SPIS TREŚCI Uwagi wstępne... 13 CZĘŚĆ I: DZIEWIĘTNASTO WIECZNOŚĆ JAKO KATEGORIA BADAWCZA 19 - Hipoteza dziewiętnastowieczności... 21 - Zmienność modelu... 28 - Polski idiom epoki. Teza... 31 - Literatura, tradycja, metamorfoza... 34 - Figury kulturowej zmiany: pozytywizm... 39 - Dyrektywy metodologiczne... 53 - Funkcjonalizacje dziewiętnastowieczności... 57 - Ich" wiek XIX... 63 Część II: ŹRÓDŁA I PRZEMIANY KATEGORII... 71 - Pierwsze konceptualizacje... 73 - Intuicje historycznoliterackie... 75 - Polemiści jako odkrywcy jedności epoki... 82 - Dwudziestowieczne domknięcia koncepcji... 88 - Zarysy autorskie: między periodyzacją a scalaniem... 91 - Ujęcia na progu XXI wieku... 99 - Pozytywizm i obrzeża"... 108 Część III: MŁODZI POZYTYWIŚCI WARSZAWSCY... 111 1. Mickiewicz w kręgu Przeglądu Tygodniowego". Style lektury 113 - Ich słowa... 113 - Poeta i tłumacze... 118 - Inny Mickiewicz... 119 - Sprawa pomnikowa... 122 2. Słowacki w sporach młodych pozytywistów warszawskich... 125 - Próby i poszukiwania albo zabijanie poetów"?... 125 - Pytania o poezję ze Słowackim w tle... 129 - Poeta ironii... 132 3. Krasiński postyczniowy. Reinterpretacje... 140 -Wykreślony?... 140 -Wizjoner... 144
- Razem wobec tradycji?... 146 - W chwilach spodziewanych, niedalekich... 151 -Rok 1876... 154 4. Hamlet 1870. Pytanie o Shakespeare'a... 156 - Zakreślenie horyzontu... 156 - Sprawa Shakespeare 'a... 159 - Studium melancholii i samobójstwa... 162 5. Wobec Europy. O wychodzeniu z nocy postyczniowej... 167 - Polska godzina zero"...... 167 - Polityka - między rzezią a nieświadomością... 169 - Wiara - między tradycją a przetrwaniem... 172 - Gdziejest Europa?"... 175 Część IV: W KRĘGU ORZESZKOWEJ... 177 1. Kategoria wyobraźni w pismach krytycznoliterackich Orzeszkowej... 179 - Tendencja i wyobraźnia... 179 - Fantazja (nie)okiełznana?... 183 - System szkieł jakich magicznych"... 188 - Maestria wyobraźni... 190 2. Eliza Orzeszkowa i Maria Konopnicka - dwugłos w kwestii kobiecej.. 195 - Kobieta o kobiecie... 195 - Reguła ironii... 197 - Obowiązek przekroczenia... 200 3. Z jednego losu - Z jednego strumienia... 203 - Kwestia, projekt, pytanie... 203 - Plemienne dusze... 206 - Ogniwa losu... 209 - Zmierzch XIX stulecia. Epilog... 212 Część V: W ŚWIECIE PRUSA... 215 1. Stanisław Wokulski - pozytywistyczne powroty do bezsilności... 217 - Bezsilność postyczniowa... 217 - Kamień i człowiek... 220 - Cierpienie... 224 2. Przypadek w świecie powieściowym Bolesława Prusa. Rekonesans... 226 -Zaćmienie... 226 - Przypadki przypadku... 230 - Chaos, los, praca... 234
