prog. uszkodzeń 21 Potrzeby R1/ możliwości wyk. Dywizja Dni operacji 1 2 3 4 5 232/89 167/64 31/24 26/20 123 (53%)
BWP/KTO Nawis remontowy 7 6 Na początek dnia/ prog. uszkodzeń 15 Potrzeby R1/ możliwości wyk. 188/68 136/49 100 (53%) 27/16 20/13 Nawis remontowy 11 7 Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabel 3,4,6 i 7. Graficzne zobrazowanie zachowania zdolności bojowej przez DKPanc w działaniach zaczepnych prezentuje rysunek 4. Rys.4. Zachowanie zdolności bojowej przez DKPanc w działaniach zaczepnych Źródło: Opracowanie własne na podstawie tabeli 9. Zakładając wzmocnienie dywizji brem wydzielonym z BLog ale wykonującym tylko R1, ZT w sile Dywizji Kawalerii Pancernej może utracić zdolność bojową w działaniach obronnych pod koniec trzeciego dnia walk, a w działaniach zaczepnych już na początku trzeciego dnia. W ocenie autora wprowadzane zmiany mają wyłącznie znaczenie kosmetyczne nie wnoszą nic do merytoryki wprowadzenia rozwiązań pozwalających zachować przez
jak najdłuższy czas możliwość prowadzenia działań bojowych przez ZT, oddziały i samodzielne pododdziały oraz zachować żywotność ich systemu logistycznego 24, w tym pododdziałów i oddziałów technicznych. Zakończenie W procesie prowadzonych dociekań nad kształtem struktur organizacyjnych, przestrzennych i funkcjonalnych w podsystemie zabezpieczenia technicznego SZ w artykule starano się koncentrować przede wszystkim na tych zagadnieniach, które w obliczu zmian zachodzących na współczesnym polu walki ulegają dezaktualizacji lub też nie są interoperacyjne (znacznie odbiegają) z systemami funkcjonującymi w armiach przodujących państw NATO. Przeprowadzone w tym obszarze rozważania oraz doświadczenia autora pozwalają skonstatować, że dokonujące się już od dłuższego czasu zmiany struktur logistycznych (w tym również w podsystemie zabezpieczenia technicznego) na wszystkich szczeblach organizacyjnych wojsk, nie zawsze w pełni przeanalizowane i rozważone, wprowadzają duże zamieszanie i brak zrozumienia intencji ich dokonywania. Wyraźnie przy tym zauważa się brak konsekwencji w realizowaniu słusznych wcześniej przyjętych do budowy systemu logistycznego SZ RP założeń, co przejawiało się między innymi w formowaniu, a następnie rozformowaniu (w latach dziewięćdziesiątych) stacjonarnych organów logistycznych, jakimi były komendy rejonów logistycznych i mobilnych jednostek logistycznych szczebla taktycznego, np. batalionów logistycznych oddziałów. W ocenie autora podatność remontowa UiSW ulega ciągłemu zwiększeniu co wydatnie skraca czas zabiegów remontowych i jednocześnie umożliwia ich realizację przez coraz niższe szczeble podsystemu zabezpieczenia technicznego wojsk 25. Wymaga to jednak przystosowania struktur organizacyjnych, a tym samym i możliwości podod- 24 Żywotność wojskowego systemu logistycznego należy rozumieć jako zdolność organów, jednostek i urządzeń logistycznych do realizacji dostaw zaopatrzenia i świadczenia usług wojskom walczącym z niezbędną efektywnością, nawet w warunkach silnego oddziaływania przeciwnika, a ponadto jako właściwość wewnętrzną systemu, umożliwiającą jemu szybkie odtwarzanie założonej wcześniej sprawności w razie jej osłabienia lub utraty. E Nowak.: Działania pośrednie a żywotność systemu logistycznego wojsk, Wykład, AON 1996 r. 25 Np. wymiana silnika w Leopardzie 2A wraz ze zgraniem podstawowych parametrów pracy wynosi około 45 min [w] Instrukcja TPF-32 (instrukcja niemiecka w posiadaniu 11brem), a w KTO ROSOMAK - wymiana silnika "power-pack"- 5 godz. [w] Zasady zabezpieczenia logistycznego i normy eksploatacji KTO 8x8 AMV ROSOMAK, wprowadzone do użytku: Rozkaz Nr 89 Szefa Inspektoratu Wsparcia SZ z dnia 05.04.2012 r.
działów i oddziałów remontowych podsystemu zabezpieczenia technicznego wojsk. Ponadto trudno sobie wyobrazić w dzisiejszych uwarunkowaniach, funkcjonowanie podsystemu technicznego ZT w operacjach prowadzonych poza obszarem kraju, często w znacznej odległości z możliwościami wykonywania wyłącznie remontów pierwszego stopnia 26. UiSW wprowadzane na wyposażenie wojsk jest coraz nowocześniejsze ale pododdziały techniczne dalej funkcjonują w niezmienionych od wielu lat strukturach i przygotowane do remontu obsługiwań sprzętu poprzedniej generacji, często już wycofanego z SZ, co potwierdza słuszność cytatu jaki autor zamieścił na początku artykułu. Literatura: 1. Doktryna logistyczna wojsk lądowych, DD/4.2, DWLąd. 33/2007. 2. Dziedzic J., Miejsce i rola wojskowych oddziałów gospodarczych w systemie zabezpieczenia logistycznego Sił Zbrojnych RP. Wykład dla słuchaczy PSPO, Warszawa Szt. Gen. WP 19.05.2008. 3. Goździejewski Z., Zabezpieczenie techniczne dywizji i korpusu w narodowej operacji obronnej, Rozprawa doktorska, AON 2012. 4. Krzyżelewski R., Filipiak S., Koncepcja funkcjonowania logistyki w resorcie obrony narodowej, Myśl Wojskowa, 1/2003. 5. Z. Kurasiński, System logistyczny Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej adekwatny do nowej koncepcji strategicznej NATO, ILiM Poznań, Logistyka, Nr 2/2009. 6. Kurasiński Z., System kierowania wsparciem logistycznym wojsk lądowych w operacjach, Zeszyty Naukowe AON, 2004. 7. Kurasiński Z. i inni, Zabezpieczenie logistyczne wojsk na szczeblu taktycznym w świetle doświadczeń wynikających z dotychczasowych konfliktów zbrojnych, Praca NB, LOGOP, część II, AON, 2005. 8. Plan rozwoju systemu logistycznego Sił Zbrojnych RP w latach 2009 2018. MON, Warszawa 2008. 9. Rozkaz Szefa Sztabu Generalnego WP nr 105 z dnia 26.05.1998 r 10. Stoner J., Wankel Ch., Kierowanie, PWE, Warszawa 1994. 11. Strategia Bezpieczeństwa Rzeczypospolitej Polskiej. MON, Warszawa 2009. 12. Szymański K., Wyzwania stojące przed logistyką wojskową,[w] LOGISTYK(A) JUTRA, wyd. Wojskowe Centrum Edukacji Obywatelskiej, Warszawa 2012. 13. Szymański K., Zmiany w logistyce SZ RP na tle koncepcji rozwoju systemu logistycznego NATO, Wykład na Wydziale Strategiczno-Obronnym AON, 23.05.2007. 14. Ścibiorek Z., Kurasiński Z., Dowodzenie wojskami lądowymi we współczesnych operacjach oraz wynikające z niego oczekiwania wobec systemu kierowania logistyką wojsk lądowych, AON Warszawa 2000. 15. Wstępna koncepcja oddzielenia w wojskowych jednostkach budżetowych funkcji finansowo-gospodarczych od operacyjno-szkoleniowych, Materiał Zarządu Pla- 26
nowania Logistycznego Generalnego Zarządu Logistyki Sztabu Generalnego WP, kwiecień 2005. Technical support of Armed Forces various problems Abstrakt. Presented article concerns changes which occurred in maintenance support of land forces. Arising directly from one part of an ongoing reorganization has already for a long time in the Polish Army, and other evolving dictated by the requirements of the New Strategy of NATO Concept, the future emergency circumstances and with logistics and climate-weather proof, the pursuit of diversity and the operation by the formations of the army, including primarily the basic parts of the land forces. Presents scientific and research of military centres academic achievements in the area concerned in article issues, and includes the founding of the reorganization of the armed forces maintenance subsystem. Finish contains an assessment of their adequacy for the modern equipping of the armed forces in ever newer armament and military equipment. Keyword: technical support, maintanance, logistics.