3. Artysta wobec chaosu. Socjopoetyka Lalki... 239 - Filary (estetycznego) porządku... 239 - Metamorfozy mikrohistorii, czyli... świat... 242 - Pod ręką artysty... 248 4. Tajemnica progu. Dojrzewanie w Grzechach dzieciństwa... 250 - Głębia dzieciństwa... 250 - Jest materiał na człowieka... 253 - Coś mnie ukłuło w serce... 254 Część VI: ZYGMUNT GLOGER I TRADYCJE... 259 1. Zygmunt Gloger w kręgu tradycji Mickiewiczowskiej: 1863-1876... 261 - Romantyczny pozytywista"... 261 - Na morzu klasyki... 265 - Folklor, biografie, wspomnienia, kult... 268 - Zosia - poza fantazmatem... 277 2. Postępowy tradycjonalista. Zygmunta Glogera obraz kobiety XVIII i XIX wieku... 281 - Tytan pracy i wstecznik?... 281 - Godność kobiety... 285 - U Branickich w Białymstoku... 290 - Białogłowa - dama - kobieta... 293 3. Dwie prowincje: młodzi pozytywiści - Zygmunt Gloger... 296 - Ambiwalencje prowincjonalności... 296 - Słabe światło... 299 - Pisarz na prowincji: Jeżewo... 304 - Heretyk czy zdrajcy tradycji?... 308 Część VII: OKIEM ZAPOLSKIEJ... 311 1. Widok z okna. Lwowskie felietony Gabrieli Zapolskiej... 313 - Gabriela Zapolska, art.fystka] dram. [atyczna], Lwów, ul. Sykstusa nr 35 na dole... 313 -Dziennikarka... 315 - Okno i jego metamorfozy... 318 2. Stara kobieta. Przypadek Gabrieli Zapolskiej... 327 - Starość epistolarna... 327 - Starość prozaiczna. Kilka dopowiedzeń... 330 - Strzęp... 334 3. Gabriela Zapolska i Lesia Ukrainka - dramaturgia przekroczenia 337 - Konstelacja, konstelacje... 337 - Związek z ziemią... 343
- Propozycje przekroczeń... 350 Część VIII: ANTECEDENCJE I POWROTY... 353 1. Stanisława Szczęsnego Potockiego wiersze do żonki"... 355 - Poeta i zdrada... 355 -Adresatka... 360 - Czułość zmącona"... 361 - Czy nowy obraz kobiety?... 365 2. Z punktu widzenia Małgosi". Faust i kobiety... 367 - Ucieczka ku życiu... 367 - Feminizacja mitu... 370 - Perwersja i przekroczenie... 371 - Ślepi, nieboscy... 376 3. Czytając ponownie". Czesław Miłosz i pisarze pogranicza: Józef Weyssenhoff, Maria Rodziewiczówna, Włodzimierz Korsak... 378 - Porządny podręcznik wspomnień... 378 - Oryginałowie... 380 - Pochwała dziwności nieminionej... 383 4. Czesław Miłosz wobec wieku dziewiętnastego. Przypadek pozytywizmu... 391 - Tamto stulecie... 391 - Poprzez sylwetki... 396 - Fragmenty, odpryski, dopowiedzenia... 400 Część IX: TRADYCJA W PROCESIE PRZEKSZTAŁCEŃ... 405 - Zapisy migotliwej jedności... 407 - Jeszcze inny" wiek... 413 - Indywidualność, model, spójność zmian... 417 Część X: ANEKS... 423 Wprowadzenie... 425 - Józef Kotarbiński, Hamlet królewicz duński..., [ Przegląd Tygodniowy" 1870]... 427 - List ojca Hiacynta [ Przegląd Tygodniowy" 1871]... 432 - Maria Konopnicka, Kilka słów o kobietach... 436 - Zygmunt Gloger, Podania i tradycje... 445 - Zygmunt Gloger, Gospodarność dawniejsza (I)... 450 - Zygmunt Gloger, Gospodarność dawniejsza (II)... 458
- Gabriela Zapolska, Stara-maleńka... 467 - Gabriela Zapolska, Ostatni promień. Szkic... 469 - Gabriela Zapolska, Przez moje okno [O dziennikarstwie]... 478 - Gabriela Zapolska, Przez moje okno [Bez kwiatów]... 481 - Gabriela Zapolska, Przez moje okno [O teatr ludowy]... 484 - Stanisław Szczęsny Potocki, Wiersze... 487 - Józefa Sawicka-Ostoja, Dr Faust... 492 - Maria Rodziewiczówna, Genealogia... 526 CZĘŚĆ XI: BIBLIOGRAFIA (WYBRANE WĄTKI)... 529 Nota bibliograficzna... 551 Summary... 553 Indeks nazwisk... 555